1

GESCHIEDENIS VAN HILLEGERSBERGLANDSCHAP EN MENS DOOR EEN GEOLOGISCHE BRIL

waterbouwkundig landschap 1200-1900

natuurlijk landschapijstijd - 1200

stedelijk landschap, na 1900

2

even voorstellen, Sieb de Jong

studie hydrogeologie in Amsterdam

15 jaar consultant watervoorziening IWACO

5 jaar bodemsanering DCMR-Rijnmondgebied

20 jaar diverse functies provincie Zuid-Holland

nu ondermeer comité grondwater Oud Hillegersberg, project grondwater en paalrot (2015 en 2016)

3

landschap en bewoningssporen HillegersbergTijdvakken Ouderdom in

1000 jaar/ka Hillegersberg en omgeving

landschap archeologie

Laat Pleniglaciaal

28.0 - 14.7 riviervlakte, vlechtende rivieren, schaarse begroeiing , wind uit NO

oude steentijdonbewoonbaar

Laatglaciaal 14.7 - 11.7 riviervlakte Rijn en Maas, met rivierduinen , uit Jonge Dryas

oude steentijdgeen sporen

Preboreaal 11.7 -10.3 meanderende rivieren, afname geulen, berk dominant midden

steentijd Boreaal 10.3 - 8.7 rivierenlandschap , den dominant

Atlanticum 8.7 - 5.7 vanaf 8.0 ka, getijdenlandschap nieuwe steentijdvanaf 6.0 ka veenlandschap met

zee-invloed en riviergeulen (4-6 ka) en later veenkoepel met riviertjes Subboreaal 5.7 - 2.8

brons-, ijzer enRomeinse tijd,Middeleeuwen en nieuwe tijd

Subatlanticum 2.8 - 0.0 veenlandschap met riviertjes, eind 12e eeuw overstromingen, Rotta gaat ten onder, daarna bedijkingen

Laat

ste

ijstij

dHo

loce

en 7,4 ka

4,0 ka

15.000 jaar geleden, Nederland poolwoestijn

4

landijs en gletsjers

POOLWOESTIJNneerslag < 250 mm/jaarwarmste maand T < 10 C

poolwoestijn

pakijs

toendra

steppe

rivierenlandschap met hoge duinen, 11.000 jaar geleden

meanderende geulen

NAP

5

dekzand

NAP -16 m

hoge duinen

vindplaatsen uit midden steentijd op rivierduinen (BOOR)

1 eerste Maasvlakte2 Yangtzehaven3 Rotterdam CS4 Hillegersberg5 Grindweg-Argonautenweg6 Bergse Bos 6

profiel met donk, Jonge Dryas, Alblasserwaard

7

geologisch profiel Adriaen van der Doeslaan

1,9

8

1,0

10

1,0 6

107

zand-, leem en kleilagen

grof grindhoudend zand Pleistoceen

Hollandveen

rivierduingetijdenafzettingen

zeeafzettingen

CN17 BL82 GW63 AD20 NK67 OR47 AD55 AD147 AN5

1,0

1,0

1,8

3

8

rivierduin

rivierafzettingen

opgebracht

0,6

3

10

0,6

10

7basisveen

4

1,0

1,8

7

2- 4

9

0,6

- 5

- 10

- 15

NAP (m)

ZW NO

zeespiegelrijzing, onderzoek v/d Plassche, 1982

8.000 jaar geleden, Rotterdam “verdrinkt”, einde rivierenlandschap, vanaf 6.000 jaar geleden veen breidt zich uit.

einde wereldwijdezeespiegelrijzing

relatieve zeespiegelrijzing van de afgelopen 6.000 jaar is vooral het gevolg van bodemdaling

laatste etappe zeespiegelrijzing tussen 10.000 en 6.000 jaar geleden.

10

7.500 jaar geleden: getijden-landschap

zie kaart 7.500 voor Christus

8.000 jaar geleden, Rotterdam “verdrinkt”

getijdenlandschapveen

11

getijdenlandschap veen

strandwal

6.000 jaar geleden: veenlandschap, waterrijk met geulen, veen breidt zich uit

Oude Rijn

12

winterkamp Bergschenhoek, visfuik (6,2Ka)

2.500 jaar geleden, veenkoepel Midden Holland, veenstroompjes

13

14

rietveen

15

zeggeveen

16

bosveen

17

veenmosveen

18

Terbregge, kano uit eikenstam, vroege ijzertijd

19

boerderij Terbregge, late ijzertijd

bewoning op ontwaterd hoogveen boerderij(en): rund, schaap en varkenHonden, ook visvangst en jacht

20

veen- en kleilagen op top van donk

21

archeologische waarden- en beleidskaart

donk

geul

geul

Terbregge bewoning ijzertijd

gebieden met zeer hoge archeologische verwachting

bewoningslaagnieuwe steentijd

aanwijzingen bewoning in Romeinse tijd

aardewerk 11e en 12e eeuw

centraal station, bewoningeinde midden steentijd

Bergschenhoekwinterkamp, visfuik

begin nieuwe steentijd

bewoningslint

geologisch profiel Adriaen van der Doeslaan

1,9

8

1,0

10

1,0 6

107

zand-, leem en kleilagen

grof grindhoudend zand Pleistoceen

Hollandveen

rivierduingetijdenafzettingen

zeeafzettingen

CN17 BL82 GW63 AD20 NK67 OR47 AD55 AD147 AN5

1,0

1,0

1,8

3

8

rivierduin

rivierafzettingen

opgebracht

0,6

3

10

0,6

10

7basisveen

4

1,0

1,8

7

2- 4

9

0,6

- 5

- 10

- 15

NAP (m)

ZW NO

12 ka8 ka

6 ka

5 ka

Geologische kaart Kleiwegkwartier

rCO

rG2

rG2

rG2

rF2k

rF2k

C2

rG2 Hollandveen op Gorkum komafzettingen rF2k Tiel komafzettingen op Hollandveen v oude veenderij op Gorkum komafzettingen rCO Hollandveen op Gorkum geulafzettingen C2 Hollandveen, met ingeschakelde Calais afzettingen op Gorkum komafzettingen

Tivolibrug

v

v

v

vv

v

v

v