Zaterdag 28 september 2013 Zondag 29 september 2013

tussen 10.00 - 19.00 uur (Pulchri 11.00 - 17.00 uur)

ArtiBrak / Leidschendam-Voorburg Pulchri Studio / Den Haag Haagse KunstKring / Den Haag Kunstgroep Wassenaar Voorschotense Kunstkring

2

3

4

-01

De Vliet (het Rijn-Schiekanaal) is in de 3e eeuw aangelegd door de Romeinse veldheer

Corbulo. Zij vormt de verbinding tussen de Rijn bij Leiden en de Maas bij Rotterdam. Dagelijks passeert hier niet alleen veel recreatiescheepvaart richting de Hollandse meren of richting het zuiden, maar ook veel vrachtverkeer. Na ruim 3 kilometer bereikt u de rand van Leidschendam. Daar ziet u aan de overkant de nog werkende houtzaagmolen De Salamander uit 1777. Als u de weg langs de Vliet verder volgt, komt u bij de oude sluis van Leidschendam. Het aan de overkant gelegen centrum van Leidschendam is onlangs geheel vernieuwd. -02 Deze statige laan heeft links veel oudere villa’s die eind 19

e en begin 20

e eeuw aan de

Vliet werden gebouwd door rijke Hagenaars. Links woonde ook ooit de onbekende Oranjeprinses Marianne. Zij scheidde van haar overspelige Pruisische adellijke huwelijkspartner en kreeg een relatie met haar koetsier Johannes van Rossum. Uit de relatie werd prins Albert geboren. Zij stond bekend als zeer sociaal voelend. Overigens hebben in deze omgeving veel andere bekende Nederlanders gewoond. De politicus Groen van Prinsterer, de filosoof Spinoza, en op de buitenplaats Hofwijck Constantijn Huygens en later zijn zoon Christiaan. Op zaterdag wordt in het Oosteinde de wekelijkse Voorburgse markt gehouden. Hier moet u dan lopend verder gaan. Aan het eind van de markt loopt u rechtdoor de Herenstraat in (op zondag mag u daar weer fietsen). U bent in het beschermde dorpsgezicht van Voorburg dat bestaat uit het laatste stuk van het Oosteinde en de Herenstraat met zijn zijstraten. Tal van monumentale panden uit verschillende periodes treft u hier aan. Sommige zijn voorzien van een bord met toelichting over bouwperiode en historie. In de Herenstraat staan ook verschillende kunstwerken waarvan er vele zijn gemaakt door leden van ArtiBrak. -03 In ArtiBrak is op het moment van de fietsroute een expositie van 3 leden: Joep Fransen, Mary Bezembinder en Winnifred Bastian. Waarvan op zaterdag 28 sept. de opening! Tijdens de officiële opening van deze tentoonstelling (zaterdag, 16.00 uur) krijgt u een hapje en drankje aangeboden.

Leidschendam-Voorburg

5

-01 Aan het einde van het fietstunneltje onder de rijbaan door (knp 93) richting Stompwijk volgen en na ca. 500 meter linksaf het fietspad op. Aan het eind van de weg over de brug van de Vliet en onmiddellijk rechtsaf (knp 94) naar de Oostvlietweg richting knp 81. -02 Van knp 81 richting knp 79, de Oostvlietkade gaat over in de Leidsekade welke weer overgaat in het Sluisplein en bij knp 77 richting Delftsekade. Delftsekade wordt Vlietweg en deze gaat over in de Westvlietweg. Bij knp 77 rechtuit richting knp 75 (Schrepelpad). Bij de Wijkerbrug de Vliet oversteken richting knp 74: Wijkerlaan. Na 100 meter bij knp 74 linksaf richting knp 72: Oosteinde. -03 Oosteinde gaat over in de Herenstraat (voetgangersgebied). Kunstenaarsvereniging ArtiBrak bevindt zich op de Herenstraat 44, Voorburg.

Leidschendam-Voorburg

6

-04 Als u de route, na galerie ArtiBrak, vervolgt door de Herenstraat ziet u de prachtige gotische oude kerk en tevens diverse gelegenheden om van een hapje of een drankje te genieten. In de kerk bevindt zich een door Prinses Marianne geschonken orgel en is het bronzen doopvont van beeldhouwer Frans Kokshoorn te bewonderen. Schuin tegenover de kerk staat het 17

e-eeuwse Huize Swaensteijn. In dit in

renaissancestijl gebouwde huis vergadert de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg. Nog iets verder rechts is het Stadsmuseum van de gemeente. Dit pand, ook wel het Notarishuis genoemd, dateert uit 1805. In het Stadsmuseum is momenteel een tentoonstelling van het werk van twaalf ArtiBrak-leden te zien. -05 Huize Hofwijck is gebouwd door Constantijn Huygens als zomerverblijf voor zijn gezin. Het is gebouwd volgens het harmoniemodel van de Romeinse architect Vitruvius, waarbij het gebouw en de tuin samen een organische eenheid vormen. Het huis is het hoofd en de oorspronkelijke tuin vormde het lichaam. Jammer genoeg is de tuin nu doorsneden door de snelweg en de spoorlijn. Het huis en de tuin zijn zeker een bezoek waard. -06 Dit park maakt deel uit van een strook ononderbroken groen die zich uitstrekt van paleis Huis Ten Bosch tot aan de Vliet (u hebt delen ervan al gezien toen u door het Oosteinde fietste. Op marktdagen wordt het een beetje aan het zicht onttrokken door de kramen). In verband met de vroegere jachtpartijen vanuit Huis Ten Bosch is ooit bepaald dat dit gebied groen moet blijven.

7

-04 Na ArtiBrak de Herenstraat vervolgen en onder de Utrechtsebaan en het spoor door fietsen. -05 Na het spoor ligt Huize Hofwijck ter linkerzijde. -06 Fiets terug en dan links afslaan onder het viaduct, onder het viaduct blijven. Bij verkeerslichten na het viaduct rechts afslaan: Parkweg. De Parkweg vervolgen richting knp 73, dan links afslaan: Schellinglaan. Voor de brug bij knp 73 links afslaan naar knp 56: fietspad. Na 100 meter rechts afslaan richting knp 56: Nooteboompark aan de rechterhand. -07 Bij verkeerslichten rechtuit: Spinozalaan. Einde Spinozalaan rechtuit tunnel onder spoorbaan door: IJsclubpad.

8

-08 Het Haagse Bos is een gebied van ongeveer 100 ha. Het maakt deel uit van het grote oerbos, dat vroeger van 's-Gravenzande tot voorbij Alkmaar liep. Over de oudste geschiedenis is niet meer bekend dan dat het bos er altijd is geweest en een reden was voor de Graven van Holland om in de nabijheid in de 13e eeuw een jachtslot te bouwen, het latere Binnenhof. In het gedeelte dat het dichtst bij het grafelijk kasteel lag, de Koekamp, werden in 1316 de eerste eiken geplant. In 1821 liet Willem I de eerste vijvers in het bos aanleggen. Het werd deels in Engelse Landschapsstijl aangelegd. Uit die periode stamt ook het padenplan. In 1835 werd de grote vijver gegraven. Het Haagse Bos werd ook wel ‘de Houte’ genoemd. Er wordt dan ook regelmatig gesproken over 'ten zuiden' of 'ten noorden van ‘De Hout’. Vandaar de wijken Benoordenhout en Bezuidenhout. -09 Het L-vormige Lange Voorhout behoorde oorspronkelijk tot het grafelijke gebied. De linden dateren al van 1536. Op het Lange Voorhout is van bijna alle gebouwen wel iets te vertellen. We maken een keuze. In het pand op nummer 8 (aan de overkant) is sinds 1867 de Algemene Rekenkamer gevestigd. De ontlastingsbogen boven de vensters en de sierankers laten zien dat de voorgevel uit de vroeg zeventiende eeuw stamt. De houten kroonlijst is uit de achttiende eeuw. Op nummer 6 ziet u het Pageshuis. Het is één van de weinige zeventiende-eeuwse trapgevels die Den Haag kent. Het huis diende oorspronkelijk als woning voor de meester geschutgieter van de Kanonnengieterij die was gevestigd in het koor van de Kloosterkerk, welke zich op nummer 2 bevindt. De Kloosterkerk is de oudste kerk van Den Haag. De naam herinnert aan het veertiende-eeuwse Dominicaner klooster waarvoor de kerk het bedehuis was. Na de reformatie in 1588 werd in het koorgedeelte de geschutgieterij gevestigd en in 1617 namen de Contra-Remonstranten het overige deel van de Kloosterkerk in gebruik. Tegenover de Kloosterkerk op het Lange Voorhout nummer 5 bevindt zich het Theater Diligentia. Diligentia is ruim twee eeuwen oud. Kenmerkend zijn de gepleisterde gevel in Empirestijl, bekroond met een gebogen fronton.

Den Haag

9

-08 Aan het eind van het fietspad (knp 56) oversteken naar de Carel Reinierszkade richting knp 32. Aan het eind van de Carel Reinierszkade de Bezuidenhoutseweg oversteken: Haagse Bos. -09 Het Haagse Bos in fietsen. Bij knp 32 links afslaan richting knp 30, u steekt de Laan van Nieuw Oost-Indië over. Derde pad linksaf slaan richting knp 30 (brede paden aanhouden), na bruggetje rechts aanhouden richting knp 30. Haagse Bos uitrijden en Utrechtsebaan oversteken, dan linksaf richting knp 30. Bij verkeerslichten rechtsaf richting knp 30: Bezuidenhoutseweg. Bij knp 30 rechtuit richting knp 28: Bezuidenhoutseweg. Bezuidenhoutseweg wordt Herengracht. Einde Herengracht rechtsaf: Bleijenburg. Direct linksaf: Herenstraat. Einde Herenstraat rechtsaf: Plein, eerste weg linksaf: Plein. Op kruising rechtuit: Binnenhof, na laatste poort rechtsaf: Buitenhof. Buitenhof wordt Kneuterdijk (richting knp 29). Einde Kneuterdijk rechtsaf richting knp 29: Lange Voorhout.

Den Haag

10

-10 De Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio (Latijn voor Beoefening van het schone) is een vereniging van kunstenaars, opgericht in 1847. Sinds 1898 is Pulchri gevestigd in het monumentale pand aan het Lange Voorhout in het centrum van Den Haag. In Pulchri zijn elke drie weken nieuwe exposities te zien met werk van leden en niet-leden. De kunstwerken zijn in de meeste gevallen te koop. Pulchri Studio heeft diverse galeriezalen. Uit 1758 dateert de prachtige Louis Quinzezaal met stucwerk in rococostijl. In de sociëteit en bij mooi weer in de tuin kunt u genieten van een kop koffie, een lunch of een drankje. -11 Op nummer 32a (overkant) vindt u het smalste huisje van Den Haag. Ooit moest er belasting worden betaald over de breedte van de ramen. Iemand met weinig geld die toch op stand wilde wonen, heeft dit huis laten bouwen. Het pand op nummer 34, waar De Hoge Raad der Nederlanden is gevestigd, is één van de mooiste adellijke woonhuizen in Lodewijk XIV-stijl in Nederland. Op de hoek, op nummer 56, staat het Hotel Des Indes. Het is gebouwd als stadsverblijf voor Baron van Brienen en is sinds 1881 een hotel. Het is gebouwd in eclectische stijl met in het fronton het wapen van Batavia. -12 De Denneweg, in de middeleeuwen een uitvalsweg naar Scheveningen, wordt bepaald door de achttiende- en negentiende-eeuwse gevels. Op nummer 56 ziet u het hoogtepunt van de Art Nouveau / Jugendstil in Den Haag. Architect Bosboom bouwde dit uit ijzer en glas opgetrokken pand als toonzaal voor de ijzergieterij Beekman. De gevelbekroning toont een kroon als herinnering aan de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898. -13 De Haagse Kunstkring is een vereniging van kunstenaars en kunstliefhebbers die in haar geschiedenis drie eeuwen met elkaar verbindt. De Haagse Kunstkring heeft vier afdelingen: beeldende kunst; vormgeving en architectuur; letteren, theater en film; muziek. - Op nummer 74 vindt u Escher in Het Paleis. Dit voormalige winterpaleis van koningin-moeder Emma is nu een museum, waar permanent de wereldberoemde, fantasievolle voorstellingen van kunstenaar M.C. Escher worden getoond. De overgrootmoeder van koningin Beatrix woonde er van 1901 tot haar overlijden in 1934. Sindsdien staat het paleis bekend als Paleis Lange Voorhout. Tot 1990, toen koningin Beatrix gebruik ging maken van Paleis Noordeinde, hebben de vorstinnen gebruik gemaakt van dit monumentale pand met het gouden balkon.

11

-10 Pulchri Studio bevindt zich op het Lange Voorhout 15, Den Haag. -11 Na Pulchri fietst u verder over het Lange Voorhout. -12 Voor de bocht schuin naar links: Vos in Tuinstraat, welke overgaat in de Denneweg. -13 De Haagse Kunstkring bevindt zich op de Denneweg 64, Den Haag -14 Bij de Haagse Kunstkring rechtsaf: Spekstraat - Einde weg rechtsaf: Hooikade - Einde weg linksaf: Hooistraat - Hooistraat wordt Houtweg - Einde weg Prinsessegracht schuin oversteken (let op tram!) - Bij verkeerslichten Koningskade oversteken en rechtsaf fietspad langs Malieveld - Bij paviljoen Malieveld linksaf fietspad tussen Malieveld en Koekamp (Parkenroute volgen)

12

Het pand op nummer 80 is het kleinste huisje van het Lange Voorhout. Het smalste huisje is op nummer 32a.

Op nummer 92 is aan het eind van de achttiende eeuw het Haagse Hopje ontwikkeld. Het hopje in z'n zwart-wit-gele wikkel is genoemd naar baron Hendrik Hop die tot zijn dood in 1808 in Den Haag woonde. Hij liet op een avond een kop met koffie, suiker en room op de kachel staan. De volgende ochtend was het een harde brok karamel geworden. Die vond de baron zo lekker dat hij de 'koffiebrokken' door een bakker liet namaken. Pas in 1880 kregen de brokken officieel de naam Haagsche Hopjes.

Op nummer 98 bevindt zich restaurant Le Bistroquet waar het kabinet Van Agt/Wiegel in elkaar is gesleuteld. Direct daarnaast staat de ambassade van de Verenigde Staten van Amerika. - Op Tournooiveld 5 staan de voormalige Sint Jorisdoelen. De gevelsteen in de achttiende-eeuwse lijstgevel stelt Sint Joris met de draak voor en draagt het jaartal 1625. - Aan het Korte Voorhout 3 zien wij de Koninklijke Schouwburg. Het voorste deel met de gebogen façade is opgetrokken in vroeg Lodewijk XVI-stijl. Het was oorspronkelijk bedoeld als stadspaleis dat nooit werd voltooid. In 1804 kreeg het de bestemming van schouwburg waartoe aan de achterzijde een zaal werd gebouwd. Aan het Korte Voorhout 7 is het ministerie van Financiën gevestigd, in een opvallend gebouw dat het in Nederland bekendste voorbeeld is van het representatief bouwen in ruw beton, op een wijze die enigszins verwant is aan het brutalisme. In 2006-2008 is het gebouw ingrijpend gerenoveerd. Het huidige gebouw heeft een meer open karakter gekregen. De buitenkant heeft veel glas, waardoor ook de wintertuin op de hoek en een kleinere tuin op de bovenste verdieping te zien zijn. De binnentuin op de begane grond is tijdens kantooruren opengesteld en wordt de Platanenhof genoemd.

13

-15 Einde Lange Voorhout oversteken en linksaf fietspad: Tournooiveld -16 Tournooiveld wordt Korte Voorhout Bij verkeerslichten rechtuit fietspad tussen Malieveld en Koekamp: Koekamplaan (Parkenroute volgen)

14

15

-17 Einde fietspad rechtsaf: Boslaan (Parkenroute volgen) Na 200 meter vóór de Malietoren linksaf Utrechtsebaan oversteken en rechtuit Haagse Bos in fietsen richting knp 32 (Parkenroute volgen). Bordjes knp 32 volgen. Na de brug links aanhouden (let op: brede pad volgen). Na de volgende brug op kruispunt van fietspaden rechts afslaan. (Parkenroute volgen). Laan van Nieuw Oost-Indië oversteken. (Parkenroute volgen). Na 500 meter bij knp 32 richting knp 33 aanhouden. Na 100 meter Huis ten Bosch aan de rechterhand. Aan einde fietspad verharde weg op.

16

Bij einde fietspad schuin rechts het tunneltje in. Na het tunneltje rechts aanhouden richting Wassenaar: fietspad Leidsestraatweg (richting knp 58). Bij de verkeerslichten Landscheidingsweg oversteken, tunnel onderdoor en linksaf richting Wassenaar-Zuid: Zijdeweg (op knp 58 links af). Na circa 300 meter rechtsaf: fietspad Sparrenlaantje, landgoed De Wittenburg (richting knp 54, tevens route Landgoederen) Na circa 700 meter op T-kruising linksaf (route Landgoederen). Na 100 meter aan de linkerhand Kasteel De Wittenburg. Op T-kruising linksaf (route Landgoederen).

-18 Begin 1899 kocht Jhr. Helenus Speelman het oude landgoed Groot Hoefijzer. Architect J.J. van Nieuwkerken ontwierp het landhuis dat op Kasteel Zuijlenstein bij Leersum moest lijken. Er werd ook centrale verwarming aangelegd. Het huis beschikte in die tijd al over een eigen aggregaat voor elektriciteit en over een eigen waterleiding. De tuin werd aangelegd door de gebroeders Copijn. Thans is het kasteel eigendom van de Vereniging Internationaal ontvangstcentrum voor het bedrijfsleven en heeft het een beperkte hotelaccommodatie. Het voormalige kasteel Oud-Wassenaar was het zomerverblijf van Betsy van der Hoop en haar echtgenoot Guillaume Groen van Prinsterer. Het werd in 1872 afgebroken. Op dezelfde plaats werd in de jaren 1876-1879 een nieuw groot huis gebouwd met een trapgevel, zijvleugels en torens, in opdracht van C.J. van der Oudermeulen, stalmeester in buitengewone dienst van Koning Willem III. Het is ontworpen door de neorenaissance-

Wassenaar

17

architect Constantijn Muysken, die in de voorafgaande periode de Italiaanse architectuur bestudeerd had. De hal meet 182 m² en wordt omringd door twaalf zuilen van Schots graniet. In 1910 werd het kasteel in gebruik genomen als hotel en restaurant. De exploitatie verliep moeizaam en het gebouw werd enkele malen verkocht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten de nazi's het huis om buitenlandse gasten onder te brengen.

Na de oorlog is het kasteel opgeknapt. In het gastenboek komen beroemde namen voor, zoals Winston Churchill, Paul-Henri Spaak, generaal Montgomery en Oe Thant. Er zijn hier veel grote partijen gegeven, waaronder een huwelijksfeest voor prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven in 1967. Er worden nog regelmatig evenementen georganiseerd en het is sinds enkele jaren één van de niet-gemeentelijke trouwlocaties van Wassenaar.

In februari 2009 bepaalde de Raad van State dat de historische buitenplaats Oud-Wassenaar een beschermd rijksmonument blijft.

-18 Op T-kruising rechtsaf (route Landgoederen). Op T-kruising linksaf: Bremhorstlaan. Eerste weg rechtsaf: Bloemcamplaan. Einde Bloemcamplaan rechtsaf: fietspad Stoeplaan. Einde Stoeplaan linksaf: Van der Oudermeulenlaan (route Landgoederen).

Wassenaar

18

Van der Oudermeulenlaan wordt Laan van Hoogwolde (route Landgoederen volgen). Na 300 meter bij knp 55 in de bocht linksaf hek door Park Vreugd en Rust inrijden: Van Ommerenlaan (route Landgoederen en richting knp 52). Circa 900 meter rechtuit fietspad volgen. Voor bocht naar links rechtsaf: Vreugd en Rustlaan (route Landgoederen). 100 meter voor Rijksstraatweg linksaf fietspad (route Landgoederen volgen): landgoed De Wiltzanck. Na circa 600 meter op kruising fietspaden (bij grasveld) rechtdoor (richting knp 52). Op T-kruising linksaf: landgoed Backershagen (route Landgoederen). Na 135 meter rechtsaf (route Landgoederen). Landgoed Beukhaghe door hek verlaten en linksaf route Landgoederen vervolgen.

Rond 1550 stichtte de Stadsecretaris van Delft Huis te Pau. Ten tijde van de minister van Waterstaat, mr A. Twent ontstond een representatief buiten met een landschapspark. In 1838 kocht Prins Frederik der Nederlanden (tweede zoon van Koning Willem l) de Paauw van de erfgenaam van mr. Twent en maakte het tot middelpunt van zijn omvangrijke bezit aan landgoederen. Na uitbreiding door de Duitse architecten Zocher en Wentzel, kreeg het huis een koetshuis en zijn neoclassicistische uitstraling. De zinken beelden en de Princessetuin zijn ontworpen door Wentzel. Het huidige park is ontworpen door C. Petzold. Sinds 1925 wordt de Paauw gebruikt als Raadhuis van de gemeente Wassenaar. Pas in 1949 werd de omringende grond aangekocht, d.w.z. de grote grasvlakte voor het Raadhuis, het bos met de vijver en de Princessetuin. Raadhuis de Paauw heeft enkele bijzondere vertrekken. De ontvangstzaal of Spiegelhal, bezit veel spiegels en enkele prachtige beelden en een fraaie kroonluchter. Naast de

19

Spiegelzaal bevindt zich de Muzenzaal, waar de geschilderde portretten hangen vanaf 1911 tot heden. De meeste zijn geschilderd door Sierk Schröder. De huidige raadszaal was vroeger een balzaal. De Tuinzaal en de naastgelegen Pieter Twentzaal worden tegenwoordig gebruikt als tentoonstellingsruimte. Beide bieden een fantastisch uitzicht op de vijver. Voor het raadhuis staat een drinkbak voor de paarden. Vanwege slechte weersinvloeden worden de bak en de leeuwen ’s winters beschermd met een transparante overkapping. In de Paauw worden kunsttentoonstellingen gehouden met steeds wisselende kunstenaars. De expositieruimtes zijn gratis voor het publiek open van donderdag t/m zondag van 12.00-16.00 uur Op 1 oktober 1923 werd door Van der Mark een klein brandweermuseum ingericht in het politiebureau/ brandweerkazerne aan de Van Zuylen van Nijeveltstraat. Tot 1936 kreeg de heer Van der Mark voor onderhoud en aankoop van oude brandweermaterialen een jaarlijkse subsidie uit de gemeentekas. Dit was voor Van der Mark aanleiding te besluiten om de collectie in bruikleen te geven aan het Brandweermuseum te Utrecht. Na veel heen en weer gepraat bleef toch Van der Mark de eigenaar van de collectie en werd door hem via een testament vastgelegd dat na zijn overlijden de collectie over zou gaan naar zijn zoon. De oorlogsdreiging eind jaren dertig maakte een einde aan alle discussie. De heer Van der Mark eiste schriftelijk namens het gemeentebestuur alle brandspuiten terug om bedrijfsklaar gemaakt te worden ten bate van de luchtbeschermingsdienst.

In de oorlogsjaren is de collectie op vele plaatsen in Wassenaar opgeslagen om deze uit handen van de Duitse bezetter te houden. Na een aantal jaren bleek het niet mogelijk de verzameling in stand te houden. De collectie werd opgeslagen in de kelders van het Raadhuis De Paauw en bleef daar velen jaren liggen, helaas hebben vocht en schimmel hun vernietigende werk gedaan. Het museum wordt beheerd door een grote groep vrijwilligers.

Na 150 meter rechtsaf bruggetje over (route Landgoederen): Park De Paauw, fietspad volgen. Na 200 meter rechts aanhouden, bruggetje over, voor landhuis langs, rechtuit fietspad op. Fietspad volgen en einde pad, schuin links, fietspad vervolgen. Na ca 30 meter rechtsaf bruggetje over.

Einde fietspad linksaf villawijk in: Prinses Marielaan.

20

Einde Prinses Marielaan, Prinsenweg oversteken: Burchtlaan. Op Burchtplein tweede straat rechts: Gravestraat. Molenplein aan de voet van de molen.

-19 De Galerie van de Kunstgroep Wassenaar is gevestigd in korenmolen Windlust (1668), die tot op heden nog graan tot meel vermaalt. Deze molen is een prachtig voorbeeld van eeuwenoud technisch vernuft. De molen is vrijwel iedere zaterdagmiddag geopend en u kunt hem als er voldoende wind is aan het werk zien. U kunt er zelfs tarwe-, rogge- en maïsmeel kopen. In de gerestaureerde molen zet deze kunstenaarsvereniging zich in om haar passie voor kunst te delen met een zo breed mogelijk publiek. In de Galerie treft u gedurende het hele jaar een breed aanbod aan (van schilderijen tot beelden en van keramiek tot glas) en koopt u rechtstreeks van de kunstenaars.

21

-19 Kunstgroep Wassenaar bevindt zich op het Molenplein 10a, Wassenaar. -20 Van Molenplein terug naar de Gravestraat.

22

Op rotonde eerste afslag: Lange Kerkdam. Op rotonde tweede afslag: Lange Kerkdam. Einde fietspad Lange Kerkdam bij verkeerslichten linksaf Lange Kerkdam oversteken. Bij verkeerslichten rechtsaf Rijksstraatweg oversteken: Papeweg (richting knp 90). Papeweg wordt Papelaan-West.

-21 U passeert landgoed de Horsten dat in koninklijk bezit is. Een koninklijk landschap en met reden! Het landschap van de Horsten is in een aantal opzichten heel bijzonder. Het is een mooi en aaneengesloten groot groengebied van 415 ha in de Randstad.

Voorschoten

23

Verscholen in het groen op de Koninklijke Landgoederen de Horsten tussen Wassenaar en Voorschoten ligt Theepaviljoen de Horsten. Ongeveer 10 minuten lopen van de ingang (entree 1 euro pp). Dit voormalig ‘schiethuis’ is in opdracht van Prins Frederik, broer van Koning Willem II , in 1861 gebouwd en wordt sinds 1987 gebruikt als theeschenkerij. Het schiethuis is gebouwd in Engelse Tudor-Gotiek stijl naar ontwerp van de Duitse architect H.H.A. Wentzel, huisarchitect van prins Frederik. Hier kunt u ‘s zomers heerlijk op het terras luisteren naar de vogels onder het genot van een lekkere salade met een glas rosé, of later in de middag een heuse Engelse High Tea gebruiken met geurige thee of champagne. ’s Winters geniet u binnen in een entourage van jachttrofeeën van een jachtschotel en een kop jagersthee. Halverwege de Papeweg / Papelaan-West kunt u een oude grenspaal zien aan de rechterkant van het fietspad. -22 Op de hoek bevindt zich restaurant De Blauwe Tram. Vroeger liep er een trambaan door Voorschoten van Den Haag naar Leiden. Een belangrijk deel van de roman ‘De donkere kamer van Damokles’ (W.F. Hermans) speelt zich af in Voorschoten. Het boek geeft een beeld van Voorschoten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zo speelt de Blauwe Tram nog een belangrijke rol in het straatbeeld. Het huis dat model stond voor dat van de hoofdpersoon Osewoudt – in de huidige Schoolstraat – is inmiddels afgebroken. Als Osewoudt het gemeentehuis van Voorschoten ziet, denkt hij: “Daar stond het huis met het wapen van de gemeente in de gevel: drie afgebeten nagels.”

-21 Na circa 250 meter fietspad rechts aanhouden (richting knp 90).

Voorschoten

24

-22 Na onderdoorgang spoorbaan rechtuit richting knp 91. Op rotonde rechtsaf en tweede afslag: fietspad Wijngaardenlaan. Einde Wijngaardenlaan bij verkeerslichten oversteken. Over zebrapad rechtuit Tramstraat in (lopen!). Einde Tramstraat linksaf: Voorstraat.

-23 Het Baljuwhuis is het 17

e-eeuwse woonhuis van de baljuw (later de burgemeester), met

rechte kroonlijsten en natuurstenen banden tussen het metselwerk. Het vormt een eenheid (een gedeelde ingang) met het Ambachtshuis, dat een trapgevel uit 1635 heeft. Dit pand aan de Voorstraat is in gebruik als restaurant, galerie en trouwzaal.

25

-24 De Voorstraat heette voorheen de Heerenstraat en is het oudste deel van het dorp. Dit is waar al sinds honderden jaren de markt wordt gehouden. De markt vindt er nog steeds plaats, tegenwoordig op de vrijdag. In juli wordt hier ook de jaarlijkse Paardenmarkt gehouden. De meeste gemeentelijke monumenten staan rond de Voorstraat en verder ook het Historisch Museum van Voorschoten (nr. 17). De Voorstraat is verder het belangrijkste uitgaanscentrum met verschillende restaurants en cafés met gezellig terras.

-23 Voorschotense Kunstkring bevindt zich op de Voorstraat 12, Voorschoten. Ambachts- en Baljuwhuis, op de zolder van restaurant Floris V.

26

-24 Vanuit Voorschotense Kunstkring rechts Voorstraat uitrijden. -25 Einde Voorstraat bij verkeerslichten schuin links: Schoolstraat. Schoolstraat wordt Veurseweg. Na circa 2 km linksaf door fietstunneltje (knp 93).

Ga terug naar 01

-Watermerk is fragment uit het werk van Ai Weiwei’s expositie 2012 in De Pont te Tilburg-