GP-2000-r-19-1-C-o

Examen VMBO-GL versie rood

2019

profielvak Groen – CSPE GL

onderdeel C

Bij dit onderdeel horen digitale bestanden.

Dit onderdeel bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit onderdeel zijn maximaal 49 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden.

gedurende 120 minuten

Naam kandidaat ____________________________ Kandidaatnummer ____________

GP-2000-r-19-1-C-o 2 / 17

Overzicht examen Het cspe bestaat uit drie onderdelen. In het overzicht staat hoeveel punten je per onderdeel kunt behalen en welke opdrachten je gaat uitvoeren in dit onderdeel.

onderdeel punten opdrachten

A 19

B 29

C 49 de kosten voor de verzorging van pony’s bepalen

diersoort bepalen het werk van een hovenier beoordelen een minitoets maken een teeltplan maken een deel van een natuurspeeltuin aanleggen

Inleiding In dit onderdeel werk je bij natuurspeeltuin De Klimgeit. Dit is een speeltuin waar kinderen natuurlijke materialen gebruiken om mee te spelen, zoals bomen, takken, zand en water. De Klimgeit heeft ook een kleine kinderboerderij met een dierenweide. De kinderboerderij heeft net twee volwassen shetlander merries aangeschaft die in de dierenweide staan. In dit onderdeel voer je verschillende opdrachten uit in de natuurspeeltuin.

GP-2000-r-19-1-C-o 3 / 17

De beheerder van de natuurspeeltuin wil weten wat het kost om twee shetlanders te houden. Hij wil graag meer weten over de kosten van het ruwvoer en de kosten van de dierenarts en hoefsmid. Hij heeft jou gevraagd om dit uit te zoeken. De kosten van het opstrooien van de stal en de kosten van een verzorgingsset zijn al bekend.

4p 1 Zoek uit wat de kosten van ruwvoer zijn voor twee pony’s voor één jaar. In de tabel staan drie verschillende soorten ruwvoer.

ruwvoer gDS per kg

product

energie (EWpa)

per kg DS

eiwitgehalte (VREp) in g per kg DS

snijmaïs

225 0,19 14

grashooi

840 0,53 26

graskuil

610 0,41 55

GP-2000-r-19-1-C-o 4 / 17

Het ruwvoer moet meer dan 60% droge stof bevatten en zo weinig mogelijk eiwit. Welk ruwvoer kan de beheerder het best voeren aan de pony’s? .................................................................................................................. Waarom is het belangrijk dat pony’s structuurrijk voer krijgen? .................................................................................................................. .................................................................................................................. Shetlanders kunnen van het ruwvoer maar 2% van hun lichaamsgewicht aan droge stof (DS) opnemen. De twee shetlanders die de kinderboerderij heeft gekocht wegen gemiddeld 200 kg. Hoeveel kg DS aan ruwvoer kan één shetlander per dag opnemen? .................................................................................................................. .................................................................................................................. Hoeveel energie (EWpa) krijgt één shetlander per dag met ruwvoer binnen? .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 5 / 17

In de tabel zie je de energie- en eiwitbehoefte voor onderhoud (EWpa en gVREp per dag) voor volwassen paarden en pony’s.

merrie/ruin hengst

koudbloed warmbloed koudbloed warmbloed

LG (kg)

EWpa gVREp EWpa gVREp EWpa gVREp EWpa gVREp

100 1,23 95 1,30 95 1,37 95 1,43 95

200 2,07 160 2,19 160 2,30 160 2,41 160

400 3,49 270 3,68 270 3,87 270 4,05 270

600 4,73 365 4,98 365 5,24 365 5,50 365

800 5,87 450 6,19 450 6,50 450 6,82 450

Vergelijk de EWpa-opname aan ruwvoer per dag met de EWpa-behoefte per dag uit de tabel. Een shetlander is een koudbloedras. Moet er nog krachtvoer bijgevoerd worden? ja nee Leg uit waarom wel of niet. .................................................................................................................. .................................................................................................................. De shetlanders krijgen de hoeveelheid DS per dag gevoerd die jij hebt uitgerekend. Hoeveel gDS per kg bevat het door jou gekozen ruwvoer? .................................................................................................................. Hoeveel kg van dit ruwvoer moet er dan dagelijks aan één pony gevoerd worden? Rond af op één decimaal. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 6 / 17

In de tabel staan de prijzen voor verschillende ruwvoeders.

voersoort verpakking kosten in €

graskuil, paarden ronde balen 250 kg 20,-

ronde balen 500 kg 35,-

grashooi grof, pony’s

pak hooi 20 kg 4,25

kleine baal 40 kg 8,-

grote baal 200 kg 28,-

ronde baal 1000 kg 98,-

grashooi middel, rundvee

pak hooi 20 kg 4,-

kleine baal 40 kg 8,-

grote baal 200 kg 26,-

ronde baal 1000 kg 95,-

snijmais ronde balen 600 kg 45,-

ronde balen 1000 kg 65,-

Voor de berekening van de voerkosten voor de twee shetlanders mag je uitgaan van 10,0 kg ruwvoer per dag. Het ruwvoer wordt iedere vier weken besteld. Je mag maximaal 20 kg te veel bestellen. Je moet zo goedkoop mogelijk bestellen. Bereken welke verpakkingen je moet bestellen en wat de kosten per vier weken zijn. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 7 / 17

3p 2 Bereken de kosten van de artsen en de hoefsmid voor twee pony’s voor één jaar. In de tabel zijn de kosten van de behandelingen en de frequentie per jaar gegeven.

behandeling prijs per dier

frequentie per jaar

bekappen € 39,90 6

controle gebit en vijlen door tandarts € 100,- 1

ontwormen op basis van mestonderzoek € 45,- 3

vaccinatie tegen influenza en tetanus door dierenarts*

€ 23,75 1

*De voorrijkosten van de dierenarts zijn 10% van het te betalen bedrag.

Bereken per behandeling wat de kosten zijn voor twee shetlanders. Bereken daarna de totale kosten. Schrijf de hele berekening op. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 8 / 17

Voor het opstrooien en uitmesten van de schuilstal voor beide pony’s worden twee balen stro voor één week gebruikt à € 3,95 per baal. De kosten voor de aanschaf van een verzorgingsset zijn € 32,50 per pony. Deze sets worden minstens een jaar gebruikt. Je hebt nu alle kosten berekend die de beheerder je had gevraagd.

3p 3 Maak een overzichtelijke begroting voor een jaar van alle verzorgingskosten voor het houden van twee pony’s. Vul de tabel helemaal in.

per week in € per jaar in €

ruwvoer

stro

artsen en hoefsmid

verzorgingsset

totaal

GP-2000-r-19-1-C-o 9 / 17

De natuurspeeltuin heeft de mogelijkheid om het dierenbestand uit te breiden. Het is de bedoeling dat de nieuwe dieren bij de pony’s in de weide gehuisvest gaan worden. De natuurspeeltuin wil graag de bezoekers bij de keuze betrekken. Daarvoor is een enquête onder 133 bezoekers gehouden. Wat betreft de keuze van de diersoort moet minimaal 25% van de mensen achter de keuze staan. Wat betreft de eisen die het publiek stelt wil de leiding van de natuurspeeltuin met de twee belangrijkste eisen rekening houden. Overzicht van de deskundige:

Uit de enquête van de bezoekers kwam het volgende:

Geef uw top 3 aan bij de volgende eisen 1 2 3

Nieuwe dieren moeten niet te veel geluidsoverlast geven.

73 43 44

Nieuwe dieren moeten makkelijk geaaid kunnen worden door het publiek.

10 38 34

Nieuwe dieren moeten gevoerd kunnen worden door het publiek.

40 41 30

Nieuwe dieren moeten makkelijk te verzorgen zijn. 10 11 25

2p 4 Welke diersoort kan de natuurspeeltuin het best nemen op basis van het

overzicht van de deskundige en de enquête? Geef twee redenen voor jouw keuze. diersoort: ................................................................................................... reden 1: .................................................................................................... reden 2: ....................................................................................................

diersoort het dier geeft geluidsoverlast

het dier gaat goed samen met publiek

het dier stelt veel eisen

aan voeding

het dier stelt veel eisen

aan verzorging

geiten -- ++ -- --

schapen +- +- -- +-

kippen +- ++ -- --

pauwen ++ +- -- --

++ = wel, +- = gemiddeld, -- = niet

GP-2000-r-19-1-C-o 10 / 17

Enquête:

Welk dier ziet u het liefst komen op de natuurspeeltuin?

geiten 38

schapen 24

kippen 43

pauwen 28

Voldoet de diersoort van jouw keuze aan de voorwaarde dat minimaal 25% van de mensen achter de keuze moet staan? Leg je antwoord uit met een berekening.

.................................................................................................................. .................................................................................................................. De stal voor de nieuwe diersoort is 5 m x 4 m. In de tabel staat de minimale oppervlakte van een stal of hok voor een aantal diersoorten.

diersoort minimale oppervlakte stal/hok

geiten 5,5 m2 per dier

schapen 2 m2 per dier

kippen 0,5 m2 per dier

pauwen 7 m2 per dier

Hoeveel dieren kunnen er maximaal gehouden worden in deze stal? .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 11 / 17

Langs een deel van natuurspeeltuin De Klimgeit loopt een openbare weg. De speeltuin wordt afgescheiden van de weg door een haag. Zo kunnen kinderen veilig spelen. Een hovenier knipt een deel van de haag. Jij beoordeelt of hij dat op de juiste manier doet. nodig: bestand vr_haag_gl koptelefoon

4p 5 Bekijk het filmfragment en beantwoord de vragen. Als je dat wilt, mag je het filmfragment vaker bekijken. Wat zijn verbeterpunten voor de hovenier die te maken hebben met veilig werken? Noem er twee. Geef steeds een uitleg waarom hij het anders moet doen en hoe hij het anders moet doen. 1 ............................................................................................................... .................................................................................................................. .................................................................................................................. 2 ............................................................................................................... .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. De hovenier houdt rekening met het milieu tijdens zijn werk. Waaruit blijkt dit? Noem één voorbeeld uit het filmpje. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 12 / 17

Wat doet de hovenier goed als je let op ergonomisch werken? Noem één voorbeeld uit het filmpje. .................................................................................................................. .................................................................................................................. Bij het knippen van de haag maakt de hovenier een aantal fouten. Wat is een verbeterpunt voor de manier waarop de hovenier de haag knipt? Noem er één. Let op: kijk naar de kniptechniek van de hovenier en niet naar punten die alleen te maken hebben met veilig, efficiënt of milieuvriendelijk werken. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

15p 6 Maak de minitoets bij onderdeel C.

GP-2000-r-19-1-C-o 13 / 17

Natuurspeeltuin De Klimgeit heeft ook een restaurant. Het restaurant wil een deel van de benodigde groenten zelf verbouwen. Hiervoor worden grote houten kisten gebruikt. Bezoekers van de natuurspeeltuin kunnen helpen bij het zaaien, verzorgen en oogsten van de groenten. Jij maakt een teeltplan, zodat het restaurant een groot deel van het jaar gebruik kan maken van groenten van eigen oogst.

nodig: bestand vr_zaaikalender_gl

5p 7 Vul in elk vak in elke kist op de volgende pagina een juist gewas in.

Werk eerst op een kladblaadje. Gebruik deze aanwijzingen: Algemeen: Je gebruikt vier houten kisten, waarin steeds twee verschillende

gewassen staan. Je teelt acht verschillende gewassen. Bij elke kist staat wanneer je de gewassen in de kist zaait. De gewassen die bij elkaar in een kist zitten, moeten een goede

combinatie zijn. Ga ervan uit dat je een gewas altijd kunt oogsten na het aantal

maanden zoals in de kolom ‘aantal maanden van zaaien tot oogsten’ staat weergegeven.

Zaaien: Je zaait in elke kist één gewas uit de categorie blad- en

steelgewassen. Kropsla krijg je altijd gratis geleverd door een teler uit de buurt, dus

dat ga je niet zaaien. Je zaait twee soorten kruiden. Je wilt spinazie zo vroeg mogelijk zaaien. Je wilt tomaten zaaien en deze vanaf begin juni oogsten. Je wilt courgettes zaaien en deze vanaf begin augustus oogsten.

GP-2000-r-19-1-C-o 14 / 17

kist 1 - zaaien 1 maart

kist 2 - zaaien 1 april

kist 3 - zaaien 1 mei

kist 4 - zaaien 1 mei

Je kunt een gewas op verschillende momenten in een jaar zaaien en na een bepaalde tijd oogsten. In de zaaikalender staat dat de tijd tussen zaaien en oogsten altijd even lang is. Dit is in het echt niet zo. Bij zaaien in januari duurt het langer voordat je kunt oogsten dan bij zaaien in juni. Hoe kan dat? Geef één verklaring. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

GP-2000-r-19-1-C-o 15 / 17

De natuurspeeltuin wil een nieuw speelgedeelte aanleggen. In dit nieuwe deel komen korte stukken boomstam waar kinderen overheen kunnen lopen. Dit zijn stapstammen. Jij legt een deel van het nieuwe gedeelte aan. Je plant ook heesters en zaait gras.

Bij deze opdracht wordt ook je werktempo beoordeeld. De tijd gaat in als je de opdracht hebt gelezen, het graszaad hebt afgewogen en met het aanleggen begint. De tijd stopt als je klaar bent met het afwerken van de tuin. Je krijgt alleen punten voor je werktempo als je minimaal 6 punten voor de opdracht hebt gescoord.

< 35 minuten 2 punten

> 35 en < 40 minuten 1 punt

> 40 minuten 0 punten

13p 8 Bereken hoeveel graszaad je nodig hebt.

etiket graszaad

zaaidichtheid 15 gram / m2

Je zaait een deel van de speeltuin in met graszaad. De oppervlakte van het deel binnen de cirkel is 1,40 m². Hoeveel graszaad heb je nodig? Gebruik de tekening op bladzijde 17. Schrijf je berekening op en rond af op hele grammen. .................................................................................................................. .................................................................................................................. Laat de examinator je werk beoordelen.

GP-2000-r-19-1-C-o 16 / 17

Leg nu het nieuwe deel van de natuurspeeltuin aan. Gebruik onderstaande aanwijzingen en de tekeningen op pagina 17. nodig:

stapstammen, lengte: 1x 50 cm, 1x 30 cm, 3x 10 cm spade rechttandhark rubberen hamer meetlint/duimstok pootlijn plantstokken 3 heesters graszaad weegschaal aanwijzingen: Weeg het graszaad af.

De examinator geeft aan wanneer je mag beginnen. Teken het deel van de cirkel uit met behulp van een pootlijn. Plaats stapstammen A en B. Plaats stapstammen C op het oog gelijkmatig over de cirkel. Verdeel de drie heesters, houd minimaal 15 cm afstand vanaf de rand

van het stukje grond. Plant de heesters. Egaliseer de grond voor het gras. Zaai het graszaad en hark het licht in. Werk de tuin af. Geef aan de examinator door dat je klaar bent.

GP-2000-r-19-1-C-o 17 / 17

tekening (maten in cm):

Legenda:160

2001300

100

grasplantvakstapstamstraalmiddelpunt

r

schaal 1:20

AACC CC

CC

BB30

0

rr

schematische weergave zijaanzicht stapstammen:

25

15

5

−5

−15

−25

0

cm

BB

CC

AA

CC CC

einde

Als je klaar bent met dit onderdeel lever je alle documenten in.