1. Over herders en schapenVeel is al gezegd en geschreven over het seksuele misbruik van minderjarigen door katholieke priesters en religieuzen. Is hiermee intussen alles gezegd of zijn er nog aspecten die in de discussie onderbelicht worden? Vanzelfsprekend is het nooit voldoende om te beklemtonen hoeveel verschrikkelijk leed aan onschuldige slachtoffers is aangedaan. Hier is onrecht gedaan dat niet zonder gevolgen mag blijven. Dit lijden is echter niet zinloos. Er is een toenemend bewustzijn dat seksueel misbruik van minderjarigen, met de woorden van Paus Benedictus XVI, een zondige en misdadige handeling is (zie brief aan de katholieken van Ierland, 20-3-2010). Vanaf de begintijden tot vandaag wordt dit duidelijk in de katholieke kerk bevestigd. Zo schrijft bijvoorbeeld Paulus (1 Kor 6, 9-10) dat knapenschenders niet zullen deelhebben aan het koninkrijk Gods. In een recent document, het Compendium van de Catechismus van de Katholieke Kerk (2008), wordt over de zonden tegen de kuisheid gezegd: Worden deze zonden jegens minderjarigen begaan, dan zijn ze een des te ernstiger aanslag op hun lichamelijke en morele integriteit (nr. 492). Pas als de volle zwaarte van dit vergrijp voor iedereen duidelijk is en dit niet meer als een cavalierdelict kan worden beschouwd zullen maatregelen ter bescherming van minderjarigen succes kunnen boeken. In het geval dat de daders ambtsdragers binnen de katholieke kerk zijn, is de publieke verontwaardiging extra groot. Juist bij degene die een hoogstaande moraal predikt zou men overeenstemming tussen woord en daad mogen verwachten. Dit is zonder meer waar maar misschien speelt hierbij ook een te oppervlakkig beeld van een ambtsdrager een rol. Het doel van de katholieke kerk is de mens te helpen goed te leven en daarmee zijn laatste doel, zijn eeuwig heil, te bereiken. In de bijbelse beeldtaal van herders en schapen kan men dit als volgt beschrijven. Er zijn herders (pastores) die de gelovigen (de schapen) de nodige hulp en begeleiding geven. Het bijzondere nu is dat alle herders - van dorpspastoor tot Paus - ook tegelijk schapen zijn. In de kerk is er geen elite die volmaakt en zondevrij leeft en werkt. Ieder schaap heeft zuivering en begeleiding nodig. Ieder schaap kan ook lichte of zelfs zware misstappen begaan. In de week voor Pasen lezen of luisteren velen naar de passieverhalen van de evangelisten. Deze vermelden dat van de twaalf apostelen (de eerste bisschoppen) alleen n bij de dood van Jezus Christus onder het kruis stond. Judas, een dief zoals Johannes zegt, had hem verraden. Petrus - de eerste Paus - had hem verloochend en negen andere hebben hem in de steek gelaten. Alleen de jongste apostel, Johannes, en de moeder van Jezus, Maria, en enkele vrouwen hadden de sterkte bij Hem te blijven. Zien wij niet toen en nu opnieuw het grote falen van de kerk? Schapen en herders laten het afweten. Maar laten wij nu naar de feiten kijken. Van de apostelen weten wij dat zij - met uitzondering van Judas - uiteindelijk durfden op te komen voor hun gekruisigde Heer. De meesten zijn zelfs daarvoor de marteldood ingegaan. Ook in geval van het seksuele misbruik door ambtsdragers is er iets opmerkelijks. Het aantal gevallen van misbruik bij ambtsdragers binnen de katholieke kerk is significant lager dan bij vele andere vergelijkbare sociologische groepen, zie bijvoorbeeld Dirk Vasblom in het NRC van zaterdag 20 maart en de bijlage van rkk hieronder. Mag men dan concluderen dat de herderlijke begeleiding van de schapen die zelfs herders zijn succesvol is? Was die begeleiding voldoende? Als men ervan uitgaat dat ieder falen verschrikkelijk is, moet men dit ontkennen. Maar zelfs Christus vond in de vrijheid

2. van n van zijn apostelen, Judas, een barrire die hij niet kon of wilde breken. Judas pleegde verraad met als gevolg een moord op een onschuldige. Boven werd reeds gememoreerd dat de huidige media discussie uiteindelijk ook positieve gevolgen heeft of zal hebben. Op de eerste plaats het toenemende besef dat misbruik van minderjarigen een verschrikkelijke misdaad is t.o.v. de meest kwetsbaren. Daarnaast is de eerlijke verontwaardiging - die niet een vrucht is van cynisme - een teken van hoop. Want hierachter staat een vaste overtuiging of beter gezegd verlangen dat het anders kan, dat hierin verandering moet komen. Dit verlangen is de basis en het begin van een echte vernieuwing. Het is een enorme taak, want de ambtsdragers worden niet als zodanig geboren. Ook de toekomstige herder groeit op in een gezin, gaat naar school en volgt daarna een opleiding. Ouders, leraren en docenten zijn dus herders van de toekomstige herder. Boven werd gesteld dat iedere herder in de kerk ook schaap is, maar geldt niet ook het omgekeerde?Alfred Driessen, emeritus hoogleraar natuurkunde Universiteit Twente, nu werkzaam in maatschappelijke instellingen. Bijlage: RKK Katholiek Nederland http://rkkerk.nl/actualiteit/2010/detail_objectID702545_FJaar2010.html RKK 'Misbruik eerder door niet-celibatairen dan door priesters' Hilversum (Van onze redactie) 7 februari 2010 - Het is statistisch vele malen waarschijnlijker dat niet-celibataire mannen seksueel kindermisbruik plegen dan dat katholieke priesters dat doen. Dat heeft de Duitse hoogleraar forensische psychiatrie Hans-Ludwig Krber gisteren gezegd tegenover het persagentschap KNA.Der Spiegel Aanleiding voor Krbers uitspraak zijn cijfers die gisteren door het Duitse opinieweekblad Der Spiegel werden gepubliceerd. Volgens eigen onderzoek zou blijken dat in de afgelopen vijftien jaar in 24 Duitse bisdommen 94 gewijde en niet gewijde pastoraal werkenden van misbruik zijn beschuldigd. Van 30 personen is het bekend dat zij strafrechtelijk veroordeeld zijn. Momenteel worden 10 personen van misbruik verdacht.Hoogleraar Prof. Krber werkt als hoogleraar forensische psychiatrie in het academisch ziekenhuis Charit in Berlijn en is medeuitgever van het standaardwerk Handbuch der Forensischen Psychiatrie.Geloof Krber zegt dat de cijfers zoals die door Der Spiegel zijn gepubliceerd, ervan getuigen dat er verhoudingsgewijs minder seksueel misbruik in de Katholieke Kerk voorkomt dan in andere instituten met mannelijke medewerkers. Hij zei dit te kunnen verklaren door het geloof van de katholieke medewerkers. Dat geloof zou een sterke psychologische barrire voor misbruikneigingen zijn.36 maal waarschijnlijker Statistisch gezien is het 36 maal waarschijnlijker dat mannen die geen celibaatgelofte 3. hebben afgelegd seksueel misbruik plegen dan dat katholieke priesters dat doen, aldus prof. Krber. In totaal staan er in Duitsland sinds 1995 ongeveer 210.000 gevallen van seksueel kindermisbruik bij de politie geregistreerd. Verhoudingsgewijs komt er dus weinig misbruik voor in kerkelijke instituten.Aantijgingen onderzoeken Het gevaar van het huidige schandaal is volgens Krber dat de Kerk uit angst voor nieuwe schandalen aantijgingen van vermeende slachtoffers zonder degelijk onderzoek voor waar aanneemt. Hij wijst op het belang dat elke aantijging zorgvuldig wordt onderzocht.