Ga Voor Duurzaam

2. Ga Voor Duurzaam eBook: 1e uitgave november 2009 Omslagontwerp: Matthias Vanhentenryk Opmerking Dit eBook is geoptimaliseerd om Full Screen bekeken te worden. In Adobe Acrobat Reader kan je dat doen met de sneltoets . Zo kan je met n druk op de knop naar de volgende pagina en hoef je niet voortdurend te scrollen. Door op escape te duwen eindig je de Full Screen modus. Om toegang te krijgen tot een website, klik je met de linkermuisknop op de link tewijl je ingeduwd houdt. Opgepast De inhoud van dit eBook is gecontroleerd voordat het online beschikbaar werd gesteld. Daar het internet echter voortdurend onderhevig is aan verandering, kan de auteur niet garanderen dat de genoemde websites nog dezelfde inhoud hebben. Disclaimer Deze ecogids heeft als doel het geven van advies. Auteur L. Vanhentenryk stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele schade voortvloeiend uit n van de strategien en tips vermeld in het eBook. Copyright - Dit product is auteursrechtelijk beschermd. 2

3. De wereld zal zich niet voorbij zijn huidige crisistoestand kunnen ontwikkelen als we van denkwijzen blijven uitgaan die de crisis juist hebben veroorzaakt. Albert Einstein De aarde behoort niet toe aan de mens, de mens behoort toe aan de aarde. Chief Seattle Optimisme is een morele plicht. Karl Popper 3

4. INHOUDSTAFELINHOUDSTAFEL Waarom voor duurzaam gaan?......................................................5 De Aarde anno 2009.....................................................................................5 De ecologische voetafdruk...........................................................................7 De vruchten van een duurzaam leven..........................................................8 Ga Voor Duurzaam.....................................................................................10 Duurzaam thuis..............................................................................11 De keuken...................................................................................................11 De badkamer..............................................................................................18 De slaapkamer...........................................................................................21 Het huishouden..........................................................................................24 Geld............................................................................................................32 Afval...........................................................................................................35 Energie.......................................................................................................39 Water..........................................................................................................48 De tuin........................................................................................................52 Bouwen of verbouwen................................................................................63 De kinderen................................................................................................69 Duurzaam buitenshuis..................................................................75 Consumeren...............................................................................................75 Vertier.........................................................................................................89 Mobiliteit.....................................................................................................98 Op reis......................................................................................................106 Hoe ontwikkel ik een nieuwe gewoonte?..................................114 Ga Voor Duurzaam op de werkvloer..........................................119 Ga Voor Duurzaam kinderen !....................................................131 Ga Voor Duurzaam Receptenboekje..........................................139 4

5. WAAROM VOOR DUURZAAM GAAN?WAAROM VOOR DUURZAAM GAAN? De Aarde anno 2009De Aarde anno 2009 De toestand van onze planeet Aarde anno 2009 ontaardt. De druk van de mens op het ecosysteem Aarde is groter dan ooit tevoren. Het aantal mensen is sterk toegenomen, net als de mobiliteit, de vraag naar voedsel en energie. De mens heeft de aarde twee eeuwen lang beschouwd en behandeld als een onuitputtelijke, rechtenloze bron van grondstoffen. Dit heeft geleid tot een heel ernstige en veelzijdige milieuproblematiek. De zo fragiele en complexe ecosystemen van onze planeet, die ervoor zorgen dat we aangenaam kunnen leven op aarde en beroep kunnen doen op de rijkdommen van de natuur, lijden vandaag de dag aan koorts. Sinds 1950 jaar is de temperatuurstijging tweemaal zo snel verlopen als daarvoor. Dit brengt ernstige problemen mee. Het meest tot de verbeelding sprekende probleem is de stijging van de zeespiegel als gevolg van het aanhoudende smelten van landijs, gletsjers en ijskappen. In een recent rapport van het belangrijkste wetenschapspanel inzake klimaatverandering, het Intergovernmental Panel on Climate Change of IPCC, wordt ondermeer geraamd dat tegen het eind van deze eeuw de zeespiegel voor de Nederlandse kust gaat stijgen met vermoedelijk 85 cm. Een zeespiegelstijging van 50 cm zou leiden tot de evacuatie van zon 200 miljoen mensen wereldwijd. Onze ecosystemen tonen uitputtingsverschijnselen. Zo is het aantal diersoorten met n derde afgenomen in dertig jaar tijd. Het visbestand is voor 90% leeggevist, en 50 % van de oerbossen op aarde is verdwenen. Verder noteren we bosbranden, chronische bodemverarming, chronische vervuiling van rivieren, chronische luchtvervuiling, droogte, uitdijende woestijnen en extreme weersomstandigheden. 5

6. We zijn gebotst tegen de grenzen van onze planeet. De snelheid waarmee de ecosystemen worden gexploiteerd ligt 20 procent hoger dan de snelheid waarmee ze zichzelf kunnen herstellen, zo meldt een WWF-rapport. Als de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen (bossen, water, energie) op het huidige niveau blijft aanhouden, is de kans groot dat deze over 150 jaar volledig uitgeput zijn. In het jaar 2050 zou bij wijze van spreken een tweede aarde nodig zijn om de huidige levensstandaard te kunnen behouden. Het is een feit dat de mens reeds in grote getale slachtoffer is van milieuvervuiling en dat ze in de toekomst steeds meer schade zal ondervinden van de 'aardekoorts'. Nu al sterven er jaarlijks meer dan vier miljoen kinderen jonger dan vijf jaar aan de gevolgen van lucht- en watervervuiling en aan de aanwezigheid van zware metalen in de grond. Ook dichter bij huis dringen de gevolgen van milieuvervuiling zich op. Door luchtvervuiling en een hoge aanwezigheid van fijn stof en ozon verhoogt het risico dat wij vroeg of laat te maken gaan hebben met allergien, kankers, depressies en hart- en vaatziekten. Deze milieuproblemen zitten er al lang aan te komen. Hoe komt het dat we deze problemen niet sneller en op een meer structurele manier kunnen aanpakken en oplossen? Ten eerste is onze milieuproblematiek grensoverschrijdend. Dit maakt dat binnen onze consensuscultuur een oplossing vinden erg complex is. Elk land verdedigt immers zijn eigen belangen en die van zijn industrien. Internationale fora zijn bovendien onevenwichtig samengesteld. Westerse landen hebben hier stevig de touwtjes in handen. Ten tweede heeft het bedrijfsleven een buitensporige invloed bij het ontwerpen van de (Europese) wetgeving. Zo vormt de industrie de meerderheid in de 1192 zogenoemde expert- of adviesgroepen in Brussel. Een derde kantlijn is dat er een conflict bestaat tussen de kortetermijnvisie van politici, wiens horizon slechts reikt tot aan de volgende verkiezing, en de noodzakelijke langetermijnaanpak van milieuproblemen. Tot slot zijn het wij die als eindgebruikers een signaal geven zowel aan de industrie als aan de politici, waarmee we toegeven dat we een hoog inkomen (en uitgebreide consumptiemogelijkheden) een belangrijke peiler vinden van ons geluk. Het is alsgevolg van deze barrires dat de transitie naar een duurzamer samenlevingsmodel op een veel te laag tempo geschiedt. 6

7. De ecologische voetafdrukDe ecologische voetafdruk De ecologische voetafdruk is ontwikkeld om een beter inzicht te krijgen in de manier waarop wij met onze planeet omgaan. De ecologische voetafdruk is de oppervlakte vruchtbare of bruikbare aarde die nodig is om te voorzien in de levensstijl van een persoon, stad of land. Slechts een gedeelte van de aarde is immers 'bruikbaar'; met woestijnzand, diepzee, moerassen en hooggebergte kunnen we niet veel aanrichten. Rekening houdend met de huidige wereldbevolking van bijna 7 miljard mensen en de beschikbare natuurlijke reserves of de bruikbare grond is er 1.8 hectare beschikbaar per persoon. Dit is het eerlijk aarde-aandeel per individu. Dat wil zeggen dat elk individu beschikt over 1,8 hectare van het aardoppervlak beschikt om zich te voeden, te kleden, te wonen en zich te verwarmen...kortom om te leven. Op die manier zal hij de aarde niet verder uitputten en duurzaam leven. Op dit moment is dit eerlijke scenario allesbehalve de realiteit. Zo 'gebruikt' de gemiddelde inwoner van Marokko minder dan 1 hectare bruikbare grond terwijl de gemiddelde Noord-Amerikaan bijna 10 hectare voor zich neemt, vijf keer meer dan hun eerlijke aandeel. In Belgi gebruiken we gemiddeld 5,6 hectare vruchtbare grond per persoon, dit is 3 maal zoveel als waar we in principe recht op hebben. De dag van vandaag toont ons ontegenspreekbaar aan dat het menens is en dat de mensheid dient te handelen als n grote gemeenschap, met n gezamenlijk territorium en n gemeenschappelijk belang. Vanuit onze verantwoordelijkheid voor deze aarde, die we in bruikleen hebben voor onze kinderen en kleinkinderen, is het onze taak nu maatregelen te treffen. Onze uitdaging is een oplossing vinden zodat alle bewoners van de aarde comfortabel kunnen leven binnen de natuurlijke grenzen van onze planeet. Anders gezegd, als we leren comfortabel te leven met een ecologische voetafdruk van (maximum)1,8 hectare, dan is er voor iedereen plaats binnen 7

8. een gezondere samenleving. Het wordt ook meer en meer duidelijk dat vooral wij, bewoners van ontwikkelde landen, in actie moeten komen en een kleine inspanning moeten leveren, ook voor ons eigen belang. Door bewuster en minder te consumeren en hier en daar een nieuwe gewoonte te ontwikkelen, kunnen wij burgers een signaal geven aan de industrie, de bedrijfswereld en de politici. Een signaal waarmee we bevestigen dat gezondheid en welzijn belangrijkere peilers zijn voor geluk dan een hoog salaris en het telkens meer willen consumeren. Een duurzame maatschappij begint bij jou. Door te kiezen voor een duurzame(re) levensstijl, breng je jouw stem naar buiten en zal je andere mensen benvloeden die op hun beurt weer nieuwe mensen zullen inspireren. Het is perfect mogelijk om goed te leven met slechts n derde van onze huidige gemiddelde voetafdruk. We hebben ook geen tweede planeet ter beschikking. De mensheid rekent op jou! De vruchten van een duurzaam levenDe vruchten van een duurzaam leven Zr goed nieuws is dat het kiezen voor een duurzame levensstijl ons interessante voordelen biedt. Een duurzame levensstijl is gezonder. Lichaamsbeweging, verlichten van stress, gezond eten, vermijden van chemische middelen in je dagelijks leven, meer aandacht schenken aan je persoonlijke welzijn... het zijn slechts enkele aspecten van een duurzame levensstijl die je mentale en lichamelijke gezondheid kunnen bevorderen. Duurzaam leven maakt je gelukkiger. Naarmate je de principes van duurzaam leven beter begrijpt en toepast, zal je inzien dat een goed gevulde bankrekening noch consumptiebevrediging, niet noodzakelijk de beste recepten zijn voor geluk. In Belgi is sinds begin jaren '70 de welvaart met 80% gestegen terwijl de tevredenheidsindex met bijna 10 % is gedaald. Dat is niet vreemd omdat we steeds de neiging hebben onszelf te vergelijken met wie het materiel beter heeft: onze buurman, onze broers en zussen en onze vrienden. En ook al 8

9. gaan we meer verdienen, dat onbevredigde gevoel blijft door telkens dit gedrag te herhalen. Dit programmatiefoutje brengt een oppervlakkige wedloop teweeg die verschillende schadelijke neveneffecten heeft; gezondheidsproblemen, depressies, stress, verhoogd individualisme, onverschilligheid,... Het goede nieuws is dat je je hersenen kan herprogrammeren zodat je niet meer de plicht zal voelen om mee te doen aan deze schone- schijncompetitie. Je kan jezelf en je gezin zo meer lucht en quality time geven. Sta hier eens even bij stil en bepaal zlf wat belangrijk is in je leven en maak een goed levensrecept: liefde, gezondheid, welzijn, vrienden, hobby's, zekerheid, avontuur,werk... Identificeer je vooral met je oorspronkelijke, eigen bewustzijn en niet te veel met het collectieve bewustzijn. Heb waar voor je leven! Duurzaam leven is cht kiezen wat je doet met je geld. Door bewuster te leven en rationeler om te gaan met energie en grondstoffen, zal je merken dat je meer geld opzij kan leggen. Op die manier zal er minder geld door je vingers wegvloeien zonder dat je er besef van hebt. Duurzaam leven biedt een mooiere nalatenschap voor onze kinderen en kleinkinderen. In een duurzame samenleving zal de lucht- en waterkwaliteit beter zijn. We zullen ons vlotter en veiliger kunnen verplaatsen met het openbaar vervoer, met de fiets of te voet. De levenskwaliteit in de steden zal sterk verbeteren. Mensen zullen een positiever wereldbeeld hebben. Er zal meer werkgelegenheid zijn, meer solidariteit. Verantwoord burgerschap zal de norm worden. 9

10. Ga Voor DuurzaamGa Voor Duurzaam Het eBook Ga Voor Duurzaam biedt je groene informatie over elk onderdeel van je dagelijks leven: van in de keuken tot in de slaapkamer, van op het werk tot op vakantie, van in de tuin tot in de winkel. Ik raad je aan om met eenvoudige veranderingen te beginnen, zo zullen de successen je aanmoedigen om voort te zoeken naar jouw ideaal, duurzaam levensrecept. Een belangrijke meerwaarde van dit eBook zijn de vele links naar relevante, informatieve websites. Deze brengen je een dieper inzicht in een bepaalde thematiek. Je zal eveneens diverse links vinden naar milieuvriendelijke producten die online verkocht worden en naar je thuis kunnen gestuurd worden. Ik wens je vl succes! Ik sta open voor alle opmerkingen, ideen, kritiek en aanvullingen. Laurens Vanhentenryk 10

11. DUURZAAM THUISDUURZAAM THUIS De keukenDe keuken Ga op verkenning en ontdek de vele eenvoudige tips die je een aanzienlijke som doen besparen! Maak je meester van de 7 keukenstrategien! Strategie # 1: Was energiezuinig afStrategie # 1: Was energiezuinig af Gebruik zowel voor de handafwas als voor de vaatwasmachine een milieuvriendelijk afwasmiddel. Indien je met de hand afwast, doseer dan zuinig met je product. En theelepel per afwasbeurt is de richtlijn. Meer schuim wil niet zeggen dat je beter resultaat zal hebben! Zelfs als je schuim weg is, werkt het afwasmiddel nog. Voeg eventueel wat later als het vuil moeilijk van de vaat gaat, wat meer product toe. Vermijd het afwassen onder stromend water; het is zeer verleidelijk maar denk eraan dat het drinkwater is en dat je waterrekening de hoogte ingaat. Hoe langer je de afwas laat staan hoe meer je etensresten zullen aankoeken n hoe meer energie van jou en van het milieu dit kost om het af te wassen. Afwassen kort na gebruik is de boodschap. Gebruik zo veel mogelijk koud water en spoel je afwas in n ruk en efficint onder een fijn straaltje stromend water, dit blijkt iets efficinter te zijn dan een spoelbak. Succes! 11

12. Gebruik een ouderwetse schrobborstel in plaast van sponsjes om aangebakken potten en pannen proper te krijgen. De schrobborstel is een heel lang leven geschonken zelfs al doet ze dit hardnekkige werk. Je sponsje of afwasborstel zal dan ook veel langer meegaan! Een ander trucje om je sponzen langer te laten meegaan werkt alsvolgt: leg de vieze spons in een kommetje, voeg heet sodawater toe en laat de spons er twee minuten in weken. Vervolgens spoel je de spons grondig uit met koud water. Een scheutje azijn of citroensap werkt heel goed bij een erg vette afwas. Zo gebruik je minder detergent...en je vaat zal heus niet stinken. Als je een vaatwasmachine gebruikt, zet deze dan pas aan als ze volledig en efficint gevuld is. Is de vaat niet echt vuil, gebruik dan een spaarprogramma. Voorspoelen met warm water is niet nodig, het verwijderen van grote etensresten wel. De laagste temperatuur werkt perfect voor een niet al te vuile vaat. Controleer ook regelmatig de filter onderin de vaatwasser. Dan blijft de vaatwasmachine goed werken. Laat je vaat natuurlijk drogen zonder het droogprogramma te gebruiken. Het duurt wat langer maar is gratis! Activeer je vaatwasmachine tijdens het nachttarief. Strategie # 2: Kook energiezuinigStrategie # 2: Kook energiezuinig Kook eens rijst, pasta of aardappelen voor twee dagen. Altijd leuk voor de dag erna; dan bespaar je jezelf tijd in de keuken en bovendien bespaar je energie en geld! Durf ook eens een grote hoeveelheid te koken en vervolgens in kleine porties in te vriezen. Je bespaart werk en energie. Dit is zeker interessant als de prijs van bepaalde groenten of fruit laag is. 12

13. Enpansgerechten of bereidingen in de wok verbruiken veel minder energie. Je hebt maar n vuur nodig. Open de oven zo weinig mogelijk tijdens de bereiding van het gerecht of vermijd het. Zo gaat er veel warmte verloren. De meeste ovens hebben een doorkijkvenster. Bij de klassieke electrische kookplaten (oude generatie) kan je de kookplaat even voor het einde van de bereiding uitschakelen. De kookplaat zal nog voldoende warm blijven om het gerecht op temperatuur te houden en zeker als je een deksel op de pot laat. Laat zoveel mogelijk het deksel op de kookpot. Je zal driemaal minder energie verbruiken. Kook met zo weinig mogelijk water. Je eetwaren net onder water zetten is meer dan voldoende als men het deksel op de pot laat. Kies voor een snelkookpan als je een gerecht maakt met een langere kooktijd. Het koken met een snelkookpan vermindert de kooktijd met 1/3. Zorg ervoor dat de kookpan aangepast is aan de grootte van de kookplaat en aan de hoeveelheid van het te bereiden voedsel. Zet je gerecht op een laag vuurtje als het begint te koken en hou het deksel op de pan. Vele mensen laten het vuur hoog staan wanneer het gerecht al kookt. Niet nodig. Hoe fijner je de groenten snijt, hoe minder kooktijd ze vragen. De oven voorverwarmen hoeft niet voor kant en klare gerechten en voorbakgerechten zoals pizza's, visschoteltjes enz... 13

14. Vul je waterkoker of fluitketel met de hoeveelheid water die je werkelijk nodig hebt. Strategie # 3: Neem vaker je eigen lunch meeStrategie # 3: Neem vaker je eigen lunch mee Kook meer zelf en neem je eigen lunch mee. Op die manier heb je controle op wat je eet en je bespaart er ook veel geld mee uit. Wees creatief. Het hoeft niet altijd een boterham met kaas te zijn! Slaatjes, pasta's, overschotjes, het kan allemaal! Plastic bewaardoosjes zijn hier een handig en duurzaam hulpmiddel voor. Verlies wel de dekseltjes niet! Strategie # 4: Verklein je afhankelijkheid vanStrategie # 4: Verklein je afhankelijkheid van electrische apparatenelectrische apparaten Sommige keukenapparaten zijn bijna onmisbaar, maar door minder elektrische apparaten te gebruiken doe je een goede zaak voor het milieu en voor je portefeuille. Rommel je kast uit en doe al de apparaten weg die je eigenlijk niet zo nodig hebt. Geef ze aan iemand die ze wel gebruikt, verkoop ze op tweehandswebsites, of breng ze naar de kringloopwinkel. Als de apparaten er niet meer uitzien of als ze energievreters zijn, breng ze dan naar het containerpark. Probeer de apparaten die je beslist te houden zuinig te gebruiken. Laat zo bijvoorbeeld het elektrische warmhoudplaatje van de koffiezetmachine niet nodeloos aanstaan, maar houd de koffie warm in een thermosfles. 14

15. Strategie # 5: Maak je koelkast en diepvriezerStrategie # 5: Maak je koelkast en diepvriezer minder milieubelastendminder milieubelastend Je koelkast staat dag en nacht aan, 365 dagen per jaar. In een gemiddeld gezin is de koelkast verantwoordelijk voor 17% van het totale elektriciteitsverbruik. Hier kan je dus veel energie besparen. Wanneer de koelkast of vriezer te koud afgesteld is kost dit onnodig veel energie. Een te lage temperatuur is bovendien slecht voor de etenswaren. Plaats de koelkast en diepvriezer bij voorkeur op een koele plek en zet je koelkast ver van het fornuis en de verwarming. Plaats ze liefst niet in de zon. Zet geen oven op de koelkast. Plaats je koelkast of diepvriezer met de achterkant minstens 10 centimeter van de muur af. Als de warmte die aan de achterkant vrij komt makkelijk weg kan, zal het apparaat minder stroom verbruiken. De achterzijde van de koelkast wordt ook best stofvrij gehouden. Open de koelkast en diepvriezer zo kort mogelijk. Denk dus even na wat je er gaat uithalen voor je ze opent. Als je je koelkast goed organiseert weet je ook ongeveer waar alles staat. Maak afspraken met de familieleden. Laat diepgevroren eetwaren ontdooien in de koelkast. Dit gaat traag maar met een beetje planning is dit geen probleem. Bovendien zal de koude die wordt afgegeven binnenin de koelkast zorgen voor minder energieverbruik. Zet de thermostaat in je koelkast op de optimale energiezuinige temperatuur van 4 graden Celsius. In de diepvriezer schommelt die temperatuur tussen -15 tot -18 graden Celsius. 15

16. Met de aankoop van een koelkastthermometer houd je eenvoudig en goedkoop in de gaten of je koelkast de optimale temperatuur heeft. Gesloten conserven hoeven niet in de koelkast bewaard te worden, ongeopende potjes en flessen evenmin. Tropisch fruit en vruchtgroenten als tomaten, paprika, aubergine, courgette en komkommer kunnen zelfs beter buiten de koelkast bewaard worden, anders treedt koudebederf op. Ontdooi je diepvriezer regelmatig. Een laag van 2 mm ijs is al verantwoordelijk voor een meerverbruik van ongeveer 10%. Ontdooi de diepvriezer ongeveer om de twee maand of wanneer het een een laag ijs bevat. Zie ook dat de vriezer steeds goed gevuld is. Als je plaats over hebt in je diepvries, stop er dan een leeg verpakkingskarton in of een wollen pul. Laat geen voeding of vloeistoffen onbedekt in de koelkast staan. Doordat deze verdampen zal de binnenlucht vochtiger worden en de compressor harder moeten werken. Hierdoor stijgt het energieverbruik. Als de deur slecht sluit, moet de koelkast of vriezer harder werken om de temperatuur laag te houden. Je kan kijken of dit bij jou het geval is door een stukje papier tussen de gesloten deur te steken. Probeer het er vervolgens zachtjes uit te trekken. Voel je weerstand, dan sluit de deur nog goed. Trek je het er gemakkelijk uit, dan moet je waarschijnlijk de deur herbezegelen met een nieuw rubber. Het rubberen randje langs de deur blijft soepel als je het regelmatig reinigt met een vochtige doek. 16

17. Strategie # 6: Ga zuinig om met waterStrategie # 6: Ga zuinig om met water Wees zuinig met het verbruik van water in de keuken. Alle nuttige informatie omtrent rationeel waterverbruik vind je in de rubriek water. Strategie # 7: Vermijd toxische stoffen in deStrategie # 7: Vermijd toxische stoffen in de keukenkeuken Kies voor gezonde schoonmaakproducten. Koop een ecologische allesreiniger of maak zlf je milieuvriendelijke allesreiniger. Neem een kijkje in het Ga Voor Duurzaam receptenboekje! 17

18. De badkamerDe badkamer Je badkamer groener maken is goedkoop, gemakkelijk en kan een hoge positieve impact hebben op het milieu. Begin eraan! Strategie # 8: Gebruik een slimme tandenborstelStrategie # 8: Gebruik een slimme tandenborstel Laat je volgende tandenborstel een exemplaar zijn met opzetbare vervangborsteltjes zodat je niet telkens een volledig nieuwe moet kopen! Ze zijn te verkrijgen in de natuurwinkel. Je hoeft niet meteen je oude tandenborstel weg te gooien wanneer je een nieuwe koopt; je kan ze goed gebruiken om plaatsen mee schoon te maken waar je niet goed aankan en om vlekken uit kleren te halen. Zo hoeft bij het minste vlekje niet het hele (voorts propere) kledingstuk terug in de wasmachine. Strategie # 9: Gebruik alleen het water dat je echtStrategie # 9: Gebruik alleen het water dat je echt nodig hebtnodig hebt In de badkamer kan je enorm veel water besparen. Het toilet, de douche, de lavabo,...overal kan je eenvoudig je waterverbruik verminderen. Laat het water niet voor niets lopen. Meer over zuinig waterverbruik lees je in de rubriek water. 18

19. Strategie # 10: Verlaag de milieu-impact van jeStrategie # 10: Verlaag de milieu-impact van je persoonlijke verzorging en verhoog jepersoonlijke verzorging en verhoog je gezondheidgezondheid Dat persoonlijke verzorgingsproducten slecht zijn voor het milieu, is voor niemand een geheim. Ze bevatten oplosmiddelen, conserveermiddelen, geurstoffen en drijfgassen die stuk voor stuk erg schadelijk zijn voor de lucht- en waterkwaliteit...n voor onze gezondheid!! Veel producten die wij dagelijks gebruiken bevatten schadelijke en zelfs kankerverwekkende stoffen voor het menselijk lichaam. Ftalaten, formaldehyde, glycolether,aluminium,...het zijn slechts enkele van de lange lijst stoffen die een negatieve invloed op je lichaam hebben. Het cosmeticamerk 'Bionsen' heeft berekend in een studie dat de gemiddelde vrouw elke dag 515 verschillende chemische stoffen op haar gezicht aanbrengt. Als je wil weten hoe schadelijk de producten zijn die jij gebruikt voor je lichaamsverzorging, klik dan hier en zoek het op via de zoekmachine. Verrijk je met informatie over gezonde mooimakers. Overschakelen naar natuurlijke verzorgingsproducten is de boodschap! Minder is meer. Vaak gebruiken we onbewust te veel shampoo, douchegel, tandpasta... Hoe makkelijk en uitnodigend is het wel niet om eens stevig in de fles met shampoo of douchegel te knijpen. Gebruik de helft van wat je normaal gebruikt. Je zal zien dat je even proper bent, even lekker ruikt en dat je tanden even proper zullen zijn! Vermijd producten met drijfgas (spuitbussen). Deoderants die blijven spuiten als je erop duwt, bevatten drijfgas. Vervang deze door een deoroller, een deostick of een mechanische verstuiver. De goedkoopste deoderant is aluin. Het werd vooral vroeger als bloedstelpend middel gebruikt door mannen die zich bij het scheren gesneden hadden. Daarnaast is het dus ook een anti-transpirant 19

20. middel. Het werkt goed, is goedkoop en bovendien is het gezonder dan de gebruikelijke deoderants. Te verkrijgen bij drogisten of in het Kruidvat. Beperk het gebruik van producten met een hoog gehalte aan schadelijke middelen (nagellak, nagellakremover), want hier zijn geen alternatieven voorhanden. Kies producten met zo weinig mogelijk verpakking. Dames, probeer eens de Mooncup in plaats van gewoon maandverband. De Mooncup is een siliconen bekertje in de vorm van een omgekeerde eierdopje, dat je inwendig draagt. De Mooncup gebruik je steeds opnieuw en kan zeker 10 jaar gebruikt worden. Dat levert je een aanzienlijk besparing op. Toch is voor de meeste vrouwen het draagcomfort de grootste movitatie om de Mooncup te gaan gebruiken en vooral te blijven gebruiken. Kies bij je volgende aankoop van een verzorgingsproduct voor een groen alternatief en vergelijk! Kies producten die niet getest zijn op dieren. Bekijk de lijst van dierproefvrije producten. SStrategie #trategie # 11: Gebruik milieuvriendelijke11: Gebruik milieuvriendelijke schoonmaakproductenschoonmaakproducten Ook in de badkamer is het aangewezen om gebruik te maken van milieuvriendelijke schoonmaakproducten. Ze geven een goed resultaat. Zelfs kalkaanslag is geen probleem. Meer informatie hieromtrent lees in strategie # 16. 20

21. De slaapkamerDe slaapkamer In je slaapkamer breng je n derde van je leven door. Zorg er dus voor dat het een aangename en gezonde plaats is. Strategie # 12: Zorg voor een gezonde nachtrustStrategie # 12: Zorg voor een gezonde nachtrust Hou muggen op een afstand met een muggennet of een vliegenhor. Zo hoef je geen schadelijke insecticiden te gebruiken. Kies voor stofvrije en ademende muurbekleding. Vermijd vinylbehang of behang van andere kunststoffen. Die trekken meer stof aan dan papieren behang. Ook textielbehang is gevoeliger voor stofophoping, net als structuurbehang. Bovendien kunnen er uit synthetische behangsoorten meer schadelijke substanties vrijkomen. Kies voor papieren behang, dit is meer ademend. Meer info over de juiste keuze van behang vind je hier. Kies natuurlijk. Kies zo veel mogelijk voor natuurlijke vezels voor matrassen, kussens, lakens en dekbedden zoals katoen, wol, vlas,.. (liever geen dons en veren wegens dieronvriendelijk) De voorkeur gaat uit naar biologische teelt (zonder pesticiden, herbiciden en kunstmest). Draai de verwarming in de slaapkamer uit voor het slapengaan. Te hoge temperaturen in de slaapkamer verminderen de kwaliteit van de slaap en drogen de luchtwegen uit. Je slaapkamer regelmatig (dagelijks) verluchten verbetert het binnenklimaat. Verlucht eveneens je matras en je dekbedovertrek om schimmelvorming en huisstofmijt te voorkomen. 21

22. Draai regelmatig je matras om. Doe dit zowel in de lengte als in de breedte. Zo gaat je matras langer mee; je voorkomt dat je matras steeds op dezelfde plaats vervormt. Gebruik een groene wekker. Je kan kiezen tussen een opwindbare wekker, een wekker die werkt op zonne-energie of een wekker die werkt op water . Bij deze laatste volstaan enkele druppels water om het maandenlang te laten functioneren! Zorg dat 's nachts alle stekkerdozen uitgeschakeld zijn of stekkers uit het stopcontact gehaald zijn. Dit doe je best omdat elektromagnetische velden je slaap kunnen verhinderen. Handig hier is het gebruik van stekkerdozen met een aan-uit schakelaar. Je plaatst ook best geen elektrische wekker in de nabijheid van je hoofd. Plaats een spaarlamp in je nachtlamp. Deze verbruikt veel minder dan de klassieke gloeilamp. Gebruik een oude T-shirt of sweater als pyama. Recycleer op die manier oude kleren. Nachtkledij wordt vaak onder zr slechte arbeidsomstandigheden geproduceerd in Maquilas. Dit zijn verwerkingsbedrijven waar arbeid(st)ers tot 10 12 uur per dag werken, 7 dagen op 7, in mensonwaardige omstandigheden en met weinig oog voor hygine.Vakbondsvorming is meestal verboden. Een ander idee is ecologische nachtkledij kopen. Sluit gordijnen en rolluiken als de avond valt en het kouder wordt buiten. Zo blijft de warmte beter binnen. Schakel licht, radio en tv volledig uit als je de kamer verlaat. Plaats een radiatorfolie achter de radiator als die tegen een koude muur staat. 22

23. Een zeer uitgebreide gids over mensen milieuvriendelijke slaapkamers vind je hier. 23

24. Het huishoudenHet huishouden Strategie # 13 : Verwen je klerenStrategie # 13 : Verwen je kleren Hoge wastemperaturen en milieubelastende wasproducten teisteren je kleren en kosten je een pak geld. Verwen je kleren; je zal er langer plezier van hebben. Was zoveel mogelijk op lage temperaturen geeft je een drievoudige winst; je verlengt de levensduur van je textiel, de kleuren zullen minder snel vervagen en bovendien bespaar je een smak geld; 90% van de energie gebruikt een wasmachine om het water op te warmen. Het grootste deel van je was kan op 30 tot 40 graden gedaan worden. Een katoenwas op 60 graden kost al gauw het dubbele. Zelfs koud water werkt goed als de kleren niet echt vuil zijn. Voor ondergoed, vaatdoekjes en ander wasgoed waar bacterin aanwezig zijn is het goed om ze nu en dan te wassen op hoge temperatuur. Gebruik de spaarfunctie van je wasmachine voor kleren die geen hardnekkige vlekken hebben. Was met een volle trommel. Je bespaart energie, water en kosten. Als je nog net een vuist kan maken tussen het wasgoed en de bovenkant van de trommel, is je machine goed gevuld. Was met een hoog toerental. Hoe hoger het toerental, hoe droger de was uit de machine komt. Pas wel op met fijne en delicate kleren. Deze wensen een lager toerental. 24

25. Als je T-shirt wat muf ruikt maar niet vuil is, hang die dan op een kleerhanger en laat die een tijdje uitwaaien. Zo bespaar je de T-shirt een wasbeurt. Maak indien mogelijk gebruik van het goedkopere daltarief. Ga na bij je stroomleverancier welke de daluren zijn. Gebruik een milieuvriendelijk wasproduct. Als je een niet-ecologisch wasproduct in het doseerbakje doet, weet dan dat er een goeie tien duizend liter water nodig is om de milieugevolgen van die wasbeurt te neutraliseren. Bij een milieuvriendelijk wasproduct als Ecover is dat minder dan 4 liter. Er zijn verschillende merken op de markt. Ze zijn wat duurder maar als je rekening houdt met de komende tips is dat zo weer opgelost. Een absolute aanrader zijn wasnoten. Deze bevatten de waardevolle stof saponine, die een sterke waskracht bezit. Ze zijn enorm goedkoop en 100% milieuvriendelijk. Lees hier meer over de wasnoten. Kies voor waspoeder en voor grote verpakkingen: dat geeft minder verpakkingsafval dan tabletten en vloeibaar product. De kartonnen verpakking kan bij het oud papier. Als je kiest voor (super)geconcentreerde wasmiddelen, zorg je eveneens voor minder verpakkingsafval. Gebruik de helft van de aanbevolen dosering. Gaat even goed! Als je ziet dat de kleren echt vuil zijn, gebruik dan de aanbevolen dosering. Vermijd het gebruik van gewone wasverzachters! Deze tasten de vezelstructuur aan van je kleren en verkorten zo hun levensduur. Milieuvriendelijke wasverzachters kunnen wel. Wasverzachters zijn niet nodig als de was in een wasdroger wordt gedroogd of buiten in de wind. Hierdoor wordt je kleding eveneens zacht. Een zeer goedkope en efficinte wasverzachter is (keuken)azijn. Een scheutje gewone azijn in het wasverzachtervakje volstaat. Azijn heeft verschillende nuttige functies: het zal je was 25

26. verzachten, het zal zorgen voor het kleurbehoud van je kleding, het ontgeurt n het zorgt ervoor dat je wasmachine langer meegaat door kalkafzetting tegen te gaan. Je was zal heus niet stinken naar azijn, probeer het uit! Breng groene zeep aan op ernstige vlekken. Groene zeep is een bijzonder goede ontvetter en ontvlekker. Laat het kledingstuk een nachtje trekken en steek het kledingstuk in de wasmachine. Een hele waaier aan vlekkentips vind je hier. Strategie # 14 : Laat de wind en de zon je klerenStrategie # 14 : Laat de wind en de zon je kleren drogendrogen Wasdrogers verslinden energie. Gebruik als het mogelijk is gratis natuurlijke energie (zon, wind) om de was te drogen. Laat de wind voor jou strijken. Hang de was goed op. Schud eerst je kleren uit bij de naden op die manier dat je iets hoort dat op een zweepslag lijkt. Hang daarna de uitgeschudde was mooi op. Zo zal de kleding met minder kreuken drogen. Met wat oefening maak je je meester van de techniek en je zal een pak minder moeten strijken! Bij het afdoen van de was, leg de kleren zacht op mekaar alvorens ze te plooien. Verkreuk ze niet, anders was je werk een maat voor niets. Gebruik eventueel een droogrek binnen. Kies voor een plaats waar luchtcirculatie is om schimmelvorming te voorkomen. Als je toch je kleren in een wasdroger droogt, hou dan rekening met de volgende tips: 26

27. Droog op een hoog toerental. Centrifugeer je wasgoed op een zo hoog mogelijk toerental. Je was zal sneller droog zijn. Vergeet de pluizenfilter niet; door deze schoon te houden alsook de ruimte onderaan, gaat je wasdroger langer mee en werkt hij efficinter. Steek een grote absorberende handdoek bij de natte was. Je was zal sneller droog zijn. Probeer de dryerballs. Door het gebruik van deze dryerballs kan het energieverbruik tot 25% verminderd worden. De dryerballs absorberen de warmte en geven deze tijdens het draaien af aan de was, waardoor het droogproces wordt versneld. De ballen scheiden bovendien de was in het droogproces. Hierdoor wordt de droogtijd verkort en het kreuken van de was tegengegaan. Meer weten? Klik hier. Een goedkoper alternatief voor de dryersballs is het gebruik van tennisballen. Steek drie tennisballen in de droogmachine samen met de natte was en je bekomt een gelijkaardig effect. Strategie # 15 : Steek minder energie in hetStrategie # 15 : Steek minder energie in het strijkenstrijken Beschouw jij jezelf ook als n van de velen die strijken allesbehalve ontspannend vindt? Zie je het ook als een noodzakelijk kwaad waar te veel tijd in kruipt? Hier komt het goede nieuws. Als je voor duurzaam gaat zal je minder moeten strijken, op voorwaarde dat je rekening houdt met volgende tips: Laat de was, na het beindigen van het programma, niet onnodig lang in de wasmachine of droogkast zitten. Het wasgoed gaat dan meer kreuken en je zal meer stukken moeten strijken. 27

28. Vouw zoveel mogelijk je kleren. Dit geeft je minder strijkwerk en minder kosten. Doe dit op een effen oppervlak. Probeer je kleren zo veel mogelijk langs de naden of plooien te vouwen. In principe hoeven op die manier handdoeken, washandjes, zakdoeken, keukenhanddoeken, kousen, ondergoed, sommige T- shirts en broeken niet gestreken te worden. Gebruik een reflecterend strijkovertrek, dit werkt energiebesparend. Schakel net voor het einde het strijkijzer uit. Met de restwarmte kan je het laatste kledingsstuk nog glad strijken. Strategie # 16 : Maak je huis schoon met milieu-Strategie # 16 : Maak je huis schoon met milieu- en lichaamsvriendelijke productenen lichaamsvriendelijke producten Is het niet ironisch dat op alles wat je net hebt schoongemaakt een dun laagje met chemische stoffen achterblijft dat schadelijk is voor je gezondheid? Fosfaten, chloor, zuren en basen, geuradditieven, vluchtige stoffen: allen hebben ze hun aandeel in het scheppen van een ongezond binnenhuisklimaat. Aangezien we een groot deel van onze tijd binnenshuis doorbrengen, is het zeer verstandig om hier rekening mee te houden. Milieu- en lichaamsvriendelijk schoonmaken is een heel eenvoudige omschakeling. Hierbij zeg je vaarwel tegen chemische producten. Gebruik zo weinig mogelijk schoonmaakmiddelen; zie in dat je niet altijd detergent nodig hebt om iets schoon te maken. Meestal volstaat water en een doek, en zeker als je een microvezeldoek gebruikt. Deze krijgt bij het natmaken een electrostatische lading die het vuil vasthoudt. Je hebt dus geen reinigingsproduct nodig! Na gebruik was je het doekje (niet met wasverzachter!) en is het terug klaar voor gebruik. Na 500 wasbeurten begint de werking te 28

29. verdwijnen. Voor vetplekken heb je wel zeep nodig. Gebruik biologisch afbreekbare of 'groene' schoonmaakmiddelen. Deze producten hebben telkens een eco-label en zijn veel vriendelijker voor mens en milieu. Er is al een groot gamma van producten op de markt. Vraag eventueel naar extra informatie in de supermarkt. Doseer zuinig. Dat levert een besparing op voor het milieu en je portemonnee. Neem de dosering die op de verpakking vermeldt staat als maatstaf en experimenteer zelfs met minder. Pas op als je doseert; bij de 'scheutmethode' wordt er meestal overgedoseerd. Gebruik de dop of iets anders dat de juiste dosering aangeeft. Ga zuinig om met het water en gebruik indien mogelijk regenwater. Dit geeft zelfs betere resultaten omdat het zachter is dan leidingwater. Kies voor geconcentreerde producten, navulbare verpakkingen of grote verpakkingen: je bespaart hierdoor verpakkingsmateriaal. Belangrijk bij geconcentreerde producten is dat je niet overdoseert! Als je kan kiezen tussen poedervorm of vloeibare, kies dan voor de poedervorm. Doorgaans is die milieuvriendelijker. Laat je niet verleiden door de mooie foto's van de verpakking, de felle geuren en kleuren en de abundante schuimvorming van niet- ecologische wasproducten. Deze wijzen op sterke aanwezigheid van ongezonde, chemische additieven. Bovendien hebben ze geen effect op de doeltreffendheid van het product. Wat het lekkere aardbeiengeurtje betreft van de living, die trekt snel weg. Vermijd spuitbussen die onder druk staan; deze zijn zeer schadelijk voor het milieu en je gezondheid. Vervang ze door een simpele plantensproeier waar je een zelfgemaakt, milieuvriendelijk product naar keuze indoet, bv. een allesreiniger.. Met het sproeisysteem zal je ook minder snel overdoseren. 29

30. Beperk het aantal producten dat je in huis haalt. Voor elk stukje oppervlakte of object bestaat er wel een aparte reiniger. Dit is cht niet nodig. Je verliest er alleen maar een hele hoop geld mee. Met een afwasproduct, een allesreiniger, wasproduct en toiletreiniger heb je ongeveer alles wat je moet hebben. Is dat geen goed nieuws? Wees geen watje en wrijf als je vlekken wil verwijderen! Uit onderzoek blijkt dat de chemische actie van het reinigingsproduct minder impact heeft dan de mechanische actie van het wrijven met een doek. Vermijd of beperk alleszinds het gebruik van chloor en anti- bacterile reinigers; ze zijn niet zo onschuldig als je denkt. Voor meer informatie over een gezonde manier van desinfecteren en het voorkomen van bacterin, klik hier. Grijp terug naar de natuurlijke producten zoals azijn, groene zeep en zuiveringszout. Waarom zouden de middeltjes van weleer niet meer werken? Onze grootmoeders wisten wel beter! Azijn bijvoorbeeld is een kampioen in veelzijdigheid, je kan het haast voor alles gebruiken en je gelooft het misschien niet maar het stinkt niet na het gebruik ervan, integendeel; het is een ontgeurder! Azijn is ook een zeer goede ontkalker. De meest eenvoudige allesreiniger is een mengsel van water en azijn. Doe het in een plantensproeier en klaar! Meer uitgewerkte zelfgemaakte n goedwerkende middelen vind je verder in het Ga Voor Duurzaam receptenboekje. Weg met de wegwerpdoekjes! Wegwerpdoekjes zorgen voor heel wat afval en zijn duur. Opteer eerder voor traditionele dweilen en andere (gerecycleerde) herbruikbare doekjes. Verknip oude lakens en T-shirts en maak er stofdoeken van. 30

31. Surf eens op het internet en leer van de talrijke tips van onze grootmoeders. Je zal verschieten hoeveel simpele en praktische tips er wel zijn, voor ieder wat wils. Let er wel op dat je de milieuvriendelijke tips eruit filtert; niet elke tip is goed voor het milieu. Zo zijn geprezen middeltjes met ammoniak of chloor niet de beste! Wil je meer weten over een gezonde binnenlucht? Klik dan hier. Voor de minder courante onderhoudstaken ( onderhoud meubels, trap, vloer, terras...) bestaan er ook milieuvriendelijke producten zonder chemische, schadelijke stoffen. Neem eens een kijkje in n van de ecologische webwinkels. 31

32. GeldGeld Strategie # 17 : Consumeer verstandigStrategie # 17 : Consumeer verstandig Zou je niet willen dat je het geld waar je voor werkt en waar je vroeg voor opstaat, zo kan gebruiken dat je er het meeste voldoening aan hebt? Natuurlijk! We consumeren niet altijd met ons volle verstand. Menigmaal laten we ons in de maling nemen door de vele trucjes van de reclamewereld die perfect kan inschatten hoe jij denkt en handelt in bepaalde situaties. Wees slim en laat de reclame niet beslissen wat je koopt maar beslis zlf wat jij het belangrijkste vindt zodat je cht 'waar voor je werk' hebt. Meer hierover vind je in de rubriek Consumeren. Strategie # 18 : Spaar verstandigStrategie # 18 : Spaar verstandig Als we denken aan een spaarrekening, gaan we meestal kijken welke bank ons het beste te bieden heeft, of kiezen we traditiegetrouw voor de bank die onze ouders ons hebben aangeraden. Normaal toch? Minder normaal is dat de bank jouw spaarcenten aanwendt om projecten of bedrijven te steunen waar jij flagrant tegen bent. De meeste mensen hebben geen besef van wat banken met hun spaargeld doen. De banken willen dat ook niet naar buiten brengen omdat ze dan veel klanten kunnen verliezen. Waarom lenen banken jouw spaargeld uit aan schadelijke 32

33. projecten en industrien? Omdat die veel geld opbrengen en op die manier de bank je een mooie intrest kan geven. Zo eenvoudig is het. Wil jij medeplichtig zijn aan het schenden van mensenrechten, het steunen van repressieve regimes, het vervuilen van rivieren met zware metalen en giftige stoffen? Meer inzicht krijg je door dit tweedelige filmpje te bekijken. Kom te weten in welke omstreden bedrijven of projecten jouw bank investeert. Zorg dat jouw spaargeld gebruikt wordt om uitsluitend positieve en duurzame acties te financieren kies voor de Triodosbank. Triodosbank rijfde onlangs de prijs binnen van meest duurzame bank ter wereld. Ze biedt uitsluitend leningen aan maatschappelijk duurzame en ecologische bedrijven en projecten aan en dit op een zeer transparante manier. Je zal het misschien niet verwachten maar bij deze bank geniet je van een intrestvoet die vergelijkbaar is met wat andere banken aanbieden voor vergelijkbare spaar- en beleggingsformules. Ook het beheer van de rekeningen is zeer soepel. Aan jou de keuze! Voor meer info surf naar www.triodos.be. 33

34. Strategie # 19 : Investeer verstandigStrategie # 19 : Investeer verstandig Verscheidene studies hebben aangetoond dat het rendement van duurzame investeringen niet significant verschilt met dat van niet- duurzame fondsen. Dus als je je geld wil investeren, waarom dan niet investeren in een betere wereld? Je kan tegenwoordig op verschillende manieren duurzaam investeren: Je kan direct of indirect investeren in initiatieven uit de duurzame en sociale economie. Je kan duurzaam beleggen op de beurs. Je kan een duurzame levensverzekering aangaan of zelfs duurzaam pensioensparen. Meer informatie en veelgestelde vragen vind je hier. 34

35. AfvalAfval Hoe meer dingen je koopt, hoe meer aardse grondstoffen je gebruikt en hoe meer afval je produceert. Per jaar maakt een gemiddelde Europeaan een halve ton afval. Dat afval, het afval dat je ziet en aanraakt, is dan nog maar een klein deel van de koek. Elk product heeft ook 'verborgen' afval die voortkomt uit de verwerking van ruwe grondstoffen en de productie ervan. Een voorbeeld: als je een mobiele telefoon koopt, valt het afval nog redelijk mee op het eerste zicht; een kartonnen doosje, wat papier, een beetje plastic. De afval echter die wordt gemaakt om je mobiele telefoon te maken weegt 75 kilo. Een computer is verantwoordelijk voor anderhalve ton afval. Op die manier wordt geschat dat wij Europeanen gemiddeld ongeveer 50 ton natuurlijke hulpbronnen gebruiken per jaar. De mens produceert nu vijfmaal zoveel verpakking als in 1950. Deze evolutie kan niet blijven doorgaan. Bovendien betalen wij per jaar ongeveer 250 euro alleen al aan verpakking. Dat we maar beter beginnen met afvalpreventie maakt ondermeer het volgend filmpje ons duidelijk. Het goede van de zaak is dat je niet verplicht bent om mee te doen met de groeiende 'consumptie' van afvalverpakking; door je consumptiegedrag te veranderen bepaal jij zelf je impact op jouw aardbol. Je kan perfect je afvalberg verkleinen en onder controle houden als je de volgende strategien in acht neemt. 35

36. Strategie # 20 : Verklein je afvalbergStrategie # 20 : Verklein je afvalberg Als we de aarde met minder afval willen belasten, moeten we dat vooral doen door anders te consumeren, door het aanpassen van ons consumentengedrag, en dus ook het jouwe. Voor een efficinte wijziging van gedrag is je wilskracht niet voldoende, je moet je ook bewust zijn van het proces; je moet jezelf kunnen en willen observeren. Je kan bijvoorbeeld echt de wil hebben om je afvalberg kleiner te maken, maar als die wil smelt in de zon door slimme reclametrucs of stemmingsschommelingen, ben je niet consequent bezig. De rubriek consumeren staat vol waardevolle en eenvoudige tips over hoe je afval kan vermijden en je afvalberg kan verkleinen. Hieronder vind je nog enkele relevante tips. Kies voor minder papierafval Vermijd bergen reclamefolders en kies voor een zelfklever op de brievenbus waarmee je reclamedrukwerk kan weigeren. Je vindt zulke stickers gratis bij de milieudienst van je gemeente. Je kan online verschillende reclamefolders raadplegen. Als je je inschrijft op de Robinsonlijst ontvang je geen ongevraagde reclame meer via post, mail, sms of telefoon. Zeg je telefoonboek af, en vind je informatie op www.1207.be, of bel 1207. Lees je krant wat meer online. (en neem bv.enkel een weekendabonnement voor een papieren versie) Koop gerecycleerd papier of papier met een FSC-label. Dit label garandeert producten afkomstig uit duurzaam bosbeheer. Gebruik bedrukt papier dat je niet meer gebruik als kladpapier of tekenpapier voor de kinderen. 36

37. Print zo weinig mogelijk. Print af met het ecofont. Koop alleen boeken die je graag wil bijhouden. Een roman die je slechts n keer leest en dan voor eeuwig de kast ingaat, haal je beter in de bibliotheek. Andere boeken kan je lenen in de bibliotheek of van vrienden. Bewaar de papieren broodzakken. Ze dienen perfect als bewaarzakjes voor voedingsmiddelen zoals koeken en diverse groenten. Gebruik stoffen zakdoeken. Die zijn zachter voor de neus dan hun papieren versie. Composteer je GFT- en tuinafval. Maak van je GFT-en tuinafval je eigen compost. Dat is de meest milieuvriendelijke verwerking; het bespaart transport en verpakking n het levert gratis meststof op voor je planten. Lees hier meer. Gebruik zo weinig mogelijk batterijen. Zoek uit of er voor een bepaald product een alternatief bestaat op milieuvriendelijk energie. Zo bestaat er al een opwindbare mediaplayer, opwindbare fietsverlichting en zaklamp, een rekenmachine op water, een wekker op zonne-energie en ga zo maar een eindje door! Ook zeer boeiend zijn de zr draagbare zonneladers! 37

38. Strategie # 21 : Sorteer efficint en consequentStrategie # 21 : Sorteer efficint en consequent Na het verkleinen van je persoonlijke afvalberg of die van het gezin, is de volgende stap het consequent en nauwkeurig sorteren van je afval. Het gescheiden inleveren van afval spaart grondstoffen en energie uit. Efficint en consequent sorteren voorkomt dus enorm veel milieuvervuiling. Glas, papier en karton,PMD: soms is het niet heel duidelijk wat erbij hoort en niet. Wat doe ik bv. met de deksels van glazen bokalen? Heb je twijfels? Bekijk dan deze sorteergids. Naar het containerpark of in de restafvalzak? Denk eraan dat n restafvalzak twee euro kost, dus hoe meer je naar het containerpark kan brengen, hoe voordeliger. 38

39. EnergieEnergie De belangrijkste strategie om energie bij je thuis te besparen is het energiezuinig maken van je woning. Dit gebeurt in eerste instantie door het nemen van structurele maatregelen zoals isoleren, zuinig verwarmen, kiezen van goede elektrische toestellen en verlichting. Meer hierover kan je lezen in de rubriek duurzaam bouwen. Toch kan je ook al heel energie besparen door kleinere maatregelen te nemen. Hier volgen enkele strategien. Strategie # 22 : Kies voor groene stroomStrategie # 22 : Kies voor groene stroom Wil je je ecologische voetafdruk aanzienlijk verkleinen? Kies dan voor groene stroom. Groene stroom is elektriciteit opgewekt uit duurzame energiebronnen. Duurzame energie is energie waarover de mensheid in de praktijk voor onbeperkte tijd kan beschikken en waarbij, door het gebruik ervan, het leefmilieu en de mogelijkheden voor toekomstige generaties niet worden benadeeld. Jij kan dus perfect kiezen voor een huis dat gedeeltelijk of volledig 'draait' op deze groene stroom. Steun de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen door groene stroom aan te kopen. Groene stroom is, in tegenstelling tot wat de meesten denken, niet duurder. Let wel op, niet elke groene stroom is even groen dan dat ze lijkt. Wees kritisch. Meer informatie over hoe groen de energie wel is die leveranciers je aanbieden, vind je hier . Bekijk er ook het humoristische en tegelijkertijd leerrijke filmpje! 39

40. Strategie # 23 : Meer licht voor minder geldStrategie # 23 : Meer licht voor minder geld Gloeilampen vervang je beter door een spaarlampen. Deel het vermogen van de oorspronkelijke lamp door vier om het vermogen van de spaarlamp te kennen. Een gloeilamp van 60 Watt kan je dus vervangen door een spaarexemplaar van slechts 15 Watt. Dat zorgt voor een energiebesparing van 75%. De meerkost heb je er dus snel uitgehaald, ook al omdat een spaarlamp tot 10 maal langer meegaat dan een gloeilamp. Spaarlampen heb je tegenwoordig in verschillende vormen en kleurtinten zodat ze overal passen. Voor dimmers bestaan er speciale spaarlampen. Hoe meer gloeilampen je vervangt door spaarlampen, hoe lager je energieverbruik en -factuur. Van het nachtlampje tot de bureaulamp: plaats overal een spaarlamp en je bespaart al snel tot 70 euro per jaar. Spaarlampen bevatten het giftige kwik en horen daarom thuis bij het klein chemisch afval. Klik hier om meer te weten over spaarlampen. Doe de lichten uit als je weggaat uit een kamer. De zuinigste lamp is de lamp die niet brandt. Als je vergeetachtig bent kies dan voor tijdklokken , het licht gaat dan automatisch uit na een zelfingestelde tijd. Plaats je bureau onder het raam of dicht bij het raam, natuurlijk licht is gratis. Probeer in kamers waar je werkt, klust of een hobby uitvoert zoveel mogelijk gebruik te maken van daglicht. Muren, plafonds, vensterbanken en vloeren met een lichte tint zorgen ervoor dat je minder moet verlichten. Plaats indien nodig een bewegingssensor bij de voordeur en het tuinpad, zo blijft het licht niet onnodig lang branden. 40

41. Strategie # 24 : Verwarm efficint en goedkoperStrategie # 24 : Verwarm efficint en goedkoper Zet de centrale verwarming 1 graadje lager. Zo bespaar je een tiende op je energierekening. Je gaat het niet eens merken. Je kan ook gerust de thermostaat met 2 of mr graden naar beneden zetten. Een comfortabele lichte fleece of pull zal er voor zorgen dat je nog steeds van een aangename gevoelstemperatuur geniet. Ben je geneigd om vooral 's avonds de temperatuur de hoogte in te jagen als je bv. naar televisie kijkt of een boek leest? Dan kan je voor het Snug Rug deken opteren. Het is een zacht fleece-deken met mouwen,.heerlijk om je 's avonds in te stoppen! Hiermee kan je de temperatuur wat lager zetten en je zal het lekker warm blijven hebben. Plaats een radiatorfolie achter de radiator. Heel eenvoudig! Iedereen kan het. Radiatorfolie is zr nuttig achter radiatoren die tegen buitenmuren staan of tegen muren grenzend aan koude ruimtes. De folie kaatst de warmte terug naar binnen. Ze gaat dus niet door de muur, terug de koude buitenlucht of de kelder in. Het meest handige modelletje vind je hier. Isoleer de verwarmingsleidingen in de niet-verwarmde lokalen. (kruipruimte, kelder, zolder, garage,) Isoleer je boiler met een isolatiedeken alsook de leidingen die daar vertrekken. Zet de thermostaat op de vorstvrij-stand als je met vakantie gaat. Zet de kamerthermostaat een uur voor vertrek (of voor het slapen gaan) vijf tot zeven graden lager. 41

42. Laat de verwarming niet aanstaan als je voor langere tijd de kamer verlaat. Kamers die je heel weinig gebruikt hoef je uiteraard niet te verwarmen. Als je ketel een waakvlam heeft en je langer dan vijf dagen van huis gaat, kan je beter de waakvlam doven. Ook 's zomers kan de waakvlam uit. Dit bespaart ongeveer 90 m3 gas en zo'n 55 euro. Plaats een klokthermostaat. Door het gebruik van een klokthermostaat win je aan comfort en bespaar je energie. De moderne elektrische klokthermostaten zijn gemakkelijk in te stellen voor de periode van een dag, een week, een maand en in sommige gevallen zelfs voor de duur van een heel jaar. Als je toch van het ingestelde programma wil afwijken dan is dit heel gemakkelijk door n druk op een knop. Informeer je! Laat de cv-ketel n keer per jaar goed nakijken door een installateur, hierdoor werkt ze efficinter en bespaar je. Je verlengt zo ook de levensduur van de ketel. Bovendien is je onderhoudsfactuur voor 40% fiscaal aftrekbaar. Ook is het goed om jaarlijks de schouw te laten reinigen. Zorg ervoor dat de stookplaats proper is. Stof vermindert de luchttoevoer naar de brander, en dat heeft zowel invloed op de verbranding als op het verbruik. Laat ook niet je was er drogen. Er zijn situaties waarin je beter opteert voor een 'mobieler' verwarmingssysteem. Denk hierbij aan zolderkamers, wooncaravans, tijdelijke woningen, hobbykamers. Een gaskachel is hier een goede keuze. Bij de afwezigheid van een centrake verwarming kan je In de badkamer of slaapkamer opteren voor een zuinig elektrisch systeem. Het Econoheat paneel is momenteel het meest zuinige mobiele verwarmingssysteem dat voorhanden is. De panelen verbruiken relatief weinig elektriciteit (260watt of 425 watt) waarmee ze veel zuiniger zijn dan een "normale" elekrische verwarming. Bovendien geven ze stralingswarmte af wat aangenaam aanvoelt. 42

43. Zet de pomp van je cv-installatie af buiten het stookseizoen (maar laat hem elke week of maand wel eens draaien om vastlopen te vermijden). Bespaar energie door de temperatuur van je boiler lager te zetten, maar nooit lager dan zestig graden Celsius. Zo voorkom je dat de bacterie Legionella pneumophila de kans krijgt om zich te vermenigvuldigen. Sluit de radiatorkraan in kamers die niet of zelden gebruikt worden. Sluit de tussendeuren in huis, zeker naar koude ruimten zoals de gang, berging, garage of het washok. Isoleer in de winter goedkoop je enkele beglazing en plak bubbelplastiek tegen je raam! Zr efficint! Plaats tochtstrips in deuren en ramen. Tocht haalt heel snel de temperatuur naar beneden! Sluit gordijnen en rolluiken als de avond valt en het kouder wordt buiten. Zo blijft de warmte beter binnen. Open de gordijnen wanneer er zonlicht is. Het zonlicht zal de ruimte verwarmen. Hang een isolatiegordijn achter je gordijnen. Isoleer open haarden die buiten gebruik zijn. Dek radiatoren niet af met (natte) kleren of wasgoed want zo verlaag je het rendement. Hang ze erboven. 43

44. Stof radiatoren regelmatig af en ontlucht ze van zodra je in de radiatoren geborrel of geruis hoort? Radiatoren kunnen alleen hun warmte volledig afstaan als ze volledig met water zijn gevuld. Zorg voor een vrije luchtstroom rond radiatoren en convectoren. Scherm ze niet af met meubilair of afkastingen. Als je een feestje doet in je huis, kan je gemakkelijk besparen op verwarming door de thermostaat wat lager te zetten. In een een gesloten ruimte geeft en menselijk lichaam warmte af equivalent aan een vermogen van 175 watt. Met twintig mensen heb je dus verwarmer met een vermogen van 3500 watt in huis! Verlucht de woonruimtes! Het warm hebben is belangrijk, gezonde lucht inademen eveneens. Onderzoek toonde aan dat meer dan 900 chemische stoffen rondzweven in de binnenlucht die we binnenademen. Zet ramen dagelijks 15 minuten open! Lees meer over de binnenlucht die je inademt. SStrategie #trategie # 25 : Bespaar eenvoudig waar je kan25 : Bespaar eenvoudig waar je kan Gebruik apparaten selectief en efficint; was bijvoorbeeld met een volle trommel, schakel lampen uit als je er niet bent en organiseer je koelkast. Zeg vaarwel tegen de stand-by functie. I In de stand-bymodus gebruiken vele apparaten nog altijd 85% van de energie die ze normaal verbruiken. Zelfs als ze helemaal uitgeschakeld zijn blijven ze nog wat verbruiken. Maak er dus een gewoonte van de tv, computer en andere apparaten uit te schakelen wanneer je ze niet gebruikt. De GSM-oplader en andere laders kan je ook best telkens uit het stopcontact halen. Het is begrijpelijk dat je niet telkens al je 44

45. stekkers wil uittrekken. Wat je dus kan doen is enkele stekkerdozen aankopen met een rode aan/uit knop. Op die manier kan je 100 euro per jaar aan 'sluipverkeer' besparen. Een ander handig hulpmiddeltje is de stand-by killer die automatisch het apparaat uitschakelt als het een tijdje in stand-by blijft staan. Goed voor als je nonchalant of vergeetachtig bent. De stand-by functie is bovendien verantwoordelijk voor elektromagnetische straling in je leefruimte. Electromagnetische straling zorgt voor rusteloosheid, hoofdpijn, slapeloosheid, stress, allergien, spierklachten, hoge bloeddruk... Produceer zelf je energie. Met de Greyhound fietsgenerator kan je je eigen energie opwekken door te fietsen. De energie die je opwekt wordt opgeslagen in een afneembare accu. De accu heeft een omvormer (voor 220 Volt) en alle gangbare aansluitingen zoals een USB-, 12 Volt- en een 220 Volt aansluiting. Hierdoor kan je werkelijk alles van stroom voorzien, van mobiele telefoon, iPod, PDA, tot de TV, laptop of stereo-installatie. Ook leuk is dat je er een batterijlader kan bijnemen; zo kan je al fietsende je batterijen letterlijk en figuurlijk opladen. Voor families is dit zker een aanrader; je kan om beurten wat fietsen en bovendien is het boeiend voor kinderen de TV en laptop te zien werken door eigen inbreng. Meer info vind je hier. De handige harry's kunnen natuurlijk zelf een dergelijke generator in mekaar knutselen. Vervang energieslurpers door een zuinigere variant of vermijd het gebruik ervan Hier is een klein lijstje met energieslurpers die je jaarlijks een massa geld aan energie kosten: een oude koelkast, een oude wasmachine, een oud droogmachine, een electrischer boiler, een waterbed, een tropisch aquarium, een airconditioner, een electrisch verwarmertje,... Meer info over energieslurpers vind je op www.energievreters.be. Computer milieuvriendelijk Je kan veel energie besparen door enkele energiebesparende trukjes toe te passen op je computer. Een eerste manier is het gebruik van de power management-functie van je computer 45

46. Deze functie zorgt naast een lager energieconsumptie voor lagere koelingskosten, minder lawaai en een langere levensduur van de batterij van laptops. In elke computer is de power management- functie aanwezig. Op de site van de Climate Savers Computing Initiative kan je een eenvoudige handleiding raadplegen voor het optimaliseren van het energiebeheer van jouw computer. Je vindt er nog 9 andere tips voor een energiezuinigere computer. Neem zeker een kijkje! Strategie # 26 : Kies voor zuinige electrischeStrategie # 26 : Kies voor zuinige electrische apparatenapparaten Het zuinigste elektrische apparaat is datgene dat niet werkt. Kijk dus eens rond in je huis en selecteer de apparaten die je eigenlijk niet gebruikt. Je kan ze van de hand doen door ze te verkopen of weg te geven. Echte onzuinige apparaten breng je beter meteen naar het containerpark. Als je van plan bent om een nieuw apparaat aan te schaffen, stel dan eerst de vraag of je het echt nodig hebt en het naar nut zal gebruiken. Indien ja, hou dan rekening met volgende tips. Kijk naar het energielabel. Grotere huishoudtoestellen hebben een Europees energielabel. Toestellen met een A label zullen je heel wat energie en geld doen besparen. Op www.topten.be vind je de meest energiezuinige toestellen op de Belgische markt. Doorzoek de website om een toestel te vinden dat je geld bespaart en dat minder schadelijk is voor het leefmilieu! Koop een toestel dat past bij je behoefte. Als je alleen woont, opteer dan voor een kleinere wasmachine, een kleinere waterkoker en een kleinere koelkast,.. 46

47. Mijd toestellen die werken op batterijen. Opteer voor oplaadbare toestellen. Als je echt geen keuze hebt, zijn oplaadbare batterijen de beste oplossing. Ze zijn duurder in aankoop maar dat verdien je snel terug. Overweeg of een alternatief op spierkracht mogelijk is. Een citruspers, een handzaag,... SStrategie #trategie # 27 : Screen je energieverbruik27 : Screen je energieverbruik Ben je van plan om minder te verbruiken, maar vind je het moeilijk om je aan dat voornemen te houden? De Wattcher stimuleert je en helpt je door het stroomverbruik van je hele huis te tonen en dit op een mooie en inzichtelijke manier. Wanneer je bijvoorbeeld een apparaat uitzet, zie je op de Wattcher onmiddellijk het verschil. Zo zie je waar de energie wordt verbruikt en ontdek je waar je kan besparen. De Wattcher heeft drie functies en toont zowel het huidige verbruik, het dagverbruik (je stroomgebruik van de laatste 24 uur) en het streefverbruik(lukt het om je bespaardoel te halen?) Een goedkopere manier om het verbruik van je apparaten te kennen, is het gebruik van een energiekostenmeter die je plaatst tussen de stekker en het stopcontact. Zo lees je eenvoudig af wat het verbruik en de kosten voor het betreffende apparaat zijn. 47

48. WaterWater Wanneer we naar onze aardbol kijken, lijkt drinkwater geen probleem te zijn. Een luchtfoto van onze 'blauwe planeet' toont immers dat de meerderheid van de aardoppervlakte bedekt is met water. Helaas is nog niet eens 1% van dit water geschikt voor menselijk gebruik. Het overgrote deel is zout, vervuild of onbereikbaar. Om de twintig seconden sterft er een kind omdat het niet beschikt over zuiver drinkwater en een goede hygine. Dat meldt Unicef in een persbericht. Volgens de humanitaire organisatie beschikken bijna een miljard mensen niet over drinkbaar water. En de situatie verergert alleen maar door een onregelmatige toevoer en een stijgende vraag. Onze huishoudens verbruiken gemiddeld ongeveer 110 liter drinkbaar water per persoon, per dag. In de huidige context is het dus zr verstandig en noodzakelijk om zuinig om te springen met je waterverbruik. Op die manier spaar je niet alleen het milieu en de medemens, maar het is ook goed voor jouw portemonnee. Zoet water is kostbaar. Door ons bewust te worden van onze gewoontes, ze hier en daar bij te sturen n door hier en daar enkele kleine investeringen te maken, is het mogelijk om tientallen liters water per dag te besparen. En dat zonder aan comfort te moeten inboeten. Strategie # 28 : Verspil geen onnodig waterStrategie # 28 : Verspil geen onnodig water Bereken eerst hier je watervoetafdruk! Zo kom je te weten of je een kleine, een gemiddelde of een grote waterverbruiker bent. Repareer lekkende kranen en leidingen. Tien druppels water per minuut lijken weinig, maar dit loopt op tot 2000 liter per jaar of 6 euro. Een kraan die constant lekt (enkele druppels per seconde) kost zowat 35.000 liter per jaar (ruim 140 euro). Klassieke ''lekpunten' zijn de vlotter in de spoelbak van het 48

49. toilet, en slecht sluitende kranen. Neem een douche in plaats van een bad. Een bad laten vollopen vraagt algauw 100 tot 150 liter (drink)water. Daarmee kan je drie keer douchen. Als je een waterbesparende douchekop installeert, kan je daar zelfs vijf keer mee douchen. Als je regelmatig een bad neemt, kan je op termijn heel wat energie besparen door je bad te isoleren. Het Tonzon-thermoskussen isoleert het ligbad als een thermosfles. Daardoor kost het vullen van je bad tot 33 procent minder energie en blijft het bad langer warm. Plaats een waterbesparende douchekop. Een gewone douchekop laat zo'n 10 tot 12 liter water per minuut door. Een waterbesparende douchekop / spaardouche verbruikt een derde tot de helft minder! En dat zonder verlies van douchecomfort! Een familie van 4 personen zal met een waterbesparende douchekop 60000 liter drinkwater per jaar besparen! De aanschaf van een waterbesparende douchekop is niet duurder dan een goede gewone douchekop. Een familie van vier personen kan zo jaarlijks tot 350 euro besparen en opzijleggen. Plaats een waterbespaarder in je kranen. De goedkoopste manier om veel water besparen! De waterbespaarder plaats je zelf op eenvoudige wijze in je badkamerkraan (en keukenkraan). Met een waterbespaarder verbruik je tot 50% minder water. De waterdruk blijft nagenoeg hetzelfde, daardoor levert je met een waterbespaarder zeker niet in op comfort. Plaats eengreepsmengkranen. Deze kunnen bij goed gebruik water en energie besparen omdat ze sneller water van de gewenste temperatuur geven. Een voorwaarde is echter wel een goed gebruik; de meesten onder ons hebben bij zo'n kraan de greep ergens in het midden staan. Dat betekent dat er altijd een beetje warm water wordt gebruikt bij het aanzetten van de kraan. Met andere woorden, hou de greep initieel naar rechts en leer je kraan kennen! 49

50. Als je de investering niet wil doen kan je altijd opteren om het koude water op te vangen. Denk eraan, elke druppel water dat door het roostertje gaat is eindig zoet drinkwater! Plaats een thermostatische kraan. Met deze kranen heb je ook veel sneller de gewenste temperatuur en gaat er minder water verloren. Gebruik een douchezandloper. Een douchezandloper zorgt ervoor dat je je douchewater efficint gebruikt, geeft je 's morgens meer tijd om rustig te ontbijten en haalt de energiekost fel naar beneden! Je vindt al verschillende douchezandlopers of -timers op de markt. Plas onder de douche. Een Braziliaanse milieu-organisatie is een campagne begonnen met als motto: Red het oerwoud, plas onder de douche. Inderdaad, op die manier bespaar je het doorspoelwater van je toilet. Het is niet onhyginisch word beweerd; de urine wordt immers weggespoeld met veel water. Urine bevat bovendien ureum wat ontsmettend werkt en gezonde verse urine is steriel. Bekijk volgend filmpje. Vang water op. Als je warm water nodig hebt, is het voorste gedeelte water in de leiding meestal afgekoeld. Je kan dit water opvangen in bv. een gietertje om er daarna de planten mee te gieten, of in een fles om dan later te gebruiken om te koken,... Je kan ook simpelweg een emmer in een hoek van de douche plaatsen. Je zal zien dat er na een douchebeurt mooi wat water gerecupereerd is om bv. planten mee te gieten, of te kuisen. Wel op voorwaarde dat je ecologische douchegel en shampoo gebruikt. Stop flessen in je toilet. En derde van ons (drink)waterverbruik spoelen we door. Een zeer eenvoudige oplossing is het verkleinen van het volume van het waterreservoir. En of meerdere met water gevulde flessen in het waterreservoir doen hun werk. Zorg er wel voor dat ze het vlottersysteem niet hinderen. 50

51. Ken je toilet. Een nog eenvoudigere oplossing is je duw- of trekknop wat te leren kennen en bij een kleinere boodschap die heel even in te duwen of te omhoog te trekken. Kijk of dit bij jouw toilet mogelijk is en of je zo effectief water bespaart. Als dit moeizaam gaat, kies dan voor de waterbespaarder. Plaats een spaargewicht of waterbespaarder. Dit gewicht brengt nog meer op dan een fles! Het wordt aan de trekstang of het afloopkanaal bevestigd. Het verzwaart de waterstop in het reservoir. Dat zorgt ervoor dat de waterstop direct afsluit als je de knop loslaat. Bij een kleine spoelbeurt bespaar je zo'n 6 liter. Om een grote boodschap door te spoelen laat je de knop pas los als het toilet schoon is. Een waterbespaarder werkt bij de meeste toiletten. Het kost ongeveer 6 en is binnen de 5 maanden terugverdiend. Vang je regenwater op en gebruik het. Je kan voor alle toepassingen waarvoor je geen drinkbaar water voor nodig hebt, regenwater gebruiken, zoals toiletspoeling, de was, de schoonmaak en het wassen van de auto. Zo verminder je het verbruik van leidingwater met meer dan de helft. Lees meer hierover in de rubriek De Tuin. Was je auto met een emmer. Als je de auto wast met een tuinslang ben je al snel 200 liter water kwijt. Je auto wassen met enkele emmers water en een spons geeft een evengoed resultaat en je hoeft er geen tientallen liters drinkwater voor te verspillen. 51

52. De tuinDe tuin Strategie # 29 : Gebruik milieuvriendelijkeStrategie # 29 : Gebruik milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen in de tuinbestrijdingsmiddelen in de tuin Ongeveer 80% van de chemische stoffen van bestrijdingsmiddelen die je in de tuin gebruikt, komt terecht in het grondwater of spoelt weg naar onze beken en rivieren. Daarnaast verdelgen ze het nuttige bodemleven. Op de koop toe kosten al die chemische verdelgers een pak geld dat je beter kan gebruiken voor iets nuttiger! Vermijd pesticiden in je tuin en kies voor groene bodembedekkers. In een 'natuurlijke' tuin gebruik je geen bestrijdingsmiddelen maar je werkt mee met de natuur. Om ongewenste kruiden voor te zijn, hoef je enkel de bodem te bedekken met de planten die je zelf kiest. Volgens de functie van de plek in je tuin, kies je voor lang of kort gras, bloeiende borders of een beplanting met struiken en kruiden. Bodembedekkende planten besparen je tegelijk heel wat werk en tijd; door hun meestal dichte groeiwijze krijgt het onkruid geen kans. Gedaan dus met onkruid wieden en schoffelen. Je kan kiezen voor een combinatie van bodembedekkende planten. Op die manier wisselen bloei en groei voortdurend af. Het oogt ook mooier en bovendien heb je toch nog resultaat als een bepaalde soort niet goed groeit. Als je er onmiddellijk wil invliegen en zo snel mogelijk wil genieten van een bloementapijt in je tuin, doe dan indien nodig eerst wat extra knowhow op. Geniet eveneens van het enorme online aanbod van bodembedekkende planten. Je kiest en je krijgt ze thuis opgestuurd. Je kan natuurlijk ook naar een tuincentrum gaan in je buurt. 52

53. Geen zin om te beginnen experimenteren met planten als bodembedekkers? Dan kan je opteren voor de aankoop van 'droge' fijne bodembedekkers zoals houtkrullen (goedkoop maar gaan niet lang mee), houtschors, kokoschips en cacaodoppen. De laatste twee zijn wat duurder maar hebben goede eigenschappen. Ze verteren beiden trager dan houtschors en hebben geen verzurend effect. Bovendien houden cacaodoppen slakken tegen! Vermijd pesticiden op verharde oppervlaktes. Maak je verharde oppervlaktes niet groter dan nodig is. Hoe smaller het pad, hoe meer dat het betreed wordt en hoe minder kans op onkruid. Gras kan ook een alternatief zijn voor de gebruikelijke verharde oppervlakten zoals tuinpaden, opritten, Kies grote tegels, zo heb je minder voegen. Vul diepe voegen op. Veeg regelmatig het pad met een borstel, zo haal je de jonge kiemplantjes en zaden eraf of kwets ze je zodat ze afsterven. Haal manueel het onkruid tussen de voegen weg met een mes of met een voegenkrabber. Verschroei het onkruid met een speciale brander op gas. Zo worden onkruid en kiemen verschroeid. Vermijd pesticiden in de moestuin . Bemest je moestuin met (zelfgemaakte) compost. Dit zorgt voor sterke planten. Sterke planten zijn minder vatbaar voor schimmels en ziektes. Trek natuurlijke vijanden aan. Lieveheersbeestjes eten zich te pletter aan bladluizen. Egels, vogels, zweefvliegen,...ze helpen je allemaal een handje bij het terugschroeven van het ongediertebestand. Je lokt deze dieren naar je tuin door bv. een houtwal te maken, een stukje grasveld 53

54. wat hoger te laten, door water in je tuin te voorzien (vijvertje, drinkschaaltje) of door een variatie aan bloemen te planten (bodembedekkers, bloemenborders), bomen en struiken. Meer info daarover vind je hier. Zorg ervoor dat je niet elk jaar hetzelfde teelt op hetzelfde stukje grond. Pas een teeltafwisseling toe van 6 jaar. Zo vermijd je bodemziektes. Hou je grond bedekt met een mulchlaag in de winter n de zomer. Je kan hiervoor dode planten gebruiken, herfstbladeren, maar ook grasmaaisel, houtsnippers of compost. Het is een heel natuurlijke ingreep. Denk maar aan de bladeren die in de herfst op de bodem terecht komen van een bos. Jaarlijks kan je de border tot twee maal toe mulchen. Compost is hiervoor uitermate geschikt. In de herfst houdt de mulchlaag de zomerwarmte in de grond en vormt ze een isolerende laag tegen de winterkou. Compost verbetert de bodemstructuur en geeft voedsel aan het bodemleven. Mulchen in de lente en de voorzomer geeft de border een basisbemesting en helpt de grond vocht en voedingsstoffen vast te houden. Ook visueel zorgt compost voor een mooie, zwarte laag onder je vaste of eenjarige planten. In de eerste maanden vermindert de mulchlaag bovendien ook de onkruidgroei. Een laagje van enkele centimeters dik volstaat. vermijd insecticiden in en rond het huis Begin met een goede basishygine. Dit voorkomt het opduiken van hinder zoals schimmel, vliegen, wespen, mieren, kakkerlakken en dergelijke. Bijzondere aandacht moet je schenken aan de hygine van de vloeren, maar ook van de werktafels of alle andere oppervlakken die in aanraking komen met voedsel. 54

55. sluit vuilnisbakken hermetisch af. Een vuilnisbak die hermetisch afgesloten kan worden, voorkomt dat het afval dieren aantrekt. Verpakkingen die bestemd zijn voor recyclage bevatten nog etensresten die ongewenste bezoekers kunnen aantrekken. Je kan eerst deze verpakkingen afspoelen. Laat geen voedsel achter in de open lucht, of het nu gaat om maaltijden of kruimels. D milieuvriendelijk 'miericide': zelfrijzende bloem. Strooi wat zelfrijzende bloem in de buurt van het mierennest. Mieren zijn voortdurend op zoek naar voedsel. Zelfrijzende bloem is eetbaar en heeft een nevenwerking: in contact met water rijst het wat de mieren zal doen opblazen en sterven. Binnen een paar dagen is de kolonie uitgeroeid. Efficint en goedkoop! Doe meer kennis op over het natuurlijk bestrijden van ongedierte in en rond je huis. Strategie # 30 : Maak efficint gebruik van waterStrategie # 30 : Maak efficint gebruik van water Vang het regenwater op in een regenton. Een regenton is de eenvoudigste en goedkoopste oplossing om water op te vangen. Het is kostenbesparend ; door regenwater te gebruiken voor verschillende doeleinden zoals planten water geven, auto wassen,...,ga je al gauw tot 7000 liter drinkwater besparen per jaar! 55

56. Regenwater is kalkarm water. Dit is beter voor de meeste planten. De riool wordt minder belast. Je krijgt er meestal een subsidie voor. (ga na bij je gemeente) Er zijn eikenhouten regentonnen die heel mooi staan in de tuin. Het is handig in gebruik door het kraantje of de pomp. (afhankelijk van welk model) Als je van plan bent om veel water op te vangen dan kies je beter voor een regenwaterput of regenwatertank. Deze vangen het regenwater op dat op je dak terecht komt. !!! opgelet!!! Het is af te raden om regenwater te gebruiken als drinkwater, voor de persoonlijke hygine, voor de bereiding van voeding en in de vaatwasmachine. Sproei alleen waar nodig en kies het koelste moment van de dag. Hierdoor ga je verdamping tegen; het water is immers bedoeld voor de bodem. Je bespaart 1000 liter per maand als je enkel sproeit als het echt nodig is. Zeg neen tegen een gazonsproeier; deze verbruikt op een uur evenveel water als een familie met vier personen op n dag! Als het niet anders kan, opteer dan voor een moderne, spaarzame gazonsproeier. Bedek je tuin met een mulchlaag (zie boven). Deze laag organisch materiaal houdt de zon weg en zal er voor zorgen dat de bodem langer vochtig blijft. 56

57. Voeg milieuvriendelijke, absorberende polymeren toe aan de grond. Deze bodemverbeteraars houden vocht langer in de grond en geven deze langzaam af aan de planten. Bovendien ventileren ze de grond. De hoge absorptiegraad van de polymeren zorgt voor een geventileerde grond en vermijdt harding van de grond. Het geabsorbeerde water zal stelselmatig worden afgestaan. Het product is verkrijgbaar in verschillende korrelgroottes, naargelang de noden van de grond. Kies voor planten die weinig water nodig hebben Enkele voorbeelden van planten en bomen die weinig water nodig hebben zijn: cactussen, bepaalde grassoorten, hortensia's, rododendrons, lavendel, vrouwenmantel, vlinderstruik, jeneverstruik, de es, de olijboom, zuurbes, rozemarijn,... Strategie # 31 : Beperk je tuinafvalStrategie # 31 : Beperk je tuinafval Bespaar tijd, moeite en geld door je tuinafval te beperken! Hoe minder gras, hoe minder tuinafval. Een grote gazon vraagt veel onderhoud. Er bestaan mooie alternatieven (zie verder). Ze zorgen voor minder afval en besparen je heel wat werk. Maai minder je gras! Gebruik traaggroeiende grassoorten zoals het fakkelgras of Barkoel; tot 40 % minder maaibeurten zal je moeten doen en je zal tot bijna de helft minder maaisel moeten afvoeren. Inderdaad, een pak minder werk dus. Als je kiest je gazon te bemesten, kies dan voor organische meststoffen met een laag stikstofgehalte en een hoog fosfor- en kaliumgehalte. Veel stikstof zorgt voor een groeiexplosie, waardoor ook het aantal maaibeurten de hoogte inschiet. Fosfor en kalium zorgen dan weer voor een stevige grasmat. Als je dus meststoffen 57

58. koopt, kijk dan op de verpakking naar het gehalte stikstof(N), fosfor (P) en kalium (K) in de NPK-verhouding. Hoe minder stikstof, dus hoe lager het eerste getal, hoe beter. Kies daarom voor een N-getal van 9 tot zelfs 4. Voor nog minder grasafval is de aankoop van een mulch-of combimaaier de oplossing. Die versnipperen het grasmaaisel zo fijn dat het tussen de grassprietjes valt. Je hoeft dus niet meer de opvangzak te ledigen en de grasmat wordt nog eens extra bemest. Een sportievere optie is de handgrasmaaier. Dit ouderwetse maaiertje vind je tegenwoordig in een modern en kwalitatief kleedje. Als je tuintje niet groot is, is dit de beste oplossing...en je kan zelfs op zondag je gras afrijden! Zowel voor traaggroeiend gras als voor mulch-en combimaaiers krijg je een provinciale subsidie! Vraag na bij je gemeente! Strooi een dunne laag grasmaaisel onder struiken en planten Dit dient als deklaagje en bemest bovendien nog eens de vegetatie. Grasmaaisel kan je ook in de moestuin als mulchlaag gebruiken. Een laagje van zon 3 cm zorgt ervoor dat de meeste onkruidsoorten wegblijven. Kies bomen en struiken in functie van de ruimte waarover je beschikt in je tuin. Als de boom of struik de ruimte heeft om te groeien tot zijn normale grootte zal je veel minder moeten snoeien. Bovendien zal de vorm ook mooier en natuurlijker zijn. Bekijk dus goed de afmetingen vooraleer je een struik of boom koopt. Laat de gevallen bladeren gewoon liggen onder bomen en struiken. Ze zullen spontaan vergaan en de grond bemesten met een mooie zwarte grond als resultaat net zoals in het bos. Als je toch een deel van de afgevallen bladeren wil wegdoen, kan je ze ook op de compost gooien of een aparte hoop maken en ze laten verteren . Je kan de bladeren samenhouden binnen een omheining van kippengaas. Doe het met scharrelende kippen! Haal deze milieuvriendelijke afvalverwerkers in huis, of beter in de tuin! Voor zij die voldoende ruimte in de tuin kunnen vrijmaken: kippen 58

59. zijn zr goede afvalverwerkers. n kip verwerkt jaarlijks een goede 50 kilo organisch afval zoals etensresten en groen- en tuinafval. Bovendien zorgen ze voor een snelle verwerking van je afval zodat het geen dagen staat te stinken in de zomer. Nog een voordeel is dat kippen houden en verzorgen een ontspannende bezigheid is n leuk is voor de kinderen. En 'last but not least': is er een beter ei dan een vers geraapt ei van je eigen kippen? Ben je een totale leek in het houden van kippen? Word een kippenexpert met deze mooie brochure. Sommige gemeentes subsidiren het plaatsen van een kippenren en het houden van kippen. Om te weten of jouw gemeente het ook doet, neem contact op met de milieudienst. Composteer! Composteren is de ideale manier om zoveel mogelijk van je groente-, fruit- en tuinafval opnieuw te verwerken tot een nuttig product dat je in je tuin kan gebruiken. Het is eenvoudig en vraagt slechts een kleine inspanning. Elk tuintype is geschikt voor compostering. Je moet wel het systeem zoeken dat het bestbij jouw tuin, tuintje, binnenplaatsje of zelfs balkon past. Zo kan je kiezen voor een compostvat indien je een kleine tuin hebt, compostbakken voor een grotere tuin en een wormenbak voor een binnenplaatsje of balkon. Het eindproduct of compost is een droge substantie die ruikt naar bosgrond. Het geeft structuur aan je bodem en activeert het bodemleven, kortom: het verbetert je grond. Compost maakt een zware bodem luchtiger, zodat water er gemakkelijker doorstroomt. In zanderige bodems houdt hij het water net beter vast. Elk grondtype heeft dus baat bij compost. Je kan de compost in de moestuin gebruiken, rond bomen aanbrengen om de wortels te beschermen, in bloembakken, in plantputten van bomen of struiken Hoe starten? Lees deze overzichtelijke gids en je weet genoeg! Succes! 59

60. Verwerk je snoeihout Leg je snoeihout op hopen in een hoekje achteraan je tuin. Zo vorm je een ideale schuilplaats voor egels en andere diertjes (zie verder). Snoeihout kan je ook mooi horizontaal schikken tussen een dubbele rij paaltjes, de takkenwal. Zo lijkt het wel een vlechtwerk en kan het als een soort schutting of afbakening dienen. Je zal bovendien veel diertjes aantrekken van allerhande vogels tot egels, ...kortom je haalt een stukje natuur in je eigen tuin! Hoe aan de slag? Sla twee rijen paaltjes in de grond met een ruimte van ongeveer 50 cm tussen elk paaltje. Hiervoor kan je een sterke tak gebruiken die je onderaan hebt aangescherp. Sla hem vervolgens 50 60 cm in de grond en zorg ervoor dat hij ongeveer een meter boven de grond uitsteekt. Een andere optie is het snoeihout verhakselen en een deel gebruiken voor de compost of als bodembedekker. Een verhakselaar is een duur apparaat. Je kan het dus gezamenlijk aankopen met andere mensen, je kan het huren of tweedehands kopen. Strategie # 32 : Kies voor duurzaam tuinmeubilairStrategie # 32 : Kies voor duurzaam tuinmeubilair Als je van plan bent nieuw tuinmeubilair te kopen, kies dan bij voorkeur voor Europees hout met het FSC-label. Dit label garandeert je tuinmeubilair uit duurzaam bosbeheer. Gebruik slechts tuinverlichting wanneer het echt nodig is en kies dan voor tuinverlichting op zonne-energie. Tuinverlichting ontregelt het dagen nachtritme van dieren en planten. Wil je een groot zwembad? Kies dan voor een zwemvijver. Bij vele mensen heeft een vijver een negatieve bijklank: ze denken dan aan een zwarte of groene stinkende poel. Dit zijn meestal 60

61. tuinvijvertjes die geen plantenzuivering hebben en die na jaren zonder onderhoud zijn dichtgeslibd en beginnen te stinken. Een ecologische zwemvijver is een prachtig stukje natuur in je tuin. Het is een tuinvijver met een diep gedeelte om te zwemmen en waarin eventueel vissen kunnen leven. Zo'n zwemvijver wordt ecologisch gezuiverd via een groot filtergedeelte. Voordelen van de zwemvijver zijn dat ze mooi te integreren zijn in de tuin. Het oogt natuurlijk. je hebt geen chemicalin nodig, je hebt een laag electrisch verbruik, je moet geen dure pomp-en filterinstallatie kopen. Het is tevens mogelijk om de zwemvijver door behulp van zonnepanelen te verwarmen. Als je de foto's bekijkt van ecologische zwembaden, ben je waarschijnlijk aangenaam verrast. Je vindt er ook verdere informatie. Strategie # 33 : Begin met je eigen ecologischStrategie # 33 : Begin met je eigen ecologisch moestuintjemoestuintje Seizoensgebonden groenten zijn een duurzame keuze. Als die dan biologisch n zelf gekweekt zijn, zijn ze zo duurzaam als maar kan! Bovendien is tuinieren ontspannender dan dat je zou durven denken en het opeten van je eigen groenten is een ervaring die je heel veel voldoening geeft. Nog een voordeel: je kan planten wat je graag eet! Je vindt allerhande informatie over ecologisch tuinieren op internet en in de boekhandel. Daarnaast heb je ook vrij veel keuze in de boekhandel. Kies je een goed boek dat bij je aanspreekt en begin eraan! Leer en geniet ervan! Hier vind je een link naar n van de vele interessante boeken over ecologisch tuinieren.. Begin gemakkelijk; kies voor planten die sterk zijn en naarmate je meer ervaring hebt, ga dan voor de moeilijkere. Voorbeelden van makkelijke groenten zijn pompoenen, courgetten, ruccola, 61

62. waterkers,... Als je geen ruimte hebt voor een moestuintje, dan heb je altijd de mogelijkheid om samen met andere mensen een gemeenschappelijk stuk land te verzorgen...of kijk of er in je buurt een volkstuin is waar je een stukje perceel kan bewerken. 62

63. Bouwen of verbouwenBouwen of verbouwen Als je gaat bouwen of verbouwen, doe het dan op een doordachte manier. Dan hoef je je de komende 30 tot 40 jaar geen zorgen te maken over kostelijke aanpassingen. Strategie # 34Strategie # 34 : Bouw duurzaam: Bouw duurzaam Ken de principes van duurzaam bouwen. 1. Kies de juiste locatie, zodat je je weinig moet verplaatsen. 2. Geef de voorkeur aan verbouwen, gebruik wat er is. 3. Bouw slim: functioneel, flexibel, aanpasbaar en toegankelijk. 4. Bouw compact met oog voor passieve zonne-energie. 5. Isoleer de volledige buitenschil. 6. Zorg voor winddichtheid en ventilatie. 7. Kies voor efficinte verwarming. 8. Kies voor efficinte warmwaterproductie. 9. Ga slim om met water en regenwater. 10.Beperk het gebruik van elektriciteit. Meer uitleg over deze principes vind je hier. 63

64. Zorg voor een goede voorbereiding: hoe beter je genformeerd bent, des te meer je huis aan je verwachtingen zal voldoen. 1. Vraag advies of zoek een cursus Hiervoor kan je terecht bij verschillende organisaties. Je kan ook bij je gemeente informeren. 1. Centrum Duurzaam Bouwen: www.centrumduurzaambouwen.be Dialoog: www.dialoog.be Provinciaal Centrum voor Duurzaam bouwen en Wonen KampC: www.kampc.be Milieuadvieswinkel: www.maw.be Zonnewindt: www.zonnewindt.be Steunpunt Limburg duurzaam bouwen: www.wegwijzerduurzaambouwen.be Specifieke informatie vind je op volgende websites: Energie: Vlaams Energieagentschap (VEA): www.energiesparen.be Water: Waterloket: www.waterloketvlaanderen.be Bio-ecologisch bouwen: Vibe (Vlaams Instituut voor bio- ecologisch bouwen): www.vibe.be Passiefhuizen: Passiefhuis platform: www.passiefhuisplatform.be Goedkope zonnepanelen: Twinergy: www.twinergy.be Zie meer in rubriek verbouwen. 64

65. 2. Doe voorbereidend denkwerk Stad of platteland? Weet dat door in een stads- of dorpskern te wonen je heel veel spaart aan vervoerskosten. Nieuw huis of oud

Ga Voor Duurzaam

Environment

Transcript of Ga Voor Duurzaam