20.02.13 | 20:00 | KRAAKHUIS

GRAINDELAVOIXCONFRÉRIES

de de

de

puur muziek

bistro

de

jong

de

Muziekcentrum Gent

de

manufactuur

2

PROGRAMMA UITVOERDERS

Confréries

O Ecclesia | Hildegard von BingenNouroun Bila Mital | Abou El Hassan Shushtari (1212/1269)

Men mach den nuwen tijt | Hadewijch van AntwerpenAl hadra Tabat | Mohamed Ben Raissoune (16de eeuw)

Ante dies exitus | Pierre de Cambrai / officie Elisabeth van HongarijeZajaliyat Al Hadra | anonym / zaouia raissounia (16de eeuw)

Het sal die tijt ons naken sciere | Hadewijch van AntwerpenSana Al Ilah | Abou Mediane Al Ghawt (1109 / 1194)

Cui nec apex | Pierre de Cambrai / officie Elisabeth van HongarijeFi Rihabi Rabea | Rabia Adaouia (717 / 797)

Volek syrolm thudotlon | anonym / Godefroi de Saint VictorHayatoun Baada Al Fanae | Ismael Abou Al Atahiya (747 / 826)

Exaltent nomen Domini | Goswin Bossut / officie Marie d'OigniesFiyachiya | Otmane Ibn Yahya Acharfi (18de eeuw)

Al es nu die winter cout | Hadewijch van AntwerpenYa Amina Bouchraki | Bourhane Eddine Halabi (1352 / 1438)

Graindelavoix

Björn Schmelzer | artistieke directieAbdesselam Khaloufi | muzikale voorbereiding en research

Abir Elabed | zangSara Imusatin | zangHanaa El Haddad | zangHasnaa Mimoun | zangKhira Afazaz | zang

Patrizia Hardt | zangEls Van Laethem | zangCarla Nahadi Babelegoto | zangSilvie Moors | zangJackie Janssens | zang

Deze voorstelling is een coproductie van Muziek­centrum De Bijloke Gent met Nomadisch Kunsten­centrum Moussem.

3

Graindelavoix werkt sinds  2012 aan een trilogie rond de 13de  eeuwse kathedra-lenbouwer en tekenaar Villard de Hon-necourt, zijn leefwereld en klimaat en wat die ons nu nog te vertellen hebben. Het eerste luik 'Ossuaires' gaat over de manier waarop territoria aan de hand van licha-men van heiligen konden worden gecar-tografieerd. In 'Confréries' wordt onder-zocht hoe gemeenschap mogelijk wordt en hoe praktijken zich ontwikkelen die gemeenschappen articuleren voorbij de representatie en de officiële ideologische context.

Een interessante casus is de manier waarop vrouwen in Noord-Frankrijk, Vlaanderen en Brabant zich in de 13de eeuw onttrek-ken aan de door de territoria bepaalde despotische feodale en patriarchale orde. Een voorbeeld bij uitstek zijn de leken-gemeenschappen van vrouwen zoals de begijnen, de praktijken van mystieke vrouwen. Ze zijn voor een deel gestoeld op die patriarchale systemen maar ont-trekken er zich ook aan. Een significant aspect vormen het belang van het lichaam, het gebruik van het lichaam en de mys-tieke praktijk. Graindelavoix zoekt naar andere onderzoekswijzen van praktijken die zich niet zozeer in historische docu-menten laten beschrijven, maar waarvan eerder het resonantieveld moet worden afgebakend. De nog bestaande praktijk van mystieke vrouwengenootschappen in

Marokko werkt inspirerend om een pro-ject uit te werken voorbij de grenzen van geschiedenis, praktijk en geografie, en een gezamenlijke vocale seance te organiseren, zoals dus vanavond in De Bijloke.

In 'Confréries' creëren twee groepen van zangeressen gedurende anderhalf uur een evenement waarbij ze gezongen reper-toires tussen elkaar laten circuleren. De ene groep wordt gevormd door vier zan-geressen van een Soefi-genootschap uit Chefchaouen dat uitsluitend uit vrouwen bestaat en een zangeres uit Tanger, opge-leid in het Arabo-andalousisch repertoire. De andere groep bestaat uit vijf zangeres-sen die zich concentreren op Europese repertoires uit de middeleeuwen. In dit geval hebben ze gewerkt op gezangen die in verband kunnen worden gebracht met mystieke vrouwengemeenschappen in Noord-Frankrijk, Brabant en Vlaande-ren. Op het eerste zicht lijkt niets de twee groepen met elkaar te verbinden. Niet een gemeenschappelijk verleden of een gedeelde geschiedenis, niet een gemeen-schappelijke traditie, niet de cultuur of godsdienst. Eigenaardig genoeg lijkt net het punt van aanraking daar waar zich een bizarre omkering voordoet: de groep Marokkaanse vrouwen zingt een reper-toire dat mondeling werd overgeleverd en dat onmogelijk historisch exact valt te traceren. De groep Europese zangeres-sen brengt repertoire waarvan enkel de

GRAINDELAVOIXCONFRÉRIES

4

historische traceerbaarheid gegarandeerd is en waarvan we niet weten hoe het zich exact verhoudt tot een praktijk of traditie. In het eerste geval zingen vrouwen een repertoire dat verankerd zit in een onge-schreven praktijk wil het blijven bestaan, de orale traditie is als het ware zijn raison d'être. In het tweede geval zingen vrouwen een repertoire dat gedisconnecteerd is van elke levende traditie en dat door een typisch modernistische interpretatie en geloof in reconstructie nieuw leven wordt ingeblazen…

Beide repertoires bevatten in hun uitvoe-ring een eigenaardige paradox: het eerste repertoire kan onmogelijk worden uitge-voerd los van zijn ritualistische context om niet te vervallen in exotisme of fol-klorisme: luisteraars die geen deelnemers zijn, worden per definitie uitgesloten. Het tweede repertoire kan onmogelijk nog bestaan in zijn oorspronkelijke ritualis-tische context en blijft dus zweven onder een eigenaardige museale stolp: trans-parant maar ongeloofwaardig net omdat de toeschouwers of luisteraars weten dat het slechts een reconstructie betreft. Het eerste repertoire wordt ervaren als licha-melijk en zonder historiciteit. Het tweede wordt ervaren als historisch maar tegelijk cerebraal en zonder operatieve belicha-ming.

Aan deze paradox lijkt een tweede dicho-tomie te beantwoorden die relevant zou kunnen zijn voor de stemming van dit programma, die tussen trance en extase. Trance is een zekere geestelijke en fysieke

staat die het resultaat is van bepaalde ritu-ele activiteiten zoals gezangen en specifieke ritmes. Trance is het berekende gevolg van een vaak welomschreven act die in een bepaalde gemeenschap op specifieke momenten wordt uitgevoerd en die leidt tot fysieke en spirituele genezing. Die act is vaak zo geconcipieerd dat hij in bepaalde gevallen die niet altijd exact te specificeren of te berekenen zijn en die ook afhangen van de individuele potentiëlen van het moment, een geestelijke en lichamelijke staat van zelfverlies teweegbrengt die door de betrokkenen als spirituele of demoni-sche bezetenheid wordt geïnterpreteerd. Na het ritueel keren de betrokkenen terug in hun gewone staat van zijn en voelen, ze herinneren zich vaak niets meer van hun trance en ondervinden veeleer de meestal heilzame effecten ervan. Trance is een meestal collectief, semi-publiek gebeuren dat in traditionele gemeenschappen zelfs een populair en aanvaard karakter heeft en dat door de gemeenschap niet als trans-gressief wordt ervaren.

Tegenover de trance staat de extase, die wel transgressief is. Ze is een veelal semi-private aangelegenheid met een abrupte, onverwachte inslag zonder ritueel karak-ter. Integendeel. Diegene die plots in extase geraakt wordt meestal getriggerd door een vaak onbekende synesthetische impuls die leidt tot een staat die vaak wordt beschreven als een weggerukt of gegrepen worden, of een omhooggezogen worden. De extase is een solitaire aange-legenheid die plaatsgrijpt als een donder-slag bij heldere hemel. De gevolgen van

5

een extase zijn meestal negatief. Subjecten beschrijven een extase altijd 'après-coup', voelen zich achteraf compleet nietig en verdrukt. De psychologische staat na de extase is vaak die van de depressie, gene-reert suïcidale gevoelens en uit zich in een jammerklacht. Mystici die deze fysieke en geestelijke staat beschrijven, voegen steeds de gevaren toe die dat soort ervaring met zich meebrengt. Het omhooggezogen worden door het goddelijke wordt even-goed ervaren achteraf als een compleet verlaten en in de steek gelaten worden van diezelfde goddelijke kracht. De extase is een immanente, affectieve en lichamelijke ervaring van wat eigenlijk volgens het offi-ciële geloof transcendent blijft, terwijl de trance altijd immanent blijft en een affec-tieve ervaring creëert met wat meestal als het demonische of het immanent spiritu-ele wordt omschreven.

Als we deze dichotomie doortrekken naar het repertoire van dit programma, zou je kunnen zeggen dat het soefisme in de Islam met bepaalde rituele gebeden en praktijken vaak tot trance leidt, terwijl de ervaringen van de westerse mystici tot de extase kunnen worden gerekend. Traditi-oneel wordt het demonische karakter van de trance in de westerse mystieke traditie als gevaarlijk maar vooral als niet authen-tiek en leugenachtig omschreven tegen-over de gave tot extase. De extase wordt immers niet opgewekt of geproduceerd door bepaalde specifieke rituelen, maar is een gift van het goddelijke. Het zelfverlies van de extase heeft volgens de westerse mystiek in dit opzicht ook een ander en

veel ingrijpender, transgressief karakter omdat het zich niet alleen quasi onvoor-bereid manifesteert maar uiteindelijk ook een gevoel van ervaringsverlies en doel-loosheid met zich meebrengt.

Het verschil tussen trance en extase instal-leert ook de veilige grens tussen de wes-terse mystieke traditie die zich op die manier gemakkelijk kan inschrijven in de Europese literaire traditie van het ego-document en de collectieve niet-geschre-ven spirituele ervaringen van mediterrane en niet-westerse culturen en hun nadruk op momentane, fysieke beleving.

We kunnen ons afvragen of de westerse mystiek wel zo uitsluitend literair was als hij vandaag wordt beschreven. Aan de ene kant is het ondertussen duide-lijk dat de meeste geschreven teksten die bewaard zijn, van bijvoorbeeld Hildegard von Bingen en Hadewijch van Antwerpen, op de één of andere manier dienden om te worden uitgevoerd en gezongen. Het gaat dus om werken die zich bewogen in een semi-rituele context of deel uitmaak-ten van wat je een "mystieke praktijk" zou kunnen noemen. Aan de andere kant lijken de overgeleverde mystieke geschrif-ten slechts een heel klein stuk te zijn van een mystieke praktijk die zich in de licha-men van vooral vrouwen in de Nederlan-den en Noord-Frankrijk liet inschrijven. Daarvan getuigen niet alleen de ervarin-gen en beschreven praktijken in talloze vita's van semi-heilige vrouwen, maar ook de getuigenissen van hoge kerkelijke en in die zin "onverdachte" want veeleer kri-

6

tische stemmen, van Jacques de Vitry tot Thomas van Cantimpré.

Op dezelfde manier kunnen we ons afvra-gen of het soefisme zoals zich dat in het oude Andalusië manifesteerde en uiter-aard deel uitmaakte van een veel grotere mystieke stroming vanaf de vroege Islam, wel zo uitsluitend praktijkgericht was en slechts uit was op een instantane fysieke beleving van het spirituele. De poëzie van mystieke vrouwen zoals Rabia Adawiya en Aicha Baouniya horen samen met die van latere mystieke dichters als Ibn Arabi en Al-Shustari tot cruciale literaire teksten die het middeleeuwse liefdesbegrip en de westerse mystiek conceptueel zouden vormgeven.

Het concert van vanavond wil een ant-woord en onderzoeksveld bieden op de hierboven gestelde problematiek. De zang-praktijken en de uitwisselingen tussen de 10  zangeressen zoeken het punt op waar geschiedenis en praktijk elkaar raken: een soort liminale, haptische, tactiele grens, een membraan dat zich vooralsnog niet laat beschrijven of conceptualiseren, maar waarvan de resonantie en de reverberaties wel kunnen worden opgevangen door de luisteraar.

7

BIO

BJÖRN SCHMELZERBjörn Schmelzer combineerde zijn studies musicologie en antropologie al tijdens zijn verblijf in Zuid-Italië: hij woonde enige tijd in Napels en Palermo en deed onderzoek naar de tradities en muzikale praktijken op Sardinië, Sicilië en het Zuid-Italiaanse schiereiland. Historische antropologie en etnomusicologie helpen hem het complexe web van muzikale tradities en invloeden te ontrafelen. Hij specialiseerde zich in de stijl en de functie van de ornamentatie in de mediterrane muziek en in de histori-sche geschreven praktijk. Naast verschil-lende activiteiten en stielen, deed hij aan straattheater en was hij brocanteur. Inmid-dels schrijft Björn Schmelzer ook essays en artikelen over (middeleeuwse) muziek, kunst en filosofie en bereidt hij een publi-catie voor over dynamiek en intensiteit in de laatgotische kunst.

GRAINDELAVOIXLe grain, c'est le corps dans la voix qui chante, dans la main qui écrit, dans le membre qui exécute...

Roland Barthes

Graindelavoix begon in  2000 als een muziekcollectief rond Björn Schmelzer waarbij het perspectief op oude muziek van meet af aan een bredere invulling kreeg met oog voor de etnomusicologi-sche en antropologische achtergrond van de artistieke leider. De groep heeft een multidisciplinair profiel, met de nadruk

op de uitvoering en het onderzoek naar vocale en (muziek)theatrale tradities in Europa en de mediterrane wereld. Grain-delavoix bestaat uit zangers en muzikan-ten met een heel verschillende achter-grond en scholing maar met een unieke en uitgesproken expressiviteit. Waar grain-delavoix in het verleden beschouwd werd als een klein ensemble in de marge, is het collectief inmiddels uitgegroeid tot een gangmaker binnen het kunstenveld en zijn samenwerkingen met tal van binnen- en buitenlandse concertorganisatoren.

Graindelavoix wil geen opnames maken die illustratief zijn voor de canon van de muziekgeschiedenis, maar poogt een radi-caal ander beeld te geven van het westerse muzikale verleden. Marginalia, scheuren, lacunes, hiaten, paradoxen en anachronis-men worden niet toegedekt met de esthe-tische mantel van het cliché, maar vormen veelal het uitgangspunt en de voedingsbo-dem voor een dynamische programmatie.

Graindelavoix maakte ondertussen acht internationaal fel besproken en bejubelde opnames bij het gerenommeerde Spaanse label Glossa Music en EMI  Music. Die leverden het ensemble verschillende inter-nationale prijzen op. In juli 2011 ging het project CESENA in première op de Court d'Honneur in Avignon, een bijzonder traject met dansgezelschap Rosas  /  Anne Teresa De Keersmaeker.

8

O ECCLESIA"O Ecclesia, oculi tui similes saphiro sunt, et aures tue monti Bethel, et nasus tuus est sicut mons mirre et thuris, et os tuum quasi sonus aquarum multarum."

"O Ecclesia (beloved), your eyes appear as sapphires, your ears as the mount of Bethel, your nose as mountains of myrrh and incense, and from your mouth issues sound, as a multitude of waters."

In visione vere fidei Ursula Filium Dei amavit et Virum cum hoc seculo reliquitet in solem aspexit atque pulcherrimum iuvenem vocavit, dicens:

Enraptured by true faith, Ursula gave her love to the Son of God, leaving behind men with the things of this world, and she gazed into the sun summoning the fairest youth, saying:

"In multo desiderio desideravi ad te venire et in celestibus nuptiis tecum sedere,per alienam viam ad te currens velut nubes que in purissimo aere currit similis saphiro."

"With the greatest desire I have longed to come unto you and cleave to you in hea-venly marriage, hastening to you on this unknown path, like clouds that in the purest air appear to fly in sapphire."

Et postquam Ursula sic dixerat, rumor iste per omnes populos exiit.Et dixerunt: "Innocentia puellaris ignorantie nescit quid dicit."

After Ursula had so said, a rumour spread through all the peoples.And they said: "This innocent young girl is ignorant of what she is saying."

Et ceperunt ludere cum illa in magna symphonia, usque cum ignea sarcina super eam cecidit.

And in a single great sound they began to mock her, until a fiery burden fell upon her.

Unde omnes cognoscebant quia contemptus mundi est sicut mons Bethel.

Then they all realized that whosoever rejects this world is as the mountain of Bethel.

TEKSTEN

9

Et cognoverunt etiam suavissimum odorem mirre et thuris, quoniam con-temptus mundi super omnia ascendit.

And they also recognized the sweetest aromas of myrrh and incense, for disregard of this world rises above all.

Tunc diabolus membra sua invasit, que nobilissimos mores in corporibus istis occiderunt.

Then the devil entered into the bodies of his allies, and these women, in whom the most virtues had been incar-nated, were slaughtered.

Et hoc in alto voce omnia elementa audie-runt et ante thronum Dei dixerunt: "Wach! rubicundus sanguis innocentis agni in desponsatione sua effusus est."

Their voices were heard by all the Ele-ments, who came before the throne of God, saying: "Ah! The ruby blood of each innocent lamb is poured out in betrothal to Heaven."

Hoc audiant omnes celi et in summa symphonia laudent Agnum Dei, quia guttur serpentis antiquiin istis margaritismaterie Verbi Dei suffocatum est.

Let all heavens hear, and in the greatest of symphonies give praise to the Lamb of God. Because the ancient serpent is suffocated by these pearls, made from the Word of God.

NOUROUN BILA MITALDeze tekst gaat over iemand die gek is van liefde, een liefde die maar bevredigd kan worden door de waanzin, omdat alleen de waanzinnige de unieke schittering herkent van het goddelijke geheim, vol schitterende

schoonheid… dit geheim heeft de mens-heid verblind en overwonnen. De mens moet gehoorzamen aan deze charme, schitterend van wijsheid die de duisternis van de illusie verdreven heeft.

MEN MACH DEN NUWEN TIJT Men mach den nuwen tijtwel bekinnen overal: die voghele hebben delijt; die bloemen ontspringhen in berch in dal. Waer so si staen,si sijn ontgaen den wreden wintre diese qual.

Far and wide we can perceive the new season: the birds are in raptures, while mountain and valley burst into bloom.All living things loose themselves from the torment of cruel winter.

10

Ic ben ontdaen, mij en troeste saen die minne jeghen mijn ongheval.

But it is all over with me unless Love quickly consoles me for my cruel destiny!

Nu hevet mijn ongheval sine heervaert ghesticht op mi; het gadert overal. Mine hoghe weghe die waren vri si sijn sere beleghet; mi es vrede ontseghet: merct ocht mi rouwe iet condich si. Wordic gheweghet daer minne[n] gheseghet, ay, edele minne, dies danckic di.

Now has my cruel destiny marched its army against me, recruited from every side. My highways, but lately free, are heavily occupied.Peace is refused me: see whether my sad lot can find any coun-sel?If I am led on by Love to victory, o noble Love, I thank you for it!

Die minne die al verwint hulpe mi dat ic moet verwinnen, ende si die alle noet bekint onne mi dat ic moet bekinnen hoe swaer dat mi staet, hadde ics raet, te ontbeidene dies ghebrukens van minnen: die wrede raet die daer jeghen gaet bedrueft die cracht van minen sinnen.

Love conquers all things: may she help me to conquer in my turn! And may she who knows every need grant that I may learn how hard it is for me (had I the chance) to wait for the fruition of Love: cruel reason, which helps against it, introduces confusion in my mental powers.

Bi minnen maghic al verwinnen mine ellendeghe noet; ic weet wel dat ic sal. Doch hebbic meneghen wederstoet die mi doet sterven menich werven, sint minne mi ierst van binnen scoet. Ic wille alles derven, tote dat mi wilt erven die minne int rike dat si mi boet.

Through Love I can fully conquer my misery and exile; I know victory will be mine. But I have so many misfortunes, which drive me to the verge of death many a time,since Love's arrow first inwardly shot me. I am willing to do without everything, until love wills to place me in possession of the magnificence with which she satisfies me.

11

In minen jonghen daghen, doen mi die minne ierst jeghen vacht, tonetsi mi grote ghelaghen: hare wise, hare rike, hare goedde, hare macht. Doen ic met hare omghinc, ende ic ontfincal te geldene der minnen pacht, gherne boven alle dinc si mi een ane hare hinc. Nu scijnt die storm wel sere ghesacht.

In the days of my youth, when Love first fought against me, she showed me great advantages:her wisdom, her splendour, her goods, her power. When I associated with her, and took it upon me to pay the full tribute of Love, gladly above all things,she bound me to herself in union of Love; but the storm of happiness now seems fully calmed!

Dus heeft mi minne verraden, met vele dat si mi hadde ghetoghet,Met menegher sueter saden, daer nuwe joghet bi wert ghesoghet. Verweende ontbite met nuwen delite daer ic al gherne bi hebbe ghedoghet, ic claghe ende verwite met nuwen vlite, houtse op, die mi heeft verhoghet.

Thus Love left me in the lurch with many things she had promised me,With many a sweet dainty by which inexperienced youth was fed. Choice tidbits with new delight for which I have gladly suffered all – I complain and accuse her with new indignation: she refuses the hap-piness that had consoled me.

Ic weet wel dat de minne levet, al stervic aldus vele. Want icse levende kinne, verdraghic al wel gherne in spele: mesval ende oetmoet,si arch ocht si goet, ic ben diet gherne den vremden hele. Mijn hoghe moet es dies wel vroet dat minne met minnen orsaten sele.

I truly know that Lovelives, although I thus die often.Because I know she is living,I endure everything with joyfulness in play: affliction or mercy,what is evil, or what is good,I hide them carefully from aliens.My high-mindedness is wise with regard to this:that Love will compensate with love.

Ic hebbe der hoghere minnen al opghegheven dat ic ben. Verliesic ocht winne, si al hare scout noch meer no min.

To sublime LoveI have given away all that I am.Whether I lose or win, let all that is owed her be hers without diminution.

12

Wat es nu ghesciet?Ic ben mine niet: si hevet verswolghen al minen sin. Hare wesen fijn doet seker sijn dat pine van minnen es al ghewen.

What has happened now?I am not mine: she has engulfed the substance of my spirit. Her fine beinggives me the assurancethat the pain of Love is all profit.

Ic bekens die minne wel wert: verliesic, winnic, dies al een. Dat hebbic meest begheert,sint minne mijn herte ierst ghereen: te sine hare ghenoechna hare ghevoech als ie wel sceen. Want ic verdroech wat si mi sloech: dore hare waest mi dat rijcste leen.

I realize that Love deserves it:if I lose,if I win,it is all one to me.What I have most desired,since Love first touched my heart,was to content heraccording to her wish, as was always apparent:for I endured her blows:for her sake this was my richest feudal estate.

Die minne ghenoech wilt leven, hine spare hem niet, dus es mijn raet. Hi sal met al hem gheven int werc te levenne der hoechster daet,den minnenden verholen, den vremden verstolen diet wesen van minnen niet en verstaet. Dat soete dolen inder minnen scolenen weet hi niet diere niet en gaet.

If anyone wishes to content Love,I counsel him to spare himself in nothing.He shall give himself totally, so as to live in the performance of the noblest deeds,for lovers, secret, to aliens, unknown,for they do not understand the essence of Love. That sweet attendance in the school of Love is unknown to him who never enters there.

Hoe ic werde verquolen,dat minne mi hevet bevolendat blijft sonder verlaet.

However cruelly I am wounded, what Love has promised me remains irrevocably.

AL HADRA TABATIn dit gedicht roept de fakir van de zaoui zijn heren en mannen op een zuivere blik uit te wisselen en daarbij god te vragen om de zaoui en zijn leden te behoeden voor

miserie en onheil… want de trance is een behaaglijke deugd voor het goddelijke geheim die het beschermt.

13

ANTE DIES EXITUSAnte dies exitusEius collo celitusAvis modulatur.A qua voce modulaDulce cum aviculaMelos decantatur.V. Iam vicino transituProphetali spirituElyzabeth donatur.

In advance of her final releasefrom her heavenly servitude,a bird sings out.From that delicate voice,sweetly flowing from that tiny bird,melody issued forth.V. Now by that nearby crossingand by that prophetic spiritElizabeth was given up.

ZAJALIYAT AL HADRADeze poëtische tekst looft de goddelijke gratie die de discipel van de zaouia bevrijd heeft van zijn lijden en hem het genoegen van de goddelijke vrede heeft verschaft…

zijn liefde zal enkel toevertrouwd worden aan degene die de wereld verlicht heeft en die hem alles gegeven heeft.

HET SAL DIE TIJT ONS NAKEN SCIEREHet sal die tijt ons naken scieredat ons die somer sine baniereset op met bloemen meneghertiere;dies wert verblijt die meneghe fiere.

Dus es minnen werc boven al ghedreghen ende al met haren stercken beleghen;hare waghe hevet alle waghen verweghen;hare en es gheen vlien, men ga hare jeghen.

Want ons die daghe werden lanc,ende die voghele hoghen haren sanc,dien minne doet soete al sijn bedwanchi mach hare segghen lieven danc.

God moet die minne benedien.Die wilt, hi late hem el minne vrien.Ic en mach hare wondere noch hare loesiente minen wille niet vele belien.

Ic dancke u oec, minne, haddijs verdient,met al alse een uwer armer vrient.Maer sint ghi mi ierst in u joc spient,haddi ye mijn gheluc ontsient.

Sint ghi al, minne, met minnen vermoghet, gheeft mi dore minne dies minnen hoghet te ghebrukenne dore uwe hoechste doghet. Doch hebdi verteert al mine joghet.

Du doet goet den ghenen dien ghijs ont:mi scijnt dat ghijs ghedoghen en cont.Dies droeft mijn herte, dies claecht mijn mont; dies es mine cracht wel onghesont.

Minne wilt dat minne al minne met minnen mane. Si hevet opgheset hare hoechste vane. Daer bi leert men hare werken ghedanemet claerre waerheit sonder wane.

14

Waerdi minne, minne, als ghi wel sijt,waer soudi nemen vremden nijt,daer ghi den ghenen met doresnijt die u gheeft cussen in alle tijt?

Ghi, edele, keert u in minnen ghestichte,ende verchiert u metter waerheit lichte,dat u ghene demsterheit ane en vechte,ghine pleecht uus liefs in minnen rechte.

Ja, ghi sijt al, minne, ghi sijt so vroet;uwe name es minne ende van prise so goet;hets emmer ghnoech al dat ghi doet, wie dats blijft inden wedermoet.

Minne wilt al minne van edelen fieren,ende datse hen met werken concordieren,ende met memorien jubileren,ende met ghebrukenne in hare juweren.

Uwe name verciert, uwe ghelaet verscoent; u ophouden verteert, u gheven croent;hoe sere ghi ons hebt ghehoent,met enen cussenne ghi al volloent.

Lof si der minnen ende ere,hare grote cracht, hare rikere ghelere;ende si moetse al troesten van haren seredie gherne voldoghen in minnen kere.

SANA AL ILAHDit dialectisch gedicht beschrijft de grote kwaliteiten van de profeet Sidna Mohamed en zijn mirakelen die de stenen hebben doen praten en de maan dichterbij gebracht heeft. Het gedicht bevat ook smeekbeden

en bevestigt dat de unie met het goddelijke de bron is van elk geluk, zo ook verlangt men ernaar zich te verenigen met de pro-feet Sidna Mohammed.

CUI NEC APEXCui nec apex neque iota Mandatorum deperitUt amica pulchra tota Mortis horam comperit Cui mox Christus aperit.V. Ecce, inquit, instat horaIn qua virgo peperitMeliorem sive mora Migrans vitam reperit. Gloria Patri et Filioet Spiritui Sancto.

For whom neither crown nor iota perish at the command, so that the beautiful friend learns all things at the hour of death, she to whom Christ reveals himself.V. Behold, it is said, the time approaches,when the virgin gave birth, and dies,departing, without, hindrance,to a better life.Glory be to the Father and to the Son and to the Holy Spirit.

FI RIHABI RABEADe verliefden, van wie de harten dwalen door de wereld van gehoorzaamheid,

verlangen ernaar in het paradijs te zijn en gered te worden uit de hel.

15

VOLEK SYROLM THUDOTLONVolek syrolm thudotlonsyrolmol sepedyk.buol ozuk epedek.

Once this grief I did not know, now pain lacerates, ache dulls, languishes.

Walasth vylagumtulsydou fyodumtulezes urumemtuul.

Judea separates me from my light, and separates me from my son, my sweetness, my delight.

O en eses urodumeggen yg fyodum,syrou aniath thekunchedbuabeleul kyniuhhad.

O my sweet Lord,my one son, look on your tearful mother, ease her pain!

Scemem kunuel arad,en iunhum buol faradthe werud hullothyaen iunhum olelothya

From my eyes tears are flooding, from torment my heart tires, your blood is falling, my heart is languishing.

Vylag uilagaviragnac uiraga.keseruen kynzathuluos scegegkel werethul.

Light of the world,flower of the flowers, they torment you bitterly, they pierce you with nails!

Vh nequem en fyonezes mezuulScegenul scepsegudwirud hioll wyzeul.

Alas, my son,sweet as honey, your beauty turns to ugliness, your blood falls like water!

Syrolmom fuhazatumtherthetyk kyulen iumhumnok bel buaqui sumha nym kyul hyul

My lament, my prayer, can be seen from outside, my heart's inner ache never fades.

Wegh halal engumeteggedum illenmaraggun urodum,kyth wylag felleyn

Death, take but me, let it be my only one who lives, keep him, my Lord, whom the world should fear!

16

O ygoz symeonnokbezzeg scouuo ereen erzem ez buthuruthkyt niha egyre.

O true declaration of just Simeon! I feel the dagger of pain, which long ago he foretold.

Tuled ualmunde num ualallalhul yg kynzassal,Fyom halallal.

May I not be separated from you, by staying alive, when they are tormenting you to death, my son!

Sydou myth thez turuentelenfyom merth hol byuntelenfugwa huztuzwawklelue kethwe ulud.

Judea, what you do is lawless! My son died, but he is guiltless! pummelled and bound him, you killed him!

Keguggethuk fyomnokne leg kegulm mogomnokowog halal kynaalanyath ezes fyaalegembelu ullyetu

Have mercy on my son, Spare me not, Or with the torment of death, The mother with her own son, Crucify us together!

HAYATOUN BAADA AL FANAENiemand kan ontsnappen aan de dood. Elkeen ondergaat hetzelfde lot, maar hoe ziet onze bestemming eruit? Na de dood

zullen we genieten van wat we tijdens ons leven hebben opgebouwd.

EXALTENT NOMEN DOMINIExaltent nomen Dominijuvencule in tympaniscelestium imaginescruci affixe Domini.

Let young girls elevate with beating of drumsthe name of the Lord,the images of the divine ones,shackled to the cross of the Lord.

Unitatis collegium,Trinitatis spiraculumgenus divini numinisvirtutum exemplaria.

The community of unity,the breath of Trinity,the birth of divine will,the examples of virtue.

17

In arte sapientiaepusillus grex imbuitur,deliciis celestibus,Amoris magisterio.

Through wisdoma small circle is inauguratedin the heavenly delightsthrough guidance of Love.

Theasauros sapientiaecelestis et scientiaenunc revelasti parvuliso amor vincens omnia.

The treasures of heavenlywisdom and knowledgeyou have revealed to the tiniest,Love, you who triumph over everything.

Rogemus nunc humilitersponsi summi clementiam,ut sponsae suae meritisnos salvet a periculis.

Let us now humbly askthe divine bridegroom for mercy,so his bride will deliver us,by her merits of temptation.

FIYACHIYAIk ben slechts een zwak menselijk wezen die voortdurend afhankelijk is van de genade van god… Alleen mijn god kan ons verschaffen, alles waar we nood aan hebben, door zijn grote vrijgevigheid en

goedertierenheid ten aanzien van onze zonden… Men mag nooit wanhopen, want de goede god beschermt ons met zijn erbarmen en zijn vrijgevigheid.

AL ES NU DIE WINTER COUTAy, al es nu die winter cout, Cort die daghe ende die nachte langhe, Ons naket saen een somer stout Die ons ute dien bedwanghe Schiere sal bringhen; dat es in schine Bi desen nuwen jare; Die hasel brinct ons bloemen fine; Dat es een teken openbare

Ay, vale, vale millies Ghi alle die nuwen tide Si dixero, non satis est Om minne wilt wesen blide.

Ende die van fieren moede sijn, Wat storme hen dore die minne Ontmoet, ontfaense also fijn Alse: dit es daer ic al an winne Ende winnen sal; God gheve mi al Datter minnen best become; Na haerre ghenuechten weghe, mesval Si mi die meeste vrome.

Ay, vale, vale millies Ghi alle die avontuere Si dixero, non satis est Wilt doghen om minnen natuere.

18

Ay, wat salic doen, alendech wijf? Met rechte maghic tghelucke wel haten. Mi rouwet wel sere mijn lijf: Ic en mach minnen noch laten. Te rechte mi es beide fel Gheluc ende avontuere; Ic dole mijns, en es niemant el; Dat scijnt teghen natuere.

Ay, vale, vale millies U allen laet dies ontfaermen Si dixero, non satis est Dat minne mi dus laet carmen.

Ay, ic was ie op die minne stout, Sint icse ierst hoerde noemen, Ende verliet mi op hare vri ghewout; Dies willen mi alle doemen, Vriende ende vreemde, jonghe ende out, Dien ic in allen sinnen Diende ye ende was van herten hout, Ende onste hen allen der minnen.

Ay, vale, vale, millies Ic rade hen datsi niene sparen, Si dixero, non satis est Hoe ic hebbe ghevaren.

Ay, arme, ic en mach mi selven niet Doen leven noch sterven! Ay, soete God, wat es mi ghesciet, Dat mi die lieden bederven? Lietense u mi allene doch slaen, Ghi soudet best gheraden Na rechte, al dat ic hebbe mesdaen, Ende bleven buten scaden.

Ay, vale, vale, millies Die Gode niet ghewerden en laten,

Si dixero, non satis est Ende niet en minnen, ende haten.

Die wile dat si sijn over mi, Wie sal hare lief dan minnen? Si ghinghen bat hare weghe vri, Daer si u leerden kinnen; Si willen u te hulpen staen Met mi, dies clene behoeven. Ghi cont na recht soenen ende slaen, Ende met claerre waerheit proeven.

Ay, vale, vale, millies Alle die met Gode plechten, Si dixero, non satis est In soenen ende in rechten.

Ay, salamon ontradet dat werc, Dat wij niet en ondersoeken Die dinghen die ons sijn te sterc, Noch dat wi niet en roeken Hogher dinghen dan wij sijn, Dat wij die ondervenden, Ende laten ons die minne fijn Vri maken ende benden.

Ay, vale, vale, millies Die ter hogher minnen radeSi dixero, non satis est Volclemt van grade te grade.

Der menschen sinne sijn so clene, Daer mach God wel vele boven; God es van allen wijs allene: Dies salmen alles hem loven, Ende laten hem sijn ambacht doen, In wreken ende in ghedoghen. Hem en es gheen werc so verre ontvloen, En comt hem al vore oghen.

19

YA AMINA BOUCHRAKIOh Amina, wees gelukkig, want de goede god heeft je de kans geboden zwanger te zijn van onze profeet Sidna Mohamed…De goddelijke gratie en het geluk omhul-len je door de komst van de profeetDie je mooi gemaakt heeftIn de maand rajab,In de maand chaabane, een tweede keer…Je bent omringd door licht van vreugdeIn de maand ramadane,Het grote moment waarop we ons vereni-gen met het sublieme en de beste van alle engelen,

Dus bidden we voor onze profeet van nobele en gezonde origineDie beschreven staat in de heilige boekenZijn waarden en zijn kwaliteitenLaten we eeuwig zingen voor hemWant hoe meer we hem lovenHoe mooier ons gezangLaten we zijn weg volgenEn doen wat hij van ons vraagtOm onze doelen te bereiken

Ay, vale, vale, millies Die hen der minnen volgheven, Si dixero, non satis est Ende haren oghen ghenoech volleven.

God moet ons gheven nuwen sin ter edelre minnen ende vrie, Dat wij so nuwe leven daer in, Dat ons die minne benedie

Ende nuwe make met nuwen smake, Die si can nuwe volgheven; Die minne es nuwe gheweldeghe orsate Dien, die der minnen al nuwe volleven.

Ay, vale, vale, millies Dat nuwe der nuwer minnen Si dixero, non satis est Dat nuwe wilt nuwe bekinnen.

BINNENKORT

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke GentJ. Kluyskensstraat 2, 9000 GentDi ­ vr 10:00 ­ 12:00 & 13:00 ­ 17:00 | Za 13:00 ­ 17:0009 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be

ColofonTekst programmaboekje | Björn Schmelzerv.u. | Daan Bauwens© Muziekcentrum De Bijloke Gent

Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)

DO | 21.02.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64)Amaryllis Quartett, Reto Bieri (klarinet)Frid, Britten, Von Weber

VR | 22.02.13 | 20:00deFilharmonie, Edo De Waart (dirigent), Simone Lamsma (viool)Korngold, Van Beethoven, Sjostakovitsj

ZA 23.02.13 | 20:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64)Stylus Phantasticus, Damien Guillon (contratenor)Buxtehude, Tunder, Erlebach, Johann Christoph Bach

ZO | 24.02.13 | 17:00 | Miryzaal (Hoogpoort 64)Docentenconcert: Duo Almaviva, Evelyne Bohen (sopraan), Johan Fostier (gitaar)De Falla, Granados, Rodrigo, Villa­Lobos

WO | 27.02.13 | 20:00 | KraakhuisBecca Stevens BandPrachtige mix van pop, jazz en folk

VR | 01.03.13 | 18:00 | ConcertzaalZA | 02.03.13 | 18:00 | ConcertzaalEn Avant MarsEen wereldreis vol muzikale creativiteit van jonge, getalenteerde kunstenaars meer info op www.debijloke.be

ZO | 03.03.13 | 16:00deFilharmonie, Harmen Cnossen (dirigent)Kidconcert: De Franse Assepoester

WO | 06.03.13 | 14:00 | KraakhuisYossif Ivanov (viool), Luc Devos (piano)Van Beethoven, Prokofjev, Saint­Saëns

DO | 07.03.13 | 20:00The King's SingersBrahms, Schubert, Schumann, Sibelius, Arcadelt, Vautor, Gibbons, Wilbye, Lassus, Mendelssohn­Bartholdy

VR | 08.03.13 | 20:00Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, Ton Koopman (dirigent)Georg Philip Telemann

ZA | 09.03.13 | 15:00 | KraakhuisWO | 13.03.13 | 15:00 | KraakhuisTangerijnLive muziektheater vol humor, ontroering en spelplezier

ZA | 09.03.13 | 20:00 | UITVERKOCHTSymfonieorkest Vlaanderen, Seikyo Kim (dirigent), Keisuke Toyama (piano)Glinka, Rachmaninov, Brahms