(godsdienst)sociologie
description
Transcript of (godsdienst)sociologie
(godsdienst)sociologie
Tiltenberg-St. Bonifatius
Jaar I-II, major
Code VIII.3
Inleiding cursus
Docent
• Vrije Universiteit: sociologie
• Bisdom Haarlem-Amsterdam: diaconie/kerk en samenleving
• Tiltenberg (zie ook website)
• aandachtsgebieden
Opzet cursus
Drie thema’s:- Sociologie/kerk en samenleving- Religieuze organisatievorming- Modernisering van de samenleving
Hoorcollege, discussie, video/tekst, flexibele tijdsindeling
PowerPoint op website
Literatuur
Gerard Dekker en Hijme Stoffels: Godsdienst en samenleving. Een introductie in de godsdienstsociologie.
Kampen: Kok (5e druk of hoger)- Bij de receptie
Te lezen:
1 juli: hst 1, 2, 4
2 juli: hst 3, 8, 9
3 juli: hst 5, 6, 7, 10
Eindopdracht
• Take-home: reageren op drie stellingen
• Sociologisch reageren
• Gebruik stof boek en college
• Elke stelling max. 1 A4
• Je mag samenwerken, maar eigen verhaal
• Geen goede of foute antwoorden, kwaliteit argumentatie
Les 1
Sociologie
Verhouding kerk en samenleving
Stelling
Godsdienst is niet van belang voor de samenleving
Sociologie
Kunstmatig woord (Comte: 1824/1839):
- socius: metgezel, samenleving
- Logos: wetmatigheid, regel, inzicht
- ‘wetmatigheid van samenleven’
Sociologie ontstaan in sociale crisis
Beheersing of verandering?
Definitie(Jager en Mok: Grondbeginselen der sociologie)
“sociologie is de wetenschap die het samenleven van mensen in grotere en kleinere verbanden bestudeert”
- Het gedrag van mensen voor zover dat beïnvloed wordt door relaties met andere mensen
- De uit dat gedrag voortkomende gedragspatronen, opvattingen en verhoudingen
- De verklaring daarvoor in ontstaan, voortbestaan en verandering
Wat wel, wat niet?
“…het samenleven van mensen…”
individu
cultuur structuur
Groot en klein
“…in grotere en kleinere verbanden…”
- Micro
- Meso
- Macro
Sociologie als wetenschap
• Empirisch en objectief
• Systematisch en generaliserend
• Methodisch
• Waardevrij
! Sociologische denkwijze: wat heeft dit te maken met de relaties tussen mensen?
Godsdienstsociologie
‘Bestudering van religie uit sociologisch perspectief’
- Sociologische theorie, methode, begrippen
- Micro, meso, macro
- Wetenschappelijk
Spanningsvolle relatie
• Kunnen godsdiensten bestudeerd worden zonder waarheid of bestaan goden te erkennen (Etsi deus non daretur)?
• Is godsdienst iets anders dan willekeurig welke andere menselijke activiteit?
• Wat is de opstelling van Dekker en Stoffels?
• Wat denken jullie zelf?
Citaat Dekker
Theologie is te mooi om waar te zijn, sociologie is te waar om mooi te zijn
Wonderen en sociologie
• Hoe kijkt Stoffels tegen wonderen aan?
• Doet hij hierdoor het wonder tekort?
• Wat vind je van deze manier van kijken?
Wat is religie?(voor een socioloog)
• Schema Hijmans/Hilhorst (p.37)
Waar zit het onderwerp van de godsdienstsociologie?
• Dekker/Stoffels: betrokkenheid op een als transcendent ervaren werkelijkheid
• Substantiële en functionele definities (en consequenties)
Substantiële definities
• Bruce: Religion consists of beliefs, actions and institutions which assume the existence of supernatural entities with powers of action, or impersonal powers or processes possessed of moral purpose.
Functionele definities
• O’Dea: Religion is the manipulation of non-empirical or supra-empirical means for non-empirical or supra-empirical ends.
Religie?
• Civil religion
• Invisible religion
• Politieke ideologie, voetbal?
• Officiële en niet-officiële vormen
• Mens van nature religieus?
Wat is sociologisch aan religie?
• Een groepsfenomeen
• Omvat overtuigingen, verhalen, tradities, waarden
• Specifieke praktijken, rituelen
Vijf aspecten (p.38): ideologisch, ritueel, intellectueel, ervaring, consequenties
Functie van religie voor samenleving(O’Dea 1969)
Positief• Consolation and
reconciliation• Emotional stability
and personal growth• Legitimation of
society• Prophetic change• Social and individual
identity
Negatief• Suppression of
protest• Block progress• No practical action• Conflict and disunity
Functies van religie(Dekker/Stoffels p.73)
• Integratieve functie (Berger)
• Legitimatie
• Compensatie
• Zingevingfunctie
• Veranderende functie
• Emancipatie
Religie en samenleving
• Sociale structuur heeft gevolgen voor (religieus) handelen en opvattingen
• Bepaalde sociale kenmerken in bepaalde groepen
• Religie heeft gevolgen voor de inrichting van de samenleving
! Geen directe relatie, eerder wisselwerking
Stelling
Godsdienst is niet van belang voor de samenleving