Halle

1. az da ke .... kas na sta .akf~.ugal ze.n erna za sXrik 2. mana kamaru.t - az da bluma guiJ ge.ta I

tot kinderen : ma vrintJa, ook familiaar : msna vrintJ I

3. ta.gawo.udaX- of : ta.zawo.udaX- of : ta.zawo.araX spina za ni as ma maJina

4. gru. van as lasta X wrerak -5. op da sXip kra.iga za basXAmald bru.at (centrum )

bry .at (boven het Station en buiten ) 6. da sXra.nwrerkar a.na splintJar in zana vÏIJar 7. da sXipar le~da zen lipan af 8. in da fabrik es niks ta ze.n 9. kum ale. me kintJ 1 a kintJa - a kinaka

10. bu.s Xe.fd ons - of : tapd ons fe.r pintJa be: I a potJa I

_11. brÏIJd ons twi.a kilo kre .... ka I krikskas I 12. zema me A.la gave.va dra. le.tars we.an

A .a. .atXadruiJ ka 13. e. drs.igda nu ma. me na klipar 14. kam zena - of : ze.a kne.n gaze.n 15. vastanu.vat wAt' ni me vA.l gave.t 16. ~bem bla. dak me A.la ni me.igagu.an am ban 17. kemkatik ni Xadu.an zAla - of : zAna juiJ 18. da.n datu. afkumt 19. an spinakup-a spinakup(a)net- of: an spinakup

na spinakupbAstal - of : an alafmu.an 20. an muiJ- sXrik- of : basXomt'- an wa: (Esschen­

beek) - aiJ kamparnula - an u ... :X - na VAS - na pe.ipal -

21. de.a ke.ral de.i da gi.ala we.ralt - of (Esschen-beek) : wi.lat - feXta

22. ksal a pe.ralkas Xe.iva 23. iiJalandoe. fa.l - of : fA.l a . sXe.pan afbra.ika 24. eje. fa za le.va na ki nam be:tXat 25. ge.i ma twi. bri. sti:na - bridar - of : bre.ar­

da briJta 26. da standbêltJ stu.tu nami 27. dana man a.d a le.va galek as na gru.atan

- of (Esschen beek ) : gry.atan - i.r 28. lyisafe:r ez in dan e.mal ni Xable.va 29. da sXo.ulkil).ara erna me ta mistar nu da zi.

gawe.st' 30. kaiJkik toX ni kuman i. dak Xari.d ben 31. da bi.sta driiJka ge.ra le.azu.atme.l 32. s. kani Xun wreraka - ZSIJ ks.al doe. si: 33. stek na ki. - of : ste~dinJ na ste.l in da.nam

bAstal I bAsurn I 34. naja meta ke.gals wetJar nami gaspeltJ 35. e.la kern al twi ki.aran op a . garue.pa 36. de pe.r anes ni re .ap - du zit' nog a wit ke.ralkan

in I wyt (Esschenbeek ) I 37. za ze. we X nu tfaltJ 38. zed am i.st se geltf Alpan opdoe.n 39. e. za nu.at ni fa. kuma 40. ZE§ delt' fan A. melkwe.at 41. da man moe. san vra. gu.slu .... ga 42. in da sXelda zwAman E§ dal).3arA:s 43. ejez erag umdatan sterk es 44. wre.la mue.ta dovan deltJ erna - reiJ ga.la dandar

(d)Eltf

0.286.

45. Alap na ki da bedan opAfa 46. onza maifar esu vaitJ az a vrerka 4 7. za sprÏIJ a fA tfe .sta vur an wAdÏIJk 48. dam bu.amkws.kar zal dam bu.am grefala 49. dyd3i.st na ki da vinftar toe. 50. ~bagintfa klipa - of : : lu.an VA di.sta mis -

du.Xmis - of (Esschenbeek ): dy.Xmis - tlof - da vespars

51. an spra:- VA~Xana.ra- paragarrek (Esschenbeek) varspra:n - ...

52. da saldu.atan erna da fra.min3 Aju.ar afXasns.a 53. ze vu.ar (p lat ) e.dam zes ju.ar lu.ata nu tsXo.ucl

gu.an 54. kemadam afXaru .itJ su lu.at al twu.atar ta gu.an 55. ve.la vie.za ze.d ale. ni fA.l 56. je.ra pota zeni fA.l we.at' 57 . dan o.uvapu.al stud in dan die.t' (verouderd ) 58. in mie.t es tnoX ta ko.ut fa rnatam bal ta spe.la 59. de.i ki.as Xefda kle:r liXt Ë. - of : nawu 60. e trok mëta Je:(a)t fan tpie.t 61. in da.mm -te.at kwamda ga.plan e. ala ju.aranu

da kermas 62. da pu.tar za. dad onsi.r volmokt es 63. ga zu.aX ma wel mu ga spru.ak te.ga ma. ni 64. da zwolma zAla gu we.ikuma 65. guja vandu.aX meta ku.ta ni spe.la 66. s.ta zuk - of : zyk (Esschenbeek ) - Xe.ra ke.as 67. zena motA:r es kapot - of : stykat - e la. stil 68 , te fand u .X na wreraman daXawe:st - ren tes na

ze.tan u .vat 69. da mrenaka lupdop sem blu.ata voe.ta I breravuiJ I

( E ssehenbeek : lyp bly .ata) 70. duz am best in da krA.ak 71. kwa. data faktA:r nam bre.f broXt' 72. kern zi. un man et' 73. kan meXin u.vareXta minJkan urn. I dwe.zdre.vars I 74. nu. da ve.ra spanama tpie.t in da ne.i krera 75. kern am betfa k.Atsa - al va vAi danoe.n 76. da zo.un van da kA.iniiJk e.d uk saldu.at Xawe:st 77. wed3a ginam -bo.uXmu.kar wu.ana - wy.ana 78. de ro.uzan erna laiJa dy.ras 79. kXaly.var niks fan I a wo.ut I 80. tkintJ WO§ du.at i. dasat kosta du.apa - dy .a pa

(Esschenbeek ) 81. zen u.agan ren zen y.arakas lu.apa I u.ar (van

dieren ) I - ly.apa (Esschenbeek ) 82. A.i doXtar - of : rnaska of : mot Ja - es me a k.Arfka

nu dam bos Xu.m zweta flambu.za - of : wila flambu.za - ook (?) : bre.mbe.za - treka

83. dus na spet A.ta li:(a)r 84. a zed3a zen stro.ut o.upat ' 85. tfolk soXt ni andar§ as Xeld3 ren re~dum 86. A.la munt E§ dry.aX fan dan d.Ast' 87. da.na weX lup krym - tas na weg alum 88. ikoXt fa da klre.nan an trymalka - of : trumalka 89. dam bok es XastArva van aiJ kAst in ta slika 90 . ze le.ka was kAt reiJ goe:t' 91. in Uurnarkan - .of : tlymarkan az dbesta 92. na sXitar moeXoe. kyna ze_.n l luiJka I 93. zyk na ki nu ma.nan oc:t'

105

94. kwE.i ni wu dakan mo< gu(n) ze:ka 95. na ko<.la kElar ES Xo<. fat be: 96. kmust nsablo<:triiJka va ma. ta varstErka 97. kmun i.stfujar nu da stal do<.n 1 ve:ra 1

98. mEm bre.i was me .i 99. da md~bo<:r do<. na gru.atan to<:r

100. da bn.utarmdk EZ dyn ren ze:r - ste.tar amE. wE.i - of : sintJar amE wE.i

101. wa znn da.na pyt kyna vylan np an e:r 102. a EZ np SE styk 1 a puintJ I

103. E kum nu.at - of : ny.at Xina mane:ta lu.at' 104. in itnla zE.m bEraga da fe. spE.va 105. tE.da du np dE.va 106. im bu.am Erna za styk fan da bryga gavE:t' 107. ga muid3 nns fA:la na ki kuma kA:ra 108. EjEs fa IA:va gakuma mE aiJ go<.j bAza 109. dE dA.i ES fam by.ikann.u<t Xamnkt 110. aiJ gatrn.u<da vra. mu kynanu.an 111. kErn e. gres Xazu.atJ - mu twas Xi go<. su.at' 112. dam bra:var zE.tat nnX ta de.r ES fa ta ba:va 113~ baka - i~bak - gE. bakt' - E. bakt' - baktan -

wE.la baka - i~ bakta - gE. bakt'a - E. bakta of : E. ba~da - wE.la bakta - wE.lan Erna gabaka

114. bi:n - ~ bi:n - gE. bitJ - E. bitJ- WE.la bi:(a)n -bi.na wE.la - of : gu.mabi.n- ~ buj - kErn gabuja buja zE.lan uk

115. tEz a klre:n mu tEz a fE.an 116. ga kynd3 e. re.ra krE.agan np da mEt' 117. Eje.XazE.tat an np ma zal pa: za 118. tma:sa za. dat an galE.ak a. 119. du wu.ra vE.af prE.aza 120. nndar da.nan E.ak liga vA.l i.akalkas 121. twu.tar za(l) gun znja - tsnidal

122. tu.a - of : ty.a (Esschenbeek) ES nnXre.n - tEs nnX mu gamu.atf- of : marres Xamu.atJ

123. majnnE:s mu.ka za mEnan dnlar van an a:r 124. da bymaka zal du mo<jlEkyna gro<.ja 125. da pastu.ar E. Xu<.ja wE.(a)n 126. da dnfkan Eman nnz n.ud A·§ afXabrant' 127. tmElk sprn.itJ A.tan A.ar van da ko<j 128. da kAstar lnitJ fu da krA.asa 129. dE.rma van da krnwu.aga by:ga van tXawiXt' 130. sumaga - of : zumasta minfka snytan ret np 131. zEman Am zwret rem bln.u<t Xaslu.ga 1 grn.u<t 1

132. da sn.u§ EZ awa fla. 133. da sni. lE.tik . - _ __ 134. tEz a laiJk lE.n daka nnXaze.n Em 135. ny. pn.u(T)t wEtJ na. an gil ne.i stat' 136. do<.n - i~ do<.nat - gE. dytJat' - E. do<.gat -

wE.la do<.nat- gE.la dud3at'- of : dytJat' - zE.la do<.nat - i~ dE.at' - gE. dEtJat' - E. dE.iat - wE.la dE.iat' - ·gE.ala dE.jat' - ZE.la dE.at' - dE.i k~ _ dada - dat E.i mu an dE.i - dasat sE.la mu an dE.an

137. du.pa - of : dy.pa - a du.pkli:t' - da du.pfuintJ of : dy .pfuintJ

138. dAska - E. dAst' - E. dA§da - EjE. XadAska 139. bi.J;ta - ik bÎJ;l - gE. bii;ltJ - E.i bintJ - WE .la

biJ;la - gE.la bintJ - zE.la b~a - bintJanE.a - of : bind3an E.a - bnntanE.a - kErn gabuna

140. Locale landmaten : da ro.ja - an dagat EZ nndart ro.ja - am bu1,1ar ES fe.r dagat -

141. Waternamen : da zEna - da grubagrEXt - da brukwa.(bE.ik) - soms : bE.ikwa: - da vu:t (de Vaart) - da zy.anbE.ik

D e naam van deze stad in haar eigen dialect is ala D e inwoners heeten alanE.rs Hun bijnaam is da vnntfa§bo<:ra (de Vaantjesboeren) (zie verder Dworp voor Halle en Esschenbeek). Aantal inwoners op 31-12-34 : 17.491. Taaltoestand. Buiten tstat (centrum) hebben we als voornaamste gehuchten : sintJaro<.kas - bri.tn.at

(Breedhout) - reskanbE.ik (Esschenbeek) - dpE.ik - rn.unum (Rodenam) - bru~bara (Broekborre) - wnlvandre.s ~ bE.randre.s - strnpa -

Deze wijken en gehuchten vertoonen tamelijk veel verschillen met het centrum. Buiten hetgeen in de teksten te vinden is over Essehenbeek : bi:tar (beter) - ka:s (kous) - za=t' (zout) -in het centrum : bE.tar­kn.us - zn.ut'

Te E beek spreekt men meer Beertsçh dan Hallesch, te Rodenam meer gelijk te Lembeek, te Wol­vendries gelijk te Pepingen, te Berendries meer gelijk te Essehenbeek en Lembeek, terwijl Stroppen, voor enkele jaren bij Halle genaast, spreekt zooals te Buizingen.

Spottenderwijze bootsen de "echte" Hallenaars (d. i. inwoners van het centrum) sommige "hage­poorters" alsdus na : mi:tar i. Xazi:tata li:pal in da ki:tal:i:t (Meter heeft gezegd dat de lepel in den ketel ligt. Cfr. Lembeek, 0.290).

Inwijkelingen uit Br~ssel en Wallonië spreken Fransoh. Onderwijzers, leeraars en flaminganten spreken ook beschaafd Nederlands eh, terwijl de overgroote massa steeds Halles eh spreekt.

Ruim de helft der bevolking bestaat uit werklieden en bedienden, die buiten Halle vooral naar Brussel, in de nijverheidsstreek tusschen Halle en Brussel, naar Tubeke en Klabbeek gaan werken. Het centrum zelf bezit een lo'cale nijverheid : een suikerij- en een schoenfabriek.

In de gehuchten houdt men zich vooral met landbouw bezig. Ten slotte : Halle is een drukbezochte bedevaartplaats ( cfr. Bijnaam).

Zegslieden. 1. Felix Wijverkens ; 30 j. ; nijveraar ; hier geboren ; steeds hier verbleven ; V. van Halle ; M. van Pepingen ; spreekt gewoonlijk Hallesch, ook wel beschaafd.

2. Jef Jacobs; 33 j. ; bediende; hier geboren; heeft stèeds hier verbleven; ouders en grootouders van hier; spreekt gewoonlijk Hallesch, ook wel beschaafd Nederlandsch.

3. Jef de Crem; 33 j. ; bediende; hier geboren; V. van Leerbeek; M. van Halle; hier steeds ver-bleven spreekt gewoonlijk Hallesch.

4. Arthur Nerinckx ; 60 j. ; handelsreiziger ; hier geboren ; heeft hier steeds verbleven ; V. en M. van hier ; spreekt steeds Halles eh.

5. Emiel Marechal; 23 j. ; werkman; hier geboren; V. en M. ook; hier verbleven; spreekt altijd Hallesch.

106