Gespreksmodel bij de campagne

Een initiatief van

Met de steun van de Vlaamse Overheid en Welzijnszorg vzw

2

INLEIDING

Basismobiliteit op het agenda!

Welzijnsschakels vzw, Mobiel21 en het Netwerk tegen Armoede werkten de voorbije jaren zeer actief rond het recht

op basismobiliteit en de strijd tegen vervoersarmoede, via de Welzijnszorgcampagne “Armoede (op den) buiten”

(Welzijnszorg, Mobiel21) en het project Mobikansen (Mobiel 21, Netwerk tegen Armoede). De drie organisaties

willen verder inzetten op het recht op basismobiliteit van mensen in armoede omdat:

• Bij vele campagne-activiteiten (o.a. de praatcafés) problemen rond mobiliteit de boventoon voeren.

• Mobiliteit de rode draad is doorheen de 6 thema’s (Gezondheid, Arbeid, Inkomen, Wonen, Onderwijs en

Samenleven) van decenniumdoelen en daarom niet (terug) mag ondergesneeuwd geraken.

• Bij beleidscontacten nav de campagne er werd gevraagd naar concrete voorbeelden rond vervoersarmoede.

Daarom stelden we ons de vraag: Wat kan/moet er gebeuren met dit thema na de campagne Welzijnszorg, met

een nieuwe regering en einde Mobikansen (een project van Mobiel21 en Netwerk tegen armoede) in zicht?

Samen met Mobiel21 en Netwerk tegen Armoede wil Welzijnsschakels verder wegen op het mobiliteitsbeleid door

verhalen te verzamelen van mensen in armoede die in hun grondrechten geschaad worden omdat ze een

mobiliteitsprobleem ondervinden.

Een filmpje en een website.

We willen dit doen via een digitale campagne met een youtube-filmpje als trigger en een website

www.ikgeraakerniet.be waar we vervoersknelpunten én ideeën naar oplossingen verzamelen. Iedereen kan er via

een formulier zijn/haar vervoersprobleem maar ook zijn/haar voorstel van oplossing kwijt.

Wij richten ons in de eerste plaats naar mensen in armoede, maar we weten dat mobiliteit voor heel wat mensen

een probleem is, hoe meer input we krijgen, hoe sterker we staan in onze contacten met de overheid.

Groepswerk

Wil je graag met je groep doorbomen over vervoersproblemen? Dat kan. We beschikken over een 5 minuten versie

van het filmpje dat de perfecte intro is voor een groepsgesprek. En om jullie helemaal op weg te zetten doen we er

ook nog wat gespreksvragen bij.

www.ikgeraakerniet.be het is ook jouw campagne deel ze via je facebook, je twitter, je mail,…

Heb je een vraag bij de campagne 'www.ikgeraakerniet.be' aarzel dan niet contact op te nemen met

info@welzijnsschakels.be

Dit verwerkingsmodel bestaat uit 2 delen.

In deel 1 geven we je wat informatie en achtergrondinformatie.

In deel 2 geven we tips voor een groepsgesprek over vervoersarmoede.

3

DEEL 1

Film(pje) “Ikgeraakerniet”.

De teaser: Een kort en krachtig filmpje dat mobiliteitsproblemen onder de aandacht brengt en mensen uitnodigt om

op www.ikgeraakerniet.be hun vervoersproblemen te delen en ideeën te lanceren die hun mobiliteit kunnen

verhogen.

De producers: Welzijnsschakels vzw, Mobiel21 vzw, Netwerk tegen armoede vzw.

De locatie: Heist op den Berg.

We zochten een lokale vereniging die vertrouwd was met de mobiliteitsproblematiek én gevestigd in een

plaats/gemeente waar we verschillende aspecten van vervoersarmoede in beeld konden brengen. We zochten en

vonden dit in Heist op den Berg. Ons filmpje gaat echter niet over Heist op den Berg maar vervoersarmoede waar

ook in Vlaanderen.

De cast: Vzw Den Draai

Vzw Den Draai is een Welzijnsschakel en een erkende, pluralistische vereniging waar armen het woord nemen. Den

Draai is toegankelijk voor iedereen. Binnen Den Draai komen mensen samen die (kans)armoedeproblematiek mee

aan de kaak willen stellen. Je ontmoet in Den Draai ouderen, moeders met jonge kinderen, alleenstaanden, vaders,

… Mensen met kansarmoede-ervaring maar ook de modale burger die samen het verschil rond de strijd inzake

kansarmoede willen maken.

Den Draai vindt het zeer belangrijk om het begrip (kans)armoede en de problemen die uit armoedesituaties

ontstaan bespreekbaar te maken en hierover meer duiding te geven en het gesprek aan te gaan met alle

betrokkenen. Door de krachten te bundelen, samen in dialoog te gaan, kunnen ze het verschil maken.

Het thema: Mobiliteit. Den Draai vertelt:

Vervoersarmoede is een gekend fenomeen. Zeker binnen een uitgestrekte landelijke gemeente zoals Heist-op-den-

Berg. Als je ergens wil geraken, valt of staat dit met (de) mobiliteit(skeuze). Een cruciale factor was onze eigen

vereniging, toen nog in Schriek gelokaliseerd. Mensen geraakten letterlijk niet met het openbaar vervoer tot bij

ons... Dit heeft ons doen besluiten om de vervoersproblematiek toch eens grondig onder de loep te nemen.

We zijn begonnen met het inventariseren van de diverse, bestaande vervoersmogelijkheden. Hoe komen mensen

tot bij de vereniging en waarom hebben ze deze specifieke keuze gemaakt? Was het wel een keuze (of konden de

mensen gewoonweg niet anders)? Vanuit dat standpunt zijn we vertrokken.

Eén van de, naar de mensen hun eigen zeggen, leukste ervaringen was het zelf uittesten van het vervoersaanbod

binnen onze eigen gemeente. Zo kregen alle ‘deelnemers' een eigen vervoersmiddel en moesten ze allemaal op

hetzelfde uur en uiteraard op dezelfde plaats elkaar treffen. Dit plaatselijk verhaal hebben we dan later overgedaan

maar dan groter: 'een leeruitstap' naar Gent.

We hebben ook regelmatig bijeenkomsten gehouden en af en toe relevante 'sprekers/actoren' uitgenodigd. Zo

hebben we een dialoogmoment met een buschauffeur van De Lijn gehad, een overleg met enkele mensen van De

Lijn (o.a. dankzij de uitnodiging van de mensen van het Netwerk tegen Armoede), mobiliteitsambtenaar en Mobiel

21 etc. Daarnaast is er ook binnen de eigen gemeente een werkgroep rond mobiliteit opgericht (om de

vervoersproblematiek in kaart te brengen en vooral het zoeken naar de aanpak hierbij). Het begrip basismobiliteit

krijgt een hele andere invulling wanneer we dit met mensen binnen Den Draai bekeken hebben.

We hopen dat we een goede en vooral open dialoog met actoren zoals De Lijn kunnen verkrijgen. We ijveren naar

meer gehoor en betrokkenheid, zeg maar een waardige stem. Praat met mensen en niet over hen, betrek de

mensen die vooral aangewezen zijn op het openbaar vervoer en vergeet hierbij de mensen niet die het financieel

moeilijker hebben.

Binnen de gemeente hopen we natuurlijk ook (cfr. werkgroep mobiliteit) dat er een aantal concrete oplossingen uit

de bus kunnen komen.

We hebben nog een hele weg af te leggen, maar als we samen (als volwaardige 'partner') op pad kunnen gaan,

betekent dit al heel veel.

4

De tekst: Youtube-versie

• De eerste bushalte is zekers 750 meters van de deur. Voor de meeste mensen met gezondheidsproblemen is

het echt onmogelijk hé. Ik denk aan gewrichtsproblemen, rugproblemen of mensen met een bepaalde leeftijd is

het gewoon niet haalbaar. Is het gewoon te ver.

• Ik woon in Heist op den Berg, een grote gemeente met 41.000 Inwoners. Er zijn verschillende deelgemeentes.

Het grootste probleem is: ge kunt niet van de ene deelgemeente naar de andere geraken. Het is ook zelfs vrijwel

onmogelijk overdag vanuit een deelgemeente naar het centrum van Heist op den Berg te komen.

• Veel mensen die kunnen in het station niet altijd terecht en een automaat geeft dan dikwijls geen antwoord ook

niet. Dus het zou wel heel handig zijn als ze meer mensen terug aan de balie zetten.

• De timing van de bussen dat er maar drie minuten speling op zit om naar de trein te gaan, dat is veel te kort.

Dan moogde nog gezond zijn, maar als ge een oudere persoon zijt, dan kunde ook niet lopen. Zo dus die halen

dat ook niet.

• Ja, ik zou graag hebben dat men meer investeert in fietspaden, infrastructuur en natuurlijk ook in veel veiligere

wegen hé, want voor mij is het erg, ik riskeer mijn leven soms.

De tekst: 5 minutenversie

• Wat ik bijzonder jammer vind is dat bijvoorbeeld de, eh norm, er is een nieuwe sporthal gebouwd, daar is heel

veel in geïnvesteerd, ze is onbereikbaar met openbaar vervoer. Het industrieterrein dat zich over twee

domeinen uitbreidt, daar kan ook niemand geraken met openbaar vervoer. Er is een schaatsbaan dat een

attractiepool is voor de jeugd: geen openbaar vervoer naartoe. Belangrijke woonkernen, is geen openbaar

vervoer naar toe. Heist op den Berg is een grote gemeente met 41.000 inwoners ongeveer met enkele

deelgemeenten daarin en tussen die deelgemeenten onderling is geen enkel openbaar vervoer mogelijk op de

belbus na, maar het probleem is dan dat er drie belbusgebieden zijn wat betekent dat men vaak 2 belbussen

moet bestellen om op een bestemming te geraken. Waarom bijvoorbeeld geen alternatieve bus die

bijvoorbeeld tussen de deelgemeenten onderling rijdt, al is het maar om het uur of om de twee uur,

verschillende deelgemeenten met mekaar verbindt, eigenlijk dat zou een perfecte aanvulling zijn op de belbus

en dan zouden mensen er ook geraken.

• Als je bijvoorbeeld vanuit Schriek naar Heist op den Berg wilt komen, daar rijdt bijna geen bussen dan moet ge

eventueel al beroep doen op een belbus. Maar met een belbus weet je wel wanneer je vertrekt maar niet

wanneer je aankomt en hoe de bus gaat rijden ’t is te zien dat er heel veel schoolkinderen gaan opzitten ja dan

neen, dat heeft er allemaal wel mee te maken. En ik zou eigenlijk niet zonder auto meer kunnen. Als ik echt

genoodzaakt ben om een bus of een trein te nemen, dan blijf ik liever thuis.

• Neen, ik vanuit Schriek ik geraak ’s morgens niet met de schoolkinderen tot in Heist op den Berg en ik geraak ’s

avonds als het school voorbij is niet terug tot in Schriek. Dus ik moet eigenlijk ne volledigen dag in Heist op den

Berg blijven. Of ik moet eerst de bus naar Mechelen pakken en dan van Mechelen naar Tremelo.

• Als ik wil bellen voor te reserveren om mijn kleinkind van de school te gaan halen, als je dan belt voor de

reservatie dan zit je eigenlijk vast, dan moet je een tijd wachten dat kost ook centen en uiteindelijk krijg je hen

aan de lijn, dan wil je de belbus reserveren en dan is er geen bus want de schoolkinderen gaan voor. Dus

daarom dat ik ook denk waar zit de logica daarvan?

• Ik moet alles doen met het openbaar vervoer omdat ik geen auto meer heb, en dan komt ge voor andere

problemen te staan. Wanneer ik een reis wil plannen, dan kom ik tot de conclusie, de dienstregeling van de

NMBS is tweeledig men heeft een weekendregeling en men heeft een weekregeling maar de lijn hanteert een

heel andere dienstregeling, men heeft een dienstregeling voor de schooldagen men heeft een dienstregeling

voor de niet-schooldagen een andere dienstregeling voor de woensdagen en de examendagen maar dan

eventueel nog een dienstregeling voor zaterdag die dan nog eens verandert op zondag. Wat maakt dat het een

onbegonnen werk is om uw reis te beginnen plannen omdat de aansluitingen onbestaande zijn.

• Ik weet het, tegenwoordig heeft iedereen een computer, maar ’t is niet zo, er zijn mensen die gene computer

hebben die kunnen dat niet op voorhand opzoeken. En die hebben natuurlijk ook een heel heel groot probleem

zich terug te vinden in het station en als de taal daar nog bij komt dan hebt de nog meer problemen he, want op

die automaten staat wel zoveel zones zoveel geld maar je weet eigenlijk niet hoeveel zones je moet betalen, dat

weet je op voorhand niet.

• Naar Antwerpen alleen dat doe ik zeker niet, jamais, neen. Neen, dat is, en gelijk dat station, en dat station

verandert, iedere keer als daar nen tijd tussen is verandert alles en dat is dat weer vreemd en dan brr, neen.

Neen, dat gaat heel veel stress omdat ge eigenlijk niet weet he, en hoelang dat ge der op doe, en die uren, ge

weet dat niet, ge moet dat altijd allemaal gaan zoeken en waar is die info en dan moet ge er nog aan uit kunnen.

5

• Als ge zwaar gelaaien (geladen) zijt, als ge naar de winkel gaat en ge moet dan terug naar huis, dan moet ik

twee bussen met karreke vol waar of zoiets overstappen en dan terug en dat is zwaar voor mij.

• De eerste bushalte is zeker vijfhonderd meter ja, meer zevenhonderdvijftig meters van de deur. En dat is te

moeilijk? Te moeilijk inderdaad, onmogelijk eigenlijk want als ge zegt van rugproblemen en die problemen

stappen gaan niet, vergeet het dan. En vanaf de moment dat ge in uwen auto stapt, dan blijfde rijden tot uw

bestemming hé.

• Of het nu op grote of op kleine wegen is, de fiets moete voor uw plezier niet meer nemen hé, soms heb ik het

gevoel dat mijn leven in gevaar is hé, ja echt. Ik zou graag hebben dat men meer investeert in fietswegen en

meer infrastructuur, ook voor de hersteldienst van fietsen en fietsen voor te huren aan het station.

We hebben de filmpjes niet op DVD, indien je ze wenst te gebruiken neem je contact op met

marja.hermans@welzijnsschakels.be, we sturen je ze digitaal door.

6

DEEL 2

1. Groepsgesprek vervoersarmoede.

Inleiding:

Een kort welkom.

“Er geraken” is een belangrijk voorwaarde om van je rechten te kunnen genieten. Je moet er geraken om een job uit

te oefenen, een opleiding te volgen, om bij de dokter te gaan. (eventueel vervangen door enkele lokale, concrete

voorbeelden)

Om er te geraken moet je ook over de nodige informatie beschikken en dat is niet altijd evident: “een automaat

antwoordt niet!”

Kortom soms staat je leven letterlijk stil omdat je er niet geraakt.

Daar willen we vandaag/vanavond/deze namiddag/… samen over nadenken: waar en wanneer sta ik stil?

We willen jullie vervoersproblemen in kaart brengen door samen de vragenlijst in te vullen. Die ingevulde

vragenlijsten sturen we door naar Welzijnsschakels*.

* Onze voorkeur gaat naar invullen online. Maar we begrijpen dat dit voor sommige deelnemers een drempel kan

zijn. Het mag dus ook op papier.

Opdracht voor de gespreksleider: als opwarmer laat je de lange versie (5 min) van het filmpje zien.

Vraag 1: herken je deze situatie, heb je een gelijkaardig probleem?

Opdracht voor de gespreksleider: laat mensen enkele minuten ventileren, maar neem dan het gesprek in handen en

probeer het te systematiseren aan de hand van de volgende vragen.

Vraag 2: Welk vervoermiddel gebruik jij het meest en waarom?

Opdracht voor de gespreksleider:

- Probeer na de openingsvraag systematisch alle mogelijke vervoersmiddelen aan bod te laten komen via de

bijvragen. Bevraag één iemand grondig en laat anderen dan het verhaal aanvullen.

o Mogelijke vervoersmiddelen: te voet, de fiets, de (bel)bus, de trein, de auto, een taxi,

mindermobiele centrale,..

Bijvragen:

- Voldoet dit vervoermiddel om al je regelmatige én onregelmatige verplaatsingen te doen?

- Is je vervoermiddel een bewuste keuze of een gedwongen noodzaak?

- Waarom kies je bewust voor dit vervoermiddel?

- Welk vervoermiddel zou je beter vinden om je te verplaatsen en waarom gebruik je dat niet?

Vraag 3: Welke verplaatsing vraagt van jou de meeste energie?

Een voorbeeld ter inspiratie kan helpen om verhalen los te maken.

o Bv. Rob vertelt het verhaal van een vrouw die voor een behandeling, die maar enkele minuten duurt, naar het

ziekenhuis moet. Als Rob haar brengt, is ze in drie kwartier heen en terug. Met het openbaar vervoer is ze meer

dan een halve dag onderweg. Wie afhankelijk is van het openbaar vervoer moet de trein én de bus nemen naar

het dichtstbijzijnde ziekenhuis.

o Je kan hier ook uitspraken uit het filmpje als voorbeeld nemen.

Bijvragen:

- Waarom kost deze verplaatsing jouw zoveel energie? Tijdverlies, slechte aansluitingen, gevaarlijk…

- Wil je dit probleem graag aankaarten via de enquête? En zo ja, heb je hier hulp bij nodig.

Nu kan je samen de enquête(s) in vullen.

7

Vraag 4: We komen even terug op onze vorige vraag. Wat is er nodig om de verplaatsing die je zoveel

energie kost gemakkelijker te maken?

- Geef hierbij enkele voorbeelden zodat mensen wat buiten de lijntjes durven denken

o Brood halen kost mij veel energie omdat ik een drukke, gevaarlijke straat moet oversteken. Een

mogelijke oplossing hier is op regelmatige afstand een voetgangerslicht of Zebrapad plaatsen.

o Mijn woon-werkverplaatsing kost mij veel energie. Mocht ik van ploeg kunnen wisselen, dan kan ik

mee met een carpool en dat zou veel minder belastend zijn.

o Met de trein reizen kost mij veel energie omdat in ons station de perrons te laag en de

treinopstappen te hoog zijn, ik geraak er gewoon niet op. Een oplossing zou zijn dat de NMBS bij

het inzetten van treinstellen rekening houdt met de beschikbare perrons.

Vergeet ook de ideeën niet te noteren, we nemen ze graag op in onze ideeënbusje.

2. Enquêteurs op andere activiteiten.

Je kan de enquête ook op een ludieke wijze onder de aandacht brengen en mensen helpen om ze in te vullen.

Tijdens een ontmoetingsmoment, een gezamenlijke maaltijd, in de tweedehandsshop, bij de voedselbedeling, … kan

je een aantal vrijwilligers vragen om voor enquêteur te spelen. Zij kunnen mensen aanspreken met de vraag om de

enquête in te vullen.

3. Meer dan een gesprek

Welzijnsschakelgroepen die lokaal werk willen maken van het wegwerken van vervoersarmoede en die hierover met

de betrokken lokale actoren in dialoog willen gaan, kunnen beroep doen op een dialoogondersteuner. Je neemt

hiervoor contact op met je regionale verantwoordelijke.

8

MEER INFO:

Welzijnsschakels vzw, Huidevettersstraat 165 – 1000 Brussel, 02/5025575, info@welzijnsschakels.be,

www.welzijnsschakels.be

Mobiel21 vzw, Vital Decosterstraat 67A/0101 - 3000 Leuven, 016 23 94 65 of 016 31 77 00, info@mobiel21.be,

www.mobiel21.be

Netwerk tegen Armoede, Vooruitgangstraat 323 b6, 1030 Brussel, tel. 02/204 06 50,

info@netwerktegenarmoede.be, www.vlaams-netwerk-armoede.be

vzw Den Draai, Onze-Lieve-Vrouwstraat 33 2220 Heist-op-den-Berg, www.vzwdendraai.be of via de coördinator van

vzw Den Draai m.n. Anja Braes, tel. 0468 14 69 09