word niet te oud

12 havana

afstuderen voor dat je opa bent

Wie z’n studie niet binnen 4,5 jaar af-rondt, kost meer dan hij oplevert. Het is de HvA er dan ook alles aan gelegen om de langstudeers zo snel mogelijk naar de eindstreep te helpen.

Eigenlijk heeft Dennis Lassing (28, tiendejaars Informa-tica) gewoon heel erg pech gehad. De eerste twee jaar van zijn studie gingen prima, totdat zijn vader overleed. Daarna kreeg zijn moeder een fout vriendje en werd zijn zus zwanger. Dennis had er genoeg van, pakte zijn spul-len en is op zichzelf gaan wonen. Om dit te bekostigen is hij fulltime gaan werken, maar het bedrijf waar hij werkte ging failliet, dus moest hij weer op zoek naar een nieuwe baan. De afgelopen tien jaar heeft hij zich elk jaar weer opnieuw ingeschreven. “Ik heb nooit het idee gehad om te stoppen met studeren.”De HvA telt bijna vijfduizend studenten die zoals Dennis langer dan 4,5 jaar staan ingeschreven. Geen probleem zou je denken, als ze elk jaar maar trouw hun collegegeld betalen. Toch kost deze groep studenten de HvA meer geld dan ze opleveren. Per student krijgt de HvA van de overheid een vergoeding om het onder-wijs te bekostigen. Voor studenten die langer dan 4,5 jaar staan ingeschreven, krijgt de HvA echter niet het volledige bedrag vergoed. De onderwijsinspanning voor studenten die langer studeren zou lager liggen. Per ingeschreven jaar wordt de vergoeding steeds kleiner. Hoe langer een student dus over zijn studie doet, hoe kostbaarder het voor de HvA wordt.Deze correctie pakt extra slecht uit voor hogescholen met een breed onderwijsaanbod, zoals de HvA. Studen-ten stappen nogal eens over van de ene naar de andere studie, legt Jolanda van Blanken (hoofd Planning & Control) uit. De jaren dat een student stond ingeschre-ven tijdens de eerste studie, blijven dan wel gewoon staan. Ook domeinen die duale en deeltijdopleidingen aanbieden, hebben relatief meer last van langstudeerders.De groep langstudeerders drukt behoorlijk op de begro-ting van de domeinen volgens Blanken. De domeinen krij-gen minder geld, maar moeten er wel hetzelfde voor doen. Dat betekent inkrimpen. En dat kan effect hebben op het onderwijs. Het is de HvA er dan ook alles aan gelegen om de langstudeerders te helpen de eindstreep te behalen. En eigenlijk willen langstudeerders zelf vaak ook niets liever.

afrondenLangstudeerder Paul (naam gefingeerd, 32, tiendejaars Technische Bedrijfskunde) werkt al een aantal jaar bij het-zelfde bedrijf. Eigenlijk heeft hij niks te klagen, maar toch wil hij nog steeds afstuderen. “Als je eenmaal op een be-paald niveau zit, dan houdt het op. Je kan wel doorgroeien binnen je organisatie, maar op een gegeven zit je aan je max. Dan is zo’n papiertje toch wel handig.” Ook zijn de gesprekken met headhunters al een paar keer stukgelopen omdat hij geen diploma had. De ‘berg aan werkervaring’ telt dan toch niet zwaar genoeg. “Ze gaan twijfelen en bieden me een lagere functie aan. Dan haak ik af.”

Martine Roseboom (35, ‘ik weet niet eens meer hoeveel-stejaars’, tweedegraads docentenopleiding Geschiedenis) heeft ook haar redenen om af te studeren. “Als bevoegd docent heb je toch meer mogelijkheden als je gaat sollici-teren. Bovendien heb je meer kans op vaste aanstelling en je hebt natuurlijk een bredere kennisbasis. Maar ik wil het eigenlijk vooral voor mezelf afmaken. Ik wil het nou wel eens afronden.” Maar gemotiveerd of niet, daarmee ben je er blijkbaar nog niet. De meeste langstudeerders zijn al – zij het onbevoegd – fulltime aan het werk en moeten daarnaast nog eens de motivatie opbrengen om aan opdrachten en tentamens te werken. “Tentamens zijn het probleem eigenlijk niet. Wel de opdrachten en groepspro-jecten. Veel opdrachten sluiten niet aan bij wat je uiteinde-lijk in je werk nodig hebt. Of je hebt er weinig tijd voor.”Bij de docentenopleidingen zijn ze anderhalf jaar geleden met een pilotproject begonnen om te kijken of de in de praktijk opgedane vaardigheden niet omgezet kunnen worden in studiepunten: het erkennen van verworven competenties (evc). Aangezien veel langstu-deerders al lang op hbo-niveau werken, hebben ze een hoop kennis al opgedaan in de praktijk. Door te kijken of ze hier studiepunten voor kunnen krijgen hoeven de

studenten niet meer alle vakken te doorlopen en kunnen ze sneller hun diploma halen. De pilot was succesvol. Elf van de zestien studenten die aan de pilot meededen, zijn binnen een halfjaar afgestu-deerd. Inmiddels zijn er zeventig studenten benaderd in de hoop ook hen aan hun diploma te helpen doormid-del van het erkennen van verworven competenties. Ook bij Informatica en Economie (die net als de docen-tenopleiding ook veel langstudeerders hebben) zitten ze de studenten hard achter de broek. En ook bij deze domeinen kijken ze welke vaardigheden de studenten kunnen gebruiken voor het behalen van studiepunten. Willem Brouwer, docent Technische Informatica: “Ik nodig zo veel mogelijk studenten uit voor een gesprek. Ik probeer ze te activeren, zodat ze weer willen. Dan kijken we hoe moeilijk of makkelijk het is om ze te laten

afstuderen. We proberen het studieprogramma te mat-chen met wat ze voor hun werk doen.” In praktijk zijn het allemaal studenten die al in ict werken, legt Brouwer uit. “Het zijn nooit barkeepers. Het zijn vaak studenten die na hun studie zijn blijven hangen en niet via een sol-licitatie ergens zijn binnengekomen.”Maar met alleen het verzilveren van de studiepunten ben je er nog niet, hebben de studentbegeleiders ge-merkt. Jos Petit, propedeusemanager HES voltijd: “Er zit iets bijzonders in het gedrag van de studenten. Sommi-gen zijn blij dat je ze belt, maar dan lukt het ze toch niet om de vaart erin te houden. Het valt niet mee ze af te laten studeren, zonder ze genadezesjes te geven.”Bij de HES werken ze met ‘aanjagers’, die zich bezighou-den met het motiveren van langstudeerders. Petit is een van die aanjagers: “Ik heb een stuk of vijf studenten in mijn mapje zitten en bel en mail ze regelmatig. Bena-druk welke afspraken we gemaakt hebben en vraag of ze er nog mee bezig zijn. Dan begint het schaamteproces. Hebben ze nummerherkenning, dan drukken ze mij weg.” Maar Petit geeft niet snel op. “Ik probeer van alles: papa is boos, papa is teleurgesteld, papa is blij, papa is verdrietig. Al die rollen neem je aan.” Bij de meeste ondervraagde studenten blijkt deze per-soonlijke aanpak en steun het effectiefst te zijn. Langstu-deerder Martine was een van de zestien studenten die benaderd is voor het evc-pilotproject van de docenten-opleiding. “Persoonlijke benadering is heel belangrijk. Normaal ben je een nummertje, maar doordat ik nu veel persoonlijker begeleid werd, was de druk groter.” Ook het gevoel dat ze geselecteerd was voor dit project, droeg bij aan haar motivatie. “Ik heb zó veel mogelijkheden gehad. Ik wist: dit is mijn laatste kans. Ik wilde het niet verpesten.” Martine is in 2008 afgestudeerd. Paul is inmiddels aan het afstuderen en ervaart het-zelfde. “Mijn begeleiders spelen een grote rol. Ze helpen me met de structuur. Ze kijken naar wat ik al wel en nog niet kan. Samen bepalen we wat ik nog moet doen.” Ook Dennis is blij met de begeleiding die hij krijgt. “Sinds Willem Brouwer me helpt gaat het goed. Daar-voor had ik bijna geen contact met de studieloopbaan-begeleider. Willem mailt me vaak en regelt dingen.” Dennis denkt dat het belangrijk is dat de docenten blij-ven vragen waar hij mee bezig is. “Het is wel een beetje handje vasthouden en misschien moet dat niet meer op het hbo. Maar ze moeten toch wát.” n

‘Zo’n papiertje is toch wel handig’

tekst jobien groen

beeld pascal tieman

Langstudeerders per domein Procent Absoluut langstudeerders Totaal aantal ingeschreven Onderwijs en Opvoeding 16 767 4788Media, Creatie en Informatie 14 948 6666Economie en Management 13 1606 12620Techniek 13 590 4705Bewegen, Sport en Voeding 11 225 2021Maatschappij en Recht 8 417 5046Gezondheid 7 187 2557 Een langstudeerder staat vijf jaar of langer ingeschreven. De cijfers zijn van 2008.

havana 13