Kenmerk 4: De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en de ontwikkeling van het denken over burgerschap en politiek

in de Griekse stadstaatLes 1: Graecia; geografie en bestuur

geografie

H2:§ 1-2:p22-3

geografie

• Vragen aan de geografie– Ligging t.o.v. andere landen– Eigen gebied

• Voor- en nadelen– Voordeel: transport, visserij– Nadeel: beperkt gebied

3000200015001000700

400

200

1

200

400

Ontwikkeling van de Polis 1

• De macht in de Griekse gebieden lag bij een adellijke groep. Deze macht was gelegen in het bezit van grond en herverdeling (pacht) hiervan.– Hierdoor ontstond op een centraal/strategisch punt in

het landschap een (versterkte) plaats dat het economisch en bestuurlijk centrum werd

– Hier werd het surplus opgeslagen (en weer herverdeeld)

– Hier produceerde ambachtslieden hun producten– Hier huisden soldaten

3000200015001000700

400

200

1

200

400

Ontwikkeling van de Polis 2• Deze vestigingen groeiden (welvaart) waardoor er een

aantal problemen ontstonden– Let op! Foutje in boek op p 22: “De bevolking groeide, maar er

was weinig vruchtbare grond” Dit moet zijn …was te weinig… – De landbouwgronden konden niet worden uitgebreid

• Bergen, zee, onvruchtbare stukken land & vervelende buren– Een nieuwe klasse ontstaat: de handelaren

• Handelaren worden door hun succes steeds belangrijker in de Griekse samenleving

– Olijfolie (!), Wijn & Graan– Ook hier specialisatie *(zoals in Egypte) – Vanaf ca. 650 VC verandert de ruilhandel in handel met geld

3000200015001000700

400

200

1

200

400

Kolonisatie Middellandse-Zeegebied

Deze poleis met hun markten barstte uit hun voegen: noodzaak kolonisatie (750-770 VC) gebieden buiten het Griekse

3000

2000

1500

1000

700

400

200

1

200

400

Verandering van bestuur

• Door de overbevolking en opkomst van de handelaren en hun groeide rijkdom én belangrijkheid kwam de macht van de adel onder druk te staan– Handelaren zorgden ervoor dat de stad

• kon blijven eten• haar producten kon verhandelen

• Hoe nu om te gaan met de veranderde economische macht?

• Twee uitersten– Versterking greep van de

macht door de heersende klasse: Sparta

of– Invoering democratie:

Athene

3000200015001000700

400

200

1

200

400

Democratie; bijvoorbeeld Athene

• Door het volk, d.w.z. de officiële burgers van de stad, dat heet democratie (demos = volk)

• Maar besturen met z’n allen in een volksvergadering is niet zo handig

• Oplossing• Raad van 500 en uit hen midden werd • een aantal (vijftigtal) bestuurders voor de dagelijkse gang

van zaken gekozen (1 jaar zitting)

3000200015001000700

400

200

1

200

400

De andere oplossing; Sparta• De Spartanen hadden een andere oplossing voor de

demografische en bestuurcrises.

Deze →• Onderwerping buren

– Daar wordt de gehele samenleving op afgestemd– Men kende wel een volksvergadering, maar haar macht was

beperkt. • Edelen stellen het beleid voor• Edelen voeren het leger aan • Edelen besturen

3000200015001000700

400

200

1

200

400