Wetenschapper en lector Hein Daanen verklaart

Opmars'slimmelsportkleding vordert traagDoor: Adriaan Strijersln de zoektocht naar verbetering van functionele eigenschappen van sportkledingzoals bescherming en prestatieverhoging, hebben meer sexy items als hightechmaterialen en elektronica de meeste aandacht gekregen. Ten onrechte, want deoptimale pasvorm is essentieel voor goed functionerende kleding, vindt prof. dr.Hein Daanen. De wetenschapper richt zich niet alleen op thermofusiologie, maarook op maatvoering, 3D scannen en printen.

Deze specialismen blijken, anders danop het eerste gezicht lijkt, als een puzzelin elkaar te passen voor het berekenenvan de optimale pasvorm. Bijvoorbeeldvoor het maken van een slim T-shirt iseen goed ventilerend materiaal nodigdat waterdamp doorlaat en de tempera-tuur van de huid door verdampingafkoelt. Hier komt kennis van thermo-fusiologie aan te pas. Om een patroonop de computer te maken wordt gebruikgemaakt van een CAD ontwerp-systeemEen flinke stap vooruit is het gebruìkvan een 3D bodyscan waarmee eenlichaam exact wordt gescand Vervol-gens wordt een patroon ingelezen en op

op peil te houden is hij een dag perweek te vinden als hoogleraar thermo-lysiologie op de VU in Amsterdam eneen dag als onderzoeker bij het TN0in Soesterberg. Tenminste als hij nietergens op de wereld te vinden is alsgastspreker op een seminar of congres.Daarnaasl staat hij bij de Kamer vanKoophandel i ngeschreven als directeur /eigenaar van het bedrijf Slzing Science.lnnovatie in sportkleding is een mindergrote markt dan vaak wordt gedacht.ln de eerste plaatszijn de grotesportkoepels conservatief voor watbetreft technologische innovatie omde puurheid van de sport te behouden.

Defensie. Volgens Daanen komen erallerlei nieuwe technieken aan om depasvorm nog verder te verbeteren.

DefensieDefensie loopt voorop in de ontwikke-ling en toepassing van 3D scans om depasvorm te verbeteren. Soldaten moetenmet zo optimaal mogelijk passendekleding, commu nicatiesystemen enuitrusting het veld worden ingestuurd."ln deze sector is elektronica al gemeen-goed geworden", zegt hij.De kleding moet op de gewenste plek-ken goed aansluiten ter ondersteuningof juist ruimte bieden voor ventilatie.Alle benodigde technologie is hiervoorbeschikbaar, weet Daanen. "Om in een'slim' T-shirt bijvoorbeeld de hartslag-

frequentie, temperatuu r of vochtigheidvan het lichaam te kunnen meten is

een goede pasvorm essentieel. Destof moet een intiem contact met hetlichaam hebben. Met behulp van een_3D scanner, die de gegevens opmeet,zijn nieuwe stappen gemaakt in deverfijning van de metingen voor depasvorm Vervolgens zijn er techniekenom de mouw en de body van het shirtmooi op maaTvan het lichaam temaken. Tevens zijn er hulpmiddelen inhet softwarepakket beschikbaar om hetverschil tussen de huid en de stof temeten. Zo kan bijvoorbeeld met behulpvan kleuren de afstand tussen kledingen de huid worden gevisualiseerdZelfs stretch kan worden gevisualiseerd.Meer ruimte bijvoorbeeld in blauwen strakker in rood." De warme bandmet Defensìe blijkt uit publicaties diesamen worden opgesteld. De hierinbeschreven technieken zijn universeelen dus bruikbaar voor civiele doelein-den. Met name worden allerlei tech-nieken onder de loep genomen om depasvorm verder te verbeteren, op basisvan 3D scans.Zo kan bijvoorbeeld opeen willekeurig punt van de huid deafstand worden gemeten met de broekzodat precies kan worden vastgesteldwaar het meeste lucht zit.Een andere trend die de lector AMFIop zijn vakgebied waarneemt, is dezoektocht naar materialen voor sport-kleding die het vocht zo min mogelijkvasthouden zodat het kan verdampen.

Stap voor stap wordt vooruitgang gemaaktin innovatie van sensoren

maat voor het lichaam gemaaktln feite industriële maatkleding. 0pgrond van deze kennis is het AMFI(Amsterdam Fashion lnst¡tute) jn

Amsterdam vermoedelijk erg gelukkigom Daanen drie dagen per week te kun-nen strikken als lector Om zijn kennis

Daarnaast beschermen grote opdracht-gevers zoals Nike, Adidas en dergelijke,hun innovaties met patenten af. Datsportkleding, en in hetverlengden daar-van de duursport, toch kan innoverendankt het aan een onverwachte, nietvoor de hand liggende bondgenoot:

14 Texpress6.27juni2Ol4

:;fl l#.î"i::: ll,::iîîl'J,i;i:::' ãÉãropeningen aangebracht ten behoeve ¡æ-'qF,w^ë")frb,

kleding werd tot dusver geremd doorhet gebruik van te grote sensoren.Caandeweg worden de sensoren steedskleiner, is er minder vermogensbehoeftenodig en worden batterijen kleiner.Vooral het gebruik van de low powerversie bluetooth, waardoor je metminder batterijen kunt werken en heteenvoudiger in kleding kunt verbergen,draagt volgens Daanen bij aan demarktpotentie van slimme kleding.

ReinigingEen onderschat probleem bij slimmekleding is de reiniging van systemenTijdens de fysieke belasting in de waskan de elektronica gemakkelijk bescha-digen Daanen stipt twee problemenaan die nog om een oplossing vragen.Ten eerste is elektronica niet gemak-kelijk te verenigen met vocht. Droogwassen zou bijvoorbeeld een mogelijkeoplossing kunnen zijn Daarnaastzijn de systemen kwetsbaar door hetmechanisch geweld in wasmachlnesDaanen ziet wel geleidelijk oplossingenopdagen. "Je ziet mooie geleidendevezels aankomen, maa( de aanhechtingvan elektronica is nog een issueWe zijn met innovatieve oplossingenbezig met elektronica en siliconenwaarmee het water buiten kan wordengehouden. Er dient zich dan eenvolgend probleem aan hoe het contactmet de huid moet worden opgelost.Er blijven nog genoeg uitdagingen overwaar we voor staan", zegt hij monterDaanen zietin ziln praktijk slimmekleding ook in de zogenaamde 'firstrespo n d e rs' (br andw eer,/ p olitie / ambu-lances) binnendruppelen Het gaat nogtraag, want onbekend maakt onbe-mind. De grote bottle neck in deze sec-tor zit bij de inkopers, die niet het risicowillen dragen om tegen onverwachteproblemen aan te lopen met allerleivernuftige snufjes. Om dat probleemte omzeilen is er een groot EU projectgestart onder de naam 'Enprotech' Hetproject beschikt over een ruime potgeld om de risico's af te dekken bij ditsoort transacties. Dit wil wel helpen bijde komende aanschaf van tienduizendDuitse slimme brandweerpakkenEen deel van dit budget wordt tevensaangewend om de markt rijp te makenvoor slimme kleding. r

van de ventilatie om de waterdampaf te voeren en het zweet zo te latenverdampen dat afkoeling wordt ver-kregen. Katoen is daarom, volgens deprofessor, minder geschikt omdat hetjuist het vocht vasthoudt Het koeste-ren van natuurlijke materialen zoalswol en katoen is, volgens hem, alleengebaseerd op nostalgische grondenHij wordt daarin gesteund door goedwetenschappelijk onderzoek. "Syntheti-sche materialen bieden een veel betereisolatie, comfort en temperatuur metminder gewicht dan vroeger Om te vermijden dat sporters in koude omstan-digheden te veel kleding dragen, is eenr nternationa le standaard ontwikkeldmet een computermodel dat precies uit-rekent hoeveel kledingisolatie er nodigis De sporter kan dus precies bepalenhoeveel kleding hij nodig heeft om niette warm of te koud te worden

SensorenDe grote innovatie van sportkleding zitvolgens de professor in slimme kledingwaarmee sensoren de informatie kun-

nen terugkoppelen, bijvoorbeeld overademhaling. Hartslagmeters hebbeninmiddels hun weg gevonden in sport-kleding Het gebruik van elektronicais hierbij een voorwaarde Een interes-sante ontwikkeling zonder elektronicaop dit gebied noemt Daanen detoepassing van banden in slimmesportkleding die de steunfunctie van despieren deels kunnen overnemen Alsvoorbeeld wijst hij naar schaatsen waarde spieren moeten worden ingespannenom de juiste houding te handhaven.

Er wordt nu nagedacht hoe je kledinqmet banden kunt uitrusten die dezesteunfunctie kunnen overnemen en despieren ontlasten. ln Amerikaans bas-ketbal ziet Daanen een mooie nieuweontwikkel ing zichTbaar worden doorgebruik van sensoren Door de hoekvan de pols dn elleboog te meten kanworden bepaald of de schutteer de polswel maximaal buigt en de elleboogmaximaal strekt. Als dit het geval isgeneert het systeem een goedkeurendpiepje. In het AMFI wordt momenteelmet een interdisciplinair team vanwetenscha ppers, modeontwerpers enelektronica specialisten en studentensamengewerkt in het ontwerp vaneen slim T-shirt voor duurtraining. Dehartslagmeter in dit shirt bepaalt medeof de atleet in het anaerobe gebiedis beland en geeft dan tegendruk opde borst. Ook wordt verzuring van despieren tegen gegaan. Als de hartslagonder de grens voor verzuring is,

ontvangt de atleet een elektronisch'schouderklopje'. De sporter weet dandat hij zijn snelheid moet verhogen.Als de snelheid te hoog wordt en wordtoverschreden gaan de spieren melkzuurproduceren. De sporter weet dan dat hijzijn snelheid moet verlagen. Omge-keerd als de hartslag te laag is kan desnelheid worden verhoogd.Stap voor stap wordt vooruitganggemaakt ln innovatie van sensorenDaanen ziet hierin de reden datslimme kleding tot dusver nog weinigvooruitgang heeft geboekt. Er is nogweinig slimme kleding op de markt,constateerl hij. Het succes van dit type

Texpress6.27juni2Ol4