gemeente Haarlemmermeer

De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp

Bezoekadres:

Raadhuisplein 1

Hoofddorp

Telefoon 0900 1852

Telefax 023 563 95 50

Organisatieonderdeel

Contactpersoon

Telefoonnummer

Uw brief

Ons kenmerk

Bijlage(n)

Onderwerp

Staf Bestuur en Directie Rob van Daal +31235676122 18 mei 2016 X2016.23711 Brief VNG aan Tweede Kamer inzake Wet open overheid in het bijzonder Beantwoording schriftelijke vragen van de fractie van Onafhankelijk Liberaal over Lobby VNG in het algemeen & lobby VNG inzake Wet open overheid in het bijzonder

Verzenddatum:

0 9 JUN 2016

Geachte heer, mevrouw,

Op 18 mei 2016 ontvingen wij schriftelijke vragen van de fractie van Onafhankelijk Liberaal over Lobby Vereniging van Nederlandse Gemeenten (hierna: VNG) in het algemeen & lobby VNG inzake Wet open overheid in het bijzonder. Onderstaand treft u de beantwoording aan.

Vraag 1:

Is het college bekend met het desbetreffende artikel in Vrij Nederland?

Antwoord: Nee, maar door uw vragen hebben wij kennis genomen van de inhoud.

Vraag 2.

Klopt het dat de VNG namens alle Nederlandse gemeenten een lobby voert tegen de Wet open overheid? Antwoord: Op 8 december 2014 heeft de VNG via een brief aan de Tweede Kamer haar zienswijze gegeven op de Wet open overheid. De wetgever vraagt regelmatig het standpunt van de VNG, onder andere over nieuwe wetgeving. De VNG geeft daarnaast als vereniging ook ongevraagd haar standpunt. Op de vraag of dit namens alle gemeenten is gaan wij in bij de antwoorden op de vragen 3, 4 en 5.

ALG-013/13-4-15

FSC tvww.fsc.ofg

Papier van verantwoorde

herkomst

FSC C104336

Ons kenmerk X2016 .23711 Volgvel O

Vraag 3:

Waarom voert de VNG deze lobby tegen de Wet open overheid?

Vraag 4: Wat vindt het college van die lobbyactiviteiten tegen de Wet open overheid?

Antwoord: Op de website van de VNG verwoordt de VNG het als volgt: "De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is de koepelorganisatie van alle gemeenten. Samen met alle gemeenten bouwt de VNG aan kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur. De VNG ondersteunt gemeenten bij hun ontwikkeling en behartigt hun belangen. Dat doet ze door op te halen wat er in gemeenten gebeurt en dat in te brengen bij de Haagse politiek. Tot de activiteiten van de VNG behoren:

• Bieden van een platform; • Belangenbehartiging; • Dienstverlening aan gemeenten; • Ontwikkeling producten en diensten."

Het behartigen van de belangen van Nederlandse gemeenten is dus een van de taken van de vereniging.

Als lid van de VNG kiezen wij ervoor dat de VNG onze belangen behartigt. Op dit dossier geeft de VNG in haar standpunt aan positief te staan tegenover de intenties van de initiatiefnemers van het wetsvoorstel om meer actieve openbaarheid van bestuur te bewerkstelligen en oneigenlijk gebruik tegen te gaan. Wel is de VNG van mening dat invoering van het initiatiefvoorstel in de huidige vorm niet goed mogelijk is. Wij kunnen ons vinden in dit standpunt en begrijpen dat de VNG in haar rol met name goed kijkt naar de uitvoerbaarheid van nieuwe wetgeving voor gemeenten. De VNG heeft er voor gekozen in deze discussie steun te geven aan het wetvoorstel van minister Plasterk met betrekking tot de ontkoppeling van de Wet openbaarheid bestuur (Wob) en de Wet Dwangsom en beroep bij niet tijdige beslissen.

Vraag 5: Doet de VNG die lobbyactiviteiten tegen de Wet open overheid ook namens de gemeente Haarlemmermeer en/of is het college op één of andere manier inhoudelijk betrokken (geweest) bij deze lobbywerkzaamheden van de VNG? Zo nee, wat vindt het college in dit verband van deze lobbyactiviteiten van de VNG tegen de Wet open overheid?

Antwoord: Omdat wij lid zijn van de VNG kan gesteld worden dat de VNG met haar standpunt de belangen van de gemeente Haarlemmermeer behartigt. Daarmee is niet gezegd dat het VNG standpunt ook het standpunt is van alle individuele leden van de vereniging. Het komt dan ook voor dat individuele of groepen gemeenten aanvullend op de VNG hun eigen specifieke zienswijze op wetgeving of maatregelen naar het Rijk overbrengen.

ALG-013/11-11-10

Ons kenmerk X2016.23711 Volgvel 3

Als college zijn wij op dit dossier niet inhoudelijk betrokken geweest bij de standpuntbepaling van de VNG. Wel is het een feit en ook bij u bekend dat Haarlemmermeerse bestuurders al vele jaren actief hun bijdrage leveren aan het goed functioneren van de VNG.

Vraag 6: Indien het antwoord op vraag 5 ontkennend luidt, neemt het college dan per direct publiekelijk afstand van de lobbywerkzaamheden van de VNG tegen de Wet open overheid en is het college bereid om de Tweede Kamer hiervan formeel op de hoogte te stellen?

Antwoord: Nee, wij zien dat - gelet op de kritiek van de VNG - er kanttekeningen gezet kunnen worden bij de uitvoerbaarheid van het wetsvoorstel.

Vraag 7: Indien het antwoord op vraag 5 bevestigend luidt, heeft het college van B&W daar dan bewust en/of expliciet of uitdrukkelijk mee ingestemd? Zo ja, op welk moment en waarom?

Antwoord: Wij hebben - anders dan in dit antwoord - niet eerder bewust en/of expliciet of uitdrukkelijk ingestemd met het standpunt van de VNG.

Vraag 8: Indien het college van B&W inhoudelijk betrokken is (geweest) bij de lobbywerkzaamheden van de VNG tegen de Wet open overheid en hier bewust en/of expliciet of uitdrukkelijk mee heeft ingestemd, waarom heeft het college van B&W dan gemeend dit op zo'n belangrijk principieel punt te kunnen doen zonder daarbij de Gemeenteraad te betrekken? Is het college bereid om e.e.a. alsnog aan de raad voor te leggen, zodat de raad zich inhoudelijk een oordeel kan vormen over de Wet open overheid?

Antwoord: Wij zijn als college niet actief betrokken. Naast het geven van deze antwoorden op uw vragen hebben wij zeker de bereidheid, als die behoefte er is bij uw raad, met u van gedachten te wisselen over het onderwerp open overheid.

Vraag 9: Is het college van B&W het met ons eens dat het fenomeen "ledenvergadering of-raadpleging van de VNG" de staatsrechtelijke positie van de gekozen gemeenteraden niet kan en mag aantasten of vervangen? Als het college dit niet met ons eens is, waarom is het college dan van mening dat dit wél kan?

Antwoord: Binnen de Nederlandse wetgeving kan een vereniging als rechtspersoon de staatsrechtelijke positie van een gemeenteraad niet aantasten of (zonder opdracht van de raad) deze vervangen. Wel kan een gemeentebestuur door lid te zijn van een vereniging - zoals de VNG - zich laten ondersteunen in het behartigen van zijn belangen. Het staat een gemeentebestuur daarbij ook vrij - los van de ondersteuning door de VNG - zijn zienswijze bekend te maken bij partijen.

ALG-013/11-11-10

Ons kenmerk X2016.23711 Volgvel 4

Vraag 10: Indien het antwoord op vraag 5 bevestigend luidt, welke mogelijkheden zou de raad hebben gehad om de lobbyactiviteiten van de VNG tegen de Wet open overheid te voorkomen, dan wel te bewerkstelligen dat de VNG vóór de Wet open overheid zou zijn gaan lobbyen?

Antwoord: Als de raad een afwijkend standpunt zouden formuleren en dit standpunt zouden overbrengen naar de VNG, dan kennen wij de VNG als een organisatie die open staat voor reacties van haar leden. Echter een omslag van de huidige belangenbehartiging naar een lobby vóór het initiatiefvoorstel achten wij niet waarschijnlijk en niet wenselijk.

Vraag 11: Wat vindt het college van B&W in zijn algemeenheid van de democratische legitimatie van lobbyactiviteiten van de VNG, ook op andere beleidsterreinen, bijvoorbeeld als het gaat om veiligheidsbeleid, energiebeleid en asielbeleid? Wat ziet het college als beperkende factoren en voorwaarden voor lobbyactiviteiten van de VNG, bezien in het licht van de lokale autonomie van gemeenten en de rol van de gemeenteraad hierin ?

Antwoord: In zijn algemeenheid zijn wij tevreden over de lobbyactiviteiten die de VNG onderneemt. Door actieve deelname van collegeleden aan bestuur en commissies van de VNG hebben wij mogelijkheden tot sturing. Als een gemeenteraad vindt dat de VNG niet het standpunt van de gemeente verwoordt kan hij besluiten om het eigen standpunt op een andere wijze kenbaar te maken. De democratische legitimatie in de vereniging is een onderwerp dat regelmatig aan bod komt in de bestuurlijke overleggen. Van een aantasting van de lokale autonomie door de vereniging is in ieder geval geen sprake.

Vraag 12: Is het college van mening dat een ledenraadpleging van de VNG voldoende democratische legitimatie geeft -of heeft gegeven- aan (voormalige) lobbyactiviteiten van de VNG?

Antwoord: Omdat de VNG in haar standpunten en belangenbehartiging gemeenten wil ondersteunen en er ook voldoende ruimte is voor gemeenten om ook binnen en buiten de VNG het eigen lokale geluid naar voren te brengen, zijn wij van mening dat de VNG het instrument ledenraadpleging voldoende inzet.

Vraag 13: Is het college van mening dat een ledenraadpleging van de VNG voldoende democratische legitimatie geeft-of heeft gegeven- aan de akkoorden die de VNG "namens" gemeenten sluit, zoals bijvoorbeeld het Energieakkoord, het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom en -recentelijk- het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom?

Antwoord: Tussen Rijk, gemeenten en VNG is er inderdaad een praktijk van het werken met landelijke akkoorden. Juridisch kan een akkoord als instrument (zonder mandaat van de gemeentebesturen) nooit de lokale autonomie aantasten. Bestuurlijk straalt een akkoord wel een gezamenlijk bereikt resultaat uit en Rijk en gemeenten prefereren dit overlegmodel via de VNG voor het medebewind in voorkomende gevallen als alternatief boven het wettelijk opleggen van regels.

ALG-013/11-11-10

Ons kenmerk X 2 0 1 6 . 2 3 7 1 1 Volgvel 5

Vraag 14: Is het college van B&W bereid om de lobbyactiviteiten tegen de Wet open overheid aan de orde te stellen bij de VNG, teneinde: a) duidelijkheid te verkrijgen op basis van welk mandaat de VNG van mening is dat zij dit kunnen doen; b) te (helpen) bewerkstelligen dat de VNG de lobby tegen de Wet open overheid zo snel mogelijk staakt?

Antwoord: Ten aanzien van het mandaat verwijzen wij naar ons antwoord op vraag 3. Als uw raad een eigen standpunt over het initiatiefwetsvoorstel open overheid bepaalt, kunnen wij in overleg bepalen op welke wijze dit standpunt uitgedragen wordt in de VNG of op andere wijze kenbaar gemaakt wordt.

Vraag 15: Is het college van B&W bereid om in algemene zin onze zorgen over de democratische legitimatie van het handelen (o.a. de lobbyactiviteiten) van de VNG, alsmede de uitspraken van de VNG "namens gemeenten", onder de aandacht van de VNG te brengen, en zo ja, hoe en wanneer?

Antwoord: Zie het antwoord op de vragen 11 en 12.

Wij verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

ALG-013/11-11-10

Tweede Kamer der Staten-Generaal

T.a.v. de vaste commissie voor BZK

Postbus 20018

2500 EA 'S-GRAVENHAGE

doorkiesnummer

06-53339665

uw kenmerk bijlage(n)

--

betreft

Initiatief Wet Open Overheid

Geachte Leden,

ons kenmerk

DIR/COM/U201402306

datum

08 december 2014

Morgen begint u de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel Open Overheid (WOO) met de eerste termijn van

de Kamer. Wij hebben fundamentele bezwaren tegen dit wetsvoorstel. In het position paper dat wij u bezorgd

hebben bij gelegenheid van het Rondetafelgesprek over de WOO op 3 september, hebben wij u onze positie

uiteen gezet. Wij brengen onze voornaamste punten van kritiek graag nogmaals onder uw aandacht. Tevens

vragen wij u minister Plasterk te verzoeken het door hem aangekondigde wetsvoorstel om het oneigenlijk

gebruik van de WOB aan te pakken op korte termijn bij uw Kamer aanhangig te maken.

Hoewel wij positief staan tegenover de intenties van de initiatiefnemers van het wetsvoorstel om meer actieve

openbaarheid van bestuur te bewerkstelligen en oneigenlijk gebruik tegen te gaan, zijn wij van mening dat

invoering van het initiatiefvoorstel in de huidige vorm niet goed mogelijk is.

Op een groot aantal punten is bijstelling vereist. Het wetsvoorstel, zoals het nu voorligt, leidt tot een sterke

toename van de bureaucratie en stijging van kosten voor gemeenten. Bovendien is het op een aantal

onderdelen praktisch onuitvoerbaar. Dat is in deze tijd van meer taken en minder financiële middelen voor

gemeenten onwenselijk en daarom niet acceptabel. Bovendien hechten wij veel waarde aan een systematische

implementatiestrategie van deze wet: bij het bevorderen van openbaarheid van bestuur telt niet alleen het

juridisch kader, maar gaat het met name om een brede beweging naar meer (actieve) openheid die alle

Nederlandse gemeenten samen kunnen maken. Die beweging is veel fundamenteler dan alleen een wet in het

Staatsblad plaatsen en vergt bovendien veel tijd en aanpassingsvermogen.

Concreet richt onze kritiek zich op:

1. Actieve openbaarmaking: de plicht nagenoeg alle stukken openbaar te maken, bergt het gevaar in zich

dat adviezen anders opgeschreven worden en dat gemeenten geen informatie van derden meer krijgen.

Gemeenten krijgen ook uitvoeringsproblemen omdat de hoeveelheid stukken die onder deze plicht zouden

komen te vallen te groot is. Tenslotte is een openbaarmakingstermijn van een week te kort.

2. Registerplicht: de voorgestelde registerplicht is te omvangrijk en daardoor onuitvoerbaar. Wij bepleiten

een register van documenten van algemene aard, waarvan het logisch of begrijpelijk is dat een burger hier

kennis van kan nemen

3. Uitzonderingsgronden: Het wetsvoorstel voorziet in scherpere uitzonderingsgronden om informatie niet

openbaar te maken. Een belang moet ernstig worden geschaad en niet opwegen tegen het algemeen

belang van openbaarheid. We zijn voorstander van een ‘gewone’ afweging tussen het belang van

openbaarheid en het belang genoemd in een uitzonderingsgrond. Het enkele “schaden van een belang” is

wat ons betreft voldoende.

4. Persoonlijke beleidsopvattingen: deze blijven een uitzonderingsgrond. In de praktijk zal de afbakening

lastig zijn: is een voor- en nadeel van een beleidsalternatief immers niet per definitie het resultaat van een

mening van een persoon? Voor ons is het behoud van de vrijheid van gedachtewisseling essentieel bij de

vormgeving van het beleid. De voorgestelde bepaling mag dit belang beslist niet beperken.

5. Bredere reikwijdte: Wij zijn geen voorstander van een bredere reikwijdte dan nu al onder de huidige

wetgeving bestaat, dat wil zeggen dat onder de wet slechts de formele bestuursorganen conform de

definitie in de Algemene wet bestuursrecht dienen te vallen.

6. Informatiecommissaris: Wij zijn geen voorstander van een Informatiecommissaris die de in het

wetsvoorstel beschreven bevoegdheden kan uitoefenen. Dat gaat ons veel te ver: de bevoegdheden van

de Informatiecommissaris betekenen immers een duidelijke beperking van de autonome beslissingsruimte

van gemeenten. Financiën: de financiële onderbouwing van het wetsvoorstel is vrij dun. Ons komt het

onwaarschijnlijk voor dat de toename in administratieve lasten die uit dit wetsvoorstel voortvloeien geen

financiële consequenties voor gemeenten zullen hebben.

Oneigenlijk gebruik van de WOB en misbruik dwangsomregeling

Op 28 november 2013 hebben de Leden Fokke en Taverne een motie ingediend over het misbruik van de

dwangsomregeling. In de door de Tweede Kamer aangenomen motie wordt de regering verzocht concrete

voorstellen te doen om misbruik van de dwangsomregeling tegen te gaan en de Kamer daar vóór 1 maart 2014

over te berichten.

Tegen deze achtergrond vragen wij u minister van Plasterk te verzoeken het door hem aangekondigde

wetsvoorstel om het oneigenlijk gebruik van de WOB aan te pakken op korte termijn bij uw Kamer aanhangig te

maken. Wij willen u nogmaals te wijzen op de noodzaak van het nemen van snelle maatregelen. Gemeenten

raken gemeenschapsgeld en ambtelijke capaciteit kwijt aan oneigenlijke WOB-verzoeken. Aan het misbruik van

de WOB moet wat ons betreft per omgaande een einde worden gemaakt.

Met vriendelijke groet,

Drs. K.J. de Vet.

Lid Directieraad VNG