mineralogische kring antwerpen vz w

geon ieuwsztI'?ImKA_ maandblad van de

CERUSSIET : aggregaten van veellingen . Kleurloos .Ongeveer 6 cm breed . Verzameling : W . Israël ;Foto : H . Dillen .

6c1 jaargangnummer 3maart 1981

mineralogische kring antwerpen vzw42

Zetel : Ommeganckstraat 26, 8-2000 Antwerpe nStichtingsdatum.

11 mei 196 3Statuten

nr . 9925 in de Bijlage tot het B .S . van. 17 november 197 7

Geonieuws : maandelijkse publikatie (verschijnt . niet in juli en augustus ]Geonieuws is wettig gedeponeerd bij de Koninklijke Bibliotheek van België . Gehele o fgedeeltelijke overname van tekst en/of illustraties mag slechts gebeuren mits schriftelijk etoestemming van de uitgever .

Redakteur en verantwoordelijke uitgever : H . Dillen, 3eepstraat 1108, R-2783 Sint .-Gillis-Waa s

Betalingen c op p .r . 000-1155095-19 t .n .v . Mir.eraingisehe Kring Antwerpen- v .z .w ., Deuael :llaan 16 bus 1R-2120 Schoten .

B .3',14 .-nurruner : 687 082 47 4

Vergaderingen : Gegevens in verband met de maandelijkse vergadering, jeugdvergadering, praktikum ,uitstappen e .d . vindt men maandelijks in Geonieuws .

NUTTIGE ADRESSE N

BAL K .

DE BROYN L .

D'HAN9NS P .

DILLEN H .

JENSE N

LUYTEN-Wout .ers C .& J .

KICHIELS L .

OP DF. 6EECK E .

9CI] :iYBRGECK E .

TAi43UYSER 3 .

TA721l3UYS912 P .

VAN GOETHES L .

VAk _tti P .

VAN HEE-SCH :)ENMAECKERS A .

VAN TICHELEN W .

VERCA7I11EN A .

Van Amst.elstraat 164, B-2100 Dcurn n

Lindeblei 152, B-2120 SchotenTel . 031/58 69 3 3

Kon. . 1:lisabet.h]aan 35, B-2700 Sint.-tiklaa sTel . 031/77 05 6 4

Reepetraat 169, A_27R0 Sint-Gillie-Waa sTel . 031/70 60 0 7

Vekerveld 6, n-2550 Kontich

Ferdinand Marsstraat 35, 8-2571 kaarlco s

Bakkersdreef 41, R-2180 Kalmthou tTel . 031/56 92 3 2

Ir.valider-laen 11, 9-2120 Schote n

Tel . 031/5H 54 3 4

Karel de VIe straat 11, 6-2(130 Antwerpe n

Jan Sen'. :jnlaan .37 . R-2100 Deurr e

Tel . 031/25 03 9 3

Bovenweg 23 . NL-1871 VN Schoor l'iel . 00/31/22/09 298 7

Tormrwlt_laan 17, 8-2510 Mortee lTel - 031/49 92 9 1

Deuzelalaan 16 bus 1, B-2120 Gehete nTel . 031/45 29 1 4

Deuzeldlaan 16 bus 1, B-2120 Schote nTel . 031/45 29 1 4

Van iutlei 37 bus 9, k-2000 Antwerpe nTel . 031/37 58 ltt

Pa]manehocvestraet 21, A-2610 Wilril kTel_ 031/27 32 11

vindplaatsenkartotee k

9V8 technische realisatie s

RVB

RVR sekretari sredakteur Geonieuw sdok urne nt atied i en s t

RVB uitstappen, public relation s

RV8 lay-out en verzendin gGeonieuws, ontwerpe n

RVB voorzitte r

RV9 vergaderingen RV B

RVB bihliotekari s

RVS identifikatiedienst .

RVB kursusse n

RVB ondervoorzitte rjeugdti Celei in g

RVC kodrdinator beurzen ententoonstellinge n

RV]] penr- ir.gmeestere s

RVB praktikum

RVB samonaanhoopexposant.er.administrati e

uinr- rant-

M KA -kalender

43

Vrijdag 13 maart 198 1

Maandelijkse vergadering in het lokaal van de H .B .K . ,Lange Lozannastraat 250/258 te 2000 Antwerpen .

19 .30 h : gelegenheid tot transakties, raadplegen van d ebiblioteek, aanbieding van het mineraal van d emaand (diverse mineralen van Tsumeb) .

20 .15 h : voordracht door

de heer W . ISRAEL

"Een mineralogische reis naar Tsumeb, Namibië "

De heer en mevrouw Israël bezochten reeds ver-scheidene malen Namibië, en onze leden zullen ui teerste hand zeer interessante gegevens krijge nover Tsumeb . Voor meer informatie verwijzen wenaar het artikel verder in dit nummer .Voor deze voordracht werd van een groot aanta lprachtspecimens uit hun verzameling dia's gemaakt .Deze voordracht mag U beslist niet missen !

Zaterdag 14 maart 198 1

Praktikum en jeugdvergadering in het lokaal Ommeganckstraa t26 te 2000 Antwerpen, van 10 tot 12 h .

Op het programma staat o .m . een voordracht van de hee rL . De Bruyn ove r

"De mineralen van Idar-Oberstein, Duitsland "

In "Het Rijk der Vrouw" nr . 52(1980} verscheen een uitgebreidinterview van Mevrouw P . Van Maele met de Heer H . Dillen overde M .K .A ., waaruit hier enkele fragmenten .die wij met de wel-willende toestemming van de uitgever weergeven (Alle rechte nvoorbehouden "Het Rijk der Vrouw") .

* BEGELEIDING DOOR� de maand • voorgesteld dal de leden artikels over spee rEEN VERENIGING tegen erg gunstige voorwaar- fteke mineralen, vindplaatse nDe beginnende verzamelaar den kan worden gekocht en boekbesprekingen en het gelegt zijn geluks- en lijdensweg in het practtcumlokaalkunnen br uikelij ke veren1d nd sevenwel niet alleen af De de leden één keer per maand nieuws Om de twee laa rverenigingen komen hem ter terecht Erg veel succes ken- word( er een groots opgezettehup met allerlei vormen van nen de jeugdvergaderingen tent nnnstellrng rnoortnh r enservice en bij MKA gaal hel waar op een nog meer gevul- * a a r i * k s t o p p u ri

s*m een era rntgebrei pakk et gariseerde manier aan mine-

Minerant A Pen inter nalr nvan dienstverlening Op de ralogie wordt gedaan In nale ruilbeurs waar uiense nmaandelijkse vergadering . Geonieuws •, het maande- mes dezelfde inteiess= sno rwordt om. het mineraal van lijkt informatieblad, vinden de mineralogie elkaar jaa r

lijkt ontmoeten I)e inritten[heek, de documentatiediens ten de vindplaatsencarthotee kvullen dit servicepakket aa nEen mineraloog rn spe staa ldus erh' niet alleen en ka nook moerlijk [telemaal op zij neentje zijn hobby uitbouwe nVoor mineralogie is aanslu itang bij een vereniging da nook echt onontbeerlij k

VIER GULDEN REGELS VOO RDE BEGINNELING

Het beet sluit u zich aan bij een verenigin gGe in het begin eerder kijken en luisteren dan kopen en zoeken-

' Laat u niet ontgoochelen door de weinige exemplaren die u inuw bedt heeft .Probeer zo veel mogelijk te studeren .

44

praktikum

w. van tichele n

We hebben moeten vaststellen dat de belangstelling voor he tpraktikum sedert geruime tijd eerder gering is en bovendienkonstant blijft ten opzichte van het sterk aangroeiend leden-aantal . Daarom werd een reorganisatie voorgesteld en goed-gekeurd door de Raad van Beheer :1°/ het aantal praktika wordt herleid tot zes (januari, maart ,

mei, september, oktober en november) ;2°/ het praktikum wordt georganizeerd samen met de jeugdver-

gadering (tweede zaterdag van de maand) : hierdoor zulle nmeer personen de gelegenheid hebben de aanwezige appara-tuur te gebruiken .

De volgende apparaten staan, naast een aantal kleinere hulp-middelen en accessoires, ter beschikking :- twee stereomikroskope n- ultrasoonbad (reiniging )- balans voor het bepalen van het soortelijk gewich t- stenenbreker (hiervoor werd een bedrag uitgetrokken in d e

begroting voor 1981) .

Gezien deze toestellen duur zijn en voor individuele aankoo pdaardoor meestal minder geschikt, is het verwonderlijk da ter niet méér gebruik van wordt gemaakt .Het bestaande patrimonium zal in de komende maanden dus wor-den aangevuld met een stenenbreker en ook met een kleinebiblioteek bestaande uit enkele naslagwerken en een aanta lpopulaire werkjes over mineralogie en geologie .Suggesties zijn altijd welkom !

MIK-nieuws

Referentie-verzameling

Er zal in de komende maanden een referentie-verzameling wor-den aangelegd van mineralen en gesteenten ten behoeve va nhet praktikum en de jeugdvergaderingen .

Daarom doen wij een beroep op alle leden om ons één of meer-dere exemplaren te bezorgen van de mineralen en gesteente nopgenomen in de navolgende lijst .

De specimens kan U bezorgen op een vergadering ofwel wij d eheer L . Van Goethem . Dank bij voorbaat 1

Mineralen

45Minerale n

calciet skalenoëde r

rhomhoëde r

splijtfragm .

sideriet

dolomie t

anker ie t

aragoniet monokrista l

dr ie l in g

massie f

kwarts

kristalle n

amethys trookkwart s

chalcedoo n

agaa t

silex

roze kwart s

hematiet massief kristallijn

kristallen

limoniet massie f

botryoidaa l

magnetie tpyriet

Ovifa t

Cap Blanc Ne z

steenkoolmij n

kubu s

pent .dodekaderpyrrhotienmarc as ie tgips

monokrista ltweelingstukje s

talk

barie tor thoklaa salbie tanorthie t

Belgische mineralen : ardenniet, crandalliet, evansiet, destinesiet ,

malachiet, vivianiet 0 .3 .Gesteenten

fluoriet XXmassie f

korund vlakke stukjesxX

beryl XL

topaas XL

toermalijn schflr ldoorz . XL

chaleosienchalcopyrie tbornie tchrysocoll amalachiet/azuri .e tcuprie tga lenietsfalerie tschalenblend ea pa tie talmandijn in gesteentepyroopspine lkyaniet (plaatjes )aktinol ie thoornblend eaugie tchlorie tmuSCovie tbiotie tflogopie tasbes tstauroliet mono-X L

tweeling-XXleucie tzeolietenma nganie t

pyrolusiet.

kalkstee nmarmerzandstee n

schis t

porfie r

lava (4-tal vormen )

lava met augie t

fll ivij n

hoornblend e

obs id iaa n

breccie/konglomeraa t

fyllie t

rhyolie t

stalaktiet/stalagmiet

krij t

kwartsie t

schiefer

ijzerzandsteen DiestiaanPoeder leejaa n

vulkanische bompu ims tee nbasal tgranaat-gneiss-pegrnatiet (versch .

types )fyllie tme laf ie rserpentij ne .a .

Wij hopen dat onze leden in groten getale aan deze oproepgevolg zuilen geven .°

46 beurzenkalende r

01

Antwerpen (B), Stadsfeestzaal " Kielpark " , 10-18 h .

07-08 Hamburg (D), Kongress-Zentrum, 11-20 h ,

07-08 Rosignano-Solvay (1 )

07-08 Weis (A), Stadthalle, 10-18/9-16 h .

07-08 Minchen (D), Pschorr-Keller, TheresienhQhe, Festsaal .

07-08 Bielefeld (D), Oberstufenkolleg, Universitt Bielefeld, 9-18 h .

07-08 Bourgoin-Jallieu (F), Salle polyvalente, 9-19 h .

07-08 Wattrelos (F), Centre Socio-Educatif, 9-19 h .07-08 Wittelsheim (F) - enkel rui l

08

Mailing (A), Wienerwald-Restaurant, Bahnhofsplatz, 9-17 h .14-15 Bologna (1) .14-15 Hannover (D), Orangerie Herrenhausen, 9 .30-18/9-17 h .14-15 Noves (F), Parc des sports .14-15 Darmstadt (D), Orangerie, 10-18/9-17 .

15

GENT (B), jaarlijkse beurs van Nautilus v .z .w .Ingangsforum van het Congrespaleis in het Stadspark .10 .00-18 .00 h .Inlichtingen ; De heer W . BOHYN, Biest 16 ,

9110

GENT(Sint-Amandsberg )Tel . 091/51 26 5 6

15

Amstetten (A), Arbeiterkammersaal, 8-16 h .15

Heidelberg (A), Rhein-Neckarhalle, Eppelheim, 9-17 h .15

Erkelenz (D), Stadthalle, 10-18 h .

21

Zwijndrecht (NL), Walburghal .21-22 Regensburg (D), Im "Leeren Beutel" (bij het museum), 10-18/10-17 h .

21-22 Torino (1 )

21-22 Aachen (D), Eurogress, 11-20 h .

22

St .Johann im Pongau (A), Stadtsaal, 8-16 h .

22

Duisburg (D), Marcatorhalle, 10-18 h .

22

Kamp-Lintfort (D), Stadthalle, 10-17 h .

22

Kempen (D), Kramermuseum, 9-18 h .

28-29 Paris (F), Hotel Paris-Hilton, Avenue de Soufren, F-75015 Paris ,

10-20 h .

28-29 DUsseldorf (D), Rheinterasse Hofgartenufer, 11-20 h .28-29 Leitester (GB), Holiday Inn Hotel, St .Nichalas Circlé, 10-18 h .

28-29 Mainz (D), Rheingoldhalle, 9-18 .30/9-17 .30 h .28-29 Regensburg (D), Kolpinghaus, 13-18/10-17 h .

29

Ratingen (D), Stadthalle, 9-18 h .

29

Wien (A), Restaurant " Griines Tor " , Lerchenfelderstrasse 14, 9-15 h .

29

Den Haag (NL) .

uit onze tijdschriften

47

Der Aufschluss 31(12), 12 .80

555-567

Rosettenflrmige Basaltsaiilen auf Teneriff a569-576

2wdlf Jahre Deep Sea Drilling Project (DSDP )577-589

Zermatt, Geologie und Mineralogie .

Lithos n° 2, 12 .8 0

14-16

Les débuts de la Minéralogie17-19

Vanadinit e22-36

Le gypse en Mauritanie occidental e43-50

Le gisement d ' amiante de Canari (Haute-Corse )52-58

Les minéraux, comment les nettoyer, comment les conserver (a )

Gea 13(4), 12 .80

93-97

Chemische formules : hulpmiddel, geen toverspreuken (I1 )97-100

De geologische tijdschaal .117-121

Het ultramafisch massief bij Kraubach and der Mur (Oostenrijk )125-132

Macrofoto ' s van minerale n133

Ultrasoon reinigen137

Krokoie t

Min Rec . 11(6), 11 .8 0

339-348

The Broken Hill Mine, Zambia

351-360

Allan Caplan (interview over Braziliaanse mineralen )363-370

The Cruzeiro Mine (Brazilië )371-375

Ruby in Australia377-379

A new Eind of cristallised Rose Quartz in Minas Gerais (Brazilië ;

Gems and Minerals n ' 518, 12 .80

44-46

In search of gold (deel 6 )

Rocks and minerals 55(6), 12 .80

232-235

Minerals of the trap rock ridges of the Connecticut Valley240-244

A look at same books published in 1979 and 1980 .245-249

Minerals of a weathered allanite pegmatite (Amherst Co . ,Virginia, U .S .A . )

250-252

Who ' s who in mineralsnames (MacFall, HauY )253-255

Thoughts on micromountin g

Monde et minéraux n° 40, 01 .8 1

4-11

De l ' antimoine á 1 ' or : La Lucette (Mayenne, F )12-18

Le monde prodigieux des concrétion s20-21

Exploration minéralogique en Ardêch e25-26

Excursions minéralogiques en Auvergn e39-41

Les minéraux de la carrière de Trapp (Vosges, F )44-45

Comment déchiffrer une formule chimique ?48-49

La panoplie du minéralogiste (dichroskoop, refraktometer ,spektroskoop )

Hona 15(4), 12 .8 0

40-41

Koperkies, een kleurrijk mineraal

48 bestuursvergaderingVerslag van de Raad van Beheer van 03 01 8 1

/ 1 . Introduktie van kandidaat-beheerders .

De heer en mevrouw Luyten, de heer Jensen, de heer Schuybroeck en d eheer Van Tichelen zullen op de algemene ledenvergadering van 09 01 8 1

als kandidaat-beheerder worden voorgesteld .

/ 2 . Voorbereiding van de algemene vergadering van 09 01 81 .

• 3 . Financiëel verslag over 1980 .

Voor de details verwijzen we naar het verslag van de algemene leden-vergadering van 09 01 81 .

/ 4 . Voorstel tot budget voor 1981 .

Voor de details verwijzen we naar het verslag van de algemene leden-vergadering van 09 01 81 . Opgemerkt wordt dat de begroting voor 198 1in evenwicht is .

/ 5 . Praktikum en jeugdvergadering .

Het praktikum en de jeugdvergadering worden tegelijkertijd in hetzelfdelokaal gehouden, en wel op de tweede zaterdag van de maanden januari ,maart, mei, september, oktober, november, december .

6 . Varia

- De public relations zullen in de toekomst worden verzorgd door d eheer J . Jense n

- neonieuws zal in zijn huidige vorm behouden blijven . Wel worde ndringend nog enkele adverteerders gezocht (10 000 F voor een gans epagina ; 6000 F voor een halve pagina - voor een gans jaar - 1 0nummers) .

- Het tijdschrift Gems and Minerals zal verder in abonnement worden ge-nomen omdat het schijnbaar druk wordt uitgeleend .

- De heer Tambuyser bereidt momenteel een kursus voor over " Morfologi-sche kristallografie " . De kursussen worden wettig gedeponeerd bij d eKoninklijke Bibliotheek van Brussel .

- De heer d ' Hanens bereidt een reeks voordrachten voor over geologie ,en zal hierover een tekst schrijven die zal uitgegeven worden .

- Boeken voor de biblioteek zullen in de toekomst rechtstreeks door d eheer Schuybroeck worden besteld .

- In de toekomst moeten alle rekeningen die aan de penningmeester te rbetaling worden aangeboden voorzien zijn van een rubrieknummer pe ritem en de handtekening dragen van een beheerder .Er wordt op aangedrongen zo veel mogelijk te zorgen voor geldig efakturen en rekeningen i .v .m . de BTW-administratie .

algemene ledenvergadering

49Verslag van de algemene ledenvergadering van 09 01 8 1

De jaarlijkse algemene vergadering van de MKA vzw ging door op 9januari 1981, en werd bijgewoond door ongeveer 80 leden, waarva n30 effektieve .

■ 1 . Jaaroverzich t

Door de voorzitter werd een jaaroverzicht gegeven over het werkjaar 1980 ,waaruit we hier enkele belangrijke topics samenvatten .

- Leden : op 31 .12 .80 waren er 333 leden, waarvan 66 effektieve (en 5kandidaat-effektieve) .

- Personalia : Prof.Dr . S . Amelinckx werd, in aanwezigheid van Konin gBoudewijn, onderscheiden met de prijs van het Nationaal Fonds voorWetenschappelijk Onderzoek, die soms wordt omschreven als een Belgisch e"mini-Nobelprijs " .Twee leden ontvielen ons : op Kerstdag 1979 overleed de heer J . Tuer-linckx, en in het voorjaar de heer Minnaert .

- Vergaderingen : er waren 10 ledenvergaderingen, 8 jeugdvergaderingen ,7 praktika en 4 (officiële) vergaderingen van de Raad van Beheer .Er werden 7 voordrachten gegeven . Verder was er op 10 en 11 mei Mineran t80, en op 1 februari het gezellig samenzijn .Er waren drie exkursies (Arolsen in Duitsland, Stolzembourg in Luxemburg ,en de vallei van de Orneau) .

- Publikaties : het vroegere jaarboek Geode werd geinkorporeerd in he tmaandblad Geonieuws (ongeveer 200 pp .) . De redakteur, de heer P . D ' Hanenswordt vanaf 1 januari 1981 opgevolgd door H . Dillen ; de lay-out en d everzending wordt verzorgd door de heer en mevrouw Luyten-Wouters .Dank zij de stichting geologische aktiviteiten in Amsterdam kon éé nnummer verschijnen met een omslag in kleur . In 1980 gebeurde de verzen -ding door mevrouw Op de Beeck .Ook werd het eerste deel van de kursus Mineralogie (Bazisprincipes), ge-schreven door P . Tambuyser en H . Dillen, gepubliceerd .

In de pers verschenen een aantal bijdragen in diverse kranten in ver-band met Minerant 80, en in "Het Rijk der Vrouw" verscheen op 23 12 8 0een uitgebreid interview door Mevrouw P . Van Maele met H . Dillen, ge-ge'illustreerd met mooie kleurfoto ' s .

- Wat de diensten betreft werd vooral veel gebruik gemaakt van de biblio-

teek (155 boeken, 15 tijdschriften), met 146 officiële ontleningen .Ook van de vindplaatsenkartoteek en de samenaankoopdienst werd veelvul-dig gebruik gemaakt .

De MKA blijft als steeds een kring van vrienden waar in een gemoedelijk esfeer ernstige prestaties worden geleverd, waar veel en spontaan in stilt ewordt gewerkt en helemaal niet met de ellebogen .

Last, but not least is de MKA heel veel dank verschuldigd aan de HBK ,vooral aan direkteur Verhasselt, Mejuffer L . Staut en de heer H . Va nDorselaer voor de verleende gastvrijheid en de hulp in verband met he tdrukwerk .

■ 2 . De rekeningen over 1980 .

Op voorstel van de kommissarissen, de heren Troch en Schuybroeck, werdende rekeningen over 1980 na kontrole goedgekeurd .Ook het door de Raad van Beheer voorgestelde budget voor 1981 werd goed-gekeurd .De cijfers worden weergegeven in de tabel .

50

balans 1980 I f

budget 1981

}

IN UIT LN UIT

154 367 180 000 100 00035 834 30 00 026 749 30 00 0

6 249 7 00 03 320 4 000

15 727 12 0001 402 2 00 0

113 949 85 00024 077 30 000 30 000

2 000 pro memoria1 00 0

10 131 29 00 061 619 pro memoria

108 135 120 0009 087 pro memoria

29 284 nihil nihi l•

264 502 337 508r330 000 330 000

73 006• , 0

Kontanten op 1 januari 1980 169 44 0

Kontanten op 31 december 1980 96 43 4

73 006

Konkreet bezit de MKA op 31 12 80

96 43 4Plus een voorraad materiaal voor samenaankoop

74 41 0

170 844

In 1980 werd in totaal 62 583 F geinvesteerd in boeken en toestellen .

■ 3 . Verkiezingen .

Vijf kandidaten werden door de algemene vergadering benoemd tot lid va n

de Raad van Beheer : de heren J . Luyten, W . Van Tichelen, E . Schuybroeck ,

J . Jensen, en mevrouw C . Luyten-Wouters .Omdat, naar het oordeel van de Raad van Beheer, de funktie van kommissari s

ethisch niet te verenigén is met die van beheerder, werd door de algemen e

ledenvergadering de heer G . Smedts aangesteld tot kommissaris in ver-

vanging van de heer E . Schuybroeck .

/ 4 . Kontributie 198 2

Op voorstel van de Raad van Beheer aanvaardde de algemene vergadering d e

kontributie voor 1982 te behouden op het niveau van 1981 (425 BF of 32 5

BF voor jeugdleden, 6 % BTW inkl .) .

/ 5 . Diversen

Er werd voorgesteld een soort familiaal lidmaatschap te voorzien . Voor-

lopig kunnen echtparen, of leden en hun kinderen op een vrijwillige basi s

meerdere lidmaatschappen onderschrijven .

A . Van hee-Schoenmaeckers

H . Dillen

L . Michiel s

penningmeester

sekretaris

voorzitter

1. Minerant2. Bibliotee k3. Aankoop toestelle n4. Sekretariaa t5. Verzekeringe n6. Huren7. Praktikum/jeugdverg .8. Geonieuws9. Kursussen

10. Uitstappen11. Belastingen

12. Algemene onkoste n

13. Gezamenlijke aankope n14. Kontributie s15. Andere manifestatie s

16. Tentoonstellinge n

TOTAAL

VERSCHIL

t su meb

w. israe lh . dille n

De naam Tsumeb klinkt als hemelse muziek in de oren van d eminera lenver zamelaar .Niet zonder reden, want we mogen gerust stellen dat het omeen van de belangrijkste, zoniet de belangrijkste en interes -santste vindplaats ter wereld gaat .

Ongelooflijk mooie specimens van een groot aantal minerale nkomen uit de mijnen gelegen in de buurt van het kleine dorpj eTsumeb in het noordoosten van Namibië .

Meer dan 150 mineralen werden er reeds aangetroffen .Tsumeb bleek zo interessant, dat "The Mineralogical Record "er een speciale uitgave van liefst 128 pp . aan wijdde (Min .}ec . 8(3), 1977) ; dit interessante werk was helaas reeds enke-le maanden na de uitgave uitgeput, maar er is een exemplaa rter beschikking in de MKA-biblioteek .

"Klassieke" vindplaatsen zijn meestal beroemd om één of enkel especies . In Tsumeb warden een vijftigtal mineralen gevonden i neen kwaliteit die nergens anders ter wereld voorkomt .

Ook aan echt zeldzame mineralen ontbreekt het niet, en het fei tdat de elementen germanium en gallium er in vrij hoge kon-centraties voorkomen is hieraan zeker niet vreemd .'In Tsumeb komen eventjes 5 specifieke galliummineralen, en ee ntwintigtal germaniummineralen voor !

52

De unieke struktuur en genese-omstandigheden van de afzettinge ngaf aanleiding tot even unieke chemische verbindingen zoal sPbSiO (alamosiet), PbHAsO4 (schulteniet), e nPb 12 ( n, Fe) 2Al (S111S4054) (kegeliet) .

Wat hierbij opvalt is het voorkomen van silikaten van toc hzeer sterk chalcofiele elementen zoals lood (chalcofiel : ee nelement dat in de natuur zeer sterk geneigd is sulfiden en ana-loge verbindingen te vormen) . De formule van kegeliet is o pzichzelf al een kuriositeit .

Van vele species komen er diverse variëteiten voor, zoals Co-Mn-, Pb-, en Zn-dolomiet en Co- en Cu-smithsoniet .Geochemici houden zich al jaren bezig met het onderzoek van d ewel zeer speciale omstandigheden waarin zich al deze minerale nen variëteiten hebben gevormd .

Sommige mineralen komen in Tsumeb voor in een zeer breed kleu-rengamma (bv . smithsoniet : zwart, grijs, wit, roze, geel ,groen, blauw, kleurloos . . .) .Dat in zowat elke verzameling ten minste een paar specimen svan Tsumeb aanwezig zijn heeft natuurlijk ook te maken met he tfeit dat de laatste jaren tonnen eerste-klas specimens op d emarkt verschenen .

/DE ANTWERPSE FOTOESMALFILMHANDEL /

ALLES voo r

makrofotograf ie

Grote Markt 1 7

AntwerpenTel 33 77 0 7private parking

mineraal van de maand

53

Kleine maar zeer mooie specimens van diverse Tsumeb-minerale nvormen deze maand het "mineraal van de maand" .

Heel de mineralogie van Tsumeb beschrijven zou enkele honder-den pagina's vergen, zodat we ons hier willen beperken tot en-kele summiere gegevens van enkele belangrijke mineralen di eop de komende vergadering zullen verkrijgbaar zijn .

AZURIET, Cu 3 (CO 3 ) 2 (OH) 2

Azuriet is een van de bekendste sekundair ekopermineralen te Tsumeb .Kleur : van zwart tot donkerblauw .Habitus : veel vormen, meestal prismatisc hBekend zijn de pseudomorfosen van azurie tnaar malachiet . Sommige kristallen zijn ge-deeltelijk omgezet en daarom tweekleuri gblauw/groen .

CALCIET, CaCO 3

Nergens anders ter wereld is er meer varia-tie in calciet dan hier . Calciet is over-vloedig aanwezig (samen met dolomiet) al sgangmateriaal van de oxidatiezones .Kleur : van glashelder tot gitzwart . In-sluitsels en coatings zorgen voor een gammavan kleuren : zwart, wit (substitutie va nCa door Pb, zgn . "plumbocalciet"), bloed-rood (hematietcoating of insluitsels) ,groen (duftietinsluitsels of overkorsting) ,enz .Habitus : rhomboëders en skalenoëders zij nzeldzaam . Perfekte glasheldere rhomboëder svan meerdere centimeter zijn geen uitzon-dering .

CERUSSIET, PbCO 3

Cerussiet is het meest voorkomend sekundairloodmineraal te Tsumeb . De kristallen vanTsumeb zijn ontegensprekelijk de grootsteen beste ooit gevonden .Kleur : water helder, geel, bruin . Zwart ekristallen bevatten een hoge koncentratieaan galenietinsluitsels (zgn . "Schwarz-bleierz") . Fantoomvorming is eveneens be-kend . Af en toe worden witte kristalle naangetroffen : deze zijn overkorst me thydrocerussiet .Habitus : meestal vertweelingd ; okkasioneelkomen ook monokristallen voor . Onder d eveellingen zijn vooral de stervorm en d eruimtelijke tralies (Eng . : reticulations )gezocht door verzamelaars .

m

z1-

b

-D

1

54

S

CUPRIET, Cu2 0

Kleur : doorschijnend rood, bruinrood .Vormen : de oktaëder komt het meest voor ,en verder de kubus, de dodekaëder en kom-binatievormen van deze drie grondvormen .

DIOPTAAS, CuSiO 2 (OH) 2

Prachtige, glanzende, transparante kris-tallen tot 5 cm doormeter werden te Tsumebgevonden .

MIMETESIET, Pb 5 (As0 4 ) 3 C1

Mooie prismatische kristallen met hetzi jpinacoïdale, hetzij piramidale beëindigin g

SMITHSONIET, ZnCO 3

Dit is het meest voorkomend sekundai rzinkmineraal te Tsumeb . Smithsoniet komt teTsumeb overvloedig massief voor, of al sniervormige aggregaten (korsten) . Belang-rijker voor de verzamelingen zijn de prach-tige kristallen .Habitus : rhomboëdrisch, ook prismatisch .Kleur : relatief zuivere smithsoniet i skleurloos . Zwarte kristallen bevatten sul-fide-insluitsels . Twee bekende kleurvarië-teiten zijn cobaltsmithsoniet (roze doorsubstitutie van Zn door Co), typisch afge-ronde vormen) en cuprosmithsoniet (groe ndoor substitutie van Zn door Cu) .

TENNANTIET, (Cu,Fe) 12 As 4 S 1 3

Tennantiet komt overvloedig massief vooren is het belangrijkste kopererts te Tsumeb .Mooie staalgrijze tetraëders met metal-lische glans .Zwarte kristallen zijn meestal overkors tmet mangaanoxiden .

WULFENIET, PbMoO 4

Tabulaire kristallen, geel tot bruin .

21

43

6

Foto 1 : AZURIET : prismatische kristallen op wulfeniet

55(zeldzame paragenese 1) . Donkerblauw . Het groepj ekristallen is ongeveer 6 mm groot .

Foto 2 : SMITHSONIET : rhomboëdrisch kristal van ongevee r5 mm . Roze .

Foto 3 : MALACHIET : pseudomorfose na azurietkristallen .Ongeveer 7 cm lang . Groen .

Foto 4 : CERUSSIET : aggregaten van veellingen . Kleurloos .Ongeveer 6 cm breed .

Foto 5 : MOTRAMMIET : botryoidale aggregaten . ❑ lijgroen .Beeld . ongeveer 4 cm .

Foto 6 : DIOPTAAS : biljartgroene beëindigde kristalle nvan ongeveer 5 mm groot .

Verzameling : W . Israël : foto's : H . Dillen .

Will-Wetzlar binoculaire loepen en stereoscopische microscope n

Die kwaliteitstoestellen werden voor onderwijs ,

natuurwetenschappelijk onderzoek en indus-

triële controle ontworpen .

L 24 E

L reeks : 9 modellen, vergrotingen van 4 to t

140 x .

Voorbeelden :

L

vaste object :even íx, oculairs Ox, noes .

Prijs : 7 .938,- B F

L 24 E : objectieven 2x en 4x, oculairs 10x ,

hoes, opvallend verlichting en transformator .

Pr i js : 12 .717,- 3F

Reeks 33 : 12 modellen, vergrotingen va n

5 tot 180x . Veel toebehoren .

Voorbeelden :

33-D-13 : objectieven 1x en 3x, oculairs 10x ,

hoes, ingebouwde op- en doorvallende verlich -

ting met transformator .

Prijs : 21 .546,- B F

33-A-745 : zoom objectieven 0,7x - 4,5x ,

oculairs 10x, hoes .

Prijs : 30.375,- BF

Wij geven U de bovenvermelde prijzen te r

inlichting, zonder enige verbintenis onzerziids .

Prijzen exclusief 16°/o BTW . September 1979 .

die/go/abo1900

OVERIJSE

Tel . (02) 687 76 20