Handreiking verhoogde asielinstroom t.b.v. het lokaal ... · daarnaast nog andere taken in de...

Handreiking verhoogde asielinstroom t.b.v. het lokaal bestuur en betrokken partners

November 2015

Handreiking verhoogde asielinstroom voor het lokaal bestuur enbetrokkenpartners

1. ToelichtingNederlandheefttemakenmeteenverhoogdeinstroomvanasielzoekers.Landelijkepartnersuitdevreemdelingenketen,zoalshetCOA,deIND,deDienstTerugkeer&Vertrekwerkennauwsamenmetgemeentenen tal vanpartnersomsamendezemaatschappelijkeuitdagingaan tegaan.Op lokaalniveauwordtextraopvanggeorganiseerd.Dezeopgaveheeftveelkanten,zoals:− Hetrealiserenvandeopvanglocatieenbijbehorendefaciliteiten;− Zorgendagbesteding;− Hetinformerenvandegemeenteraadenbewoners;− Hetomgaanmetmogelijkeveiligheidsrisico’s,incidentenenonrust;− Asielzoekers een realistisch beeld geven over start en duur van de asielprocedure, en de

proceduresvandeINDvoornareizendegezinsleden.Steedsmeergemeentendoenervaringopmetopvangvanasielzoekers.Indeeersteplaatsomdatzeeen belangrijke rol hebben in het huisvesten van statushouders, asielzoekers die (tijdelijk) inNederland mogen blijven. Maar ook krijgen gemeenten steeds vaker te maken metcrisisnoodopvang, noodopvang (COA) of een andere vorm vanopvang.Deze ervaringen zijn benutvoordezehandreiking.12De handreiking is bedoeld voor het lokaal bestuur en alle partners die betrokken zijn bij deverhoogde asielinstroom. Het gaat zowel om de vreemdelingenketen, veiligheidspartners,hulpverleners en andere instanties. Zo dient deze handreiking als wegwijzer en hulpmiddel bij devraagstukkendieopditmomentspelen.Dehandreikingbestaatuit:− Een algemeen deelmet informatie over de verschillende typen locaties (2), de verdeling van

verantwoordelijkheden (3), het opvangproces (4), de asielprocedure (5), gezondheidsaspecten(6),veiligheidenincidenten(7),wijzevanafstemmen(8),decommunicatie(9)envindplaatsvanmeerinformatie(10).

− Eenbijlagemetspecifiekeinformatie,tipsenaandachtspuntenvooropvang(bijlage1);− Eenbijlagemetspecifiekeinformatie,tipsenaandachtspuntenoverveiligheid(bijlage2);− Een bijlage met informatie over de juridische aspecten: bestuurlijk, strafrechtelijk en

vreemdelingenrechtelijk(bijlage3).Afhankelijk van de behoefte kan de hele handreiking worden benut, maar soms zal het volstaangericht onderwerpen te raadplegen. Steeds geldt dat het aan het bevoegd gezag is om keuzes temaken.Hetwerkenmet scenario’s kanhelpenomals lokaalbevoegdgezagvast te stellenwatdebesteaanpakis.Indeopvangsituatie,maarookbijincidenten.Deze handreiking is ontwikkeld in nauwe samenspraak tussen de Vereniging van NederlandseGemeenten,hetNederlandsGenootschapvanBurgemeesters,hetCollegevanprocureurs-generaal,deNationalePolitie,hetMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatiesenhetMinisterievan Veiligheid en Justitie. Zij zijn hierbij ondersteund door het COT Instituut voor Veiligheids- enCrisismanagement.

1OndermeerismateriaalgebruiktvanhetLOCC,waarondereenQ&A)enoverzichtenvandegemeentenLarenenLelystad.2Indiscussieswordtzoweldetermasielzoekersalsvluchtelingengebruikt.Indehandreikinghanterenwedeterm‘asielzoekers’,omdatdezetermbetrekkingheeftoppersonendieinNederlandasielaanvragen.

Handreikingverhoogdeasielinstroom

2

Lerenvanelkaarenondersteuning Debereidheidvangemeentenomelkaartehelpenisgroot,bijvoorbeeldviadeeigenVeiligheidsregio,regionaleveiligheidsallianties,deVNGofviahetNederlandsGenootschapvanBurgemeesters.GemeentenkunnenbijhetOndersteuningsteamAsielenVergunninghouders(OTAV)terechtmetvragen,maarookvoorexpertiseenkennisdeling:www.vng.nl/asiel.Ookkandezogenoemdevliegendebrigadeondersteunen.Verwijzingnaaraanvullendeinformatie,onder andere over de mogelijkheden voor ondersteuning vindt u op de websitewww.burgemeesters.nl/asielinstroom/informatie. Alle tips en aandachtspunten gelden als advies.Hetisaanhetbevoegdgezagomeigenkeuzestemaken.

2Verschillendesoortenopvanglocaties3Erzijnverschillendetypenopvang:− Crisisnoodopvang: locaties, zoals sporthallen,dieook voor incidenten, rampenof crisiswordengebruikt

doorbevolkingszorg.Op18september2015iseenoproepgedaanaangemeentenomdezeaanteleveren.Dezeopvangisinbeginselbedoeldvoor72uur,waarnaasielzoekerskunnendoorstromennaardeanderevormen van opvang. Ook komt het voor dat aan gemeentenwordt gevraagd de periode van 72 uur teverlengen,totdatereennieuweplekisgevondenvoordebetreffendegroep.Somsvolgterna72uureenvolgendegroep,diedanookvoor72uurwordtopgevangen.Decoördinatievandecrisisnoodopvangligtprimair bij veiligheidsregio of – indien dat regionaal is afgesproken – bij een provincie of grote stad.Gemeenten hebben aangegeven zich tewillen inzetten voor langer durende crisisnoodopvang, die is teorganiserenviadeveiligheidsregio's,provincie,ofeenkerngemeentemetomringendegemeenten.

− Noodopvang:hallenenlocatiesvoorpaviljoensdiezestottwaalfmaandenopvangkunnenbiedenaan+/-300 ofmeer asielzoekers. Bij voorkeur in de directe nabijheid van een potentiele tijdelijke of reguliereopvanglocatie. Kabinet, VNG en IPO hebben een beroep gedaan op de provincies om onder regie vanrijksheren (de Commissarissen van de Koning) in alle provincies een noodopvanglocatie(s) in te richten(omvangvan2.000-2.500enzijniniedergevalnodigtotenmet2016).

− Reguliereopvang(AZC):eenasielzoekerscentrum(AZC)datdoorhetCOAwordtgeëxploiteerdvooreentermijnvanaftweejaarmeteenopvangcapaciteittot1500+personen.Incidenteelwordenookrecreatieparken,migrantenhuisvestingofvergelijkbareaccommodatiesbenut.Deexploitatiewordtdeelsdoordeverhurendeeigenaargevoerd(voorcirca300–800ofmeerpersonen).Hetkangaanomlangdurigeopvanglocaties(tot30jaar)entijdelijkeopvanglocaties(tot5jaar).ErwordthardgewerktomnieuweAZC’smogelijktemaken.DitgebeurtonderregievanhetCOA.Hetuitgangspuntisomflexibelomtegaanmet500+,bijvoorbeelddoorkleinerevestigingenvaniniedergeval100+alsonderdeeltezienvaneengrotevestiging(hetsatellietmodel).

− Huisvestingvergunninghouders:4dehuisvestingvanvergunninghoudersiseenverantwoordelijkheidvandegemeenten.NaeentijdelijkverblijfbijhetCOAverhuistmennaarwoonruimteineengemeente.

Hetcontactmetgemeenteniservóórhetmomentdateenlocatie ingebruikwordtgenomen.HetCOAopentpaseenlocatie,nadathetgemeentebestuurhiermeeheeftingestemdeneronderlingeafspraken zijn gemaakt.Degemeente is verantwoordelijk voorde inrichting van - endedagelijksegang van zaken rondom crisisnoodopvang. Het COA is verantwoordelijk voor de noodopvang enreguliere opvang AZC’s). Voor een volledig overzicht zie: https://www.coa.nl/nl/over-coa/opvanglocaties/soorten-opvanglocaties.

3Zie:https://www.coa.nl/nl/gemeenten/opvanglocatie-in-uw-gemeente4Opvangisdetermvoorhetverblijfvanasielzoekers.Huisvestingdetermdiegebruiktmoetwordenwaarhetbetrefthetwonenvanvergunninghoudersinwoonruimtenineengemeente.


3

3VerantwoordelijkhedenophoofdlijnenBurgemeester

Deburgemeesterisdeverantwoordelijkebestuurdervoordehandhavingvandeopenbareorde en de hulpverlenende taak van de politie. De burgemeester heeft in dat kader hetgezagoverdepolitie(artikel172,eerstelid,Gemeentewetenartikel11Politiewet2012).Deburgemeester is verantwoordelijk voor de tolerantiegrenzen met betrekking tot deopenbareorde.Hijofzijsteltdezevastinafstemmingmetdeofficiervanjustitie.

Gemeente De gemeente verzorgt op verzoek van het COA de crisisnoodopvang, maar ook dehuisvesting van statushouders. Het gemeentebestuur heeft een belangrijke rol in decommunicatieoveropvang.DitinnauwesamenwerkingmethetCOAenanderepartners.De gemeente heeft tevens een rol in zowel de maatschappelijke begeleiding alsarbeidsmarkttoeleidingvanvergunninghouders.

(Hoofd-)officiervanJustitie

De (hoofd-)officier van justitie is verantwoordelijk voorde strafrechtelijkehandhaving vanderechtsorde:hetopsporenenvervolgenvanstrafbarefeiten.Hetopenbaarministeriesteltindatkaderdestrafrechtelijketolerantiegrenzenvastinafstemmingmethetlokaalbestuur.

Politie Depolitiehandhaaftdeopenbareordeenderechtsordeondergezagvandeburgemeesteren de officier van justitie. Ook is de politie belast met de handhaving van deVreemdelingenwet.Ditgeschiedtondergezagvandestaatssecretaris.DeNationalePolitieheeft momenteel voor de eigen, landelijke coördinatie een Nationale Staf GrootschaligBijzonder Optreden Asielstromen enMensenhandel (NSGBO) ingericht. Hierin komen alleeenheidoverstijgendevraagstukkensamenenwordtervaringenexpertisegebundeld.HetNSGBOiscoördinerend(nietsturend)enondersteuntdeeenhedenen,viadeeenheden,hetlokaalbevoegdgezag.Degezagsrelatieblijftonveranderd.

COA Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is verantwoordelijk voor de opvang,begeleidingenuitstroom(uitdeopvang)vanasielzoekersinNederland.Inopvanglocatiesishet COA verantwoordelijk voor de leefbaarheid en veiligheid. Het schakelt daarvoor ookandere organisaties in, zoals Vluchtelingenwerk Nederland, particulierebeveiligingsbedrijven,etc.

Staatssecretarisvan VeiligheidenJustitie

DestaatssecretarisvanVeiligheidenJustitieispolitiek-bestuurlijkverantwoordelijkvoordeopvangvanasielzoekersendebehandelingvanaanvragentotverblijf inNederland.Ookisde staatssecretaris bevoegd gezag over de politie en de KoninklijkeMarechaussee in hetkader van de Vreemdelingenwet. De Nationale Politie heeft reguliere taken in devreemdelingenketen, zoals de registratie en identificatie van vreemdelingen en deinbewaringstelling voor het uitzetproces. Namens de staatssecretaris van V&J is deDirecteur-generaalVreemdelingenzakengemandateerdgezagdrager.

IND DeImmigratie-enNaturalisatieDienst(IND)isverantwoordelijkvoorhetuitvoerenvanhettoelatingsbeleid in Nederland. De IND beoordeelt en toetst alle aanvragen vanvreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden. De INDwerktnauwsamenmethetCOAendeDT&V.

KMAR De Koninklijke Marechaussee voert het mobiel toezicht veiligheid (MTV) uit in debinnengrensregio. Dit zijn steekproefsgewijze controles op illegale immigratie enmensensmokkel.HetMTVisgeïntensiveerdvanwegedehogeasielinstroom.DeKMARheeftdaarnaast nog andere taken in de vreemdelingenketen, zoals grensbewaking aan hetNederlandse deel van de EU-buitengrens (lucht- en zeehavens),ondersteuning van deasielprocedure met documentenonderzoek, en indien nodig het begeleiden van illegalevreemdelingenbijhungedwongenterugkeer.

Beveiliging HetCOAmaaktvoordeveiligheidopeenopvanglocatiegebruikvanparticulierebeveiliging.Beveiligingindecrisisnoodopvanggebeurtinopdrachtvandegemeente.

Veiligheidsregio De veiligheidsregio kan met haar crisisstructuur en organisatie een rol spelen in hetorganisereneningoedebanenleidenvandeopvang.HierbijkunnendevoorbereidingeninhetkadervanBevolkingszorgvanuitdecrisisbeheersingwordenbenut.

GGD DeGGD’envoereninopdrachtvandegemeenteofhetCOAdepubliekegezondheidszorguitvoorasielzoekersindeopvanglocaties.HetbetreftondermeerdeJeugdgezondheids-zorg,tbc-screening,tbc-preventieentbc-bestrijding,infectieziektepreventie-enbestrijdingengezondheidsbevordering.


4

GCA HetGezondheidscentrumAsielzoekers(GCA)organiseertdeeerstelijnshuisartsenzorgvoorasielzoekersopCOA-opvanglocaties,zoalsdenoodopvangenAZC’s.

LOCC Een algemene rol van het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) is hetverbindenenfaciliterenvandesamenwerkingtussenCOAenVeiligheidsregio’s (VR’s).HetLOCC ondersteunt onder meer door middel van landelijke overzichten, Q&A’s, en eenlandelijk operationeel beeld over de omstandigheden rond de opvangcentra. Het LOCCbeheert hiervoor het Landelijk Crisis Managementsysteem (LCMS) en zorgt voor inzicht,verwervingenverkavelingvandebenodigde(schaarse)opvangcapaciteiten.

Hulpverlening Op verschillende manieren wordt hulpverlening ingezet, zoals EHBO, begeleiding enpsychosociale hulp. Voorbeelden zijn het Nederlands Rode Kruis, dat in opdracht van hetCOA ‘Welkom-winkels’ verzorgtengemeentenondersteunt.Anderehulpverleners zijnhetLegerdeHeils,slachtofferhulpenstichtingVluchtelingenwerk.

4DeasielprocedureDoordehogeinstroomverlooptdeasielprocedureoponderdelenandersdangewoonlijk.Hieronderisdehuidigesituatiesamengevatineeninfographic.Daarondervolgteenkortetoelichting.

− Asielzoekerskomen–mogelijkviaanderelocaties–inTerApel.Hierwordenzegeregistreerd(dit

isnognietgeïdentificeerd)envervolgensondergebrachtineengemeentelijkecrisisnoodopvanglocatieofinéénvandenoodopvanglocatiesvanhetCOA.

− Hetkomtvoordatpersonenopmeerdere locaties incrisisnoodopvang terechtkomen,voordatidentificatieplaatsvindt.Deze identificatiedoordepolitievindtnormaliterplaats inTerApelofopmeerdereandereplekken.DaarnavindtdeTBC-screeningplaats.


5

− Op enig moment brengt het COA de asielzoeker onder in een ‘pre-procesopvanglocatie’(pre-pol).5 Hij of zij verblijft hier in afwachting van de Rust en Voorbereidingstermijn (RVT) en deAlgemene Asielprocedure (AA). Wanneer bekend is wanneer de RVT en AA starten wordtbetrokkene een dag voor aanvang van de RVT naar een ‘procesopvanglocatie’ (pol)doorgeplaatst.

− Doordezeerhogeinstroomzijnerwachttijdenvanbijnaeenhalfjaarontstaantussendeaanvraagvandeasielvergunningendestartvandealgemeneasielprocedure.Eenmaalgestartwordtindealgemeneasielprocedureindemeestegevallenbinnenachtdagenoverdeaanvraagbeslist.WaarnodiggeeftdeINDvoorlichtingoplocatieoverdeproceduresenwachttijdenomdeverwachtingenbijasielzoekersaftestemmenopderealiteit.

− EenasielzoekerdieeenvergunningtotverblijfheeftgekregenverblijftineenAZCinafwachtingvanhuisvestingineengemeente.Ookhetprocesvanhuisvestenvanstatushoudersisvanwegedehogeinstroomgeïntensiveerd(ziebijlage1).

− Nadatasielzoekerseen(tijdelijke)verblijfsvergunninghebbengekregen(waarnawehenaanduidenmetdetermvergunninghouder)begintdeintegratieendetoeleidingnaarschoolen/ofwerk.EerstnogbinnendemurenvanhetAZC.OphetmomentdateenvergunninghoudereenwoningkrijgttoegewezenenvanuithetAZCverhuistnaareengemeentetredenverschillendegemeentelijkeprocesseninwerking.Zieeenverdereuitwerkingvandezeprocessenbijlage1.

− Ookdeterugkeervanasielzoekerslooptdoor.DitiseentaakvoordeINDendeDienstTerugkeerenVertrekvanhetministerievanV&J.

5GezondheidAfhankelijkvanhettypeopvangzijnerafsprakenovergezondheidenhetgebruikvanzorg.− Voor de crisisnoodopvang geldt dat gemeenten de toegang tot de zorgmoeten organiseren.

Voorhuisartsenzorgkunnengemeentenhetbestecontactopnemenmetdehuisartsenkring.− KostenvandezorgwordenvergoeddoorhetCOA.Zievoortipsoverditonderwerpbijlage1.− In de noodopvang, AZC’s en andere COA-locaties zorgt het GezondheidscentrumAsielzoekers

(GCA) voor huisartsenzorg. De reguliere zorgverleners zijn verantwoordelijk voorgezondheidszorg. Het uitgangspunt is dat de gezondheidszorg voor asielzoekers maximaalaansluitopderegulierezorginNederland.

− IndeopvanglocatiesvoertdeGGDdepubliekegezondheidszorgtakenuit.Ditgeldtookvoorvluchtelingenmeteenstatusdiewonenindegemeente.Hetbetreftondermeerdejeugdgezondheidszorg,infectieziekte-entuberculosebestrijdingengezondheidsbevordering.Zievoormeerinformatiewww.ggdghorkennisnet.nl/?file=23517&m=1435658307&action=file.download.

− Het RIVMheeft een landelijke rol rond ondermeer infectieziektebestrijding. Er is een paginamet veelgestelde vragen en antwoorden beschikbaar online ophttp://www.rivm.nl/Onderwerpen/A/Asielzoekers_en_infectieziekterisico

6VeiligheidenincidentenEr is binnen het COA en bij gemeenten, politie en andere organisaties veel ervaring metveiligheidsvraagstukken,zoalshetvoorkomenenbeperkenvan incidenten.Veelgemeentenkrijgentemakenmetmaatschappelijkezorgenoverveiligheid.Veiligheidenincidentenkunnengaanover:− (Gewelds-)incidentenbinnenofbuitendelocatie− Grootschaligeordeverstoringen5EenprepolofpolkanzoweleenreguliereopvanglocatievanhetCOAzijnalseen(COA-)noodopvanglocatie.Hetgaathiernietomcrisisnoodopvanglocaties.


6

− Maatschappelijkeonrust− Escalatievandemonstratiesofmanifestaties− Bedreigingenintimidatie(ondermeervangezagsdragers)− Discriminatieenracisme− Mensensmokkelengeorganiseerdecriminaliteit− ZorgenoverradicaliseringofrekruteringVrijheid van meningsuiting en het recht op demonstratie zijn belangrijke grondrechten. Voor- entegenstanders horen bij het politieke en maatschappelijke proces. Er is pas sprake van eenveiligheidsvraagstuk als het risico bestaat dat de openbare orde wordt verstoord of er mogelijkstrafbare feiten worden gepleegd. Denk hierbij aan strafbare beledigingen, bedreigingen,vernielingenengeweld.Ookkanbezorgdheidenboosheidverwordentotmaatschappelijkeonrust.Veiligheidsvraagstukkenkunnenspelenronddecrisisnoodopvang,maarookronddeanderevormenvan opvang. Afhankelijk van de situatie verschilt de rolverdeling tussen COA en gemeente. Deveiligheid inde crisisnoodopvanglocatie valt onderde verantwoordelijkheid vande gemeente.Hethandhavenvandeveiligheidbinnendeoverigeopvanglocaties valtonderdeverantwoordelijkheidvanhetCOA.Indienincidentenbinnendeopvanglocatiesgevolgenkunnenhebbenvoordeopenbareorde wordt binnen de lokale werkafspraken tussen COA en gemeente de burgemeestergeïnformeerd.Deburgemeesterisvanzelfsprekendeindverantwoordelijkvoordehandhavingvandeopenbareordeenveiligheid.DeNederlandseInlichtingen-enVeiligheidsdienstenendeNationalePolitiezijnvoortdurendalertopsignalenovermogelijkejihadistenindevluchtelingenstroom.Ookiserspecialeaandachtvoorsignalendatvreemdelingenmisschienradicaliserenofgeronseldwordenvoordejihad.DeImmigratie-enNaturalisatiedienst,hetCentraalorgaanOpvangAsielzoekersenDienstTerugkeer&VertrekzullensignalendiehieropziendanookdoorgevenaandeAIVD.OpbasisvandenubeschikbareinformatieisnietgeblekendatjihadistengestructureerdmetterroristischemotievenviadevluchtelingenstroomnaarEuropawordengestuurd.De burgemeester beschikt over verscheidene reguliere bevoegdhedendiebenutkunnenwordenomveiligheidsincidententevoorkomenoftebeperken. Dit gaat van preventief beleid tot het gebruiken vannoodbevoegdheden in zeer dreigende situaties. Ook de officier vanjustitie heeft verschillendemogelijkheden voor het handhaven van derechtsorde, bijvoorbeeld bij oproepen tot geweld of bij strafbareuitingen. Burgemeesters,OMenpolitiehebben goedeervaringenmethetwerkenmetduidelijkebeleidsuitgangspuntenentolerantiegrenzen:watiswelofnietacceptabelenwatzijndangepastemaatregelen?Indebijlage over veiligheid staan gerichte tips. In bijlage 3 wordt hetinstrumentariumtoegelicht.Depolitieinformeerthetbestuuroverrisico’svoordeopenbareordeenveiligheid.Ookinhetkadervan de hoge instroom van asielzoekers informeert de politie indien nodig over veiligheidsrisico’s.Deze risico’s kunnen temakenhebbenmet een groep asielzoekers,maar ookmet risico’s die vanbuiten komen. Dergelijke informatie en adviezen over maatregelen worden gedeeld met hetbevoegdgezagindedriehoek.Daarvindtookafstemmingplaatsovereventuelemaatregeleninhetkader vanopenbareordeenveiligheiden/ofBewakenenBeveiligen.HetOMmag strafvorderlijkegegevensmetdeburgemeesterdelen,alshetnoodzakelijkisomdeopenbareordetehandhavenenmethetoogopeenzwaarwegendalgemeenbelang,zoalsvoorkomenvanstrafbarefeiten.


7

7CoördinatieenafstemmingCoördinatieenafstemmingtussenhetCOA,gemeentenendeanderepartnersisvangrootbelangbijdegroteencomplexemaatschappelijkeopgavevanditmoment.

AfstemmingeninformatiedelingtussenCOAengemeenteVoorelkvandegenoemdetypenopvanggeldtdaterintensiefcontactistussenCOAengemeente.Hetcontactmetgemeenteniservóórhetmomentdateenlocatie ingebruikwordtgenomen.HetCOAopentpaseen locatie,nadathetgemeentebestuurhiermeeheeft ingestemd.Ooktijdenshetgebruikvandelocatieiserregelmatigcontactmetdegemeente.VoordenoodopvangendeAZC’sworden afspraken gemaakt en vastgelegd in een Bestuursovereenkomst tussen het COA en degemeente.Ditwordtverdertoegelichtindebijlageoveropvang.Voordecrisisnoodopvanggeldtdatinformatieoverdeplanningenhetaantalensamenstellingvande groep asielzoekers belangrijke informatie is om bewoners, gemeenteraad en hetgemeentebestuurop tijdenvoldoende tekunnen informeren.Deze informatie isooknoodzakelijkom de opvang snel en adequaat te organiseren: van het aantal bedden tot het aantal benodigdevrijwilligers.Voordepolitieenanderepartnersisdezeinformatievanbelangominteschattenwelkerisico’s en daarmee welke maatregelen nodig zijn. Deze informatie komt van het COA. Om deinformatie-uitwisselingtussenrijkenveiligheidsregio’senlokaalbestuurtefaciliterenisinhetLCMSeenlandelijkeactiviteitgeopendinhetonlinesysteem,waarinhetLOCCondermeerinformatievanhetCOAdeelt.

Afstemmingoplocatieinde(crisis)noodopvangOpdelocatiezelfisvooraldesamenwerkingtussendelocatiemanager,medewerkers,beveiliging,hulpverleningenpolitievanbelang.Anderepartnersoplocatiezijn(huis-)artsen,hulpverlenersenvrijwilligers.AfstemmingrondnoodopvangeneenAZCInderegulierewerkwijzebijopvangiserhetzogenoemdeLokaalTerugkeeroverleg(LTO).HetLTOiseen periodiek lokaal overleg tussen de bij het vertrekproces betrokken ketenpartners opuitvoeringsniveau, onder voorzitterschap van de DT&V. In het LTO wordt individuele casuïstiekbesproken. Het doel van een LTO is het zelfstandige, desnoods gedwongen vertrek van eenvreemdelingtebewerkstelligen,doorintensiefmetde(keten)partnerssamentewerkenencontactte zoeken en te onderhouden. Het LTO is gezamenlijk verantwoordelijk om per dossier devertrekstrategieaftestemmen,gegevenstecomplementeren,hetvertrekdossiertebesprekenendevoortgangvanhetvertrekprocestemonitoren.Voor de noodopvanglocaties en crisisnoodopvanglocaties is dit overleg er niet. In het geval vancrisisnoodopvanglocatiesligtdelokalecoördinatiebijdegemeente.

LokalecoördinatieronddecrisisnoodopvangIndepraktijkwordtdelokalecoördinatieopverschillendemaniereningevuld,bijvoorbeeldmeteenkernteam rond de burgemeester waarin verantwoordelijken voor opvang, voor zorg en voorveiligheid samenkomen. Ook wordt regelmatig het team Bevolkingszorg benut al dan niet alsonderdeel van een projectorganisatie. Indien nodig vindt afstemming over specifiekeveiligheidsmaatregelenplaatsindedriehoek.

CoördinatiebijhetkomentotgeschiktelocatiesvooropvangAanvankelijklaghetzwaartepuntophetrealiserenvancrisisnoodopvanglocatiesvoor72uur.Omtezorgen dat groepen asielzoekers zo min mogelijk naar meerdere, opeenvolgendecrisisnoodopvanglocatiesmoetenverhuizen,ligthetzwaartepuntdelaatstetijdophetrealiserenvangrootschaligernoodopvanglocaties,dieopvangvoorlangereduurmogelijkmaken.Inhetkomentotmeerdere crisisnoodopvanglocaties en noodopvanglocaties hebben zowel veiligheidsregio’s als


8

afzonderlijkegemeenteneencoördinerenderolgespeeld.NamensdeministervanBZKvervullendeCdK’seencoördinerenderolinhetkomentotgrootschaligerlocatiesperprovincie.

LandelijkecoördinatieinverbandmetdehogeinstroomGeletophetgroteaantalbetrokkenpartijenendecomplexiteitenurgentiewerkthetkabinetvoorafstemmingencoördinatieindenationalecrisisstructuur.BinnendezestructuurvindtsturingplaatsopalleactiviteitenvandeRijksoverheiddiewordenuitgevoerdomdeasielstroomingoedebanenteleiden. Dit heeft geen gevolgen voor de lokale verantwoordelijkheden. Er is een MinisteriëleCommissie Migratie waarin afstemming plaatsvindt over internationale vraagstukken en overmaatregelen en procedures voor zowel asielzoekers als vergunninghouders in Nederland. DeMinisteriëleCommissiebereidtmaatregelenenvoorstellenvoor,voorafgaandaanbesluitvorminginde ministerraad. Het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie (NKC) fungeert als knooppunt vaninformatievanuitdeRijksoverheidophetgebiedvanpers-enpublieksvoorlichting.6

8CommunicatieDekomstvaneenopvanglocatievoorasielzoekersvraagteenbijzondereinspanningalshetgaatomhetinformerenvanomwonenden.Essentieelishetserieusnemenvandezorgendielevenbijomwonenden.Menvoeltzichineensgeconfronteerdmeteengroepmensenwaarvanmendeachtergrondencultuurnietkentenmendetaalnietspreekt.Menmaaktzichmogelijkzorgenoverdeveiligheidenerzijnvragenoverwatdegevolgenzijnvoordelokalegemeenschap.Doormiddelvaninformatieavondenenandereinstrumentenkunnendezezorgenwordengeadresseerd.HetCOAenhetcollegevanB&Whebbeneenbelangrijkerolindecommunicatienaarbetrokkenbewonersenondernemers.HetCOAkanudaarbijgoedadviseren.Ookzijneropwww.coa.nlfactsheetsgeplaatstmetcommunicatieplannen.Dewebsitewww.rijksoverheid.nlheefteenuitgebreidasieldossiermettientallenveelvoorkomendevragenoverasielzoekersenhetasielbeleid.HetOndersteuningsteamAsielenVergunninghouders(OTAV)kangemeentenondersteunen:www.vng.nl/asiel.Communicatievolgtdereguliereverantwoordelijkhedenenbevoegdheden.Datbetekentdatverschillendepartijeneencommunicatierolhebbenbijeventueleincidentenrondofopopvanglocaties.Uiteraardreagerendeburgemeesterendepolitiealseersteopeventueleverstoringenvandeopenbareorde.Delijnishelder:eriseenduidelijkegrensendatisdievanhetstrafrecht.Geweldenoproepentotgeweldwordennooitgetolereerd.Bij incidenten met een evidente landelijke uitstraling kan afstemming plaatsvinden met dewoordvoerdersvanhetministerievanVeiligheidenJustitie.AfstemmingvancommunicatiemethetnationaleniveaukanviahetNationaalCrisiscentrum,24/7optelefoonnummer0707515151.

6ZievoorhetNationaalHandboekCrisisbesluitvorminghttps://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2013/04/26/nationaal-handboek-crisisbesluitvorming


9

9MeerinformatieIndebijlagenvindtutipsenaandachtspuntenvooropvang,veiligheidenhetjuridischinstrumentarium.Opdewebsitewww.burgemeesters.nl/asielinstroom/informatiestaanperthemaverwijzingennaaraanvullendeinformatie.Denkhierbijaanthema’salsasielbeleid,opvang,gezondheid,veiligheid,vrijwilligers,intimidatieenbedreigingendiscriminatie.Ookstaatopdezesiteinformatieoverondersteuningaangemeenten,zoalsdoordeVNG,hetNGB,hetCOA,deIND,hetNCCendegenoemdevliegendebrigade.

AfkortingenlijstAA AlgemeneAsielprocedureAPV AlgemenePlaatselijkeVerordeningAZC AsielzoekerscentrumBOA BuitengewoonOpsporingsambtenaarBZK MinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatiesCDK CommissarisvandeKoningCOA CentraalOrgaanopvangasielzoekersCOL CentraleOntvangstLocatieDBB DienstBewakenenBeveiligen(vandepolitie)DT&V DienstTerugkeerenVertrekGCA GezondheidscentrumAsielzoekersGGD GemeentelijkeofGemeenschappelijkeGezondheids-dienstGHOR GeneeskundigeHulpverlenings-organisatieindeRegioGNO GemeentelijkeNoodOpvangGZZA GemeentelijkZelfzorgarrangementHOvJ HoofdofficiervanJustitieIND Immigratie-enNaturalisatiedienstIPO InterprovinciaalOverlegKMAR KoninklijkeMarechausseeLCMS LandelijkCrisismanagementSysteem

LHV LandelijkeHuisartsenVerenigingLOCC LandelijkOperationeelCoördinatieCentrumLTO LokaleTaakoverlegNCC NationaalCrisiscentrumNKC NationaalKernteamCrisiscommunicatieNSGBO NationaleStafGrootschaligBijzonderOptredenOM OpenbaarMinisterieOOV OpenbareOrdeenVeiligheidOTAV OndersteuningsteamAsiel/VergunninghoudersPOL ProcesOpvanglocatiesRIVM RijksinstituutvoorVolksgezondheidenMilieuRDO RegionaleDiscriminatieoverlegRvT Rust-enVoorbereidingstermijnVenJ MinisterievanVeiligheidenJustitieVNG VerenigingvanNederlandseGemeentenVR VeiligheidsregioWIV WetopdeInlichtingen-enVeiligheidsdienstWOM WetOpenbareManifestatiesWvSr WetboekvanStrafrecht

Bijlage1bijdehandreikinghogeasielstroom:tipsenaandachtspuntenopvang

AToelichtingIndezebijlagestaanspecifieketipsenaandachtspuntenvoordeopvang.Denadrukligthierbijopdecrisisnoodopvang.Ookvoordeanderetypenopvangwordentipsgegevenenwordtaangegevenwaarmeerinformatiebeschikbaaris.Debijlagebevatdevolgendeonderdelen:B.CrisisnoodopvangC.NoodopvangenAZC’sD.DeasielprocedureE.Vergunninghouders

BCrisisnoodopvang

72uur− Inbeginseliserafgesprokendatdegemeenteasielzoekersvoor72uuropvangtendatzijdaarna

doorstromennaaréénvandeandereopvangmogelijkheden.De72uurcrisisnoodopvanggaaninalsdeeerstevluchtelingopdecrisisnoodopvanglocatieaankomt.Eengemeentekanaanbiedenomdecrisisnoodopvanglangeropentehouden,zodathetCOAmeertijdheeftomdenoodopvangofreguliereopvangteorganiseren.Degemeentebeslisthierover.Uiteraardwordtenigeflexibiliteitgevraagdbijdedoorstroom.


2

− HetCOAbepaaltvanwelkeaangebodenlocatiesgebruikwordtgemaakt.HetCOAbenadertgemeentenuiterlijkom16.00uur,vooropvangplaatsenvoordieavond.DegemeenterichteencrisisnoodopvanglocatiepasinalszijdoorhetCOAisbenaderd.Decrisisnoodopvanglocatiemoetkortnadebevestiginggebruiksklaarzijn.

− HetCOAisbereikbaarop088-7156789ennoodopvangveiligheid@coa.nlvoorafstemmingovercrisisnoodopvang.

Eisenaandelocatie− Crisisnoodopvangbestaatuit locaties,zoalssporthallen,die inregulieresituatiesbij incidenten,

rampenofcrisiswordengebruikt.− De gemeente opent zelf de locatie, richt de ruimte in, organiseert toezicht en verzorgt de

communicatie over de crisisnoodopvang.De crisisnoodopvanglocatie biedt slaapvoorzieningen,sanitaire faciliteiten en voedselvoorziening. Ook moet de locatie voldoen aan debrandveiligheidseisen.Eenpraktischaandachtspuntisdeaanwezigheidvanwifi.

− Hetisdeervaringvangemeentendaterookbehoeftekanzijnaanspecifiekeruimten,zoalseenruimte voor vrijwilligers, personeel, en een gebedsruimte/stilteruimte. Op de locatie moetgericht worden aangegeven waar welke voorziening kan worden gevonden. Aandachtspuntenzijnhetgebruikvantaalensymbolen.

− Ineennoodopvanglocatieisvaakbeperkteprivacy.Ditisvervelend,maarvaltdoorgaansnietterealiserenopdekortetermijnvannoodopvang.

Vervoer− HetCOAzorgtvoorhetvervoervandeasielzoekersvanennaardecrisisnoodopvanglocatie.

Communicatie− Erisruimeervaringopgedaanmethetcommunicerenover(nood)opvang.Iederegemeentenkan

zelf het beste inschatten wat wel en niet werkt. Voorbeelden zijn het verspreiden vaninformatiebrieven, het organiseren van een informatiebijeenkomst, of het vroegtijdig houdenvanonderzoekennaardraagvlakonderdebevolking.

− Opdewebsite vanhetCOA staan veelgestelde vragenenantwoordenoverde komst vaneenAZC (https://www.coa.nl/nl/contact/veelgestelde-vragen, ‘AZC inmijn buurt’). Deze informatiekanooknuttigzijnalshetgaatomcrisisnoodopvangennoodopvang.UkuntcontactopnemenmethetCOAoverdevoorbereidingvaneeninformatiebijeenkomst.

− Gemeenten hebben goede ervaringen opgedaanmet het bijhouden van een liveblog over decrisisnoodopvang, vanaf het moment dat bekend is geworden dat opvang plaats zou vinden.Plaatsperiodiekberichtenoverdesfeer,behoeftenenverwijsconsequentnaarhetliveblogvoorinformatie.

Voorbereiding− Benodigdmateriaalvoordeopvangkomtidealiterviadeaanbiederdiedatookbijeencrisiszou

doen.AlsditnietvoldoetofnietkanligthetvoordehanddevraagviadeVeiligheidsregioaananderegemeenten testellen. Indiener regionaalgeenvoorraadmeer is,geschiedtdebijstandaanvraag op grond van artikel 51 Wet veiligheidsregio’s formeel door de voorzitterVeiligheidsregio. Als praktische richtlijn is het handig dat de gepiketteerdebevolkingszorgfunctionarisofdecoördinatorbevolkingszorgcontactopneemtmethetLOCC.HetLOCC coördineert het bijstandsverzoek. Zie ook:https://www.nctv.nl/onderwerpen/crisisbeheersing/operationele-coordinatie/bijstand/index.aspx. De landelijke voorraad is niet onuitputtelijk. Indien er geenbeddenindevoorraadzijn,meldthetLOCCdatinLCMS.

− Ookonderwerpenalscateringenverwarmingverdienenaandachtindevoorbereiding.− Erzijntolkenbureausmetruimeervaring.Vraagnaargoedeervaringenvananderegemeenten.

Mogelijk kunnen tolken die actief waren op een eerdere locatie meereizen met de groep


3

waarmeezij inmiddelsgoedcontacthebben.HetCOAkanhierbijbehulpzaamzijn.Gemeentengevenookaangoedeervaringentehebbenmetvrijwilligers.OokkomterveelalhulpvanuitéénvandeasielzoekersdiegoedEngelsspreektbijvoorbeeld.

− Om te reguleren wie een opvanglocatie betreedt, werken veel gemeenten met vastgestelddeurbeleid en het uitreiken van polsbandjes per doelgroep (voor asielzoekers, vrijwilligers enmedewerkers). Ook is het belangrijk dat medewerkers en vrijwilligers herkenbaar zijn(bijvoorbeeldmethesjes).

− Ook het coördineren van maatschappelijke initiatieven en vrijwilligers vergt tijd. Gemeentenwijzenvaakzelfeencoördinatoraan.HetRodeKruiscoördineertopverzoekvanhetCOAgiftenenandereactiesvoorasielzoekersinNederland.Dehulporganisatieopentondermeer“Welkomwinkels” indebuurtvanasielzoekerscentra.Indezewinkelskunnenspullenwordenafgegevenwaaropdatmomentbehoefteaanis.HetRodeKruisgeeftdespullenuitdewinkeldooraandeasielzoekerscentra. Via www.hulpvoorvluchtelingen.nlensocial media communiceert het RodeKruisoverbenodigdehulpenspullen.Deervaringvangemeentenisdathetaanbodvanspullenzogrootis,datzijdezemoetenopslaan.

− VoordonatiesaanindecrisisnoodopvanglocatieskunnenmensenterechtbijdeWelkomWinkelsvan het Rode Kruis (zie www.hulpvoorvluchtelingen.nl) of via de textielcontainers eninzamelpuntenvanhetLegerdesHeils(ziewww.legerdesheils.nl/reshare).

− Houdvanafhetbegineenoverzichtvankostenbijenwerkmeteenvastekostenplaats.− Er zijn voorbeelden van gemeenten die ervarenmedewerkers gericht inzetten om collega’s te

helpen. Zo is in verschillende Veiligheidsregio’s een klein team geformeerd dat op basis vanervaring steeds de volgende gemeente die de crisisnoodopvang gaat verzorgen gerichtondersteuntindevoorbereiding.

Gezondheidenhygiëne− Desgewenst kunnenGGD/GHOR een briefing verzorgen over de gezondheidskundige aspecten

voordegemeente,betrokkenpartnersenvrijwilligers.DeGGDkanadviserenoverhygiëneenoverhergebruikvanmaterialenendebijbehorendegezondheidsaspecten.

− Hetregelenvantoegangtotdelokalezorg(huisarts,apotheek,ziekenhuis,etc.)iseentaakvoordegemeente.

− HuisartsendieverbondenzijnaanasielzoekerscentraviahetGezondheidscentrumAsielzoekerswordengevraagdookbeschikbaartezijnvoordecrisisnoodopvang.Zijwordenalseerstebenaderdvoordeinzetvanhuisartsenvoordespoedzorg.

− DeLandelijkeHuisartsenVereniging(LHV)heeftdevolgendewerkwijzebeschreven:alseenlocatievoorcrisisnoodopvangineengemeenteingebruikwordtgenomen,danbeltdebetreffendegemeentemethetcentralenummervandelokaleGGD.DelokaleGGDneemtvervolgenscontactopmetdehuisartsenpostendehuisartsenkring.Dehuisartsenkringgeeftopenbaregegevensvanhuisartsenpraktijkendooraandebetreffendegemeente.Degemeentebenadertzelfdebenodigdepraktijkenen/ofdehuisartsenpostvoorhetmakenvanafsprakenoverde7x24uurspoedeisendehuisartsenzorg.DeGGDmonitortenacteertopbasisvansignaleninfectieziektenenkan(technische)hygiëne–inspectiesuitvoeren.Spoedeisendehuisartsenzorgwordtopdelocatievandecrisisnoodopvanggegeven

− Demedischekostenvoorde1een2elijnszorgkunnendirectdoorzorgverlenersofzorginstel-lingeninrekeningwordengebracht(https://www.coa.nl/sites/www.coa.nl/files/paginas/media/bestanden/bericht_gemeenten_medische_kosten_crisisnoodopvang_21-9-2015.pdf).Hetisbelangrijkdatdeasielzoekerhettijdelijkeidentiteitsbewijsmeeneemt.

− ZorgmedewerkerskunnengebruikmakenvantolkenviaConcorde(020-8202892),ondervermeldingvan‘GNO’(gemeentelijkeNoodOpvang).


4

Aankomstenvertrek− Iedere asielzoeker heeft van het COA een loopbrief gekregen waarop – voor zover bekend –

geregistreerdebasisinformatiestaatzoalsnaam,voornaam,geboortejaareneenfoto.Ditishettijdelijkeidentiteitsbewijs.Degemeenteheeftvanelkeloopbriefeenkopieineenenvelop.Dezeenvelopgaatvangemeentenaargemeente,zodatduidelijk iswienogaanwezig is.Gedachte isdatbijelkeverplaatsingdeasielzoekerbijbinnenkomstvandeopvanglocatiede loopbrief laatzien,zodatdegemeentekancontrolerenwieernogis.

− Bij de aankomst kunnen politieagenten of Boa’s eventueel aanwezig zijn. De ervaring is datoptreden zonder uniform een beter effect heeft. Dit vergt afstemming met de politie. In demeestegevallenverlooptdeaankomstrustig.Demensenzijnmoeenwillenvooralrust.

− Omdat mensen vrij zijn om te gaan, kan het voorkomen dat sommigen mensen de opvangverlatenennietmeerterugkomen.Zijkunnenbijvoorbeelddeasielprocedureineenanderlandstartenofnaarfamilievertrekken.Indezegevallenkandegemeentebijhoudenwievertrekt.

− Houd rekening met teleurstelling als de opgevangen mensen opnieuw naar een anderecrisisnoodopvanglocatiemoeten.

− Asielzoekersmogen zich in beginsel vrij bewegen.Deburgemeester zouervoor kunnen kiezenom proportionele noodmaatregelen te treffen, bijvoorbeeld als er een duidelijke aanleidingbestaatvooreenverstoringvandeopenbareordeofeengezondheidsgevaar.

− Hetkanhelpenomalsgemeentedevolgendeontvangendegemeentengerichtteinformerenenhelpenzichvoortebereiden.

Verblijf− Er vindt een zogenaamde startregistratie plaats. Hierbij wordt de naam en nationaliteit

geregistreerd.− IncrisislocatiesishetCOAnietfysiekaanwezig.Ditishelaasnietmogelijkgeletopdedrukte,het

grote aantal locaties, en gezien het feit dat de verantwoordelijkheid voor deze locaties bij degemeenten ligt.Ervindtdanookgeenafstemmingplaatsovergangvanzakenbijdeaankomstvandeasielzoekersineencrisisnoodopvanglocatie.

− Voor (crisis)noodopvang is het COA via 088 7156789doordeweeks dagelijks bereikbaar tussen9.00en17.00,telefonischenpermail.Hetverzoekisbinnendezetijdenofpermaildevragentestellen.Voordringendesituaties ishetCOAookbuitendeze tijdenbereikbaarviahethiervoorgenoemdenummer.

Nafase− Houdrekeningmeteengroteimpactopmedewerkersenvrijwilligers.Ditstaatlosvanhetwelof

nietplaatsvindenvanincidenten.Deopvangopzichzelfheeftimpact.Specifiekhiervooriseenfactsheetnazorgontwikkeld:http://www.ggdghorkennisnet.nl/?file=25051&m=1444833986&action=file.download

− Het COA voert de financiële afhandeling uit namens het Rijk, conform een vastgesteldevergoedingvoorhetaantalplaatsenwaarformeeldoorhetCOAomisgevraagd.

− Hetvoordeopvanggebruiktemateriaalgaatweerterugnaardeeigenaar.Ditkandegemeentezelfzijn,maarbijvoorbeeldookhetNederlandseRodeKruis,hetMinisterievanDefensieofhetInstituutFysiekeVeiligheid.DeeigenaarkanvervolgensaanhetLOCCaangevenóf–enwanneer– het materiaal elders kan worden ingezet. Het LOCC coördineert vervolgens de eventueledaadwerkelijkeinzetelders.

CNoodopvangenAZC’s− DitzijnlocatiesdiedoorhetCOAwordenbeheerd.− Het COA maakt bij het plaatsen van asielzoekers in opvanglocaties geen onderscheid naar

nationaliteit, leeftijd, religie,achtergrond,etc. In individuelegevallenkanditwelhetgeval zijnomredenenvanveiligheid,beheersbaarheidenleefbaarheid.


5

− GeenlocatiewordtdoorhetCOAingebruikgenomenvoordatdebrandweerdelocatiealsbrandveiligheeftbeoordeeld.Voortswordtaltijdbeoordeeldofindelocatiedeleefbaarheid,beheersbaarheidenveiligheidgeborgdkunnenworden.

− Afsprakenwordenvastgelegdineenbestuursovereenkomstmetdegemeente.Hierinstaanafsprakenoverondermeerhetaantalbewoners,deduurvaningebruiknamevandelocatieenoverhandhavingvanopenbareordeenveiligheid.Afsprakenwordenookgemaaktoverhetbeëindigenvandeopvangvanuitgeprocedeerden,deinzetvanpersoneleenmateriëlemiddelen,onderwijs,gezondheidszorgendeuitvoeringvanpolitietaken.

− HetCOAheeftfactsheetsopgesteldoverdevolgendeonderwerpen:deeerstecontactenendebestuursovereenkomst;hetbouwprocesendecommunicatie;verschillendevergoedingenenregelingen;hetazcendedirecteomgeving.Ziehiervoor:https://www.coa.nl/nl/gemeenten/opvanglocatie-in-uw-gemeente/openen-regulier-azc

− Bijeenleefbareenveiligeopvanghoortgoedegezondheidszorg.HetGezondheidscentrumAsielzoekers(GCA)isdaarvoorverantwoordelijkenisvertegenwoordigdopalleCOAnoodopvanglocatiesenAZC's.Asielzoekerskunnen24uurperdag,zevendagenperweek,bellenmethetGCA.Hierwordenzeinhuneigentaaltewoordgestaandooreenmedischprofessional.HetGCAzorgtervoordatindedirectenabijheidvaneenAZCeenhuisartswordtgecontracteerdendatergoedvoorlichtingsmateriaalbeschikbaar.

DDeasielprocedureInhetbasisdocumentvandezehandreikingisdeasielproceduretoegelicht.HetCOAheefteencentralerolindeopvangvanasielzoekers.DeINDendeDienstTerugkeerenVertrekhebbeneendecentralerolbijrespectievelijkdebehandelingvandeasielaanvraagendeterugkeervanmensen.Asielzoekersdieindecrisisnoodopvangverblijvenzijnnognietgestartmetdeasielprocedure.HetuitgangspuntisdatdeduurvanhetverblijfindecrisisnoodopvangzokortmogelijkiseniedereasielzoekerzosnelmogelijkeenplekaangebodenkrijgtineenopvanglocatievanhetCOA.Ditkaneenplekzijnineen(COA)noodopvanglocatieofineenregulierelocatievanhetCOA.KortvoorhetmomentdatdeRust-enVoorbereidingstermijnstartwordtiniedergevaleenasielzoekergeplaatstineenProcesopvanglocatie(veelalindenabijheidvaneenINDaanmeldcentrum).Welkunnenookvoordienalvragenkomenoverdeproceduresendewachttijden.IndatgevalkandeasielzoekersincontactwordengebrachtmetdeIND.VoorvragenhieroverkunnengemeentescontactopnemenmetdeKetenservicelijnvandeIND,tel.08804-30500.InhetbasisdocumentisookdezogenoemdeachtdaagseprocedurevandeINDgenoemd.Dezeprocedurekentdevolgendeopbouw:− Dag1:Heteerstegehoor,waarindeasielzoeker–methulpvaneentolk–verteltoverderoutediehij(of

zij)heeftafgelegd,enwaarinvragenwordengesteldoverzijnidentiteitennationaliteit.Vanditgehoorwordteennauwkeurigverslaggemaakt.

− Dag2:Deadvocaatkaninoverlegmetdeasielzoekerreagerenopditverslag,endeasielzoekervoorbereidenophetnadergehoor.

− Dag3:Tijdenshetnadergehoorwordtuitgebreidingegaanopderedenenvandevlucht.Ookhiervanwordtverslaggemaakt.

− Dag4:Enookopditverslagkandeadvocaatnamensdeasielzoekerweerreageren.− Dag5:Wanneerdeaanvraagwordtingewilligd,ontvangtdeasielzoekereenbeschikking.Voordeze

asielzoekerisdeprocedureafgesloten.Hij(ofzij)krijgteenvoorlopigeverblijfsvergunning.− WanneerdeINDopbasisvandebeschikbaregegevenshetvoornemenheeftdeaanvraagaftewijzen,

wordteenvoornemengeformuleerd.− Dag6:Deadvocaatkanophetvoornemen(totafwijzenvandeasielaanvraag)reagerendoormiddelvan

eenzienswijze.− Dag7:DeINDneemteendefinitievebeslissingoverdeasielaanvraag.− Dag8:Deschriftelijkebeslissingwordtuitgereiktaandeasielzoeker,inaanwezigheidvaneentolk(indien

noodzakelijk)endeadvocaat.


6

DeDienstTerugkeerenVertrekvanhetministerievanV&Jbegeleidtdeterugkeervandevreemdeling.Ditistoegelichtindevolgendeinfographic.


7

EVergunninghouders− Het huisvesten van vergunninghouders is een reguliere gemeentelijke taak (zie:

https://www.coa.nl/nl/keten-en-samenwerkingspartners/gemeenten/huisvesting).− BijhetCOAwerken‘regievoerders’.Zijzijndecontactpersonenvoordegemeenten.Aandehand

vanzijnofhaarkennisoverdevergunninghoudersende regio,brengtde regievoerdereenzogoedmogelijkematchtotstandtusseneenvergunninghoudereneengemeente.

− DeVNGvraagtinhaarledenbrief“oproepgemeentenbeschikbaarstellenverblijfseenheden”van16 september 2015 (https://vng.nl/files/vng/brieven/2015/20150916_ledenbrief_oproep-gemeenten-beschikbaar-stellen-verblijfseenheden.pdf) om tijdelijke huisvestingsmogelijkhedenvoor asielzoekersmét vergunning in de gemeentewaaraan deze zijn gekoppeld. Dit ommeerruimte te krijgen in de opvang, zodat er minder gebruik hoeft te worden gemaakt vancrisisnoodopvang.

− Voordetijdelijkehuisvestingvanvergunninghouderskunnengemeenteneenberoepdoenopdegemeentelijk zelfzorgarrangement-regeling (gzza). De Vereniging van Nederlandse Gemeenten(VNG)heeftmethetCOAafgesproken samenop te trekken.Het gaatom tijdelijkonderdak ingemeenten voor vergunninghouders, die nog niet zijn uitgeplaatst naar eengemeente.Gemeenten worden met nadruk verzocht om leegstaand vastgoed beschikbaar testellen voor de huisvesting van vergunninghouders diemet GZZA gaan. Het gaat om tijdelijkehuisvesting totdat de bemiddeling naar een gekoppelde gemeente is afgerond en devergunninghouderzichdefinitiefkangaanvestigen.

− De doelgroep bestaat uit vergunninghouders. Het COA levert vergunninghouders aan degemeente en de gemeente stelt tijdelijke huisvesting beschikbaar. U kunt hierbij denken aanvakantiehuisjes op een camping. De gemeente kan ook gebruikmaken van het aanbod vangastgezinnen. Het is aan de gemeente om dit te bepalen. Het aantal te plaatsenvergunninghouderskunnengemeentenmeldenbijhetCOAvia:[email protected].

− Het COA heeft een overzicht van vragen en antwoorden over het huisvesten vanvergunninghouders:www.coa.nl/nl/keten-en-samenwerkingspartners/gemeenten/huisvesting.

− VoorinhoudelijkevragenkunnengemeententerechtbijdeVNGviaOTAVOndersteuningsTeamAsiel/Vergunninghouders ([email protected]).Daarnaast kunnengemeenten terechtbij deHelpdeskUitvoering vanhetCOA ([email protected])ofde regievoerders vanhetCOA.DegegevensvanderegievoerderszijnbekendbijdegemeentenenoptevragenbijdeHelpdesk Uitvoering. Voor meer informatie zie deFactsheet GGZA van VNG(https://vng.nl/files/vng/publicaties/2015/20151009-factsheet-ggza-1.pdf).

− Voor vergunninghouders heeft het COA een informatiebrief over zorg opgesteld:https://www.coa.nl/sites/www.coa.nl/files/paginas/media/bestanden/factsheet_gezondheidszorg_gzza_nederlands.pdf

− Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de maatschappelijke begeleiding waarmee ze devergunninghouderwegwijsmakeninNederlandendegemeentezelf.Inburgeringentaalwervingiseenbelangrijkeeerstestapinhetintegratieproces.Deverantwoordelijkheidvoorhetregelenvandeinburgeringligtbijdevergunninghouder.Viadevolwasseneneducatiezorgengemeentenvooreeneducatiefaanbodvoorvolwassenendienahetslagenvoorhetinburgeringsexamenhuntaalvaardigheidverderwillenverbeteren.Zieook:www.inburgeren.nlenwww.naarnederland.nl.

- OnderwijsisvoorleerplichtigeasielzoekersenvergunninghoudersvangrootbelangomopkorteenlangetermijninNederlandteparticiperen.Doordehogeinstroomontstaaterechterdrukophet onderwijsaanbod. Onderwijsinstellingen zorgen voor een onderwijsaanbod dat geschikt isvooranderstaligen.Gemeentendragenhiernaastzorgvoordebeschikbaarheidvanleslocatiesinhet primair en voortgezet onderwijs voor asielzoekers en hebben de wettelijke taak om eenaanbod te doen van vroeg- en voorschoolse educatie, zodat asielzoekers met eentaalachterstandsneldeNederlandsetaalkunnenleren.


8

- Na huisvesting doen veel vergunninghouders een beroep op bijstand omdat ze niet directbetaald werk hebben. Bijstand en maatschappelijke begeleiding moeten middels prikkelsaanzetten tot (arbeids)participatie. Aan het werk gaan is de belangrijkste manier voor eenvergunninghouder om in de samenleving te participeren, te integreren en afhankelijkheid vansocialevoorzieningentebeperken.Dearbeidsparticipatievanvergunninghoudersisechterlaag.Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de re-integratie van bijstandgerechtigden, waarondervluchtelingen. Het is belangrijk dat gemeenten en arbeidsmarktregio’s de ondersteunings-behoeftenvandezegroepgoedinhetvizierkrijgenengerichteondersteuningbieden.

- Er is een taskforce opgericht van rijksoverheid, gemeenten, sociale partners envluchtelingenorganisaties die aan de slag gaat met gezamenlijke acties op het vlak vanverbeterenintegratieenarbeidstoeleidingvanvergunninghouders.

Bijlage 2 bij de handreiking hoge asielstroom: tips en aandachts-puntenveiligheidenincidenten

AToelichtingHetvoorkomenenzoveelmogelijkbeperkenvanincidentenenonrustiseenbelangrijkvraagstukbijhogeasielstroom.Omdeveiligheidtehandhavenishetalgemeneadvieszoveelmogelijkuittegaanvanreguliereprocedures,maarweloogtehebbenvoorhetbijzondere.Bijditlaatstemoetgedachtworden aan de rol van het COA, de kenmerken van de groep asielzoekers en de specifiekemaatschappelijkedynamiek. LaagdrempeligeafstemmingmetpolitieenOM ishierbijbelangrijk. Indezebijlagestaanaanvullendeinformatie,tipsenuitgangspuntenvoordevolgendeonderwerpen:B. VoorkomenvanenvoorbereidenopincidentenindecrisisnoodopvangC. BeleidsuitgangspuntenentolerantiegrenzenD. Omgaanmetspecifiekeveiligheidsvraagstukken(zoalsincidentenbinnenofrondeenlocatie,

ordeverstoringenenbedreiging)E. (Crisis-)communicatieHetgrootstedeelvandetipsenadviezengaatoverdecrisisnoodopvangenovermogelijkeveiligheidsincidentendieplaatskunnenvindenongeachtdespecifiekevormvanopvang.Beidekunnenhetlokaalgezagraken.Hetbestuurlijk,strafrechtelijkenvreemdelingenrechtelijkinstrumentariumwordttoegelichtinbijlage3.


2

BVoorkomenvanenvoorbereidenopincidentenindecrisisnoodopvang

IncidentencrisisnoodopvanglocatieOmadequaattekunnenreagerenopincidentenishetvolgendevanbelang:− Goede afstemming tussen een locatiemanager, de beveiliging en de politie. Dit vergt dat een

locatiemanager/hoofdopvanglocatiedie24/7bereikbaarenbeschikbaaris;− Zorg vanuit de beveiliging voor orde binnen de locatie. In de driehoekmoeten afspraken zijn

gemaakt over de inzet van politie buiten de locatie. Aandachtspunt is het doorspreken vanafsprakentussendebeveiligingendepolitie.

− Een duidelijke wijze van alarmeren en informeren. Eerst wordt 112 gebeld en vervolgensontstaatoplocatiecontactmetdebestaandecontactpersonenbijdepolitie.Idealiterwordtdeambtenaar Veiligheid/Crisisbeheersing van de gemeente geïnformeerd. De burgemeester kanvervolgensdoordepolitieen/ofdeambtenaarwordengeïnformeerd.

− Duidelijkeafsprakenoverdewijzevancommuniceren.Dit is conformde reguliere rolverdelingtussenpolitie,openbaarministerieenburgemeester;

− Demogelijkheidomindiennodigdegenendiestructureelvoorspanningenzorgendelocatietelatenverlateneneldersondertebrengen(viahetCOA).

− Beledigende en/of strafbare bekladdingen zo snel mogelijk te verwijderen, nadat ze ook zijnvastgelegd(opbeeld);

− Snel correcte, feitelijke informatie op tafel te brengen in reactie op zorgen over bijvoorbeeldtoegenomencriminaliteit;

− Hetsnelmeldenvansignalenovermensenhandelofanderestrafbarefeitenaandepolitie;− Hetgerichtinformerenvanmedewerkersenvrijwilligersoverrelevanteveiligheidsaspecten.

Overigeaandachtspunten− Stelmogelijke scenario’s op als onderdeel van de voorbereiding.Maak aan de hand van deze

scenario’s afspraken over de wijze van optreden. Ook voor gemeenten die nog geenopvanglocatiehebbenisditbelangrijk,zodaterlatermindergeïmproviseerdhoeftteworden.Alsereenlocatiewordtbenutvandelijstbeschikbareopvanglocatiesvanuitdecrisisbeheersing,kijkdanooknaardeanderebestaandeafsprakendiezijngemaaktoverdie locatie,bijvoorbeeld inconvenanten.

− Alserbijeennieteerdergebruiktelocatiegeredetwijfelsbestaanoverdebetrouwbaarheidvandeverhuurder/uitbater,deeldezeinformatiedanmethetOMendepolitieindriehoeksverband.Uiteraard ishetookaanhetCOAhierineenzorgvuldigeafwegingtemaken,bijvoorbeelddoornavraagtedoenbijdegemeente.

− Benut zoveel mogelijk bestaande bevoegdheden en instrumenten en houd rekening met de‘zwaarte’ hiervan. Dit varieert van preventief beleid tot (in extreme situaties)noodbevoegdheden(ziebijlage3).

− Omdeidentiteitvasttestellenvaniederevreemdelingdieasielaanvraagt,raadpleegtdepolitieeen aantal geautomatiseerde systemen. Ook wordt er documentonderzoek verricht door deKMAR. Mochten uit deze screening informatie komen die relevant is voor openbare orde ofrechtsorde,danwordtdeINDhieroveringelicht.ZokandeINDdezeinformatiebetrekkenbijdebeoordelingvandeaanvraagtoteenverblijfsvergunning.DeINDbevraagtdevreemdelingineenverhooropveroordelingeninhetbuitenland.Devreemdelingmoeteenantecedentenverklaringondertekenen.

− Goedevoorlichtingaanasielzoekersenduidelijkehuisregelsdragenookbijaanhetvoorkomenvanongewenstgedrag.

− Het helpt omduidelijke regels te hebben rond alcoholgebruikomovermatig alcoholgebruik tevoorkomen.Alcohol is immerseenbelangrijke factorbijescalatiesengeweld.Dit isvooraleenrisicobijjongeren.VoorjongeasielzoekersgeldendezelfderegelsalsvoorNederlandsejongeren:geenverkoopvanalcoholonderde18jaar.


3

− Wijs winkeliers in het omgeving van het AZC hierop. U wordt geadviseerd aan asielzoekerskenbaar te maken dat minderjarigen geen alcohol mogen gebruiken en dat dit ook wordtgehandhaafd. Uwordt geadviseerd aan te geven dat geen alcoholwordt verstrekt als iemandgeenIDkantonenwaaruitzijnofhaarleeftijdblijkt.VoordenoodopvangendeAZC’sgeldtdathetCOAeenalcoholverbodhanteertvoorminderjarigendieindeCOA-locatiesverblijven.

− Ongeregeldhedenkunnenvoortkomenuitmeningsverschillenof‘kleine’conflictendieescaleren.Ditvergtaandachtvanpersoneelenvrijwilligers.

− Doortewerkenmeteenregistratievormkanzichtwordengehoudenopwienaarbinnenkomt(bijvoorbeeldmet polsbandjes). Deurbeleid draagt hier ook aanbij:welk bezoek iswel of niettoegestaan?

− Overweegextraaandachtvoortoezichtenhandhavingindeomgevingvandecrisisnoodopvang.− Houderrekeningmeedatkwaadwillendenvanbuitenmisbruikkunnenmakenvandekwetsbare

positievanasielzoekers(loverboys,drugshandelendergelijke).

CBeleidsuitgangspuntenentolerantiegrenzen− Bijoverheidsoptredenwordendebeginselenvanproportionaliteit,subsidiariteiten

rechtmatigheidinachtgenomen.Hetiszaakdatburgemeester,(hoofd-)officiervanjustitieenpolitieindedriehoekafsprakenmakenoverhetintezetteninstrumentariumenhetdaarbijhorendvervolgingsbeleid.Ditzelfdeuitgangspuntgeldtvoordeinzetvanhetbeschikbarebestuurlijkinstrumentariumdoordeburgemeester.Het‘reguliere’instrumentarium(Wetopenbaremanifestaties–APV–‘lichte’bevelsbevoegdheidopbasisvanartikel172Gemeentewet)wordtdaarbijalseerstetoegepast.Noodbevoegdheden(noodbevelennoodverordeningopbasisvanrespectievelijkartikel175en176Gemeentewet)wordenuitsluitendingezetalsanderemaatregelen,zoalsgebiedsverboden,zijnuitgeputenersprakeisvanernstigewanordelijkhedenofdeernstigevreeshiervoor.

− Inoverleg tussenburgemeester,politieenOMwordtduidelijkhoeomtegaanmetprotesten,demonstratiesenbijvoorbeeldspandoeken.Ditmetrespectvoordevrijheidvanmeningsuitingenhetrechtopdemonstratie,maarmetaandachtvoordeopenbareordeenrechtsorde.Binnenhet OM en de politie is veel voorbeeldmateriaal beschikbaar over beleidsuitgangspunten entolerantiegrenzen,dielokaalwordenvastgesteld.SpreekmethetOMenpolitiehethandhavings-envervolgingsbeleidaf.

− Stem af met de overige communicerende partijen en maak afspraken over rol, duiding,boodschapentiming.

− Voorbeeldenvanmogelijkebeleidsuitgangspuntenzijn:1o Burgersenasielzoekerswordenzonderonderscheiddespersoonsbeschermd.o Gezagsdragers, hulpverleners, vrijwilligers en personeel van opvanglocaties dan wel

ingezette ambtenaren kunnen te allen tijde hun werkzaamheden onbelemmerduitvoeren.

o Polarisatietussengroepenwordtactieftegengegaan.o Verstoringvandeopenbareordeenveiligheidwordtnietgetolereerd.o Dadersvanmisdrijvenwordenactiefopgespoordenaangehouden.o Erwordtactiefopgetredentegenplegersvanovertredingenenoverlast.

DTipsenaandachtspuntenvoorspecifiekescenario’s

Onrust− Het beperken van verveling en rondhangen binnen de groep asielzoekers vergroot de

leefbaarheidendraagtbijaanhetbeperkenvanoverlast.− Door goed te luisteren naar signalen, vragen en zorgen van bewoners, winkeliers en

ondernemers kunnenmisstanden en onnodige zorgenworden voorkomen. Een laagdrempelig1DezeuitgangspuntenzijnalsvoorbeeldenvanmogelijkeuitgangspuntenbenoemdinhetAdviesHandelingskaderPolitie.


4

manieromdezezorgentemeldenhelpthierbij.Zokanooksnelenadequaatwordengereageerdop (kleine) incidenten. Periodieke omgevingsanalyses kunnen hier een rol in spelen. Dit kanbijvoorbeeld op basis van traditionele media, sociale media, vragen aan de gemeente vialoket/mail, en informatie uit bewoners en ondernemersbijeenkomsten. Het helpt om goedeafsprakentemakenoverdewijzeenfrequentievanhetcontactmetbewoners.

GrootschaligeordeverstoringenHetdoelvanhetoverheidsoptredentervoorkomingvangrootschaligeordeverstoringenis:− hetvoorkomenofbeëindigenvan(ernstige)verstoringenvandeopenbareordeenveiligheid,

doorteanticiperenoplocatieswaarmogelijkverstoringengaanplaatsvindendeelnemersofbetrokkenentijdiginbeeldbrengen;

− hetzonodigvoorkomenvanmaatschappelijkeonrustenangstgevoelens,doorbeschermingvaneigendommenvanbewoners,dieongewildslachtofferdreigentewordenvanvernielingenmishandeling.

− Verderishetvanbelangervoortezorgendathulpverlenershunwerkonbelemmerdkunnenverrichten.

Demonstratieenopenbaremanifestaties− Staopenbaremanifestatieszoveelmogelijktoe.Ditisbelangrijk,zowelmethetoogopde

vrijheidvanmeningsuitingenopderolvandemonstratiesinhetkanaliserenvanemoties.DewettelijkekadersvoordemonstratiesstaanindeWetOpenbareManifestaties,binnendezekadersbepaaltelkegemeentehaareigenbeleid(WOM;zieookbijlage3).

− Ga bij een aangekondigde demonstratie in gesprekmet vertegenwoordigers van de groep diedeelneemt.

− Aangeziendemonstraties,alsgevolgvanmaatschappelijkeonrust,nietofzeerkortstondigvoorhetmomentvanplaatsvindenwordenaangemeld,wordtaanbevolenvoorafbeleidtebepalen.Hierbijmoetrekeningwordengehoudenmetdenoodzaakomdiversepartijenvanelkaartescheiden.Ditkanbijvoorbeelddoorverschillendelocatiesenroutestegebruiken.

− Demonstratiesenincidentenkunnenmensenvanbuitendegemeenschapaantrekken.Verliesdelokale gemeenschap niet uit het oog. De politie kan mogelijk meer inzicht verschaffen in deachtergrondvaneventuelerelschoppersvanbuiten.Desgewenstkunnenookanderegemeentenervaringendelen,ondermeerviahetNGB.

− Blokkadesvanopvanglocaties,overheidsinstellingen,bedrijven,hethoofdwegennetofanderevitaleverbindingenmoetenwordenvoorkomenenzospoedigmogelijkwordenbeëindigd.Zekeralsmaatschappelijkebelangenofbelangenvanburgersaanzienlijk(dreigente)wordengeschaad.

− Respecteerdevrijheidvanmeningsuiting,behoudensiedersverantwoordelijkheidvoordewet.Nietgetolereerdwordenindatkaderdiscriminerendeuitingen(leuzen,spandoeken)enuitingendiebedreigingenbevattenofdefysiekeintegriteitvanpersonenaantast,danweldaartoeoproepen.Tegenhetaanzettentotdiscriminatie,haatofgeweld(art.137dSr)wordtaltijdopgetreden,inlijnmetdeAanwijzingDiscriminatievanhetOM.Ookwordtopgetredentegenuitingendieaanzettentotverstoringvandeopenbareorde(spanningenoproepen,polarisatie).

− Socialmediakunneneengoedeindicatiegevenwaterspeelt.Depolitiesurveilleertdigitaalenkanbijstrafbareuitingen(oproepentotgeweld)optreden.Watbetreftstrafbareuitingengeldteennoticeentakedown-procedures,waaraandoorinternettussenpersonenvrijwilligmedewerkingwordtverleend.PolitieenOMkunnenhieropactieondernemen.Ookalsernoggeenovertredingenzijnbegaan,kandegemeenteinsommigegevallenactieondernemen.Tedenkenvaltaaneenbriefvandeburgemeesterofeenuitnodigingvooreengesprek.


5

Discriminatieenbelediging− Detolerantantiegrenzendieineengemeentegeldenbijdemonstratieswordeninde

driehoekbepaald.− Spreekafoptetredentegenaanzettentotverstoringvandeopenbareorde(spanningen

oproepen,polarisatie).− Discriminatieheeftnietalleengevolgenvoorhetbetrokkenindividuenopderelatiestussen

mensen.Ookdeleefbaarheidvandesamenlevingisinhetgeding.Discriminatieiseenonderwerpdatvraagtomeenintegraleaanpak.Devormenvandiscriminatieendesituatieswaarindiscriminatiezichmeestalvoordoen,wijzendewegnaardebeleidsterreinenwaaraandachtkanwordenbesteedaanhetvoorkomenenbestrijdenvandiscriminatie.

− Depolitieneemtallemeldingenenaangiftenvandiscriminatieop.Inhetregionalediscriminatieoverleg(RDO)wordendezemeldingenenaangiftenbesprokenenbeoordeeldopstrafwaardigheid.DitRDOiseenspeciaalzaaksoverlegtussendediscriminatieofficiervanhetOMenvertegenwoordigersvandepolitieenADV’s.Hetverdientaanbevelingdateenvertegenwoordigervanhetlokaalbestuurhierbijaanwezigis.Opdezemanierwordtdegemeenteopdehoogtegesteld.OokdemeldingendiezijnbinnengekomenbijdeADV’swordenbesprokenenbeoordeeldopstrafwaardigheid.Elkeregionaleeenheidheefteencontactpersoondiscriminatiediealsaanspreekpuntfungeertvoorketenpartnerszoalsgemeenten.

− HetOMisallereerstverantwoordelijkvoordeopsporingvandiscriminatiedoordepolitie.HierovermaakthetOMafsprakenmetdepolitie(zoalsdeAanwijzingdiscriminatie).Deopsporingvandiscriminatiezakenheeftprioriteit.Inprincipevolgtaltijdstrafrechtelijkeafdoening.

− DetweedetaakvanhetOMisdevervolging;hetvoorderechterbrengenvaneendiscriminatiezaak.Alshetgaatomeengewoondelictmetdiscriminatiealsmotief,danmaghetOMstrafverhogingeisen.Intotaalzijn11discriminatieofficierenaangesteld.ZijzitteninprincipedeRDO’svoor.

− DehuisregelsdiehetCOAkentzijnvantoepassingophetverblijfineennoodopvanglocatieeneenAZC.Bewonersondertekenendehuisregels.DezezijngebaseerdopdeomgangsvormendieinNederlandwordengehanteerd.Discriminatieopbasisvanafkomst,religie,politiekevoorkeurofseksuelegeaardheidwordtnietgetolereerd.PersoneelvanhetCOAzieterinnoodopvangenAZC’soptoedatdehuisregelswordennageleefd.Zijsprekenbewonersaanopongewenstgedrag.Daarbijzijnsanctiesmogelijk.

Bedreigingenintimidatie− Doordehogeinstroomvanasielzoekerswordeninveelgemeentenbesluitengenomenover

opvang.Dezebesluitenkunnensomsleidentotongewenstereacties,zoalsbedreigingenintimidatievanlokalepolitiekeambtsdragers.Ditisontoelaatbaarenkanineendemocratischerechtstaatnietwordengetolereerd.

− Bevorderingvaneenveiligewerkomgeving,hetvoorbereidenopagressie,geweldenbedreigingenenafsprakenomhieropadequaattereageren,zijnonderdeelvaneen‘veiligpublieketaak’.Informatieovereenveiligpublieketaakistevindenophttp://www.agressievrijwerk.nl/dossiers/p/politieke-ambtsdragers.Hierstaatbijvoorbeeldde‘leidraadvoordeaanpakvanintimidatie,agressieengeweldtegenlokalepolitiekeambtsdragers'.

− Vooragressieengeweldtegenfunctionarissenmeteenpublieketaak,zoalslokalepolitici,zijnerEenduidigeLandelijkeAfspraken(ELA)gemaakt.Hetdoelvandezespecifiekeafsprakeniseeneenduidige,effectieveensnelleafhandelingvanagressieengeweldtegenfunctionarissenmeteenpublieketaakdoorpolitieenhetOM.Meldingenenaangiftenkrijgenopbasisvandezeafsprakenprioriteit.Voormeerinformatie:http://www.agressievrijwerk.nl/voorbereiden/inhoud/maatregelen-vpt/ela


6

− Publieketakenzijnoverheidstakenentakeninhetpubliekebelangdiezijnontleendaandegrondwettelijkezorg.Dithoudtindatdetakendoordeoverheidzelfkunnenofwordenuitgevoerdofinopdrachtvandezeoverheid.Ookkanhetgaanomprivatesectorendieinbelangrijkematezijngereguleerddoordeoverheid,zoalsambulancepersoneel,gemeentelijketoezichthoudersenOV-personeel.Ookkanhetgaanomfunctionarissendieondersteunendewerkzaamhedenverrichtenzoalsreceptionisten,facilitairdienstverlenersenbeveiligersvanasielzoekerscentra.

− Deaanpakvandadersvanagressieengeweldtegenwerknemersmeteenpublieketaakkentdevolgendekenmerken:

o ervolgtaltijdeenreactierichtingdedader,diezichvertaaltineenhogepakkanso erwordtlikopstuktoegepast,ondermeervia(super-)snelrechto dedaderwordtverantwoordelijkgesteldvoorzijngedrago erissprakevaneenverhoogdestrafeiso erwordtzoveelmogelijkschadeverhaaldopdedader

− Ukuntcommunicerendathetvanbelangisallebedreigingenenincidententemeldenenhiervanaangiftetedoen.Indiennodigkunnenbeveiligingsmaatregelenwordengetroffen.

− Alsinuwgemeenteeenbesluitwordtvoorbereiddattotnegatievereactieskanleiden,ishetaanteradenhiervroegtijdigaandachtaanteschenken.Ukuntinventariserenwelkepoliticienanderepersonenmogelijknegatievereactieszullenontvangen.Informeerhenoverhetbelangvanmeldingofaangifte.

Stelselbewakenenbeveiligen− Debeveiligingvanbestuurdersenpolitiekeambtsdragersvaltbinnenhetkadervoorde

beveiligingvanpersonen,zoalsvastgesteldinhetStelselbewakenenbeveiligen.Hetstelsel,metdaarinrelevantewetgevingenverantwoordelijkheidsverdeling,staatbeschrevenindecirculairebewakenenbeveiligenvanpersonen,objectenendiensten(http://wetten.overheid.nl/BWBR0036811).

− Alsersprakeisvanbedreigingenofintimidatiekanhetnoodzakelijkzijnommaatregelentetreffen.Naastdeeigenverantwoordelijkheidvanpolitiekeambtsdragersvoorgoedhang-ensluitwerkaandewoning,heeftdegemeenteeenwerkgeversverantwoordelijkheid.Degemeentekan,aldannietopadviesvanhetopenbaarministerie,maatregelentreffenvooreenveiligewerkplekeneenveiligewoning.

− AanvullendhieropkunnenpolitieenhetOMbijeenbedreigingofincidentdedreiginginschattenenbeveiligingsmaatregelentreffen.Hierbijishetvanbelangdateraangiftewordtgedaan.DeaangifteishetstartpuntvoorpolitieenOMomdedreigingofhetincidentteduiden.

− Deverantwoordelijkheidvoorhetnemenvanbeveiligingsmaatregelenbijpolitiekeambtsdragersbijgemeentenligtinvrijwelallegevallenbijhetopenbaarministerievanhunwoonplaats.Alseenlidvandedriehoekwordtbedreigd,werkenOMenpolitiesamenmetdeNCTVomadequatebeveiligingsmaatregelentetreffen.DeNCTVadviseerthetOMoverdeproportionaliteitvandemaatregelenomtevoorkomendatdedriehoeksledenoverhuneigenveiligheidmoetenbeslissen.

Zorgenoverradicalisering,extremisme,enrekruteringBijsignalendiedenationaleveiligheidraken,verschiltdemeldstructuurpersoortopvangwaardeasielzoekerzichopdatmomentbevindt.− Alsdeasielzoekerzichindecrisisnoodopvangbevindt,maaktdegemeentemeldingbijde

NationalePolitieendeIDWiv(voormaligRID).AlsdeasielzoekeralbekendisbijhetCOAomdathijofzijwordtovergeplaatstnaareenopvanglocatievanhetCOA,meldtdegemeentehetsignaalookbijhetBureauVeiligheidenIntegriteitvanhetCOA.Signalenkunnenwordengemaildaan:[email protected].


7

− AlsdeasielzoekerzichineenopvanglocatievanhetCOAbevindt,meldtdegemeentesignalenopeerdergenoemdewijzepermailbijBureauVeiligheidenIntegriteitvanhetCOAenbijdeNationalePolitie.

− BureauVeiligheidenIntegriteitvanhetCOAmeldtdeontvangensignalenviademeldstructuurNationaleVeiligheidvandevreemdelingenketen(IND,COAenDT&V),zodatdezeookbekendwordenbijdeNederlandseInlichtingen-enVeiligheidsdiensten.

SignalenovermogelijkerekruteringdoorderdenvanasielzoekersmoetenwordengemeldbijdeNationalePolitieviaderegulierepolitiecontacten.

E(Crisis-)communicatie

Algemeen− Communicatiemoetgoedzijningebedindecrisisorganisatieendriehoek,watbetreftpositieen

opschaling.Datbetekentdatdewoordvoerdervandeburgemeesterookdirectgealarmeerdwordtendeelkannemenaandecrisisoverleggen.

− Zorgvoorperiodiekeomgevingsanalyses.Ditkanviatraditionelemedia,socialmedia,vragenaandegemeentevialoket/mailenuitbewoners-enondernemersbijeenkomsten.

− Werkmetde3communicatiedoelstellingen:informatiebehoefte(vanbetrokkenenenmedia),schadebeperking(zoalshetvoorkomendatmensennaardeopvanglocatiekomen),enbetekenisgeving(zoalshetaansluitenbijdezorgenvanbewonersenondernemersenerzijdsenaangevendat(aanzettentot)relgedragnietgetolereerdwordt).

− Communiceermetzoweldebewonersvaneenopvanglocatie,deomwonenden,delokaleondernemersalsmetdemedia.

− Zoekoverdeinhoudvandecommunicatiedirectafstemmingmetpolitie,OM(driehoek)enCOA.− Betrekbijdecommunicatieovereenincidentookdewethouderengemeentelijkedienstendie

verantwoordelijkzijnvoorhetasieldossier.− PakvoorbereidingeneventueelopinVeiligheidsregioverbandenspreekafofderegionale

crisiscommunicatiepoolbijditsoortincidenteneenrolkanspelen.Ditismetnamenuttigbijteweinigcapaciteit.

− Voorcommunicatieadvieskuntueventueelhulpinroepenvanuwregionalecrisiscommunicatiepoolbijdeveiligheidsregioofhetbovenregionaalteamcrisiscommunicatie(24/7bereikbaarviahetNCCop0707515151).AfstemmingmetnationaalniveaukanviahetNationaalKernteamCrisiscommunicatie(24/7bereikbaarviaNCC0707515151).

Do’s− Adresseermogelijkezorgenvaninwonersenondernemers:weesbeschikbaar,organiseereen

bijeenkomstenmaakafsprakenvooreenvolgendmoment.Bespreekwatzijzelfkunnendoenomschadetebeperken.

− Bijeenoproeptoteengewelddadigedemonstratie:geefaandatuweetvandeoproependatuhetnauwkeurigmonitortenvoorbereidingentreft.

− Bijheftigbewonersverzet:gaingesprekmetvertegenwoordigersofkennersvandegroepdiedeelneemt,omzomeerinzichttekrijgenenmogelijkintermediairstevindenvoorhetuitdragenvaninformatieoverde(voorgenomen)besluitvorming.

− Bevestignieuwsdatklopt,ontkrachtonjuisteinformatie,engainopveelvoorkomendegeruchten.

− Alsuweetdaterrelschoppersvanbuitenuwgemeentezijn,benoemditdan.− Communiceerookprocesinformatie

Dilemma’sbijaangekondigdeactiesofbijvermoedenvanmogelijkeongeregeldheden− Ongeregeldhedenofactiesleidentotcommunicatiedilemma’s.Welofgeenactieve

woordvoering?Welofnietcommunicerenoverstevigeoperationelevoorbereidingenharde


8

aanpakbijrellen?Welofnietcommunicerendatdegemeenteallesinhetwerksteltomtevoorkomen“dathetfoutloopt”?

− Vooradvieskuntuterechtbijuwregionalecrisiscommunicatiepoolbijdeveiligheidsregioofhetbovenregionaalteamcrisiscommunicatie(24/7bereikbaarviahetNCCop0707515151).AfstemmingmetnationaalniveaukanviahetNationaalKernteamCrisiscommunicatie(24/7bereikbaarviaNCC0707515151).

1

Bijlage3bijdehandreikingHogeasielstromen:juridischeaspecten

AToelichtingInbijlage2staantipsvoorhetomgaanmetveiligheidsvraagstukken.Bijhettreffenvanmaatregelenkangebruikwordengemaaktvanverschillendebevoegdheden.Hetgaathierbijvaakomregulierebevoegdhedendienietspecifiekzijnvoordevraagstukkenronddehogeinstroomvanasielzoekers,maardieindeactuelesituatiewelnodigkunnenzijn.Indezebijlagewordthetbestuurlijkenstrafrechtelijkinstrumentariumkorttoegelichtenwordtaangegevenwatermogelijkisvanuithetvreemdelingenrecht.

BBestuurlijkinstrumentariumAlgemenebevoegdhedenhandhavingopenbareorde− Alsdeinzetvandezebevoegdhedenplaatsvindtopbasisvanhandhavingopenbareordeende

veiligheidberusthetgezagaltijdbijdeburgemeester(art.172lid1Gemeentewet).Voordefeitelijkehandhavingvandeopenbareordemaaktdeburgemeestergebruikvandepolitieenanderehulpdienstendiehemterbeschikkingstaan.

− Feitelijke,fysiekeordehandhaving:bijovertredingenvanwettelijkevoorschriftenm.b.t.openbareorde(artikel172lid2Gemw).Hiertoebehoortondermeerhetdaadwerkelijkverwijderenvanpersonenuitverbodengebieden.

− Lichtebevelsbevoegdheid:deburgemeesterkanzelfeenvoorschriftopstellen,gerichttotéénofmeerpersonendiedeopenbareorde(dreigente)verstoren(artikel172lid3Gemw).Hetgaatombevelendienodigzijnvoordeonmiddellijkehandhavingvandeopenbareordeendienietopgrondvaneenanderewettelijkegrondslaggegevenkunnenworden.Alseenanderewettelijkegrondslagvoorhandenis,wordenbevelendaaropgebaseerd.

− Gebiedsverboden/ofmeldplicht(artikel172aGemw):deburgemeesterkanpersonendieernstigdeopenbareordehebbenverstoordofdezeherhaaldelijkhebbenverstoord,verbiedenzichtebegevenineenbepaaldgebied,eventueelgekoppeldaantijdstippen.Aanhetgebiedsverbodkaneenmeldplichtwordengekoppeld.Hierdoormoeteenpersoonzichopeenbepaaldeplaatsopeenbepaaldtijdstipmelden.Demeldplichtkanookzelfstandigwordenopgelegd.

− Groepsverbod(artikel172aGemw):alseenpersoongroepsgewijsernstigdeopenbareordeheeftverstoordofdezeherhaaldelijkheeftverstoord,kandeburgemeesterdepersoonverbiedenzichinéénofmeerbepaaldedelenvandegemeenteopeenvoorhetpubliektoegankelijkeplaatszonderredelijkdoelmetmeerdandrieanderepersoneningroepsverbandoptehouden.

− Bevelenmethetoogopbeschermingvanveiligheidengezondheid:bijopenbaresamenkomsten(artikel174Gemw).

− Aanwijzingveiligheidsrisicogebied:methetoogoppreventieffouilleren(artikel151bGemw).Ditismogelijkalsdegemeenteraadineenverordeningdeburgemeesterdebevoegdheidheefttoegekendeenveiligheidsrisicogebiedaantewijzen.Wanneerdeburgemeestereenveiligheidsrisicogebiedheeftaangewezen,geeftdeofficiervanjustitiehetbeveltotfouillerenaandepolitie.

− Aanwijzingveiligheidsrisicogebied:methetoogopdirectpreventieffouilleren(artikel174bGemw).Alsdegemeenteraadnietbijverordeningdeburgemeesterdebevoegdheidheefttoegekendeenveiligheidsrisicogebiedaantewijzen,maardirectpreventieffouillerenisaangewezen,dankandeburgemeestereengebiedalsveiligheidsrisicogebiedaanwijzenvoor12uur.Deofficiervanjustitiegeefthetbeveltotfouillerenaandepolitie.

2

− Aanwijzingcameragebied:bijverordeningvanderaadkandeburgemeesterdebevoegdheidwordenverleendgebiedenaantewijzewaardeburgemeesterbevoegdistothetplaatsenvanvastecamera’s.Daadwerkelijkingebruikstellenvandecamera’svindtinoverlegmetdeofficiervanjustitieplaats.

− Bestuurlijkeophoudingbijniet-nalevingverordeningvoorschrifteninuitzonderlijkeomstandigheden(artikel154aGemw).Wanneerdegemeenteraaddaartoeaandeburgemeesterdebevoegdheidheeftgegeven,kunnenopbevelvandeburgemeester(groepen)personenmaximaal12uurwordenvastgehoudenofingesloten.

VerbodsbepalingenopnemenindeAlgemenePlaatselijkeVerordening− Samenscholingsverbod:verbodzichmetmeerdantweepersonenoptehoudenineendoorde

burgemeesteraangewezengebied.− Gebiedsverbod:verbodomzichtebegevenineendoordeburgemeesteraangewezengebied.− Verwijderingsbevel:bevelzichteverwijderenvaneenbepaaldeplaats.− Alcoholverbod:verbodophetnuttigenenhetbijzichdragenvanalcoholischedranken.− Verbodophetmeevoerenvanbepaaldevoorwerpen:verbodophetmeevoerenvanbepaalde

voorwerpenineendoordeburgemeesteraangewezengebied.Noodbevoegdhedentenbehoevevanhandhavingopenbareorde− Noodbevel:bijoproerigebeweging,andereernstigewanordelijkhedenvanrampenofzware

ongevallen,danwelvanernstigevreesvoorhetontstaandaarvan,isdeburgemeesterbevoegdallebevelentegevendiehijterhandhavingvandeopenbareordeofterbeperkingvangevaarnodigacht(art.175Gemeentewet).Eennoodbevelkanwordentoegepastwanneerhetgaatomeenbeperktaantalpersonenoforganisaties.Betreftheteenonbeperktaantalpersonen(“eenieder”)dandienteennoodverordeningtewordentoegepast.Eennoodbevelkanéénofmeerderemaatregelenbevatten.Tedenkenvaltaaneenverwijderingsbevel,eengebiedsverbodofeenalcoholverbod.

− Noodverordening:bijoproerigebeweging,andereernstigewanordelijkhedenvanrampenofzwareongevallen,danwelvanernstigevreesvoorhetontstaandaarvan,kandeburgemeesteralgemeenverbindendevoorschriftengevendiehijterhandhavingvandeopenbareordeofterbeperkingvangevaarnodigacht(art.176Gemeentewet).Tedenkenvaltaan:

o Preventieffouilleren:hetfouillerenvaneeniederophetbezitopwapens.o Afsluitenvanwegenenwijken,ontruimenvangebieden;o Stoppenvantreinen:InoverlegmetdeNSafsprekendattreinennietstoppenopeen

bepaaldstation.− Bestuurlijkeophoudingbijniet-nalevingnoodbevelofnoodverordening(art.176a

Gemeentewet).− Hettijdelijkverplaatsenvangroepenmensen:deburgemeesterkandoormiddelvaneen

noodbevelhetbevelgevenaanpersonenzichteverwijderen.Indienpersonengeengehoorgevenaanditbevel,dankandepolitieovergaantotfeitelijkehandhavingvanhetnoodbeveldoorovertegaanophetverplaatsenvaneengroeppersonennaareenandereplaats.

Demonstraties− Devrijheidvanbetogingisverankerdinartikel9vandeGrondwet(enartikel11EVRM)ennader

uitgewerktindeWetopenbaremanifestaties(WOM).Vooreenopenbaremanifestatieisgeenvergunningnodig,eenkennisgevingvolstaat.Deburgemeesterkandemanifestatiealleenverbiedenomdevolgenderedenen:terbeschermingvandegezondheid;inhetbelangvanhetverkeer;terbestrijdingofvoorkomingvanwanordelijkheden.Eenopenbaremanifestatiebetreftaltijdeengroepsgewijzeuiting.IndividueleuitingenvanmeningenzijngrondrechtenenvallennietonderdeWOM.

3

− Deinhoudvandeuitingisuitdrukkelijkgééncriteriumvoordeburgemeesteromdemanifestatieteverbieden(opgrondvanartikel3,vierdelid,vandeWOMwordenoverdeinhoudvanhetgeenwordtbeledengeengegevensverlangd).Eenverbodisdusslechtsbijhogeuitzonderinggerechtvaardigdendanmetnamealseenbestuurlijkeovermachtssituatiedreigtteontstaan.Daarvanissprakewanneerdebetogingnaarredelijkeverwachtinggepaardzalgaanmetdermateernstigewanordelijkheden,daternietvoldoendepolitiekanwordeningezetomdeveiligheidvanburgersengoederenadequaattebeschermen.

− Deburgemeesterkanopgrondvandekennisgevingeventueelvoorschriftenenbeperkingenstellenendenodigeveiligheidsmaatregelentreffenomdebetogingordelijkenvreedzaamtelatenverlopen.Voorschriftendieinditkaderkunnenwordengesteldzijnhetopafstandhoudenvanbelangstellendenenhetverplaatsenvaneenvoorgenomendemonstratienaareenlocatiediewatbetreftdeverkeersveiligheiden-afwikkelingenhetvoorkomenvanwanordelijkhedennaarverwachtingminderproblemenzalopleverendandedoordeorganisatieopgegevenlocatie.Tevenskunnenvoorschriftenwordengesteldaanmeegevoerdevoorwerpen,zoalsspandoeken,alsdezediscriminerendetekstenbevattenof(anderszins)deopenbareordekunnenverstoren.

− Tevenskandeburgemeestertijdensdebetoging–opadviesvandepolitie–aanwijzingengevenwaaraandedeelnemerszichdienentehoudenofdeopdrachtgevendebetogingterstondtebeëindigen.

− InsituatieswaarindeWOMnietvoorzietentochernstigevreesisvooroproerigebeweging,andereernstigewanordelijkhedenofvanrampenofzwareongevallen,kandeburgemeestergebruikmakenvandenoodverordeningenhetnoodbevel.Eennoodbevelistegebruikenomdemonstrantentesommerenzichteverwijderenvaneenbepaaldeplaats.Ditgeldtmetnamealsmenafwijktvandeafgestemderoute.Hetnoodbevelwerktindividueel.Ookhiervoorgeldtdatdeuitlatingsecgeenaanleidingisomdezemaatregelenintezetten.Ditisslechtshetgevalalserdoordeuitlatingenernstigewanordelijkhedenkunnenontstaan,tedenkenvaltdanaanconfrontatiesmetandere(tegengestelde)groeperingen.

CStrafrechtelijkinstrumentariumBijdestrafrechtelijkehandhavingvanderechtsordestaatdetoepassingvanstrafvorderlijkebevoegdhedenmethetoogopopsporingenvervolgingvanstrafbarefeitencentraal.HetOpenbaarMinisterieisverantwoordelijkvoordestrafrechtelijkerechtshandhaving.Bijeenverdenkingvanhetplegenvaneenstrafbaarfeitkunnendwangmiddelenwordentoegepast.Globaalgeldthoeernstigerhetstrafbarefeit,hoezwaarderdemogelijkedwangmiddelen.Devolgendestrafbarefeitenkunnenzichvoordoen:− Openlijkegeweldpleging-artikel141WetboekvanStrafrechtBij(grootschalige)

ordeverstoringenisvaaksprakevanopenlijkegeweldplegingalsbedoeldinartikel141vanhetWetboekvanStrafrecht.Opgrondvandezebepalingkunnenookdepersonendiewelbewustaaneenopenlijkegeweldplegingbijdragenzonderzelfeengewelddadigehandelingteplegen,daarstrafrechtelijkvooraansprakelijkwordengesteld.Hetoproepentotrellen(openlijkgeweld)isstrafbaaropgrondartikel131(opruiing).Tevenskangedachtwordenaantoepassingvanhetrecentingevoerdeart.141aSr.Hetgaatindatartikelomdestrafbaarheidvanhetopzettelijkverschaffenvangelegenheid,middelenofinlichtingentothetplegenvangeweldtegenpersonenofgoederen.Ookuitlokkingvandeopenlijkegeweldpleging(art47jo141Sr)isstrafbaar.

− OverigestrafbarefeitenOokbijovertredingvandeartikelen180-184WvSr(wederspannigheid,ennietopvolgenambtelijkbevel)kanstrafrechtelijkwordenopgetreden.Voortskansprakezijnvanvernielingofdiefstal,meestalindevormvanplundering(resp.deartikelen350en310WvSr).Ookkanhetaanzettentotdiscriminatie(artikelen131-137WvSr),brandstichting(artikel157WvSr),mishandelingengekwalificeerdevormenhiervan(artikel300envolgendeWvSr).

− Hetnietopvolgenvandoordeburgemeesteropgelegdeverplichtingen(noodverordening,noodbevel,bevelenopgrondvandeAPV;overtredingenvandeAPV(zoalsalcohol-of

4

samenscholingsverbod)leverenzelfstandigstrafbareovertredingenop,waarvooraanhoudingkanplaatsvinden.

− Bijheterdaadconstateringvaneenstrafbaarfeitisaanhoudingmogelijk.− Bijgrootschaligeordeverstoringislik-op-stukbeleidvanbelang.HetOpenbaarMinisteriekan

metderechtbankafsprakenmakenoversnelrechtzittingen.− Wetenwatspeeltopsocialmediaisvangrootbelang.Depolitiesurveilleertdigitaalenkan

optredenalsersprakeisvanstrafbareuitingen,zoalshetoproepentotgeweld.Watbetreftstrafbareuitingengeldteennoticeentakedown-procedurewaaraandoorinternettussenpersonenvrijwilligmedewerkingwordtverleend.PolitieenOMkunnenhieropactieondernemen.

DVreemdelingenrechtAls een statushouder in de fout gaat, beoordeelt de IND dit op de mogelijke gevolgen. Deverblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd kan worden ingetrokken als de vreemdeling isveroordeeldvooreenbijzonderernstigmisdrijfenhijeengevaarvormtvoordegemeenschap.Eenbijzonderernstigmisdrijfiseenveroordelingbijonherroepelijkrechterlijkvonnistotgevangenisstrafof vrijheidsbenemendemaatregel, waarbij onvoorwaardelijk deel in totaal tenminste 24maandenbetreft.Een‘gevaarvoordegemeenschap’wordtiniedergevalaangenomenalshetgaatomdrugs-,zeden- en geweldsmisdrijven, brandstichting, mensenhandel, illegale handel inwapens/munitie/explosieven,illegalehandelinmenselijkeorganenenweefsels.

Handreiking verhoogde asielinstroom t.b.v. het lokaal ... · daarnaast nog andere taken in de...

Documents

Transcript of Handreiking verhoogde asielinstroom t.b.v. het lokaal ... · daarnaast nog andere taken in de...