Hand-out 4VV presentatie 2019 Slide 1 - Veiligheid€¦ · 4 Vuurwerk Veilig presentatie...

Hand-out 4VV presentatie 2019

Slide 1

4 Vuurwerk Veilig presentatie

Voorbereiding

• Neem de presentatie en de notities die erbij zitten vooraf goed door, zodat je weet wat

je gaat vertellen.

• Probeer de presentatie op maximaal een uur te houden. De concentratieboog van de

kinderen is na een uur echt op.

• De kinderen reageren op jouw verhaal door het vertellen van hun eigen ervaringen.

Geef hiervoor ruimte. Maar aan het einde van de presentatie is hiervoor ook ruimte

ingebouwd.

• Vergeet niet: de kinderen in deze leeftijdscategorie mogen zelf nog geen vuurwerk

kopen of afsteken. Mocht je voorbeelden van situaties in je verhaal gebruiken, geef

dan voorbeelden met personen ouder dan 16 jaar (vaders, ooms, buren, jongens uit de

buurt, etc.)

• Het belangrijkste is dat kinderen op het einde van de les de 4 Vuurwerk Veilig tips

kennen (de ‘4’ in ‘4vuurwerkveilig’ staat voor deze tips):

1. Gebruiksaanwijzing lezen

2. Vuurwerkbril dragen

3. Aansteeklont gebruiken

4. Afstand houden

• Zorg dat je de praktische zaken voor de voorlichting tot je beschikking hebt: bijv.

dummy’s, een bal en 2 blinddoeken voor de oefeningen (sheet 15). En misschien wil

je zelf nog ander materiaal meenemen?

Aanvullend voor gastdocent (van bijvoorbeeld de brandweer):

• Stel jezelf voor en leg uit wat je komt doen.

• Vertel kort over de samenwerking in 4 Vuurwerk Veilig (bijv. aan de hand van de

logo’s).

Programma

• Doorloop het menu met een korte toelichting. Zo vertel je de kinderen wat je gaat

doen in de les en dat het doel van je bezoek is om hen te leren wat vuurwerk is en hoe

je er veilig mee omgaat. Kinderen vinden het prettig om te weten wat je gaat doen en

wat er globaal aan de orde komt in dit uur.

• Eén slide is optioneel en komt daarom niet terug in het menu:

• Slide 14 over waargebeurde vuurwerkongevallen (je kunt zelf kiezen of je deze

slide wilt laten zien, om hem te verbergen: klik met de rechtermuisknop op de

slide in het linkermenu en kies ‘dia verbergen’).

• Vertel dat ze vragen kunnen stellen bij ieder onderwerp.

Wat weet jij over vuurwerk?

Stel de vragen:

• Wie heeft er weleens vuurwerk afgestoken?

• Deed je dit alleen of samen?

• Hoe deed je dit?

Vuurwerktraditie

Vertel over de herkomst van vuurwerk en over de vuurwerktraditie:

• Vuurwerk is ontstaan in de 10e eeuw in China. Het is oorspronkelijk bedoeld om boze

geesten te verjagen met de knallen en het licht. Maar het werd ook gebruik om de

Keizer van China te vermaken. Wij doen dat laatste nog steeds (vuurwerk gebruiken

als vermaak).

• In Nederland gebruiken we sinds de jaren ‘60 vuurwerk om Oud en Nieuw te vieren

en tijdens evenementen. Voor Oud en Nieuw 2018-2019 werd er 70 miljoen euro aan

vuurwerk verkocht in Nederland. Het vuurwerk dat het vaakst werd verkocht zijn

gewone rotjes, maar het meeste geld werd besteed aan siervuurwerk dat maar één keer

aangestoken hoeft te worden en een kleine vuurwerkshow geeft (compoundvuurwerk).

• Niet voor iedereen is het afsteken van vuurwerk traditie. Er zijn ook genoeg mensen

die geen vuurwerk kopen en afsteken. Bij hoeveel kinderen thuis wordt er geen

vuurwerk afgestoken?

Vuurwerkongelukken

• Doorloop kort de statistieken. Deze zijn van afgelopen jaarwisseling (2018-2019).

• Geef aan dat dit alleen de cijfers zijn van 31 december en 1 januari en afkomstig van

de spoedeisende eerste hulp (SEH) afdelingen van alle ziekenhuizen in Nederland.

Afgelopen jaarwisseling is er ook een schatting gemaakt van het aantal

vuurwerkslachtoffers met lichtere verwondingen die een huisartsenpost hebben

bezocht.

• 396 gewonde personen zijn in het ziekenhuis behandeld. Dit is minder dan vorig jaar,

toen waren het er 434.

• Geef aan dat 42% van de gewonden die op de SEH zijn behandeld omstanders betrof

en dat 41% van alle vuurwerkslachtoffers zich in de leeftijdscategorie 10-19 jaar

bevond (zie hieronder) (en 16% in de leeftijdscategorie 10-14 jaar).

• De oorzaak van 52% van de vuurwerkongelukken (SEH-afdelingen) lag bij

knalvuurwerk en 48% bij siervuurwerk.

Achtergrondinformatie:

SEH-behandelingen na vuurwerkongeval (in %) naar leeftijd (2018-2019):

- 0-9 jaar: 9%

- 10-19 jaar: 41%

- 20-29 jaar: 24%

- 30-39 jaar: 13%

- 40-49 jaar: 8%

- 50+: 5%

Wat is vuurwerk?

• Stel de vraag: Wat is vuurwerk en waaruit bestaat het?

• Inventariseer/vat samen wat de kinderen allemaal zeggen.

• Antwoord: Laat door 3x klikken de volledige sheet tevoorschijn komen. Deze laat

zien waaruit vuurwerk bestaat; omhulsel, kruit en lont.

De regels (1)

• Stel de vraag: Vanaf welke leeftijd mag je vuurwerk kopen?

• Inventariseer de antwoorden en vat ze samen.

• Antwoord: Hoe gevaarlijker het vuurwerk, des te ouder je moet zijn om het te mogen

kopen en afsteken (om zo zoveel mogelijk letsel te voorkomen). Leg uit dat je het

meeste vuurwerk mag kopen als 16 jaar of ouder bent (categorie 2). Vanaf 12 jaar mag

je vuurwerk kopen dat het hele jaar te koop is (zoals sterretjes, knalerwten en

Bengaalse lucifers) (categorie 1). Sommige soorten vuurwerk mag je alleen kopen als

je 18 jaar of ouder bent (categorie 3). De leeftijd staat op de verpakking.

De regels (2)

• Stel de vraag: Wanneer mag je vuurwerk kopen en afsteken?


• Antwoord: Je kunt in 2019 op 3 werkdagen vuurwerk kopen. De koopdagen zijn 28,

30 en 31 december. 29 december is een zondag, daarom wordt er dan geen vuurwerk

verkocht. Je mag vuurwerk alleen afsteken tussen 31 december 18.00 uur en 1 januari

02.00 uur, om overlast te beperken.

• Stel de vraag: Wat zijn vuurwerkvrije zones?


• Antwoord: In steeds meer plaatsen (gemeenten) zijn er vuurwerkvrije zones.

Vuurwerkvrije zones houden in dat er op bepaalde plekken in een gemeente,

bijvoorbeeld in het centrum of in de buurt van verzorgingstehuizen, geen vuurwerk

mag worden afgestoken. Er staat borden om dit aan te duiden. In sommige gemeenten

kunnen burgers een vuurwerkvrije zone aanvragen. Deze zones heten vrijwillige

vuurwerkvrije zones. Er staat een bord, maar de politie controleert in deze vrijwillige

vuurwerkvrije zones niet of er vuurwerk wordt afgestoken.

De regels (3)

• Stel de vraag: Wat mag NIET?

Deze regels zijn er om zoveel mogelijk letsels, overlast en schade te voorkomen.

• Inventariseer de antwoorden en vat ze samen en licht vervolgens de punten op de sheet

toe.

• Te jong vuurwerk afsteken. Vanaf 12 jaar mag je het meeste vuurwerk nog niet

kopen en afsteken. Dat mag pas als je ouder bent (vanaf 16 of 18 jaar).

• Afsteken buiten toegestane tijden/plekken.

• Voorbeeld strafbaar baldadig gedrag: het vernielen van objecten, bijv.

brievenbussen, vuilnisbakken, door er vuurwerk in te gooien.

• Ander baldadig gedrag mag ook niet, zoals vuurwerk naar mensen of dieren

gooien.

• Illegaal vuurwerk

Indien je denkt dat het onderwerp ‘illegaal vuurwerk kopen’ meer aandacht behoeft, zijn

mogelijke vragen die je kunt stellen:

• Wie heeft er weleens illegaal vuurwerk gekocht?

• Waarom zou volgens jullie illegaal vuurwerk gevaarlijk kunnen zijn?

• Wat zou er kunnen gebeuren met …. ?

• Sinds jaarwisseling 2018-2019: door het ministerie verplicht gesteld is het gebruik van

een lanceerstandaard bij afsteken vuurpijlen. Vuurwerkverkopers moeten deze bij hun

vuurpijlen mee verkopen en burgers zijn verplicht deze te gebruiken. Een vuurwerk

mag niet meer afgestoken worden vanuit een bijv. met zand verzwaarde fles.

• Vanaf de jaarwisseling 2019-2020 is het voor vuurwerkverkopers van consumenten-

vuurwerk verplicht om gratis veiligheidsbrillen en aansteeklonten aan klanten mee te

geven.

Alleen of in een groepje

• Stel de vragen en praat met de kinderen over wat zij denken.

• Leg uit dat veel mensen in een groep vaak verder gaan dan ze alleen zouden doen. Ze

moedigen elkaar aan om iets te doen, ervaren groepsdruk. Dat geldt voor heel veel

dingen in het leven. Dus ook voor omgaan met vuurwerk. Belangrijk is dat je zelf

blijft nadenken. Vraag jezelf steeds: wil ik dit doen of niet? Als je iets echt niet wil

doen, zeg dit dan tegen de anderen en/of ga weg.

Legaal en illegaal vuurwerk

Vertel kort iets over de verschillen van legaal en illegaal vuurwerk.

• Belangrijkste tip: Legaal vuurwerk heeft een Nederlandse gebruiksaanwijzing en een

CE keurmerk (dit is een keurmerk dat op het vuurwerk wordt geplaatst en wat

aangeeft dat het vuurwerk voldoet aan Europese regels). Illegaal vuurwerk heeft dit

niet.

• Behandel kort illegaal vuurwerk. 27% van de vuurwerkongevallen wordt veroorzaakt

door illegaal vuurwerk.

Vragen kinderen naar het verschil tussen illegaal en legaal vuurwerk?

Antwoord het volgende:

• Veel illegaal vuurwerk bevat teveel kruit en valt hierdoor onder de categorie

‘professioneel vuurwerk’. Omgaan met professioneel vuurwerk vereist een opleiding

en ervaring.

• Het knalvuurwerk bevat ander kruit en/of heeft een strijkkopje.

• De knal van het illegale vuurwerk is vaak te hard (meer dan 120 decibel). Het

geluidsniveau van legaal vuurwerk mag niet boven de 120 decibel uitkomen. Om te

voorkomen dat het geluidsniveau boven de 120 decibel uitkomt, moet je genoeg

afstand houden.

• Bij categorie 1 vuurwerk (vanaf 12 jaar te koop): veiligheidsafstand min. 1

meter, max. 120 decibel.





Belangrijkste tip voor herkennen illegaal vuurwerk:

• Al het vuurwerk waar geen F1, F2 of F3 (deels) op staat mag niet afgestoken worden.

Het is te gevaarlijk of heeft een andere functie. Je hebt bepaalde kennis nodig om

ermee om te gaan of het geeft veel overlast (te harde knallen).

• Er zit alleen een buitenlandse gebruiksaanwijzing op (meestal Chinees).

Het meest verkochte illegale vuurwerk is:

• Grote Chinese rollen

• Strijkers

• Mortierbommen

• Lawinepijlen

• Vlinders

Dit mag in Nederland dus niet afgestoken worden!

De gevaren (1)

• Stel de vraag: Wat zijn de gevaren van vuurwerk?

• Inventariseer de antwoorden en vat samen.

• Licht de punten op de sheet toe (verwondingen per lichaamsdeel + meest

voorkomende type letsel (brandwonden)).

Let op: Illegaal vuurwerk veroorzaakt de ergste verwondingen. Als je echter

experimenteert met legaal vuurwerk, je er te dicht bijstaat en/of het uit je hand

afsteekt, kan het natuurlijk ook misgaan.

• Mogelijke gevolgen per lichaamsdeel:

• Ogen: blindheid, slechtziendheid.

• Hoofd (oren): gehoorschade (doofheid of slechthorendheid, oorsuizen of piep

in je oor en overgevoeligheid voor geluid)

• Handen: verliezen van een hand

• Vingers: verliezen van (deel van) vingers

• Type letsel: Brandwonden is het meest voorkomende type letsel (33%), daarna

oogletsel (27%), open wond (13%), overig/onbekend (13%), fractuur (5%),

oppervlakkig letsel (5%), amputatie (4%).

• Ook kunnen sommige mensen (en dieren) last hebben van slechte luchtkwaliteit die

ontstaat door het afsteken van vuurwerk. Er komt veel fijnstof vrij. Bijvoorbeeld

mensen die astmatisch zijn, kunnen hierdoor last hebben van hun gezondheid.

De gevaren (2)

• Ook ontstaat er elk jaar heel wat schade, bijvoorbeeld door vernieling of brand. Ook

ontstaan er hierdoor kosten voor de maatschappij. Bijvoorbeeld brievenbussen die

vernield zijn, moeten weer worden gerepareerd en er branden ook regelmatig auto’s

uit.

• Voor hulpverleners, zoals agenten, ambulancemedewerkers en brandweermannen, zijn

er ook gevaren. Er wordt bijvoorbeeld vuurwerk naar ze gegooid. Ook kunnen ze

geweld ervaren of worden ze uitgescholden.

• Voor dieren zijn er ook gevaren. Ze kunnen gewond raken door vuurwerk. En kunnen

stress hebben van alle harde knallen. Ze zijn bang.

• Zorg dat Oud en Nieuw voor iedereen leuk blijft, en houd rekening met je medemens

en – dier en ga respectvol met ze om!

Waargebeurd

• (Deze slide is optioneel. Om deze slide te verbergen, klik met de rechtermuisknop in

het linkermenu op de slide en kies ‘dia verbergen’)

• Dit zijn enkele toedrachtsbeschrijvingen van vuurwerkongevallen die op de

spoedeisende eerste hulpafdelingen in Nederland zijn genoteerd tijdens de

jaarwisseling 2017-2018. Vertel de kinderen dat dit ongelukken zijn die twee jaar

geleden gebeurd zijn. In veel gevallen (42%) was het slachtoffer een omstander.

• TIP: Ga met de leerlingen in gesprek over hoe dit soort ongevallen voorkomen kunnen

worden.

Wat wil jij later worden?

• Stel de vraag: Wat wil JIJ later worden?


• Stel de vraag: Kun je dat werk ook doen als je niet meer kan zien? … of als je vingers

kwijt bent?

Doe – afhankelijk van de beschikbare tijd - één of meer behendigheidspelletjes om dit laatste

punt nog op een andere manier te illustreren bijvoorbeeld:

• Geblinddoekt overgooien: Haal 2 kinderen naar voren en doe ze een blinddoek voor.

Geef ze een bal en laat ze die naar elkaar overgooien. Dat is dus erg lastig. Het laat

zien dat hele simpele dingen niet meer gaan als je niet meer kunt zien.

• Veters strikken met één hand: Laat een paar kinderen hun veters opnieuw strikken met

1 hand achter hun rug. Dat is dus heel moeilijk om te doen als je een hand niet meer

(goed) kunt gebruiken.

• Horloge losmaken zonder duimen: Kijk of iemand een horloge omheeft. Vraag of

hij/zij dit horloge zou willen losmaken zonder de duimen te gebruiken. Dit is een stuk

moeilijker dan met duimen.

• Laat een leerling door middel van gebaren iets aan een andere leerling duidelijk

maken. Dit is veel lastiger iets ‘gewoon’ zeggen (als je niet getraind bent in

gebarentaal).

Veilig vuurwerk afsteken (1)

• Stel de vraag: Hoe steek je vuurwerk dan veilig af? Welke veiligheidsmaatregelen kun

je zelf nemen?


• Laat de tips daarna de slide binnenvliegen.

• Extra tip: Vuurwerk veroorzaakt harde knallen. Zelfs bij het houden van voldoende

afstand (dus als het geluidsniveau niet boven de 120 decibel uitkomt), kan er

gehoorschade ontstaan (afhankelijk van de staat van je gehoor). Het is dus altijd aan te

raden om gehoorbescherming, zoals oordoppen, te dragen.


• Vertel hoe je veilig vuurwerk kan afsteken. De tips komen de slide een voor een

binnenvliegen.

Achtergrondinformatie:

• Het gebruiken van een lanceerstandaard voor het afsteken van vuurpijlen is verplicht

sinds de jaarwisseling 2018-2019.


• Vertel hoe je veilig vuurwerk kan afsteken. De tips komen de slide een voor een

binnenvliegen.


• Vertel dat het belangrijk is om na afloop van het Oud en Nieuw feest het afgestoken

vuurwerk op te ruimen. Dit voorkomt bijvoorbeeld dat kleine kinderen de volgende

dag met het vuurwerk gaan spelen. Als er vuurwerk lig dat niet goed is afgegaan, kan

dat heel gevaarlijk zijn.

• Laat de opruiminstructies invliegen.

• Extra informatie: Vuurwerk dat over is, mag je bewaren voor volgend jaar. Maar

alleen als het niet meer is dan 25 kilo en je het bewaart op een niet voor het publiek

toegankelijke plaats (veilig).


• In de video vertelt Mauro (12 jaar) over zijn ongeluk toen hij met een vriendje een

cobra afstak (illegaal vuurwerk) (5.19 minuut).

• In de video vertelt Frans over zijn ongeluk met een babypijl toen hij jong was en hoe

hij daardoor oogletsel opliep (2.34 minuut).

Discussie vuurwerk

• Er is al langere tijd discussie of vuurwerk verboden moet worden of niet, met name

omdat er elk jaar zoveel gewonden zijn, vuurwerk elk jaar overlast en schade

veroorzaakt en hulpverleners belaagd worden. In plaats daarvan zou de gemeente bijv.

een vuurwerkshow voor iedereen kunnen organiseren. Wat vinden de kinderen

hiervan?

• Kunnen de kinderen argumenten voor en tegen het verbieden van vuurwerk noemen?

• Argumenten voor het verbieden van vuurwerk: letsel voorkomen, minder

overlast en schade, er zijn (veiligere) alternatieven (bijv. vuurwerkshows en

instellen van vuurwerkvrije zones)

• Argumenten tegen het verbieden van vuurwerk: traditie, veel mensen vinden

het leuk om vuurwerk af te steken, eigen verantwoordelijkheid (betutteling,

overheid moet hier geen invloed op uitoefenen), leidt tot illegale handel in

vuurwerk (omdat het niet meer mag, mensen vinden het spannend om wel te

doen).

Achtergrondinformatie: De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) adviseerde eind vorig

jaar (eind 2017) om vuurpijlen en knalvuurwerk voor consumenten te verbieden om letsel te

voorkomen en omdat het grote overlast veroorzaakt en uitnodigt tot roekeloos gedrag. Het

kabinet besloot hier niet tot over te gaan, maar gemeenten zelf te laten beslissen over

vuurwerk- en vuurwerkvrijezones. In 2019 riepen verschillende organisatie, waaronder de

Nationale Politie, op om Oud en Nieuw vuurwerkloos te vieren. Hiervoor bleek geen

meerderheid in de Tweede Kamer. In 2019 is wel besloten om vanaf de jaarwisseling 2020-

2021 het zwaarste soort consumentenvuurwerk te verbieden, waaronder o.a. Chinese rollen en

ratelbanden vallen (F3-categorie). Er is ook discussie over het verbieden van vuurwerk uit de

F2-categorie, zoals zware vuurpijlen en single shots.

4 Vuurwerk Veilig tips

• Stel de vraag: Wat hebben jullie geleerd over het veilig afsteken van vuurwerk?

Waarschijnlijk komen bovenstaande antwoorden terug. Laat daarna de tips invliegen.

Dit zijn dé tips die we de leerlingen mee willen geven.

• Benadruk dat de leerlingen nog geen vuurwerk mogen kopen en aansteken onder de 12

jaar en vanaf 12 jaar (tot 16 jaar) alleen kindervuurwerk.

• Sluit de les af. Eventuele extra materialen (bijvoorbeeld werkbladen, flyers voor

ouders, vuurwerkbrillen) kunnen nu uitgedeeld worden aan de leerlingen.

4vuurwerkveilig quiz

Optioneel kan nu de 4vuurwerkveilig quiz klassikaal gedaan worden.

Hand-out 4VV presentatie 2019 Slide 1 - Veiligheid€¦ · 4 Vuurwerk Veilig presentatie...

Documents

Transcript of Hand-out 4VV presentatie 2019 Slide 1 - Veiligheid€¦ · 4 Vuurwerk Veilig presentatie...