Geert Driessen (2002) De sociaal-etnische compositie en etnische diversiteit van scholen

G. Driessen – Compositie, diversiteit en prestaties - 1 -

De sociaal-etnische compositie en etnische diversiteit van scholen en de taal- en rekenprestaties van

leerlingen

Dr. Geert Driessen

Universiteit van Nijmegen, Postbus 9048, 6500 KJ Nijmegen E-mail: [email protected]

Paper Onderwijs Research Dagen ORD 2002 29-31 mei 2002, Antwerpen (B)


Schoolcompositie • zwarte scholen concentratie sociaal-economische en etnische (onder)klasse

(demografisch) negatieve verwachtingen; ‘white flight’, ‘black flight’ • historie onderzoek invalshoeken compositie: sociaal milieu, etniciteit/race, etnische diversiteit/heterogeniteit VS ‘segregated vs. integrated’ en ‘Blacks and Whites’ UK ‘narrow sampling’ NL vrij beperkt • conclusies onderzoek resultaten variëren sterk geen algemeen patroon alle criterium-maten differentiële effecten • verklaringen effecten ‘resource theory’ (cultureel, sociaal, linguïstisch kapitaal) ‘reference theory’; invloed ‘peer group’


• onderzoeksvraag effecten sociaal-etnische schoolcompositie op taal- en

rekenprestaties aspecten: compositie qua sociaal-etnische samenstelling van

de leerlingenpopulatie; compositie qua etnische diversiteit • verwachtingen lagere prestaties op scholen met veel kinderen uit lagere

milieus en etnische minderheidsgroepen, en met grote etnische diversiteit/heterogeniteit

m.n. taalvaardigheid differentiële effecten


Steekproef Cohort-onderzoek Primair Onderwijs (‘PRIMA’) Derde meting: schooljaar 1998/99 Landelijke steekproef: 583 basisscholen Groepen 4 en 8: 14,334 resp. 12,630 leerlingen Leerlingniveau variabelen Criteriumvariabelen • Taalvaardigheid • Rekenvaardigheid Predictoren • Etniciteit ouders

• Opleiding ouders • Geslacht • Leeftijd Controlevariabele • Intelligentie (non-verbaal) Schoolniveau variabelen • Schoolcompositie (o.b.v. etniciteit en opleiding ouders): ▪ ≥ 50% Turkse en Marokkaanse kinderen; max. LBO ▪ ≥ 50% allochtone kinderen; max. LBO ▪ ≥ 50% autochtone kinderen; max. LBO ▪ ≥ 50% kinderen van ouders met MBO ▪ ≥ 50% kinderen van ouders met HO ▪ heterogeen qua etniciteit en opleiding. ▪ ≥ 90% autochtone kinderen; heterogeen qua opleiding • Etnische diversiteit (aantal verschillende etnische groepen)


Tabel 1 - Etniciteit, opleiding, geslacht en leeftijd, naar jaargroep (in %)

Etniciteit Opleiding Groep Ned. S/A T/M ov. LO LBO MBO HO 4 69 5 17 9 15 34 31 20 8 72 6 14 8 16 35 30 19 Geslacht Leeftijd Groep jongen meisje norm >1/2 jr. >1 jr. N=100% 4 50 50 57 40 3 14,334 8 49 51 56 40 5 12,630


Tabel 2 - Samenhangen etniciteit, opleiding, geslacht en leeftijd met intelligentie, taal en rekenen, naar jaargroep (gemiddelden) Etniciteit Opleiding Groep Ned. S/A T/M ov. Eta LO LBO MBO HO Eta 4 intel. 28 26 25 27 .23 25 27 28 29 .26 taal 1050 1027 1004 1024 .46 1010 1032 1048 1057 .40 rek. 68 61 60 63 .29 60 64 68 71 .31 8 intel. 26 25 25 25 .14 25 25 26 27 .21 taal 1124 1101 1086 1103 .38 1091 1109 1123 1136 .39 rek. 117 112 112 115 .21 112 113 117 120 .32 Geslacht Leeftijd Totaal Groep jongen meisje Eta norm >1/2jr. >1jr. Eta 0 s.d. 4 intel. 27 28 .03 28 27 26 .05 27 6 taal 1038 1040 .03 1042 1035 1021 .13 1039 39 rek. 68 64 .14 67 65 62 .09 66 12 8 intel. 26 26 .00 26 25 24 .12 26 4 taal 1116 1115 .02 1123 1108 1091 .24 1116 37 rek. 117 114 .15 117 114 110 .22 116 9


Tabel 3 - Compositie en diversiteit van de school, naar jaargroep (in %) Compositie Groep T/M

LBO all.

LBO aut.

LBO MBO HO kansr. heter.

4 10 9 8 12 8 27 27 8 10 8 9 13 7 28 26 Diversiteit Groep 1,2 3,4 5,6 ≥7 N=100% 4 18 26 23 33 14,334 8 18 26 22 33 12,630


Tabel 4 - Samenhangen compositie en diversiteit met intelligentie, taal en rekenen, naar jaargroep (gemiddelden) Compositie Groep T/M all. aut. MBO HO kansr. heter. Eta 4 intel. 25 25 27 28 30 29 27 .24 taal 1008 1014 1035 1054 1056 1052 1034 .41 rek. 60 60 65 68 70 69 65 .29 8 intel. 25 25 26 26 27 26 25 .16 taal 1091 1096 1114 1125 1132 1126 1111 .34 rek. 113 112 115 117 119 118 114 .23 Diversiteit Groep 1,2 3,4 5,6 ≥7 Eta totaal s.d. 4 intel. 29 28 27 26 .15 27 6 taal 1052 1045 1037 1028 .23 1039 39 rek. 69 68 65 63 .19 66 12 8 intel. 26 26 26 25 .09 26 4 taal 1126 1120 1115 1107 .19 1116 37 rek. 117 116 116 114 .14 116 9


Tabel 5a - Resultaten multilevel analyse taal, groep 4; leerlingniveau MODEL 0 1 2 3 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Etniciteit: a Sur./Ant. -13.9 1.4 ** -12.3 1.4 ** -10.1 1.3 ** Turk/Mar. -36.7 .9 ** -30.2 .9 ** -27.7 .9 ** Overig allochtoon -20.2 1.0 ** -18.2 1.0 ** -17.1 1.0 ** Opleiding 7.5 .3 ** 5.9 .3 ** Geslacht b 2.0 .5 * 1.6 .5 Leeftijd -2.0 .5 * -2.2 .5 * Intelligentie 16.5 .5 ** Variantie- componenten

Leerlingniveau (%) 73.6 7.5 +2.9 +6.0 Schoolniveau (%) 26.4 55.9 +9.3 +4.8 Chi2/d.f. 491** 181** 1039** Referentiecategorie: a Nederlands; b jongens Significantie: * significant; ** sterk significant


Tabel 5b - Resultaten multilevel analyse taal, groep 4; schoolniveau MODEL 4 5 6 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Compositie: c ≥50% T/M, ≤LBO -11.8 2.0 ** -11.7 2.1 ** ≥50% all., ≤LBO -15.0 2.1 ** -14.8 2.3 ** Heterogeen -5.2 1.4 * -4.9 1.7 ≥50% aut., ≤LBO -7.1 1.9 * -7.0 1.9 * ≥50% MBO 2.5 1.7 2.5 1.7 ≥50% HO .0 2.1 .0 2.1 Diversiteit -10.5 2.3 * -.7 2.8 Variantie- componenten

Schoolniveau (%) +4.9 +.9 +4.9 Chi2/d.f. 15** 21** 13* Referentiecategorie: c ≥90% autochtoon, kansrijk Significantie: * significant; ** sterk significant


Tabel 6a - Resultaten multilevel analyse rekenen, groep 4; leerlingniveau MODEL 0 1 2 3 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Etniciteit: a Sur./Ant. -5.1 .5 ** -4.3 .5 ** -3.2 .4 ** Turk/Mar. -6.1 .3 ** -3.9 .3 ** -2.6 .3 ** Overig allochtoon -3.7 .4 ** -2.9 .3 ** -2.4 .3 ** Opleiding 2.5 .1 ** 1.8 .1 ** Geslacht b -3.5 .2 ** -3.7 .2 ** Leeftijd -.6 .2 * -.7 .2 * Intelligentie 8.5 .2 ** Variantie- componenten



Tabel 6b - Resultaten multilevel analyse rekenen, groep 4; schoolniveau MODEL 4 5 6 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Compositie: c ≥50% T/M, ≤LBO -2.6 .7 * -1.9 .7 ≥50% all., ≤LBO -3.6 .7 ** -2.5 .8 Heterogeen -1.5 .5 -.5 .6 ≥50% aut., ≤LBO -1.7 .7 -1.4 .7 ≥50% MBO -.6 .6 -.8 .6 ≥50% HO -.9 .8 -.8 .7 Diversiteit -3.7 .8 ** -3.0 1.0 Variantie- componenten

Schoolniveau (%) +3.1 +2.3 +4.1 Chi2/d.f. 5 24** 6


Tabel 7a - Resultaten multilevel analyse taal, groep 8; leerlingniveau MODEL 0 1 2 3 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Etniciteit: a Sur./Ant. -17.3 1.5 ** -14.5 1.4 ** -12.1 1.3 ** Turk/Mar. -31.4 1.0 ** -19.5 1.0 ** -19.4 1.0 ** Overig allochtoon -17.0 1.2 ** -12.1 1.1 ** -11.7 1.1 ** Opleiding 9.5 .4 ** 7.8 .3 ** Geslacht b 1.2 .6 1.0 .6 Leeftijd -8.5 .5 ** -7.2 .5 ** Intelligentie 22.4 .7 ** Variantie- componenten



Tabel 7b - Resultaten multilevel analyse taal, groep 8; schoolniveau MODEL 4 5 6 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Compositie: c ≥50% T/M, ≤LBO -7.5 1.7 * -7.8 1.8 * ≥50% all., ≤LBO -9.1 1.8 ** -9.5 2.0 ** Zeer heterogeen -3.4 1.2 -3.7 1.4 ≥50% aut., ≤LBO -3.3 1.6 -3.4 1.6 ≥50% MBO -1.6 1.4 -1.6 1.4 ≥50% HO 2.1 1.8 2.1 1.8 Diversiteit -4.3 1.9 1.1 2.3 Variantie- componenten

Schoolniveau (%) +2.2 +.1 +2.3 Chi2/d.f. 7 5 6 Referentiecategorie: c ≥90% autochtoon, kansrijk Significantie: * significant; ** sterk significant


Tabel 8a - Resultaten multilevel analyse rekenen, groep 8; leerlingniveau MODEL 0 1 2 3 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Etniciteit: a Sur./Ant. -3.7 .4 ** -3.0 .4 ** -2.1 .3 ** Turk/Mar. -3.7 .3 ** -.5 .3 -.4 .2 Overig allochtoon -1.2 .3 ** .1 .3 .3 .3 Opleiding 2.4 .1 ** 1.7 .1 ** Geslacht b -2.4 .2 ** -2.5 .1 ** Leeftijd -2.6 .1 ** -2.1 .1 ** Intelligentie 8.3 .2 ** Variantie- componenten



Tabel 8b - Resultaten multilevel analyse rekenen, groep 8; schoolniveau MODEL 4 5 6 B s.e. p B s.e. p B s.e. p Regressie- coëfficiënten

Compositie: c ≥50% T/M, ≤LBO -.3 .5 -.3 .6 ≥50% all., ≤LBO -1.1 .6 -1.1 .6 Zeer heterogeen -.7 .4 -.8 .4 ≥50% aut., ≤LBO -.3 .5 -.3 .5 ≥50% MBO -.2 .4 -.2 .4 ≥50% HO .4 .6 .4 .6 Diversiteit -.8 .6 .1 .7 Variantie- componenten

Schoolniveau (%) +1.1 +.3 +1.1 Chi2/d.f. 1 2 1 Referentiecategorie: c ≥90% autochtoon, kansrijk Significantie: * significant; ** sterk significant


Conclusies • Schoolcompositie schooltype ≥50% allochtoon, laagopgeleid (referentie: autochtoon/hoogopgeleid): ▪ sterk negatief effect op taalprestaties groep 4 ▪ zwak negatief effect op rekenprestaties groep 4 ▪ zwak negatief effect op taalprestaties groep 8 • etnische diversiteit ▪ zwak negatief effect op taalprestaties groep 4 ▪ sterk negatief effect op rekenprestaties groep 4 (verdwijnt na controle schoolcompositie) • geen crosslevel interacties compositie en diversiteit met

opleiding en etniciteit: alle kinderen, ongeacht hun achtergrond, presteren slechter op scholen met veel allochtone kinderen

• compositie-effect: na controle: intelligentie, geslacht, leeftijd,

etniciteit, opleiding; dus bovenop negatieve effecten etniciteit en opleiding op leerlingniveau


Discussie • ‘Extern’ ▪ (gedwongen) spreiding, maar: vrijheid van onderwijs ▪ bussing’, ‘vouchers’, gratis vervoer ▪ onderwijs-als-markt, decentralisatie, deregulering,

autonomievergroting, ‘league tables’ ▪ stichting eigen scholen (‘autonomy by choice’) ▪ magneet scholen, open wijkscholen, vensterscholen,

‘community schools’ • ‘Intern’ ▪ verbetering kwaliteit scholen ▪ personeelsproblemen; differentiatie arbeidsvoorwaarden ▪ verlaging leerling/leerkracht ratio (gewichtenregeling) ▪ specifieke didactiek, methoden (m.n. taal)

Geert Driessen (2002) De sociaal-etnische compositie en etnische diversiteit van scholen

Education

Transcript of Geert Driessen (2002) De sociaal-etnische compositie en etnische diversiteit van scholen