GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk ... · naar kerk en eigen lidmaatschap...

Werkdocument toebehoren tot de Kerk

Page | 1

Thema: KERKELIJK TOEBEHOREN-LIDMAATSCHAP

Wie behoort er tot de kerk? Moet je al dan niet naar de mis gaan om tot de Kerk te behoren? Welke motivaties hebben we om te zeggen dat de Kerk zich al

dan niet moet richten tot niet-misgangers? Welke klemtonen horen we ten velde en welke vinden we terug in de theologische argumentatie?

Wanneer we het in dit document hebben over de Kerk, gaat het niet zozeer over een plaatselijke geloofsgemeenschap of parochie maar over de Kerk in

ruime betekenis.

Bedoeling van dit document: de bedoeling van dit document is tweevoudig. Ten eerste ons meer bewust worden van de argumenten en

vooronderstellingen die vandaag reeds leven rond toebehoren en lidmaatschap van de Kerk. Ten tweede het gesprek met individuen en groepen openen en

verbreden rond deze vraag. We willen er uitdrukkelijk op aansturen om dialoog tussen de verschillende posities en argumenten te stimuleren, eerder dan de

verschillende posities uit elkaar drijven en catalogeren in een bepaalde hoek of richting. Individuen kunnen zo duidelijker een beeld krijgen op hoe ze kijken

naar kerk en eigen lidmaatschap hiervan maar het kan ook werken voor groepen om de verschillende posities binnen de groep uit te klaren of om het

functioneren van de groep te bekijken. Misschien hebben groepen doorheen de tijd vaak de ene kaart van kerkelijk toebehoren getrokken en wordt het nu

tijd om ook de andere zijde eens te belichten?!

Doelgroep: dit document is bedoeld voor de begeleider van groepsgesprekken rond dit thema. Het is dus niet opportuun om onderstaande categorieën en

argumenten voor te leggen aan een groep en hen uit te dagen om positie te kiezen voor één van beide standpunten! Het is uitdrukkelijk een

gespreksdocument! Het kan gebruikt worden ter ondersteuning van de visieontwikkeling in beleidsbepalende en -ondersteunende groepen of als leidraad

voor een pastoraal gesprek in plaatselijke groepen.

GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk

ontstaan binnen het expertisenetwerk Kerkopbouw van de faculteit Theologie en

Religiewetenschappen van de KULeuven


Page | 2

Werkvormen om in gesprek te gaan:

1. Stellingenspel

Benodigdheden: een ruim lokaal, gekleurde kaarten, grote flappen en balpennen

Werkwijze: De begeleider reikt één voor één een stelling aan aan de groep. De deelnemers kiezen positie: akkoord, niet akkoord, twijfel. Nadat iedereen een

positie heeft ingenomen gaat de begeleider aan enkele deelnemers vragen naar hun argumentatie. De begeleider hanteert hierbij een interviewstijl, stelt

open vragen en kent geen waardering toe aan het antwoord van de deelnemers. Alle antwoorden en argumenten zijn goed. Het doel is om elkaar te leren

beluisteren en zo beter te kunnen begrijpen van waaruit mensen een positie innemen rond dit thema.

Verschillende varianten:

- Deelnemers nemen een positie in door in een bepaald deel van de ruimte te gaan staan, bijvoorbeeld rechts tegen de muur akkoord, links niet

akkoord en twijfel in het midden.

- Deelnemers krijgen een rode (niet akkoord), groene (akkoord) en gele (twijfel) kaart. Ze steken de kaart in de lucht, vormen groep met dezelfde

kleur, mening. Je kan ook met verschillende rondes werken: deelnemers zoeken een partner met dezelfde mening en vragen naar elkaars

argumenten, dan maken we duo’s met een verschillende mening. Vervolgens vormen we gemengde groepen. De opbouw 2-4-8-16 kan een

groeidynamiek aanreiken waar steeds verder in gesprek kan gegaan worden.

- Je vormt een soort ‘tribunaal’, de drie verschillende groepen overleggen eerst onderling en maken een oplijsting van hun verschillende argumenten.

Vervolgens vaardigen ze elk één vertegenwoordiger (advocaat) af en de rechter (gespreksleider) laat de verschillende partijen aan het woord en

zoekt naar gelijkenissen, verschillen en vooral, stimuleert de dialoog tussen de verschillende groepen.

- Je kan de verschillende groepen de argumenten ook op flap laten schrijven en dan op bezoek gaan bij elkaar. Eén iemand blijft bij de flap staan en

geeft meer uitleg bij de argumenten terwijl de andere deelnemers rondlopen. De begeleider houdt de tijd in de gaten en zorgt ervoor dat er geen

discussie ontstaat.

Mogelijke stellingen:

- Als je niet regelmatig naar de zondagse eucharistieviering gaat, behoor je niet echt tot de Kerk.

- Iedereen die gedoopt is, is lid van de Kerk.

- Mensen die lid zijn van een parochiale vereniging, zijn ook lid van de Kerk.

- De Kerk moet duidelijker zijn in wat ze verwacht van haar leden.

- Geloven is groeien en evolueren. Je bent niet eens en voor altijd wel of niet lid van de Kerk.


Page | 3

- Zonder sterke kern heeft een Kerk(gemeenschap) geen eigenheid en uitstraling.

- Kerk vormen kan je niet alleen, je moet daarvoor samen komen in gemeenschap.

- Iedereen die zichzelf lid noemt van de Kerk, is dat ook.

- De Kerk moet klein, nederig en open zijn voor alle zoekende mensen.

- …Nog mogelijke stellingen:

• De kerk moet meer uitgaan van een vertrouwen in de werking van Gods Geest in alle mensen.

• De eucharistie is bron en hoogtepunt van een geloofsgemeenschap

• de kerk moet in deze tijd meer inzetten op het spiritueel geloofsgesprek.

2. Een verhaal: de onthalende gemeenschap

Benodigdheden: het verhaal, eventueel pen en papier per groep

Werkwijze: De begeleider (of één van de deelnemers) leest het verhaal voor maar stopt met lezen bij de stippen. De bedoeling is om met de groep verder te

denken rond de vraag “hoe zou het nu verder kunnen gaan”. Verschillende groepen (of duo’s) bedenken een mogelijk scenario. Het is bijzonder interessant

om deze verschillende versies nadien te beluisteren, naast hoe het er in het verhaal zelf aan toe ging. Doordat mensen leren zien hoe verschillend de dingen

kunnen ingevuld worden, openen we opnieuw gesprek en dialoog. En leren we de plausibiliteit van de verschillende perspectieven in kaart brengen en

beluisteren.

Verhaal:

Een landelijke parochie maakte al jaar en dag heel wat werk van een mooie en omvangrijke onthaalbrochure om de parochie voor de stellen. De

onthaalbrochure werd bezorgd aan nieuwkomers in de wijk/buurt. Binnen de kerkgemeenschap waren er mensen aangeduid als “onthalers”, elke wijk en/of

straat had zijn eigen “onthalers”. Zij hielden in de gaten wie er nieuw kwam wonen of wie er verhuisde en bezorgden dan persoonlijk de onthaalbrochure van

de parochie. Iedereen wist duidelijk waar de grenzen van de parochie waren. Vandaag is het allemaal niet meer zo duidelijk. Aan wie bezorg je de brochure

en hoe? Waar liggen de grenzen van de parochie? Ben je bij iedereen welkom met deze brochure? En wie gaat die brochures bezorgen want het team van

“onthalers” dunt uit en wordt ouder? En wat bezorg je, nog steeds een onthaalbrochure? Heel wat vragen om over na te denken en een bijzondere uitdaging.

De vraag die rijst is: is dit allemaal nog wel de moeite waard en wie behoort er bij onze Kerk?.....


Page | 4

…. Al deze vragen dagen de gemeenschap uit om na te denken over hun onthalend karakter. Na enig overleg besluiten ze dat ze willen blijven inzetten op

openheid en bekendheid maar op een nieuwe manier. De gemeenschap beslist om een affiche te maken met slogan en logo. Ze ontwerpen een website en de

onthaalbrochure wordt een beperkte folder met vermelding van de webpagina. Er worden nieuwe, jonge mensen gezocht die goed rondkijken aan wie ze een

folder kunnen geven en gaan in gesprek met mensen, voornamelijk aan de schoolpoort. Wanneer ze samenkomen op zondag gebruiken ze niet langer de

zijingang maar gaan ze langs de voordeur binnen zodat voorbijgangers zien dat er daar iets te doen is. En na de viering is iedereen welkom in het

parochiecafé, niet enkele de misgangers!

3. Argumentenronde

Benodigdheden: verschillende argumenten op afzonderlijke strookjes zetten, kopiëren voor alle deelnemers, prent van kerk of kleine maquette

Werkwijze: De begeleider (of één van de deelnemers) leest telkens één argument of stelling voor. De deelnemers beslissen dan of ze die bij zich willen

houden of weg willen leggen. Zo krijgt ieder voor zich een verzameling uitspraken die iets zeggen over hoe zij (persoonlijk) denken over toebehoren tot de

Kerk.

Of

De stellingen worden voorgelezen en gepositioneerd ten opzichte van de afbeelding van de kerk. Leggen we deze stelling dichtbij de afbeelding, is dit de

kern van kerk-zijn of iets verder weg of héél ver weg? Langzaamaan krijgen we een visuele beeld van hoe we d(dit maal als groep) kijken naar de kerk en

lidmaatschap van de kerk.

Argumenten/stellingen:

• De kerk dient in eerste instantie aandachtig te zijn voor de werking van Gods Geest in iedereen.

• De kerk is er voor ieder mens want we zijn allemaal kind van God.

• De kerk dient Gods waarheid op het spoor te komen in menselijke ervaringen.

• Een open, niet-polariserende houding naar samenleving en cultuur is noodzakelijk.

• Jezus richtte zich niet tot een religieuze elite, maar ging mensen tegemoet die niet tot de religieuze binnenkring behoorden.


Page | 5

• In navolging van Jezus dient de kerk in de eerste plaats het verloren schaap op te sporen en gericht te zijn naar randkerkelijken.

• De kerk dient in eerste instantie gericht te zijn op Christus en Christus te belichamen in deze wereld.

• De kerk is de behoeder van de geopenbaarde waarheid. Deze dient op betrouwbare wijze verkondigd te worden.

• De kerk moet durven kritisch of zelfs negatief te staan tegenover de omgevende (geseculariseerde) wereld.

• Jezus hechtte veel belang aan het vormen van een hechte gemeenschap: de Twaalf, de 72 leerlingen.

• De Handelingen van de Apostelen vormen een blauwdruk voor de kerk vandaag, die samenkomt rond Jezus in de bovenzaal en van daar uit

naar buiten treedt.

• God bepaalt wie tot de kerk behoort, het is niet aan de mensen om dat te doen.

• Het volk van God is een heel inclusief begrip. Vaticanum II roept ons op om in communio te staan met de hele wereld

• De kerk is veel ruimer dan het instituut.

• “Waar twee of drie in mijn naam samen zijn, daar ben ik in hun midden.”

• Kerk geschiedt in de eerste plaats lokaal.

• Er is een grote diversiteit aan kerkvormen mogelijk.

• Indien mensen uit traditie op relatief anonieme manier aansluiting willen blijven zoeken bij de kerkgemeenschap om de hoek, dan moet dit

kunnen.

• De onzichtbare dimensie van de kerk staat niet los van de zichtbare dimensie. We moeten ons hoeden om te snel te spreken over het vage

begrip van de onzichtbare kerk.

• Buiten de kerk is er geen heil. Alleen door tot de kerk te behoren kan je gered worden.

• We behoren tot de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk. De kerk is geen conglomeraat van losse eilandjes.

• De katholieke kerk heeft eigen criteria en voorwaarden. Noem daarom alleen kerk wat het echt ook is.

• Je beschouwt misschien te vlug mensen als behorend tot de kerk die dit niet zelf willen.

• Mensen dienen zelf te kiezen of ze al dan niet tot de kerk willen behoren. Lijf ze niet ongevraagd in, maar schep een duidelijk beeld zodat ze

kunnen kiezen of ze er toe willen behoren.

• Christenen hebben het recht zich partieel te identificeren met de kerk. Voor sommigen is kerk-zijn de diaconie beoefenen, anderen lezen de

bijbel, weer anderen hebben mystieke ervaringen, en een deel zoekt aansluiting bij een spirituele gemeenschap van gelijkgezinden.

• Alleen het doopsel volstaat om christen genoemd te worden.

• Zelfs niet-gedoopten die erbij willen horen zijn welkom in onze gemeenschappen.

• Gelovig of christen zijn, ja! Kerk neen!

• Het belangrijkste is om een warme geloofsgemeenschap te vormen

• Indien de eucharistie in een bepaalde groep niet centraal staat, is dit geen probleem.


Page | 6

• Jezus zei: “Doe dit tot mijn gedachtenis”; de wekelijkse zondagsplicht is de kerkelijke invulling ervan.

• Er zijn meerdere vormen van samen vieren mogelijk.

• Om kerk te zijn heb je de basisdimensies van de diaconie, de liturgie en het kerygma nodig. We moeten als kerk mensen blijven uitnodigen om

die basisdimensies binnen een gemeenschap (communio) te verbinden.

• Gedoopt zijn is een bewuste keuze. Het christelijk geloof vraagt iets van ons, het is niet vrijblijvend.

• Om christen te zijn heb je een dragende geloofsgemeenschap nodig (onderzoek heeft immers uitgewezen dat het godsbeeld bij niet-

praktiserenden vervaagt).

• De eucharistie is geen detail, maar “hoogtepunt en bron”. Het gaat niet louter om het herdenken van de heilsdaden uit het verleden, maar om

het gesterkt worden door Jezus’ werkelijke tegenwoordigheid.

• Alle nadruk moet dan ook op de zondagse samenkomst gelegd worden.

• Het is essentieel om de zondagsplicht te onderhouden, waarbij een lokale gemeenschap eucharistie viert in verbondenheid met de universele

kerk.

• Het model van de pelgrimerende kerk is belangrijk.

• Er ontstaan flexibele, soms zelfs fluïde vormen van kerkelijk leven.

• Men kan de mate van kerkbetrokkenheid niet enkel afmeten aan het al dan niet pratikerend zijn.

• Het concentrische kerkmodel staat voorop: Er is een binnenste cirkel van kernchristenen (soms beschouwd als de echte gelovigen) met

daarrond een grotere groep van randkerkelijken.

• De uitstraling van de kerk komt van binnenuit.

• De uitdaging is om een open niet op zichzelf (de kernchristenen) gerichte kerkgemeenschap te zijn.

• De pluriforme spirituele noden van mensen ondersteunen is vandaag belangrijk: het kan hierbij gaan om zinzoekers, om de spirituele behoeften

van mensen in de diverse stadia van hun leven, en er wordt niet enkel gefocust op de intellectuele elite.

• We moeten aanwezig en zichtbaar zijn op de spirituele markt en daarbij indien nodig de concurrentie aangaan met andere zingevingssystemen.

• De kerk moet bezig zijn met de grote maatschappelijke vragen van deze tijd en daar in een open dialoog op inspelen

• De allereerste prioriteit betreft het opbouwen van de ekklesia, de groep van mensen die samen overtuigde christenen willen zijn.

• De kerk moet haar identiteit koesteren en een duidelijk profiel hebben.

• De kerk moet missionair zijn, maar vanuit een duidelijk profiel en een duidelijke overtuiging. Ze moet bereid zijn de boodschap uit te dragen,

aan (nieuwe) evangelisatie doen.


Page | 7

4. Daar doen we ‘t voor

Materiaal van het CCV, bisdom Antwerpen om te werken met de kwadrant van Wissink

KWADRANT

Uitvalsbasis

Vrijplaats Luisterschelp

Rots Ad intra

Indompeling in cultuur

Lerarend verkondigen

Ad extra


Page | 8

1. Ontstaan

Het missionaire speelveld komt er door het beantwoorden van twee vragen:

a. Wie is onze doelgroep?

b. Op welke wijze verkondigen wij het evangelie?

In dit assenkruis ontstaan vier velden die onze gerichtheid weergeven

2. Vier typen van missionaire dynamiek

a. Rots

Een gerichtheid naar binnen, naar de eigen groepen en een verkondiging die vooral onderwijzend is geeft als type een geloofsgemeenschap die houvast

geeft, veiligheid biedt. Daarom gebruikt men het beeld van de Rots. Er wordt krachtdadig gehandeld. De missionaire dynamiek is er een van zich duidelijk

profileren tegenover de samenleving, laten zien waarvoor men staat. Je zou hier kunnen denken aan de roep naar strenge regels bij de vormselcatechese: al

die mensen die niet weten waarom ze het doen willen we liever kwijt. Men wil het geheim van het geloof veilig bewaren.

b. Uitvalsbasis

Een gerichtheid naar buiten in de zin van: we willen mensen buiten onze eigen kring van de parochie bereiken met de boodschap en daarvoor rusten we

onze medewerkers toe, daarvoor leggen we hen het evangelie uit, geeft als type van gemeenschap iets van een haven, een uitvalsbasis van waaruit men de

wereld kan intrekken. Men gaat de wereld in om het goede nieuws te verkondigen aan hen die het niet kennen. Men durft de straat op te gaan.

c. Vrijplaats

Het derde type is de Vrijplaats. De Vrijplaats is een gemeenschap die een vrije ruimte van denken biedt. Er wordt niet geoordeeld over wie je bent of hoe je

denkt. Het is een veilige afgeschermde ruimte, wel gastvrij naar iedereen maar niet met een gerichtheid op de samenleving. Men wil er mensen geestelijk

toerusten. De dynamiek komt van de gedachte: het geloofsgoed moet telkens opnieuw uitgevonden worden in de betekenis van: het moet telkens opnieuw

geënt worden op het leven en de situaties van mensen nu.

d. Luisterschelp

En tenslotte is er de geloofsgemeenschap die ook wil uitzoeken wat geloven nu vandaag kan beteken zonder al te veel voorgegevenheden maar ze is daarbij

gericht op de samenleving. Ze wil in die samenleving een stem laten horen: Stem in het gebeuren. Ze zoekt samenwerking en verwantschappen met andere


Page | 9

maatschappelijke groepen zonder daarom de eigenheid te verliezen. Men wil aanwezig zijn in de samenleving. Het gedachtegoed van de ‘Presentie’ hoort

hier helemaal thuis.

Uitdagingen

Elk van deze types, van deze beelden, heeft een sterkte en een zwakte of een uitdaging zou je kunnen zijn. De ene kan de anderen aanvullen op die wijze.

Wat de ene teveel heeft, heeft de andere soms te weinig.

Zo kan de Rots zich best wat meer naar buiten richten wil ze Rots zijn voor velen en niet verworden tot alleen maar schuilplaats voor de internen.

De Uitvalsbasis of haven die zo met de boodschap naar buiten gericht is, staat voor de uitdaging om de diaconie te integreren en zich in te leven in de

situaties van mensen, anders kan ze verworden tot enkel gelovige façade of etalage.

Het derde type de Vrijplaats zou best ook de traditie, de eigen bronnen raadplegen om zich zo in de geschiedenis van de kerk te plaatsen. De vrije open

speelruimte kan ook een beperking inhouden om tot engagement in de gemeenschap te komen en zo op vlak van samenleving de anonimiteit versterken.

Tenslotte type vier heeft als uitdaging om ook de eigen geloofstraditie uit te diepen, te verdiepen. Alleen present zijn kan ook tot gewoontevorming leiden.

Soms heeft een mens ook een tegenover, een confrontatie nodig.

Zonder eindpunt

Zo zie je dat deze oefening ons een beeld geeft van waar we nu op dit moment op het missionaire speelveld staan. Dat is onze beginsituatie. Nergens is een

eindpunt. Je kan wel zeggen waar je nu staat en dan aan je reis beginnen.

Meest recente publicaties

• Hellemans, G.A.F., & Wissink, J.B.M. (2012). Introduction. In G.A.F. Hellemans & J.B.M. Wissink (Eds.), Towards a New Catholic Church in Advanced

Modernity (pp. 7-16). Münster: LIT Verlag.

• Wissink, J.B.M. (2012). Holland: Aktive Bürgerschaft: Freiwilliges Engagement in Kirche und Gesellschaft -Blick. In Eugen Baldas & J.N. Mayer (Eds.),

Freiwillig etwas bewegen. Volunteer! Make a difference! Impulse aus 2001 + 10. Momentum from 2001 + 10 (pp. 174-183). Freiburg im Breisgau:

Lambertus Verlag.

• Wissink, J.B.M. (2012). Vormsel en getuigenis. Concilium: International Journal for Theology, 37(2), 90-95.

• Wissink, J.B.M. (2012). Over kleine geloofsgroepen: mobiele kerken. WKO Nieuwsbrief / Werkverband Kerkelijk Opbouwwerk, 2012(jan), 9-14.


Page | 10

Noordergraaf, H., & Wissink, J.B.M. (2011). Een agenda voor de diaconiewetenschap. In H. Crijns (Ed.), Diaconie in beweging. Handboek

Diaconiewetenschap (pp. 390-404). Kampen: Kok.

3. Oefening

Inleiding:

De Blijde boodschap brengen is de kern van onze opdracht. Dat weten we. Een parochie richt zich daarbij tot alle mensen. Een parochie heeft een publiek

karakter, daarin verschilt ze van andere kerkvormen. Een geloofsgroep, een beweging kan min of meer zijn eigen doelstellingen bepalen, een parochie is een

deel van de diocesane kerk en kan dat in mindere mate. Ze is er in principe voor alle mensen. Dat noemt men ook het missionaire karakter van een

parochie. Om te zien waar wij op dat missionaire speelveld staan dienen we twee vragen te beantwoorden:

1. Hoe groot is de kring van mensen waarop wij ons als parochie richten? Zijn onze activiteiten vooral afgestemd op kerkgangers, medewerkers, enz of

ook naar parochianen op naam, die van af en toe, …?

2. Hoe richten wij ons naar mensen? Hoe verkondigen wij het evangelie? Leggen we het vooral uit? Gaan we samen met mensen aan tafel zitten om te

zoeken?

Wanneer we deze twee vragen op een assenkruis plaatsen krijgen we vier kwadranten die een hoofdaccent weergeven van onze missionaire gerichtheid.

We gaan eerst de oefening doen en daarna vullen we dit schema in. Deze oefening hebben we niet zelf uitgevonden. Ze is reeds beproefd en komt vanuit

het bisdom Rotterdam. (Verwijzing naar de brochure)

Opdracht:

We gaan deze oefening eerst persoonlijk doen. Dit wil zeggen we gaan de tien vragen die gesteld worden persoonlijk beantwoorden. Zo kunnen we ook zien

hoe het aanvoelen van ieder is in het PT.

Nadat we de vragen beantwoord hebben zullen gezamenlijk, geleid, de grafiek invullen: eerst ook persoonlijk daarna uitwisseling per team en zo mogelijk

ook tot een invulling komen per team.

a. persoonlijk invulling van de vragen

b. aanbrengen van de scores

c. persoonlijk in grafiek brengen

d. uitwisseling binnen het team


Page | 11

e. verzameling maken in een teamgrafiek op een grote flap met kleurstiften

d. reflectie binnen het team:

- wat deed het ons deze oefening te doen?

- welke vaststellingen doen we?

Uitwisseling:

Elk team stelt zijn verzamelgrafiek (op flap)voor en reflectiepunten.

Info a.d.h. van het schema:

Even de twee vragen terug herinneren:

- de doelgroep van de parochie: tot wie richten we ons?

o de eerste as: doelgroep met als polen naar binnen en naar buiten gericht en alles wat daar tussenin zit.

- Hoe verkondigen wij het evangelie: willen wij het zelf uitleggen aan de mensen, voorzeggen en daarna toepassen of zijn wij samen zoekend naar de

betekenis voor ons leven?

o dat is de tweede as: verkondiging: met bovenaan: uitleggend, onderwijzend (instruerend) onderaan: onderzoekend (explorerend)

Door deze twee vragen in een assenkruis te plaatsen bekomen we vier kwadranten die vier types aangeven van welke dynamiek er aanwezig is.

Deze kwadranten geven geen waardeoordeel maar duiden enkel de gerichtheid, de dynamiek aan. Men heeft deze ook verbonden met een beeld, een

metafoor.

We beschrijven ze.

1. Een gerichtheid naar binnen, naar de eigen groepen en een verkondiging die vooral onderwijzend is geeft als type een geloofsgemeenschap die

houvast geeft, veiligheid biedt. Daarom gebruikt men het beeld van de Rots. Er wordt krachtdadig gehandeld. De missionaire dynamiek is er een van

zich duidelijk profileren tegenover de samenleving, laten zien waarvoor men staat. Je zou hier kunnen denken aan de roep naar strenge regels bij de

vormselcatechese: al die mensen die niet weten waarom ze het doen willen we liever kwijt. Men wil het geheim ban het geloof veilig bewaren.

2. Een gerichtheid naar buiten in de zin van: we willen mensen buiten onze eigen kring van de parochie bereiken met de boodschap en daarvoor

rusten we onze medewerkers toe, daarvoor leggen we hen het evangelie uit, geeft als type van gemeenschap iets van een haven, een uitvalsbasis


Page | 12

van waaruit men de wereld kan intrekken. Men gaat de wereld in om het goede nieuws te verkondigen aan hen die het niet kennen. Men durft de

straat op te gaan.

3. Het derde type is de Vrijplaats. De Vrijplaats is een gemeenschap die een vrije ruimte van denken biedt. Er wordt niet geoordeeld over wie je bent of

hoe je denkt. Het is een veilige afgeschermde ruimte, wel gastvrij naar iedereen maar niet met een gerichtheid op de samenleving. Men wil er

mensen geestelijk toerusten. De dynamiek komt van de gedachte: het geloofsgoed moet telkens opnieuw uitgevonden worden in de betekenis van:

het moet telkens opnieuw geënt worden op het leven en de situaties van mensen nu. Het geloofsgoed is niemands bezit, men blijft zijn hele leven

leerling, iedereen.

4. En tenslotte is er de geloofsgemeenschap die ook wil uitzoeken wat geloven nu vandaag kan beteken zonder al te veel voorgegevenheden maar ze is

daarbij gericht op de samenleving. Ze wil in die samenleving een stem laten horen: Stem in het gebeuren. Ze zoekt samenwerking en

verwantschappen met andere maatschappelijke groepen zonder daarom de eigenheid te verliezen. Men wil aanwezig zijn in de samenleving. Het

gedachtegoed van de ‘Presentie’ hoort hier helemaal thuis.

Uitdagingen

Elk van deze types, van deze beelden, heeft een sterkte en een zwakte of een uitdaging zou je kunnen zijn. De ene kan de anderen aanvullen op die wijze.

Wat de ene teveel heeft, heeft de andere soms te weinig.

Zo kan de Rots zich best wat meer naar buiten richten wil ze Rots zijn voor velen en niet verworden tot alleen maar schuilplaats voor de internen.

De Uitvalsbasis of haven die zo met de boodschap naar buiten gericht is, staat voor de uitdaging om de diaconie te integreren en zich in te leven in de

situaties van mensen, anders kan ze verworden tot enkel gelovige façade of etalage. Als katholieken denk ik dat we met dit type wat moeite kunnen

hebben, het doet denken aan getuigen van Jehova. Het is ook heel protestants. Alhoewel er met wervend zijn op zich niets mis is.

Het derde type de Vrijplaats zou best ook de traditie, de eigen bronnen raadplegen om zich zo in de geschiedenis van de kerk te plaatsen. De vrije open

speelruimte kan ook een beperking inhouden om tot engagement in de gemeenschap te komen en zo op vlak van samenleving de anonimiteit versterken.

Tenslotte type vier heeft als uitdaging om ook de eigen geloofstraditie uit te diepen, te verdiepen. Alleen present zijn kan ook tot gewoontevorming leiden.

Soms heeft een mens ook een tegenover, een confrontatie nodig.

Zonder eindpunt

Zo zie je dat deze oefening ons een beeld geeft van waar we nu op dit moment op het missionaire speelveld staan. Dat is onze beginsituatie. Nergens is een

eindpunt. Je kan wel zeggen waar je nu staat en dan aan je reis beginnen.


Page | 13

Reflectie per team:

Wat stellen we nu vast? Waar ligt ons zwaartepunt? Voor wie werken wij vooral?

Voor welke uitdagingen zien wij ons staan?

Waar en met wie en wanneer zouden wij daar in onze parochie over kunnen spreken?

Bezinning:

1. Rots

- opponeren

- veilig stellen

2. Uitvalsbasis

- confronteren

- overtuigen

3. Vrijplaats

- geestelijk verrijken

- interesseren

4. Luisterschelp

- engageren

- integreren

DOEL - GROEP naar binnen gericht naar buiten gericht

uitleggend verkondigen

onderzoekend verkondigen


Page | 14

Dat er een bestendige spanning en schommeling is tussen het naar binnen en het naar buiten gericht zijn, illustreert het verhaal van: ‘De reddingsboot’

Verhaal

Op het strand lag een oude reddingsboot. Daarmee probeerde men, met gevaar voor eigen leven, ‘schipbreukelingen’ te redden. In een stormachtige nacht

voer men weer uit. Mensen in nood! Men wist de drenkelingen te redden. Hun dankbaarheid was zo groot dat men de redders een nieuwe, aan de tijd

aangepaste, reddingsboot schonk. Maar zo’n mooie spiksplinternieuwe boot laat je niet zomaar ’s nachts – in weer en wind – op het strand liggen. Dus ging

men aan het werk. Er werd een loods gebouwd. En naast de loods een verblijfsruimte voor hen die de wacht hielden. En om de tijd te doden, ging men in

het wachthuisje van alles organiseren. Men was zo bezig met het organiseren, dat men het noodsignaal, dat van zee kwam, niet opmerkte, erger, er geen

tijd voor had. En enkele mensen die niet bij de vereniging de ‘reddingsboei’ waren aangesloten, pakten de oude boot, die nog op het strand lag, en voeren

de zee op om de mensen in nood te redden. De geredden waren dankbaar en schonken hun redders een nieuwe boot. Maar zo een mooie

spiksplinternieuwe boot laat je niet zomaar ’s nachts – in weer en wind – op het strand liggen. Dus gingen men aan het werk….

‘L’histoire se répète’, ….

Aangehaald in: René Hornikx, Een huis vol verhalen, Kok Kampen 2003

Gebed

Liefdevolle God,

Ieder mens is uniek,

Elk met een heel eigen verhaal.

Waar mensen samen zijn, hun verhaal vertellen,

Daar verbinden die verhalen zich met elkaar

Zoals de draden van een weefgetouw.

Als mensen blijven vertellen,

Ontstaat een netwerk, een geweldig doek.

En in dat doek, komt U aan het licht.

Liefdevolle God,


Page | 15

Geef ons de kracht

Om samen te blijven vertellen.

Dan bent U bij ons.

Amen.


Page | 16

Oefening: accenten in onze pastorale aanpak MET SCORES

1.

De diaconie in

onze parochie is

er:

Mogelijke antwoorden:

Aan-

kruisen

score

hor vert

a. voor mensen die in financiële nood zitten te

helpen.

0 1

b. om vanuit een kerkelijke instantie voor mensen in

nood te zorgen.

1 1

c. uit solidariteit met de kansarmen in de

samenleving.

1 0

d. om kansarme en zieke mensen een teken van

medeleven te geven.

0 0

2.

In de catechese in

onze parochie

wordt:


Aan-

kruisen

score

hor vert

a. uitleg gegeven over bijbel en geloofsleer 0 1

b. leert men hoe we de bijbel en de geloofsleer

kunnen vertellen aan anderen

1 1

c. betrekt men de bijbel en de geloofsleer op eigen

leven

0 0

d. geven de bijbel en de geloofsleer woorden en

inzichten om de maatschappelijke werkelijkheid

beter te verstaan

1 0

3.


Aan-

kruisen

score

hor vert


Page | 17

In de liturgie in

onze parochie

a. vieren we onze vreugde en ons verdriet en

brengen dit in verbinding met de Schrift

1 1

b. vieren we de gemeenschap met de drie-ene God 0 1

c. vieren we de thuiskomst bij elkaar en bij God 0 0

d. vieren we solidariteit van God met de mensen. 1 0

4.

Om onze

solidariteit met

de wereld te

beleven


Aan-

kruisen

score

hor vert

a. doen we altijd mee met de actie van Broederlijk

Delen en Missio

0 0

b. kiezen we naast een derde wereldactie ook voor

een actie dichtbij b.v. meedoen met de Vredesweek

1 0

c. gaat het niet zo zeer om geld maar om

bewustwording

1 1

d. kiezen we voor een plaatselijke missionaris

0 1

5.

In de pastoraal

van onze

parochie

Mogelijke antwoorden

Aan-

kruisen

score

hor vert

a. gaat het om het geestelijk welzijn van de

parochianen

1 1

b. proberen we vanuit ons geloof antwoorden te

vinden op levensvragen

0 1

c. zijn we betrokken bij het leven van mensen hier

ter plaatse in wijken en buurten

1 0

d. zijn we betrokken op elkaar als parochianen 0 0


Page | 18

6.

De

parochieteamleden,

de kerkraadleden,

de

kernmedewerkers

in onze parochie

zijn:


Aan-

kruisen

score

hor vert

a. trouwe, gerespecteerde kerkgangers 0 1

b. zijn betrokken bij kerk en maatschappij 1 0

c. zorgen voor de praktische organisatie om als

parochie te kunnen functioneren

0 0

d. zoeken naar mogelijkheden om het belang van

kerk en geloven maatschappelijk te verankeren

1 1

7.

De jongeren in

onze parochie


Aan-

kruisen

score

hor vert

a. krijgen de nodige ruimte in onze parochie 0 0

b. krijgen meer te weten van het geloof 0 1

c. zijn zeer ontvankelijk voor christelijk geloof 1 1

d. zetten zich in voor ‘mensen in nood’ 1 0

8.

De pastoor van

de parochie zien

we in de eerste

plaats:

Mogelijke antwoorden Aan-

kruisen

score

hor vert

a. als een vaderfiguur 0 1

b. als een moederfiguur 1 1

c. als een broer/zus relatie 0 0

d. als een vriend 1 0


Page | 19

9.

De uitvaarten in

onze parochie


kruisen

score

hor vert

a. zijn het visitekaartje van onze parochie 1 1

b. stellen de overledene en de nabestaande centraal 1 0

c. zijn een getuigenis van Gods barmhartigheid 0 1

d. staan stil bij het verdriet en de pijn van het

menselijk leven

0 0

10.

In een preek in

onze parochie


kruisen

score

hor vert

a. hoor ik hoe ik moet leven 0 1

b. vind ik bemoediging 0 0

c. leer ik het menselijk bestaan te doorgronden 1 0

d. word ik gemotiveerd het evangelie te

verkondigen

1 1

Mijn totaal


Page | 20

Achtergrondinfo:

Belangrijk vooraf: de onderstaande argumenten in twee kolommen dienen samen bekeken te worden, als een vruchtbare spanningsverhouding, eerder

dan als twee aparte, tegengestelde visies. Velen zullen zich in een middenpositie herkennen waarbij zowel argumenten uit de ene kolom als

argumenten uit de andere kolom beaamd worden. Bij sommigen zal de ‘cursor’ misschien globaal of bij sommige punten meer naar argumenten uit de

ene kolom overgaan, terwijl bij anderen dit andersom is.

Lijst van Argumenten, gegroepeerd volgens klemtoon:

Klemtoon op DIENST EN OPENHEID NAAR IEDEREEN Middenpositie Klemtoon op INTERNE GEMEENSCHAP EN FORMELE

CRITERIA VAN TOEBEHOREN EN GROEI

1. Theologische achtergrondovertuigingen:

• De kerk dient in eerste instantie aandachtig

te zijn voor de werking van Gods Geest, die

“aan ieder zijn gaven uitdeelt zoals hij het

wil” (1 Kor 12,11; LG 12), vanuit de

overtuiging dat ieder mens een kind van

God is.

• De kerk dient Gods waarheid op het spoor

te komen via een inductieve methode.

Aansluitend bij menselijke ervaringen,

bewandelt zij de weg van ervaring naar

openbaring.

• Een open, niet-polariserende houding naar

samenleving en cultuur is noodzakelijk.

• Jezus richtte zich niet tot een religieuze

elite, maar ging mensen tegemoet die niet

tot de religieuze binnenkring behoorden.

• In navolging van Jezus dient de kerk in de

eerste plaats het verloren schaap op te

sporen en gericht te zijn naar

randkerkelijken.

2. Ecclesiologische overtuigingen:

1. Theologische achtergrondovertuigingen:

• De kerk dient in eerste instantie gericht te

zijn op Christus: ze deelt in zijn

sacramentele zending (LG 1), is het

mystieke lichaam van Christus (LG 7), voor

sommigen nog steeds de voortzetting van

de incarnatie (De Lubac).

• Het geloof ontstaat ‘uit het gehoor’

• De kerk moet durven kritisch of zelfs

negatief te staan tegenover de omgevende

(geseculariseerde) wereld.

• Jezus hechtte veel belang aan het vormen

van een hechte gemeenschap: de Twaalf,

de 72 leerlingen.

• De Handelingen van de Apostelen vormen

een blauwdruk voor de kerk vandaag, die

samenkomt rond Jezus in de bovenzaal en

van daar uit naar buiten treedt.


Page | 21

• God bepaalt wie tot de kerk behoort, het is

niet aan de mensen

om dat te doen. Het volk van God is een

heel inclusief begrip. Vaticanum II roept

ons op om in communio te staan met de

hele wereld, want kerk is veel ruimer dan

het instituut.

• “Waar twee of drie in mijn naam samen

zijn, daar ben ik in hun midden.” Kerk

geschiedt in de eerste plaats lokaal.

• Er is een grote diversiteit aan kerkvormen

mogelijk.

• Indien mensen uit traditie op relatief

anonieme manier aansluiting willen blijven

zoeken bij de kerkgemeenschap om de

hoek, dan moet dit kunnen.

3. Kerkbetrokkenheid en christelijke identiteit:

• Christenen hebben het recht zich partieel

te identificeren met de kerk. Voor

sommigen is kerk-zijn de diaconie

beoefenen, anderen lezen de bijbel, weer

anderen hebben mystieke ervaringen, en

een deel zoekt aansluiting bij een spirituele

gemeenschap van gelijkgezinden.

• Alleen het doopsel volstaat om christen

genoemd te worden en zelfs niet-

gedoopten die erbij willen horen zijn

welkom in onze gemeenschappen.

2. Ecclesiologische overtuigingen:

• De onzichtbare dimensie van de kerk staat

niet los van de zichtbare dimensie. We

moeten ons hoeden om te snel te spreken

over het vage begrip van de onzichtbare

kerk.

• Buiten de kerk is er geen heil. Alleen door

tot de kerk te behoren kan je gered

worden.

• We behoren tot de ene, heilige, katholieke

en apostolische kerk. De kerk is geen

conglomeraat van losse eilandjes.

• De katholieke kerk heeft eigen criteria en

voorwaarden. Noem daarom alleen kerk

wat het echt ook is.

• Je beschouwt misschien te vlug mensen als

behorend tot de kerk die dit niet zelf

willen. Mensen dienen zelf te kiezen of ze

al dan niet tot de kerk willen behoren. Lijf

ze niet ongevraagd in, maar schep een

duidelijk beeld zodat ze kunnen kiezen of

ze er toe willen behoren.

3. Kerkbetrokkenheid en christelijke identiteit:

• Om kerk te zijn heb je de basisdimensies

van de diaconie, de liturgie en het kerygma

nodig. We moeten als kerk mensen blijven

uitnodigen om die basisdimensies binnen

een gemeenschap (communio) te

verbinden.


Page | 22

• Het belangrijkste is om een warme

geloofsgemeenschap te vormen; indien de

eucharistie in een bepaalde groep niet

centraal staat, is dit geen probleem.

• Jezus zei: “Doe dit tot mijn gedachtenis”;

de wekelijkse zondagsplicht is de kerkelijke

invulling ervan.

• Er zijn meerdere vormen van samen vieren

mogelijk.

4. Corresponderend kerkmodel:

• Het model van de pelgrimerende kerk.

• Er ontstaan flexibele, soms zelfs fluïde

vormen van kerkelijk leven.

• Men kan de mate van kerkbetrokkenheid

niet enkel afmeten aan het al dan niet

pratikerend zijn.

5. Wat is cruciaal/prioritair voor de toekomst

van de kerk?

• Een open niet op zichzelf (de

kernchristenen) gerichte kerkgemeenschap

zijn.

• De pluriforme spirituele noden van mensen

ondersteunen: het kan hierbij gaan om

zinzoekers, om de spirituele behoeften van

mensen in de diverse stadia van hun leven,

en er wordt niet enkel gefocust op de

intellectuele elite.

• Gedoopt zijn is een bewuste keuze. Het

christelijk geloof vraagt iets van ons, het is

niet vrijblijvend.

• Om christen te zijn heb je een dragende

geloofsgemeenschap nodig (onderzoek

heeft immers uitgewezen dat het

godsbeeld bij niet-praktiserenden

vervaagt).

• De eucharistie is geen detail, maar

“hoogtepunt en bron”. Het gaat niet louter

om het herdenken van de heilsdaden uit

het verleden, maar om het gesterkt

worden door Jezus’ werkelijke

tegenwoordigheid. Alle nadruk moet dan

ook op de zondagse samenkomst gelegd

worden.

• Het is essentieel om de zondagsplicht te

onderhouden, waarbij een lokale

gemeenschap eucharistie viert in

verbondenheid met de universele kerk.

4. Corresponderend kerkmodel:

• Het concentrische kerkmodel: Er is een

binnenste cirkel van kernchristenen (soms

beschouwd als de echte gelovigen) met

daarrond een grotere groep van

randkerkelijken.

• Ook hier is aandacht voor zending, maar de

uitstraling van de kerk komt van binnenuit.


Page | 23

• We moeten aanwezig en zichtbaar zijn op

de spirituele markt en daarbij indien nodig

de concurrentie aangaan met andere

zingevingssystemen.

• De kerk moet bezig zijn met de grote

maatschappelijke vragen van deze tijd en

daar in een open dialoog op inspelen.

5. Wat is cruciaal/prioritair voor de toekomst

van de kerk?

• De allereerste prioriteit betreft het

opbouwen van de ekklesia, de groep van

mensen die samen overtuigde christenen

willen zijn.

• De kerk moet haar identiteit koesteren en

een duidelijk profiel hebben.

• De kerk moet missionair zijn, maar vanuit

een duidelijk profiel en een duidelijke

overtuiging. Ze moet bereid zijn de

boodschap uit te dragen, aan (nieuwe)

evangelisatie doen.

GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk ... · naar kerk en eigen lidmaatschap...

Documents

Transcript of GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk ... · naar kerk en eigen lidmaatschap...