Oma Vertelt VerderHerinneringen uit een ver en nabij verleden, op schrift gezet door

A.M. de Wijs – Everse (1909 – 2004)

2 van 56

Verhalen van A. M. (Adrie) de Wijs-Everse: Oma Vertelt Verder

InhoudKermis -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5Onze Koningin ---------------------------------------------------------------------------------------------- 5De verrassing van de Paashaas--------------------------------------------------------------------------- 6Hoe bestaat het---------------------------------------------------------------------------------------------- 6De 'Muis'----------------------------------------------------------------------------------------------------- 7Sperzieboontjes---------------------------------------------------------------------------------------------- 7Berenklauwen ----------------------------------------------------------------------------------------------- 8Lariflap------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8De Paraplu--------------------------------------------------------------------------------------------------- 9Gasten -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9Kentekenbewijs Deel III Kopie --------------------------------------------------------------------------10De Jonge Tandarts ----------------------------------------------------------------------------------------11Allemaal Onkruid------------------------------------------------------------------------------------------11Kerkgang----------------------------------------------------------------------------------------------------12Onze Haan--------------------------------------------------------------------------------------------------13Behulpzame Handen --------------------------------------------------------------------------------------13Op bezoek bij Tante ---------------------------------------------------------------------------------------14De vakantie begint -----------------------------------------------------------------------------------------15Herinnering ------------------------------------------------------------------------------------------------16Tweede Keus------------------------------------------------------------------------------------------------17De gestolen Tas --------------------------------------------------------------------------------------------17't Mannetje' / Het kippenhok-----------------------------------------------------------------------------18De Poes------------------------------------------------------------------------------------------------------19Een herinnering aan Oom Henk ------------------------------------------------------------------------19Oude Foto's kijken ----------------------------------------------------------------------------------------20De Floriade -------------------------------------------------------------------------------------------------21Het Portret --------------------------------------------------------------------------------------------------22Onze Kersenboom -----------------------------------------------------------------------------------------22Rode Kruis zegels ------------------------------------------------------------------------------------------23Manke Pietje -----------------------------------------------------------------------------------------------23Walcheren 'Rondfietsen' ---------------------------------------------------------------------------------24

3 van 56

Mijn Kleinzoon---------------------------------------------------------------------------------------------25Sieraden inleveren-----------------------------------------------------------------------------------------25De Notenboom ---------------------------------------------------------------------------------------------26Onze Inbreker ----------------------------------------------------------------------------------------------271 April -------------------------------------------------------------------------------------------------------27Kampeerders------------------------------------------------------------------------------------------------28De Bouwvakker --------------------------------------------------------------------------------------------28De Feministe -----------------------------------------------------------------------------------------------29Biologie -----------------------------------------------------------------------------------------------------30Met twee woorden spreken -------------------------------------------------------------------------------30Het Servies--------------------------------------------------------------------------------------------------31Zondagavondstemming -----------------------------------------------------------------------------------31De Kersthaas -----------------------------------------------------------------------------------------------32Het portret --------------------------------------------------------------------------------------------------32Het Sinterklaasfeest van Tante Hendrien --------------------------------------------------------------33De PTT ------------------------------------------------------------------------------------------------------33Vakantie in Renesse ---------------------------------------------------------------------------------------34

50 Jaar geleden op Schouwen Duiveland ------------------------------------------------------------------------34

Mijn Kippen ------------------------------------------------------------------------------------------------35De ingegooide ruit -----------------------------------------------------------------------------------------36Mijn Droomhuis -------------------------------------------------------------------------------------------36Herfstvakantie----------------------------------------------------------------------------------------------37Een weekje uitrusten bij de kinderen -------------------------------------------------------------------38Het Korset / Kamperen moet je leren -------------------------------------------------------------------38Wasdag ------------------------------------------------------------------------------------------------------39M'n eerste 'wee' in het kippenhok-----------------------------------------------------------------------39Zondagmorgen ---------------------------------------------------------------------------------------------40Vakantiewerk-----------------------------------------------------------------------------------------------41Echt of Onecht ---------------------------------------------------------------------------------------------41Het Kerstfeest-----------------------------------------------------------------------------------------------42De ontmoeting met Churchill ----------------------------------------------------------------------------43In een andermans huis------------------------------------------------------------------------------------44Garage Verkoop--------------------------------------------------------------------------------------------44De 'Bewaarschool'-----------------------------------------------------------------------------------------45Sinterklaas / Loensoog------------------------------------------------------------------------------------45Koos / Bruine Bonen --------------------------------------------------------------------------------------46Het Maarts Viooltje----------------------------------------------------------------------------------------47

4 van 56

Vakantie-----------------------------------------------------------------------------------------------------47De Koekoek -------------------------------------------------------------------------------------------------48Jan Veerman -----------------------------------------------------------------------------------------------49Serieus-------------------------------------------------------------------------------------------------------50Uw Kinderen -----------------------------------------------------------------------------------------------50De Pupillenstraat ------------------------------------------------------------------------------------------51Jarig ---------------------------------------------------------------------------------------------------------52Lezen --------------------------------------------------------------------------------------------------------52Een Vacature-----------------------------------------------------------------------------------------------53Dood ---------------------------------------------------------------------------------------------------------53Het Sinterklaasgedicht ------------------------------------------------------------------------------------5410 Mei 1940 / Het is een Duitser ------------------------------------------------------------------------55Herinnering ------------------------------------------------------------------------------------------------56

5 van 56

Kermis

We waren meisjes van ongeveer 13 jaar toen we op een zaterdagmiddag per fiets naarMiddelburg reden om kermis te vieren. Behalve de goede raad om 'voorzichtig te zijn' hadden wevan onze ouders ieder een gulden meegekregen, voor die tijd een groot bezit voor 13jarigen. Mijnmoeder had een neef, die in M bij "'t spoor" was. Daar zouden we de fietsen wel kunnen stallen.Ze woonden niet ver van de markt , waar de kermis was en het spaarde ons weer een stuiver uit.Toen de neef hoorde waarvoor we naar M gekomen waren, kregen we ieder van hem eenrittenboekje met 10 kaartjes voor de Cake Walk. Was me dat een boffer. Hij had met uitladengeholpen, vandaar die boekjes. We huppelden naar de markt en ontdekten al spoedig de CakeWalk. In een mum van tijd stonden we voor de kassa en lieten het eerste kaartje afscheuren. Endaar gingen we dan. Eerst moesten we over een deinende brug. We klemden ons vast aan deleuning, maar we haalden het eind. Toen op een soort roltrap en vandaar weer naar een glijbaan,die in een golvende mat eindigde. We spoedden ons dan weer snel naar het begin, waar het feestweer van voor af aan begon. We konden er geen genoeg van krijgen. Mar toen we aan onzenegende ronde bezig waren gebeurde het. Het tasje van mijn vriendin schoot uit haar hand toen zede leuning van de brug omspande. Het viel in de diepte tussen de bewegende kabels en touwen.Weg tasje, Weg portemonnee met F 1,- We waren verslagen. Maar toen trokken we de stouteschoenen aan en gingen naar de kassa. De juffrouw had medelijden met ons en riep de man die dekaartjes afscheurde. Hij herkende in ons die twee goede klanten. "Wacht even", zei hij, en evendaarna stond de Cake Walk enkele ogenblikken stil, alleen de muziek gilde door. Vliegensvlugzagen we de man langs de leuning naar beneden klimmen, nagekeken door de mensen die nu stilstonden op de brug. En zie, daar verscheen hij met het zwarte tasje. Wat waren we hem dankbaaren wat genoten we dubbel van ons laatste rondje

Nr. 40. November 1979. Terug naar Inhoud

Onze Koningin

Vanmiddag was het dan weer zo ver: Prinsjesdag. Ik installeerde me rond de klok van 1 voor deTV en wacht de dingen die komen zullen af. 't Is niet dat ik zo gebrand ben op de troonrede,helemaal niet, maar 't is me om onze koningin begonnen., om haat te zien en te horen Dat doetme altijd wat. En ook alles wat daar op het binnenhof gebeurt vind ik machtig interessant. ( alkonden ze, wat mij betreft, dat gebrul van die bevelen wel achterwege laten)! Maar datpaardengetrappel en al die mannen met die mooie uniformen aan en pluimen op hun hoed, ik zegmaar zo, in welk land ter wereld zie je nog zo iets bij de opening van een nieuw regeringsjaar?Laat het alsjeblieft zo blijven, denk ik dan als ik alles langs mij ogen zie trekken. En dan diemilitaire kapel die daar aan komt stappen op de mat van 'turf in je ransel, turf in je ransel'. Ikjubel mee. Maar daar zie ik de gouden koets aankomen. Ik zie door het raam het hoofd van onzekoningin, enigszins achterover gebogen. En dan gaat het 'turf in je ransel' over in het 'Wilhelmus'.Ik kan het niet helpen, mar m'n ogen worden dan altijd een beetje vochtig. Zie hoe vriendelijk dekoningin iedereen groet, maar eerst het vaandel natuurlijk. En dan zie ik ze even later plaatsnemen op de troon, aan haar zijde Prins Bernhard. Als ze begint te spreken en ik haar stem hoor,tril ik even van binnen. Hoe beheerst ze dat alles. Hoe vaak zal ze die troonrede wel gerepeteerdhebben. 'Nu is 't wel goed zo vrouwtje', zal de Prins wel gezegd hebben. Ze brengt haar rechterhand naar haar bril, die ze wat hoger schuift. Ze moet even hoesten, er staat geen glas water bijhaar, 't is ook een lange rede. Ik vind wel dat haar stem zo nu en dan wat afzwakt. Wat een flinkevrouw moet dat toch zijn, die dat alles nog aankan. En dan straks nog de kritiek moetenverwerken van mensen die niet in haar schaduw kunnen staan. Als ze aan het eind gekomen is enik het 'Leve de Koningin' hoor, dan roep ik uit volle borst mee: hoera, hoera, hoera! Ik houd van

6 van 56

mijn koningin, alleen al omdat ze zo echt is. Ik heb zo 't gevoel, als ze straks thuiskomt en doorde gang van paleis Soestdijk stapt, ze tegen Prins Bernhard zal zeggen: 'En nu wil ik koffie' , netals ik als ik een zwaar karwij achter de rug heb.

Nr 41. September 1979. Terug naar Inhoud

De verrassing van de Paashaas

Achter ons huis was een grote boomgaard, die grensde aan het erf van een grote boerderij. Hetwas voor ons een heerlijk speelterrein. We bouwden er hutten van afgevallen takken en vader hetzelfs voor ons, aan een krom gegroeide perenboom een schommel opgehangen. We vermaaktenons er heerlijk, totdat we last kregen van twee grote ganzen, die door een gat van de afrastering inonze boomgaard kwamen. Als ze ons in de gaten kregen kwamen ze met sissende geluiden enuitgestrekte halzen achter ons aan. We liepen dan voor ons leven!. Na zo'n aanval gingen ze danweer rustig grasjes pikkend terug en verdwenen na enige tijd weer door het gat. Maar toen op eendag, ontdekten we achter de tronk van een oude perenboom een kuil met wat takjes, en daarintwee grote ganzeneieren. Wat een verrassing! We liepen vlug naar moeder om onze vondst telaten zien en deze zei: 'Jullie mogen ze niet houden. Breng ze maar naar de boerin en zeg waar jeze gevonden hebt.' We waren wel teleur gesteld. Maar we deden wat moeder ons gezegd had. Wehadden een stille hoop dat de boerin ze ons schenken zou, maar ze zei alleen dat de knecht het gatwel zou dichten, als hij tijd had, en nam de eieren aan, en liet ons, zelfs zonder een snoepje tegeven, gaan. Enfin, we hoefden nu straks ook niet meer bang te zijn voor die dieren. Maar eenpaar dagen later ('t was de zaterdag voor Pasen) gingen uit nieuwsgierigheid toch nog eens evenkijken achter die boom. En jawel hoor, daar lagen weer twee glanzend witte eieren in een wirwarvan takjes. Het gat was dicht gemaakt, maar toch waren ze de knecht nog even te vlug af geweest.'Die zijn natuurlijk van de paashaas' zei mijn zusje, wat ik grif beaamde. Stilletjes kookten we deeieren, tekenden er een haas op en schreven er in kleine lettertjes onder: Van de ondeugendePaashaas. Wat keken vader en moeder verbaasd, toen ze op paasmorgen naast hun kippenei nogeen ganzenei vonden. 'We zullen maar denken' zei vader 'dat dit een vergoeding is voor julliedoorgestane angsten' en meteen sloeg hij met een goedgemikte slag het ei precies door midden engaf ons ieder de helft.

Nr 42. Januari 1980. Terug naar Inhoud

Hoe bestaat het

Toen mijn zoon nog in W. Studeerde, probeerde hij, als zijn financiën het niet meer toelieten metde trein te reizen, naar huis te liften. Zo stond hij daar weer eens op een kruising aan een weg, enjawel daar stopte een auto. Een vriendelijke heer vroeg waar hij heen moest. 'Naar H.' Was zijnantwoord. 'Dat tref je dan jongeman, daar moet ik ook zijn'. Al pratende vroeg de meneer aanmijn zoon: 'In welk gedeelte van de stad woon je, in Noord of Zuid?' 'In Noord' was hetantwoord. 'Ja, daar woonde ik vroeger ook in een straat dicht bij een park Ik ben daar geboren.Wat hebben we daar fijn gevoetbald, maar we kregen het ook wel vaak aan de stok met de politie.Zeg, in welke straat woon je? Wat zeg je me nou, is dat toevallig, daar woonde ik ook, en opwelk nummer. Op 102. Hoe kan het, dat was ons huis. Ik had mijn kamer op de tweedeverdieping aan de achterkant met dat dakraam. Maar dan breng ik je ook tot voor 't huis en danwil ik na zo veel jaren mijn kamer nog eens terugzien. 'Dat is nu mijn kamer' zei mijn zoon.Samen liepen ze de trap naar boven op. 'Hier had ik een geheime bergplaats', vertelde hij achtereen balk wijzend. 'En als ik door het dakraam keek zag ik 't huis van m'n beste vriend en daar

7 van 56

woonde m'n eerste meisje. We konden naar elkaar zwaaien'. Toen ik even later het verhaalhoorde, kon ik alleen maar uitroepen: 'Hoe bestaat het!

Nr. 43. Terug naar Inhoud

De 'Muis'

De villa waar wij 'dienden' had nog z'n grote ouderwetse kelder met plavuizen. Aan de kantenwaren rekken en planken met alle mogelijke bussen en potten met voorraden. In de hoek lag eenhoop aardappelen. Vaak moesten we de trap afdalen om in het halfdonker (er was maar één kleinraampje in de muur) het één en ander te gaan halen. M'n vriendin en ik waren op ons dood vanmuizen en toen ik dan ook op een donkere namiddag de trap afdaalde, stond ik eensklaps stijf vanschrik. Op de tegels voor mij lag een dode muis met en lange staart! Ik weet niet hoe vlug ik weerin de keuken terug was. 'Ga jij hem maar opvegen', zei ik tegen m'n vriendin, 'Ik durf het niet'.'Maar ik ook niet', was haar wederwoord. En toen verscheen als een reddende engel het zoontjevan de familie, die van geen enkel dier bang was. We vroegen hem, of hij de dode muis, die opde vloer van de kelder lag, wilde opvegen. We gaven hem blik en veger, en toen hij met de dodemuis achter ons langs liep, durfden we niet eens te kijken. We prezen zijn moed en zuchtten vanverlichting. Dat karwij was dus weer geklaard. Maar toen m'n vriendin haar nieuwsgierigheidtoch niet kon bedwingen, lichtte ze, alle moed bij elkaar rapend, voorzichtig het deksel van devuilnisemmer op en .... schoot in een bulderende lach. In de emmer lag een ineen geschrompeldeaardappel met een lange verdroogde scheut er aan. Wat hebben we gelachen.

Nr. 45. 1980. Terug naar Inhoud

Sperzieboontjes

Een dezer dagen las ik in de krant dat de Nederlandse Jeugdherberg Centrale 50 jaar geleden wasopgericht. Wat een plezier hebben we aan deze vereniging beleefd. M'n zus en ik ontdekten, datwe ook wel eens een jeugdherbergentocht konden maken. We trommelden nog wat vriendinnenbij elkaar en jawel hoor, op 1 Augustus reden we met z'n zessen naar het station, waar we onzefietsen op de trein zetten naar Arnhem, nagezwaaid door bezorgde moeders, die het toch maarniks vonden, dat z'n zestal 'de vreemde' introk. Van te voren hadden we onze plaats in deherbergen, waar we zouden overnachten besproken, evenals het avondeten. We genoten van allenieuwe indrukken die wij opdeden en we stuurden opgewekte ansichtkaarten naar huis. 't Washerlijk om na een vermoeide fietstocht bij 'Vader en Moeder' aan te komen. 't Bedje was gespreid,de pot was gekookt. We zorgden altijd tegen etenstijd binnen te zijn, om daarna de avond metbinnen- en buitenlanders gezellig door te brengen. Het verwonderde ons wel dat we iedere keerbij het eten boontjes als groente kregen, maar we beweerden bij hoog en bij laag tegen elkaar datwe boontjes heerlijk vonden. Toen we op de laatste dag (we zouden de andere dag onze fietsenop de trein naar huis zetten) al vroeg in de jeugdherberg te Apeldoorn aankwamen, vroeg dejeugdherbergvader ons mee naar de keuken te komen. Dat viel ons bitter tegen, want we haddengepland de omtrek nog eens te gaan verkennen en we hadden in de vorige jeugdherberg onscorvee als 's morgens gedaan. Schoorvoetend volgden we onze 'vader', maar toen hij ons wees opeen enorme zinken teil met boontjes, barstten we allen in een gierend gelach uit. We zouden dusvanavond voor de zevende keer boontjes als groente krijgen, die we zelf hadden moeten afhalen.De jeugdherbergvader, die er niets van begreep, was woedend, maar nadat we het hem haddenuitgelegd, kalmeerde hij een beetje. We hebben toen giechelend ons corvee volbracht. De anderedag waren we weer terug op ons dorp. Moeder zat met het eten op ons te wachten en toen de

8 van 56

deksels van de pannen gingen zei ze heel verrukt: 'En vandaag eten we voor 't eerst boontjes uiteigen tuin. Ik heb ze laten hangen tot jullie thuis kwamen.

Nr. 44. 'Aangepast en ingekort ' gepubliceerd in Margriet nr. 30, 1979. Terug naar Inhoud

Berenklauwen

Wat had ik geploeterd in de tuin om alles in orde te krijgen voor we met vakantie gingen. Alleszag er puntgaaf uit: het gras, het perk met rozen in de voortuin, de geraniums, de vast planten, deéénjarige planten in de achtertuin. En wat stonden de berenklauwen er al mooi bij zo tegen diespoorwegsloot aan! Het waren er een heleboel. Nu nog flink wat regen en alles kon groeien. Vierweken later draaiden we met de auto het hek van onze tuin binnen. Achter in de auto flesjes,jampotjes en doosjes vol met zaadjes, wortelstokjes en plantjes uit de Pyreneeën. Wat had ikgenoten van die bloemenpracht daar. De voortuin viel me erg mee. De meidoorn was uitgebloeid,evenals de gouden regen. Toen liep ik naar de achtertuin. Maar daar sloeg me de schrik om hethart. Overal waar ik keek: berenklauwen, berenklauwen. In het gras, in de perken, de sloot wasniet meer te zien van alle berenklauwen. Er ratelde een trein voorbij, maar ik zag nog net hetbovenstuk, de metershoge berenklauwen beletten het uitzicht.De volgende dag in alle vroegte ben ik aan het werk gegaan. Gehuld in een oude jas en langebroek en grote handschoenen aan (ik had in Margriet gelezen dat sommigen er allergisch voorzijn) heb ik ze allemaal neergehakt. 'Over een maand heb je weer' zei mijn buurman hoopvol. 'Alsje ze eenmaal hebt, raak je die dingen nooit meer kwijt'. Onder het opruimen bedacht ik een mooiplannetje. Ik zou en moest van die berenklauwen af en ik weet dat een heleboel mensen dol zijnop die reuze bloemen, die je schitterend drogen kunt. Volgend jaar in het voorjaar zet ik metgrote letters op het advertentiebord van een supermarkt. 'Berenklauwen aangeboden, gratis af tehalen op onderstaand adres tussen 7 en 8 uur 's avonds'. (Spa meenemen, zelf uitspitten).Ik hoop dat het een oploop voor m'n huis wordt van berenklauwenliefhebbers.

Nr 46. Terug naar Inhoud

Lariflap

In de vakantie mochten onze twee kleindochtertjes van 5 en 6 jaar een paar nachtjes bij onskomen logeren. Dat was voor hen een groot feest, maar m'n man en ik vonden het heerlijk dekinderen eens een tijdje voor ons alleen te hebben, om ze zodoende wat beter te leren kennen. Enmisschien toch ook wel .... om ze een beetje te verwennen. We maakten plannetjes op welkemanier we ze gezellig bezig zouden kunnen houden. Ook op 't gebied van eten peinsden we onssuf, wat we ze zouden kunnen voorzetten, want gemakkelijke eters waren ze niet. Op 't laatstenippertje ging m'n man nog gauw naar de winkel om een pak hopjesvla. Ik herinnerde menamelijk van de vorige keer, toen we bij hen thuis aten, dat de kinderen daar dol op waren. Maartoen diezelfde middag het toetje op tafel verscheen en ik met een verrukt gezicht aankondigde,dat dit hopjesvla was, zag ik hun gezichtjes betrekken. 'Wij lusten helemaal geen hopjesvla Oma',zei de oudste. 'Nee', zei de jongste, 'daar houden we helemaal niet meer van'. 'Hè wat jammer', zeiik een beetje teleurgesteld, 'we dachten dat jullie er zo dol op waren'. Wat nu te doen, dacht ik.Zeggen dat ze er toch wat van moeten eten? Maar ... toen kwam Opa. 'Maar oma', zei hij, 'ik hebvanmorgen helemaal geen hopjesvla gekocht, maar Lariflap. Mag ik alsjeblieft een grote schepvan U'. 'Nou', zei ik, 'dan ga ik die Lariflap ook maar eens proberen' en nam meteen een schep opmijn bord. 'Heerlijk', zeiden we tegen elkaar, 'wat is dat een lekkere Lariflap'. En toen kwamschuchter de oudste, ze vroeg: 'Mar ik ook een beetje, Oma?' 'En ik ook', zei de jongste, terwijl ze

9 van 56

haar bordje al bijhield. 'Heerlijk', klonk het in koor. En zo aten we alle vier enthousiast van deLariflap. De kinderen hielden nog eens en nog eens bij, en Oma kon na een mum van tijd de legeschaal naar de keuken brengen.

Nr 47/91. Terug naar Inhoud. Gepubliceerd in “Story 38 – 1984”

De Paraplu

We zetten onze auto neer op een parkeerplaats even buiten het stadje. Naast ons stopte een dame.We stonden even tegenover elkaar, twee dames, gehuld in regenjas en regenkapjes. 'Erg hè', zeide dame tegen mij. Ik begreep wat ze bedoelde. 'het kan niet erger', zei ik, 'we zijn al acht dagenop vakantie en we hebben nog geen zon gezien'. 'Ik heb alleen maar een platje', vertrouwde ze metoe, 'maar ik heb er maar één keer m'n zonnestoel uit kunnen vouwen'. Mijn man had intussen uitde achterbak de paraplu opgevist. 't Was een mooie bruine met strepen, vier dagen geleden in hetstadje gekocht. Zijn zwarte had hij in de trein laten staan. Hij had daarna wel papieren ingevuld,maar tot nu toe zonder resultaat. We konden door de regen niet langer wachten, we moesten weleen nieuwe kopen. Het was een grotere en een mooiere. We verlieten het parkeerterrein stijfgearmd, de paraplu boven ons tweeën. Het waren verregende mensen, die we passeerden, metdreinende kinderen. De winkels waren vol met natte, kopende mensen om het dan in vredesnaamin tent of huisje nog maar zo gezellig mogelijk te maken. We kochten meer dan we gedachthadden. De tas werd steeds zwaarder. Mar toen we de winkel uitgingen, scheen buiten opeens dezon. De paraplu hoefde niet meer open en de tas woog ineens minder zwaar. 'Laten we nog evennaar de boekhandel gaan', zei m'n man, 'ik moet nog een krant kopen'. 'Laten we nog wat lekkerebroodjes kopen voor straks', stelde ik voor. En zo deden we nog een paar winkeltjes aan. Toen wenaast elkaar in de auto zaten, zei ik tegen m'n man: 'Kijk daar eens naar die wolken, het mooieweer zal wel niet lang duren!' Toen we voor ons vakantiehuisje uitstapten, goot het weer. Ik zettem'n kapje maar weer op, m'n man greep nar zijn paraplu ..... maar de paraplu liet zich nietgrijpen, hij was verdwenen. Hij hing of stond ergens in een boeken-, broeken- of broodjeszaak.En nu maar hopen dat het morgen stralend weer is en dat we de rest van de vakantie zonderparaplu kunnen doorbrengen.

Nr 48. Bloemendaal, 9 Julie 1980. Terug naar Inhoud

Gasten

We stonden midden op het weggetje, toen we de familie uitzwaaiden: zoon, schoondochter entwee kleinkinderen. Bij de draai zagen we de vier armen, die uit de raampjes waren gestoken,verdwijnen. 'Dat zit er weer op voor een jaar', zei m'n man spijtig, het hekje van onze tuinbinnenstappend. 'Maar wat was het gezellig', zei ik, 'Wat leuk zat jij vanmorgen niet scrabble metze te spelen, toen hun ouders weg waren, en hoe goed leer je dan je kleinkinderen kennen'. Alpratend waren we het huis binnengelopen, waar de stilte nu opeens was weergekeerd. Ik plofte ineen gemakkelijke stoel neer en zei: 'Ik ben er toch wel erg moe van geworden, maar hoe kan hetook anders, op onze leeftijd begin je al die drukte wel erg te voelen. 't Is goed dat het nu weervoorbij is, maar fijn dat we het beiden nog aangekund hebben. En wat hebben we vorige weekniet van onze kleine autotochtjes genoten met de twee vriendinnen die hier gelogeerd waren. Ennu over twee dagen de twee kleindochtertjes nog. Heerlijk dat onze buurvrouw ons helpt om allesweer op orde te brengen. Zij zet er eens even haar schouders onder en 't is voor mekaar. Ik zal hethaar vandaag nog even vragen'. Toen er gebeld werd zagen we 'buurvrouw' op de stoep staan. Zevertelde ons, dat ze nog net op de auto had kunnen zwaaien. Ik zei haar dat over twee dagen de

10 van 56

kleindochtertjes kwamen. Als het weer nu maar goed bleef, was er voor hen veel te genieten hier,de bessen en de frambozen waren rijp. 'Ik moet weer gauw weg', zei buurvrouw, 'maar ik vondnog een pakje, dat voor uw verjaardag bestemd was. Ik was niet thuis op die dag en daarom brengik het nu maar even'. 'Maar dat is toch helemaal niet nodig', begon ik, terwijl ik het pakjeuitpakte. Er kwam een blauw tegeltje uit en onwillekeurig las ik de tekst, die er op stond, hardopvoor:

Gasten brengen vreugde aan,Is 't niet bij 't komen, dan bij 't gaan.

Buurvrouw glunderde, wij lachten. 'En nu moet U het ook ophangen hoor', zei ze. En zo dedenwij. Maar ik hoop dat niemand van onze gasten er ooit 'aanstoot' aan zal nemen, want zondergasten zou ons leven heel wat minder gezellig zijn.

Nr. 49. Bloemendaal, 14 Julie 1980, Terug naar Inhoud.

Kentekenbewijs Deel III Kopie

We hebben een nieuwe auto gekocht!. De garage vond het onverantwoordelijk om nog langer metde oude wagen te rijden. 't Was een echte tegenvaller voor ons: zo oud was hij toch nog niet?Maar van onderen bleek er iets niet in orde, doorgeroest. Aangezien wij met onze strammeledematen niet languit op straat konden gaan liggen om dat te constateren, geloofden wij hetmaar. 't Zou echt wel waar zijn. We gingen onze bankrekening eens na. 't Zou net lukken, al werdhet dit jaar dan geen Spanje of Portugal, maar je kunt ook niet alles hebben als je 65-plussersbent. Na een goede week, op vrijdagmorgen, kwam het telefoontje: we konden de auto Maandagafhalen en de oude inleveren. De dealer zou vanmiddag even langs komen met de bescheiden, deoude (van de inruilwagen) zou hij tegelijk mee terug nemen. En toen begon de ellende.......Mijn man gaf hem de bruine envelop waar alles inzat. 'Ik mis alleen nog Kentekenbewijs DeelIII, Kopie', zei de man, toen hij de inhoud controleerde. 'Dat zit toch op de ruit', zei mijnechtgenoot. 'Nee', zei de man, 'U moet nog een kopie hebben, waarop staat 'dit goed bewaren'. Ukreeg dat bij de aanschaf van uw auto. Zonder dit papier is de oude auto onverkoopbaar.' Deenveloppe werd nog eens omgedraaid en mijn man draafde de trap weer op om de laden van zijnbureau nog eens na te gaan. Maar 'Deel III Kopie' bleef onvindbaar. 'U vindt het wel vandaag ofmorgen', sprak de verkoper geruststellend, 'als U maar eerst eens rustig zoekt'. Hij wenste ons eenprettig weekend en verdween. 'En in geval we het niet vinden?' riep ik hem nog na, 'O dat is ooknog geen man overboord, maar 't kost U heel wat geld en U moet naar de politie en er moetennieuwe nummerborden komen. 't Geeft ons ook een heleboel last'.De man was het hek nog niet uit, of er werd weer naar boven gedraafd. Ik zette me in dewoonkamer voor mijn bureautje en begon aan het eerste laadje. De garageman had een kopie aanons getoond. 'Zo moet het er uit zien', had hij gezegd. We zochten en we zochten. Ik beneden enmijn man boven. 'Prettig weekend', galmde het nog in mijn oren. Toen ik laat op die avond bijnain slaap was, hoorde ik mijn man plotseling uit bed gaan. 'Zou ik het niet bij dat stapeltjerekeningen van 1976 gestopt hebben?, hoorde ik hem zachtjes zeggen. Totdat ik die morgen bijhet opstaan zei: 'En nu is het uit met het gezoek, het kan me niets meer schelen, we betalen maaren daarmee basta! En toen ging de telefoon. 'Zeg, het is zulk mooi weer, zouden we bij julliegezellig een kopje koffie kunnen komen drinken?' 'Wel, natuurlijk, kom maar gauw hoor, tot zo'.Toen ik druk aan het koffie zetten was kwamen ze al. Mijn man had de stoeltjes al buiten. 'Allesgoed met jullie?, was hun eerste vraag. 'Ja, best, maar...'. 'Man we beginnen er niet meer over',riep ik vanuit de keuken, 'dat hadden we toch afgesproken?' Maar zoals het altijd gaat: 'Waar hethart van vol is,...'. Maar toen mijn man het woord 'kopie' had laten vallen, was het net of er eenelektrische schok door het echtpaar ging. 'Die zelfde ellende hebben we vorig jaar gehad, nooithebben we het gevonden, wellicht per ongeluk verscheurd'. En de minister had bij de eersteuitgifte ervan nog zó gezegd; Goed bewaren, de beste plaats is tussen hete linnengoed', wist zijn

11 van 56

vrouw te vertellen. 'Ik weet nu wat beters', zei ik, 'ik bestrijk in 't vervolg dat ding metlichtgevende verf en hang het boven ons bed. We hoeven dan nooit meer te zoeken'. En toen ikhet blad met koffie neerzette, zei mijn man: 'Laten we drinken op alle mensen, die in de toekomstvergeefs zullen zoeken naar 'Kentekenbewijs Deel III. Kopie'.

Nr 50. Bloemendaal, 30 September 1980. Terug naar Inhoud

De Jonge Tandarts

Mijn oude tandarts stopte met zijn praktijk. 't Was niet verantwoord meer dat hij op zijn leeftijdde boor nog hanteerde. 'k Vond het erg jammer. In al die jaren dat hij mij geholpen had was ereen band tussen ons gegroeid. Ik zou in 't vervolg nu bij zijn opvolger terecht kunnen. Een jonge,net afgestuurde. Dat hij jong was zag ik, en dat hij pas afgestudeerd was, begreep ik al spoedig.Hij kon de menselijke geest nog niet ontwarren. Vooral de geest die bangelijk in z'n nieuwe stoelgaat zitten om dan zachtjes in horizontale toestand gezoemd te worden. Ik waagde nog eenpoging om te vragen of ik niet wat meer recht op mocht, maar dat kon gewoonweg niet. Er warenal genoeg tandartsen met 'doorgezakte' ruggen van het staan. Ik had het niet meer, toen ik daar zohulpeloos uitgestrekt lag, op enkele centimeters verwijderd van het 'plat' waar alle tandarts-ingredienten' op stonden. En ineens zag ik me toen in de stoel bij mijnoude tandarts. Ik zat'beschaafd' recht op, mijn glas naast mij werd gevuld met water. We hadden het nog even overgemeenschappelijke oude kennissen, toen moest m'n hoofd een tikje achterover. 't Ging alles zogemoedelijk. 'Pijn' vroeg hij telkens. En als ik dan een keelachtig geluid liet horen en 'en passant'een heel klein beetje van 'neen' schudde, ging hij weer door. Jaren had ik zo een 'tand-vriendschapsband' met hem. En nu: ik lag plat, m'n ogen hield ik dicht, aan de ene kant hij en aande andere kant zij. Mond open, mond open, ja, maar die mond van mij zakte steeds maar weerdicht. Ik probeerde hem uit alle macht open te houden. 'Door uw neus ademhalen en keel dichthouden', was het volgende bevel. 'Hoe moet dat precies?', vroeg ik me af, terwijl er ergens ietsscherps kriebelde. Toen hij even de boor uit m'n mond had, zei ik 'Ik moet even recht. Toen ikzat, keken ze me beiden medelijdend aan. Ik legde even m'n hand in m'n rug en zei 'Vooruit danmaar weer'. En toen begon het geboor opnieuw. 'Ben ik nu werkelijk zo kinderachtig?, vroeg ikme af, terwijl ik mijn keel probeerde dicht te houden. Maar toch moest ik weer even slikken. Watzou ik graag dat glaasje water van de oude tandarts in m'n hand genomen hebben. Hij wachttedan zo geduldig. Ik begon gewoon naar hem te verlangen. Als ik hem nog eens zag, moest ik hemtoch nog eens vragen, of ik al die jaren nu werkelijk zo een moeilijke klant geweest was. Toen ikeindelijk het gezoem hoorde van de elektrische stoel, voelde ik me half versuft naar boven gaan.Toe ik stil bleef zitten zei zij, 'Gaat het nu, mevrouw?' Ja, nu ging het. Ik had de morele steunvan die twee jonge mensen niet meer nodig. Mijn man zat in de wachtkamer. 'Hoe is het', vroeghij, toen we naar buiten liepen. 'Goed', zei ik met stijve mond en lippen, 'mar ze moeten nog veelleren, al zijn ze dan afgestudeerd. 'Ja', zei m'n man, 'ze moeten in de eerste plaats leren om demensen gerust te stellen. Hij startte de auto. Ik snoot mijn stijve neus met mijn verfrommeldzakdoekje, dat ik nog steeds in mijn hand knelde.

Nr 51. Terug naar Inhoud.

Allemaal Onkruid

Toen ik zeven was, mocht ik bij een oom en tante logeren. De school in hun dorp had nog geenvakantie; de laatste schooldag zou het feest zijn, met spelletjes en limonade. Als een extraattractie was er een wedstrijd: alle kinderen moesten een boeket bloemen meebrengen. Met het

12 van 56

boeket dat de jury het mooiste zou vinden, kon je een prijs winnen. De bovenmeester, die maasttante woonde, zei dat 'het logeetje' ook wel mee mocht doen. Maar tantes tuin had meer bonen enbieten als bloemen te bieden. Gelukkig had ik aan de zeedijk 'koeienogen' gezien, zoals wijmargrieten en klaprozen noemden. Die plukte ik met allerlei bloeiende grassen en in een Keulspotje droeg ik mijn boeket naar school. De andere kinderen vonden het maar niets, al datonkruid..... Wat was ik trots met mijn eerste prijs, een doosje zakdoeken! Jarenlang bewaarde ikhet in mijn kastje als een aandenken aan die fijne vakantie in dat kleine dorp.

Nr 52. Terug naar Inhoud.

Kerkgang

Toen ik zo'n jaar of zeven was gingen m'n zus en ik 's Zondags wel eens naar de kerk. We vondendat prachtig, want behalve onze dominee, waar we erg tegenop zagen, speelde grootvader daareen zekere rol. Hij was namelijk voorzanger in de kerk. Voordat de dominee de preekstoelbeklom, kwam hij uit een van de vele deurtjes, ging voor de katheder staan, haalde zijn stalenbrilletje uit zijn borstzak, opende een bijbeltje en gaf dan met duidelijke stem nummer en versvan een psalm of gezang op, dat wij moesten zingen. Eerst las hij de verzen nog voor en als danhet orgel begon zette grootvader de eerste regel in. Wat waren we trots op hem. Wie had eengrootvader, die zo mooi kon zingen? Over zijn bril keek hij ons soms even aan en gaf dan eenheel klein knikje. Dat moedigde ons dan aan om flink mee te doen. We hadden 'vaste' plaatsen opde dertiende rij van achteraf geteld, in een vrouwenbank. De mannenbanken waren aanweerszijden daarvan, gescheiden door een loopgang. Die Zondag zaten wij tweetjes alleen in diebank. De bolletjes kant van onze zondagse hoedjes kwamen net boven de rugleuning uit. Voorons zaten op een rijtje drie boerinnen met grote witte mutsen, maar die voor ons wel het uitzichtop de dominee belemmerden. We zagen net nog zijn kruin. Moeder had gezegd, toen we er heengingen. 'Denk er om, stil zitten, niet praten'. Ze gaf ons wel een zakje pepermuntjes mee, die wemochten opeten, 'maar oppassen, niet kraken met het zakje'.En zo zaten we daar dan lief naast elkaar op een snoepje te zuigen. Schuin boven ons hing eenprachtige koperen kroon, met onnoemelijk veel armen, waar kaarsen in staken. Die krooneindigde van onderen in een geweldig grote bol waar onder aan nog een klein knopje zat. De bolblonk prachtig in de zon, die door de hoge kerkramen binnenviel. We zagen ons zitten in die bol,twee lieve zusjes. We knikten eens op ons zelf, zwaaiden stiekem, bogen een heel eind naarvoren, en zie, onze gezichten werden kogelrond en wat een hoeden hadden we op! En wat werdenonze lichamen breed! Ik zakte zachtjes van de zitting naar beneden op de voetenplank. Om tegieren! Wat werd mijn gezicht nu lang en wat werd ik mager. Als ik dan weer naar boven kwam,was het gewoon, en toen ik ging staan leek ik wel een klein gedrochtje! Mijn zus schuddezachtjes van het lachen. Ze begon zich ook in allerlei bochten te wringen. Wat hadden we eenpret met die bol die voor ons als lachspiegel fungeerde.Maar ineens versteven we. Aan het onderste kleine knopje zagen we plots een grote spin. Hijzakte heel langzaam aan een draad een eindje naar beneden. Gelukkig trok hij zich vlug weer op.Wat was het een kanjer. Zijn lichaam blonk paars in de zon. Daar ging ie weer omlaag, dan weeromhoog, mar opeens met een vaart zakte hij naar beneden en ik .... ik schrok zo, gaf eengeweldige gil en zonk neer op de voetenplank. Even stokte de stem van de dominee. Ik voelde dater mensen omkeken. Ik durfde niet op te staan. Toen hoorde ik voetstappen op de tegels. Dekoster, die we de stokslager noemden, naar de lange staf waarmee hij altijd liep, stond naast onzebank. Met zijn stok gaf hij mij een duwtje in mijn zij, maakte met zijn hoofd een beweging naarboven, wachtte even tot ik weer zat en verdween. De rest van de dienst zaten we doodstil. Ikdurfde zelfs niet meer naar boven te kijken! Toen we vlug de kerk verlieten, zei ik tegen m'n zus:'Heb je nog gezien waar die spin gebleven is?' 'Ja', zei ze, 'op de middelste muts, wat kon ie

13 van 56

lopen, geweldig!' 'Maar grootvader, hè, zou grootvader het niet thuis vertellen?' Zei ik. 'Welnee',zei m'n zus, 'je weet toch dat ie zo doof is, hij heeft het niet eens gehoord, denk ik'. 'Wat eengeluk', zei ik, en opgelucht huppelden we naar huis toe.

Nr 53. Bloemendaal - Januari 1981. Verhaal 97, Zondagmorgen, is gedeeltelijk hetzelfde. Terugnaar Inhoud.

Onze Haan

't Zal in het voorjaar geweest zijn toen op een dag onze jongste zoon van 10 trots kwamaangestapt met een kartonnen doos vol gaatjes. Hij lichtte het deksel op en toen zagen we driedonzige kuikentjes. Ze zaten dicht tegen elkaar aangedrukt en piepten zacht. 'Op de marktgekocht voor 1 gulden, twee weken zakgeld', zei hij. Toen ik over m'n eerste verwondering heenwas, zei ik tegen hem; 'Maar wat wil je daarmee?' 'Opfokken natuurlijk tot ze groot zijn en eierenleggen'. 'Maar weet jij dan dat het hennetjes zijn en geen haantjes?', vroeg ik hem weer. Daar hadhij niet bij stil gestaan, maar dat was van later zorg. De diertjes werden achter de kachel gezet,kregen rijstkorrels en brood, enfin, we kregen er allemaal plezier in. Maar spoedig wipten ze overde rand van de doos, liepen door de hele kamer, en lieten van tijd tot tijd iets op het parket vallen.'Ik zal een hokje voor je timmeren, dan kunnen ze overdag buiten in de tuin', zei zijn ouderebroer. Maar vóór 't hokje klaar was, was er van de drie nog maar eentje meer over. Zou het eenziekte geweest zijn? Maar die ene die groeide dan ook op tot een stevige haan. Hij stapte deftigdoor onze tuin, volgde je in de keuken en toen, tot overmaat van ramp, begon hij te kraaien. Eerstheel stuntelig, maar later hield hij ons en onze buren al vanaf 5 uur uit onze slaap. Dat kon zo nietlanger blijven doorgaan. We kregen klacht op klacht! We zetten hem met hok en al in de keuken,sloten stijf de gordijnen, maar niets hielp. 'Draai hem de nek om', zei een wrede buurman, 'en stophem in de pot'. 'Ik zou er geen hap van lusten', zei ik. Maar wat dan? En toen kreeg ik een idee. 'sMorgens in alle vroegte tufte ik met m'n auto de polder in. Naast me op de bank in eenboodschappentas: de haan. 't Duurde lang voordat ik wat vond. Maar zie, voor een zwart geteerdeboerenschuur liep een groepje kippen, krabbelend en pikkend in het gras. 't Hek stond open en hethuis lag achter de schuur. Ik sloop met m'n mand door het hek naar de kippen, die fladderenduiteen stoven. Ik klapte het deksel op en met een elegante sprong stond onze haan tussen dekippen. I draaide me bij het hek nog eens om en zag dat hij klapperend zijn vleugels uitsloeg.Voordat ik wegreed had ik al drie maal zijn 'kukeleku' gehoord. Toen ik thuis kwam zat onzezoon aan de ontbijttafel. 'Waar was je moe?', vroeg hij. 'Met de haan op stap, jongen', 'Hij heeftnu een heleboel vriendinnetjes. 'Fijn', zei hij alleen. Toen kwam haastig m'n man beneden. 'Watben ik laat', zei hij, 'maar ik heb de haan ook niet gehoord'. 'En die zul je ook nooit meer horen',zei ik, 'alleen... misschien als je met mij nog eens heel vroeg de polder ingaat'.

Nr. 54. Juni 1981. Terug naar Inhoud.

Behulpzame Handen

We zouden dan toch maar met de trein en niet met de auto gaan. 't Leek ons te riskant in ditjaargetijde. 'Maar laten we nu zorgen dat onze koffers niet te zwaar worden', zei m'n manwaarschuwend tegen mij. Maar wat wil je. We gingen een echt Hollandse Sinterklaas inZwitserland vieren bij onze kinderen en kleinkinderen. Wat moest er al niet mee: boterletters,chocoladeletters, surprises natuurlijk. Iedere keer als we in een winkel stonden zochten we dekleinste taaipoppen en de lichtste stukken marsepein uit. En ze waren met zijn vieren! Twee

14 van 56

dagen voor onze afreis bleken de grote en de kleine koffer nog te klein. Dan nog maar eenboodschappentas erbij. Op de bodem van de grote koffer lag het schilderij, gekocht op eententoonstelling waar zwarte kunstenaars exposeerden. Wat zou onze zoon dar blij mee zijn.Daarop kwamen weer overhemden, pyjama's, dozen met lego, chocoladeletters. 't Bleek bijnaonmogelijk de koffer van het bed te sjorren. Dan maar wat over gepakt in de kleine koffer. Wewilden ze telkens lichter maken, maar hun gewicht bleven ze houden. We zouden het onderstelvan ons boodschappenkarretje gebruiken voor 't vervoer van de grootste koffer. De kleinste zouik dragen (de dokter had mijn man verboden zware lasten te dragen).En zo gingen we de dag voor Sinterklaas in alle vroegte op stap. Mij man voorop met karretje enboodschappentas en ik met de kleine loodzware koffer plus handtas. 'Niet te hard', riep ik telkensen dan hield hij heel goedig zijn pas wat in. De eerste barrière kwam bij ons stationnetje: detrappen! De koffer werd van het onderstel geladen en zie, meteen greep een jongeling hem vast,nam en passant mijn koffer in z'n andere hand en hupte er de trappen mee af en op of 't niets was.Wij volgden en wisten niet hoe we hem moesten bedanken 'Ik zet het zo wel in de trein', zei hij.En zo gebeurde het. Jammer genoeg moest hij niet onze richting uit, maar een aardige juffrouwzou ons straks wel helpen met overstappen. 't Was heerlijk dat we een gereserveerde coupéhadden. Die bracht ons in één lange rit naar Bazel. Daar werden we opgewacht door onze familie.'Wat een zware koffers', zei m'n zoon, 'hoe hebben jullie die in 's hemelsnaam kunnenversjouwen. 'Altijd kregen we ongevraagd hulp', zeiden we een beetje trots tegen hem.Het werd een prachtig Sinterklaasfeest. Wat hadden die kinderen en kleinkinderen niet allemaalvoor ons gedaan. En wat een cadeaus hadden we gekregen. Ongelofelijk. 'Die koffers zijnzwaarder dan toen we gingen', zei m'n man die avond voor ons vertrek. Maar in Bazel ging allesmet de lopende band omhoog en even later zaten we met een voldaan gevoel in onze coupé.'t Was donker toen we door Holland reden en laat toen we in Amsterdam met de hulp van eenjonge kerel onze bagage op het perron hadden. Er was geen reiziger meer te zien op dit late uur,maar onverwacht stond er een 'spoorman' voor onze neus, die ons naar de lift bracht. Zo werdenwe dus weer geholpen. Toen we na enige tijd op ons stationnetje arriveerden, was het net of weniet weggeweest waren. 't Lag daar zo leeg en verlaten. In het gebouw van de kaartjes was allesdonker. Voor 't eerst was er niemand om te helpen. Tree voor tree begon de afdaling en toen weeromhoog. Boven gekomen hoorden we voetstappen en de stem van een jonge vrouw die riep: 'Neezeg, was ik maar wat vroeger gekomen, dan had ik U kunnen helpen, nu moet ik de volgendetrein halen'. Toen we op het trottoir stonden zei m'n man: 'Blijf jij nu hier, ik loop door naar huis,zet de koffer en de tas even binnen, en kom je ophalen met het karretje'. Hij verdween in deduisternis. Ik hoorde alleen het geratel van de wieltjes en ik stond daar alleen in het donker vande laan, in de bomen het geluid van de wind. Toch maar eens proberen of ik wat vooruit kankomen. Telkens rustend schoot ik wat op. Maar opeens hoorde ik een auto met een flinke vaartaankomen. De donkere laan werd fel verlicht, toen hoorde ik hem vaart minderen en remmen entoen had ik het niet meer. Ik gooide de koffer naast me in de haag en liep wat ik lopen kon, m'ntas gekneld in mijn hand. Ik zag het verlichte raam van ons huis. Ik botste bijna tegen mij manop, die met het karretje van het pad afkwam. En toen stopte er een auto naast ons. 'Dag buurtjes,zijn jullie weer terug?' zei een vriendelijke mannenstem. 'Ik heb die verdwaalde koffer maar in deachterbak geladen'. De klep ging open, hij pakte de koffer en bracht hem tot voor de deur. En ik,die dacht dat het iemand was, die het op m'n handtas gemunt had! 't Was de laatste behulpzamehand op onze reis naar Zwitserland.

Nr 55. Januari 1981.. Terug naar Inhoud.

Op bezoek bij Tante

Ik zat ineen gedoken op de bank, m'n zakdoek tegen m'n neus. Ik was snipverkouden. 'Een warme

15 van 56

cognac groc, die helpt', zei m'n buurman, die even binnen kwam lopen, 'maar dan een flinke,hoor!' Uit de kelder kwam en stoffige fles te voorschijn, die nog half gevuld bleek te zijn. 'Ik zalhem wel eens voor je klaar maken', zei m'n man. En jawel hoor, ha een poosje verscheen hij meteen blaadje, waarop twee dampende glazen stonden. 'Ook voor mij één, om de verkoudheid tegente gaan', zei hij lachend. De geur verspreidde zich door heel de kamer en toen.... zag ik me ineensmet m'n moeder, zittend in een mooie kamer op een stoel met uitgesneden leeuwenkopjes. Vóórons een dampend glas groc. Ik rook dezelfde geur, die nu hier in 't huis hing. Tantes huis was erals het ware mee doordrenkt. 'Ja', zei m'n moeder dan altijd, 'tante luist er wel eentje, 't is ook zogoed voor haar reumatiek'. Maar hoe m'n moeder ook protesteerde tegen dat glas van mij, 't hielpniet. Och kom, 't was toch nieuwjaarsdag en ze had er wat meer kandij in gedaan. 't Kind mochtook wel eens wat hebben. ' 't Is best spul hoor', zei ze, 'vooral in de winter en ik ben er al 89 meegeworden'. Ik nipte even aan het glas. Vreselijk vond ik het. Ik keek verschrikt naar m'n moeder,maar die beduidde me dat ik het toch op moest drinken. Ik zag aan haar, dat ze het zelf ook nietlekker vond en daarom vroeg ze: 'Zouden we er nog wat suiker bij mogen, tante?' 'O ja', zei tanteen gooide in ieder glas nog een fikse klont. Plichtmatig zetten moeder en ik het glas weer aanonze mond. 'Laat ik even wat water opzetten', zei tante, dan kunnen we er straks nog eentjenemen, op één been kun je niet lopen'. Ze verdween naar de keuken. En toen was voor mij hétgoede moment gekomen. Bliksemsnel liep ik naar het hoge bloementafeltje voor 't raam. In eengrote koperen pot stond een plant met perkamentachtige donkergroene bladeren. Iedereen op hetdorp had er wel zo een. Ze bloeide nooit, maar ging zelden dood. Ik rekte me wat uit en kieperdede inhoud van m'n glas op de aarde in de pot. Moeder onderdrukte een gilletje, sprong plotselingvan haar stoel op en volgde mijn voorbeeld. Toen tante binnenkwam, weer met een vol glas voorhaarzelf, deden we of we dronken. 't Water is zo warm hoor', zei tante, 'en de fles houdt het ooknog, straks maak ik er nog één voor jullie'. Maar toen wist moeder, met een overredingskracht,die ik niet van haar kende, haar te zeggen, dat we werkelijk genoeg hadden. We moesten nogmaar een andere familie gaan wensen en ja , u begrijpt, we zullen daar ook nog wel wat moetengebruiken......In 't zelfde jaar stierf mijn tante en toen mijn moeder op de 'boeldag' het eerste bod uitbracht opde koperen pot, kwamen er nog verscheidene na haar. Maar moeder hield vol. En toen de afslagerhaar pot en plant overhandigde zei hij, 'Geluk er mee hoor, en dat de koperen pot net zo lang magleven als de plant, want je weet, dat soort krijg je niet dood'.En daar konden wij over meepraten!

Nr 56. 4 Februari 1981. Terug naar Inhoud

De vakantie begint

En zo stonden we dan op Schiphol, belast en beladen met koffers, die we 10 x over gepakthadden om er vervolgens alles weer in te steken, wat we er eerst uitgehaald hadden. Een uur laterdan aangegeven vertrokken we. Ik zit, volgens mijn ticket, op een hoekplaats aan de gangkant.Aan de overkant zit m'n vriendin, ingeklemd tussen twee heren op leeftijd. Ieder keer als ik vliegmoet ik er weer aan wennen. 't Is dat je er heel vlug bent , maar anders..... Als we voelen dat wena hevig lawaai los van de startbaan zijn, komt er een ontspannen sfeer in het vliegtuig. Wemogen onze riemen los maken en een stewardess geeft ons instructies. Ze demonstreert eenzuurstofapparaatje, dat zo maar op je schoot valt als de zuurstof in het vliegtuig mocht uitvallen.Wel moet er dan nog aan 't een of ander koortje getrokken worden. 't' Is met mij dan al langgedaan, voordat ik het koortje tussen m'n vingers heb.', zegt m'n buurvrouw opwekkend. De stemvan de piloot kondigt aan, dat we nu over Luxemburg vliegen. Ik rek mijn nek hyena-achtig uit,om niets anders te zien dan de hoofden van de twee naast mij zittende passagiers, die het raampjeverduisteren. En dan komen de stewardessen met alle heerlijkheden aan, die je volgens het

16 van 56

reisprogramma eerlijk toekomen, en waarvan verwacht wordt, dat je die zonder veel morsen, naarbinnen zult werken. Maar die kans is voor mij niet weggelegd. 't Tafeltje kan ik niet in zijn geheelnaar beneden klappen, dan maar half. Glunderend kijken we allemaal naar de heerlijkheden dievoor je neergezet worden. Je krijgt er een fijn vakantiegevoel van. Na een paar uurtjes staan we alop Tunesische bodem. De zon die we in Hollend sporadisch zagen, begroet ons uitbundig. Mijnman haalt zijn verfomfaaide strohoed voor de dag. Ik kijk uit naar de hostess met bus, waarin weeen week zullen rondtoeren. Ieder zoekt het beste plaatsje op en even later hobbelen en bobbelenwe over de Tunesische wegen. We zien dit zuidelijke land met al zijn kleuren van bloemen enmensen. 's Avonds in bed is het of we Holland al een week verlaten hebben. En even voor ikinslaap hoor ik m'n man nog zeggen: 'En geen water, zelfs niet uit de kraan drinken, laten wedaaraan denken'.Onze eerste vakantiedag is ten einde.

Nr 57. 8 Juni 1981. Terug naar Inhoud

Herinnering

‘t Was op de morgen van oudejaar, toen ik door het raam de postbode van het dorp het paadjenaar de brievenbus op zag komen. 'Vraag of hij even binnenkomt voor een paar oliebollen', riepik tegen m'n man. 'Ik ben zo klaar met bakken'. De postbode nam het aanbod aan en even laterzaten we gedrieën om de tafel, ieder met een bordje oliebollen voor zich. We kenden de bodealleen van de enkele keren dat we hier in dit vakantiehuisje zaten. Wel was er altijd een groet,maar tot een praatje met hem was het nog nooit gekomen. Maar hoe verbaasd waren we, toen wehoorden zeggen: 'En nu zit ik dan weer eens na zo veel jaar in het huisje waarin ik geboren ben,al ziet het er nu heel anders uit. Hier heb ik gewoond en geleefd in m'n jeugd. M'n vader enmoeder hadden een groot gezin en naast ons, wat nu uw slaapkamers zijn, woonde nog een gezin,dat groter was dan 't onze. Aan speelkameraadjes dus geen gebrek. Vader en moeder sliepenbeneden in de bedstee, wij met z'n allen op zolder. Jammer dat hier geen zolder meer op zit(wijzend naar het plafond), want vanuit het dakraam kon je de schepen zien varen. De tweegezinnen telden 16 personen. Iedere familie had z'n eigen schuurtje, z'n eigen lapje grond metgroente en aardappelen. Kijk, aan het schuurtje is nog niets veranderd. We moesten als kinderenal hard meewerken vóór we naar school gingen, aardappelen schillen, de vloer aanvegen. En deschool lag een heel eind van ons huis. Maar we hadden veel plezier onderweg. Als we uit schoolkwamen moesten we weer voor de geit en de konijnen zorgen, gras snijden aan de slootkant en'melkriet' (= paardebloemen) steken voor de konijnen. Vader en moeder waren dan meestal nogop 't land aan het werk voor de boer. Wat moesten die mensen sloven voor dat grote gezin. Datbesef je later pas. Ze wilden, dat we allen netjes voor de dag kwamen en liefst nog een paarcentjes in de week oversparen voor later, want AOW was er toen niet bij. En nu ga ik over eenpaar maanden met pensioen. Ik heb m'n werk graag gedaan, maar ik vind het nu ook wel genoeg,vooral 's winters hier over die landwegen. We krijgen een mooi bejaardenhuisje, maar dit .......(wijzend met z'n hand) is er niet bij. Die velden 's zomers met dat graan, die torens in de verte,die bomen, die lekkere lucht, nee dat krijgen we daar niet. Maar wat hebben wij, oude mensen, teklagen. We hebben het veel beter dan vroeger. Nee, die tijd van m'n kinderjaren, ik zou ze nietmeer over willen doen. Als ik nu de jeugd zie ..... Of we ontevreden ware? Nee helemaal niet,maar we waren met veel minder gelukkig'.En tevreden stapte hij even later op om zijn ronde te vervolgen.

Nr. 58. 20 Augustus 1981. Terug naar Inhoud

17 van 56

Tweede Keus

En zo zit ik dan met een menigte 'rollers' in m'n haar onder de droogkap, die ik opgehangen hebaan een spijker in de slaapkamermuur. Een uur geleden realiseerde ik me dat ik zó niet naar dieverjaardag kon gaan. Ik zou m'n haar maar eens zelf doen, voor een keertje. De krant lagbeneden. Ik had geen zin die te halen. Ik kon nu net even lekker uitrusten. Ik zat recht tegenoverde linnenkast. Die mocht ook wel eens een wreefje hebben. Die kast had het nu al bijna een halveeeuw volgehouden, was ettelijke keren verhuisd, maar stond nog altijd stevig op z'n poten. Watvonden we hem mooi, toen hij ons eerste huis werd binnen gebracht.! En die kan en die vaas, dieer boven op staan, zijn ouder dan de kast. Ik bracht ze 'in m'n trouwen' mee. 't Zijn 'monsters' inmijn ogen. Waarom heb ik ze al niet lang verdonkeremaand? En tussen die twee staat eenouderwetse spanen mutsendoos. Die stamt beslist nog uit de tijd van mijn Zeeuwse over-overgrootmoeder. Ze bewaarde daarin haar witte kappen. Wat is die doos mooi beschilderd! Dekleuren, die door de ouderdom wat afgemat zijn, lopen mooi in elkaar over. 'k Had dat nog nooitgezien. En ik kijk weer naar die vazen. Ze zijn van plateel. De ene donkergroen met een rondevlek op zijn buik, die met een wat te donkerder kleur in bijgewerkt. De ander heeft de vorm vaneen kan met een veel te grote tuit, waarin een klein barstje zit. Wat vond ik die dingen vroegermooi. Ik weet nog, toen ik met m'n zus een plateelfabriek bezichtigde, hoe enthousiast ik wasover die vormen en kleuren. Maar ik had toen geen geld om zulke 'mooie' dingen te kopen.'Maar', zei de rondleiding, 'mocht de eerste keus wat prijzig voor u zijn, we hebben ook nog welenkele stuks 'tweede keus' voor U'. Daar had ik wel oren naar, dat was voor mij te betalen. Toenik weer thuis was, werd er na een paar weken een enorme kist bezorgd, waar m'n tweede keusjesin houtwol verpakt inzaten. Ik was verrukt, toen ik al die vormen en kleuren naast elkaar op tafelzag. Maar m'n moeder zei opeens, wijzend op een bijgewerkte bloem: 'Kijk eens, wat is dat hier,is dat geen klein barstje?' 'O, zei ik, daar moet je maar niet naar kijken, want zonder dat, was heteerste keus en voor mij niet te betalen'. Ik hield de kleinste kneusjes voor mij zelf en de restdeelde ik grif uit aan familie en op verjaardagen met de mededeling, dat het echt plateel was,maar met een klein foutje. Maar iedereen bleek enthousiast. Overal waar ik later kwam zag ik diedingen staan en mijn eerste gedachte was dan altijd: 'Wat was daar ook al weer mis mee?' En nukijk ik naar die grote vaas op de linnenkast. Ik heb niet te vragen waar of zijn fout zit. Doe vlekspringt lelijk in het oog. En dan die kan met die ontzettende tuit met dat barstje. Dat ik die ooitmooi gevonden heb. Maar daartussen, in alle eenvoud, die doos met zijn eenvoudigebeschildering. Dat moet een kunstenaar geweest zijn, die zoiets kon maken. Dat is beslist 'eerstekeus'. M'n haar is droog, ik trek de stekker uit het stopcontact, loop naar de kast en draai de kaneen halve slag om. Als je het niet wist, zou je zeggen 'wat een vorm, wat een kleur, dat moet weleerste keus zijn'.

Nr 59. 22 Augustus 1981. Terug naar Inhoud

De gestolen Tas

Deze week kocht ik een nieuwe fietstas. Ze was glimmend zwart en ze greep met twee beugelsover de zijstang van m'n bagagedrager. Met 2 kleppen kon ik hem sluiten. 'Zal ik de beugelsstevig dicht knijpen, zodat hij vastzit, of wilt U hem er telkens afnemen?', vroeg de man bij wieik hem kocht. 'Knijp hem maar goed vast', zei ik. 'Ik stop er dan nog wel een plastic tasje in, datik dan meeneem in de winkel'. 'Niet doen', zei m'n man, 'altijd de tas er af helen en meenemen.Een kleine moeite'. En zo reed ik dan die morgen de stad in. Wat was het een gemak al jeboodschappen daarin te kunnen bergen. Maar net voordat ik naar huis zou gaan, bedacht ik me. Ikmoest nog even een rolletje zij kopen, voor dat gaatje in die broek. Ik keek naar m'n volle fietstas.Om die er nu voor dat 'eventjes' eraf te nemen (het ding zat nogal vast), neen, laat ik maar vlug

18 van 56

even de straat over steken. Daar was die zaak. Een paar minuten later stond ik weer buiten. Mijnogen gleden langs de rij fietsen, waar de mijne tussen moest staan. Ik zocht m'n zijtas. En toenherkende ik m'n fiets. Hij stond daar kaal, zonder zijtas. 'Verschrikkelijk', zei ik hardop. Eenmeneer keek me aan. Ik maakte hem deelgenoot van mijn ellende. 'Dus al uw boodschappen zijnook weg?'. 'Ja, m'n brood, m'n bami, een doos meubelwas, chocoladerepen, groente', somde ik op.En m'n handschoenen en m'n sjaal, ja die zaten er ook in'. 'Kijk, ze hebben uw slot ook nogverbogen', zei hij, terwijl hij aan het stangetje wrikte. 'U hebt nog geluk gehad', zei hij. 'Dat moetbeslist een 'zij' gedaan hebben', zei ik, 'want wie wil tegenwoordig nog zo'n opoefiets'. 't Zou jetegenvallen, mevrouw', zei de meneer, 'maar u en ik weten het maar weer eens, de mensheid vanvandaag is niet te vertrouwen'.Toen we 's avonds aan het eten waren, zei ik tegen m'n man: 'Ze warmt nu onze bami op'. En toenmijn man weer: 'En hij moet vanavond de stoelen in de was zetten'. Toen ik weer: 'En als ze danklaar zijn gaan ze lekker voor de TV onze repen opeten'. En toen schoten we alle twee in de lach.'Maar m'n lesje heb ik geleerd', zei ik naar m'n man kijkend. Deze lachte en knikte "vergenoegd".

Nr 60. 1 November 1981. Terug naar Inhoud

't Mannetje' / Het kippenhok

Ik zag het onder de advertenties in de krant: 'Aangeboden, nachthok voor kippen, Fl. 100,- wordtgeplaatst'. Ons oude hok stond op instorten. Toen ik even later aanbelde aan 't huisje, dat in hetmidden van een straat stond, kwam er een oude man naar voren. Hij zag m'n verwondering. 'Ja, 'tstaat op zolder. Komt U maar mee'. We liepen het smalle trappetje op en midden op 't zoldertjezag ik het staan. 'Best hout mevrouw, ik kom uit 't vak. Het kan helemaal uit elkaar. Hoe zou hetanders de trap af moeten. Nadat de volgende dag alles van de handkar was afgeladen en zoonliefterugkeerde, vroeg ik, of meneer eerst een kopje koffie wou. Ik hoorde toen, dat hij 83 jaar was.'Maar hoe kunt U dat werk nog?, was m'n vraag. 'Ja mevrouw, gezond leven en gewoon doorblijven werken'. Eerst moest het oude hok afgebroken worden. Ik hielp mee de kippen in de ren tedrijven. Toen het tegen enen liep nodigde ik hem uit voor de lunch. Aan een nieuwe ren zou hijme ook nog wel kunnen helpen. Hij had nog wel wat goede plankjes en wat gaas.En zo vonden de kinderen , als ze uit school kwamen, dagen achtereen de oude baas aan de lunch.We kenden op den duur heel zijn levensgeschiedenis. Hij komt nooit klaar met dat karwei, dachtik. Hij vindt het hier veel te gezellig. Maar zie, na drie weken was het dan toch zo ver. Een pakvan m'n hart. Ik had weken huisarrest gehad. En toen hij die middag afscheid van mij nam, zeihij, dat hij morgen nog 'even' terug zou komen met een pot witkalk voor de planken in het hok.De kippen fladderden door de ren toen hij de kwast hanteerde. 'Doe de grendel maar op 't deurtje,anders ontsnappen ze nog', zei hij. Ik kon ondertussen wel even om brood. Ik haalde m'nbuurvrouw in, die me uitnodigde op een kopje koffie. Onder het drinken hield ze plotseling op enzei: ' Hoor jij dat geloei nu ook? 't Lijkt wel een koe'. We keken de straat in maar zagen niets.Ineens schoot me het mannetje me te binnen. In rende het huis uit, en ja, daar zat hij op de zitstokvan de kippen, naast hem de lege pot met kwast. Vlug schoof ik de grendel weg. 'Ik dacht, dat ikhier zou moeten overnachten', zei hij schor. 'En ik was vergeten, dat het deurtje op slot zat', zei ik.Tot mijn grote schrik stond hij de volgende morgen weer op de stoep. Hij had en langwerpigpakje in zijn hand. 'Voor U', zei hij, 'een petroleumlampje, 't is ouder dan ik, maar hij doet hetnog goed. 't Is voor al de "goedheid", die ik hier heb gehad'. Hij tikte aan zijn pet en ging verder.Terwijl ik dit stukje schrijf, brandt het lampje naast me, een klein bescheiden vlammetje, 't koperblinkt uitbundig. 'i Is een herinnering aan een oude man, een goed mens.

Nr 61. 12 December 1981. Terug naar Inhoud

19 van 56

De Poes

Op een morgen vond ik in m'n brievenbus het volgende briefje:Onze zwarte poes 'Minou' is sinds maandagavond verdwenen. Had geel bandje om met kokertjewaarin adres. Indien u iets weet horen wij dat heel graag. Hoge beloning. Fam. etc. etc...Ik zag aan het adres dat de poes thuis hoorde in een laan hier heel ver vandaan. Wat zal diefamilie verdrietig zijn en wat doen ze hun best om het diertje weer terug te krijgen, dacht ik, toenik het briefje nog eens bekeek. Pa was achter de typemachine gaan zitten, moe had de beladen invieren verdeeld, iemand anders had ze weer gevouwen en daarna waren ze met z'n allen op stapgegaan, ieder met z'n stapel briefjes en tegelijk luisterend bij iedere brieven bus of ze niet hetangstige miauw van Minou hoorden, ergens onder een bosje.E toen ineens zag ik mezelf als klein meisje neerhurkend bij een zieke poes, onze Jan, liggend opwat hooi in de schuur. Naast hem allemaal lekkere dingen, die je voor een poes maar bedenkenkan. Ze lagen daar onaangeroerd. En daar zat ik dan met nog twee zusjes. De stallantaarn wierpzijn rossig licht op onze gezichtjes en op de stuiptrekkende poes. Het was onze 'Jan' die daar opkerstavond lag te sterven. We hoorden niet eens de kerstklokken, die anders zo mooi luidden opkerstavond. We zagen alleen onze poes, die zo ziek was. De staldeur werd geopend en vader zeizacht: 'Jullie moeten opschieten hoor, 't is bijna zes uur en zo begint het kerstfeest. Hij keek naarons en toen naar de poes. 'Hij haalt het niet meer kinderen. Ik zou nu maar gaan', drong hij aan.Door het donker liepen we op een draf naar het kerkje met de verlichte ramen. Wat hadden weons hier op verheugd. De lucht van dennegroen kwam ons tegemoet, de kaarsjes flonkerden, maar't blijde gevoel van de vorige jaren hadden we niet.Toen we die avond thuis kwamen, stond vader ons al bij de deur op te wachten. Hij vertelde ons,dat de poes, kort nadat we weg waren gegaan, gestorven was. Samen met moeder hadden ze hemal begraven in de tuin. Moeder had met de stallantaarn bijgelicht. Hij zou 's morgens niet meer inonze bedstee springen als vader de deur naar de schuur had open gemaakt..In de dagen, die nu volgden, was ik onbewust op zoek nar de poes met het gele bandje. Onzebuurtkatten zag ik wel, die ene die altijd de plantjes eruit krabde, en de andere, die de aarde onderde conifeer als kattenbak gebruikte. Maar ja, die dieren weten toch ook niet beter, dacht ik danvergoelijkend. Totdat ik zowat 5 dagen later weer zo'n briefje in de brievenbus vond met demededeling dat Minou tot hun grote vreugde naar zijn huis was terug gekeerd. We werdenallemaal bedankt voor het meezoeken. Er viel bij mij een pak van mijn hart. En de beloning,dacht ik? Nou ja, die hadden zij zelf dubbel en dwars verdiend.

Nr 62. 26 januari 1982. Terug naar Inhoud

Een herinnering aan Oom Henk

Hij was de jongste zoon van mijn grootmoeder: oom Hendrik. Zijn naam werd altijd met enigontzag uitgesproken door ons, maar ook door zijn moeder, zijn broers en zijn zusters. Zijnmoeder had hem, met veel zelfopoffering, voor onderwijzer laten leren. Ze was voor hem uitwerken gegaan. Vijftig cent verdiende ze op zo een dag, van 's morgens 7 tot 's avonds 8. Als hijmet vakantie naar zijn dorp terugkeerde, werd hij door mijn oudste zusje met de fiets van hetstation gehaald. De hele dag was er dan al zo'n soort spanning in ons huis. Je voelde het bijmoeder: haar jongste broer kwam thuis, de onderwijzer. Onze woonkamer lag aan de zijkant vanhet huis. Tegen de tijd dat hij aankwam, zaten we voor het raam en keken uit of we hem nog nietzagen. Ik zie nog, hoe hij ons groette. Hij liep midden op de weg, mijn zusje ernaast met de fiets.Ze hield met één hand het stuur vast, terwijl ze met de andere de koffer in evenwicht hield. Mijnoom draaide zich een kwart slag om en stond stil. In zijn ene hand had hij een klein bruinkoffertje, in zijn andere hand had hij een zware wandelstok, waarmee hij ons toewuifde. Dan

20 van 56

zetten ze zich alle twee weer in beweging. We keken ze nog even na.De andere dag was het zaterdag. Ik moest dan altijd m'n grootmoeder helpen. Ik deed die morgen,zachter als anders, de voordeur open. Ik zag dat oom Henk nog aan de ontbijttafel zat. Deze wasgedekt met een spierwit tafellaken, daarop een bordje, een eierdopje met een eitje, wat brood ineen schaaltje en daarachter: oom Henk. Hij had een echt zilveren mes en vork in zijn hand. Diehad ik de vorige week nog moeten poetsen van mijn grootmoeder. 'Goedemorgen' riep hij joviaaltegen mij, 'en had je een goed kerstrapport?' vervolgde hij. Met een wat gedempte stem zei ik, datwe geen rapporten hadden, want die bestonden nog niet op onze school, maar dat ik overal goedecijfers voor kreeg. Grootmoeder stond in het kleine keukentje. Ze was wat gejaagd. Ik moestonmiddellijk om een boodschap die vergeten was. 's Middags mocht ik mee-eten. Ik keek scherptoe, hoe oom met mes en vork at en probeerde het hem na te doen. Nooit bracht hij wat voor onsmee, maar toch kwam er door hem 'iets' van de grote stad op ons over. We waren eigenlijkallemaal toch trots op hem, vooral m'n moeder, 't was immers haar broertje, waar ze altijd opmoest passen als haar moeder weg was. Vader begreep niets van het 'ontzag' waarmee oomHendrik werd omringd. Hij maakte soms opmerkingen over hem, waar we hevig om moestenlachen, maar het niet 'om moeder' durfden. Nu ik dit, 65 jaar later, schrijf, voel ik nog hoe wetegen hem opkeken. Als ik n u met m'n kleinkinderen de fotoalbums doorblader, dan zeggen ze,wijzend op een keurige heer met strohoed, gekruiste benen, in de ene hand een wandelstok, deandere rustend op een pilaar: 'Is dat ook familie van u, Oma? Hij lijkt niets op opa'. En dan vertelik hen, dat ik die schoenen blinkend mooi moest poetsen en dat ik daar eens één keer 5 cent voorkreeg. 'Maar...', zeg ik, 'hij was erg goed voor mijn grootmoeder, dat is julliebetovergrootmoeder'. Ze vinden dat een prachtig woord, en telkens als ze bij mij komen zeggenze: 'vertel nu weer een zo'n echt verhaal oma, zoals van dat gekke mannetje met dat hoedje en dierare schoenen, die u moest poetsen'. En dan gaat er toch nog een schok door me heen en denk ik:'Gelukkig, hij hoort het niet, stel je voor'.

Nr 63. 2 Februari 1982. Margriet Nr 43, 1982. Terug naar Inhoud

Oude Foto's kijken

De bordpapieren doos (Margarine staat er met dikke zwarte letters op gedrukt) is zeker al 5 x meeverhuisd. Telkens duwde ik hem weg in de een of andere donkere kast, tot hij bij de volgendeverhuizing weer te voorschijn kwam. In die doos zitten mijn oude foto's van vóór 1940. En nuzouden mijn man en ik 3 weken lang onze vakantie in Zeeland gaan doorbrengen. We zouden hetkalm aan doen: wat wandelen, wat fietsen. 'Ik neem die doos met die foto's mee', zei ik, 'dan kanik ze eindelijk eens allemaal sorteren en inplakken. Ik heb nog een groot fotoalbum, waarbij jemet hoekjes moet werken, maar bij regenweer is zo'n werkje best gezellig'. En nu zit ik dan aaneen wiebelende tafel en probeer ze in groepjes bij elkaar te leggen. Ik pak de eerste de best fotodie bij m'n hand ligt en word dan helemaal vertederd als ik me daar zie zitten in zo'nbamboestoeltje. Twee zusjes houden ieder een handje vast. De derde staat achter me. We hebbenallemaal mooie witte jurkjes aan met veel kant. Rond onze halzen twee rijen met bloedkoraaltjes,op het stijven boordje een gouden broche. Ja, dat brosje heb ik nog, prachtig bewerkt, 't zit nu inde safe. Maar waar zijn m'n bloedkoralen gebleven? Opschieten, denk ik. Hier zijn vader enmoeder. Ze staan stijf recht en een eindje van elkaar. Op zo'n leeftijd gaf je elkaar toch geen armmeer? 't Was één van m'n eerste foto's die ik maakte op een toestelletje, dat ik op 'bonnetjes' hadverkregen. Vader met bolhoed op, 'm'n kadondertje', zei hij altijd. Kijk, hier is het vakantiehuisje,dat we met een groepje vriendinnen huurden in Renesse, vlak bij de trap. ''t Zal nu wel een hotelzijn', denk ik. We sliepen met z'n drieën in een bedstee en wat waren we bang, toen we 's nachtsmuizen dachten te horen! En hier m'n eerste jaar, dat ik onderwijzeres was. Heel stijfjes naast m'nkindertjes op de eerste rij. Ik herken ze allemaal, mar weet van sommigen de naam niet meer. Het'Hoofd' staat aan de andere kant (met bolhoedje), naast hem de onderwijzer van 4 en 5. Heerlijke

21 van 56

tijd was dat. Ik hield van die kinderen, ging er heen als ze ziek waren met sinaasappels ofdruiven. En dan hier, een zeedijk met twee verliefde mensen. Ja, hij had zo'n 'selftimer'. Watkijken we gelukkig naar elkaar. Ik roep m'n man erbij. 'Weet je nog waar dat was?' vraag ik hem.'Zou ik dat vergeten?', zegt hij lachend. 'Je bent al aardig opgeschoten', zegt hij, als hij op de volledoos wijst. Nu pak ik een ansicht, die er tussen ligt, van ons eerste huis aan een singel. Mooi laghet daar in dat kleine stadje. Je ziet er geen auto, en nu? En dan dat fotootje van m'n man metonze eerste zoon op de rand van het lits-jumeaux. De sprei herken ik nog. Twee weken oud, staater achter op. 'Ik heb de fietsen buiten gezet', hoor ik plotseling m'n man roepen. Ik kijk naarbuiten, de zon schijnt. Ik graai alle foto's bij elkaar en goot ze in de doos, leg het album er bovenop. 'Tot de volgende keer', denk ik.

Nr. 64. 9 Juli 1982, Kattendijke. Terug naar Inhoud

De Floriade

'En nu moeten we vlug gaan, anders is hij gesloten', zei ik tegen m'n man. Ik zag in de krant, datde Floriade nog maar enkele dagen open was. 'En het liefst met de trein en de metro, dan zie ikdie ook eens'. '0', zei m'n man, die graag auto rijdt. 'Goed', maar laten we dan morgen gaan. Ik ziehier 'zonnig' staan in 't weerbericht. Dat laatste had de krant goed mis. We liepen de gehele dag ineen miezerig regentje. Maar wat we zagen, woog daar wel tegen op. We besloten allereerst hettrammetje te nemen. Zo zouden we een overzicht krijgen van het terrein. In een lange rij stondenwe te wachten. Toen we er als laatste ingeperst werden, stond ik klem tussen twee Engelse heren.Vóór mij, de echtgenoten, die er mochten zijn en in een hoekje gedrukt: m'n man. Je kononderweg uitstappen, maar hoe zou ik me hier uit moeten wringen. Mijn benen zaten verward indie van mijn 'over' passagiers. Wachten tot die het sein gaven. Ik hoorde vele Engelse kreten vanbewondering, maar zelf kon ik er niet van genieten. Mijn benen zaten zo in de knoop, dat ik zehoe langer hoe meer voelde tintelen en toen we bij de laatste halte kwamen, was het alsof ik geenbenen meer had. 'Ik kan er niet meer uit', riep ik tegen m'n man, die al op het perronnetje stond,'M'n benen slapen'. Vlug sprong m'n man weer terug. We hadden gelukkig maar twee nieuwepassagiers in ons coupeetje. En weer reden we langs de rozentuinen, de groentetuinen, deBegonia's. De tinteling in m'n benen trok weg. 'Kun je er al uit?', vroeg m'n man telkens als detrein stopte. Eindelijk lukte het. We waren in de buurt van een restaurant. Toen we met onsblaadje door de overvolle zaal liepen (iedereen had natuurlijk 'zonnig' gelezen of gezien) moestm'n man telkens de vraag herhalen: 'Is deze stoel nog vrij?', kijkend naar een stoel 'met tas', enkreeg dan steevast 'nee' op z'n vraag. Maar eindelijk hadden we geluk. We wuifden elkaar metonze vorken toe. Aan 't einde van de middag gaf m'n man me te kennen, dat hij nog naar hetplanetarium wilde. Als jongen was hij al 'gek' op die dingen geweest. Ik was wel erg moe - maarenfin. Heerlijk zaten we nog even voor de voorstelling in de zachte stoelen en keken naar het'firmament' boven ons. Toen de stem begon, zakte ik wat dieper in mijn stoel weg en legde mijnhoofd op de rugleuning om beter de sterren te kunnen zien. Eerst was het schemerig en toen werdhet hoe langer hoe donkerder...... Ik schrok wakker door harde muziek, die ik hoorde. 't Wasweer licht. Ik zag m'n man schuin in z'n stoel hangen met z'n hoofd naar boven gericht. 'Heb jeook geslapen', vroeg ik. 'Nee, helemaal niet', zei hij flink. Maar toen ik later in de trein vroeg, watheb je alzo gehoord, toen zei hij, ja, van alles over die sterren en planeten, maar daar wist ik aleen heleboel vanaf. 'Ik niet', zei ik, maar dan ga ik nog eens op m'n eentje naar den Haag: naar hetplanetarium.

Nr. 65. 1 Oktober 1982. Terug naar Inhoud

22 van 56

Het Portret

Vanmorgen kwam één van m'n zussen op bezoek. Onder haar arm, in een deken gewikkeld,droeg ze een groot pak. 'Dit is 't portret van grootmoeder', zei ze, terwijl zij het voorzichtig op detafel legde. 'Niemand van de familie had er plaats voor, dus dacht ik... jij? Jouw huis is groter danhet mijne'. 'Maar dat hangt al vol', beweerde ik zwakjes en dacht, 'Past dat nog in detegenwoordige tijd'. Samen keken we naar het strenge gezicht van de vrouw, die jaren geledenonze grootmoeder was. Wat had ze geploeterd voor haar vier zonen. Nee, landarbeiders moestenze niet worden, daar zou ze wel voor zorgen. Grootvader verdiende niet genoeg om z'n kinderente laten 'doorleren'. Mijn moeder, de oudste van de vijf, moest op de broertjes passen als zij uitwerken ging bij de dominee. Dat mijn moeder vaak van school thuis moest blijven deerde toenniet. Een meisje hoefde immers niet door te leren, die trouwde, en moest alleen het huishoudendoen. (Geld voor boeken was er niet, maar dat heeft ze in haar trouwen wel ingehaald, Ze lasgretig alle boeken, die bij ons in huis kwamen).'Hoe oud zou ze hier zijn', vroeg m'n zus. 'Ik denk, dat die foto gemaakt is, toen haar jongste zoonhet huis uitging. Hij kreeg toen een betrekking in Amsterdam. De andere drie hadden toen algoed hun brood. Dank zij hun moeder hadden ze 'een vak' kunnen leren.Op de achterkant van de lijst stond in mooie krulletters de naam en de geboortedatum: 16-6-1850.We bewonderden de mooie muts van Brusselse kant, de geplooide doek en de bescheidensieraden. 'Ik heb ze nauwelijks gekend', zei m'n zus. We zetten de lijst voorzichtig tegen de muur.Ik was er als kind altijd een beetje bang voor en toch hield ik van haar.Toen 's avonds een zoon nog even bij ons aankwam, zag hij direct de foto tegen de wand. 'Wie isdat?', vroeg hij. 'Jouw overgrootmoeder', zei ik, 'die is uit een nalatenschap gekomen, maarniemand heeft er meer plaats voor. 'Mag ik hem, moeder?', vroeg hij gretig. 'Jij', zei ik verbaasd,'kun je hem dan plaatsen?' 'Waarom niet, dan doe ik toch een heleboel prullaria weg. Ik vind ditprachtig, wat een karakter spreekt er uit dit gezicht. Ik keek nog eens naar m'n grootmoeder. Ja,hij had gelijk, dit was een vrouw, die wist wat zij wilde. Samen pakten we de ingelijste foto weerin de deken en legden hem op de achterbank van zijn auto. Toen hij zwaaiend weg reed, dacht ik:'Grootmoeder, je bent het waard, dat je achterkleinzoon nog zo blij met je is'.

Nr 66. Kattendijke, 7 Juni 1983. Terug naar Inhoud

Onze Kersenboom

Altijd had ik dat grote verlangen in me gevoeld om, als ik eens 'buiten' ging wonen, m'n eersteboompje dat ik planten zou, een kersenboom zou zijn. Ik zag ze al hangen: van die mooie rodekersen met een klein geel glanzend vlekje. Zo zagen de kersen er immers uit van m'ngrootmoeder, die aan de boom naast het keukenraam hingen. En als we dan om 4 uur uit schoolkwamen mochten we daarvan een handje plukken. Ze had deksels en bellen in de boom hangenen daarmee werd dan, vanuit de keuken, door middel van lange touwen, zo'n oorverdovendlawaai geproduceerd, dat horen en zien je verging. En nu hadden we dan ons eigen boompje, eenpaar meter van ons slaapkamerraam vandaan. Maar dragen? Ho maar! Eindelijk, na vier jaarzouden we dan onze eerste oogst hebben. Het boompje, dat een boom was geworden, hing vol.'Kilo's hangen er aan', zei een buurman, 'maar hang er netten over, anders zijn ze zo vertrokkenals ze gaan kleuren. Met behulp van stokken, een ragebol en een ladder, legden we zo goed alsmogelijk twee netten over de boom, maar telkens bleek er nog een spleetje te zijn waar we nietbij konden, maar de spreeuwen wisten het wel te vinden. Op een morgen maakte m'n man mewakker. 'Kijk eens', zei hij, 'er zit een zwerm spreeuwen onder het net'. In een mum van tijdstonden we in pyjama onder de boom te springen en te schreeuwen en in onze handen te klappen.Van schrik vluchtten er een heleboel weg, maar een paar konden het gat niet meer vinden enfladderden van 't ene naar 't andere eind. En weer probeerden we het net te dichten, nu met

23 van 56

wasknijpers. Maar wat we ook deden, ieder morgen werden we gewekt door het gekwetter van devogels. Steeds meer afgekloven pitten lagen er onder de boom. Soms was er nog een gave kersbij, die ze van schrik hadden laten vallen. En toen we op een morgen de laatste kersen zagenverdwijnen, hebben we met veel moeite de netten er weer afgehaald. We zijn naar de groentemangegaan en hebben daar twee doosjes met heerlijke zwarte kersen gekocht, die we op een bankjeonder de boom hebben opgegeten. 'Kijk, 't zijn Italiaanse', zei m'n man, wijzend op een naam op't bakje. 'Ze zijn lekker ', zei hij, 'maar ze hááálen niet bij die van m'n grootmoeder', vulde ik aan.

Nr. 67. Kattendijke, 19 Juli 1983. Terug naar Inhoud

Rode Kruis zegels

'Of U met uw man zo vriendelijk zoudt willen zijn om een ochtend... of een middag, of allebei ophet postkantoor te zitten voor de verkoop van Rode-Kruis-zegels'. Dat was de vraag, die onzeaardige buurvrouw tot ons richtte en die we weifelend beantwoordden. We waren zo jong nietmeer en zo'n eerste dag zou wel druk zijn. Maar toen alle bezwaren weggeveegd waren, sprakenwe af Dinsdagmorgen present te zijn. Een half uur voor de 'opening' kregen we instructies vaneen meneer, die er veel meer van wist dan wij. Hij deed een blikken trommel open en stalde zoveel als mogelijk op de tafel uit. Het duizelde me bij het horen van series in plastic mapjes enboekjes en vellen. Maar, zeiden we, we laten ons niet opjutten, we brengen onze handel rustigaan de man. Ik zou meneer assisteren en 't geld ontvangen. Mijn echtgenoot moest alles noteren.Toen ons kantoor 'open' ging, stond er al een rijtje kooplustigen voor de tafel. De eerste kochtmeteen de helft van onze series weg, plus een aantal boekjes. 'Voor onze vereniging', legde hijuit. De rij wachtenden werd steeds langer, maar iedereen had gelukkig geduld. En wij maarrekenen en tellen en opschrijven. En toen kwam die mevrouw, die ons 'velletjes' vroeg. 'Grotevellen van honderd', vroeg ik. 'Nee', zei ze, 'velletjes, weet u niet wat velletjes zijn? Wat doet udan eigenlijk achter die tafel?' Toen ik bij m'n buurman wilde informeren, was ze al kwaadweggelopen. Ze zou wel naar een ander postkantoor gaan. En dan die oude dame, dei telkens watpostzegels kocht, afrekende en dan zei, 'dat ze deze toch ook nog wilde', en toen prinsheerlijkplaats nam op de stoel naast me, die even onbezet was. Toen pakte ze een stapel geadresseerdeenveloppen uit haar tas en begon ze stuk voor stuk te beplakken. 'Ze kon ze dan hier direktposten'. Maar telkens kwam haar stem door mijn gesprek: 'Mevrouw, hier moet ik een anderevoor, er is een hoekje af.' 'Even geduld, mevrouw', zei ik dan, 'eerst deze klant afwerken'. 'U doethet zeker voor het eerst', zei ze, haar hoofd naar me toe wendend en likkend aan een postzegel,'dat zie ik wel. Maar dan die mevrouw van de kinderzegels, die kan het, maar die iswaarschijnlijk veel jonger d an U'.Toen we om één uur 'sloten', verademden we alle drie voldaan. 'De grootste drukte is geweest',zei meneer, 'de spaarders hebben hun postzegels binnen. En nu maar kijken of alles klopt. Maarlaten we even uitblazen', zei hij, terwijl hij met een klap de blikken trommel op slot deed.

Nr 68. Terug naar Inhoud

Manke Pietje

Toen ik op die middag bij m'n dochter kwam, was alles in rep en roer: Manke Pietje wasweggevlogen! Zoals gewoonlijk mocht hij 's morgens, als de kamer werd gedaan, vrij rondvliegen. Maar hoe het nu gekomen was? Men wist het niet. Alle deuren en ramen waren tochgesloten? En nu zocht iedereen daar, waar men dacht hem te kunnen vinden: in de bosjes, in deklimop, in de appelboom..... Maar Manke Pietje bleef spoorloos. Z'n mooie kooi stond verlaten in

24 van 56

de achterkamer.Ze hadden hem indertijd gekregen van de dierenarts. Hij was daar binnen gebracht met eengebroken pootje. Hij was daarmee tussen het deurtje gekomen, vertelde de mevrouw die hembracht, mar het diertje nooit was komen ophalen. Eén van de kinderen heeft hem toen mee naarhuis mogen nemen, ... misschien totdat die mevrouw enz, enz. Maar Pietje, die nu de naamManke Pietje had gekregen, was nu al maanden huisgenoot van de familie. Z'n oud kooitje wasverwisseld voor een prachtig exemplaar en hij floot zijn hoogste lied. 's Avonds hoordse je somseen doffe plof in de afgeschermde kooi en als ik dan vroeg, 'Wat is dat?', dan kreeg ik te horen,'O, dat is Pietje, die valt van z'n stokje. 't Komt door dat pootje'.Maar nu was hij weg. Wat nou. 'Zet een advertentie in het dorpsblad, wie weet', raadde iemandaan. En zo verscheen een dag later deze advertentie in het krantje: Weggevlogen. Wie heeft onzeManke Pietje gezien? Graag terug te bezorgen tegen beloning bij .... met adres entelefoonnummer. De krant kan nauwelijks in de bus gezeten hebben of de telefoon ging.'mevrouw, hij zit hier op de goot. Ik heb nog geprobeerd een stofdoek over z'n kopje te gooien,maar niks hoor'. 'Ik kom', riep m'n dochter, en met een schepnetje van de kinderen ging ze er metde auto op af. Er was geen tijd te verliezen. Maar.... Pietje liet zich niet meer zien. Thuisgekomen stond er een jongeman op de stoep. Voorzichtig deed hij een deksel van een doosjeopen, stak z'n hand erin en ... haalde er een allerliefst vogeltje uit. Maar 't was Pietje niet, zijnveertjes waren zwart met wit, niet kanariegeel! We zaten nauwelijks, of de telefoon ging weer.'Hier zit ie, kom gauw, ik zet de ladder vast buiten'. Weer reed m'n dochter met schepnet naar hetopgegeven adres. Teleurgesteld kwamen ze thuis. Hij was weg. Maar geel, nee, dat was hij tochook niet, zeiden ze haar. We gaven de hoop op. Maar de vijfde dag verscheen er een meneer aande deur. Hij kwam van de andere kant van het dorp met .... het echte Pietje. De kinderen danstenom z'n kooi, waarin hij ineengedoken op z'n stokje zat, maar na een poosje zijn hoogste lied zong.'En weet je nu wel zeker dat hij het is?', vroeg ik die avond. Maar voor m'n dochter noggeantwoord had, hoorden we een zachte plof. 't Was het bekende geluid, beter bewijs had hij nietkunnen leveren.

Nr. 69. 15 November 1984. Terug naar Inhoud

Walcheren 'Rondfietsen'

Toen m'n buurvrouw verslag kwam uitbrengen over haar laatste fietstocht langs dejeugdherbergen, die ze gemaakt had met man en 2 kinderen, moest ik even terugdenken aan mijnlaatste tocht die ik met mijn vriendin maakte, nu zowat 50 jaar geleden.'t Was eind Oktober en de dagen begonnen al aardig te korten. Door het mooie herfstweeraangelokt, besloten we 'rond Walcheren' te gaan en de nacht door te brengen in de jeugdherberg'de Scheldestroom' in Vlissingen. Om 2 uur stapten we op en met de wind in de rug peddeldenwe, al versjes zingend uit Jan Pierewiet (100 liedjes voor minder dan één gulden, stond er op hetkafje) richting Vlissingen. Als goede leden van de NJHC wisten we, dat de herberg een heel jaargeopend was. Maar toen we voor de zware deur van de Willem III kazerne stonden, die alsjeugdherberg was ingericht, konden we de jeugdherbergmoeder bijna niet verstaan door hetlawaai van de wind en de golven. 'Ja, overnachten konden we hier wel, maar voor eten kon nietgezorgd worden. Dat hadden we moeten bespreken'. Gelukkig was dit geen bezwaar voor ons.Moeder had een grote zak proviand in mijn rugzak gestopt. Ze had wel eens gehoord dat jeZondag's op Walcheren niet veel kon krijgen. We volgden de herbergmoeder. 'Hier is deslaapzaal', zei ze wijzend op twee onafzienbare rijen ijzeren ledikanten, gescheiden door eenmiddengang. Aan 't voeteneind lagen de grijze dekens netjes opgestapeld. 'Als ik jullie was, namik de eerste twee bedden. Dan ben je het dichtst bij het lichtknopje', zei de moeder vriendelijk. 'Ikzal jullie de sleutel geven. Dan kunnen jullie zelf de voordeur sluiten en afgrendelen, misschiengaan jullie nog uit. Ik doe de achterdeur wel op slot en loop dan zo naar m'n huis'.

25 van 56

Toe we uitgepakt hadden, gingen we nog even de boulevard op. 't Was intussen donkergeworden, de wind was tot een storm aangewakkerd, hier en daar brandde nog een lichtje. Wekeerden vlug naar 'huis' terug. Toen we na enige moeite de sleutel in het slot kregen en hetlichtknopje vonden, zochten we daarna onze bedden maar op. Er was hier verder niets te beleven.M'n vriendin, die katholiek was, zou 's morgens naar de vroegmis gaan. 'Ik doe wel zachtjes', zeize, 'en ik maak je wel wakker als ik terug ben'.Toen ik de volgende morgen m'n ogen open deed, wist ik eerst niet waar ik was. Ik riep de naamvan m'n vriendin, die hol weerkaatste in de lege ruimte. Toen besefte ik pas, dat ik hier helemaalalleen lag. Door de ronde boogramen zag ik dat het licht begon te worden. De wind was gaanliggen. Ergens luidde een klok. Ik durfde me nauwelijks te verroeren. Hoorde ik geritsel onderhet ledikant? Zouden dat muizen zijn, die zich te goed deden aan onze proviand? Daar hoorde ikde zware deur piepen. Een pak viel van m'n hart en even later stond m'n vriendin naast m'n bed. 'tWordt prachtig weer', galmde ze door de ruimte, 'We kunnen het best wagen om 'rond Walcheren'te fietsen!Toen ik 's avonds doodvermoeid in m'n eigen bed lag, dacht ik aan al die soldaten, die daar doorde jaren heen in die ijzeren ledikanten hadden geslapen en ik dacht: 'Zou er wel eens één zó banggeweest zijn als ik? Ik hoop het niet voor hem'.

Nr. 70. November 1983. Terug naar Inhoud

Mijn Kleinzoon

Mijn kleinzoon, net zeven jaar, is er erg trots op, dat hij al zo goed lezen kan. Als ik met hemdoor de supermarkt loop, probeert hij alles te ontcijferen, wat er op de pakken en flessen staat.'Pak daar even een fles azijn', zeg ik, en als hij hem dan in 't wagentje legt hoor ik hem mompelen'a-zijn'. 'Daar, suiker', zeg ik. Hij zoekt even tussen al die pakken en dan hoor ik hem weerzeggen: 'sui-ker'. Als ik bij de vleeswaren in de rij moet staan, zeg ik, ' haal jij alvast maar tweevan die lichtblauwe pakken met melk, ginds in die hoek'. 'Goed zo', zeg ik als hij ze even later inhet karretje legt, maar dan meteen weer wegholt. Ik zie hem even later met nog twee van diekartonnen terugkeren. 'Hé', zeg ik tegen hem, 'ik had toch al twee van die dozen?' Maar dan wijsthij op de doos en spelt: 'Half-volle melk'. ''Ze zitten maar voor de helft vol, oma. Daarom heb iker nog maar twee gehaald'. Ik laat het maar zo. Thuis gekomen. Zittend achter z'n glaasje melk,heb ik hem z'n eerste agrarische les gegeven.

Nr. 71. 18 December 1983. Terug naar Inhoud

Sieraden inleveren

Toen ik vanmorgen die aanlokkelijke advertentie las: 'Lever uw oude en kapotte gouden enzilveren sieraden in. U krijgt bij ons de hoogste prijs', bekroop me opeens de lust om in alledoosjes en vaasjes te gaan neuzen naar kapotte ringetjes, oorbellen, broches en meer van diespulletjes, die ik nooit meer droeg. Ik zou daar veel geld voor kunnen krijgen en dat zouden wedan 'opmaken' aan een lekker etentje in de stad.Ik begon maar direct, maar het resultaat bleek toch minder te zijn dan ik dacht, want telkensstopte ik weer een sieraadje in z'n doosje terug. Nee, dan kon ik er toch niet bijdoen. 't Wasindertijd een cadeautje van die goeie tante Trees. 't Zou toch nog best gemaakt kunnen worden.En zo ging het telkens weer, totdat ik een zilveren beursje overhield en twee zilveren beugels, dieaan een tas gezeten hadden, waarvan de stof volkomen versleten was. Ik wist, dat ik die nooit zouvervangen. Met dat beursje was indertijd een ongelukje gebeurd. Het sloot totaal niet meer en de

26 van 56

dubbeltjes en kwartjes lagen dan ook altijd op de bodem van m'n tas. 't Was een cadeautje vanm'n man uit de oorlogsjaren, gekocht in de stad waar hij 'examens afnam'. 't Was een rib uit z'nlijf geweest. Maar wat deed je nu met zoiets, wat toch niet meer te maken was? Dus inleverenmaar.'s Middags reden we met de auto naar het aangegeven adres: een mooi herenhuis. 'S.V.P. bellen',stond er op de buitendeur. Een meneer met een sleutelbos verscheen voor het glas. Hij ging onsvoor, terwijl hij steeds deuren opende en sloot. Hij leidde ons naar een loket, waar eenvriendelijke meneer zat, die de voorwerpen in oogaanschouw nam en toen achter een tafel plaatsnam. Ik zag z'n gebogen rug en de loupe die hij één voor één op mijn bezittingen richtte.Plotseling stond hij op en beduidde ons (het loket zat op slot), dat hij de expert er bij zou roepen.Even later kwam hij terug met een kalende meneer, die in zijn linkerhand een flesje en in zijnrechter een soort penseeltje droeg. Ze namen plaats achter de tafel en bestudeerden het zilver.....Even later werd het luikje ontsloten en één van de heren moest ons tot zijn spijt mede delen, datde voorwerpen niet van zilver, maar 'verzilverd' waren. 'En dat, terwijl ik dat beursje voor zilvergekocht heb', zei m'n man verontwaardigt. 'Och ja, zo in die oorlogsjaren, u begrijpt'. Webedankten de meneer hartelijk en verlieten, vooraf gegaan door de 'sleutelbos' het gebouw.Toen m'n man de auto startte, zei hij, 'dat etentje is ons ook weer eens door de neus geboord'.Waarop ik antwoordde, 'En toch vond ik het erg lief van je, toen je toch nog iets voor memeebracht. Ik bewaar het maar weer, en al is het niet van zilver, 't is voor mij toch goud waard'.

Nr. 72. Terug naar Inhoud

De Notenboom

Toen ik vanmorgen beneden kwam en ik door het raam die miezerige mist buiten zag hangen,kreeg ik opeens zin om de bestellijst van de tuincatalogus in te gaan vullen, die ik deze week inde bus had gekregen. Ik installeerde me aan de huiskamertafel, waarop ik alle bloemen-, bomen-en heesterboeken neerglegd had, die in m'n bezit waren (en dat zijn er tientallen). Met behulphiervan en van de catalogus zou het een mooie verzameling kunnen worden. Ik genoot nu al vandie mooie kleuren. Nu was het de vraag om alleen die planten te bestellen, die het in mijn tuinzouden "doen". Vorig jaar was het me bitter tegengevallen. Veel was er niet in de groei gegaan."Je had meer met je planten moeten praten", zei iemand, die een hele mooie tuin had. Nu vind ikpraten op zichzelf niet moeilijk. Maar met planten? En dan dat snoeien! Toen m'n buurman(iemand met een prachtige tuin) me vorig jaar bezig zag met snoeien, zei hij: "U zult dit jaar nietveel bessen eten, want u hebt het vruchthout er af geknipt", en toen wees hij mij hoe ik het hadmoeten doen. Toch heb ik van een vergeten bos nog veel geplukt en er zelfs jam van gemaakt.Maar nu moet ik echt besluiten, wat ik nu wil planten, met zaaien kan ik nog even wachten. Ikheb nog wel een plaatsje in de tuin, waar een boompje zou kunnen staan. Een perzik of eenabrikoos? Nee, die maar niet. Ik lees hier , dat ze zeer gevoelig voor krulziekte zijn, alhoewel dieziekte bestreden kan worden met ... etc etc. Een appel- of perenboom vind ik te gewoon. Nee,liever iets bijzonders. En dan opeens zie ik een plaatje met een notenboom. Dat is nu net wat ikzocht. Van die heerlijke noten, die je in de winter rond de open haard kunt kraken. En dan maareten, mandenvol van zo'n grote notenboom. Zo'n boom had mijn grootmoeder immers! Ze hadhem als meisje zelf geplant. Ze heeft ons er vaak over verteld. Onder op de bestellijst komt denotenboom te staan Ik sluit de envelop en breng hem naar de bus. Als ik terug kom roep ik tegenm'n man, die zijn auto staat te wassen: "Je raadt nooit wat ik besteld heb, een notenboom!" Als iknaar hem toe loop, richt hij z'n hoofd op (z'n pet staat een beetje scheef) en dan zegt hij:"Boompje groot ....". Ik vulde de rest aan. "Wist je niet, dat zo'n boom eerst na 7 à 8 jaren vruchtdraagt? En dat op onze leeftijd", vervolgt hij. "Bah, wat ben jij pessimistisch", zeg ik tegen hem,maar dan direct daarop: "Toch goed, dat wij dit doen. Misschien is later ons nageslacht er heelblij mee".

27 van 56

Nr. 73. Terug naar Inhoud

Onze Inbreker

Vrijdagmorgen werden we op ons vakantieadres opgebeld: "Of we zo gauw als mogelijk thuiswilden komen, er was ingebroken". Toen mijn buurvrouw de bloemetjes water wilden geven, zagze, dat de keukendeur open stond. Het slot was helemaal aan diggelen, maar de deur naar de halhad hij niet kunnen forceren. Er waren weliswaar stukken uit de deurpost en gaten in de deur,maar verder was hij niet gekomen. De recherche ontdekte nog op andere plaatsen van het huis'braak', maar dat had tot niets geleid. Zou hij misschien toch nog gestoord zijn? Of misschienheeft hij iets bij de buren gehoord, wie weet. Als ik dan na een vlugge autorit op een keukenstoelzit uit te blazen en als ik dan die verwoeste sloten zie en dat afgebrokkelde hout, denk ik: "Hoedurft zo'n kerel dat! (Ik neem aan dat het geen vrouw is) Je zult toch maar aan zo'n achterdeurstaan met je breekijzer in je hand en dan maar zo zacht mogelijk wrikken en kraken, telkensluisterend en om je heen kijkend of je niets verdachts ziet of hoort. Dat we weg waren wist hijnatuurlijk. Een garage is er niet en de auto bij het huis was weg. En dan... als het donker wordt,langs de spoorlijn sluipen, een bruggetje over en gauw...gauw. Hij moet voorwerpen hebben, diehij in zijn zak kan steken, 't liefst kostbare dingen. Ik kijk de keuken rond. Neen, hier is niks tehalen of 't moest het koffiezetapparaat zijn. Je moet maar geld nodig hebben. En dan die deur, diemaar niet open gaat. Dan die openslaande deuren buiten maar geprobeerd. Maar dan staat hijbuiten, dan is hij kwetsbaarder. Totdat hij 't opgeeft. "Jullie hebben geluk gehad", zegt de politie,"'t moet een sterk slot geweest zijn naar de hal". Maar die inbreker is verder gegaan, hoor ik later.Sluipend en loerend achter de huizen langs. Hij moet vandaag nog geld hebben. Hij kan immersniet zonder! Ik kijk naar de stoel, waarop ik zit. Die heeft hij verplaatst om bij het slot te komen.En ineens krijg ik diep medelijden met zo'n jongen, misschien met zo'n man. Zijn moeder is netals andere moeders oneindig gelukkig met hem geweest, toen hij geboren werd. Maar hoe is zo'nleven verder gegaan? Ik weet het niet. Ik zou een heleboel meer van zo'n jongen willen weten endan zou ik heb misschien kunnen vergeven. Kon ik hem maar helpen. Als ik het m'n man vertel,zegt hij: " Doe dan als die mensen, die een briefje van honderd op tafel legden met het verzoekniets kapot te maken". Buiten zie ik de timmerman z'n bak met instrumenten neerzetten. "Wezullen vanavond dat buitenslot nog repareren, mevrouw. Dan hebt u een rustige nacht". En naardie kapotte deuren kijkend: "Nou, nou, je zou die kerel toch wat, hè. En dat allemaal voor niksgelukkig. Ze moesten .......". Maar ik zie in gedachten die rondloerende, vluchtende knaap. Hijmoet verder, hij moet immers geld hebben, het kan niet anders. Verschrikkelijk!"

Nr. 74. Terug naar Inhoud

1 April

Rustig zat de beheerder van de benzinepomp z'n krantje te lezen, toen een aardig meisje stopte.Hij kende haar wel, 't was een goede klant. "Meneer, meneer", riep ze door het raampje,"verkoopt u ook een druppeltje benzine en wat kost dat?" De man, denkend, dat ze misschien eenvlekje uit haar mantel of broek moest verwijderen, zei heel vriendelijk: "Voor u, juffrouw,natuurlijk niets". "Druppelt u mijn tank dan maar vol, alstublieft", riep ze. Ze gaf gas enverdween. Nog even draaide ze haar hoofd om en riep zo hard ze kon om de motor teoverstemmen: "1 April". Verbouwereerd bleef de man staan, maar hij was voor vandaaggewaarschuwd.Nr. 75. 26 Juni 1984. Terug naar Inhoud

28 van 56

Kampeerders

Een telefoontje van onze kleindochter: "Mogen we bij U een paar dagen op Uw grasveldkamperen, Oma? U zult heus geen last van ons hebben. We doen alles zelf en we brengen allesmee, slaapzakken, eten. De tent opzetten kunnen we ook zelf. Misschien 's avonds bij U eenhapje warm eten, want we mogen het butagasstelletje van mamma niet meenemen. We willenfietstochten maken in de omgeving en naar de kinderboerderij dicht bij U. Mag het oma? Wezouden het echt fijn vinden". In de loop van de middag kwamen ze aangefietst, gepakt en gezakt.Onderweg hadden ze een meeuwtje gevonden, dat niet vliegen kon. In Bettys fietsmandje zat hetvogeltje, ingepakt in een T-shirt. Het keek vinnig uit zijn oogjes en pikte naar m'n uitgestokenvinger. Eerst werd een emaille teil (die nog net niet met het grof vuil was verdwenen) met watergevuld en daar werd ons meeuwtje in gezet. Toen kwam de tent aan de beurt. In de keukenwerden de alikruiken, die ze onderweg geraapt hadden, gekookt en met een speld uit hunomhulsel gehaald. Die alikruiken stopten ze in het bekje van de meeuw, die ze gulzig doorslikte.Dan zetten ze het diertje, nu netjes ingepakt in een dweil van oma, op het gras in het zonnetje.Zijn pootjes weigerden dienst, maar hij leek heel tevreden te zijn met zijn verzorging. Van tijd tottijd werd hij weer in de teil gezet. 's Avonds verdwenen ze, nadat ze gedrieën nog even TVgekeken hadden (de meeuw genoot er kennelijk ook van), in de tent, met tussen hen in, in 'tfietsmandje, de meeuw, die ze ondertussen de naam 'Pietje' gegeven hadden. De sleutel onder devuilnisbak zou in geval van nood gebruikt mogen worden. Een kwartier later stonden ze inpyjama voor onze neus. 't Vriendinnetje moest zo nodig en ze durfde niet alleen. 's Morgens tegeneen uur of 8 hoorde ik ze achter het huis in de schuur. Ze waren zich onder de kraan aan hetwassen. Hun gesmeerde boterhammen stonden klaar in de keuken. Jammer, ze hadden helemaalvergeten brood te kopen! (Had je niet moeten doen, zei m'n man, maar ....) Ze hadden het heerlijkwarm gehad onder de dekens, die ze bij oma uit de logeerkamer hadden gehaald. "En zijn jullieniet bang geweest, zo alleen in de tent", vroeg ik, "Bang? Nee, helemaal niet. We hadden Pietjetoch bij ons", lachten ze. "U hebt toch vroeger ook gekampeerd, Oma?" "Ja, maar niet op mijntwaalfde jaar", zei ik. De andere dagen peddelden ze met Pietje tussen de tent en dekinderboerderij. Die meneer had gevraagd of ze niet een beetje konden helpen om de dieren teverzorgen. Ze kamden de paardjes en deden allerlei hand- en spandiensten. De meneer,daarentegen, gaf raad, hoe ze met Pietje moesten omgaan. Van hun geplande fietstochten kwamniets meer. Toen ze na een paar dagen gepakt en gezakt weg reden, Pietje monterder danvoorheen in 't fietsmandje voorop, riepen ze ons nog toe: "Dank U wel hoor Opa en Oma, ook uitnaam van Pietje". De 'rommeltjes' die ze gemaakt hadden werden door ons zorgvuldigverwijderd. De keuken werd gesopt. Ineens verscheen m'n man voor me met een groot witpapieren bord, waarop hij in zwarte letters had geschreven: Vol. "Wat hebben we nou", zei ik."Dat hang ik aan het hek", zei hij, "wie weet hoeveel kampeerders we hier anders nog krijgen.Vanaf vandaag stop ik met m'n mini-camping bedrijf".

Nr. 76. Terug naar Inhoud

De Bouwvakker

Ik heb altijd het grootste ontzag voor mensen, die zo maar, zonder dat ze aan het dwalen raken,de grote stad in rijden en dan prachtig op de aangegeven plaats aankomen. Dat is mij en m'n manniet gegund. Wij mijden dan ook de steden, wat tegenwoordig zeer wel mogelijk is, omdat allesnelwegen er omheen gaan. Maar nu hadden goede vrienden ons gezegd, dat wij nu maar eensnaar hen moesten komen, zij kwamen hier altijd maar, en heus, ze woonden wel midden in de

29 van 56

stad, maar 't was best te doen. In 't begin hadden we daar geen oren naar, maar enfin, we zoudenhet toch eens wagen. 't Was erg gemakkelijk te vinden, zeiden ze en ze legden uit: "Kijk, julliekomen van de snelweg. Je verlaat die, als je het bord met de naam van onze stad ziet". Weknikten. "Je gaat dan steeds recht door, je kunt trouwens niet anders. Dan zie je weer een bordmet de naam van de stad, maar die afslag neem je niet. Je blijft recht uit rijden. En dan moet jegeweldig goed letten op een enorm groot reclamebord, waar 'de Bouwvakker' op staat. Daar evenverder neem je de afslag naar rechts. Je moet dan steeds op de twee torens aanrijden, die je in deverte ziet. En daar even voor zie je met grote letters onze straatnaam staan". Ja, nu moesten wehet maar eens proberen. 't Was ons nu zo duidelijk uitgelegd. Op de afgesproken datum gingenwe er heen. 's Ochtends hadden we opgebeld, dat we na een uurtje bij hen zouden zijn. "En letvooral op die Bouwvakker, hoor, want daar moet je de oprit af". Alles ging perfect, alles klopte.Maar toen we aan het rechtuit rijden waren, zouden we aan de rechterkant die 'Bouwvakker'moeten zien. Maar hoe we ook speurden, geen 'Bouwvakker'. "Waar blijft ie nou", zei m'n man,ook speurend naar rechts, "Zijn we er soms al voorbij?" "'t Kan niet", zei ik, "'t moet een bord vandrie bij twee zijn. Dat moet je toch zien! En daar in de verte zijn die torens, kijk, daar gaat eenafrit en dan een wagen op de torens aan. Zou je niet?" "Nee", zei m'n man, "eerst de'Bouwvakker'. Geduld maar". "Maar nu is het te gek", zei ik na een minuut of 5. "Die torensliggen achter onze rug. Hoe kan dat nou? Vooruit, ga maar ergens een afrit af, anders belandenwe ik weet niet waar". We waren dan ook ergens 'ik weet niet waar' beland. Een aardige meneer(hij moest toch onze kant op) is achter in de auto gestapt en heeft ons gebracht tot bij de tweetorens en toen stonden we na enige ogenblikken bij onze ongeruste vrienden voor de deur. "Maardie Bouwvakker, ik begrijp er niets van", zei onze vriend, "dat je dat bord niet hebt gezien". Indiezelfde week werden we door hen opgebeld: "Zeg ik moet je even zeggen dat de Bouwvakkerof failliet, of verhuisd is. Jullie konden het echt niet helpen hoor en wij ook niet. Het bord wasweg. Een volgende keer komen wij wel weer bij jullie, hoor! Dag!"Die 'Bouwvakker' toch.

Nr. 77. Terug naar Inhoud

De Feministe

Het is al heel wat jaren geleden, dat ik een 'toertje' ging maken met een bejaarde dame in eeninvalidenwagentje. Het was voor mij een zwaar karwij (die wagentjes waren toen nog niet zomodern als nu), maar ik zou het niet graag een week overslaan, want we genoten er beiden zeervan. Was het mooi weer, dan zochten we het park op, waar we heerlijk op een bankje (zij in hetkarretje) konden praten en de meegebrachte versnaperingen opeten. "Wat hebben we het allemaalgoed, hè mevrouw", en dan wijzend op de moedertjes met de kinderwagens: "En die weten ookniks meer van het harde werken, dat je vroeger moest doen om fatsoenlijk in het leven te blijven.Ik wilde ook wel eens graag met m'n kinderen er op uit zo door de week als het mooi weer was,maar m'n man wilde daar niet van horen: 'een vrouw hoort thuis aan de wastobbe', zei hij dan, 'zemoet niet als een dame willen leven'. Ik hoorde dat maar aan, maar binnen in me smeedde ik vaak't een of 't andere plannetje en als hij dan vroeg op zijn werk moest zijn, nam ik de benen met m'ndrie kinderen (twee in de wagen en één er naast) en dan liepen we uren door de duinen. Watgenoot ik daarvan. Ik zorgde wel op tijd thuis te zijn voor het eten. Maar je hebt overal jeverklikkers, ook in onze straat. En toen ik op een mooie morgen naar het schuurtje liep om dekinderwagen te halen, stond hij daar met drie wielen. Een was er af gehaald en dat wiel had hij ineen kast gestopt, waarvan hij de sleutel in zijn zak had gestoken. Nooit ben ik zo kwaad geweestals toen, mevrouw! Heel mijn bangheid, of hoe je het ook noemen wil, was in één klap voor hemverdwenen. Ik voelde me een heel ander mens, toen ik hem 's avonds opwachtte bij de deur. 'Geefop die sleutel van die kast', schreeuwde ik, 'en zet direct dat wiel er aan en als je me dat nog eenkeer lapt, ben ik zo door die deur verdwenen, waar jij nu door binnenkomt'. Hij had z'n lesje

30 van 56

geleerd, mevrouw. Hij begreep, dat hij nu te ver was gegaan. We kenden dat moeilijke woord nogniet, U weet wel, waar nu zo veel vrouwen mee schermen". "'t Feminisme", hielp ik haar. "Ja, zoiets", zei ze, "maar ik wist toen toch ook al, dat ik niet altijd 'ja' wou knikken. Maar later heeft hijtoch z'n fouten wel ingezien en we zijn nog 53 jaar goed met elkaar getrouwd geweest. Ochmevrouw, 't is ook, wat ik altijd tegen m'n kinderen zeg, als ze met klachten komen: 'In 'thuwelijk moet je altijd veel geven en zo weinig mogelijk nemen. Dan blijf je de beste maatjesmet je man en kinderen. Maar 't voornaamste is, dat je jezelf blijft.

Nr. 78. Terug naar Inhoud

Biologie

Vannacht had ik een droom. Ik liep langs het varkenshok naar de wei achter het huis. Waar hetpad ophield, stonden er tussen de klei en de stenen prachtige helgele bloempjes met diepingesneden zilverachtige bladeren: 'Zilverschoon' heten ze. 't Was geloof ik de enige naam, diemijn vader van 'onkruid' kende. Wat op zijn akker stond, daar wist hij alles van. Wat de bestegranen waren ... , maar van onkruid? Nee, dat moest zo gauw mogelijk weg. Ik zette een stokjebij de plantjes, en telkens als ik uit school kwam, ging ik er naar kijken.Verder ging mijn droom niet. En ineens realiseerde ik het me, klaarwakker, hoe verdrietig ik hetvond, dat een paar dagen later de plantjes vertrapt waren. Het stokje lag er gebroken bij. Een diepspoor van een mestkruiwagen had ravage aangericht. Ik zocht andere bloemetjes rondom 't huisen in de wei, langs de sloot. Ik zou daar iets van willen weten, de naam bij voorbeeld, maarniemand hielp me daarmee. Zelfs de onderwijzer, waar ik het eens heel schuchter aan vroeg,fronste geleerd zijn wenkbrauwen. Hij zou het nazoeken, maar ik hoorde er nooit iets meer van.Wat zou ik graag dat boek eens in mijn handen gehad hebben, maar zo iets durfde je toch nooitaan je meester te vragen! Een nichtje uit Rotterdam vertelde me, dat ze 'biologie' op school haden dat ze met 'meneer' wel eens naar een park gingen. Ze kregen ook een cijfer voor dat vak.Maar op onze school bestonden noch niet eens rapporten. Maar toen ik op mijn veertiende op een'normaalschool' kwam, was daar een oude leraar, die probeerde ons, zo veel hij kon van de natuurbij te brengen. Ik spaarde een tweede hands 'Henkels' bij elkaar en dan maar zoeken, zoeken. Enwat een triomf als je eindelijk de naam wist. Wat heb ik dat jaar geleerd en genoten. Zijnopvolger tapte uit een heel ander vaatje. Die hield meer van zwevende ribben en halswervels enhartkleppen. Ook biologie, maar bloemen en planten, nee, die stonden niet in zijn belangstelling.En nu zag ik deze week op de TV een meneer, die in zijn jeugd ook nooit gehoord had over'biologie', maar die later de prachtigste boeken maakte over wilde orchideeën. Ik herkende ze aande mooie kleuren. Ik moet beslist daar geweest zijn waar hij ze getekend had. Ik heb ze daargezien en geroken, zittend op mijn knieën en ik hoorde mijn man nog roepen: "Denk er aan, nietplukken hoor!". Wat kende hij mij op dit gebied nog slecht. Ik benijd toch wel een beetje dejeugd van tegenwoordig, die nu zo veel meer mogelijkheden heeft om zich in de natuur teverdiepen. Ik gun ze het van harte. Ik heb alleen nog een wens: ik hoop dat een van mijkleinkinderen nog een stukje 'gen' van mij geërfd heeft, waarin ik me zelf herken.

Nr. 79. 15 Januari 1985. Terug naar Inhoud

Met twee woorden spreken

Vorige week had ik mijn jongste kleinzoon op bezoek. Ik houd hele gesprekken met hem. Hijbegrijpt alles, maar zelf praat hij nog heel weinig. 't Blijft bij 'ja' en 'nee'. Deze keer probeerde ikhem wat beleefdheid bij te brengen. "Henkje", zei ik, "als je antwoordt, moet je met twee

31 van 56

woorden spreken. Dat vindt oma prettiger. Je moet zeggen 'Ja Oma' of 'Nee, Oma'. Even keek hijme met zijn grote ogen aan en zei toen: "Dank U Wel - dat zijn er drie", en sloeg toen de bladzijvan zijn boek om.Nr. 80. 15 Januari 1985. Terug naar Inhoud

Het Servies

Toen ik zo even een reclamefolder in de bus kreeg, zag ik op de voorpagina een prachtig 31-delig, porseleinen thee-, eet- en ontbijtservies afgebeeld. Het droeg de naam 'rozengeur'. Ik moester telkens weer naar kijken, hoe natuurgetrouw die roosjes en die blaadjes getekend waren. Gek,naar zo'n servies heb ik nu altijd verlangd. Om 's morgens van zo'n bordje je crackertje te eten enje thee te drinken uit zo'n kopje! Ik denk dat mijn ochtendhumeur zo verdwenen zou zijn. En watzouden die diepe en platte borden mooi uitkomen op mijn witte damasten tafellaken. Toen wegingen trouwen was zo een servies één van mijn grote wensen. Het hoorde er in die tijd bij, hoeuitgebreider, hoe mooier. 't Zou een cadeau worden samen van enkele familieleden. De keuzewas door mij al gemaakt. Ik had het zien staan in ons stadje. Maar toen kwam mijn a.s. man metzijn bezwaren. Zouden al die roosjes en blaadjes niet gauw vervelen? Nee, dat gouden randjedaar, met er evenwijdig aan dat groen, dat leek hem toch beter. De winkeljuffrouw deelde zijnmening. Ja, dit was wel veel 'chiquer' zei ze. Ze was nu helemaal op de hand van mijn man. Inwendde noch een poging aan om de randjes in roosjes te veranderen, door te zeggen, dat mijnkeuze toch goedkoper was. Maar ik kreeg geen voet aan de grond. "Maar jouw stem isdoorslaggevend hoor", zei mijn man noch, "wil je persé die roosjes, dan vind ik het ook goed" Entoen dacht ik: Laat ik hem nu nog maar eens zijn zin geven. Toen mijn moeder op onzehuwelijksdag de cadeautafel bekeek, zei ze, wijzend op het servies: "Ik dacht, dat jij altijd zo vanbloemetjes hield en wat zie ik nou?". "Och", zei ik, "hij vond dit zo mooi. Maar ik heb er nu alspijt van. Misschien later, als alles gebroken is". Maar 't bloemetjesservies is er nooit gekomen.Nog steeds eten we en drinken we uit de resten van mijn 72-delig trouwservies.

Nr. 81. 24 Maart 1985. Terug naar Inhoud

Zondagavondstemming

't Is zondagavond. Ik ben in de keuken en doe m'n afwas. Daarna ruim ik op. Wat was vroegerzo'n zondag heel anders dan nu. 't Begon 's morgens l bij het opstaan. Je zondagse kleren had jemoeder de vorige avond al voor je klaar gelegd. Op zondagmorgen ontbeten we met zijn allen.Geen laatkomers of uitslapers, dat was er niet bij. Soms gingen we naar de kerk, e moesten niet,maar we mochten. Het gelui van die zware kerkklok imponeerde me zeer. 's Middags werd er'makkelijk' gegeten, sop of rijst met stokvis. Dat laatste vond ik vreselijk. Ik en mijn jongste zuskregen dan rijst met krenten, boter en bruine suiker. Moeder had weinig afwas, er werd nietgehandwerkt. De rust overheerste op zo'n dag. 's Middags was er zondagschool en dan kwam dezondagavond. Onder de ouderwetse schouw stond een ketel met chocolademelk. Ieder mocht eruit nemen zo veel hij wou. Op een schaal lagen voor ieder twee lange beschuitjes. Soms was hetnog te vroeg voor de petroleumlamp en dan was het vader, die altijd wat van 'vroeger' wist tevertellen. Maar als het dan steeds donkerder werd hielden we de 'blinden' nog open en dan zagenwe hoe het licht van de enkele lantaarn steeds helderder weerkaatste op de straat. En dan was hetaltijd mijn moeder, die één van haar verzen, die ze op de zangvereniging had geleerd, begon tezingen. "Vriend ik ben tevreden", was haar lievelingslied. Ze bracht het met veel 'draaitjes' tengehore en wij vielen haar bij. Later kwamen de spelletjes. Zo'n avond vloog om. Saai? Ja, datzouden ze er tegenwoordig wel van vinden, dacht ik, zo zonder TV of pop muziek. Maar, dacht ik

32 van 56

toen, zouden mijn kinderen hun zondagavonden thuis zo leuk gevonden hebben? We zongennooit en vaak zaten ze op hun eigen kamer. Ineens begon ik aan onze opvoeding te twijfelen. Endan gaat de telefoon. Ik hoor mijn man zeggen: "Ben jij het, Kees?". En als ik de meeluisteraarpak, hoor ik hem zeggen: "Ja, voor ik naar bed ga, ('t is hier twee en een half uur later dan bijjullie) wou ik jullie nog even welterusten wensen. J, alles gaat goed hoor. Bij jullie ook? Ik wildealleen jullie stemmen eens horen". En dan zegt de stem, die van duizenden kilometers ver wegkomt: "Over een maand ben ik weer thuis, hoor, en vader, je mot me nog altijd dat ouderwetsetric-trac spel leren. Begin alvast maar met moeder te oefenen. Dag hoor! Doei.

Nr. 82. 20 Oktober 1985. Terug naar Inhoud

De Kersthaas

Het was een paar dagen voor kerstmis, toen ik op een avond de deur van 't huisje van mijngrootmoeder dichtsloeg. Ik moest me haasten, want om 6 uur werd er thuis gegeten. In de vertehoorde ik het geratel van wagenwielen op de kinderhoofdjes. Ik begreep het al. Het was die dag'klopjacht' geweest en nu kwam de kar met de buit er aan. In 't licht van de ene lantaarn op dehoek, zag ik de hazen schommelen aan de stang, die boven de kar was aangebracht. Ze hingen erin een lange rij. Ik begon te tellen, maar op eens stokte mijn adem. Zag ik het goed? Viel er daarniet een van de haak op de grond? Paard en kar sjokten verder en toen zag ik midden op de straathet donkere lichaam van een haas. Vlug liep ik er heen, sleurde hem aan de poten naar de deurvan grootmoeder en riep: "Grootmoeder, grootmoeder, kijk eens wat ik hier heb?" Verbaasdkwam ze aanlopen. 'Ik had de deur achter me dicht gedaan. Er was niemand op straat. Niemandhad het gezien. "Maar dat mag niet, kind", zei ze, "die is van de ambachtsheer. Die moet je daarnaar toe brengen. Die is van de klopjacht". En toen vertelde ik grootmoeder, wat ik gisteren vanvader gehoord had. Ook hij pachtte land van de ambachtsheer. En als dan de grote klopjachtgeweest was, werden de 'overschot' hazen uitgedeeld aan de pachtboeren. Maar de jachtopzienerhad dan wel een grote vinger in de pap en deze was niet zo erg op de hand van vader. Met de haasin een rieten hengselmand ging ik huiswaarts. 't Was een zwaar karwei. Toen ik puffend de mandmidden in de kamer neerzette en de doek wegtrok, zei ik, "En die is nu eens voor ons". Allenstonden verstomd te kijken. "Mag dat nu wel", zei mijn moeder eindelijk. Maar mijn vader zei:"We hebben er l in geen drie jaar een gehad en nu moeten jullie allemaal eens goed naar die haaskijken. Hij is zo dik en vet van mijn klaver en graan, die hij lekkertjes op mijn land opgegetenheeft. Ik durf het best aan, hoor vrouw!" En zo aten we die kerst heerlijk hazenpeper, zonder dateen van ons gewetenswroeging had. We hadden hem op een bijzondere manier gekregen, maarhij smaakte er ons niet minder door.

Nr. 83. Januari 1986. Terug naar Inhoud

Het portret

Samen liepen we langzaam de hellende laan op. We zouden boodschappen doen in 't dorp. In detuinen zagen we de groene puntjes van de bollen al uit de grond komen. Plotseling bleef ik staan.Onder een kaal bosje, lag een grote ouderwetse foto, die op een stevig bruin karton was geplakt."Kijk", zei ik tegen m'n man, "een familieportret. Wat erg, hè, dat je daar dan op het laatst terechtkomt". Ik boog me over het lage muurtje, maar ik kon er niet bij. Toen greep ik de stok van mijnman, haalde de foto met enkele trekken naar mij toe en stopte hem in mijn boodschappentas.Thuis maakte ik hem wat schoon. Hij moet daar niet eens lang gelegen hebben. De gezichtenkeken me nog fris aan. Middenin op een stoel zat een oude heer in een zwart pak met een hoge

33 van 56

opstaande boord en op zijn buik een gouden horlogeketting. Aan weerszijden stonden twee inmatrozenpakken gestoken jongetjes, zo tussen de 6 en 10 jaar. Eén ervan legde zijn hand op deknie van opa. Achter hem stonden twee opgeschoten knapen, één met 'schillerkraag' en één metboord en lefdoekje. "'t Is een foto van begin 1900, zo aan de mensen te zien", zei m'n man, "opa,omstuwd door zijn 6 kleinkinderen, allemaal jongens". De trots straalde hem dan ook van zijngezicht en ik hoorde hem denken: "Als oma dat nog eens had mogen beleven". Wie zouden dattoch zijn en zouden ervan nog leven, vroegen we ons af. Een telg van dit geslacht had erwaarschijnlijk de antieke lijst vanaf gehaald en de foto was tussen de zolderopruiming terechtgekomen. En toen de opkoper het 'zootje' naar de vrachtwagen bracht, was het portret hemontsnapt en door de wind in de tuin geblazen. En toen ik naar al die gezichten keek, kwam er tocheen gevoel van 'weemoed' over me. Wat zal mijn nageslacht doen met al die portretten, die nunog zo mooi boven mijn dressoir hangen en op het bureau staan? Stel je voor dat je misschien inje eigen tuin terecht kwam, Ik keek nog een laatste keer naar die trotse opa en toen heb ik hem induizend stukjes gescheurd en ik geloof, dat ik daarvoor toch wel de dank van die zeven mensenverdiend heb.

Nr. 84. 2 Februari 1986. Terug naar Inhoud

Het Sinterklaasfeest van Tante Hendrien

Tante Hendrien overleed toen ze negenentachtig was. Ze liet haar geld en haar spulletjes na aanonze kinderen, haar drie achterneven op wie ze dol was. Die aanvaardden het geld dankbaar,maar wisten met de spulletjes niet goed raad. De oudste was hypermodern ingericht; tanteHendriens inboedel paste daar niet bij. Nummer twee hield ven echt antiek, niet van alleen-maar-oud. En de jongste, och, die nam een kastje mee: handig voor het speelgoed van de kinderen, zeihij. Gelukkig ontfermde een liefdadigheidsinstelling zich over de rest - op die twee dozen na, diede jongste zolang bij ons op zolder stalde. Jaar in, jaar uit bleven die dozen op zolder in eenvergeten hoekje staan, tot ik er genoeg van kreeg. Als de jongens er niet naar omkeken, zou ik hetzaakje wel even opruimen .. Maar wie had kunnen vermoeden wat de dozen aan schattenbevatten! Beeldige kopjes, een prachtig theeblad, koektrommeltjes met afbeeldingen van dekoninklijke familie van vele jaren her, en ga zo maar door. Ik genoot van elk stuk dat ik uitpakte.En toen kroeg ik een idee. Ik stalde alle spulletjes uit op de zolderkamer en poetste en wreef zetot ze weer glommen en blonken. Nadat op het Sinterklaasfeest, dat we gezamenlijk vierden, hetlaatste pakje was uitgepakt, zei ik: "En nu nog het Sinterklaasfeest van tante Hendrien!" -Verbaasd liepen ze achter me aan naar de zolderkamer. De deur ging open en... ze wisten niet watze zagen! De een ging met het theeblad weg, de tweede met een tinnen theepotje, de derde met desnoezige kopjes, en blij dat ze ermee waren! Na al die jaren hadden ze dan toch oog gekregenvoor de schoonheid van de spulletjes die tante Hendrien haar leven lang gekoesterd had en zagenze zich weer als kinderen in haar kleine huisje... Het was een Sinterklaasfeest om nooit tevergeten, dat Sinterklaasfeest van tante Hendrien!

Nr. 85. Margriet 48, 1986. Terug naar Inhoud

De PTT

De brief voor Zwitserland kon zo op de post, maar die aan m'n jarige nichtje (waar ik een tientjein wilde stoppen voor het bloemetje) moest nog open blijven. Ik zou even 25 fl. wisselen bij mijnvriendin, waarmee ik die morgen een afspraak had. Daar ging de telefoon. Ik begreep al wie hetwas, "Ja, ik kom". Met twee brieven in mijn hand, de ene dicht en de andere open, waaromheen

34 van 56

ik het briefje van 25 had gewikkeld, liep ik de deur uit. Mijn weg ging langs de brievenbus.Floep, die was alvast eg,,,, en toen stond ik met de Zwitserse brief in mijn hand. De ander wasmet 25 fl. er omheen in de gleuf voor 'overige bestemmingen' verdwenen. Wat nu? Ik kon hiertoch niet blijven staan tot de volgende lichting kwam? Mijn vriendin wist raad: opbellen naar hetpostkantoor. Neen, ze hadden hier geen sleutels van de bus. Probeer het bij het hoofdpostkantoor,hier is het telefoonnummer. Toen kwam er nog een vermaning: Maar mevrouw, u weet toch, datu geen geld onaangetekend in een brief mag sluiten? Eigenlijk wist ik het wel, maar bij hethoofdpostkantoor stond me een aardige meneer te woord. Toen mijn relaas uit was, zei hij: "Tochvind ik het aardig van u, dat de mannen straks zo maar f 25 in de bus vinden zonder adres. Zekervoor al de ongemakken, die ze door de gladheid ondervonden hebben. Maar mevrouwtje, ik benover 15 minuten bij u. Waar woont u en hoe is uw naam?" Ik nam de wacht bij m'n hek en jawel,nog binnen de tijd zag ik de rode PTT wagen aankomen. Ik zag hem draaien voor de bus. "Bent udie mevrouw", zei hij, toen ik aan kwam lopen. Boven in de bak lag het bankbiljet en daaronderde open brief. "Een pak van mijn hart", zei ik, "wat een service, meneer". "En wat moet u metdeze", zei hij, wijzend op de brief voor Zwitserland, die ik nog steeds in mijnhand hield. "En datis voor een snoepje voor uw vrouw (kind?)", zei ik. "Neem ik niet aan", was z'n antwoord. "Hoeftook niet", zei ik. "'t Is ook voor uw vrouw". We lachten beiden. Voor mij kan de PTT geenkwaad meer doen (al zit mijn post nog wel eens bij de buren). Ik vind ze geweldig.

Nr. 86. Februari 1987. Terug naar Inhoud

Vakantie in Renesse50 Jaar geleden op Schouwen Duiveland

Met z'n achten hadden we een huisje gehuurd, vlak bij 'de Trap' op Renesse. Het heette 'Zeerust'en was een oude lichtwachterwoning, die we voor fel. 25 per week huurden. Vanaf deZierikzeese boot, was het nog een eind fietsen, maar 't was prachtig weer en al zingend bereiktenal vlug ons doel. 't Huis had een ruime kamer met twee grote bedsteden, een keukentje en eengrote zolder, waarop een tweepersoons ledikant stond. We maakten uit, wie boven en wiebeneden zou slapen. Ik koos boven (anders had ik met z'n drieën in een bedstee moeten slapen).Toen ik de donkere trap opging, ontdekte ik overal muizenkeutels, maar ik zei niets daarvan. Wehadden drie petroleumstellen om op te koken. Water haalden we uit de regenbak aan de voorkantvan het huis. We kregen ieder onze taak. Ik zou de kookster zijn, Maatje de bonen afhaalster (diewaren makkelijk te bereiden en erg goedkoop in die tijd), Koos was de aardappelschilster, Miende veegster. Dat laatste was erg gemakkelijk, want vloerbedekking lag er niet. Dus veegde ze 'smorgens met een grote bezem 't zand van de planken door de voordeur naar buiten. Truus zou deboodschappen doen, Enfin, zo kregen we allemaal een taak. Wat was het heerlijk als we met zijnallen tegelijk de zee indoken en daarna uitrustten op het strand. Door de week was hier bijnaniemand te zien. Alleen zondags kwamen er 'dagjesmensen', die zo een beetje 'smalend' door onsbetiteld werden. Aan 't eind van 't zandpad was een fietsenstalling, waar je voor 5 cent je fietskwijt kon. 's Zondags fietsten wij over dat schaduwrijke paadje naar 't kerkje, dat midden op hetdorp stond. Ik herinner me nog die geweldige rust; niemand kwam je tegen. Een paar dorpelingenspoedden zich ook onder klokgelui naar de open kerkdeur. En dan hoor ik nog de sonore stemvan de dominee, terwijl telkens een zonnestraal over d preekstoel vloog. Als je heel goedluisterde, hoorde je het ruisen van de zee. Door de week haalden we ons brood en de petroleum indie paar kleine winkeltjes op 't dorpsplein. Eens viel ik boven op de bus, toen mijn wiel in 'tmulle zand bleef steken. En 's avonds als de schemering, begon zetten we ons voor het huis. Demeeste van ons waren 'kwekeling met acte' (salaris fl. 15 tot fl. 25 per maand). We konden deverzen van 'Kun je nog zingen, zing dan mee', van voor naar achter en van achter naar voor.Twee van ons hadden prachtige stemmen. Ik zong tweede of derde stem, net zoals het uitkwam.En dan hoorden we heel zacht, uit die paar naburige huisjes de bewoners aankomen en de

35 van 56

padvinders van het kampeerterrein een eindje verder. We zagen het kreupelhout bewegen,waartussen ze plaats vonden en waaruit ze applaudisseerde en bis bis riepen, als ze dachten, datwe ophielden. En zo zongen we iedere avond tot de avondlucht te koel werd. Ons laatste lied wasaltijd. 't Zonnetje gaat van ons scheiden. Ik hoor nog het gelui van de klok, dat we er doorheenmaakten, bom, bam, bom, bam, ieder nam z'n eigen bam. 't Was ons succesnummer. Eén keer, bijthuiskomst van een avondwandeling, vonden we een briefje onder onze deur geschoven:"Waarom was er vanavond geen concert? Graag worgen weer". En als we dan 's avonds na hetgezang met onze zaklichten de donkere trap opklommen, moest ik altijd iets van angstoverwinnen. Die eerste nacht hoorde ik steeds tip tip tip. Ik gaf Saar een duwtje en zei: "Hoor je,muizen". "Ze zullen je niet opeten, hoor.", zei ze slaperig en draaide zich om en sliep in.Toen na 50 jaar mijn man en ik onder aan de gemoderniseerde trap stonden, zei hij: "Zullen weeerst wat gaan drinken in het restaurant?" Ons zomerhuis, ons 'Zeerust' was veranderd in eenhotel-restaurant. "Laten we eerst maar naar boven gaan", zei ik geschokt, terwijl ik de trap alopliep. Boven aangekomen zag ik het prachtige uitgestrekte strand met de aanrollende golven. Ikdeed mijn ogen dicht en zag ons hier staan met keurige badpakken en ik met een 'gedurfde' broeker over heen. Ik zag ons staan op die zelfde plek, acht jonge mensen met wapperende haren, allenmet hun eigen idealen in die moeilijk crisistijd. Maar we zouden er komen en alle anderevakanties zijn nooit zó mooi en onbezorgd geweest als die vakantie in 'Zeerust' op Renesse.

Nr. 87. Februari 1987. Terug naar Inhoud

Mijn Kippen

Toen ik op een morgen de post uit de bus haalde, was daar een indrukwekkende enveloppe bijmet de gedrukte naam er op van een notaris. Toen ik het couvert geopend had, las ik, dat mij eenerfenis 'ten deel' was gevallen, waarop ik nooit meer gerekend had. Het was heerlijk voor mij, omte fantaseren, wat ik daar nu eens mee zou doen. Gewoon in 't huishouden opmaken? Neen, omdaar beschuit en havermout voor te kopen. Reizen? We hadden al zo veel gezien, en op eens wistik het. Ik laat er een kippenhok van bouwen achter in de tuin. Wat is het niet heerlijk om 'smorgens vroeg je kippetjes te horen kakelen en dan dat verse eitje bij je ontbijt. Heel wat beterdan die 'doos' eieren. Zo zou mijn erfenis goed belegd zijn, tenminste als er door de kippen goedgelegd werd. De prijs van 't kippenhok viel niet mee, maar ja, kippen kreeg ik van mijn zoon. Hijhad vier jonge hennen, die door hun oudere zusjes niet werden geaccepteerd. Iedere dag hield iklange gesprekken met mijn dieren. Ik spoorde ze aan maar gauw te gaan leggen. En jawel. Op eenmorgen vond ik het eerste glimmende bruine eitje, keurig gedeponeerd in de legbak en 's middagshet tweede. Ik was enthousiast. De ander dag volgde er maar een, maar zo had ik vrijdag toch 6mooie eitjes in het rekje in mijn koelkast. En toen kwam de buurvrouw met wat groen en brood."Hier", zei ik, "een voor jou en een voor je man". 's Middags bracht mijn vriendin mij een stukappeltaart, zelf gebakken, ik moest proeven. "Neem jij dan voor jou en Nel een eitje van mijnkippen mee", zei ik.. Nu waren er nog maar twee eieren in de kast. "Toch oppassen", dacht ik,want zondagmorgen zouden we ons eerste eitje feestelijk bij ons ontbijt nuttigen. En toen kwamzaterdagmorgen die hele aardige vriendin, die ons altijd op autotochtjes meenam. Die verdweenmet de laatste twee eitjes (want morgen kwam haar kleindochter). Het rekje was leeg, maar dedag was nog niet om en zondagmorgen vroeg konden er ook nog komen. 's Morgens dekte mijnman, zoals gewoonlijk, de tafel. Naast ieder bordje zette hij een mooi beschilderd eierdopje,gekregen van ons buurmeisje voor ons huwelijksfeest. Ik liep telkens van de keuken naar hetkippenhok. "Wat doe je toch", riep mijn man, "je weet toch, dat ik het niet al te zacht gekookt wilhebben?". En toen moest ik het hem wel zeggen. Wat konden we anders doen als er samen omlachen.

36 van 56

Nr. 88.1987?. Terug naar Inhoud

De ingegooide ruit

Toen ik bezig was met mijn middagslaapje, werd ik wreed gestoord door een harde bons, gevolgddoor glasgerinkel. Geschrokken keek ik naar de kapotte ruit en de glasscherven in devensterbank. Ik zag twee jongens hard wegrennen, maar de derde (een meisje) kwamschoorvoetend op mijn deur toe. "Kijk eens , wat jullie aangericht hebben", zei ik. De deur van dekamer open houdend. "Verschrikkelijk, mevrouw", zei ze, "maar ik zal het allemaal opruimen".En toen werd er gebeld. Op de stoep stond de moeder van het meisje. Eén van de weglopers washet gaan vertellen. " 't Zal zo gauw mogelijk gemaakt worden, mevrouw", zei ze, "daar zal ikvoor zorgen; wat een narigheid". "Hoe kwam dat nou", richtte ze zich tot haar dochter. Ja, diehockeybal was wel erg uit de richting gevlogen. En toch was de laan behoorlijk breed. "Maarjullie weten toch al lang, dat je in de laan niet hockeyen mag? Ik verwonder me, mevrouw, dat uniet bozer bent", zei de moeder. En toen moesten we alle drie even lachen. De ruit werd diezelfde dag nog ingezet. 's Avonds kwamen de drie boosdoeners aan met een mooi bloemstukje'voor mevrouw' en nog eens honderd excuses. "Maar waarom liepen jullie zo hard weg?", vroegik aan de twee jongens, "dat is toch niet fair van jullie". En toen na enige aarzeling zei degrootste: "We waren bang dat u een grote heibel zou maken. Oude mensen kunnen soms zoverschrikkelijk boos zijn. We vinden het ook erg, maar geweldig , dat u het zo sportief opneemt"."Maar jullie waren niet sportief tegenover jullie vriendinnetje", zei ik weer. Daar konden ze nietonderuit. We gingen uit elkaar als goede vrienden. Dezelfde week vond ik de witte hockeybalonder een struik in de tuin. Die middag bracht ik hem terug. Kunt u begrijpen, dat ik er aardigeburen en buurjongens bij gekregen heb? Waar een kapotte ruit al niet goed voor is.

Nr. 89. 29 September 1981. Terug naar Inhoud

Mijn Droomhuis

Het was mij 'Droomhuis'. Als ik er langs fietste, op weg naar een vriendin, die 'achter' het dorpwoonde, remde ik af, als ik er langs kwam. 't Lag daar zo mooi in 't groen. En 't trapje van viertreden gaf toegang tot een galerij. Nou ja, zo noemde ik het, maar eigenlijk was het niet meer alseen uitgebouwd balkonnetje, met een deur naar de huiskamer. Ik zou daar een tafeltje zetten eneen paar stoeltjes en zo zouden mijn vriendinnetje en ik daar kunnen lezen en luieren, terwijl weover het land uitkeken. Ik zou chocola maken en die heel langzaam opdrinken. Als we over dehouten omheining zouden kijken, zouden we de bessenstruiken en bloemen zien staan. En toenzag ik ineens Klaas daar. Hij stond met z'n gezicht naar de weg. Ik zwaaide en hij zwaaide terugen ineens riep ik heel hard: "Mooi". En wees op zijn huis. Ik zag , dat hij lachte. Wist ik, datKlaas daar woonde! Hij zat ij de rij naast me op school, op de achterste bank. In de week, dievolgde, liep hij voor me langs en legde een stukje Kwatta in de gleuf, waar m'n penhouder lag.Hij lachte weer net zo breed als toen, zei niets, en liep naar zijn plaats terug. Een jongen vooraanhad het gezien. Die keek verbaasd naar mij en toen naar Klaas. Toen de school uitging, riep hijme na; "Ada - Kwatta".Jaren zijn voorbij gegaan. Ik logeer in de omgeving van mijn jeugd. Mijn schoondochter vraagtwaar ik heen wil. Een klein ommetje in de auto? En ineens wil ik het weer zien, dat huis! Ik leguit hoe ze rijden moet. Gespannen denk ik, zou het er nog staan? Ik moet nu rechts kijken. Eengroot bord met 'Appels en Peren te Koop' zie ik het eerst. Dan roep ik verheugd: "Ja, hier heb jehet!" 't Is nog mijn 'Droomhuis', niets veranderd, alleen ... er naast een grote schuur, auto's, die

37 van 56

fruit en aardappelen inladen. "Wil je?", zegt mijn schoondochter. "Ja", zeg ik en samen gaan wede schuur binnen. Ik ben nog niet aan de beurt. Als het zo ver is, zeg ik tegen de 'mevrouw', diemij helpt: "Hier woonde vroeger Klaas Smit", en ik wijs in de richting van het huis. "Woont dieer nog soms, of.. zou hij nog leven?" "Klaas Smit", mompelt de jonge mevrouw, terwijl ze naarde weegschaal kijkt. "Hoe oud moet ie zijn?" Zo'n acht- of negenenzeventig", zeg ik hoopvol."Nee", zegt ze ineens, "Dood, die is dood. Wie kan ik helpen?"Die is dood, klinkt in mijn hoofd na. Als we de schuur uitstappen kijk ik naar m'n galerij. 't Zijnnog dezelfde helle kleuren als vroeger. Ik zie de bloemen in de voortuin en Klaas, die op mezwaait. "Mooi", hoor ik me roepen. Als we in de auto zitten, zeg ik tegen mijn schoondochter:"Rijd je me nog even door het 'verloren wegje'?" Ik wijs haar de weg. Als we er doorrijden en ikaan beide kanten de hoge populieren zien, zeg ik onverwacht in mezelf: dood, hij is dood. Maardan ineens denk ik, zou het waar zijn. Die jonge vrouw, zou ze wel weten wie ik bedoel?Misschien leeft hij nog wel met even veel plezier als ik? "Wat een mooie weggetjes weet u hiernog , moeder", zegt mijn schoondochter, terwijl ze langzaam rijdt. "Ja", zeg ik, "en dan te weten,dat hier voor mij alles nog leeft, niets dood is". Ze lacht, geeft gas en dan ligt mijn 'verlorenparadijs' ineens ver achter mij.

Nr. 91. November 1987. Terug naar Inhoud

Herfstvakantie

De telefoon rinkelde. "Of ik met m'n vriendinnetje in de vakantie mag komen logeren? De ijsbaanachter het huis is toch weer open?" Dat vroeg ons nichtje van twaalf jaar. Even hikte ik, want hadik het a niet aan mijn kleinkinderen beloofd? Ze wilden zo graag hun nieuwe schaatsen eensproberen. In de loop van de week brachten we vier bedden in gereedheid, twee op de eerste entwee op de tweede verdieping. Ongeveer gelijk kwamen ze aan. In de vestibule werden de plasticzakken met schaatsen neergegooid. "Waar is de vierde zak?", zei ik, toen ik rond keek. "Ik hebgeen schaatsen", zei het vriendinnetje, "en ik kan het ook niet. Ik ga wel mee kijken". "Wat moetze dan hier?", dacht ik, maar enfin. Het weer zat hen de eerste dag niet mee, het regendepijpenstelen. Geen weer voor de baan, constateerden ze. Ze zouden maar naar de stad gaan. Zenamen de trein en toen ze netjes op tijd thuis kwamen, hadden ze 'een reuze plezier gehad', maarhonger hadden ze niet. "Ilse had zelfs twee bakjes patat genomen", fluisterde me een kleinkindtoe. Maar dat drankje, wat ze gekocht hadden, dat was niks, afschuwelijk. Het was ook voormensen, die op dieet waren, zei het dienstertje, maar wisten zij dat. Jammer van 't geld. Devolgende dag begon gelukkig droog, maar na een paar uur kwam het viertal weer thuis, doornat:die regen en die plassen op het ijs. Natte kleren uit en onder de douche. Toen ik even bovenkwam, zag ik één van hen de overloop over steken, gehuld in mijn badstoffen tafelkleedje. Sorry,ze had haar handdoek van thuis vergeten mee te nemen. Naar de ijsbaan zijn ze niet meergeweest. Ze vonden het veel leuker om hun geld in de stad op te maken. Ze gingen nu per bus.Eén had nog een volle buskaart van moeder meegekregen.Met een bloemetje voor oma (Ik heb nu drie Oma's, zei Ilse) en zakjes snoep, versierd metveelkleurige linten (voor de familie thuis), zag ik ze weer aankomen. "En een plezier, dat zegehad hadden". "En dat museum, hoe vonden jullie dat?" vroeg ik. Even zwegen ze allemaal entoen zei er één: "Oma, daar hebben we echt geen tijd meer voor gehad, maar dat doen we devolgende keer".En nu zijn ze weg. 't Is weer heel rustig in huis. 't Gedonder op de trap is afgelopen, de TV is stil,maar een plezier, dat we met die vier gehad hebben! Ongelooflijk, echt waar!

Nr. 92. 22 Oktober 1988. Terug naar Inhoud

38 van 56

Een weekje uitrusten bij de kinderen

Zaterdag zou ze ons komen halen. We zouden 10 dagen blijven. Wel wat lang, maar onzevrienden, waar we mee terug zouden rijden, hadden niet eerder vrij. Tegen Miep (mijnschoondochter) had ik door de telefoon gezegd: "Ik zorg die dag wel voor het warme eten. Ikmaak het thuis wel klaar, de autobak is groot genoeg voor mijn pannetjes". Ik had me er opverheugd iets voor de kleinkinderen te koken, waarvan ik wist, dat ze er dol op waren. Ik zettealles, wat ik mee zou nemen, op en paar gerechten na, in de vestibule. Voor ieder kind had ik diedag nog een cadeautje gekocht. Toen mijn man probeerde zijn jas van de kapstok te halen, riephij: " Zeg vrouw, als ik dit allemaal zie, naar welk onbewoond eiland gaan wij morgen?" "Jeweet, man, dat ik nu eenmaal graag kook en dan zul je die gezichtjes morgen eens zien! En 't istoch wel fijn voor Miep als ze eens niet hoeft te koken na zo'n lange rit". Ze vond het best leuk,toen ik ze door de telefoon sprak, maar ze zei ook, dat we maar eens fijn moesten uitrusten diedagen, alleen maar genieten van de kleinkinderen. We waren nu op een leeftijd, dat er niets meermoest. De kinderen waren nog op school, en ja, zij had nog wat vergaderingen voor defeestdagen, maar dat passen we wel in, had ze gezegd. Toen ik bij het avondeten de glunderendegezichtjes van de kinderen zag, vond ik mijn moeite al helemaal beloond. "Oma, kookt u morgenweer?", zei de oudste, "u weet wel, wat we op opa's verjaardag kregen. Hè mams, mag het?" "'tMag gerust nog één keertje", zei mijn schoondochter, "'t komt me wel goed uit, want dievergadering loopt vaak uit". En zo stond ik de volgende dag weer welgemoed in de keuken."Maar morgen gaan we met z'n allen pannenkoeken eten", zei m'n schoondochter onder het eten,"dan gaan we naar die tent, waar jullie ze zo lekker vinden". "Maar oma bakt ze nog lekkerder!",riep het oudste joch. "Doet U het, oma?" En zo stond oma de volgende dag met tweekoekenpannen op 't vuur stapels pannenkoeken te bakken, met appel, met kaas, met ananas.Alleen mijn zoon wilde ze alleen met stroop, zoals vroeger. Opa zat avonden voor te lezen aan debedden van de kinderen. Soms riep hun vader, dat het nu wel tijd werd.Toen we na de feestdagen opgehaald werden door onze kennissen en hartelijk door onze familieuitgezwaaid werden, was het eerste, wat mijn vriendin vroeg: "En, hebben jullie heerlijke dagengehad en zijn jullie lekker uitgerust?" "Nou, uitgerust", zei mijn man voorzichtig, "we zijn eerderuitgeput! Maar", zei hij er snel achter, "dat moet je ook op tijd hebben, want dan kunnen westraks des te meer genieten van onze rust, waar we nu wel echt aan toe zijn ".

Nr. 93. Maart 1988. Terug naar Inhoud

Het Korset / Kamperen moet je leren

We zouden dit jaar naar Italië gaan, ergens aan een meer kamperen: onze tent onder aan deheuvels en dan uitkijken over het blauwe meer. Ik was niet zo enthousiast als mijn zoons en mijnman. 't Was zover en als je eens wat had onderweg, pech aan je auto bijvoorbeeld. Maar al dezebezwaren werden weggewimpeld. We moesten wel wat meer geld meenemen. (Cheques was toennog niet zo 'in'). In noodgevallen konden dat dan gebruiken. Ik zou het onder mijn hoede nemen.Een week voor ons vertrek, naaide ik in mijn korset een zakje met een stevige ritssluiting endaarin ging de Fl. 1000,- die mijn man van de bank had gehaald. "Je bent straks een dure vrouw",zei hij, toen hij hoorde, waar ik het verborg. We vertrokken met regen uit Holland. En toen we naeen paar dagen onze tent en die van de jongens, opzetten, waren we heel tevreden, dat we zo'nmooie plaats onder aan die heuvel hadden. We waren moe van het gesjouw. We zouden maarvroeg in bed kruipen. Morgen gingen we wel op verkenning uit. Voor onze tent stonden tweejonge boompjes: Daar span ik morgen een draad tussen voor onze badpakken, dacht ik. Maar toenwees mijn man mij op de lucht: "Regen", zei hij, "en die wind bevalt mij ook niet". "'t Zal welmeevallen", zei ik, maar in de verte hoorde ik een zacht gerommel. De jongens verdwenen in hunnieuwe tent met vast grondzeil. Onze tent was veel kwetsbaarder: Je kon zo je hand tussen grond-

39 van 56

en tentzeil steken. Mijn man had een opblaasbare matras en ik een 'canvas' bed op pootjes. 'tStond zo'n 25 cm van de grond. Je kon er zo heerlijk alles onder stoppen, m'n schoenen, m'nKorset.... We hadden ons nog maar net in onze slaapzak gewurmd of we hoorden de eerstedruppels als stenen op ons dekdoek vallen. De wind wakkerde aan tot een storm en 't gerommelging vergezeld van 't geknetter van de bliksem. Mijn man sprong uit bed en pakte de achterstetentstok vast. "Jij de voorste", riep hij boven 't lawaai uit. En toen gebeurde het. Vanaf de heuvelskwam een stroom water aan de achterkant onze tent binnen en verliet die weer aan de voorkant,terwijl hij schoenen en kleren meesleepte. Maar opeens liet ik de tentstok los, kroop onder hettentdoek naar buiten en riep: "M'n geld, m'n geld". In een lichtflits zag ik mijn korset, dat tegenhet boompje was blijven hangen, waarvan de kruin afgeknakt naar beneden hing. Overal zag ikschimmen van mensen, die nog trachtten te redden, wat er te redden viel.Toen we de volgende morgen heerlijk in de zon een kopje koffie zaten te drinken, tussen overalopgehangen kleren en dekens, was 't net of die nacht een droom was geweest. De zon scheenheerlijk, het meer was blauwer dan blauw en voor ons lagen de uitgespreide bankbiljetten op hettafeltje... Nog even en ze hadden de oorspronkelijke kleur weer terug gekregen

Nr. 94. 20 Juni 1988. Terug naar Inhoud

Wasdag

Wat heb ik gelachen om het fragment uit het boek van Maarten 't Hart, 'de steile helling', dat in de'Margriet' stond. Ik doorleefde weer die maandagse wasdag uit mijn jeugd. Mijn vader, die voordag en dauw opstond om het fornuis warm te stoken. Het was een grote zwarte ketel, die buitenstond en waaronder je een vuur stookte. Ik hoor nog het plonzen van de emmers water, die er ingingen. De rook, die ik al op mijn bed rook, herinnerde me er aan, dat het wasdag was, en dankreeg ik al een onaangenaam gevoel waar ik geen uitleg aan kon geven. Het werd een dag,waarop we alles maar moesten nemen, zoals het uitviel. Je struikelde over de vele emmers,waarin de 'apartjes', zoals moeder dat noemde, in stonden, b.. het molenaarspak van mijgrootvader (voor grootmoeder te zwaar om te wassen) en een emmer met dikke zwartekousen...enz. We hadden al een houten wasmachine met een slinger boven op het deksel.Daarmee werden eerst de witte was met veel sop in beweging gebracht. Dat was het werk voormijn vader. Ik zie hem nog staan met de zwengel in rechter en zijn horloge in de linkerhand. Dathorloge zat met een zilveren ketting in een knoopsgat van zijn vest vast. Op de machine kon eenwringer vast gemaakt worden. Toen ik mijn moeder eens hielp om het wasgoed tussen de rollente stoppen, ging per ongeluk mijn lange haar mee. Ik geloof, dat mijn moeder net zo hard gildeals ik. 's Middags aten we dan altijd rijst: 'dat kookt zichzelf', zei m'n moeder dan altijd. Als ze ersoms rozijnen door deed vond ik het niet zó erg. Een zwaar karwei was het 'pak' van mijngrootvader, de molenaar. Het werd uitgespreid op een stenen straatje gelegd en met de 'luiwagen',een soort bezem, bewerkt met vele klonten groene zeep. Ik was altijd blij als die rommeligemaandag voorbij was en ik 's avonds aan 't eind van de tafel mijn moeder aardappelen voor devolgende dag zag schillen. 'Fijn', dacht ik dan, 'morgen is het gelukkig dinsdag'.

Nr 95. Augustus 1988. Terug naar Inhoud

M'n eerste 'wee' in het kippenhok

Na de oorlog wilde iedereen 'wat anders'. We hadden al zo lang met die oude spullen en ouwekleren gedaan. Maar voor alles moest je 'bonnen' hebben, behalve voor baby's en die kwamen erook met 'hopen'. Ook bij ons had een nieuwe wereldburger zich aangekondigd. Maar voor 't zo

40 van 56

ver was, had ik nog een paar wensen, die ik graag ingewilligd zou zien, n.l. een kippenhok metkippen achter in de tuin. Ik had genoeg van al die konijnen, die we in de oorlogsjaren opgekweekt(en opgegeten) hadden. Ik wilde nu wel eens een vers eitje bij 't ontbijt. Een timmerman wist aanwat planken te komen en na verloop van tijd verscheen er een prachtig nachthok met legbakjes enzitstok en een ren waar ze heerlijk in rond scharrelen konden. En toen kwam die Zondag waaropik me niet lekker voelde. "t Zou vandaag wel eens kunnen komen", dacht ik. "Laat ik maar vluguit bed stappen". Ik hoorde de twee jongetjes beneden lawaai maken; m'n man lag nog heerlijk teslapen. "Eerst de kippen het ochtendvoer geven", dacht ik, voordat ik de ontbijtboel klaar zet. Ikliep naar de schuur, vulde de bak en slofte met klompen aan naar 't kippenhok. Maar toen ik,voorover gebogen, de bak in de ren neerzette, kon ik bijna niet meer rechtop komen. Wat had ikeen pijn in mijn buik! Even zitten, .. maar waar? Ineens dacht ik aan de zitstok in het nachthok..Ik zakte erop neer. Het deurtje viel achter me dicht en zo zat ik daar in het donker met alleen eenlichtstreep boven het deurtje. Door het kleine luikje kwamen een paar kippen binnen, die me metscheve kopjes bekeken. Voorover gebogen wachtte ik totdat de pijn voorbij was. "En nu naar debuurvrouw, dacht ik, voordat de volgend 'wee' komt. Ik had immers beloofd haar te waarschuwenals het zover was. Ik zag ze in de keuken bezig, toen ik over het achterpad naar haar toeliep. "Hetis zover, hoor!", riep ik, "het komt vandaag", en zo vlug mogelijk liep ik weer op huis aan,nagestaard door de buurvrouw. Aan de trap riep ik: "Man sta op, je moet om dekraamverzorgster. 't Komt vandaag!" Toen ik hem even later alles vertelde, zei hij: "Misschienkomt het straks wel kakelend op de wereld".Maar toen ik de kerkklokken om 5 uur hun geklingel lieten horen voor de avondkerkgang, hoordeik daar bovenuit het gehuil van onze derde zoon. De eersten, die hem zagen waren de buurvrouwen de twee jongens, die aan haar hand binnenkwamen. "t Wordt vast een kippenboer", zei ze,toen ze in de wieg keek. Dat laatste is niet uitgekomen, maar wel heeft hij een ren met 8 kippenin zijn tuin.

Nr. 96. 21 Februari 1989. Terug naar Inhoud

Zondagmorgen

’t Is zondagmorgen. Ik zit aan de tafel en kijk naar buiten. Auto’s rijden voorbij, kinderen steppenop het trottoir, veel mensen slapen noch. De jeugd maakt van de nacht een dag.Ik denk terug aande zondagmorgen van mijn jeugd,toen ik op een dorp woonde. Uitslapen was er niet bij. Als dekerkklok luidde om half tien, liepen mijn zus en ik, in onze mooie zondagse kleren naar de kerk.Vader en moeder gingen ’s middags. Overal kwamen de mensen vandaan. Je zag tussen het groende witte mutsen en de zwarte pakken.Ieder had zijn eigen plaats in de kerk.Eerst kwam dedominee uit een deurtje,gevolgd door een paar mannen, waaronder mij grootvader, die‘voorzanger’ was. Dominee knielde bij de trap van de preekstoel. Daarna gaf grootvader het versop, dat gezongen moest worden. Hij las het helemaal voor. Zijn stem klonk zo dunnetjes in diegrote ruimte. Z’n brilletje stond op de punt van zijn neus. En als dan het orgel begon, was destilte gebroken. Grootvader hoorden we boven alles uit. Dan gaf de dominee de tekst op, die dooriedereen in zijn bijbel werd opgezocht. Ook door ons tweetjes. Een man, waarvan we zekerwisten, dat hij niet lezen kon, deed alsof. We gaven elkaar en duwtje. Maar pas op, grootvaderhad ons altijd in de gaten. Boven onze hoofden hing een geweldige koperen kroon. We zagen erons vertekend spiegelbeeld in. Ons spelletje was, om telkens even te gaan verzitten of onze handte bewegen. We kregen dan hele lange of dikke gezichten. Eén keer schoot ik zo hard in de lach,dat ik van mezelf schrok. Een opluchting voor ons was de “tussenzang”. Als ik er nu overnadenk, geloof ik toch niet, dat ik me erg verveeld heb in de kerk. We aten wel onze “ouwewuufjes” op, die moeder ons meegaf en ’t zal toch wel een opluchting geweest zijn, als we overhet kerkpad weer naar huis gingen. Maar toch voelden we die kerkgang als iets “eigens”. Wezouden het niet hebben willen missen, ook al weden we nooit gedwongen door onze ouders er

41 van 56

heen te gaan. ‘k Zou het zelfs nog wel eens fijn vinden om in die tijd terug te gaan. Diezwijgende stoet van boerinnen en boeren, waaromheen de lucht van de stallen nog hing, de kerkmet zijn hoge ramen, het orgel, het gezang, het thuiskomen. ’t Was anders dan door de week.Geen geratel van karren, geen geklos van klompen (’s Zondags droeg je schoenen). ’t Was of denatuur op Zondag zijn adem inhield. Zo zou ik nog wel eens een keer een kerkgang op Zuid-Beveland willen beleven. Maar ook daar heeft de tijd niet stil gestaan. Het zal altijd wel een“illusie” voor mij blijven.

Nr. 97 – Bloemendaal, 5 Juni 1989, Terug naar Inhoud

Vakantiewerk

Oma, mogen Jacqueline en ik een week bij u logeren? We willen werken, geld verdienen vooronze kampeerreis. Hier is geen werk voor ons en bij u in de buurt kun je toch bollen pellen? Datwas het telefoongesprek, dat ik met mijn kleindochter had. De zelfde dag belde ik nog watkolenboeren op, maar alles zonder resultaat. Er was geen bol meer te pellen. Misschien is er nogander werk, zeiden ze, prijscouranten en folders inpakken. Geef uw telefoonnummer maar. Datmoest ik mijn kleindochters toen berichten. Maar, zei ik er bij, wij hebben nog wel werk voorjullie, b.v. de tuin hier opknappen. Daar kunnen jullie ook wat geld mee verdienen. Maar toenwe op maandagmorgen gezellig aan de ontbijttafel zaten, kwam dat telefoontje uit Hillegom, datde dames, 14 en 15, dadelijk konden komen. Maar hoe er te komen. Ze zouden het zelf weluitzoeken. Het beste was per bus. Bij het station moest overgestapt worden. Opgewondenverlieten ze het huis naar hun werk. ’s Avonds kwamen ze moe, maar vrolijk thuis. ’t Was bestleuk geweest, je moest wel uitkijken, ’t ging niet zo vlug. Ze hadden ieder 1 1/2 pak gemaakt. Jekreeg 7.5 gulden per pak. Maar ja, ze waren ook laat begonnen. Ze hadden in de pauze nog eenblikje gekocht en wat was die bus duur. Fl. 10 gulden per persoon. Maar ze wilden morgen meeruren maken. “En dan brengen we jullie morgen met de auto”, zei opa, “en dan krijgen jullie vanmij het buskaartje voor de terugreis”, zei ik. “Kunnen we dan de volgende dagen niet met defiets?”, opperde de oudste, “U hebt er toch twee in de schuur staan?”. En zo gebeurde het. Omastond voor dag een dauw boterhammetjes te maken en de kinderen zaten met slaperige gezichtenhun Brinta te eten. Maar als de oudste dan op de oude en de jongste op de nieuwe fiets wegreden,waren er geen gelukkiger kinderen te vinden. “En vanmiddag worden we uitbetaald”, riepen zenog voordat ze vrijdags het hek uitdraaiden.Later dan gewoonlijk kwamen ze thuis. Ze hadden ieder een enorm grote zonnebril op hun neusen achter op de fiets van Jacqueline zat een grote bos rozen. Annamarie had er een mooie kaartbij geschreven: Lieve oma en opa. Hartelijk dank voor al uw goede zorgen en bezorgdheid vooruw kleinkinderen. Annamarie en Jacqueline.De andere dag gingen ze per trein naar huis. Bij aankomst in Amersfoort hadden ze hun moedergebeld, dat ze nog even de stad in gingen. ’s Avonds kregen we te horen, dat ze goed warenaangekomen. En dat ze nog zo geboft hadden, want hier was het nog uitverkoop en toen kreeg ikeen opsomming van al de mooie kleren, die ze bijna voor niets hadden kunnen kopen.Ik heb maar niet gevraagd, hoeveel ze nog over hadden voor die kamperreis.

Nr. 98. Bloemendaal, 10 Augustus 1989, Terug naar Inhoud

Echt of Onecht

42 van 56

Onze neef en nicht nodigden ons uit om een paar dagen bij hen te komen logeren. We zouden danook de opening mee kunnen maken van hun pas verbouwde sanitair zaak. Dit was gepland in de“winkelweek” , die ieder jaar in het dorp plaats vond.M’n man en ik hadden er wel oren naar. Behalve dat we de familie graag mochten, vonden we dereis erheen met fiets en boot en belevenis. Onze zoon van 14 had juist een paar dagn vrij vanschool. Die kon dus mooi mee. En zo geschiedde. Op een warme zonnige dag kwamen we op hetdorp met zijn versierde winkelstraat aan. Overal vrolijke mensen, die luchtig gekleed langs demooie etalages liepen. De officiële opening was ’s morgens al gebeurd en straks zouden we gaankijken naar de twee etalages in de straat. M’n neef had zelfs een deskundige ingeschakeld omalles zo mooi mogelijk te maken. Door de uitbreiding konden we de zaak vanaf het woonhuis vanachteren bereiken. Onze zoon, die voor ons uitliep, had vanwege de warmte alleen een kort witbroekje aan. Binnen zagen we de voorraad, die hier uitgestald stond, maar het mooist zouden deetalages zijn, waarvan de één een moderne keuken en de ander een badkamer voorstelde. Maartoen we langzaam slenterend naar voren liepen, hoorden we in e straat een luidruchtig kabaal.Een gesticulerende menigte stond voor het etalageraam van de badkamer. Achter de ruitontwaarde ik een prachtig lichtblauw bad, omgeven door lichtblauwe tegels, een lichtblauwedouchecabine, een lichtblauwe wc en op de wc zat een donker gebruinde figuur, met alleen eenkort wit broekje aan, dat nonchalant naar beneden was geschoven. Z’n linker elleboog steunde opzijn dij en z’n hand ondersteunde zijn kin. Z’n rechterhand stak hij losjes uit naar het papier, datafhing van de closetrolhouder. Ik wist op het eerste gezicht niet wat ik zag. Was het een pop,ofwas het echt. “’t Is een pop”, hoorde ik achter me. “Nee, het is echt”, schaterde er één. En toenineens richtte de “pop” zich op en verdween vliegensvlug door de achterwand van de etalage.Een bulderend gelach steeg op. De volgende week stond in de winkelierkrant: de eerste prijs wasvoor de etalage van de banketbakker en de tweede prijs was gewonnen door de sanitair zaak,waar zelfs het “natuurlijk” gebeuren zo duidelijk werd uitgedrukt!Hartelijk gefeliciteerd.

Nr. 99, Bloemendaal, 25 September 1989, Terug naar Inhoud

Het Kerstfeest

Een week voor ’t kerstfeest lag ie d’r al: een lange dunne kerstboom. De bezorger had hem op destoep gelegd van de zondagschool. Met enige eerbied liepen we er langs. Wat zou ie daar weerstaan stralen! En ik zou er heel dicht bij zitten. Die mooie ster daar bovenin en het geklingel vande klokjes met de engeltjes daarboven. ’t Kwam door de warmte van de kaarsjes, hadden ze megezegd. De lange stok met spons en de emmer water zouden zeker niet ontbreken. Je kon nooitweten. Ik had weer die heimelijke hoop, dat er toch eens één keer z’n tak in brand zou vliegen.Wat zou ik vlug die stok grijpen! Maar nooit gebeurde het. Maar toen ik op die lang verwachteavond het schooltje binnen liep, was ik niet blij. Nee – ik zag alsmaar onze poes, die metuitgestrekte pootjes in de schuur lag. “Hij gaat dood”, zei vader., “Hij heeft het spek met vergifgegeten van onze buurman”. Ja, wat wil je, als de zakken graan open gereten worden door deratten. Buurman had nog gewaarschuwd: “Hou je poes binnen vannacht”. Doezelig luisterde iknaar het kerstverhaal. De klokjes klingelden, de dennenboom geurde, een tinnen kroes vielrinkelend op de grond. Straks zouden we, als altijd, chocolademelk krijgen. Zou mies nog leven?Ik hoorde Dirk, die het kerstverhaal had verteld, het “Stille Nacht” inzetten. “Hierna krijgen julliechocolademelk”, had hij gezegd. We zaten al gereed met onze kroezen in onze handen. Mieslustte ook chocolademelk. Hij kreeg altijd op z’n schoteltje het laatste uit mijn kopje. Maar jé, ikrook het al, deze is aangebrand. Toch hield ik mijn kroes onder de tuit van de ketel. “Ik moet hetniet”, zei ik tegen mijn buurjongen, die naast me zat. “Mag ik hem”, zei hij, “ik proef het niet”.Daarna werden er cadeautjes uitgedeeld. Ik kreeg een kop en schotel en een boekje. Die kop enschotel was ‘tweede keus’. Er was immers niet veel geld. We moesten het er maar mee doen.

43 van 56

Mijn schotel was meer ovaal dan rond en de bloemetjes op het kopje waren verbleekt. Maar datboekje, daar was ik dolblij mee. Het heette “Ester Hadasse”. Erg gelukkig liep ik er mee naarhuis. En toen zag ik in ’t licht van de stallantaarn vader uit de tuin komen. Hij had een spa in zijnhand. “Vader, Mies”, riep ik. “Ginds, onder de pruimenboom”, zei hij. Samen gingen we naarbinnen. Moeder schonk chocola. Terwijl ik over mijn boekje gebogen een paar tranen wegduwde,hoorde ik het klokgebeier van het naburige stadje, waarvan de klanken over het eilandaangewaaid kwamen.

Nr. 100 – Bloemendaal, 22 oktober 1989, Terug naar Inhoud

De ontmoeting met Churchill

Op de terugtocht van de kampeertocht in frankrijk, zouden we nog even Brussel aandoen, waartoen de wereldtentoonstelling werd gehouden. In stromende regen kwamen we de stad binnengereden. Bij e ingang van het tentoonstellingsterrein werd ons een boekdeel aan folders in dehand gedrukt. In één ervan stond, dat op het terrein ?tenthuisjes’ te huur waren. Herlijk vondenwe het om voor di ene nacht geen tent te moeten opzetten. Een hapje eten was overal te krijgen.’s Morgens zouden we vroeg opstaan, een paar paviljoens bezoeken en dan ‘line recta’ op huistoe, waar we op tijd wilden aankomen. M’n man en ik hadden de avond van te voren afgesprokenhet engelse paviljoen te bezoeken met z’n vele moderne schilderijen. Eén schilderij (van eenmoderne schilder) was zeker de moeite waard. Het stelde een zwarte punt voor midden in eengroot gekleurd vak. Dit lazen we in één van de folders. ’s Morgens voor dag en dauw (wehadden herlijk geen tent in te pakken) liepen we gevijven over het stille terrein. De jongenszouden naar het Nederlandse paviljoen gaan. Vlug zagen we waar we moesten zijn en door eengeweldig grote glazen deur kwamen we bij de schilderijen. Tot onze verbazing was hier niemandaanwezig. Ik ging recht uit en m’n man sloeg links af de grote zaal in. We zoude roepen (wewaren toch alleen) als we de ‘pint’ ontdekten. En nog geen minuut later stond ik er voor. “Ik hebhem hoor!”, riep ik door de stille zaal en meteen hoorde ik een donderend geluid van ronkendemotoren. Ik zag door de glazen wand twee grote zwarte auto’s waar vlug mensen uitstapten.Tegelijkertijd zag ik grote zware motoren waarop politiemannen zaten met zwarte helmen en diezich bij het groepje aansloten. Vooraf gegaan door een dame met hoge klikkende hakken kwamenze mijn richting uit en plotseling was ik omsloten door een cordon van politiemensen. De damenam nu het woord en wijzend op het schilderij begon ze haar uitleg met : “Here, mr. Churchill,ladies and gentlemen, here is ......En toen heb ik geen woord meer gehoord. Naast mij, schouderaan schouder, stond ik de beroemde Churchill. De man waarop iedereen z’n hoop op bouwde inde jaren ’40-’45. Hij stond daar recht voor zich uit kijkend, zijn handen op zijn rug, z’n hoofdietwat gebogen, een kleine gezette gestalte. Ik bleef hem van terzijde aanstaren, terwijl die damemaar praatte. Ik keek naar zijn zwarte schoenen, zijn donkere das en toen draaide hij zijn hoofdnaar rechts en 2 seconden keken we elkaar recht in de ogen. Direct daarop kwam er beweging inde groep. We werden naar de glazen wand gedreven, waar ik de auto’s zag staan en toen besefteik, dat ik hier weg moest. Ik wilde eruit, maar de politie duwde me met zachte hand weer terug.En toen ineens stamelde ik in mijn beste Frans: “Monsieur, mon mari est là”. Ik wees op mijnman, die uit de verte het toneel had gade geslagen. De politieman deed een stap achteruit en lietme vrij. Later, toen we in ‘Madame Tusseau’ Churchill in was zagen, gezeten voor zijnschildersezel met het palet in zijn hand, zei ik tegen mijn man. “En dan te weten, dat ik inlevende lijve, schouder aan schouder naast hem heb gestaan en niet z’n hand heb gepakt om hemte bedanken voor alles wat hij voor ons Nederlanders betekende”. Hij was ons ‘Lichtpunt’ in dieverschrikkelijke jaren. Ik heb er nog altijd spijt van, dat ik dat niet heb gedaan.

Nr. 101 – Bloemendaal, 22 Maart 1990, Terug naar Inhoud

44 van 56

In een andermans huis

Ik zit weer in m’n eigen huis. Heerlijk. 19 dagen zaten we in het huis van mijn zoon in Zeeland.We zouden op het konijn , de parkieten en de kippen passen en als ’t niet té vermoeiend was, detuin nog bijhouden. M’n man en ik hadden er erg veel zin in. We gingen toch niet meer naar hetbuitenland. Dat werd te riskant op onze leeftijd. Vrienden, die een paar dagen zouden blijven,brachten ons er heen. ’t Weer was prachtig, de tuin schitterend, de parkieten krijsten en de kippenlegden aan één stuk door. Maar dat huis! Overal trappen en afstapjes. Een zeer idyllischdorpshuis, maar voor een ouder echtpaar steeds uitkijken. De kreet “pas op” was niet van delucht. En dan die keuken. Modern verbouwd met magnetron en afwasmachine en alle mogelijkeknopjes, waar ik iet aan durfde te komen. We aten zo eenvoudig mogelijk aan de grote eettafel.Kruiden, waar m’n man dol op was, waren niet te bereiken. Ze stonden op gedurfde plaatsen,maar voor ons veel te hoog. Maar de tochtjes, die we langs de Schelde maakten vergoedden veel.En dan die mooie dijken met die ‘weeltjes’ in de zak van Zuid-Beveland. Wel wisten we van tijdtot tijd niet, hoe we uit de garage moesten komen, maar na enig gezoek vonden we toch weer eenknop. ’t Slaapgedeelte was voor ons gelukkig ‘gewoon’. Ja, dat dachten we, want hoe we ookdraaiden en drukten we konden de kraan van het bad niet lopende krijgen. Toch hebben we in dithuis een heerlijke vakantie gehand, alleen werd het me duidelijk, hoe heerlijk het is weer thuis tekomen, waar alles zijn eigen plekje heeft, waar je niets hoeft te zoeken, waar je echt ‘thuis’ bent.

Nr. 102 – Bloemendaal, 18 Augustus 1990, Terug naar Inhoud

Garage Verkoop

“Als u er ook nog wat bij wil zetten, mevrouw, gaat uw gang. Morgen houden we “garageverkoop” ziet u”. Dat zei onze buurjongen tegen ons, toen we het huis uitkwamen. We zagentoen, dat hun garage vol stond met aftandse tafeltjes, boeken, spelletjes enz. Zu hadden zo te ziende rommelzolder naar beneden gehaald. “Een idee”, zei ik tegen m’n man, “we hebben ook eenheleboel boven, dat weg kan. ’t Zou een flinke opruiming zijn”. En nog geen half uur later zat ikop de tweede verdieping. ’t Eerste, wat ik uit een hoek haalde was een hoog kinderstoeltje, dat jezo heerlijk bij de tafel kan schuiven. Toen volgde een windscherm, twee koffers (met zijdenvakjes binnin in), een petroleumstel met ketel, een po (merk: Regout, Maastricht) en nog watspelletjes. De volgende morgen, toen ik opstond, zag ik vanuit mijn raam, dat de verkoop albegonnen was. De garage stond wagenwijd open en net bij de uitgang stond het stoeltje. ’t Stonddaar zo parmantig op z’n vier pootjes, die net even uitwaaierden. ’t Stond altijd zo stevig, ’t wasook nooit omgekapt, Ik zag elk van onze drie jongens er nog in zitten. Hun ruggetjes tegen degevlochten leuning. Het voetenplankje werd, naar gelang de leeftijd, naar boven of naar benedengehaald. Ik wist nog bij wie ik het gekocht had en zo vroeg, want onze eerste was pas 9 maandenoud. Ik zag het staan, helemaal alleen, in een uitverkochte etalage van een babyzaak. ’t Was inhet eerste jaar van de oorlog en de mensen begonnen te hamsteren. Ik kocht het en trots droeg ikhet naar huis. Toen al vlug de tweede kwam, leende ik daarvoor een stoeltje van mijn buurvrouw.’t Stond wat wiebelig op z’n rechte pootjes. Niets kon tegen ‘t “hamsterstoeltje” op. Na ettelijkejaren ging de leenstoel weg en ons stoeltje verdween op zolder. ‘t Is er nooit meer afgekomen,ook niet voor onze kleinkinderen. Die brachten hun eerste jaren in Afrika in ivoorkust door, tever om het stoeltje er heen te sturen. En nu zie ik het daar staan, vòòr de garagedeur. Op de rondeleuning had ik een papiertje geplakt. Fl. 20,-- stond er op. Hoeveel zou ik er voor betaald hebben?Fl. 15,- of Fl. 20,- ? Ik weet het niet meer. Als ik uit de keuken in de kamer terugkom, zie ik eenman langs het raam wegschieten met iets “groots” in z'n handen. Ik zie meerdere mensen door dehaag heen, die spulletjes oppakken en weer neerzetten. M'n man loopt naar de brievenbus om te

45 van 56

zien of er post is en dan komt hij lachend terug met twee briefjes van 10 gulden in z'n hand. Debuurjongen gaf het hem. ’t Stoeltje was het eerste, dat verkocht werd. Er gaat even een schokdoor me heen. “Ja”, had de koper gezegd, “dat is net wat ik zoek, een Thonet stoeltje, heel stevig.Ik knap het prima op. Ik ben er erg blij mee”.En dan ben ik ook blij, als ik denk aan dat kindje, dat er straks in zal zitten en waar de ouders netzo gelukkig en blij mee zijn, als wij met onze drie jongens z’n vijftig jaar geleden.

Nr 103, Bloemendaal, 11 September 1990, Terug naar Inhoud

De 'Bewaarschool'

Toen ik zo tussen de drie en zes jaar was, bracht mijn moeder mij ’s morgens altijd naar de“bewaarschool”. ’t Gebouwtje, dat voor vele doeleinden diende was sober gemeubileerd. Je vielzo met de deur in huis en daar stonden dan lange banken en planken op schragen, die als tafeldienden. Mijn moeder begroette dan eerst de juffrouw, overhandigde haar het dubbeltjeschoolgeld en gaf mij dan een koperen cent, die ik in de buik van een het negertje mocht stoppenen waarvoor hij me dan met een hartelijk hoofdknikje bedankte. Dat knikje was het, dat bij mijnmoeder nog wel eens een tweede cent voor mij los maakte. Ons speelgoed bestond uit houtenblokken (afval van een timmermanswerkplaats) en uit vele lapjes, groot en klein, grof en fijn, dieuitgerafeld moesten worden en waarmee onze juf de kussens vulde, die ze onder schooltijd haakteof breide. Ik vond het altijd prachtig om z’n stukje stof tot de laatste draad uit te halen. Je trof hetals het van grof katoen was. Dan was je zo klaar. Ondertussen zongen we veel en de juf sloeg dansoms met de breinaald de maat. Toen ik deze week achter in de tuin zat en telkens met donderendgeweld een trein voorbij zag rijden, schoot me ineens een versje uit mijn bewaarschooltijd tebinnen. Zo luidde het:

De hemeltrein is onderweg,Hij komt van gindse kant

(En dan moesten we onze arm uitstrekken en wijzen naar de “overweg”, waar op een halve kmafstand de trein Roozendaal-Vlissingen reed. Je kreeg een tik, als je de verkeerde arm gebruikte.)

Ik hoor de wielen kraken en rom’len over ’t land.(nu moesten we met onze voeten stampen)

Oh, stap nu in er is nog plaats voor U,O neem nu plaats, o neem nu plaatsZo nodigt God u nu.

Achter het werklokaal was een speellokaal. Er was wel geen enkelspeeltuig, maar we liepen totduizelig wordens toe in een kring en zongen dan onze liedjes. Bij mooi weer mochten we op eenomheinde plaats spelen achter de school. ’t Was een soort grote zandbak, waar weinig zand in zaten waar een paar schopjes en één kruiwagentje aanwezig waren, waar we dan met z’n allen opaan vlogen. Nu ik erover nadenkt verwondert het mij waarom mijn moeder me hier naar toebracht, te meer omdat er speelruimte genoeg was rondom ons huis. Ik denk, omdat de juffrouwuit de stad kwam en de boerenkinderen van deze stadjuffrouw toch heel wat konden leren. Toenmijn “Bewaarschool” later “Fröbelschool” wed en nog veel later “Basisschool”, heb ik me tochwel eens afgevraagd, hoe veel schade dat schooltje aan mijn kinderziel teweeg gebracht heeft.Maar tot op heden moet ik het antwoord hierop schuldig blijven.

Nr. 104 – Bloemendaal – 2 November 1990, Terug naar Inhoud.

Sinterklaas / Loensoog

46 van 56

‚t Was weer zover, morgen zou Sinterklaas op school komen. M’n drie oudere zusjes waren er de“schuld” van, dat ik er niet meer in geloofde. Nu was het ook weer zo. We lagen in eenslaapkamer op een grote zolder van een boerenhuis. Hoewel ik een aantal jaren jonger was alsmijn zussen, gingen we toch allemaal tegelijk naar bed. Ik luisterde dan gretig naar al diegesprekken, die ze voor het inslapen hielden. “En wie denk je, dat het nu zal zijn?”, hoorde ik zetekenleraar zeggen. “Vorig jaar was het de meester uit de vierde klas. Je hoorde het aan zijnscherpe stem. Je kon z’n gezicht bijna niet zien. Z’n mijter zat zo diep en dan die snor en diewitte baard, maar z’n stem was toch aardiger dan anders. Hij deed z’n best om een goedheiligman te zijn”, beweerde mijn zus schamper, die het niet goed met hem kon vinden. Maar hoeze ook gistten, zeker wisten ze het niet. In ieder geval zouden ze het morgen weten, wnt oudereleerlingen mochten er, staande achter in de klas, ook bij zijn en kregen zelfs nog een grotetaaipop van die Goede Sint, die Piet uitdeelde. Maar als dan de Sint binnen kwam, waren ze tochallemaal geïmponeerd door het tafereel, wat zich in de open deur afspeelde. Ze zongen hunzenuwen weg door zo hard mogelijk te zingen en als Sint dan, gezeten op zijn troon, aan Piet hetbevel gaf om het grote boek te voorschijn te halen, waren er toch altijd een paar van hen, die witom de neus werden. Maar dit keer beloofde het een vreedzame Sinterklaas te worden. Hij wenddezich tot de juf van de eerste klas en vroeg of er niet één van de kleintjes een liedje voor hemwilde zingen. De juf, die op deze vraag al was voorbereid, vroeg dan heel lief aan mij: “Jaantje,zou jij dat nieuwe versje eens voor de Sint willen zingen?”. Nu zou ik de gelegenheid krijgen deSint van dichtbij te zien. Op een wenk van de juf begon ik:

‘k Heb gehoord, dat Sinterklaasjemet z’n schimmel en z’n knechtweer uit Spanje is vertrokken,vader heeft het al gezegd.

En toen zag ik het ineens. Doordat hij met zijn hoofd knikkende bewegingen maakte en met zijnogen draaide, zag ik dat hij ‘loensde’. ’t Kon niemand anders zijn als de meester van mijn zusMien uit de vijfde. Dat zou ik dus lekker aan haar kunnen vertellen. M’n vers was nog niet uit. Ikzong onverdroten voort, steeds kijkend naar dat oog. Toen pakte hij m’n hand vast, zei, dat ikm’n best maar moest blijven doen, schudde nog eens en zei toen: “Dank je wel meisje, dagmeisje”. En toen zei ik heel hard:”Dag Meester”. Z’mond bleef open, ik zag z’n mijter schudden.Hij draaide zijn hoofd naar de juf, die met haar hand voor d’r mond lachte. Toen ik met mijncadeautje thuis kwam, was het eerste, dat ik tegen mijn moeder zei: “’t Was de meester van devijfde. Ik zag het aan zijn loensoog, maar ’t is toch de liefste meester van heel de school”.

Nr 105, Bloemendaal, 21 December 1990, Terug naar Inhoud

Koos / Bruine Bonen

De enkele keren dat we kapucijners of bruine bonen eten, moet ik altijd denken aan een periodeuit m’n jeugd, toen er nog ‘kistjesmannen’ aan de deur kwamen.Ze haalden de riem, waar hetkistje aan zat, van hun schouder af en zetten het op de hoge stenen stoep voor onze deur, trokkende laatjes open en somden op, wat er alzo in zat. De ‘lucht’ die uit de laatjes kwam, vond ik alskind al zeer opwindend. Mooie stukjes zeep, haarlinten, spelden, kammetjes, je keek je ogen uit.Moeder kocht meestal spelden. Die had ze voor haar boerinnenkleding altijd nodig en soms een‘luzekammetje’. Dat kwam ook altijd te pas, als je vijf dochtertjes met lange haren had. Demeeste mannen kwamen altijd ‘op de middag’. Ze wisten, dat er dan wat te halen viel. Zewachtten dan geduldig, tot we met de maaltijd klaar waren, zittend in het zonnetje op de stoep. Inde schuur stond er een bord met vork, mes en lepel, die we voor zulke ‘gasten’ gebruikten. En alsmoeder dan met een goed gevuld bord naar buiten kwam, keken wij op enige afstand, hoe hij at.Als hij dan zelfs nog, voordat hij begon, zijn handen vouwde en bad, zei moeder altijd: “ ’t Is eennette vent”. Maar aan tafel durfde ze hem toch niet te nemen, je kon nooit weten. Eén

47 van 56

uitzondering maakte moeder daarop en dat was voor Koos, een man, die altijd in ’t voorjaar metzijn kistje bij ons kwam. Die mocht aan tafel mee-eten, maar wel met z’n eigen bestek. Hij kwamuit de richting België en vertelde fantastische verhalen, die moeder voor waar aannam. Maarvader kon hij niet altijd om de tuin leiden. Hij had maar één oog. Het andere was een diep gat meteen litteken eronder. Vader had daar zo z’n ‘bedenksels’ over, maar de bruine bonen met spek ende karnemelkse pap na, liet hij zich heerlijk smaken. Diezelfde dag ging hij, met de groeten vanons allemaal, naar het Noorden, totdat hij na weken op het eiland Texel verscheen en daar degroeten overbracht aan de broer van mijn moeder, die daar een loodgieterbedrijf had. De enkelekeer, dat er briefwisseling tussen Texel en Zeeland was, stond vaak dit zinnetje: “alsdat ze degroeten van Koos in gezondheid hadden ontvangen en dat hij nu weer met onze groeten in debeste gezondheid onderweg naar jullie was. Hopende, voordat de winter inviel, daar wel zouzijn’. Hoe vaak hij nog bij ons is aan geweest, weet ik niet, maar als ik bruine bonen eet, zie iknog altijd dat ene griezelige oog en moeder die overgebleven ‘spek op dikke boterhammen legt,er een pakje van maakt en dat (tot onze grote opluchting) meegeeft aan Koos: “goed vooronderweg”.

Nr 106, Bloemendaal, Januari 1991, Terug naar Inhoud

Het Maarts Viooltje

Een Zondagmorgen in Maart. De zon scheen. Alles wees er op, dat de lente in aantocht was. Detreurwilg was overdekt met een zacht groen, vogelgeluiden klonken overal. Al fietsend sloegenwe de richting ‘Zak van Zuid-Beveland’ in. ’t Was een genot om over de dijken te fietsen,waarop het groene waas van het voorjaar lag. Aan beide zijden de uitgestrekte kale akkers, netingezaaid. En toen opeens die geur, die nergens mee te vergelijken is. Voor ons een uitgestrektveld met paarse viooltjes, hun kopjes gekeerd naar de zon. ’t Was of ze op hun dunne steeltjeszachtjes stonden te trillen. We zakten op onze knieën en staken ons hoofd in het paarse kussen.Nooit heb ik later z’n geur meer geroken. Hoe waren ze hier gekomen en hoe lang stonden ze hieral? Later dacht ik, zou die dijk er nog zijn, of zal hij nu, zoals velen, als snelweg door hetlandschap lopen. Ik heb geprobeerd het plekje terug te vinden. Het is mij niet gelukt. Soms vraagik me wel eens af, of het werkelijk zo mooi geweest is. Maar nu weet ik, dat het de warmte en devriendschap was, die ik toen voelde en die een glans aan je bestaan geeft, die ik weerkaatst zag indat veld met tere Maartse viooltjes.

Nr 107 – Bloemendaal, 17 Maart 1991. Terug naar Inhoud

Vakantie

En toen zei m’n zwager opeens: “We moesten met z’n viertjes eens een weekje op vakantiegaan”. Het woord ‘vakantie’ klonk heel vreemd uit de mond van een man, die met veelinspanning zijn bedrijf weer op gang zag komen na al die oorlogsjaren. Wat waren we blij, dat ditalles voorbij was, maar hun sporen hadden ze wel achter gelaten. Veel vijven en zessen moestenwel overwonnen orden, voordat we konden besluiten te gaan. Wie moest de zaak drijvendehouden en wie moest er op onze kinderen passen. Maar het woord ‘vakantie’ fascineerdedermate, dat we er telkens op terug kwamen. Wel waren we het met elkaar eens, dat we naarNormandie zouden gaan, naar onze vrienden, Franse boeren, die intertijd Zuid-Bevelandbezochten en waarbij m’n man als tolk was opgetreden. Veel moeite had hij gehad om voor henin ons stadje onderdak te vinden: “Fransen, nee, alstublieft niet, te moeilijk om daarmee tepraten”. Maar uiteindelijk was het hem gelukt. Zelfs mijn zus en zwager zouden een gast nemen,

48 van 56

al moest m’n man beloven hen nog een paar franse uitdrukkingen bij te brengen. Ze gavenzuchtend toe. En toen ontdekte m’b man in de groep een geëmigreerde Zuid-Bevelandse boer.Die zou hij naar m’n zus brengen. En toen zij hem, wat stotterend, in het Frans begroette, zei hij:“En praat nu mè Zeeuws, dan kunnen me het ollemèle verstè”. Wij kregen een vader met zooningekwartierd. Ze waren de buren van de Zeeuwse boer. Nu zouden we hen eindelijk eens eentegenbezoek kunnen brengen. Toen ze van onze komst hoorden, waren ze zeer verbaasd, dat wemet een auto, die drie jaar ‘ondergedoken’ gezeten had, de reis durfden wagen. De wielen haddenonder een hoop houtafval verstopt gezeten in een schuur, de carrosserie en motor waren weerergens anders opgeborgen. Maar toen alles weer op zijn plaats zat, gebeurde het wonder: de autoliep! Alleen de banden, ja, die hadden wel geleden. M’n zwager keek er bezorgd naar. Maarnieuwe banden waren nu eenmaal nog niet te krijgen. Toch kon niemand meer ons tegen houden.En op een vroege Junimorgen begon onze vakantie. De nevel hing nog laag over de weg. Wezaten gespannen in onze ‘car’. Zou het lukken. En toen doemde er uit de nevel een loslopendekoe op, die de weg overstak. M’n zwager trapte hard op de rem. We hadden onze eerste schrik tepakken, maar de wagen had het gehouden. In België kregen we pas een ontspannend gevoel overons. Wel zagen we overal de gevolgen van de oorlog, maar dat we nu ‘vrij’ waren overheersteonze stemming. Zelfs de benzinebonnen gaven weinig moeilijkheden. Het gesternte was met ons.’t Was een prachtige dag geworden. We reden langs de boulevard van Oostende, we zagen deblauwe zee met wat scheepjes in de verte. Verkeer was er bijna niet. Iedereen keek verwonderdnaar onze ‘car’. Halverwege zouden we een lunchstop maken. Alles liep best. We waren ‘thuis’aan het vergeten. Toen zei m’n zus, kijkend naar die blinkende zee: “Wat zou ik nu graag eenduik willen nemen”. Waarop m’n man direct antwoordde: “Wat let ons, laten we dat doen”.Badpakken hadden we niet bij ons en even later liepen we in onze directoirtjes en de mannen inhun witte onderbroekjes op de zee af. ’t Was nog wel koud, maar dat deerde ons niet. “Da’s nogeens vakantie”, hoorde ik m’n man roepen en toen vlak daarna: “Help, help, m’n onderbroek”. Ikzag naast me iets wits op de golven drijven en toen kwam ineens een arm, die het kledingstukpakte. “Dat elastiek ook”, zei hij, “Ik voelde al, dat het veel te wijd zat.Maar na die koele onderbreking, moesten we nu toch wel opschieten om niet te laat in Cuy St.Fiacre aan te komen. We waren zo overmoedig geworden, dat we zelfs niet meer aan ‘pech’dachten. We voelden ons alleen maar vrij, vrij, vrij. We hadden voor het eerst na dieafschuwelijke oorlogsjaren weer vakantie en daar konden we niet genoeg van krijgen.Tegen de avond werden we onstuimig begroet door onze Franse vrienden. Onze gastheer waseigenaar van een ‘kasteel-boerderij’ met nog een echte donjon, waaruit één van de kleineraampjes de Hollandse driekleur woei. We waren er even stil van, toen we rijdend door datgroene land ineens in de verte onze vlag zagen wapperen. We waren weer thuis. We kwamen bijvrienden, die ook onder het Duitse juk geleden hadden. Al spoedig kwam de eerste fles wijn uitde kelder, dik onder ’t stof. Hij was daar weggelegd door de vader van onze gastheer. Dat was nu45 jaar geleden, vertelde hij ons. Alleen bij zeer bijzondere gelegenheden mocht die voorraadaangesproken worden en dit was er nu weer één van, nu Hollandse vrienden weer in vrijheid hunvakantie in hun vaderland (Leur Patrie) konden doorbrengen.

Nr. 108 – Bloemendaal, 7 April 1991. Terug naar Inhoud

De Koekoek

’t Is zondagmorgen. Ik breng de ontbijtboel naar de keuken. Als ik de afwaskwast pak, blijf ikeven doodstil staan. Is het waar? Hoor ik de koekoek? Ik durf me gewoon niet te bewegen uitangst, dat ik het niet meer horen zal. En dan houdt het op. Ik gooi de keukendoor open en zieniets dan donker bladergroen, waar zonnestralen door vallen. Wat is het buiten mooi op die stilleZondagmorgen. Mar de roep van de koekoek hoor ik niet meer ... tot ineens, bijna vlakbij. Deroep weer begint. Ik tel automatische hoe vaak hij roept. Dat deed ik als kind al, toen ik nog op

49 van 56

dat dorp woonde, waar ieder jaar de koekoek riep. Hij was er soms al veertien dagen voor demeimaand begon, en nu is het al juni. Als vroeger die eerste koekoek-klanken aan kwamenwaaien, waren wj als kinderen niet te houden. We gooiden die zware deur van dat boerenhuiswijd open en weldra stonden we allemaal op die hoge stoep. “Daar zit ie”, fluisterden we dan, “indie hoge boom”, maar nooit zagen we hem. Nu ook niet. Ik riep m’n man, maar voor hij buitenstond hield het geroep op. Ik had hem nooit meer gehoord, nadat ik van ons dorp naar de stad wasverhuisd. Wel een paar keer in dat gebouwtje in de Kennerduinen, waar onze kinderen dan maaral te graag op dat knopje drukten om z’n ‘surrogaat’ roep te horen. Het deed me altijd aan ‘thuis’denken. M’n vader zei altijd: “Als de koekoek vroeg roept, krijgen we een best jaar voor deoogst”. En later leerden we dat Duitse liedje van dat ‘Schäfermädchen’, dat haar lammerenweidde en telde hoeveel keren hij riep, omdat ze zo zou weten hoeveel jaren het nog zou durenvoor ze haar geliefde vond.Toen die Zondagavond onze buurjongen even langs kwam vroeg ik hem: “En heb jij vanmorgende koekoek ook gehoord?”, toen antwoordde hij: “de koekoek? O, was dat de koekoek. Ik dachtook al, wat koert die duif eigenaardig”. Maar ach, kan hij het helpen, dat hij niet op ons dorpgeboren is! Ik joop nu alleen maar dat de ‘boompjes’ achter ons huis ‘bomen’ worden, zodat erook een koekoek kan wonen.

Nr 109, Bloemendaal, Mei 1991. Terug naar Inhoud

Jan Veerman

Als ik zijn naam uitspreek, zie ik hem daar weer zitten op de achterste bank in dat groteouderwetse schoollokaal. Met z’n stoppelharig kopje kijkt hij mij glunderend aan. “Wat voert hijnu weer in z’n schild”, dacht ik vaak als ik naar hem keek. ’t Was niet de gemakkelijkste leerling,die ik in de klas had. Zo gehoorzaam als al die andere leerlingen waren, zo ‘stout’ was die Jan. ’tLeren interesseerde hem bar weinig, maar wat er bij kwam, zoals meisjes aan de haren trekken,onder de bank wegkruipen, in benen knijpen, dat vond hij geweldig. En toch mocht ik dat ventjewel. Hij had zo’n eerlijk open gezicht en als ik dan zei. “Maar jan, waarom doe je dat nu weer?”,dan haalde hij z’n schouders op en zei met neergeslagen ogen: “’k Weet het nie, juffrouw”.Zingen kon hij als de beste, dan was hij in z’n element. ’t Was dan of zijn haar er nog steiler doorwerd. Maar toen op één van die laatste zomerdagen werd het me ineens te veel, toen ik zag, dat ereen grote vlek op z’n nieuwe schriftje zat. “Jan”, zei ik en ik wees naar de deur achter in de klas,“verdwijn achter die deur en ik roep je wel als mijn boosheid gezakt is”. Achter die deur was eenklein hokje en daarin waren twee deuren van twee WC-tjes, die alleen voor de kleintjes van delaagste klas bestemd waren. Met een grijns op z’n gezicht verliet hij de bank en in alle rust gingde les verder. Ik verlangde naar de frisse lucht. Het begon al herfstig te worden. Door de groteramen, zag ik de bomen op het dorpsplein al kaler worden. De slagen van de torenklok waren nogniet koud, of zo vlug ik kon, pakte ik m’n fiets (die in dit oude lokaal altijd tegen de wand stond)en door het ‘klompekotje’ verliet ik de school. De kinderen waren allemaal al uitgezwermd. Watwas het heerlijk fietsen door de stille dorpsstraat. In de verte zag ik de dijk. Straks even kijken ofhet water nog hoog genoeg was om te zwemmen. En toen, bij de eerste slok van mijn kopje theein mijn kosthuis, dacht ik ineens aan Jan. Met een schreeuw vloog ik op en zonder uitleg tegeven, fietste ik als een bezetene naar het dorp naar de school, als maar denkend, “Wat ben ik eenbruut, wat ben ik en bruut”. Ik gooide m’n fiets tegen de muur en met bibberende handen stak ikde grote sleutel in de schooldeur. De klasselucht kwam me tegemoet, maar geen Jan. Ik rendenaar de deur achter in de klas. Beide deuren van de WC-tjes stonden open en door het kleineraampje, dat uitzag op de achtertuin van de meester, stak het hoofd van Jan. Hij had me niethoren aankomen door ’t lawaai, dat van buiten kwam. Daar was men bezig met dikke slangen eneen herrie makende pomp de beerput te legen, waar de WC van de meester en van de andereschoollokalen op uit kwamen. “Jan”, riep ik hard, “wat doe je daar?” Met moeite trok hij zijn

50 van 56

hoofd uit het kleine WC-raampje. “Kom van het deksel af”, riep ik. Hij sprong van de houten bril,keek verschrikt in mijn gezicht en zei toen: “Mè, ’t ruukt zo lekker, Juffrouw”. “Ga gauw naarhuis”, zei ik, “je moeder is misschien ongerust”. “Ze is nie tuus, Juffrouw, ze is petote raepe”, zeihij. Toen we langs de kast kwamen mocht hij uit ’t doosje met de snoepjes (die de kinderen altijdvoor juf meenamen) een hele volle hand nemen. Met een gelukkig gezicht verliet hij de school.Opgelucht draaide ik de deur op slot. In de verte zag ik Jan lopen. Hij zwaaide met z’n beidehanden naar mij en ik... zwaaide terug.

Nr 110, Bloemendaal, 3 Oktober 1991 (Nono’s verjaardag) – Terug naar Inhoud

Serieus

“Of we vanmiddag bij u op de thee mogen komen, oma, m’n vriend komt dan ook mee. U leerthem dan kennen”. “Natuurlijk, meisje, kom maar gauw en willen jullie ook een hapje mee-eten?”“Ook best hoor”. Aan de enthousiaste stem van mijn kleindochter te horen, dacht ik wel, dat dat‘gemeend’ was. Maar was ze nog niet veel te jong? Maar toen realiseerde ik me, dat ik ook op diezelfde leeftijd m’n eerste vriendje had. Ik zat een paar klassen lager dan hij en opeens overvielhet me. Ik werd van de één op de andere dag tot over m’n oren verliefd. Hij droeg een grotegleufhoed, wat mode was in die tijd. En toen hij ’s Zondags over ‘de haven’ flaneerde met z’nvriend, had hij zelfs een wandelstokje in z’n hand. “Dat was ie”, dacht ik dan en jawel, niet langdaarna hadden we elkaar gevonden. Ik bewonderde hem in alles wat hij zei of deed. Wel deeldeik in veel dingen zijn mening niet, maar dat durfde ik hem niet te zeggen. Ik was immerssmoorverliefd. Al was hij naar de andere kant van de aardbol vertrokken, ik zou hem gevolgdhebben. Maar toen die keer, dat hij me weer op zou komen halen voor ’t avondwandelingetje’,vond ik een briefje onder de deur, een rosa briefje met een flink handschrift er op. Hij maakte eeneind aan onze vriendschap: ik was te serieus voor hem, schreef hij. Ik huilde tranen met tuiten.Maar wat bedoelde hij met serieus? Ik pakte mijn ‘van Dale’ woordenboek en zocht het op.‘Ernstig’, las ik. Maar mocht ik dan niet ernstig zijn? Toch heb ik nog een tijd ‘geleden’. Het zatdieper dan ik dacht. En nu zou straks m’n kleindochter met haar eerste echte liefde komen. Detijden zijn wel veranderd. Zou dat met de ‘gevoelens’ ook zo zijn? Toen ik ze even later binnenzag komen, wist ik, dat alles veel vertrouwelijker en opener toeging dan vroeger. Verliefd warenze, maar dan alle twee. Bij ’t afscheid nemen omhelsde hij ook mij spontaan en zei, met eenkleine tussenruimte in z’n stem: “Dag....oma, dank U voor alles”. Ik durf bijna te hopen, dat hetmet die twee serieus is!!

111, Bloemendaal, April 1993, Terug naar Inhoud

Uw Kinderen

Ik trek een blaadje van m’n scheurkalender, die ik op m’n verjaardag van een vriendin cadeaukreeg. Dinsdag 30 Juni staat er op en daaronder een gedichtje van Annie M.G. Schmidt: ‘UwKinderen’ is de titel. Het gaat over kinderen, die vóór het slapen gaan worden voorgelezen doorhun moeder uit een boekje van Rie Cramer, maar het kind is niet tevreê, ze wil ‘hardere’ lectuur.Ze ziet liever strips met gruwelijke afbeeldingen en moeder geeft toe. Ze gooit het boekje van RieCramer in de haard. En dan denk ik aan 3 Oktober 1944. Ik zit ’s middags in m’n stoel met opiedere leuning een kind. Ik heb een spliksplinter nieuw boek van Rie Cramer op m’n schoot. Deomslag is versierd met vrolijke kindertjes in mooie kleuren. De jongste kreeg het die morgenvoor z’n vierde verjaardag van een vriendin, die het boek ‘gehamsterd’ had, ook iemand metkleine kinderen. Wat een bof. Al die oorlogsjaren was er geen kinderboek te krijgen, dus ...

51 van 56

“voorlezen, mama” hoor ik de oudste zeggen. Maar tegelijkertijd trilt de grond en voel ik meheen en weer geslingerd. De kinderen pakken m’n schouders vast. In de verte hoor ik donderendlawaai. “Bommen”, denk ik. Ik doe het boek open en begin trillend te lezen. En als ik dan bij dezin kom: “En in het hoge, hoge riet, daar zong de kleine karekiet”, dan hoorde ik weer datafschuwelijke gedonder. Ik knijp hard aan m’n boek, de kinderen schommelen op destoelleuningen en ik zeg weer, terwijl ik niet in het boek kijk: “En in het hoge, hoge riet, daarzong de kleine karekiet”. Ik wacht even en herhaal dan weer hetzelfde. “Mama, mama, ga nu tochdoor, dat heb je al 10 keer gelezen”, zei m’n oudste ongeduldig. Maar ik dacht nu aan diemoeders, die met hun kinderen aan het vluchten waren voor die bommen. Die dachten, dat ze eengoed heenkomen hadden gevonden, maar later bleek, dat het juist de verkeerde plek was geweest.Gelukkig konden wij ze later, zo goed en zo kwaad dat ging, nog opvangen. Onze kinderenhadden geen behoefte aan griezelverhalen. En dan te weten, dat zo vele jaren later weer hordenvluchtelingen van huis en haard worden verdreven met alle ellende van dien. Worden de mensendan nooit wijzer? Jammer genoeg zullen we die vraag nooit kunnen beantwoorden.

Nr 112, Bloemendaal, 25 Augustus 1992, Terug naar Inhoud

De Pupillenstraat

Mijn moeder was erg reislustig. Ze maakte dan ook van ieder gelegenheid gebruik om eer eenseen paar dagen op uit te trekken. ’t Liefst zou ze naar vreemde landen willen, zoals bijvoorbeeldPalestina. Daar las je van in de Bijbel. Maar nu waren haar reizen nog te overzien, zoals dat reisjenaar Rotterdam, naar de Pupillenstraat. Ik was de jongste en mocht mee, wanr ik had deschoolleeftijd nog niet bereikt. En op een vroege morgen stapten we naar het dichtst bijzijndestation. Moeder had de ‘Klapkorf’ bij zich met alle goede gaven voor nicht Pietje en de familie.Die arme vrouw verlangde altijd naar haar geboorteland. Wat zou ze blij zijn m’n moeder te zien.In de trein was m’n moeder al gauw in gesprek met de reizigers, die op de houten banken voorhaar zaten. Het waren meestal veekooplui die op maandagmorgen naar de veemarkt in Rotterdamgingen. Ik vond het heerlijk om voor het coupéraampje te staan en zo het landschap aan mevoorbij te zien trekken. Op het perron stond nicht Pietje ons op te wachten. ‘t Was roerend om tezien hoe blij ze waren, dat ze elkaar na zo veel tijd weer zagen. Ik stond zo’n beetje achtermoeders rokken naar al die drukte rondom me te kijken. We liepen naar huis en iedere keurhoorde ik maar, dat nicht Pietje zo blij was dat nicht keetje haar koeien en varkens maar eens inde steek had kunnen laten om naar haar in de Pupillenstraat te komen, want wat verlangde ze tochnaar haar familie! Ze zou zo weer terug willen naar haar geboortedorp, maar .. enfin .. ik moet ermaar hier het beste van zien te maken. Eindelijk kwamen we bij een huis met verschrikkelijk veeldeuren en weinig ramen. Een donkere trap kwam uit op de deur van de huiskamer, een gezelligekamer met veel licht en een balkon. Moerde en Pietje praatten aan één stuk door. En toen moedervroeg hoe het met ‘Toon’ ging, dempte ze even haar stem en wees naar de deur van ’t alkoof. Hijhad vannacht een paar grote ritten gemaakt en moest dan overdag uitslapen. Maar we hoefdenheus niet zacht te praten, want door de borreltjes (ze maakte met duim en wijsvinger eendrinkbeweging naar haar mond) werd hij toch niet wakker. Maar de baas van de stalhouderij hadzijn zorgen: de tram werd de grote concurrent. Gelukkig dat ie ’s nachts nog niet reed. Toen wena een paar dagen weer thuis waren, hoorde ik m’n moeder de verhalen aan m’n vader vertellen.“Nee, zo’n leven in zo’n grote stad met zo’n man, altijd maar dronken, ja dat bracht z’n beroepmee. We zullen haar van de zomer maar eens een lange tijd uit logeren vragen. Dan is ze eens eenpoosje weg uit die straat”. “Ja, uit die Pupillenstraat”, zei m’n vader nadenkend, ”Je zou er alheimwee van krijgen, alleen maar als je die naam uitspreekt”.

Nr. 113. Bloemendaal, April 1993, Terug naar Inhoud

52 van 56

Jarig

Over een week is het al weer zo ver. Dan ben ik jarig. ‘k Zie er als een berg tegenop. Vroeger konik me van te voren op deze dag verheugen. ‘k Zou dan weer vrienden uit m’n vroegerewoonplaats terugzien. Soms iemand, die ik jaren gemist had, maar die (gezeten op een zekereplaats) m’n naam bij een bekende datum gelezen had en nu er echt niet meer om heen kon. ’t Wasvoor mij dan een dubbel feest, als ik dan zo’n verouderd gezicht weer ineens voor me zag. Ikvond het ook nooit bezwaarlijk om voor die vrienden, die op die dag ‘gelaafd’ zouden worden delekkerste dingen in huis te halen. Maar nu m’n man niet meer achter het stuur mag, gaat dat nietzo gemakkelijk meer. Er is nog wel telefoon .. en een besteldienst, maar toch... En toch zou ikdie verjaardag voor geen geld willen missen. Ik zie ze vorig jaar nog met bloemen en stokken uitde auto’s komen. En dan het welkom in de vestibule! Waarom was m’n hulp toen ook al weerverhinderd? Ineens wordt ik gestoord in m’n gepeins. De telefoon rinkelt. “Dag Oma”, hoor ikm’n kleindochter zeggen,”bent U daar?” “Ik zat even aan mijn vorige verjaardag te denken, hoeleuk die was, maar ook” “Ik begrijp alles, Oma. Ik wou u zeggen, dat ik de middag voor uwverjaardag kom.. Ik breng m’n slaapzak mee. Ik kan best een college overslaan. Dus, doei, je zietme wel”. En dan zit ik even sprakeloos. M’n zorgen zijn ineens verdwenen. Ik zal van mijn visitekunnen genieten, dank zij mijn kleindochter. Maar wie had het nu laatst weer over die egoïstischejeugd, die alleen seks interessant vindt en de rest aan z’n laars lapt? Ik weet het niet meer, maarals de TV daar schuld aan is, dan zou ik zeggen; Afzetten dat ding. Mijn mening is, dat de jeugdsocialer is dan in mijn tijd en veel zelfstandiger. Je hoeft ze echt geen mening op te dringen van:zo hoort het. Wat hebben wij daar vaak onder geleden, maar ... gelukkig is díe tijd voorbij.

Nr 114. Bloemendaal, 11 November 1993. Terug naar Inhoud

Lezen

Ik las net een stukje van een ‚Senior’ in een tijdschrift, die een gesprek had met een jonge vrouw,die een ‘tiener’-zoon had. Ze klaagde erover, dat ze haar zoon niet aan het lezen kon krijgen. Hetlukte niet. Hij is nog niet over z’n stripverhalentijdperk heen, al is hij nu al 16 jaar. Een goedboek heeft hij nog nooit ingezien. En dan beschrijft die oude heer zijn leeshonger op die leeftijd.Nu had zij moeder hem op jeugdige leeftijd al veel voorgelezen en toen in zijn tijd de radioopkwam, was hij daar niet van weg te slaan. Je had toen die hoorspelen. En toen dacht ikonwillekeurig aan mijn eigen jeugd. In heel ons huis was geen boek te vinden, uitgezonderd deBijbel met z’n koperen sloten (die iedere week gepoetst werden). M’n grootmoeder bracht op eenkeer een mooi rood kinderboek met gouden letters mee. Mies, de poes, heette het, gekregen vaneen mevrouw, waar ze baker was geweest. Rijke mensen natuurlijk, want wie van onze vriendjeshad zo’n mooi boek. M’n drie jaar oudere zus (ze zat in de tweede klas), las me er uit voor en ikken de versjes nu nog uit m’n hoofd, zonder dat ik toen ooit nog maar één letter had geleerd.Maar toen ik in de eerste klas zat kwam ons petroleumvrouwtje langs de deur met haar karretje enwat we nu een ‘reclamestunt’ zouden noemen. Je kreeg een krantje bij twee liter petroleumcadeau. Het heette ‘De Automaat’ en de laatste regel van het versje luidde: En hoe het ons PijpjeDrop vergat, staat in de volgende Automaat. Ja, en naar die volgende Automaat zaten we dan albij ons hek uit te kijken of ze er nog niet aankwam. En dan hadden we eens in ’t jaar metKerstmis nog zo’n dun flodderig boekje van W. G. van der Hulst. ’t Ging altijd over armekindertjes van weduwen, die met Kerstmis geen brood op de plank hadden en toen het zo koudwas, geld in de zak van een rijke meneer vonden, die de moeder moest verstellen .. enz, enz..Maar mooi dat we die verhaaltjes vonden!! M’n eerste echte boek met een stijve kaft kreeg ik vaneen zekere meneer van Noord. Als ik z’n naam uitspreek doe ik dat nog met enig ontzag. Het

53 van 56

heette ‘Het drijvende Vlot’. Prachtig vond ik het. ’t Staat nog op de een of andere boekenplank,kapot gelezen door mij, maar ook door anderen (in ruil voor een boek van hen). Die meneer heefter toe bijgedragen, dat m’n zus en ik naar een stadse school zijn gegaan. Ik heb in latere jarenm’n leeshonger wel kunnen bevredigen. En als ik nu kijk naar het ongelezen stapeltje boeken, datnaast me ligt, durf ik alleen maar te zeggen: “Jammer, dat een dag niet twee maal zo lang is”.

Nr. 115. Bloemendaal, 4 November 1993, Terug naar Inhoud

Een Vacature

Enthousiast is mijn kleindochter over haar opleiding op het PABO, vroeger ‘kweekschool’genoemd. “Ik heb al een paar keer voor de klas gestaan en ik heb zangles mogen geven metbegeleiding van mijn gitaar”. Enfin, ze zag het helemaal zitten. Straks zal het heerlijk voor haarzijn om haar brood te kunnen verdienen in een vak waar ze verschrikkelijk veel van houdt. Entoen moest ik denken aan de tijd, dat ik ‘afgestudeerd’ was. In ‘De Vacature’, die wij gratistoegestuurd kregen, stond bij iedere baan, die vacant was: ‘Alleen wachtgelders komen inaanmerking’. En toen op een dag, stond er in ons plaatselijk blad deze advertentie: gevraagd,kwekeling met acte aan de openbare school te H., Fl. 25,- per maand. Aanmelden enz, enz. “daarga ik op af”, zei ik tegen m’n moeder. Ik nam mijn ‘Acte van Bekwaamheid’, mijn cijferlijst, m’naantekening voor handwerken en gymnastiek mee in m’n oude schooltas en stapte op de fietsrichting dorp, waar ik me bij het schoolhoofd moest aandienen. ’t Was een half uurtje fietsen enik genoot van de mooie omgeving. Wat zou het heerlijk zijn zo ’s morgens naar je eigen klasje terijden en ’s avonds weer naar huis! En iedere maand Fl. 25,-! ’t Was wel nit veel, maar tot nu toehad ik nog nooit iets verdiend! Voor ik het wist, belandde ik in de dorpsstraat, waar het huis van’t Hoofd der School aan ’t schoolgebouw was vast gebouwd. Na een ‘trek’ aan de bel verscheeneen aandachtig heerschap (met gleufhoed op) in de deuropening. Of ik hem maar volgen wou.Later in mijn leven heb ik nooit meer z’n kale, troosteloze gang doorgelopen als deze. Aan ‘t eindkwamen we in een duistere keuken, waar hij me een stoel aan een kale keukentafel aanbood. Dietafel stond tegen een bruine muur aangedrukt, waar aan t' eind twee lege, ronde kommen stonden.De ‘bovenmeester’ nam plaats tegenover mij op de enige stoel, die nog over was. Ik pakte alle‘bescheiden’ uit mijn aktetas en legde die op tafel. Het eerste greep hij naar mijn cijferlijst.Behalve één 9 had ik er ook nog een 4 voor Frans op staan. Hij knikte goedkeurend, greep toennaar de andere papieren en zei toen, terwijl hij z’n pijp uit z’n mond nam: “Ik zou willen, dat uiets voor mij zong, want dat is een voornaam vak op mijn school. Zingt u bijvoorbeeld het‘Wilhelmus’ maar”. En toen, met m’n handen op die papieren, zette ik het ‘Wilhelmus’ in,angstig denkend aan het tweede couplet, dat ik eigenlijk niet goed kende. Maar gelukkig zei hijaan het einde van het eerste couplet: “Stopt U maar. Zo is het genoeg. U zult er later wel vanhoren. Ik moet er verder nog met de burgemeester over beraadslagen. Er zijn al meerderesollicitanten geweest. Toen ik met m’n fiets de dorpsstraat uitreed, moest ik uitwijken voor eenklein meisje, dat de straat over stak. “Hè”, dacht ik, “die komt misschien straks wel in mijn klasjete zitten”. Op weg naar huis, repeteerde ik al zingend het tweede couplet van het Wilhelmus,maar ik kwam er niet uit. Ik wist wel, dat het eindigde met ‘Tirannie’. ’t Leek wel of het iets metm’n sollicitatie te maken had. Ik zou nog bericht krijgen, had ’t “Hoofd” nog gezegd, maar dat isnooit gekomen. En wie de gelukkige is geweest? Dat zou ik op dit moment niet meer weten.

Nr. 116. Bloemendaal, December 1993. Terug naar Inhoud

Dood

54 van 56

We treffen het, een parkeerplaats vlak bij zee. Onze chauffeuse wees een opgaand paadje, waaraan het einde een bankje stond. En daar zaten we dan, met een prachtig uitzicht op de Noordzee.We wisten van het nieuwe project, dat in de toekomst hier zou komen: een jachthaven, hotels etc.Een vader en moeder kwamen het paadje opgelopen met de fiets aan de hand, de twee kleinemeisjes hand in hand voor hen uit. Toen ineens bleef de oudste stil staan, wendde zich naar onstoe en nam ons met nieuwsgierige blik op. Kwam het soms door de franse alpino, die wat scheefop mijn mans hoofd stond of door de gekleurde sjaal, die ik voor de wind rond m’n grijze harenhad? Ik weet het niet. “Dag”, zei ik,”zijn jullie lekker aan het wandelen?”. Ik verwachttenatuurlijk een wederwoord, maar dat bleef uit. En toen ze bleven staan zei m’n man: “Ja, kijkenjullie maar eens goed naar die grootmoeder en die grootvader op dat bankje”. En toen er nogsteeds geen antwoord kwam, zei ik weer: “Jullie hebben toch zeker ook wel een opa en oma?”.En toen ineens zei de oudste van misschien 3 of 4 jaar oud: “Nee, ze zijn dood”. Even schrok ikvan dat kleine zinnetje uit de mond van dat lieve kind met dat pluizige rode kapje op. “Oh, watjammer”, zei ik, maar ze liepen al door en vader en moeder, die ook even stil gestaan hadden,achter hen aan. Ze hadden het gesprekje glimlachend aangehoord. Toch was ik even geschrokkenvan die vier woorden uit die kindermond. ’t Was jaren geleden, dat wij, net als deze ouders,fietsten met onze twee kleine jongens. “Zouden die nu ook zo iets gezegd hbben”, zei ik tegenm’n man. Hij ontkende het. “Die kinderen zijn tegenwoordig veel mondiger”, zei hij, “Hun wordtveel vroeger alles bijgebracht over leven en dood”. En toen we even later het paadje naar onzeauto afliepen, zei ik tegen hem:”Ik vind toch, dat deze kinderen te vroeg omgaan met dat woord‘dood’. Of is dat overdreven van mij?.

Nr. 117, Bloemendaal, 1 April 1994, Terug naar Inhoud

Het Sinterklaasgedicht

Het was m’n kleindochter, die thuis kwam van school met het verzoek, of we haar allemaalwilden helpen om een sinterklaasgedicht te maken. Wie het mooiste had, zou een prijs krijgen enzou het voor de Sint mogen voordragen. Na veel geklad en doorgestreept, had ze het volgende oppapier:

‘k Heb al weken zitten smachten, naar die heerlijk zaal’ge tijd,dat Sint Nikolaas en zijn knechtje, over onze daken rijdt.’t Is een tijd van enkel vreugde, ieder zet z’n schoentje klaar,Sinterklaas, ik heb een vraagje: komt u twee maal in het jaar?

Grote vreugde, toen ze op Sint Nikolaasdag de prijs had gewonnen: een mooi boek. Met z’ntienen en een tante, heette het. Maar toen een week daarna de schoolkrant verscheen, waarin hetgedicht was opgenomen, had een moeder daarin haar mening over dat gedichtje uitgesprokeninde volgende regels:

Hoe durft z0’n kind dat toch te vragen?. Ik vind twee maal is toch wat veel.Ik kan over ’t loon van m’n man niet klagen, en ik geef ieder kind z’n deel.Door punten sparen en door bonnen. Zo is m’n Sint-kapitaal begonnen.Ik spaar heel stevig en heel stug. Toch vraag ik Sint: Kom om de twee jaar maar terug.

Maar in het volgende nummer van de krant sprak de redactie het verlossende woord:

Onze school wil het feest voor geen ‘kweet niet wat’ missen. Toch moeten we ons er niet invergissen,Dat Sint zijn rol al jaren speelt, en dat het nog niemand heeft verveeld.

55 van 56

We gaan dus maar door op de oude voet, want Sint weet heus wel hoe het moet.

Nr. 118. Bloemendaal, 27 Augustus 1994, Terug naar Inhoud

10 Mei 1940 / Het is een Duitser

Droomde ik nog, of was ik werkelijk wakker? De wekker wees 5 uur. Buiten hoorde ik eengeroezemoes van stemmen. Ik sprong uit bed, schoof het gordijn opzij en stak m’n hoofd naarbuiten. “’t Is oorlog”, riepen er een paar mensen tegelijk, toen ze me zagen. “De Duitsers zijnvannacht binnen gevallen”. “Oorlog?”, zei ik slaperig,”hoe kan dat”. “’ Is toch zo”, riepen eenpaar anderen. Had minister Colijn gisteren noch niet gezegd: “Jullie kunnen rustig gaan slapen”.Ik draaide m’n hoofd naar ’t bed, waar m’n man nog lag te slapen en riep toen op mijn beurttegen hem: “Sta gauw op. ’t Is oorlog”. Door al het rumoer begon de baby in de wieg te huilen. Ikging er heen, trok z’n dekentje recht en zei: “’t Is oorlog, kind, ’t is oorlog. Hoe moet dat nou metjou ....... en ’t kindje, dat in mijn buik zit”. Wat zouden we allemaal nog mee moeten maken.Buiten hoorde ik geronk van vliegtuigen. De sirene begon te loeien. Nu was het toch echt geenoefening meer. De volgende dagen leefden we als in een droom. De radio was uitgevallen. Wehadden geen betrouwbare berichten. Die morgen stond een collega van m’n man op de stoep metzijn moeder. Ze zou een paar dagen bij haar zoon doorbrengen, die pas leraar geworden was opde school van m’n man. Ze was nog nooit in Zeeland geweest en nu in Mei bloeide de Meidoorn,had haar zoon verteld. “Kom binnen”, riep ik en tegelijkertijd begon de sirene weer te loeien.“Naar de keuken”, beval ik en sleepte het bovenstuk van de wieg onder de keukentafel, duwde demoeder op de enige stoel, die er stond en greep een pan van het pannenrek, die ik boven op haargrijze knoedel zette. Ik keek naar de zoon en gaf hem toen de grootste pan. Zelf nam ik eenafwasteiltje met één hand en hield een steelpannetje boven ’t kopje van het kind, dat glunderendnaar ons keek van onder de tafel. “Die pan wordt zo zwaar”, zei de moeder en ze probeerde hemvan haar hoofd af te krijgen, maar ik had hem er zo stevig opgedrukt, dat ie muurvast zat. Toenhet ons eindelijk lukte, hing haar mooie wrong achter in haar nek. “Neem de mijn maar, moe, dieis wijder”, zei de zoon. En toen viel plotseling de sirene stil. ’t Gevaar was weer voor evengeweken. Mijn man, die opgeleid was tot ‘gasverkenner’, moest, zodra de sirene ging, zich naareen post begeven, waar hij de opdracht kreeg om te gaan ruiken, welk gas er vrij gekomen wasuit de bom, die de vijand daar had laten vallen. Zijn adjudant, die hem moest vergezellen, moestdan het gevaarlijke terrein afzetten. Met z’n tweeën spoedden ze zich dan naar de ‘plek desonheils’, gewapend met gasmaskers. “’t Was niks”, zei hij, toen ie thuis kwam. “Iemand had ietszien vallen en toen roken ze gas. ’t Bleek een hoop rottende geraniums te zijn, die daar lag”. Tochzouden we een beter onderkomen moeten vinden in geval van een bombardement, niet in dekeuken of op de wc: onder de trap. Een echte kelder hadden we niet. En op dat moment kwamm’n zus. “Jullie moeten zo snel als mogelijk naar ons toe komen. De arbeiders hebben eenschuilkelder gemaakt in de boomgaard. We kunne daar allemaal in”. En zo gebeurde het, dat wede andere dag met de kinderwagen en heel ons ‘hebben en houden’ langs de singel naar m’n zustrokken. Haar man was ‘ergens in de oorlog’. Wat zou ervan hem worden. M’n vader, moeder ende zussen waren er al. Z hadden al een paar maal ‘geproefstoomd’. Moeder met haar doos metgoud en zilver, die ze iedere keer mee meedroeg als ze de kelder in kroop en vader met z’n geleportefeuille in z’n binnenzak. (moeder had er voor de veiligheid van boven nog maar een speldaangestoken). En toen ineens ontdekten we, dat we de kas van de zwemvereniging ‘Het GoesseSas’, waarvan m’n man penningmeester was, vergeten hadden. In een sigarenkistje lag het gelddaar zo maar ‘voor de pak’ in een open kast.Toen de sirene weer loeide, liepen we in optocht naar de kelder, ons zoontje in de poppenwagenvan ons nichtje (de grote wagen kon er niet in). M’n man had de fiets gepakt en was weer op wegnaar de ‘post’. Een paar buren met zaklicht waren al in de kelder gevlucht. We konden er niet instaan. Een paar lage bankjes waren voor de oudsten. Wij zaten op ’t stro. Als ons zoontje, die net

56 van 56

kon staan, z’n handje naar boven stak, viel er gedroogde aarde op z’n kopje en in zijn wagentje.En zo wachtten we dan maar weer het signaal ‘veilig’ af. We zagen al gauw, dat dit niet vol tehouden was. In de kelder .. uit de kelder. We besloten naar ons huis terug te gaan, wat er ook vankomen kon. We zouden beneden slapen. Vrienden, die op een gevaarlijke plek woonden (bij ’tstation), voegen bij ons onderdak. We haalden alle matrassen van boven en legden die in debenedenkamers en daar ‘sliepen’ we dan die volgende nachten mannetje aan mannetje. Op degevaarlijkste momenten moest mijn man met zijn adjudant, die ook bij ons sliep, de straat op.Onze buurman, die inspecteur van politie was, bracht ons nog wel eens een bemoedigend bericht.Maar toen m’n man en zijn helper die laatste vroege morgen over hun matrassen naar het raamkropen (ze hadden buiten iets gehoord), hoorde ik m’n man zeggen: “Kijk, daar een soldaat”. Entoen ineens met een schreeuw: “Oh God, het is een Duitser”. Op de hoek van de Voorstad en deRimmelandstraat stond hij, zijn geweer in de aanslag. We doken alle drie naar beneden. ’t Wasgedaan met onze vrijheid. Ik keek naar de twee mannen, die op hun knieën voor het raam lagen,ze huilden alle twee.

Nr 119. Bloemendaal, Januari 1990. Gepubliceerd onder de naam “Het is een Duitser’ in de PZC(Provinciale Zeeuwse Courant) van 25 April 1990. Terug naar Inhoud

Herinnering

We zitten samen in de tuin in de koelte van een grote boom, kopje koffie voor ons, stapelleeswerk naast ons. “Heerlijk”, zegt m’n man, “dat we niets meer ‘moeten’, ook niet opvakantie”, zegt hij lachend. Maar ik ben het toch niet helemaal met hem eens. Ik zou (als ik kon,maar we kunnen het niet meer) er weer wel eens op uit willen trekken, zoals in vroeger jaren,toen we met het gezin gingen kamperen en soms .... wegdreven met de regen. Je nam alle ellendetoen op de koop toe. ’t Is nu zo stil met z’n tweeën nu alles uit huis is. Onze zoons zitten nu indrie verschillende landen te genieten van hun vrijheid. Ik moet er vaak aan denken, nu wegedoemd zijn door onze leeftijd om thuis te blijven. En dan ineens, hoor ik de telefoon rinkelen.“Dag moeder, hoe gaat het? We zitten in de Cevennen op het zelfde kampeerterrein, waar we 27jaar geleden met jullie zaten. ’t Is hier weer fantastisch. Weet je wel, die ‘hokjes’ waarvan wij ereentje gehuurd hadden, zijn nu mooie bungalows geworden, maar wij zitten lekker in onze tent ende ‘Gardon’ met zijn rotsen is nog even heerlijk gebleven en moeder, hoe bestaat het, we hebbendezelfde familie ontmoet, die hier 27 jaar geleden ook was. Daar trekken we nu weer mee op,bezoeken dezelfde plaatsen. Weet u noch?”. En dan volgen er namen, die me bekend in de orenklinken. “Maar ik moet nu ophangen, want m’n telefoonkaart is bijna op” ... piep, brrr – Einde. Ikloop naar buiten. “Wie was het”, vraagt m’n man nieuwsgierig. “Daan”, zeg ik, “uit de ‘Mas duPont’ uit de Cevennen. Het is er nog zo heerlijk als vroeger, toen wij er waren”. “En dat zij dieplaatsen nu weer opzoeken”, vult mijn man aan,”waar we allemaal zo gelukkig zijn geweest”.

Nr 120, Bloemendaal, Augustus 1994. Terug naar Inhoud