januari 2018 • n° 1

HAVILAND

Haviland sprak met

Frank DeboosereBrent Bleys (UGent)

Maak kennis metons milieuteam

Tijd voor daadkracht5 burgers getuigen

HAVILAND

M A G A Z I N E

ONZE PLANEET REDDEN,EEN KWESTIE VAN SAMEN ACTIE NEMEN.

opmaak_3.indd 1 15/01/18 22:41

2. DOOR DE OGEN VAN FRANK DEBOOSEREP.4

3. MILIEU@HAVILANDP.10

4. INNOVATIE IN ACTIEP.14

5. PRAKTIJKLESSENP.18

6. TIJD VOOR PROSPECTIEP.24

HET LAATSTE WOORD IS AAN...P.30

1. VOORWOORDP.1

INHOUD

opmaak_3.indd 2 15/01/18 22:41

VOORWOORD2018 is gestart. Dat het een jaar wordt waarin we voor tal-rijke uitdagingen geplaatst worden, zoveel is zeker. We leven eenmaal in ti jden die getekend worden door veranderingen die zich aan een nooit eerder gezien tempo voltrekken. 2018 wordt dan ook ongetwijfeld een boeiend jaar. Reden genoeg om op het nieuwe jaar en de geboorte van ons nieuwe ma-gazine te klinken.

Jawel, we beginnen 2018 met de lancering van een ti jdschrift omdat we - in het kader van de vele uitda-gingen - waardevolle kennis en leerrijke prakti jkvoor-beelden met jullie willen delen. Samen kunnen we onze inzichten verruimen en mee vormgeven aan de toekomsti ge ontwikkelingen bij onze vennoten en bij Haviland.

In ons eerste nummer staat het thema ‘klimaat en milieu’ centraal. Het is jullie wellicht niet ontgaan dat onderwerpen zoals ‘energie-effi ciënti e’, ‘luchtkwaliteit’, ‘duurzaam sa-menleven’ en ‘ecologisch verantwoord ondernemen’ steeds meer de agenda bepalen. Het collecti ef bewustzijn dat er rond deze punten acti e moet ondernomen worden, neemt alsmaar toe.

Hoe kunnen we dit bewustzijn nu transformeren in concre-te initi ati even waarmee we onze leefomgeving kunnen ver-duurzamen? Met die vraag trokken we naar weerman Frank Deboosere en professor Brent Bleys aan de UGent. Hun antwoorden zijn niet alleen verhelderend. Ze moedigen ons aan om onze inspanningen op het vlak van duurzaamheid onverwijld verder te zett en.

Willen jullie meer vernemen over de manier waarop gemeenten en steden erin slagen hun ecologische ambiti es daadwerkelijk te realiseren? Dan verwijzen we graag naar de prakti jkverhalen van Pascal Moons (duur-zaamheidsambtenaar van de stad Vilvoorde) en Gunther Coppens (schepen afvalbeleid, milieu en groen in de gemeente Sint-Pieters- Leeuw). Beoordeel eveneens de raad van de bezielers van Futurproofed op pagina’s 14 tot 17. Zij beschikken over de meest geactuali-seerde experti se om jullie te ondersteunen bij de transiti e naar een eff ecti ef duurzaam beleid.

Ook Haviland stapt in dit verhaal! Ons milieu-team verdiept zich niet enkel in deze materie, maar engageert zich systemati sch om, aan de hand van prakti jkvoorbeelden, concrete acti es op te starten. Met hen kunnen jullie via de rubriek ‘milieu@haviland’ informati e en adviezen opvragen, suggesti es aanleve-ren, ... met betrekking tot klimaat en milieu.

Tot slot hebben we voor de samenstelling van dit magazine ons licht opgestoken bij een aantal geëngageerde burgers. Het is be-moedigend vast te stellen met welke gedre-venheid en vindingrijkheid zij hun bijdrage leveren aan een duurzame samenleving. Laat hun inzet een voorbeeld en bron van inspira-ti e voor ons allen zijn in dit nieuwe jaar.

Veel leesplezier.

Stephan VerweeAlgemeen directeur

Voorwoord1

• 1 •

opmaak_3.indd 1 15/01/18 22:41

• 2 •

opmaak_3.indd 2 15/01/18 22:42

• 3 •

opmaak_3.indd 3 15/01/18 22:42

“ALS WE WILLEN, KUNNEN WE!”

Frank Deboosere

De toestand is meer dan zorgwekkend, maar nog net niet hopeloos. Zo zou je

het standpunt van Frank Deboosere over de opwarming van de aarde kunnen samenvat-ten. Zelf geeft hij alvast het goede voorbeeld door elke dag met de fiets naar z’n werk in

Brussel te rijden. Want onze planeet redden, dat is vooral een kwestie van willen. Van

samen willen én samen doen.

Door de ogen van Frank Deboosere2

• 4 •

opmaak_3.indd 4 15/01/18 22:42

• 5 •

opmaak_3.indd 5 15/01/18 22:42

“EEN FIETSVAKANTIE,DAT IS PAS ECHTEEN AVONTUUR!”

Hoe zou je de algemene toestand van het klimaat de voorbije jaren omschrijven?De toestand is zonder meer zorgwekkend. Vooral omdat we nog niet voldoende beseff en dat het echt vijf voor twaalf is. Het is meer dan hoog ti jd dat we onze neuzen allemaal in dezelfde richti ng zett en en met z’n allen ge-durende minstens ti en jaar ernsti ge inspanningen leve-ren. Met ‘wij’ bedoel ik niet alleen de burgers, maar ook de politi ci. En daar knelt natuurlijk het schoentje, want politi ci zijn nu eenmaal niet gewoon om op lange termijn te denken.

Willen we de eff ecten van de klimaatopwarming onder controle krijgen, dan zit er nochtans niets anders op dan nu maatregelen te treff en. Ook al betekent dit dat we bedrijfswagens nog meer moeten ontmoedigen en nog meer moeten investeren in klimaatvriendelijkere ener-gie. Doen we dat niet, dan steken we onze kop in het zand en zadelen we de toekomsti ge generati es met een giganti sch probleem en schuldenberg op. Dat kunnen we toch niet maken.

Welke signalen doen je tot de conclusie komen dat de toestand zeer zorgwekkend is?Eerst en vooral is het belangrijk dat we het onderscheid tussen ‘het weer’ en ‘het klimaat’ maken. Het is niet om-dat het een paar dagen vriest, dat je mag concluderen dat de opwarming van de aarde ‘fake news’ zou zijn. Het klimaat is de gemiddelde weerstoestand van minstens 30 jaar. Als we het klimaat bestuderen, doen we dat dus in ti jdsblokken van 30 jaar. Als we het klimaat in België vandaag vergelijken met dat van het begin van de 19de eeuw, dan zien we dat er zich nu al een temperatuursti j-ging van 1.5° tot 2.0° voltrokken heeft .

We zien ook dat het meer regent, vooral in het winter- en lenteseizoen. De regenval wordt bovendien intenser en leidt tot meer overstromingen. Een ander fenomeen dat we waarnemen is dat het aantal hitt egolven toeneemt en het aantal koudegolven afneemt. Het zijn waarnemin-gen waar we niet omheen kunnen en die duidelijk aan-geven dat er iets ernsti gs aan de hand is.

Hoe zou je de algemene toestand van het

“VERGEET DE

BEDRIJFSWAGEN EN VERRE REISJES MET

HET VLIEGTUIG

”

Door de ogen van Frank Deboosere2

• 6 •

opmaak_3.indd 6 15/01/18 22:42

“EEN FIETSVAKANTIE,DAT IS PAS ECHTEEN AVONTUUR!”

“EEN FIETSVAKANTIE,DAT IS PAS ECHT

EEN AVONTUUR!”

Maar klimaatschommelingen zijn toch niet nieuw. Het klimaat - denk maar aan de ijstijden - heeft toch altijd gefl uctueerd?Het klopt dat het klimaat doorheen de eeuwen heen alti jd in evoluti e is geweest. Maar dan spreken we over natuurlijke veranderingen die zich over een periode van honderden, duizenden, ti enduizenden jaren voltrekken. Ze worden door een aantal factoren veroorzaakt. Zoals de baan van de aarde rond de zon die wel al eens vari-eert. Of de stand van de aardas die durft te bewegen. Ook de zon heeft een belangrijke impact op het klimaat. Soms loopt de zon een verkoudheid op en dat kan vol-doende zijn om een kleine ijsti jd in onze regionen te ont-ketenen. De winterlandschappen van Pieter Bruegel De Oudere illustreren zo’n periode.

Wat is nu het grote verschil met vroeger? De klimaat-veranderingen manifesteren zich vandaag aan een veel sneller tempo. Ze zijn daarenboven ook heviger. Als je kijkt naar de warmste jaren die we sinds 1833 gekend hebben, dan zie je dat het allemaal jaren in de 21ste eeuw zijn. We kunnen er niet naast dat de opwarming van de aarde zich onverwijld verderzet. Tegen 2100 zul-len we niet alleen weten hoe laat het is, maar vooral hoe warm het is.

Met welke toekomstscenario’s moeten we rekening houden?Dat de waterspiegel sti jgt, zoveel is zeker. Maar zoals met vele zaken in het leven, zijn de eff ecten hiervan oneerlijk verdeeld. Wij, de Lage Landen (België en Ne-derland), hebben ons met ons dijkensysteem al vrij goed beschermd tegen een hoger waterpeil. Eigenlijk komt dit door de overstromingen die ons in het verleden geteis-terd hebben en waaruit we onze lessen getrokken heb-ben. De grote dijkbreuk in 1953 in Zuidwest Nederland waarbij meer dan 2.000 doden vielen is hier een voor-beeld van. Het zijn dat soort natuurrampen die de aanlei-ding voor de ontwikkeling van kustverdedigingssystemen vormden en ervoor zorgen dat wij waarschijnlijk – als het een beetje meezit – onze gebieden nog ti entallen, waarschijnlijk honderdtallen jaren tegen de sti jging van de zeespiegel kunnen beschermen.

In andere landen met grote delta’s of steden die in der-dewereldlanden aan de zee gelegen zijn, is dat echter

niet het geval. Denk maar de overstroming van Bangla-desh die honderdduizend slachtoff ers maakte. Of aan de overstroming in New Orleans. Ze zijn nog maar de voor-bode van wat ons te wachten staat.

Hoe kunnen we dit aanpakken? Passief toekijken is toch geen optie?Een globale, geïntegreerde aanpak is absoluut noodza-kelijk. Een Europees initi ati ef zoals IPPC (Integrated Pol-luti on Preventi on & Control) waarbij men de vervuiling die door de industrie veroorzaakt wordt, wil inperken is een stap in de goede richti ng. Hetzelfde geldt voor het verdrag van Parijs waarbij 200 landen zich tot een bin-dend klimaatakkoord engageerden om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Het zijn positi eve signalen maar... zijn ze voldoende om het ti j te keren?

De cruciale vraag is natuurlijk of we de vooropgestelde doelstellingen eff ecti ef zullen halen. Als je ziet dat het zelfs Obama niet gelukt is om bepaalde hervormingen doorgevoerd te krijgen. Ook van het inzicht dat Duits-land, een land waarvan we dachten dat het een voorlo-per was op het vlak van alternati eve energie, nog steeds heel wat energie uit steenkool en bruinkool opwekt, word je niet bepaald vrolijk.

Dat er nog een hele weg te gaan is, zoveel is zeker. Maar wat kunnen we ondertussen op lokaal vlak doen?We moeten heel hard inzett en op energiebesparende maatregelen. Zodat we met z’n allen minder energie ver-bruiken. Daarnaast moeten we eens ernsti g nadenken over het soort leven dat we leiden. Vandaag vinden we het normaal dat we met vliegtuigen met koelsystemen bloemen en boontjes uit Kenia laten overvliegen om die

• 7 •

opmaak_3.indd 7 15/01/18 22:42

dan hier te verhandelen. Waarom is dat nodig? Zouden we niet beter onze lokale economie sti muleren?

En dan heb ik het nog niet over het denkbeeld dat ons voorgehouden wordt dat we verre reizen moeten ma-ken, willen we gelukkig zijn. De CO2-uitstoot die we al vliegend veroorzaken, is giganti sch. M’n gezin en ik doen hier al een paar jaar niet meer aan mee. Sinds enkele ja-ren trekken wij op vakanti e in het binnenland. Ik kan het je alleen maar aanraden. Trouwens een fi etsvakanti e, dat is pas echt een avontuur!

Een ander heel belangrijk punt is geboortebeperking. Prognoses geven aan dat we binnen honderd jaar met een bevolkingstoename van 8 tot 25 miljard zullen te maken hebben. Dat zijn duizelingwekkende cijfers die we niet naast ons neer kunnen leggen, zeker als je weet wel-ke nefaste invloed die toename van de wereldbevolking op de CO2-uitstoot zal hebben. Willen we dit tegengaan, dan zullen we op herverdeling van onze welvaart moeten inzett en. Zodat kinderen in armere landen niet langer als een middel gezien worden om een bestaansinkomen te genereren. Zeker op dit vlak is het essenti eel dat we po-liti eke, maar ook religieuze leiders meekrijgen. Ik ben me bewust dat het hete hangijzers zijn maar we moeten ze aanpakken, willen we de zaak wat afk oelen.

Je hebt al een aantal maatregelen opgesomd die ons tegen rampenscenario’s kunnen behoeden. In welke rangorde zou je ze plaatsen?Minder kinderen op de wereld zett en is zonder twijfel prioriteit nummer één. Onze mobiliteit aanpassen is een andere onmiskenbare noodzakelijkheid. En dan heb ik het over een drasti sche gedragswijziging zowel op het vlak van het vervoer met de auto als met het vliegtuig. Ver-geet de bedrijfswagen en verre reisjes met het vliegtuig. Duurzame mobiliteitsvormen zijn waar onze planeet naar snakt. Minder vlees eten is een ander belangrijk punt waarmee we het verschil kunnen maken. Hier staan we echter voor de grote uitdaging dat in landen waar de be-volking de voorbije jaren rijker wordt – zoals bijvoorbeeld China – de vleesconsumpti e gestaag toeneemt. Ook bij hen zou het besef moeten doordringen dat minder vlees eten milieuvriendelijk, gezond en bovendien hip is.

“MINDER KINDEREN

OP DE WERELD ZETTEN IS

PRIORITEIT NUMMER ÉÉN”

Onderzoek toont aan dat het noordpoolijs sneller smelt dan verwacht. Wat zullen daar de gevolgen van zijn?Het ironische is dat sommigen het smelten van de noord-poolkap als een economische opportuniteit zien. Russi-sche gastankers volgen steeds meer de noordelijke route nu die toegankelijker geworden is. Het bespaart ze ti jd om naar Azië te varen. Het gaat zelfs nog verder. Men be-seft dat er op de bodem van de Noordpool aardolie aan-wezig is. Het vraagt niet veel verbeeldingskracht om je voor te stellen dat grootmachten alles in het werk zullen stellen om op die noordpoolbodem hun vlag te planten zodat ze aardolie kunnen inpalmen.

Maar hoe je het ook draait of keert, het is dit soort kor-te termijn economisch denken waarvoor de natuur en onze aarde het gelag betalen. Zo weten we dat door het smelten van de ijskap er minder zout- en meer zoetwa-ter in de oceanen zullen terechtkomen. Dit heeft echter gevolgen voor het ecosysteem van de oceaan. Met meer zoetwater in de bovenste lagen kan het voedingsrijke bo-demwater moeilijk naar boven, waar het zonlicht de pro-ducti e van plankton in gang zet. Als je weet dat plankton het voedsel van vissen is, dan besef je dat minder plank-ton dus ook minder vis betekent.

Meer zoetwater kan daarenboven ook een grote impact op ons weer hebben. Het zou de ligging van de warme

Door de ogen van Frank Deboosere22

• 8 •

opmaak_3.indd 8 15/01/18 22:42

golfstroom die grotendeels het weer in Europa bepaalt, beïnvloeden en ervoor zorgen dat wij hier in West-Eu-ropa koudere winters krijgen. Je ziet hoe ondoordacht economisch handelen de daling van het zoutgehalte in de oceaan kan veroorzaken en zo een heel ecosysteem kan ontregelen.

Het valt op dat je niettegenstaande allerlei ver-ontrustende feiten zelf positief blijft. Vanwaar dat optimisme?Omdat ik er echt van overtuigd ben dat je door op een bewuste en milieuvriendelijke manier te leven niet al-leen tot het welzijn van onze planeet, maar ook tot je eigen welzijn bijdraagt. Zelf doe ik al m’n woon-werk-verkeer tussen Brussel en Wolvertem met de fiets. Het bespaart me niet alleen de stress van in de file te staan, het zorgt er ook voor dat ik geen extra kilo’s aankom en gezonder leef. En niet te vergeten, het bespaart me heel wat euro’s. Reden genoeg dus om van duurzame mobili-teit vrolijk te worden.

En wat als we er nu eens van uitgaan dat de zon binnenkort snipverkouden wordt, zou dat niet hel-pen om de opwarming van de aarde tegen te hou-den?We weten niet hoe de zon zich gaat gedragen. Het zou

dus bijzonder onverstandig zijn ons lot in haar handen te leggen. Wat we wel weten, is dat de kans erg groot is dat ze na haar verkoudheid op een bepaald moment ook koorts zal krijgen. En dan zijn we nog verder van huis. Neen, we kunnen niet langer om onze verantwoorde-lijkheid heen. Het is aan ons. We moeten zelf het goede voorbeeld geven en anderen inspireren om op een mili-eu- en energievriendelijke manier te leven. Meer solida-riteit op dit vlak is wat we het meest nodig hebben.

Zijn er hoopvolle signalen die je opvangt?De technologische en wetenschappelijke vooruitgang zijn onze bondgenoten. Technologie kan ons helpen om groene energie op een nog efficiëntere manier op te wekken. Laten wij in het westen op die alternatieve energieën inzetten. Het kan onze economie bovendien een positieve stimulans geven. Er zijn trouwens baan-brekende ontwikkelingen op het vlak van CO2. Zo is het mogelijk om CO2 te capteren en op te slaan zodat het niet meer in de atmosfeer terechtkomt. Het zijn dit soort out-of-the-box benaderingen die we nodig hebben. Als we dit combineren met een consequent duurzaam be-leid en solidariteit van de burgers, dan is er veel mogelijk. Ik ben ervan overtuigd dat we samen het tij kunnen doen keren. Het is geen kwestie van kunnen maar van willen. Als we willen, kunnen we. Waarop wachten we? •

• 9 •

opmaak_3.indd 9 15/01/18 22:42

Op uitdrukkelijke vraag van onze ge-meenten hebben we drie milieudeskun-

digen aangeworven. Hun taak? Onze gemeenten met raad en daad bijstaan met hun dagelijkse milieutaken. Zullen we ons milieuteam maar meteen aan je voorstel-len? Het woord is aan Birgit Van Boxstael,

Elke Delbare en Marjon Maeseele.

MILIEU@HAVILAND

Hoe zou je jezelf aan de hand van 3 kernwoorden omschrijven?Birgit Van Boxstael: Ik ben een opti mist. Ik zie alti jd de positi eve kanten. Leergierigheid is een andere eigen-schap die zeker bij mij past. Ik vind het fi jn om nieuwe dingen te ontdekken en m’n scope te verbreden. Ik ben ook doelgericht. Ik stel graag doelen voorop en doe er alles aan om die te bereiken. M’n mott o is dan ook ‘waar een wil is, is een weg’.

Elke Delbare: Ik sluit mij aan bij Birgit. Ook ik ben een ge-boren opti mist. Ik ga ervan uit dat alles wel in orde komt. Wat me ook typeert, is m’n sterke moti vati e. Als ik iets belangrijk vind, dan ga ik er helemaal voor. Toegegeven, ik ben een beetje ongeduldig. Bij mij moet het vooruit-

gaan. ‘Sti lstaan’ is een woord dat niet tot m’n woorden-schat behoort. Het zal je dan ook niet verwonderen dat ik een bloedhekel aan rode lichten heb.

Marjon Maeseele: Je kan me zeker een leergierig ie-mand noemen. Ik vind het leuk om iets nieuws uit te proberen. Als ik naar mezelf kijk, zie ik een persoon die sociaal ingesteld is. Ik hou ervan om in contact te komen met nieuwe mensen en hen beter te leren kennen. Vaak heb je op het eerste gezicht geen raakpunten met de an-dere maar als je de andere beter leert kennen, blijkt dat je meer gemeen hebt dan je zou denken. In vergelijking met m’n twee collega’s ben ik iets rusti ger. Ik zal eerst eens goed nadenken vooraleer ik in acti e schiet.

3

• 10 •

Milieu@Haviland

opmaak_3.indd 10 15/01/18 22:42

Is Haviland jullie eerste werkervaring?Birgit: Neen. Mijn eerste job was bij de afdeling milieu-handhaving, milieuschade en crisisbeheer van de Vlaam-se overheid. Daarna ben ik bij de milieudienst van de stad Aalst gaan werken.

Elke: Neen. Toen ik net afgestudeerd was, kreeg ik een ti jdelijke aanbieding in het onderwijs. Een maand lang heb ik les gegeven in Oedelem. Aardrijkskunde was een van de vakken die ik gaf. Eerlijk gezegd was ik blij dat die maand voorbij was. Neen, lesgeven is niet m’n ding. Na m’n avontuur in het onderwijs heb ik voor een bedrijf gewerkt dat gespecialiseerd is in saneringen en grondbo-ringen. Daarna heb ik een ti jdje gewerkt voor het studie-bureau Royal HaskoningDHV.

Marjon: Dit is m’n eerste job. Als student heb ik wel en-kele vakanti ejobs gedaan. Bij de gemeente Torhout heb ik administrati ef werk verricht zowel bij de cultuurdienst, de fi nanciële dienst als de jeugddienst. Ik heb ook twee jaar bij Huber in Oostende in het labo gewerkt.

Waarom hebben jullie voor Haviland gekozen?Birgit: Ik wilde alti jd al graag milieutoezichthouder wor-den. Toen ik de vacature bij Haviland zag, heb ik geen moment getwijfeld. Het bijzondere is dat ik vanaf mijn eerste kennismaking met Haviland een goed gevoel had. Ik voelde mij hier meteen thuis. En dat doe ik nu nog steeds (lacht).

Elke: Ik had het – eerlijk gezegd – wel wat gehad met commerciële bedrijven. Vaak had ik het gevoel dat het belang van het bedrijf botste met m’n eigen waarden. Toen ik bij Haviland solliciteerde, had ik – net zoals Birgit – meteen een positi ef gevoel. Het kan gek klinken, maar vanaf het eerste gesprek dacht ik dat ik voor de job zou geselecteerd worden. Tja, dat zal mijn opti misti sche kant zijn zeker?

Birgit: Dat Haviland een intercommunale is, vind ik een pluspunt. Ik vind het namelijk een fi jne gedachte dat ik vanuit m’n functi e gemeenten echt kan helpen. Omdat ik zelf voor een stad gewerkt heb, weet ik dat je als amb-tenaar soms een beetje gefrustreerd kan raken omdat je niet alles kan realiseren door een gebrek aan middelen en ti jd. Vandaag kan ik vanuit Haviland de milieu-ambte-

naren van onze gemeenten helpen door net die taken te vervullen waarvoor zij geen ti jd hebben.

Marjon: Voor mij was de doorslaggevende factor dat deze job heel wat diversiteit inhoudt. Ook het feit dat ik de kans kreeg om een eigen dienst op te starten, sprak me erg aan. En de bonus van deze job bestaat er natuur-lijk in dat we gemeenten eff ecti ef kunnen helpen. Dat geeft enorm veel voldoening.

Wat houdt jullie job in?Birgit: Vandaag ondersteun ik vooral m’n collega’s, Elke en Marjon, in het uitwerken van allerlei milieuacti es. Het is wel de bedoeling dat ik zo snel mogelijk als milieutoe-zichthouder zal optreden. Maar eerst is het nog wachten op de offi ciële aanstelling en erkenning door Vlaande-ren. Van zodra ik die gekregen heb, kan ik aan de slag. Al zal het in eerste instanti e nog vooral vanuit een onder-steunende functi e ten aanzien van de gemeentelijke mi-lieuambtenaar zijn. Om als zelfstandig toezichthouder te mogen optreden, moet er nog een collega aangeworven worden. Jawel, we zijn dus nog op zoek naar versterking van ons team...

Elke: Wat ik doe? Van alles! 4 dagen in de week word ik gedetacheerd. 2 dagen per week werk ik voor de gemeente Kapelle-op-den-Bos en 2 dagen voor de ge-meente Kampenhout. Op vrijdag werk ik vanuit ons kantoor in Zellik onder meer aan groepsaanbestedingen rond ratt en en bermbeheer. In Kapelle-op-den-Bos ben ik betrokken bij de opmaak van een tragewegenplan. Daar-naast werk ik acti es van het klimaatplan uit. In Kampen-hout importeer ik alle acti es van het klimaatacti eplan in de online tool van Futureproofed. Het bijenacti eplan van de gemeente volg ik ook van nabij op. Een hele waaier aan taken dus en dat maakt het net leuk.

Marjon: Mijn hoofdtaak bestaat erin de gemeente Machelen en de stad Vilvoorde ondersteunen. Momen-teel betekent dit hoofdzakelijk helpen bij het opstellen en verwerken van milieuvergunningen. Daarnaast kijk ik hoe ik ons milieuoverlegplatf orm voor de milieuamb-tenaren in onze regio met relevante onderwerpen kan stoff eren.

• 11 •

opmaak_3.indd 11 15/01/18 22:42

Wanneer zal jullie carrière bij Haviland geslaagd zijn?Birgit: Als ik rond mijn 68ste tevreden kan vaststellen dat ik m’n werk zovele jaren later nog steeds even graag doe. Wanneer ik het gevoel heb dat ik door proacti ef op te treden gemeenten eff ecti ef heb kunnen vooruit-helpen. Dat ik mee het verschil heb kunnen maken. En natuurlijk, dat ik dan nog steeds even goed opschiet met m’n collega’s als nu.

Elke: Als ik zie dat mensen in de gemeenten blij zijn wanneer ik kom, dan ervaar ik dat als een positi ef sig-naal. Het doet me zeggen dat ik hun een meerwaarde lever. Ik hoop dan ook dat ik dat signaal zo lang mogelijk zal krijgen.

Marjon: Dat is een moeilijke vraag. Ik denk dat ik echt tevreden zou zijn wanneer ik merk dat het thema ‘milieu’ in de hele gemeente leeft . Nu blijft het vaak be-perkt tot de milieudienst. Ik zie het als m’n missie om het milieuthema op de agenda van alle diensten te zett en.

Wat is jullie ultieme klimaatdroom?Birgit: Als het over ons klimaat gaat, ben ik helemaal geen opti mist. We krijgen dagelijks signalen dat het 5 voor 12 is. En dat terwijl er in de Verenigde Staten en China nauwelijks iets beweegt. Op gemeentelijk niveau worden daarentegen wel veel inspanningen geleverd. Het wordt hoog ti jd dat de hogere overheden hun voor-beeld volgen. Weet je waar ik niet goed van word? Als ik ti jdens het skiën een gletsjer passeer en met m’n eigen ogen zie tot welke hoogte die gletsjer in het ver-leden reikte. Dan pas besef ik pas hoeveel onze aarde in korte ti jd al opgewarmd is. Door mee te werken aan de gemeentelijke klimaatacti es hoop ik m’n steentje bij te dragen. Als ik kan helpen om de visjes in onze waterlo-pen te doen terugkeren, dan zal ik pas echt tevreden zijn.

Elke: Zou het niet cool zijn als er binnen 10 of 20 jaar geen auto’s meer rijden? Of als de auto op z’n minst een uitzondering wordt? De mensen moeten dringend be-seff en dat ze zelf het verschil kunnen maken en kunnen bijdragen tot een beter klimaat.

Marjon: Mijn droom bestaat erin dat het gebruik van fos-siele brandstoff en ophoudt. Ik zou het heel knap vinden mocht Haviland hierin het goede voorbeeld geven door bijvoorbeeld een elektrische deelwagen aan te schaff en.

“IK TREK DAGELIJKS ZO VEEL

MOGELIJK STEKKERS UIT”

Elke Delbare

“SAMEN KUNNEN WE HEEL VER KOMEN”

Birgit Van Boxstael

3

• 12 •

Milieu@Haviland

opmaak_3.indd 12 15/01/18 22:42

Welke inspanningen lever je zelf voor het klimaat?Birgit: Ik probeer zelf zo weinig mogelijk leidingwater te gebruiken. De oude lampen in m’n huis heb ik vervan-gen door ledlampen. Een kachel hebben we ook niet. We maken gebruik van groene stroom en ik doe ook aan ecologisch tuinieren. Vlees eet ik wel nog. Ik besef dat het maar kleine dingen zijn, maar toch kunnen die net het verschil maken. Als iedereen een klein beetje moeite doet, kunnen we samen heel ver komen.

Elke: Ik heb zelf wel nog een auto maar dan wel eentje op aardgas. Mijn verplaatsingen naar Kapelle-op-den-Bos en Kampenhout doe ik altijd met de fiets. Jaarlijks neem ik hoogstens één keer het vliegtuig. Vlees eet ik ook niet. Meer nog, ik probeer zo weinig mogelijk dierlij-ke producten te eten. Thuis maak ik gebruik van groene stroom en beperk ik onnodig energiegebruik. Daarom trek ik dagelijks zo veel mogelijk stekkers uit. Iets wat ik iedereen kan aanraden, want het is goed voor het milieu en je portemonnee! (lacht).

Marjon: Ik probeer zo veel mogelijk verplaatsingen te doen met het openbaar vervoer. Als ik toch al eens de auto moet nemen, maak ik gebruik van een deelauto. Ik probeer ook minder vlees te eten. Als iedereen dat zou doen, zou dat een groot klimaateffect hebben. Tot slot probeer ik m’n ouders te overtuigen om zonnepanelen te installeren. Mama heb ik al kunnen overtuigen. Nu papa nog (lacht)! •

“IK TREK DAGELIJKS ZO VEEL

MOGELIJK STEKKERS UIT”

Elke Delbare

“IK DENK DAT IK ECHT TEVREDEN ZOU ZIJN WANNEER IK MERK DAT

HET THEMA ‘MILIEU’ IN DE HELE GEMEENTE LEEFT”

Marjon Maeseele

• 13 •

opmaak_3.indd 13 15/01/18 22:42

Hoe ben je in de klimaatsector terechtgekomen?Serge: Zo’n 20 jaar geleden woonde ik anderhalf jaar in Chicago. Daar ontdekte ik dat duurzaamheid een aan-trekkelijk begrip kan zijn, tenminste als je het op een geïntegreerde manier benadert. De afgelopen 2 decen-nia werd het ook steeds duidelijker dat het 5 voor 12 is, willen we het klimaat nog redden. Er rest ons heel weinig ti jd om over te schakelen naar een echte circulaire en fossielvrije economie. Het is vanuit dat besef en de goes-ti ng om mijn steentje bij te dragen, dat ik Futureproofed heb opgericht.

Maarten: Klimaat is een onderwerp dat me alti jd al geïn-teresseerd heeft . Als student heb ik twee thesissen over duurzaamheid geschreven. Toen ik als consultant bij Ernst & Young werkte, kreeg ik doorheen de jaren steeds meer te maken met duurzaamheid. M’n klanten namen het thema er meestal bij omdat we het aanboden, maar dat was niet alti jd vanuit een diepe overtuiging. Daar-door bleef ik zelf wat op m’n honger zitt en. Sinds ik bij FutureproofedCiti es werk, kan ik duurzaamheid echter via een inspirerend verhaal aan de man brengen. Komt daarbij dat de diverse en complexe situati e in Vlaande-

ren een boeiende context biedt om de acti es van steden en gemeenten in goede banen te leiden.

Serge: In Vlaanderen merk je dat er een algemeen be-wustzijn rond het klimaat is. De echte uitdaging bestaat erin de klimaatacti eplannen om te zett en in acti es. Net daarom hebben we FutureproofedCiti es uitgevonden. Dankzij onze handige online soft ware, helpen wij de lo-kale besturen bij het ontwikkelen, opvolgen en beheren van hun klimaatplan. Bovendien kunnen ze de successen delen met hun burgers.

Maarten: Vaak zien steden en gemeenten de klimaat-acti eplannen als een stramien, soms zelfs als een ver-plichti ng. Nochtans is het klimaat geen zaak voor enkel boomknuff elaars en theoreti ci. Duizenden burgers kla-gen dagelijks over de slechte mobiliteit in ons land, zeker in de regio Halle-Vilvoorde. Ze liggen wel degelijk wakker van hoe ze hun levenskwaliteit kunnen verbeteren en als dusdanig houdt het klimaat hen – vaker dan ze vermoe-den – wakker.

Serge: Het is cruciaal dat mensen beseff en dat het kli-

Serge de Gheldere, voormalig klimaatambassa-deur van Al Gore, is geen groentje als het over

het klimaat gaat. De West-Vlaming richtte meer dan 16 jaar geleden Futureproofed op. Wij gingen

op bezoek bij hem in Leuven met de vraag wat hem en z’n sales manager, Maarten Lenaerts,

zoal drijft.

INNOVATIE IN ACTIE

Innovati e in acti e4

• 14 •

opmaak_3.indd 14 15/01/18 22:42

maatplan gelinkt is aan hun dagelijkse leefwereld. Hun reële problemen kunnen wel degelijk gekoppeld worden aan oplossingen. Een goed voorbeeld hiervan zijn de energiecoöperati even die overal uit de grond worden gestampt. Projecten zoals Kyoto in het Pajott enland zijn mooie initi ati even. Iedereen wint erbij. Energiebesparing zorgt namelijk ook voor inkomsten. Het is bovendien een goede investering die algauw een rendement van 4 tot 6 procent oplevert.

Hoe werkt FutureproofedCities?Maarten: FutureproofedCiti es is een app die je helpt om je klimaatplannen in de prakti jk om te zett en. Maar het gaat verder dan alleen het uitschrijven van een kli-maatplan. Het komt er vooral op aan dat politi ci en be-leidsmakers van steden en gemeenten hun dagelijkse uitdagingen koppelen aan hun klimaatplan. Neem nu het realiseren van meer woonkwaliteit voor bepaalde doelgroepen. Dit kan je rechtstreeks koppelen aan de doelstelling om de renovati egraad van woningen te ver-dubbelen van 1,5 naar 3 percent. Hierdoor zal niet alleen de energierekening van de sociale woningen dalen, maar zal ook de koopkracht van de bewoners sti jgen.

Vandaag bestaat er niet zoiets als ‘een boekhouding’ van klimaatplannen. Daarom is het belangrijk dat het bestuur de opvolging van die plannen goed monitort. Dan kan je tenminste zien of je vooruitgang boekt. Onze methodiek houdt dit soort monitoring in, waardoor het als bestuur mogelijk wordt om je resultaten met je burgers te de-len. Op die manier worden zij ook betrokken parti j. Een essenti eel gegeven, want het zullen uiteindelijk de bur-gers zijn die in acti e zullen moeten treden. Als gemeente ben je er om te faciliteren. Met onze tool kunnen we ge-meenten ontzorgen en helpen om het veranderingspro-ces op dreef te krijgen.

Serge: Centraal in heel onze fi losofi e staat de idee van communiti es. Door zo veel mogelijk mensen bij de duur-zaamheidsdoelstellingen te betrekken, creëren we een netwerk. Onze toepassing zorgt ervoor dat het warm water niet telkens opnieuw moet uitgevonden worden. Het is door goede prakti jken met elkaar te delen, dat we het verschil kunnen maken. De mogelijkheid om erva-ringen en succesverhalen te delen maakt trouwens dat onze app zo uniek is in Vlaanderen en omstreken. Zelfs in het zo geprezen Kopenhagen bestaat een dergelijke toe-passing niet. Essenti eel is dat de klant zelf de app mee vormgeeft . Zijn feedback is cruciaal om onze tool conti nu te verbeteren.

Maarten: Het klimaat is een zaak van ons allemaal. Daar-om is het zo belangrijk om samen te werken met naburi-ge gemeenten. In die opti ek is het voor ons belangrijk dat Haviland een raamcontract met ons heeft afgesloten. Zo worden ons netwerk en het eff ect van onze acti es steeds groter. Vandaag doen Vilvoorde, Overijse, Zaventem, Kampenhout, Machelen, Dilbeek en Herne al mee. En er zijn nog gemeenten die geïnteresseerd zijn. Hoe meer gemeenten zullen toetreden, hoe sterker de samenwer-king kan worden.

• 15 •

opmaak_3.indd 15 15/01/18 22:42

Merken jullie een toenemende bewustwording bij de lokale besturen?Serge: Zeker. Al is het soms nog moeilijk voor een gedre-ven milieuambtenaar om z’n bestuur te overtuigen van z’n visie. Ook omgekeerd merken we dat gedreven be-leidsmensen nog niet alti jd even goed begrepen worden door de ambtenaren. Nochtans zijn acti es ten voordele van het klimaat een win-win voor iedereen. Meer nog, als we niets doen verliest iedereen. Een goed voorbeeld zijn de autoluwe zones. De middenstand schreeuwt moord en brand als dit bij hen wordt ingevoerd. En toch zie je telkens opnieuw dat het werkt. Na de invoering van een autoluwe zone sti jgt de verkoop van de handelaars. Mensen spenderen meer ti jd in een stad die voor men-sen en niet voor auto’s gebouwd is.

Maarten: Het verandert traag maar zeker. Het is een ge-geven dat het bij lokale besturen soms even kan duren, maar ik merk wel degelijk dat er stappen in de goede richti ng worden gezet.

Wat denk je over de haalbaarheid van de klimaatdoelstellingen?Serge: Daarover is m’n mening niet zo positi ef. Zoals het er nu naar uitziet, zullen we in Vlaanderen maar een paar procenten van de vooropgestelde CO2-reducti e halen. Tegen 2020 zou dat 15 percent moeten zijn, maar voor Vlaanderen lijkt dat voorlopig geen haalbare kaart.

Het is net zoals een huis dat in brand staat. In zo’n situ-ati e kan je niet kiezen om het traag, een beetje of maar half te blussen. Wat het klimaat betreft , is dit hetzelfde. Ofwel zijn we allemaal winnaars ofwel allemaal verlie-zers.

Maar het is zeker nog niet te laat om in acti e te schieten. 2017 was in dat opzicht een positi ef jaar. Het lijkt alsof iedereen is wakker geworden. Al wordt het wel verdomd moeilijk om de omslag alsnog te maken. Ik heb eerder het gevoel dat er een competi ti e zal ontstaan tussen ste-den die inzett en op het klimaat en de steden die achter-blijven. Mijn hoop is dat de voortrekkers bij wie het goed, gezond en aangenaam leven is, de achterblijvers zullen aanzett en om ook in acti e te treden.

4

• 16 •

Innovati e in acti e

opmaak_3.indd 16 15/01/18 22:42

“MENSEN SPENDEREN MEER TIJD IN EEN STAD DIE VOOR MENSEN EN NIET VOOR AUTO’S GEBOUWD IS”

Serge de Gheldere

“HET KLIMAAT IS NIET ALLEEN EEN ZAAK VAN BOOMKNUFFELAARS”

Maarten Lenaerts

Hoe kunnen burgers zelf het verschil maken?Serge: Je kan als burger op een vrij eenvoudige manier je steentje bijdragen. Energiebesparingen uitvoeren in je eigen woning is een absolute aanrader. Er is veel geld mee te winnen en de investeringen zelf zijn laag. Bovendien bieden heel veel gemeenten hulp aan om energiezuinige maatregelen te realiseren. Zonnepanelen blijven een bijzonder interessante investering. En als je eigen dak er geen toelaten, kan je altijd nog participe-ren in een energiecoöperatie. Op het vlak van mobiliteit zijn de elektrische deelwagens en de fiets twee zinvolle alternatieven. Het heeft echter geen zin om alle auto’s te vervangen door elektrische wagens en daarmee in de file te gaan staan. Overschakelen op groene stroom is een andere makkelijke maatregel die goed is voor de portemonnee én het klimaat. Tot slot zijn initiatieven zoals ’40 dagen zonder vlees’ en ‘donderdag veggiedag’ heel doeltreffend. Als je al die dingen doet, kan je mee het verschil maken en die 20 tot 30 procent CO2-reductie mogelijk maken.

Maarten: Ik heb nog één tip. Probeer zo weinig moge-lijk de auto te gebruiken om naar het werk te gaan. Als je dicht bij een openbaarvervoerknooppunt woont, dan zou je gek moeten zijn om dagelijks urenlang in de file te staan. Zelf ben ik ook overgestapt van bedrijfswagen naar plooifiets & trein. Het heeft mij per week meer dan 10 uur extra vrije tijd opgeleverd. En mijn stressniveau is ook aanzienlijk gedaald. Een andere optie is om dicht bij je werk te gaan wonen of dicht bij huis te werken. Als je de keuze hebt, niet twijfelen maar doen! •

• 17 •

opmaak_3.indd 17 15/01/18 22:42

Het tij is aan het keren. Waar vroeger het on-derwerp ‘klimaat & milieu’ eerder stiefmoederlijk behandeld werd, neemt het nu steeds meer een

volwaardige plaats in op de agenda van steden en gemeenten. In welke acties monden die agenda-

punten concreet uit op het terrein? Met die vraag trokken we naar Vilvoorde en Sint-Pieters-Leeuw. De leerrijke antwoorden die we er

kregen, willen we graag met je delen.

BRUSSELSHOOFDSTEDELIJK GEWEST

VilvoordePascal Moons

BRUSSELSHOOFDSTEDELIJK GEWEST

Sint-Pieters-LeeuwGunther Coppens

PRAKTIJKLESSEN

5

• 18 •

Praktijklessen

opmaak_3.indd 18 15/01/18 22:42

“WE WILLEN EEN VOORBEELD ZIJN

IN DE REGIO”Pascal Moons

E� ���� ���� ������ ������ �� ��������� �� H����-V�������� ��� ��� ���������������������� �� ������ ������. D� ���� V�������� �� �� ��� ���. D� �������-������� P����� M���� ��� ����� 2015 ������ �� �� �� ����, ������� ��� ��� �� – ����� ��� �’� �������’� – �� ������� �� V�������� �� �� ������������ �� ������.

Wat doet een duurzaamheidsambtenaar?Een duurzaamheidsambtenaar heeft een hele brede waaier aan taken waarvan het klimaatacti eplan de be-langrijkste is. Vanaf m’n eerste werkdag ben ik gestart met de opmaak van het plan. Nu is het m’n taak om de uitvoering van het plan te coördineren en op te volgen. Daarnaast is het verduurzamen van de eigen organisa-ti e ook een doelstelling. Dit houdt onder meer in: het aankopen van duurzaam materiaal, het promoten van het elektrisch wagenpark en het monitoren van de ener-giezuinigheid van de stedelijke gebouwen. Het zijn wel-iswaar allemaal taken waarvan de uitvoering nog niet voldoende gevorderd is. Dit komt onder meer omdat de klimaatdoelstellingen – zowel extern als intern – nog ver-der bijgestuurd worden.

VilvoordePascal Moons

• 19 •

opmaak_3.indd 19 15/01/18 22:42

Hoe word je eigenlijk duurzaamheidsambtenaar?Van opleiding ben ik architect. 18 jaar lang heb ik als architect gewerkt voor een Brussels kantoor dat duur-zaamheid hoog in het vaandel draagt. Hun fi losofi e om op een andere manier te bouwen trok me aan. Twee jaar geleden zocht ik een nieuwe uitdaging. Toevallig ben ik bij de stad Vilvoorde terechtgekomen. M’n nieuwe werk-omgeving voelde echter meteen goed aan. Waarschijn-lijk heeft het feit dat ik in Machelen opgegroeid ben en in Steenokkerzeel woon, hier iets mee te maken. Werken in Vilvoorde voelde dan ook een beetje als thuiskomen aan. Of ik dit als een carrièreswitch ervaar? Niet echt. Ik heb alti jd al graag samengewerkt met mensen. Parti cipati eve projecten met bewonersgroepen vond ik ook in m’n vori-ge job fi jn om te doen.

Welke klimaatinitiatieven neemt Vilvoorde?De emissies van de stadsdiensten dragen maar 4 pro-cent bij tot de totaliteit van de uitstoot van Vilvoorde. Het gaat dus maar om een klein aandeel. Wat wij als stad vooral moeten doen, is onze voorbeeldfuncti e uitdra-gen. Mijn verantwoordelijkheid bestaat erin het duur-zaamheidsprincipe in heel de organisati e te verweven. Zodat elke dienst automati sch de duurzaamheidsrefl ex maakt. Wat doen we zoal op dit vlak? We promoten het woon-werkverkeer met de fi ets. We proberen ook om stelselmati g onze evenementen te verduurzamen.

Een ander voorbeeld is dat we – als het even kan – voor dienstverplaatsingen onze elektrische wagens gebrui-ken. De meeste van onze diensthoofden bij de dienst Stadsontwikkeling maken deel uit van het klimaatt eam. Zij maken zelf al de klimaatrefl ex. Dat maakt het voor mij een stuk makkelijker om m’n opdracht uit te voeren. Ik heb dan ook niet de pretenti e om te zeggen dat ik hen op het juiste pad heb gebracht. De diensthoofden had-den namelijk zelf al fl ink wat stappen in de juiste richti ng gezet.

Het is aanmoedigend om te zien hoezeer het beleid focust op een klimaatneutraal verhaal. Alle schepenen worden erbij betrokken, niet alleen de schepen van Milieu. Je kan rusti g stellen dat klimaat steeds meer een onderwerp is dat op de politi eke agenda staat. Al voeg ik daar meteen aan toe dat de meeste politi ci toch nog een beetje afwachtend zijn omdat het grote publiek nog niet klaar is om de switch te maken. Daarom is het belangrijk

om acti es te ondernemen die ook voor de burgers een meerwaarde hebben. Anders ga je snel op verzet stuiten.

Hoe kan je als kleine stad in Vlaanderen het verschil maken?De kloof tussen de politi ek en de ambtenaren is heel klein in Vilvoorde. Dat biedt voordelen. In tegenstelling tot een grootstad zijn wij een kleine organisati e die pro-fessioneel werkt. Dankzij onze kleinschaligheid kunnen we heel snel werken en resultaten bereiken. Bij grotere steden ligt dat veel moeilijker. Dankzij onze rechtstreekse contacten met organisati es kunnen we in heel wat situa-ti es kort op de bal spelen.

Wij proberen vooral het goede voorbeeld te geven voor de kleinere gemeenten in onze regio. Het blijft echter wel een hele uitdaging om echt het verschil te maken. Ondanks al onze inspanningen stellen we vast dat onze uitstootcijfers sti jgen. Dat heeft natuurlijk alles te ma-ken met de complexe mobiliteit in en rond Vilvoorde. In vergelijking met 2011 is onze uitstoot met 3,6 percent gestegen. Dit is vooral te wijten aan het toenemend verkeer, maar ook aan de sterke bevolkingsgroei. Dit wil echter niet zeggen dat we ons niet op het juiste spoor zouden bevinden.

We merken dat de mindset bij een heel aantal burgers aan het veranderen is. Het is onze overtuiging dat de rest van onze bevolking en de bedrijven zullen volgen. Een mooi voorbeeld is onze WOON+bus. In samenwerking met 3WPlus rijdt 3 jaar lang een renovati ebus rond in onze wijken. Aan onze fullti me renovati ebegeleider kun-nen de inwoners op een heel eenvoudige manier vragen stellen over hun eigen woonsituati e. Die persoonlijke aanpak is heel belangrijk. We merken dat er heel veel mensen in onze bus binnenspringen. Ze doen dit mak-kelijker dan naar onze lokett en komen. Een acti e zoals WOON+bus werkt dan ook heel aanstekelijk. We hebben trouwens een thermografi sche kaart van al onze daken. Mensen zijn nieuwsgierig om te zien hoe hun eigen dak

“ALLE SCHEPENEN WORDEN BIJ ONS

KLIMAATNEUTRAAL VERHAAL BETROKKEN

”

5

• 20 •

Prakti jklessen

opmaak_3.indd 20 15/01/18 22:42

eruitziet. Die kaart is vaak het aanknopingspunt om een heleboel kleine en grote maatregelen voor te stellen aan de bezoekers van de WOON+bus.

Om de effecten van de klimaatacties op te volgen, werkt de stad Vilvoorde met de klimaattool van Futureproofed. Waarom hebben jullie gekozen voor deze app?We zijn als pilootgemeente in het project van Future-proofed gestapt. Als kleine stad of gemeente heb je nu eenmaal niet de expertise in huis om grote CO2-metin-gen uit te voeren. Daar heb je specialisten voor nodig. De specialisten van Futureproofed hebben ervoor gezorgd dat wij via een eenvoudige tool de uitstootwaarden mak-kelijk kunnen berekenen. Dankzij die applicatie kunnen wij ons klimaatactieplan en acties heel goed monitoren. Het is een tool die ik zeker zou aanraden aan m’n mili-eucollega’s van andere gemeenten. Het maakt de resul-taten tastbaar. Ook voor de burgers die op die manier de toestand kunnen volgen.

Welke projecten zitten er in 2018 nog in de pijp-lijn?In 2018 zetten we onze communicatiecampagne ‘Vil-voorde Klimaatactief’ verder. Hiermee willen we zo veel mogelijk burgers, organisaties en bedrijven aanzetten om hun steentje bij te dragen. Ook willen we de renovatie van onze gebouwen grondig aanpakken. Het draaiboek hiervoor is goedgekeurd. We zijn al begonnen met de uitvoering. Volgend jaar willen we nog meer inzetten op de WOON+bus zodat we alle doelgroepen bereiken. Niet alleen de kapitaalkrachtige en geëngageerde inwoners, maar zeker ook de mensen die het niet zo breed hebben of die niet echt geïnteresseerd zijn in het klimaat.

De grote uitdaging wordt om anderstaligen, senioren en minder begoeden bij onze acties te betrekken. Een aan-tal grote projecten zoals de ringtrambus staan eveneens in de steigers. Daarnaast wordt fietsen ongetwijfeld een hot item. De aanleg van goede fietsverbindingen kan een

belangrijke schakel zijn om de mobiliteit vlot te trekken. Ten slotte willen we zeker inzetten op hernieuwbare energie bij bedrijven. En voor de burgers zijn we aan het kijken of het voor hen mogelijk wordt om in de toekomst te participeren in een energiecoöperatie. Er is duidelijk nog genoeg werk op de plank.

Hoe draag jij zelf je steentje bij tot een beter klimaat?Ik kom zo veel mogelijk met de fiets naar het werk. On-langs was m’n fiets defect waardoor ik een hele week met de auto naar het werk ben gekomen. Die situatie hebben m’n collega’s niet onbenut gelaten. Ze hebben mij ‘hard’ aangepakt (lacht). Neen, serieus ... ik probeer zo weinig mogelijk de auto te gebruiken. Daarnaast heb ik meegedaan aan ’40 dagen zonder vlees’ en dat terwijl ik een notoir vleeseter ben. Die voorbeeldfunctie vind ik persoonlijk heel belangrijk. Daar wil ik gerust mijn stuk-je vlees voor opgeven. Want als iedereen op zijn manier een inspanning levert, dan kunnen we die noodzakelij-ke transitie naar een duurzame maatschappij met een lagere energiekost en een hoger comfort effectief ook waarmaken. •

“FUTUREPROOFED HEEFT

ERVOOR GEZORGD DAT WIJ VIA EEN EENVOUDIGE TOOL DE UIT-

STOOTWAARDEN MAKKELIJK KUNNEN BEREKENEN

”

• 21 •

opmaak_3.indd 21 15/01/18 22:42

“JA, IK DROOM VAN

EEN GROENERE WERELD”Gunther Coppens

Waarom ondertekende de gemeente Sint-Pieters-Leeuw het burgemeestersconvenant?Met z’n allen staan we voor de uitdaging om een betere wereld te creëren. Niet alleen op economisch en soci-aal vlak, maar ook op het vlak van onze leefomgeving. Klimaat maakt daar een heel belangrijk onderdeel van uit. Dan is het ook logisch dat je een hefb oom zoals het burgemeestersconvenant gebruikt om daadwerkelijk iets te doen en je verantwoordelijkheid op het terrein op te nemen. Bijvoorbeeld door bij de renovati e van een ge-bouw rekening te houden met duurzame maatregelen.

Waarom hecht de bestuursploeg van Sint-Pieters-Leeuw zo veel belang aan klimaatacties?Omdat klimaatacti es in deze ti jd nu eenmaal noodzake-lijk zijn. Als beleidsmaker is het niet alleen je verantwoor-delijkheid om de juiste beslissingen te nemen, je moet ook rekening houden met het duurzaamheidsgehalte van je beslissingen. Gelukkig zijn klimaatvriendelijke oplossingen vandaag niet langer onbetaalbaar. De prijs van zonnepanelen is democrati sch waardoor het voor de burger loont om ervoor te kiezen. De betaalbaarheid van allerlei duurzame toepassingen maakt dat het nog nooit zo gemakkelijk geweest is om milieubewuste keuzes te maken. Nu is het aan ons om onze burgers te overtuigen om te investeren in nieuwe technieken zoals onder meer warmtepompen, zonnepanelen, energiezuinige maat-regelen, ... De uitdaging bestaat erin om ook de minder voor de hand liggende oplossingen mee bekend te ma-ken en te promoten.

Welke acties onderneemt jullie gemeente?We hebben recent de verlichti ng in de gebouwen van de gemeente en de openbare verlichti ng volledig ver-nieuwd. Door de traditi onele straatlampen te vervangen door ledverlichti ng kunnen we enerzijds het energiever-bruik terugschroeven en anderzijds het comfort voor de burger opdrijven. Daarnaast pakken we vanuit een energeti sch standpunt verschillende gebouwen aan. Dat zorgt voor veel minder energieverbruik en creëert dus een besparing op de energiefactuur. Voor een groot deel van ons wagenpark loopt het leasingcontract ten einde. Dat opent mogelijkheden om ons wagenpark te vergroe-nen door in te zett en op CNG-wagens, elektrische of hy-bride voertuigen. Voor onze burgers rollen we een net-werk van elektrische laadpalen uit in onze gemeenten.

GUNTHER COPPENS IS NAAST SCHEPEN VAN LEEF-MILIEU IN SINT-PIETERS-LEEUW OOK VOORZITTER VAN HET REGIONAAL LANDSCHAP PAJOTTENLAND EN ZENNEVALLEI. VAN OPLEIDING IS HIJ FILOSOOF. DE GEKNIPTE MAN DUS OM TE PEILEN NAAR DE KLIMAAT-ACTIES IN Z’N GEMEENTE EN TE FILOSOFEREN OVER Z’N KLIMAATDROOM.

5

• 22 •

Prakti jklessen

opmaak_3.indd 22 15/01/18 22:42

Hoe kan je als gemeente het verschil maken?Wij willen vooral onze burgers zo veel mogelijk bij ons duurzaamheidsbeleid betrekken. Dat doen we onder meer door onze inwoners via het project ‘Kyoto in het Pajottenland’ in 2018 en 2019 te helpen met beter te isoleren en te ventileren en door in te zetten op aller-lei energiebesparende maatregelen. Daarnaast hebben we voor onze bedrijven een lerend netwerk opgezet om energiezuiniger te werken. We hebben onze onder-nemers in contact gebracht met allerlei instanties die subsidies geven aan bedrijven voor milieuvriendelijke ac-ties. We geloven sterk in groene energie, meer bepaald in windenergie. Uiteraard staat in onze beslissingen het respect voor de omgeving en de burgers centraal. Het is belangrijk dat we doordacht te werk gaan en het kind met het badwater niet weggooien. Vandaar dat we een strategisch project opgestart zijn met als doel te on-derzoeken waar we in het Pajottenland het best in her-nieuwbare energie kunnen voorzien zonder te raken aan het landschappelijke karakter en met maximaal respect voor de buurt.

Hoe merk je dat de burgers zich van de klimaat-veranderingen bewust zijn?Paradoxaal genoeg valt het niet echt op dat mensen klimaatbewust leven. En dat komt grotendeels omdat acties voor het klimaat een normale zaak zijn geworden. Het is niet langer een kleine groep mensen die rekening houdt met klimaatverandering. Het klimaat is onder-tussen geëvolueerd tot een zaak van algemeen belang. Het is een onderwerp dat in onze manier van denken geïntegreerd is geraakt. Mensen vinden het vandaag bij-voorbeeld evident om niet meer energie te verbruiken dan noodzakelijk is. Bewust omgaan met het klimaat is volstrekt normaal geworden. En dat heeft natuurlijk alles te maken met de economische voordelen van energie-bewuster leven. Ook lokaal kopen bij producenten om de hoek is niet langer een uitzondering. Nog niet zo lang geleden was de korte keten iets marginaals, iets voor een klein groepje alternatievelingen. Gelukkig is dat niet lan-ger het geval.

Welke acties onderneem je zelf voor het klimaat?Als ik kleine afstanden in de gemeente moet afleggen, probeer ik zo veel mogelijk de fiets te nemen. Dat is niet

alleen goed voor het klimaat, het is ook nog prettig en gezond. Of ik al een elektrische wagen heb? Neen, voor-lopig nog niet. Persoonlijk vind ik de elektrische wagen nog altijd te duur. Groene stroom heb ik thuis en al onze verlichting hebben we vervangen door ledverlichting. Zelf ben ik een fan van de korte keten. Als het even kan, probeer ik zo veel mogelijk lokaal te kopen. We hebben ook geïnvesteerd in zonnepanelen. Misschien leg ik er in de toekomst nog wel enkele extra. Dat kan handig zijn wanneer we zouden beslissen om toch een elektrische wagen aan te schaffen.

Wat is jouw ultieme klimaatdroom?Alles begint met een natuurlijke basishouding. Ik droom ervan dat een natuurlijke leefomgeving voor iedereen, ook voor inwoners van een verstedelijkt gebied, een nor-male zaak wordt. Stel je voor: een wereld met elektrische wagens voor iedereen. Dat zou alleen maar voordelen opleveren. Zoals geen uitstoot van fossiele brandstof-fen en geen fijn stof meer en daarenboven veel minder verkeerslawaai. Zullen we nog even verder dromen? Om iedereen zo efficiënt mogelijk te laten rijden, zouden de wegen voorzien zijn van kleine zonnecellen. Onze eigen opgewekte energie zouden we zelf ook efficiënt kunnen opslaan. Gedaan met de miljardentransfers naar de gas- en olielanden. Dat geld zouden we in onze eigen econo-mie kunnen investeren. Ja, ik droom van een groenere wereld! •

“KLIMAATVRIENDELIJKE OPLOSSINGEN ZIJN VANDAAG

NIET LANGER ONBETAALBAAR”

• 23 •

opmaak_3.indd 23 15/01/18 22:42

6

• 24 •

Tijd voor prospectie

opmaak_3.indd 24 15/01/18 22:42

“WE BEVINDEN ONS OP EEN

KANTELMOMENT”Brent Bleys

Dat onze wereld en ons klimaat voor gigantische uitdagingen staan, is

je wellicht niet ontgaan. Aan de UGent zijn ze zich maar al te goed bewust van de ernst

en urgentie van de zaak. Enkele jaren geleden al startte aan deze universiteit de denktank,

Transitie UGent. We gingen erover praten met professor Brent Bleys, een rasechte believer

in de principes van een ecologische economie.

• 25 •

opmaak_3.indd 25 15/01/18 22:42

“WE DOEN AL MEER

DAN VROEGER, MAAR HET IS NOG NIET

VOLDOENDE

”

Tijd voor prospecti e6

• 26 •

bedachtzaam en respectvol om te gaan met onze wereld en wat die ons te bieden heeft .

Hoe kunnen we die ogenschijnlijke tegenstrijd-heid tussen economie en klimaat & milieu de wereld uit helpen?Door economie niet als een doel op zich te zien, maar als een instrument waarmee je tot een rechtvaardige sa-menleving kan komen en dit binnen de ecologische gren-zen die de natuurlijke omgeving je oplegt. In je beleid moet je in de eerste plaats focussen op die ecologische grenzen, vervolgens nadenken hoe je er op een recht-vaardige manier mee kan omgaan en dan kijken hoe je binnen die set van beperkingen economische succesver-halen kan neerzett en.

Milieueconomen zullen vooral benadrukken dat je in de prijszetti ng van je producten hun belasti ngsgraad voor het milieu moet doorrekenen, bijvoorbeeld in de vorm van een milieutaks. Hoewel het nutti g is om de maat-schappelijke kosten van milieudegradati e te internali-seren in de prijzen van de producten, leert de prakti jk

Milieu & vrijemarkteconomie. Zijn het begrippen die te rijmen vallen?Hoewel het duurzaamheidsprincipe steeds meer ingang in onze samenleving vindt, hebben we nog een heel eind te gaan wanneer het gaat over het realiseren van een geïntegreerd duurzaam economisch beleid. Nog te vaak zie je dat principes zoals economische groei en winst los-gekoppeld worden van milieu en klimaat. Met als gevolg dat we binnen ons vakgebied vaak op tegenstrijdigheden stuiten. Langs de ene kant juichen we economische groei toe terwijl we aan de andere kant pleiten voor minder CO2-uitstoot en consuminderen.

Vandaar ook het initi ati ef van onze faculteit om een introdag rond duurzaamheid te organiseren. Op die manier willen we onze studenten duidelijk maken dat je duurzaam ondernemerschap niet tot één vak kan herleiden. Het hoort een coherent verhaal te zijn. Zeg maar, een rode draad die doorheen je hele opleiding loopt. Duurzaamheid is een mindset. Of je het nu over economische groei, grondstoff engebruik, business op-portuniti es of human resources hebt, het komt erop aan

opmaak_3.indd 26 15/01/18 22:42

• 27 •

ons dat we er niet of nauwelijks in slagen om voldoende hoge milieuheffi ngen te introduceren.

Zelf ben ik dan ook voorstander van een nieuw soort economisch denken. Noem het maar een ecologische economie waarbij je economisch model uitgaat van het feit dat je natuurlijke omgeving je bepaalde grenzen op-legt. Door het milieu centraal te stellen zit het duurzaam-heidsdenken automati sch verweven in je producti e- en consumpti eproces. En hou je dus a priori in de verschil-lende beleidsdomeinen rekening met materiaalschaar-ste en milieudegradati e.

En hoe worden die grenzen dan bepaald?In principe is dit een taak voor milieuwetenschappers die voor elk van de verschillende ecosystemen veilige gren-zen moeten bepalen. Dit gebeurt vandaag onder meer in het Stockholm Resilience Center waar men nadenkt over een ‘safe operati ng space for humanity’.

Vervolgens heb je afspraken nodig op supranati onaal niveau. Een voorbeeld hiervan is ETS (Emissions Trading System) dat bepaalt hoeveel CO2-uitstoot je binnen Eu-ropa toelaat en hoe je die onder de verschillende landen en de grote vervuilers verdeelt. Dit concept biedt het voordeel dat bedrijven geprikkeld worden om hun uit-stoot te verminderen. Als ze hierin slagen, kunnen ze de vrijgekomen emissierechten verkopen aan bedrijven met hoge emissies die op zoek zijn naar extra emissierechten. Op die manier krijg je een zelfregulerend systeem.

Maar dat is toch niet voldoende. Moeten we ook niet inzetten op nieuwe technologieën die ervoor zorgen dat onze productie- en consumptieproces-sen minder milieubelastend zijn?Uiteraard. Het is een en-en-verhaal. Een combinati e van grenzen stellen, innoveren en een andere mindset ont-wikkelen. Als ik rondom mij kijk, zie ik dat jongeren op bepaalde vlakken hun denken en handelen al aardig aan-gepast hebben. Er is een steeds grotere bereidheid om minder vlees te eten, om kleiner en in de stad te gaan wonen. Waar men het echter het moeilijkst mee heeft , is om minder te reizen.

Sociale media doen ons dromen van verre, spannende landen. Het bewustzijn creëren dat je ook dicht bij huis

spannende dingen kan beleven, is helaas nog niet voor morgen. Zeker niet wanneer de prijzen van vliegtuig-ti ckets via allerlei subsidies kunstmati g laag gehouden worden en de maatschappelijke kosten die gelinkt zijn aan lawaaihinder en CO2-uitstoot niet worden doorge-rekend aan de consument. Groene belasti ngen kunnen hier een oplossing bieden, maar blijven jammer genoeg nog veel te vaak in de koelkast omwille van politi eke ge-voeligheden.

Hoe zou jij een performant milieubeleid omschrij-ven?In tegenstelling tot wat je zou denken, is het opti male ni-veau van vervuiling dat je als overheid wil nastreven niet noodzakelijk gelijk aan nul. Neem nu een stad. Het is niet realisti sch om al het gemotoriseerd vervoer af te schaf-fen om zo je CO2-uitstoot te reduceren. Je moet er reke-ning mee houden dat uitstoot gepaard gaat met zowel kosten als baten. Het komt erop aan een juist evenwicht te vinden. In theorie is dit niet zo moeilijk. Maar in de prakti jk ligt dit voor een overheid stukken moeilijker. Het is een wikken en wegen waarbij gezocht wordt naar een evenwicht tussen leefb aarheid en mobiliteit. Persoonlijk vind ik dat we nog lang niet ver genoeg gaan. Er is nog heel wat werk aan de winkel. Zoals op het vlak van lage emissiezones in steden. Willen we op dit vlak beter pres-teren, dan zullen we de auto nog meer uit de binnenstad moeten weren. Alleen zo zullen we tot gezondere en vei-ligere stadscentra komen.

Welke beleidsinstrumenten werken het best?Als overheid kan je je milieubeleid baseren op regels en normen. Denk maar aan de kachels die onlangs uit de handel gehaald werden omdat ze te vervuilend waren. Maar je kan ook inzett en op fi nanciële incenti ves. De subsidiëring van zonnepanelen is hiervan een goed voor-beeld. Er is ook nog de opti e om je burgers te sensibilise-ren. De stad Gent stelt bijvoorbeeld een energieauditorter beschikking op wie je een beroep kan doen om te kijken welke energiezuinige maatregelen het best voor jouw situati e werken.

In grote lijnen is een duurzaamheidsbeleid een verhaal van de stok of de wortel. Het zal je niet verwonderen dat het voor lokale politi ci aanlokkelijker is om met de wortel te werken. Alleen moeten we ons de vraag stellen

opmaak_3.indd 27 15/01/18 22:42

“WE HEBBENBEPAALDE GRENZENBEREIKT”

of dat voldoende is om tot een echt klimaatvriendelijke omgeving te komen, zeker omdat er aan dit soort beleid fi nanciële grenzen zijn. Feit is dat we al meer doen dan vroeger maar het is nog niet voldoende.

Hoe kunnen we dat veranderen?Ik denk dat het onderwijs een belangrijke rol als change agent kan spelen. Onderwijzend personeel kan ervoor zorgen dat onze jongste generati es zich al heel vroeg bewust worden van hoe waardevol ons milieu is. Maar laten we wel wezen. Het gaat niet alleen over het sen-sibiliseren van onze kinderen. Ook jongeren, studenten, derti gers, veerti gers, 50-plussers en senioren zullen de omslag moeten maken richti ng lagere milieu-impact. We moeten met z’n allen durven nadenken in termen van ‘wanneer heb ik genoeg?’ en niet van ‘hoe kan ik nog meer consumeren?’. Door deze vragen te stellen beland je automati sch bij thema’s zoals arbeidsduurverkorti ng en herverdeling. In duurzaamheidskwesti es zijn eco-logische, sociale en economische uitdagingen nu een-maal onlosmakelijk met elkaar verweven.

Dit doet denken aan de theorie van de bekende econoom John Keynes. Hij was er inderdaad van overtuigd dat we tegen 2030 op een punt zouden gekomen zijn waar de meesten van ons dankzij de producti viteitswinsten nog maar maximaal 15 uur per week zouden werken. Onze vrije ti jd zouden we voornamelijk invullen met sociale acti viteiten en met ons in te zett en voor de gemeenschap. Waar hij wel geen re-kening mee gehouden heeft , is de mate waarin we als mensen goederen en diensten gebruiken om ook onze sociale behoeft en in te vullen. Zo zie je maar dat zelfs een van de meest bekende economen van de 20ste eeuw zich kan vergissen als het gaat over langetermijn-voorspellingen. Maar tegelijkerti jd zijn z’n inzichten een mooie aanzet om het status quo in vraag te stellen en radicaal anders te durven gaan denken.

De UGent wil duurzame ontwikkeling in haar op-leidingen integeren. Wat betekent dat concreet?Onze doelstelling bestaat erin duurzame ontwikkeling inhoudelijk en procesmati g in ons volledige onderwijs-aanbod te integreren. We zijn ons ervan bewust dat die doelstelling niet van vandaag op morgen kan gere-aliseerd worden. Vandaar dat we gestart zijn met een onderwijsinnovati eproject waarbij twee opleidingen,

Handelswetenschappen en Werktuigkunde-Elektrotech-niek, duurzame ontwikkeling op een consistente manier in hun curriculum opnemen.

De realiteit leert ons dat we hier nog een hele weg af te leggen hebben en dat we ons de vraag moeten durven te stellen: op welke manier benader je zo’n breed the-ma binnen een opleiding die grotendeels bestaat uit een aaneenschakeling van individuele opleidingsonderdelen met een specifi eke invalshoek? Een belangrijke vaststel-ling is echter dat we ons op een kantelmoment bevin-den en allerlei signalen opvangen die ons zeggen dat de ti jdsgeest rijp is voor een verandering in ons programma.

Zien jullie vandaag al concrete veranderingen binnen jullie universiteit?Transiti e UGent wil zowel een denk- als doetank zijn. Aan de hand van allerlei experimenten, projecten en trans-disciplinaire samenwerkingen willen we verduurzaming in de prakti jk omzett en. Vandaag zien we al dat het the-ma leeft . In onze resto is het elke donderdag veggiedag. Op andere dagen worden de porti es vlees van 120 naar 100 gram herleid. Verder wordt er ingezet op een be-tere afvalophaling, duurzame catering en evenementen, circulaire aankopen, ... Waar de gedragsverandering iets moeilijker tot stand komt, is wanneer er sprake is van parkeerrechten te beperken of extra kosten voor vlieg-tuigti ckets aan te rekenen. Toch is het duidelijk dat er

6

• 28 •

Tijd voor prospecti e

opmaak_3.indd 28 15/01/18 22:42

“ECONOMISCHE GROEI LEIDT NIET LANGER TOT EEN VERHOGING VAN

ONS WELZIJN”binnen Transitie UGent iets in beweging is. En dat out of the box denken niet alleen gepredikt maar ook toegepast wordt.

Welke boodschap zou je aan lokale besturen en politici willen meegeven?Een performant milieubeleid gaat gepaard met een langetermijnvisie. Daarom is het zo belangrijk om ver-der dan de volgende verkiezingen te durven denken en hierbij te durven inzetten op zowel een wervend als be-straffend milieubeleid. Ik besef dat het voor politici niet altijd makkelijk is om onpopulaire maatregelen te nemen maar als je ze juist en vanuit een algemeen belang ka-dert, kan je op meer goodwill van de bevolking rekenen dan je spontaan zou denken. De bewustwording dat we iets zullen moeten doen om aan de generaties die na ons komen een leefbare wereld achter te laten is groter dan je denkt.

En laten we vooral afstappen van het Not In My Back Yard-syndroom en voorbij de grenzen van onze eigen gemeenten denken. Je kan de parkeerproblemen van je inwoners bijvoorbeeld verlichten door een blauwe zone in te stellen, maar zo verleg je het probleem van te veel auto’s naar de aangrenzende gemeentes of zones. Het probleem fundamenteel aanpakken vereist dat je het gebruik van de wagen an sich in vraag stelt en nadenkt over hoe je autobezit kan ontraden door alternatieven aan te bieden.

Welke hoopvolle tekens zie je rondom jou?Ik stel vast dat heel wat jongeren op een bedachtzame manier omgaan met afval. Blijkbaar is de bewustwording rond sorteren en recycleren sterker dan het besef dat je wel degelijk een impact op de CO2 -uitstoot hebt. Ook het

feit dat de vleesconsumptie in België de voorbije jaren met 15% gedaald is, is een opsteker. Daarnaast kan je er niet onderuit dat de internationale akkoorden rond sustainable development goals en het klimaatakkoord van Parijs een belangrijke stimulans zijn. Ze maken dat duurzaamheidsdoelstellingen opgenomen worden in het beleid en dat zorgt uiteraard voor een hefboomfunctie.

Maar als we willen dat er fundamenteel iets verandert, zal er meer nodig zijn. Zoals Tim Jackson, de Britse eco-logische economist, het zo treffend samenvat in z’n boek ‘Prosperity without Growth’. Hij beschrijft namelijk hoe economie als instrument kan ingezet worden om meer welzijn te creëren. Hij gaat ervan uit dat we op een punt gekomen zijn dat economische groei zoals we die decennia gekend hebben, niet langer leidt tot een ver-hoging van ons welzijn. Integendeel. In de jaren 50 was economische groei nog een doel op zich. The sky was the limit. Vandaag weten we beter. We hebben wel de-gelijk bepaalde grenzen bereikt. De tijd om een radicale omslag te maken is aangebroken. Het is tijd voor een post-growth-economie waarbij economische en ecologi-sche principes hand in hand gaan. Welkom in de nieuwe wereld! •

• 29 •

opmaak_3.indd 29 15/01/18 22:42

Het klimaat vraagt onze aandacht. Maar nog meer, onze daadkracht. Dit is alvast de overtuiging

van steeds meer burgers die hun bekommernis voor onze planeet omzetten in concrete daden. Vijf

burgers getuigen.

Het klimaat vraagt onze aandacht. Maar nog meer, onze daadkracht. Dit is alvast de overtuiging van steeds meer burgers die hun bekommernis voor onze planeet omzetten in concrete daden. Vijf burgers

getuigen.

HET LAATSTE WOORD IS AAN...

7

• 30 •

Het laatste woord is aan...

opmaak_3.indd 30 15/01/18 22:42

“WE KUNNEN TOCH NIET DOOF BLIJVEN VOOR DE

ALARMERENDE SIGNALEN DIE DE

AARDE ONS GEEFT”

We zijn met ons eerste Repair Café in 2013 gestart. Ik herinner me nog hoe we ons team van reparateurs bij elkaar geronseld hebben tijdens een event dat jaarlijks plaatsvindt in Linkebeek. We hebben toen heel wat Lin-kebekenaars benaderd met de vraag of ze wilden mee-werken aan ons lokale initiatief waarbij we één keer per maand een Repair Café zouden organiseren in ons ge-meenschapscentrum, De Moelie. Toen konden we al uit de reacties van de inwoners afleiden dat het concept van een gratis herstellingsdienst zou aanslaan.

Wat in 2013 begon met een groep van een 12-tal vrijwil-ligers, is vandaag uitgegroeid tot een kleurrijk team van een 60-tal herstellers en verwelkomers. Vandaag kan je in ons Repair Café een beroep doen op zowel elektros-pecialisten, messenslijpers, naaisters, juweelherstellers, fietsenmakers, schrijnwerkers, ICT’ers en ja, zelfs een no-taris. Het loont dus echt de moeite om langs te komen. Want met zo’n uitgebreid aanbod van vakmanschap is de kans groot dat je met een hersteld object of oplossing naar huis zal kunnen keren.

Het mooie aan Repair Café is dat het mensen niet alleen de kans biedt om hun kapotte spullen een tweede leven te geven. Het is ook een ideale gelegenheid om mensen te ontmoeten en elkaar met heel praktische dingen te helpen. Dat het concept beantwoordt aan een behoefte die bij de mensen leeft, blijkt uit de cijfers. De voorbije vijf jaar vonden er maar liefst 2.832 interventies plaats waarvan 70 % met succes. Concreet betekent dit dat we dus in meer dan 2.000 gevallen de defecte voorwerpen

van mensen konden herstellen. Als dat geen efficiënte manier is om overconsumptie tegen te gaan!

Wat me drijft? Dat is heel eenvoudig. Ik ga ervan uit dat we maar één aarde hebben. Willen we die niet in een abominabele staat achterlaten aan de generaties die na ons komen, dan zullen we nu actie moeten nemen en op een andere, meer duurzame manier moeten gaan leven. We kunnen toch niet doof blijven voor de alarmerende signalen die de aarde ons geeft en voor de noodkreten die steeds meer wetenschappers slaan. Eenmaal het echt tot je doorgedrongen is dat we onze aarde aan het uitputten zijn, dan kan je niet anders dan actie nemen.

Zelf ben ik ervan overtuigd dat het anders en beter kan met minder. Soms maak ik me wel al eens zorgen over het feit dat de transitie naar een duurzamer manier van leven niet snel genoeg gaat. Maar dan durf ik te hopen op het vlindereffect. Daarmee bedoel ik dat de som van al onze kleine inspanningen een kettingreactie in gang zet die steeds krachtiger zal worden en op een bepaald moment niet meer tegen te houden zal zijn. Kleine, loka-le initiatieven zoals Repair Café lonen dan ook absoluut de moeite. Ze zorgen ervoor dat de bal aan het rollen gaat en zich een weg baant naar dat ene doel dat ‘duur-zame toekomst’ heet.

Meer info?www.repaircafe.orgrepaircafelinkebeek@gmail.com

Joëlle GrimmeauCoördinator Repair CaféLinkebeek

“

”

• 31 •

opmaak_3.indd 31 15/01/18 22:42

“VELE KLEINTJES

MAKEN ÉÉN GROOT”

Dat onze straat door de gemeente Asse bekroond werd met de prijs ‘Straat met het Beste Klimaat’ hebben we echt als een bekroning op onze inspanningen ervaren. Met ‘we’ bedoel ik Sascia Vasseur, Katia Jossa en mezelf die aan de kar geduwd hebben maar ook alle inwoners van onze straat. Zonder hun enthousiasme en inzet had-den we deze prijs nooit gewonnen.

Ons verhaal begint in maart 2016. We zijn toen van start gegaan met het lanceren van een Facebookpagina waar-op we de inwoners van onze straat allerlei tips gaven om op een milieuvriendelijke manier te leven. Met de tijd zijn onze milieuvriendelijke tips en initiatieven alsmaar toegenomen. Het was hartverwarmend om te zien hoe mensen zich engageerden om samen op een andere en meer bewuste manier te leven.

Zo was er bijvoorbeeld een vrij grote respons op onze oproep om korte verplaatsingen niet langer met de auto, maar te voet of met de fiets te doen. Ook het carpoolen is in onze straat steeds populairder geworden. Mensen stelden vast dat het best handig is om het vervoer van kinderen naar en van school te groeperen. En dan waren er nog de ontbijten en de nieuwjaarsreceptie met lokale producten. En de insectenhotels die we met de kinderen bouwden, de tips om minder energie in je keuken te ver-bruiken en de Happy Veggi-tips...

Het zijn maar een paar voorbeelden, er zijn nog zoveel meer zaken die we gerealiseerd hebben. Sascia, Katia en ik vormden dan ook een sterk team. Ik bracht voor-al ideeën aan. Sascia focuste zich op de communicatie en Katia was dan weer heel sterk in het inschakelen van digitale media om onze boodschap te verspreiden. Onze boodschap was vrij eenvoudig maar sloeg aan: vele klein-tjes maken één groot. Zo’n 80% van de bewoners van onze straat zette het in ieder geval aan om op een andere manier te gaan leven. Niet altijd via wereldschokkende dingen, maar wel via kleine initiatieven die een dieper bewustzijn rond milieu en klimaat teweegbrachten.

Of onze inspanningen als straat binnen een globaal per-spectief geen druppel op een hete plaat zijn? Ik durf te hopen van niet. Natuurlijk besef ik dat het cruciaal is dat we met z’n allen over de hele wereld inspanningen leve-ren. Ik ga dan ook niet ontkennen dat sommige bericht-geving over de klimaatopwarming me somber stemt. Maar dat mag geen reden zijn om dat wat we geïniti-eerd hebben te laten varen. Het is aan ons om het goe-de voorbeeld te geven. En laten we niet vergeten dat al onze inspanningen ook leuk om te doen zijn en de inwo-ners van onze straat dichter bij elkaar gebracht hebben. Ook dat is mooi meegenomen!

FacebookKlimaatstraat 'Grotenbroek'

Laurence HeemanWinnaar ‘Straat met het Beste Klimaat’Asse

“

”

7

• 32 •

Het laatste woord is aan...

opmaak_3.indd 32 15/01/18 22:42

“LATEN WE VAN DIE SEIZOENSGROENTEN

GENIETEN”

Vier jaar geleden ben ik de uitdaging aangegaan om samen met onze medewerkers deze bio-boerderij een duurzame toekomst te geven. Het is aanmoedigend om te zien dat onze nieuwe initiatieven bij steeds meer men-sen aanslaan. Ik denk dan vooral aan onze bio-zelfoogst waarbij je als lid van onze community zelf heerlijke groenten in onze tuin kan komen oogsten. Maar liefst 117 mensen hebben hierop ingetekend.

Een tijdje geleden zijn we ook begonnen met het orga-niseren van bio-tuinieren voor kinderen. Ook hier zit de respons goed. De deelnemers (kinderen met hun ouders of kleinkinderen met hun grootouders) vinden het niet alleen een leerrijke, maar ook aangename ervaring om dicht bij de natuur te staan en haar vruchten te plukken.

Daarnaast zijn er natuurlijk nog altijd onze groente- en fruitpakketten die we aan bedrijven en organisaties le-veren. En is er ook nog onze hoevewinkel die sinds kort open is tot 19 uur. Zo maken we onze producten nog toe-gankelijker, ook voor mensen die fulltime werken.

Het interessante aan Den Diepen Boomgaard is dat we al 20 jaar ons steentje aan een duurzame toekomst bij-dragen en dit op een consequente manier doen. Wist je dat we in de winter geen groenten of fruit in onze serres kweken? Waarom willen we ook per se in de winter zo-merproducten op ons bord hebben? In de winter zijn er zo veel andere lekkere groenten die de natuur ons biedt.

Laten we van die seizoensgroenten genieten en stoppen met allerlei voedingsproducten van over de hele wereld via gekoelde vliegtuigen te vervoeren.

Of ik altijd zo milieubewust geweest ben? Thuis heb ik alvast met de paplepel meegekregen dat je eigen geteel-de groenten een delicatesse zijn. Maar ik moet toegeven dat — sinds ik hier werk — ik nog bewuster ben gaan leven. Ik stel vast dat het bewustzijn rond klimaat en milieu bij veel mensen toeneemt. Gezond en duurzaam leven wordt voor steeds meer mensen een prioriteit. Dat wij als sociale werkplaats mensen hierbij kunnen helpen, vind ik een mooie gedachte. Het zet ons aan om er elke dag opnieuw voor te gaan en de natuur een handje toe te steken zodat we een rijke oogst aan onze klanten kun-nen aanbieden.

Meer info?www.diepenboomgaard.be

Sara HeyvaertAlgemeen coördinatorDen Diepen Boomgaard (Grimbergen)

“

”

• 33 •

opmaak_3.indd 33 15/01/18 22:42

“ONZE BESTEMMING?

ZO VEEL MOGELIJK WONINGEN IN ONZE

REGIO VERDUURZAMEN”

Met onze Kyoto-mobiel trekken we doorheen 17 ge-meenten die in het Pajottenland en de Zennevallei ge-legen zijn. Waarvoor kan je ons aanspreken? Zoals de naam van ons vehikel al aangeeft, is onze inzet een kli-maatvriendelijke omgeving. Zo veel mogelijk woningen in onze regio verduurzamen is dan ook de bestemming waar we met onze Kyoto-mobiel willen geraken. Dit doen we concreet door mensen advies te geven over hoe ze het energieverbruik van hun huis kunnen verminderen.

Ons team beschikt over apparatuur om het energiever-bruik van je woning in kaart te brengen. Op basis daarvan stellen we dan een energiebesparingsplan op. De voor-bije 2.5 jaar hebben we 307 gezinnen begeleid. 136 van die gezinnen hebben effectief de stap naar een klimaat-neutrale woning gezet en hebben aan energierenovatie gedaan.

Een andere doelstelling die we nastreven is het organise-ren van groepsaankopen. Zo krijg je immers het kruisbe-stuivende effect van buren die elkaar warm maken voor duurzame energie. Geen enkele campagne kan daar tegenop. We willen hierin nog een stap verder gaan en mensen samenbrengen om in grote energieprojecten rond biopower te investeren. Het project in Halle waarbij alle straatlampen door ledlampen vervangen werden, is hiervan een goed voorbeeld.

Wat m’n drijfveer is om me fulltime voor duurzame ener-gie in te zetten? Ik wil vooral mensen op een laagdrem-

pelige manier bijstaan zodat we samen aan de hand van concrete acties energie kunnen besparen. Uiteraard doe ik dit omwille van m’n bezorgdheid voor het milieu. Maar m’n ambitie gaat verder dan dat. Ik ben ervan overtuigd dat je door aan energiebesparing te doen economische opportuniteiten kan creëren.

Door als burgers onze krachten te bundelen om op lokaal vlak milieuvriendelijke energie te produceren, zorgen we trouwens niet alleen voor extra werkgelegenheid. We maken ons ook minder afhankelijk van import vanuit lan-den zoals Iran, Irak en Saoedi-Arabië, ... Minder CO2-uit-stoot, meer duurzame energie, meer tewerkstelling en meer autonomie; dat we daar met onze Kyoto-mobiel kunnen aan meewerken; het geeft mij alvast de energie om op volle kracht verder te gaan.

Meer info?www.pajopower.beinfo@pajopower.be02 306 46 52

Bruno MoensDirecteur, PajoPowerInitiatiefnemer van de Kyoto-mobiel

“

”

7

• 34 •

Het laatste woord is aan...

opmaak_3.indd 34 15/01/18 22:42

“ALS KRITISCHE BURGER WIL IK NIET ALLEEN AAN DE ZIJ-LIJN COMMENTAAR

GEVEN”

Twee jaar geleden werd ik lid van het lokale klimaatteam in Zaventem. Als kritische burger wil ik namelijk niet al-leen aan de zijlijn commentaar geven over wat er fout gaat, ik wil ook iets doen en bijdragen aan een klimaat-vriendelijke omgeving. De infoavonden die het klimaat-team organiseert, zijn best interessant. Zo heb ik onlangs weer iets opgestoken over hoe je spouwmuren best iso-leert.

In maart 2017 hebben we met ons gezin de stap gezet om onze dieselwagen in te ruilen voor een elektrische wagen. We liepen al een tijdje met het idee, maar het zijn onze zonen die ons het beslissende duwtje in de rug hebben gegeven. En ja, vandaag zijn we de trotse eigenaar van een Nissan Leaf (100% elektrisch). We ge-bruiken hem voor korte afstanden en stellen vast dat het aardig meevalt. Wist je dat een elektrische wagen bij het starten in de kou nooit echt problemen geeft?

In onze garage hebben we een laadpaal geïnstalleerd. Onze auto via deze paal opladen duurt ongeveer 4 uur. In principe kunnen we via onze zonnepanelen elektrici-teit opwekken om de auto op te laden. Alleen moet je er rekening mee houden dat het oplaadproces dan tijdens de zonuren van de dag moet plaatsvinden en dat is niet altijd even handig. Ik ben dus nog op zoek naar een op-lossing met een opslagbatterij in huis.

Wat ons drijft om in duurzaamheid te investeren? M’n kritische wetenschappelijke achtergrond heeft hier zeker

mee te maken. Ik lees enorm veel en als je goed geïnfor-meerd bent, dan kan je niet anders dan tot het besef ko-men dat het de verkeerde kant met ons klimaat en milieu uitgaat. Je kan blijven protesteren, maar ik vind het veel belangrijker om aan duurzame initiatieven te participe-ren en zo het tij te helpen keren.

Ik stel vast dat ook m’n echtgenoot en m’n kinderen aardig hun steentje bijdragen. M’n vrouw is kampioen in sorteren en composteren. En onze vier zonen nemen automatisch de duurzaamheidsgedachte mee in hun aankoopbeslissingen. Twee van onze zonen zijn daaren-boven vegetariër. Het doet mij zeggen dat de jongere ge-neratie zich wel degelijk bewust is van de noodzaak om anders te gaan leven. En nog belangrijker, dat ze de daad ook bij het woord voegen.

Meer info?www.zaventem.be

Dick NieuwenhuisKlimaatteam Zaventem

“

”

• 35 •

opmaak_3.indd 35 15/01/18 22:42

• Adjunct-directeur

• Informatieveiligheidsconsulent

• Juridisch medewerker (administratieve handhaving)

• Medewerker HR & personeelsdienst

• Milieutoezichthouder

• Milieudeskundige

• Projectcoördinator wegeninfrastructuur

• Veiligheidscoördinator niveau A

 Geïnteresseerd? Stuur een mail naar vacature@haviland.be.

Meer info?Surf naar www.haviland.be.

HAVILAND WERFT AAN...

• 36 •

opmaak_3.indd 36 15/01/18 22:42

COLOFONHAVILAND MAGAZINE

IS EEN UITGAVE VAN INTERCOMMUNALE HAVILAND.

Verantwoordelijke uitgeverStephan Verwee

ContactpersoonKoen De Reu

koen.de.reu@haviland.be

AdresBrusselsesteenweg 617

1731 Zellik

RedactieKoen De Reu & Nathalie Dirix

Vormgeving Kristel Geukens

FotografieFilip Claessens

Realisatie & productieC-company

opmaak_3.indd 37 15/01/18 22:42

opmaak_3.indd 38 15/01/18 22:42