Gastcollege Islamitische stromingen in het Midden -Oosten · 1. God bewoont zijn eigen wereld en...
2
Gastcollege Islamitisch Door Ab de Jong (hoogleraar In een overvolle zaal begon hij het een hele uitdaging vo verschillende Islamitische st “Ik ga mijn best doen om ied hij zeker geslaagd. Het werd veel vragen konden stellen. De Islam is de op één na gr vaak gezien wordt als het z wonen in Azië. Maar, in de van de Islam. De religieuze d is Israël. Dit is het enige minderheid vertonen. De Islam is ontstaan in een (Byzantium en de Sasaniden Er waren veel verschillen in waren ‘volkeren van het boe en hadden geen boek. Zij wa een beschermde religieuze g hadden op hun eigen godsdie Het werd ook een systeem recht op bescherming. Ma Islamitische wereld religieu problemen op, omdat de Isl religies, want hierin voorziet van het Christelijke Europa minderheid werd getolereer Hoewel de Islam pas in de altijd de ware religie gewees verwaterde echter steeds en Mohammed het nog één kee werd het ondenkbaar dat er Maar dit heeft niet ge het Midden-Oosten. De Islam haar eigen domein ontstaan. he stromingen in het Midden-Ooste Comparative Religion Universiteit Leiden) Ab de Jong meteen met een waarschuwin ond om in iets meer dan een uur de com tromingen in het Midden-Oosten samen te dereen wakker te houden,” voegde Ab de J d namelijk een interessant college, waarin d rootste godsdienst van de wereld. Hoewe zwaartepunt van de Islam, klopt dit niet landen in het Midden-Oosten is er wel sp diversiteit is hier sterk afgenomen. De enige e land in het Midden-Oosten waar mos n tijd waarin de wereld werd gedominee n) met hun twee religies, het Christendom n deze tijd: de joden waren verspreid over ek’. De Zoroastriërs en Mandeeërs waren aren ‘volkeren van het contract’, de dhimm groep die, in ruil voor betaling, beschermin enst. Vandaar het contract. van discriminatie: niet-moslims hadden aar aan de andere kant was het ook e us pluralisme geïnstitutionaliseerd was. T lam hierdoor niet goed kon omgaan met d t het systeem niet. Dit was dus wel heel an a. Hier werd een monocultuur gevestigd rd en de Islam was alleen aanwezig aan de g zevende eeuw is ontstaan, is het volgens st, al sinds het ontstaan van de mens. De g n daarom is door middel van de openbari er aan de mensheid verkondigd in de volm na Mohammed nog nieuwe profeten zoude eholpen. Er is een voortdurende stroom v m kan echter niet goed omgaan met deze n . Deze worden gemakkelijk gezien als afva en ng. Hij benadrukte dat mplexe materie van de e vatten en te duiden. Jong nog toe. Hierin is de bezoekers ook nog el het Midden-Oosten t. De meeste moslims prake van dominantie e uitzondering hierop slims een duidelijke erd door twee staten m en het Zoroastrisme. de hele wereld en zij veel meer geïsoleerd mi. De dhimmi waren ng kregen en het recht alleen tegen betaling een teken dat in de Toch leverde het ook de komst van nieuwe nders dan de opkomst d. Alleen een joodse grenzen. s de Islamitische visie godsdienst van Adam ing van de Koran aan maakte vorm. Hierdoor en komen. van nieuwe religies in nieuwe religies die in alligen en daarmee als
Transcript of Gastcollege Islamitische stromingen in het Midden -Oosten · 1. God bewoont zijn eigen wereld en...
Gastcollege Islamitische stromingen in het MiddenDoor Ab de Jong (hoogleraar Comparative Religion Universiteit Leiden)
In een overvolle zaal begon Ab de Jong meteen met een waarschuwing. Hij benadrukte dat
hij het een hele uitdaging vond om in
verschillende Islamitische stromingen in het Midden
“Ik ga mijn best doen om iedereen wakker te houden,” voegde Ab de Jong nog toe. Hierin is
hij zeker geslaagd. Het werd
veel vragen konden stellen.
De Islam is de op één na grootste godsdienst van de wereld. Hoewel het Midden
vaak gezien wordt als het zwaartepunt van de Islam, klopt dit niet. De mee
wonen in Azië. Maar, in de landen in het Midden
van de Islam. De religieuze diversiteit is hier sterk afgenomen. De enige uitzondering hierop
is Israël. Dit is het enige land in het Midden
minderheid vertonen.
De Islam is ontstaan in een tijd waarin de wereld werd gedomineerd door twee staten
(Byzantium en de Sasaniden) met hun twee religies, het Christendom en het Zoroastrisme.
Er waren veel verschillen in deze tijd: de
waren ‘volkeren van het boek’. De Zoroastriërs en Mandeeërs waren veel meer geïsoleerd
en hadden geen boek. Zij waren ‘volkeren van het contract’, de dhimmi. De dhimmi waren
een beschermde religieuze groep
hadden op hun eigen godsdienst. Vandaar het contract.
Het werd ook een systeem van discriminatie: niet
recht op bescherming. Maar aan de andere kant was het
Islamitische wereld religieus
problemen op, omdat de Islam hierdoor niet goed ko
religies, want hierin voorziet het systeem ni
van het Christelijke Europa. Hier werd een monocultuur gevestigd. Alleen een joodse
minderheid werd getolereerd en de Islam was alleen aanwezig aan de grenzen.
Hoewel de Islam pas in de zevende eeuw is ontsta
altijd de ware religie geweest, al sinds het ontstaan van de mens. De godsdienst van Adam
verwaterde echter steeds en daarom is door middel van de openbaring van de Koran aan
Mohammed het nog één keer aan de menshei
werd het ondenkbaar dat er na Mohammed nog nieuwe profeten zouden komen.
Maar dit heeft niet geholpen. Er is een voortdurende stroom van nieuwe religies in
het Midden-Oosten. De Islam kan echter niet goed omgaan
haar eigen domein ontstaan. Deze worden gemakkelijk gezien als afvalligen en daarmee als
Gastcollege Islamitische stromingen in het Midden-OostenDoor Ab de Jong (hoogleraar Comparative Religion Universiteit Leiden)
een overvolle zaal begon Ab de Jong meteen met een waarschuwing. Hij benadrukte dat
hij het een hele uitdaging vond om in iets meer dan een uur de complexe materie van de
verschillende Islamitische stromingen in het Midden-Oosten samen te vatten en te duiden.
“Ik ga mijn best doen om iedereen wakker te houden,” voegde Ab de Jong nog toe. Hierin is
hij zeker geslaagd. Het werd namelijk een interessant college, waarin de bezoekers ook nog
De Islam is de op één na grootste godsdienst van de wereld. Hoewel het Midden
vaak gezien wordt als het zwaartepunt van de Islam, klopt dit niet. De mee
wonen in Azië. Maar, in de landen in het Midden-Oosten is er wel sprake van dominantie
van de Islam. De religieuze diversiteit is hier sterk afgenomen. De enige uitzondering hierop
is Israël. Dit is het enige land in het Midden-Oosten waar mosl
De Islam is ontstaan in een tijd waarin de wereld werd gedomineerd door twee staten
(Byzantium en de Sasaniden) met hun twee religies, het Christendom en het Zoroastrisme.
Er waren veel verschillen in deze tijd: de joden waren verspreid over de hele wereld en zij
waren ‘volkeren van het boek’. De Zoroastriërs en Mandeeërs waren veel meer geïsoleerd
en hadden geen boek. Zij waren ‘volkeren van het contract’, de dhimmi. De dhimmi waren
en beschermde religieuze groep die, in ruil voor betaling, bescherming kregen en het recht
hadden op hun eigen godsdienst. Vandaar het contract.
Het werd ook een systeem van discriminatie: niet-moslims hadden alleen tegen betaling
recht op bescherming. Maar aan de andere kant was het ook een
Islamitische wereld religieus pluralisme geïnstitutionaliseerd was. Toch leverde het ook
t de Islam hierdoor niet goed kon omgaan met de komst van nieuwe
religies, want hierin voorziet het systeem niet. Dit was dus wel heel anders dan de opkomst
van het Christelijke Europa. Hier werd een monocultuur gevestigd. Alleen een joodse
minderheid werd getolereerd en de Islam was alleen aanwezig aan de grenzen.
Hoewel de Islam pas in de zevende eeuw is ontstaan, is het volgens de Islamitische visie
altijd de ware religie geweest, al sinds het ontstaan van de mens. De godsdienst van Adam
verwaterde echter steeds en daarom is door middel van de openbaring van de Koran aan
Mohammed het nog één keer aan de mensheid verkondigd in de volmaakte vorm. Hierdoor
werd het ondenkbaar dat er na Mohammed nog nieuwe profeten zouden komen.
Maar dit heeft niet geholpen. Er is een voortdurende stroom van nieuwe religies in
Oosten. De Islam kan echter niet goed omgaan met deze nieuwe religies die in
haar eigen domein ontstaan. Deze worden gemakkelijk gezien als afvalligen en daarmee als
Oosten
een overvolle zaal begon Ab de Jong meteen met een waarschuwing. Hij benadrukte dat
iets meer dan een uur de complexe materie van de
Oosten samen te vatten en te duiden.
“Ik ga mijn best doen om iedereen wakker te houden,” voegde Ab de Jong nog toe. Hierin is
interessant college, waarin de bezoekers ook nog
De Islam is de op één na grootste godsdienst van de wereld. Hoewel het Midden-Oosten
vaak gezien wordt als het zwaartepunt van de Islam, klopt dit niet. De meeste moslims
Oosten is er wel sprake van dominantie
van de Islam. De religieuze diversiteit is hier sterk afgenomen. De enige uitzondering hierop
Oosten waar moslims een duidelijke
De Islam is ontstaan in een tijd waarin de wereld werd gedomineerd door twee staten
(Byzantium en de Sasaniden) met hun twee religies, het Christendom en het Zoroastrisme.
joden waren verspreid over de hele wereld en zij
waren ‘volkeren van het boek’. De Zoroastriërs en Mandeeërs waren veel meer geïsoleerd
en hadden geen boek. Zij waren ‘volkeren van het contract’, de dhimmi. De dhimmi waren
escherming kregen en het recht
moslims hadden alleen tegen betaling
ook een teken dat in de
pluralisme geïnstitutionaliseerd was. Toch leverde het ook
n omgaan met de komst van nieuwe
et. Dit was dus wel heel anders dan de opkomst
van het Christelijke Europa. Hier werd een monocultuur gevestigd. Alleen een joodse
minderheid werd getolereerd en de Islam was alleen aanwezig aan de grenzen.
an, is het volgens de Islamitische visie
altijd de ware religie geweest, al sinds het ontstaan van de mens. De godsdienst van Adam
verwaterde echter steeds en daarom is door middel van de openbaring van de Koran aan
d verkondigd in de volmaakte vorm. Hierdoor
werd het ondenkbaar dat er na Mohammed nog nieuwe profeten zouden komen.
Maar dit heeft niet geholpen. Er is een voortdurende stroom van nieuwe religies in
met deze nieuwe religies die in
haar eigen domein ontstaan. Deze worden gemakkelijk gezien als afvalligen en daarmee als
‘vogelvrij’. Ook de Islam zelf heeft een hoge prijs betaald voor deze ‘exclusiviteit’, namelijk
de interne versplintering. De Koran (m
begrijpelijk genoeg.
De Islam ziet zichzelf als monotheïstische godsdienst. Maar echt monotheïsme bestaat
vrijwel niet. Er bestaan dan ook drie vormen, die als ideaal typen gezien kunnen worden:
1. God bewoont zijn eigen wereld en kan alleen gekend worden
mens heeft als enige optie om gehoorzaam hieraan te zijn.
2. God heeft zijn eigen wereld, maar doet veel moeite om door mensen gekend te worden.
Een speciale groep mensen beschikken over
moet de mens dus ook streven naar participatie en volledige kennis.
3. God heeft wel zijn eigen wereld, maar voor sommige mensen is het mogelijk om te
participeren. Deze participatie kan echter niet in menselijke woord
Als je deze driedeling grofweg toepast op de Islam, dan vallen de Soennieten binnen de
eerste en de Sjiieten binnen ideaaltype 2. (Ideaaltype 3 komt het meest overeen met het
Soefisme.) Maar in de praktijk is dit verschil tussen Soenniete
Mohammed was de natuurlijke leider van de gemeenschap van gelovigen. Maar, er was
discussie over hoe en door wie de profeet als leider van de gelovigen moest worden
opgevolgd na zijn dood. Hier is geen zekerheid over te k
onacceptabel. Abu Bakr werd de eerste kalief (de opvolger), maar dit werd niet door
iedereen geaccepteerd, want hij was geen rechtstreekse bloedverwant. Hij werd gevolgd
door Umar, Uthman en Ali. De Soennieten noemen deze
de Sjiieten verwerpen de eerste drie en zij menen dat Ali de opvolger van de Profeet had
moeten zijn.
De Sjiieten zijn eigenlijk altijd in de minderheid geweest. In de zestiende eeuw werd Iran
het eerste grote sjiitische land. De Sjia is goed georganiseerd. Het wordt gedragen door een
klerikale hiërarchie. De Soennitische Islam is v
voor de Sjia makkelijker om vernieuwingen door te voeren en secularisering: het is
denkbaar de wereldlijke en religieuze macht van elkaar te scheiden. In de Soennitische
wereld is dit eigenlijk ondenkbaar. De staa
godsdienst. De grenzen zijn echter niet altijd heel scherp.
Ab de Jong sluit het gastcollege af met een laatste opmerking: “De wereld van de Islam in
het Midden-Oosten is zeer complex”. Voor de meeste mensen in het Midden
religie iets heel vanzelfsprekends. Maar ook bij hen ontstaan veel gevoelens van onrust. Dit
heeft als gevolg dat grenzen heel hard getrokken worden en mensen hun buren aan kunnen
geven omdat ze een andere religie aanhangen. Ab de Jong ziet dan ook geen snelle oplo
voor de conflicten in het Midden
wegzetten van een groot deel van de bevolking door middel van ‘guilty by association’”.
‘vogelvrij’. Ook de Islam zelf heeft een hoge prijs betaald voor deze ‘exclusiviteit’, namelijk
de interne versplintering. De Koran (maar ook de Bijbel) is niet altijd duidelijk en
De Islam ziet zichzelf als monotheïstische godsdienst. Maar echt monotheïsme bestaat
vrijwel niet. Er bestaan dan ook drie vormen, die als ideaal typen gezien kunnen worden:
zijn eigen wereld en kan alleen gekend worden door zijn openbaring. De
heeft als enige optie om gehoorzaam hieraan te zijn.
God heeft zijn eigen wereld, maar doet veel moeite om door mensen gekend te worden.
Een speciale groep mensen beschikken over volmaakte kennis. Naast gehoorzaamheid,
moet de mens dus ook streven naar participatie en volledige kennis.
God heeft wel zijn eigen wereld, maar voor sommige mensen is het mogelijk om te
participeren. Deze participatie kan echter niet in menselijke woord
Als je deze driedeling grofweg toepast op de Islam, dan vallen de Soennieten binnen de
eerste en de Sjiieten binnen ideaaltype 2. (Ideaaltype 3 komt het meest overeen met het
Soefisme.) Maar in de praktijk is dit verschil tussen Soennieten en Sjiieten niet zo makkelijk.
Mohammed was de natuurlijke leider van de gemeenschap van gelovigen. Maar, er was
discussie over hoe en door wie de profeet als leider van de gelovigen moest worden
opgevolgd na zijn dood. Hier is geen zekerheid over te krijgen en dit is voor de gelovigen
onacceptabel. Abu Bakr werd de eerste kalief (de opvolger), maar dit werd niet door
iedereen geaccepteerd, want hij was geen rechtstreekse bloedverwant. Hij werd gevolgd
door Umar, Uthman en Ali. De Soennieten noemen deze vier de ‘rechtgeleide’ kaliefen, maar
de Sjiieten verwerpen de eerste drie en zij menen dat Ali de opvolger van de Profeet had
De Sjiieten zijn eigenlijk altijd in de minderheid geweest. In de zestiende eeuw werd Iran
het eerste grote sjiitische land. De Sjia is goed georganiseerd. Het wordt gedragen door een
klerikale hiërarchie. De Soennitische Islam is veel zwakker georganiseerd. Hierdoor is het
voor de Sjia makkelijker om vernieuwingen door te voeren en secularisering: het is
de wereldlijke en religieuze macht van elkaar te scheiden. In de Soennitische
wereld is dit eigenlijk ondenkbaar. De staat moet daar garant staan voor de naleving van de
godsdienst. De grenzen zijn echter niet altijd heel scherp.
Ab de Jong sluit het gastcollege af met een laatste opmerking: “De wereld van de Islam in
Oosten is zeer complex”. Voor de meeste mensen in het Midden
ets heel vanzelfsprekends. Maar ook bij hen ontstaan veel gevoelens van onrust. Dit
heeft als gevolg dat grenzen heel hard getrokken worden en mensen hun buren aan kunnen
geven omdat ze een andere religie aanhangen. Ab de Jong ziet dan ook geen snelle oplo
voor de conflicten in het Midden-Oosten. Maar, “wanhoop moet niet leiden tot het
wegzetten van een groot deel van de bevolking door middel van ‘guilty by association’”.
‘vogelvrij’. Ook de Islam zelf heeft een hoge prijs betaald voor deze ‘exclusiviteit’, namelijk
aar ook de Bijbel) is niet altijd duidelijk en
De Islam ziet zichzelf als monotheïstische godsdienst. Maar echt monotheïsme bestaat
vrijwel niet. Er bestaan dan ook drie vormen, die als ideaal typen gezien kunnen worden:
door zijn openbaring. De
God heeft zijn eigen wereld, maar doet veel moeite om door mensen gekend te worden.
volmaakte kennis. Naast gehoorzaamheid,
moet de mens dus ook streven naar participatie en volledige kennis.
God heeft wel zijn eigen wereld, maar voor sommige mensen is het mogelijk om te
participeren. Deze participatie kan echter niet in menselijke woorden vervat worden.
Als je deze driedeling grofweg toepast op de Islam, dan vallen de Soennieten binnen de
eerste en de Sjiieten binnen ideaaltype 2. (Ideaaltype 3 komt het meest overeen met het
n en Sjiieten niet zo makkelijk.
Mohammed was de natuurlijke leider van de gemeenschap van gelovigen. Maar, er was
discussie over hoe en door wie de profeet als leider van de gelovigen moest worden
rijgen en dit is voor de gelovigen
onacceptabel. Abu Bakr werd de eerste kalief (de opvolger), maar dit werd niet door
iedereen geaccepteerd, want hij was geen rechtstreekse bloedverwant. Hij werd gevolgd
vier de ‘rechtgeleide’ kaliefen, maar
de Sjiieten verwerpen de eerste drie en zij menen dat Ali de opvolger van de Profeet had
De Sjiieten zijn eigenlijk altijd in de minderheid geweest. In de zestiende eeuw werd Iran
het eerste grote sjiitische land. De Sjia is goed georganiseerd. Het wordt gedragen door een
eel zwakker georganiseerd. Hierdoor is het
voor de Sjia makkelijker om vernieuwingen door te voeren en secularisering: het is
de wereldlijke en religieuze macht van elkaar te scheiden. In de Soennitische
t moet daar garant staan voor de naleving van de
Ab de Jong sluit het gastcollege af met een laatste opmerking: “De wereld van de Islam in
Oosten is zeer complex”. Voor de meeste mensen in het Midden-Oosten is hun
ets heel vanzelfsprekends. Maar ook bij hen ontstaan veel gevoelens van onrust. Dit
heeft als gevolg dat grenzen heel hard getrokken worden en mensen hun buren aan kunnen
geven omdat ze een andere religie aanhangen. Ab de Jong ziet dan ook geen snelle oplossing
Oosten. Maar, “wanhoop moet niet leiden tot het
wegzetten van een groot deel van de bevolking door middel van ‘guilty by association’”.
