fosfor 3-2015

ZORGEN VOOR ELKAARParticipatie in gezondheidszorg

nummer 3

FOSFOR | 2

@FOSngo www.facebook.com/FOSngo www.fos-socsol.be

COVERFOTO © REPORTERS

inhoud

04 10

07 08 12

mET dE STEun van

GENDER EN taalTermen zoals ‘werknemer’, ‘werkgever’

en andere beroepsnamen die in de tekstengebruikt zijn voor groepen van mensen,

slaan telkens zowel opvrouwen als op mannen.

04

07

08

10

12

15

focusGEzOndhEidShERvORminGin dE andESREGiO:mEER cEnTEn, mindER inSPRaak

interviewnOOiT mEERTERuG naaR vROEGER

uit het ZuidenGEzOndhEidSdiEnSTEnwORdT SPiEGEl vOORGEhOudEn

en BiJ ons? GEzOndhEid vOOREn dOOR PaTiënTEn

in BeweGinGFOS-camPaGnE GaaT dOOR!

oP BeZoeK BiJFRançOiSE in jOhannESbuRG

FOSFOR is een uitgave van fos - Fonds voor Ontwikkelingssamenwerking ElFDE jaaRGaNG nummer 3 (sept. - okt. - nov. 2015) SamENStElliNG EN EiNDREDactiE dries merre vORmGEviNG sp.a grafische dienst DRukkERij druk in de weer - gedrukt met vegetale inkten op 100% gerecycleerd papier mEDEwER-kERS caroline bal, lien bauwens, naomi de bruyne, Felix dewitte, wim leysens, anna ushamba, liesbet vangeel, Françoise vermeersch, david verstockt en jo vervecken FOtO’S © fos tenzij anders vermeld. mEER NiEuwS van fos ontvangen? abonneer je op onze maandelijkse nieuwsbrief via www.fos-socsol.be, word fan van fos op via www.facebook.com/FOSngo en voeg ons toe op via @FOSngo

FOSFOR | 3

Ook patiënten zijn experten. ze heb-ben hun eigen gezondheidsbeleving en eigen wensen. Een goed gezond-heidsbeleid werkt daarom enkel via inspraak, participatie en gedragen be-slissingen. Expertise en terreinkennis spelen daarbij een belangrijke rol. de

ziekenfondsen, als medebeheerders van de belgische ziekteverzekering, hebben die kennis opgebouwd. zowel op budgettair, administratief als sociaal vlak. dat laatste is cruciaal. ziekenfondsen zijn ledenbewegingen en ver-dedigen dan ook hun leden op alle mogelijke vlakken. ze nemen het daarbij niet enkel op voor patiënten maar ook voor gezonde leden. de ziekenfondsen nemen de laatste jaren meer initiatieven om hun leden te betrekken, via onder meer bevragingen.

Evelyne Hens | directeur studiedienst Socialistische mutualiteiten

Gezondheid is veel ruimer dan alleen gezondheidszorg. Sociale determinan-ten zoals huisvesting, sanitaire voor-zieningen, onderwijs, enzovoort, zijn eveneens belangrijk om gezond te zijn. Er zijn experten in elk van die sectoren die technisch advies kunnen geven bij

het maken van een beleid, maar hun kennis is zeer spe-cifiek en daardoor te beperkt. Een gezondheidsbeleid dat erop gericht is om gezondheid voor iedereen toegankelijk te maken, kan dus niet overgelaten worden aan experten alleen. de participatie van lokale gemeenschappen is veel essentiëler. zij hebben een doorleefde ervaring met al deze sectoren. het is enkel door actie en mobilisering van lokale gemeenschappen dat het recht op gezondheid voor ieder-een geclaimd kan worden. bovendien heeft het gevoel van controle en inspraak in je eigen leven op zich al een positief effect op je gezondheid.

louis Reynolds | vice-voorzitterPeoples’ health movement - zuid-afrika

edito

Annuschka Vandewalle,

algemeen secretaris

de kwaliteit van gezondheidszorg hangt niet alleen af van betaalbaarheid maar ook van de participatie die de mensen erin krijgen.

Gezondheidszorg van en voor de mensen!Gezondheidszorg lijkt een individuele bekommer-nis, maar dat is het niet. Er zijn heel wat mensen bij betrokken, van de fabrikanten van geneesmiddelen tot de verpleegsters die de zorg leveren. Er is ook nood aan een overheid die een goed beleid uitstip-pelt waardoor de zorg kwalitatief en betaalbaar is. daarbij is solidariteit een essentieel begrip, want zonder wordt gezondheidszorg al snel peperduur. Solidariteit zorgt voor een betaalbare zorg voor ie-dereen, maar vereist ook inspanningen. kortom; gezondheidszorg is van en voor de mensen.

daarmee is de kous niet af. Solidariteitsmechanis-men en herverdelende structuren kunnen de zorg betaalbaar maken, maar daarom is die niet perse afgestemd op de noden van de zorgbehoevenden. Om ervoor te zorgen dat gezondheidszorg echt van en voor de mensen is, is participatie noodzakelijk. die evidentie is niet overal even wijd verspreid, toch zien we in heel wat landen dat het thema aan belang wint.

in sommige landen zijn er bijvoorbeeld gezond-heidscomités opgericht door de overheid om men-sen directe inspraak te geven in het beleid. maar de effectiviteit van die organen is volledig afhan-kelijk van de goede wil van politici. daarom zijn er ook heel wat middenveldorganisaties die de grie-ven van de bevolking proberen over te brengen aan de overheden. dat verloopt echter niet altijd zonder slag of stoot. Gezondheidsbeleid is erg complex en kent heel wat actoren die niet noodzakelijk dezelf-de belangen hebben als de bevolking.

Ook bij ons is er participatie via de mutualiteiten. daarbij spant men zich meer en meer in om de men-sen rechtstreeks naar hun mening te vragen. Er is duidelijk nog werk aan de winkel, maar het is hoop-gevend om te zien dat de populariteit van participatie in de gezondheidszorg in heel wat landen toeneemt. door het onderwerp uitvoerig te belichten in dit ma-gazine willen we dan ook dat dat zo blijft.

#FOSStelling:PARtiCiPAtie in geZOnDHeiDSBeleiD MOet VOORBeHOUDen ZiJn VOOR eXPeRten

tweet mee via @FOSngo en #FOSstelling

FOSFOR | 4

gezondheidshervormingin de Andesregio:meer centen, minder inspraakDe Zuid-amerikaanse overheden pronken met een verdubbeling of zelfs verdrie-dubbeling van de uitgaven voor gezondheidszorg de voorbije vijf jaren. Bovendien kunnen ze sterke cijfers voorleggen voor de aanpak van sommige ziektes en ver-leende diensten. maar van een grondige hervorming is er geen sprake en nog veel minder van reële participatie, inspraak en sociale controle vanwege de mensen in het gezondheidsbeleid. Die staan daarvoor nochtans sterk genoeg in hun schoenen.

FOSFOR | 5

Privéfirma’s verdienengrof geld aan de bouw en uitbatingvan ziekenhuizen

In Peru, Ecuador en Bolivia zijn het vooral midden-veldorganisaties die de belangen van mensen be-hartigen wanneer het gezondheidsbeleid van een regering wordt uitgestippeld. De manier waarop de stem van het volk met de politiek verbonden is, laat weinig kritiek op de regering toe en heeft weinig in-vloed op het beleid. FOS werkt daarom samen met verschillende organisaties die hun steentje bij pro-beren te dragen aan het maatschappelijke debat in de drie landen. Het is echter enorm moeilijk om gro-te revoluties te ontketenen. Economische belangen en eigenzinnige regeringen die geen zin hebben in een open debat verhinderen vaak vooruitgang.

PERuEen mooi voorbeeld van een land met een gebrek aan inspraak in de gezondheidszorg is Peru. In 2013 zette de regering er het parlement buitenspel om de gezondheidszorg sneller te privatiseren. De her-vorming moest officieel besproken en goedgekeurd worden in de Nationale Gezondheidsraad, daarin was maar één organisatie uit de civiele maatschappij ver-tegenwoordigd. Die organisatie was Foro Salud, een partner van FOS. Ze stemde er als enige tegen de hervorming.

De nationale en regionale gezondheidsraden kunnen in Peru advies geven, maar hun beslissingen zijn niet bindend. Bovendien roept het ministerie van Gezond-heidszorg de meeste regionale raden nooit bijeen. Toch rekent de Peruaanse overheid al decennialang op de gratis en belangeloze inzet van de burger om de gezondheidszorg te verbeteren. Dat komt vooral tot uiting bij de duizenden gezondheidspromotoren. Dat zijn vrijwilligers, vaak vrouwen, die van deur tot deur gaan om gezondheidsthema’s te bespreken. Ze krijgen jammer genoeg weinig erkenning van de overheid, laat staan inspraak in het beleid.

In Peru opent enkel hevig protest op straat en in de media de deuren voor beleidsbeïnvloeding. De over-heid weigerde jarenlang om Foro Salud te erkennen als gesprekspartner. Toch bleef de organisatie vol-harden en zette ze haar werk verder. Plots schoven de minister van Gezondheidszorg, de directeur van de ziekteverzekering voor armen en andere hoge functi-onarissen aan bij de nationale bestuursraad van Foro Salud eind april 2015. Daar luisterden ze naar de klachten en suggesties van de vertegenwoordigers uit de regio’s.

Die luisterbereidheid betekent helaas nog geen koers-wijziging, want daarvoor zijn de economische belan-gen te groot. Privéfirma’s verdienen grof geld aan de bouw en uitbating van ziekenhuizen. Die worden gefi-nancierd door de overheid en weinig gecontroleerd, zo ontstaan er grote winstmarges. De dienstverlening is er vaak gebrekkig, want men moet besparen om meer winst te boeken. Het personeel heeft er minder rech-ten en de patiënten krijgen amper inspraak.

Dan is er nog de farmaceutische industrie. De onder-handelingen over nieuwe vrijhandelsverdragen zijn zelfs voor het parlement geheim. De Peruanen kunnen enkel vaststellen hoe ze peperdure geneesmiddelen uit eigen zak moet betalen, bij gebrek aan generische alternatieven. In de verdragen worden intellectuele rechten en patenten tot meer dan 30 jaar verlengd en wordt de vrijheid van de overheid bij het aankopen van medisch materiaal aan banden gelegd.

Vooral op vlak van seksuele gezondheid betreedt de burger het publieke strijdtoneel. Een brede waaier aan vrouwenorganisaties, met FOS-partner Promsex voorop, verzamelde ruim 80.000 handtekeningen om het parlement te dwingen een wetsvoorstel te be-spreken dat abortus toelaat in geval van verkrachting. Daarop stuurden protestantse en katholieke kerken prompt tienduizenden burgers de straat op om het on-geboren leven te beschermen.

EcuaDORIn Ecuador voert FOS-partner Luna Creciente een gelijk-aardige strijd. De organisatie brengt allerlei sociale en inheemse organisaties op de been, om het recht van de vrouwen te verdedigen. De versoepeling van het verbod op abortus neemt hierbij een belangrijke plaats in. Door de toenemende druk dreigde president Rafael Correa af te treden indien het parlement de abortuswetgeving zou versoepelen.

Ecuador kent een progressief regime dat van bovenaf een verregaande hervorming van de gezondheidszorg oplegt,

FOcuS

FOTO linkSGezondheidspromotoren vanForo Salud

FOTO REchTSFOS-partner FEcaFEb geeftEhbO-cursussen aan koffieboeren

FOSFOR | 6

maar hierbij weinig ruimte laat voor inspraak. Dat gebeurt onder andere door coöptatie, hierbij wordt de beweeg-ruimte van experten en volksleiders beperkt door hen po-litieke postjes aan te bieden.

Movimiento Mujeres por la Vida, ook een FOS-partner, heeft een bewonderenswaardige expertise opgebouwd met haar enquêtes in ziekenhuizen en bijhorende ver-slagen. Toch kan de organisatie niet luidop hameren op verbeterpunten, want dan krijgt ze het verwijt dat ze de oppositie in de kaart speelt. Uit strategische over-wegingen kiest men ervoor om dicht bij Correa aan te leunen. Zo kan er volgens de organisatie meer invloed uitgeoefend worden.

FOS-partner Fundación Donum roeit wel tegen de stroom in. Een grondig wetenschappelijk onderzoek toonde aan hoe de toegenomen overheidsuitgaven voor gezondheidszorg in Ecuador vooral in de zakken ver-dwijnen van enkele machtige privé-bedrijven. Het is wel moeilijk om hierover een publiek debat op gang te krij-gen. Veel experten en organisaties durven zich niet uit te spreken, uit vrees dat de Ecuadoraanse overheid de geldkraan dichtdraait. Tenslotte worden boerengemeenschappen, die durven op-komen tegen de buitenlandse mijn- en oliebedrijven, gecri-minaliseerd door de overheid. Dat gebeurt niet uitsluitend in Equador, maar evengoed in Peru en Bolivia. De vervuiling van lucht en drinkwater brengt de gezondheid van de loka-le bevolking dan wel in gevaar. Maar de overheid heeft de bedrijven die ervoor verantwoordelijk zijn nodig om net die gezondheidsprogramma’s te kunnen betalen.

BOliviaIn Bolivia belooft de socialistische president Evo Morales al jarenlang een grote topontmoeting met alle volksor-ganisaties over gezondheid. Maar het komt er niet van, ondanks allerlei veelbelovende artikels in de progres-sieve grondwet. Vooral de economische belangen in de sector en de privileges waaraan sommige ziekenkassen willen vasthouden, gaan inspraak tegen.

Ondanks het exorbitante communicatiebudget van de regering, doorprikte het middenveld de goednieuws-show. Recent kwam aan het licht dat het nationale ge-zondheidsbudget veel lager ligt dan gedacht werd én gecommuniceerd is. Het nationale gezondheidsbudget

bestaat slechts uit 3,2% van het BNP. Daarmee zit Bo-livia samen met Haïti en Nicaragua op de allerlaatste bank.

FOS-partner Alternativa, besefte samen met de fede-ratie van koffieboeren FECAFEB dat er heel wat schort. Om in aanmerking te komen voor sociale gezondheids-programma’s moet men over de juiste papieren en docu-menten beschikken. Als de boeren die papieren bezitten moeten ze ook nog toegang hebben tot een ziekenhuis of gezondheidspost en dat is niet zo vanzelfsprekend.

De lokale gezondheidsraden uit Bolivia functioneren niet zoals de wetgeving het voorschrijft. Dat komt doordat de mensen niet voldoende op de hoogte zijn van hun rech-ten en de lokale overheden dus hun gang gaan, zonder de nodige sociale controle. Hetzelfde verhaal dus als in Peru en Ecuador: de nodige politieke en institutionele wil ontbreekt om de burgers reële inspraak en participa-tie te geven in het gezondheidsbeleid van hun gemeente, provincie en land. Maar dat ontneemt onze FOS-part-ners de moed en volharding niet om hun sociale strijd verder te zetten en te wegen op het beleid. ✪

tEkSt FEliX dE wiTTE, david vERSTOckT, dRiES mERRE FOtO’S FOS & REPORTERS

FOcuS

Mensen zijn niet voldoende opde hoogte van hun rechtenwaardoor de lokale overhedenhun gang kunnen gaan

FOSFOR | 7

met fiere blik poseert Naume Pauleni mafurende voor de camera in haar t-shirt van união Provincial dos camponeses de manica, de vakbond die kleinschalige boeren in de provincie manica in mozambique verenigt. we ontmoeten haar in Nyatsungo, een dorpje in het westen van het land. Ze nam er deel aan één van de gezondheidstrainingen van de organisatie. Die hebben haar leven veranderd.

Naume is een 57-jarige moeder en grootmoe-der. Ze trouwde op haar zestiende omdat haar ouders het moeilijk hadden om hun tien kin-deren te onderhouden. Nu is ze boerin in het landelijke dorpje Nyatsungo, bij Chimoio. Ze verhuisde na de dood van haar man om dichter bij haar kinderen te zijn. Ze woont al zeven jaar bij haar jongste zoon.

Niet lang nadat ze verhuisde, sloot Naume zich aan bij de boerenassociatie van het dorp. Via hen kreeg ze training van de gezondheidsacti-visten van vakbond União Provincial dos Cam-poneses de Manica (UCAMA), een partner van FOS. De trainingen focussen vooral op preven-tie en gezondheidspromotie. De activisten ge-ven uitleg over voeding en basishygiëne.

een groot deel van de training gaat over voe-ding. Hebben de vorige sessies al vruchten af-geworpen?Ja hoor! Dankzij UCAMA hebben we onze ge-woontes al heel wat gewijzigd. Onze maaltijden bevatten traditioneel te veel koolhydraten en te weinig proteïnes en vitamines. Sadza, een dik-ke tarwepap, was het hoofdingrediënt bij elke maaltijd. Daarbij aten we wat gedroogde vis en bladgroenten die we blijkbaar ‘plat’ kookten. Dankzij UCAMA leerden we gebalanceerde en

gezonde maaltijden bereiden, met de oogst uit onze tuin. Vroeger verkochten we al onze groen-ten en kochten we met de opbrengst zetmeelrij-ke en vette voeding. Nu houden we een deel van de groenten om zelf te gebruiken.

Andere workshops gaan over hygiëne. Kan je al verschil merken ten opzichte van vroeger?Er is al heel wat veranderd. We gebruikten de omringende bossen en velden om naar het toi-let te gaan, maar dat gaf ons niet veel privacy en was bovendien onhygiënisch. De velden waren bevuild met uitwerpselen omdat er geen afgeba-kend terrein was waarop we ons ontlastten. We hadden ook geen vaste plek om vuilnis te ver-zamelen. We gooiden papier, plastiek en ander vuilnis eender waar. Ik weet nog goed dat mijn kleinkinderen vaak diarree hadden door de on-hygiënische omstandigheden in ons dorp. Nu hebben we betere voorzieningen. We hebben een eenvoudig toilet en een vuilnisput gemaakt. Het gecomposteerde materiaal hergebruiken we als mest voor onze velden en tuinen.”

Valt het mee om alles proper te houden als je voortdurend met je dieren bezig bent?Vaak moest ik na een dag hard werken op het veld opnieuw de afwas doen, omdat de dieren het propere servies bevuilden. Na de training over basishygiëne, maakte ik een rekje waarop mijn afwas kan drogen. Het lijkt op een soort tafel, gemaakt van houten palen. Het is zo ge-maakt dat het water goed van de potten en pannen kan druppen zonder dat de honden en geiten eraan kunnen.

leren jullie ook over man-vrouwverhoudingen?Tijdens de training praatten we over de taakverdeling in het huishouden. Sindsdien ben ik overtuigd dat ook mannen hier een rol in spelen. Ik leerde mijn twintigjarige zoon huishoud-klusjes te doen. Nu kookt hij bij-voorbeeld regelmatig voor ons en helpt hij mee met de afwas (zie foto).

tot slot, hoe evalueer je de trainingen?Mijn leven is echt veel ver-beterd. Ik sta sterker in mijn schoenen. Mijn opgedane ken-nis deel ik met de vrouwen van mijn kerk en mijn schoondoch-ters. Ik wil nooit meer terug naar hoe het vroeger was. ✪

tEkSt anna uShambavERtaliNG naOmi dE bRuynE

FOtO’S FOS

nooit meer terug naar vroeger!

nAUMe PAUleniMAFURenDe neemtdeel aan de GeZondheids-traininGen van ucama.

Mijn leven is echt veelverbeterd. Ik sta sterkerin mijn schoenen

inteRView

FOSFOR | 8

uit HEt ZuiDEN

“In het begin was ik nogal stil, want ik ben maar een paar jaar naar school geweest, maar nu neem ik mijn ver-antwoordelijkheid op en heb ik mee de enquêtes afgenomen”, zegt María Magdalena Gonzales die werkt voor het gezondheidscomité van Comasa-gua in El Salvador. Bij die tevreden-heidsenquête klagen patiënten onder andere over het gebrek aan uitleg dat de artsen geven, of over de netheid van het ziekenhuis.

Het gezondheidscomité van Comasa-gua bestaat uit negen personen. Elk lid vertegenwoordigt één van de ge-meenschappen in de landelijke ge-meente. “Omdat ik ben aangesteld tij-dens een volksvergadering voel ik mij gedragen door mijn gemeenschap”, vertelt María. Het is tijdens dergelijke open vergaderingen dat FOS-partner

ACCPS de werking van de comités van het Nationale Gezondheidsforum aan de burgers voorstelt.

Vaak spreekt men in El Salvador niet vrijuit uit angst. María probeert daar-om de mensen gerust te stellen. “Ik leg dan uit dat gezondheid een recht is”, zegt ze. Intussen heeft het comi-té al goed werk verricht. “Na overleg met de directie zien we dat het zieken-huis er veel netter bij ligt. Sociale con-trole zoals de tevredenheidsenquêtes is eigenlijk niet meer dan een spiegel voorhouden en dat doen we in een sfeer van respect”, besluit ze.

ENkEl aPPlauDiSERENIn Nicaragua is de situatie complexer. De Sandinistische regering heeft er een belangrijke hervorming van de openba-re gezondheidszorg doorgevoerd. Con-

sultaties zijn nu gratis en er zijn vele nieuwe gezondheidsposten opgericht. Burgerparticipatie is voor de regering, net als in El Salvador, belangrijk. In elke gemeente worden er gabinetes de familia opgericht. Daarin bekijken ge-meenschapsleiders hoe ze het welzijn van families kunnen bevorderen. Maar een veel gehoorde klacht is dat de ga-binetes te sterk onder controle staan van de Sandinistische partij. “Zij willen enkel dat we applaudisseren”, zoals ie-mand het verwoordt.

Al is een kritische houding niet erg welkom, het belet niet dat men lo-kaal goed kan samenwerken met de gezondheidscentra. AMUN, de Nicaraguaanse mutualiteit, telt zes lokale comités of mutuas. “We wer-ken aanvullend op wat de openbare gezondheidsdiensten doen”, zegt

Gezondheidsdienstenwordt spiegel voorgehouden

Gezondheidscomités zijn stevig ingeburgerd

in heel wat landen in Centraal-Amerika.

Dankzij die comités kan de lokale bevolking

een ruime waaier aan problemen aankaarten

bij de overheden. In Nicaragua, Honduras en

El Salvador ondersteunt FOS de werking van

lokale gezondheidscomités. Toch is de mate

van inspraak in elk land verschillend.

FOTO linkS: Gezondheidscomité van lucerna, honduras.FOTO cEnTRaal: vormingssessie door alciSaOhFOTO REchTS: Gezondheidscomité van masatepe, nicaragua

FOSFOR | 9

Marìa Lucrecia Bravo Velásquez, een onderwijzeres in de gemeente Masatepe. “Onze mutua is gegroeid uit de San-dinistische vereniging van oud-strijders. Vorige zaterdag hebben we in de wijk San José een gezondheidsdag ge-organiseerd in samenwerking met het gezondheidscen-trum. De directrice heeft drie huisartsen ter beschikking gesteld, die in de voormiddag 60 personen op consultatie kregen”, zegt Marìa.

Er wordt graag samengewerkt met AMUN. “Ze slagen erin mensen samen te brengen om over gezondheid na te denken”, zegt Lic. Sandra, directrice van het gezond-heidscentrum in Masatepe. “Met de twaalf jonge promo-toren wil ik een programma ter preventie van tienerzwan-gerschappen in de gemeente uitwerken.” Op die manier kan de aanwezigheid van actieve gezondheidscomités de gezondheidsautoriteiten toch stimuleren.

BlijvEN vERBEtERENHoe zit het in Honduras, het land waar de liberale rege-ring gebukt gaat onder schandalen van fraude en cor-ruptie? In het begin van de zomer keurde het parlement de hervorming van de sociale zekerheid goed. Daarmee werd de gezondheidszorg opengezet voor privé-inves-teerders die enkel oog hebben op winst. Merkwaardig genoeg heeft het land wel basisstructuren opgezet die burgerparticipatie mogelijk maken. Elk gemeentebe-stuur richt een gezondheidscommissie op, met de be-doeling de werking van de openbare gezondheidsdien-sten te ondersteunen.

Magdalena, Ingrid, Carlos en Alma vertegenwoordigen elk een gehucht in de gezondheidscommissie van de gemeen-te Lucerna. Net als in El Salvador werden Magdalena en haar collega’s aangesteld in een open volksvergadering.

“De voorbije maanden hebben we onder andere meege-werkt aan de campagne van de lokale gezondheidsdien-sten ter preventie van chikungunya, een ziekte die via een muggenbeet wordt overgedragen. We hebben in onze ge-meenschappen ook de jongeren aangesproken om tiener-zwangerschappen te voorkomen”, zegt Magdalena.

Sinds de leden van de gezondheidscommissie de vormin-gen van FOS-partner ALCISAOH hebben gevolgd, beseffen ze dat hun commissie nog een andere rol kan en moet spe-len. “We hebben de werking van de gezondheidsdiensten in onze regio geanalyseerd en zien dat die nog veel kan verbeteren. Er zijn lange wachttijden, soms is het de be-waker aan de poort en niet een arts die beslist wie binnen mag op consultatie en dikwijls zijn er geen geneesmidde-len. Met die vaststellingen willen we het gemeentebestuur en het gezondheidscentrum confronteren.”

“De slechte kwaliteit van de gezondheidszorg en het gebrek aan medicatie zijn twee klachten die steeds maar terug-komen”, zegt José Ramón Ávila Quiñones van ALCISAOH. “Daarom moeten we de gezondheidscommissies ook een stem geven op provinciaal en nationaal niveau. Zo hebben we als platformorganisatie de voorbije twee jaar al drie ge-zondheidsfora georganiseerd. Tot onze tevredenheid stellen we vast dat de gezondheidsdiensten en de burgemeesters ons nu als gesprekspartner erkennen”. ✪

tEkSt wim lEySEnS | FOtO’S FOS

Veel klachten gaan over de slechte kwaliteit van gezondheidszorg en het gebrek aan medicatie

FOSFOR | 10

Gezondheid vooren door patiënten

Een goed gezondheidsbeleid veronderstelt inspraak en participatie van pa-tiënten. In België wordt dat principe op centraal niveau toegepast. De zie-kenfondsen zijn, als democratische ledenbewegingen, nauw betrokken bij het gezondheidsbeleid. De Socialistische Mutualiteiten vertegenwoordigen hun leden op alle beslissingsniveaus en verdedigen op die manier hun be-langen. Ze doen daarbij beroep op hun expertise en ervaring, maar leggen ook steeds hun oor te luisteren bij hun leden. FOS had hierover een gesprek met Rik Thys van het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten.

Hoe is de patiëntenpar-ticipatie in België geor-ganiseerd?In België organiseert de overheid overleg tussen verschillende actoren. Voor de sociale zeker-

heid en de ziekteverzekering hebben we het dan over de ziekenfondsen en de zorgverstrekkers, maar ook de vakbonden en de werkgevers. Na de tweede wereldoorlog was er een meerderheid akkoord dat er een nieu-we verdeling van de welvaart nodig

was. Daarbij hoorde een omvattende sociale zekerheid voor alle Belgen. Die werd ontworpen met een speci-aal overlegmodel met organisaties die reeds actief waren op dat terrein en daarbij hoorden de ziekenfondsen en vakbonden. Dat typisch Belgische overlegmodel is belangrijk voor een goed werkende sociale zekerheid. Het zorgt namelijk voor stabiliteit en duur-zaamheid en staat kortzichtige politie-ke beslissingen in de weg. Aangezien de Socialistische Mutualiteiten via het overlegmodel betrokken zijn bij de or-

ganisatie en het beheer van de sociale zekerheid, kan je zeggen dat er toen reeds een vorm van participatie van onze leden was.

Proberen jullie de leden ook op een rechtstreekse manier te betrekken bij het beleid?We nemen de laatste jaren steeds meer initiatieven om onze leden te betrekken. Onlangs deden we nog een grootschalige bevraging naar onvervulde noden. We vroegen aan onze leden welke onderdelen van

FOSFOR | 11

de gezondheidszorg volgens hen onvoldoende gedekt en verzekerd zijn. Via de enquête stelden we vast dat velen zich zorgen maken over de kostprijs van gezondheidsuitgaven. Bijvoorbeeld tandzorg, hoorappara-ten, geestelijke gezondheidszorg en oogcorrecties worden stuk voor stuk

niet of onvoldoende terugbetaald. Een goed gehoor, een duidelijk zicht, een verzorgd gebit en een gezonde geest zijn nochtans cruciaal, zowel voor het individuele gezondheid als voor het functioneren in de huidige maatschappij. Een goede ziektever-zekering van de 21ste eeuw is het aan zichzelf verplicht die onvervulde noden beter toegankelijk te maken voor iedereen. Bevragingen zijn een erg dankbaar instrument want het laat ons toe om het gezondheidsbe-leid mee te sturen in de richting die de mensen willen. Maar ook onze democratisch verkozen bestuursor-ganen spelen hun rol. En onze leden worden uiteraard ook betrokken via onze nevenorganisa-ties, zoals VIVA-SVV, S-Plus, VFG en Joetz.

we hebben het nu vooral over wat er wel of niet wordt terugbetaald. Heb-ben patiënten ook inspraak in het bre-dere plaatje, het hele gezondheids-systeem?Als we kritisch kijken naar onszelf, zijn we misschien te vaak bezig geweest met de terugbetaling, met het verzeke-ringsaspect. De laatste jaren is er een omschakeling en wordt er bijvoorbeeld binnen de organen van het Rijksinsti-tuut voor Ziekte- en Invaliditeitsver-zekering (RIZIV) ook meer en meer

gesproken over inhoudelijke keuzes in verband met gezondheidszorg. Zo is er nu ook overleg over chronisch zieken, over integrale bejaardenzorg, enzo-voort. Die zaken komen nu ook binnen de klassieke organen van de ziektever-zekering meer aan bod. We schenken ook veel aandacht aan rechten voor

patiënten, zoals het kunnen ma-ken van bewus-te keuzes over het levenseinde. We hebben dus zeker niet al-leen oog voor de

‘centen’, maar ook voor niet materiële zaken die een rol spelen in de gezond-heidszorg.

Patiënten laten steeds vaker hun stem horen via patiëntenorganisa-ties. wat is het verschil met mutua-liteiten?Zowel mutualiteiten als patiënten-organisaties bevorderen participa-tie. Als ledenorganisatie hebben wij vanuit onze bestuursverantwoorde-lijkheid ook oog voor het algemeen belang. We waken steeds over de duurzaamheid, het behoud en de verbetering van onze sociale zeker-heid, zonder daarbij ook de belangen van de particuliere patiënt uit het oog te verliezen. Een patiëntenorga-nisatie is, zoals het woord zegt, een organisatie van patiënten die vragen hebben over hun ziekte en financiële ondersteuning. Wij proberen met een ruimere kijk de belangen van niet al-leen onze leden, maar alle mensen centraal te stellen. Uiteraard speelt ieder zijn rol en is er complementari-teit. In verschillende organen van het RIZIV zitten zowel mutualiteiten als patiëntenorganisaties en daar zijn we tevreden over. Op die manier is de pa-tiëntenparticipatie dubbel verzekerd.

Op federaal niveau is het overlegmo-del sterk ingebed. is dat ook zo op

het niveau van de gemeenschappen?

In Vlaanderen is die discussie volop aan de gang, als gevolg van de staats-hervorming. Een aantal belangrijke bevoegdheden van de federale soci-ale zekerheid worden overgeheveld naar de gemeenschappen. Hoe men dat zal organiseren, is momenteel nog een open vraag. Er circuleren voorstellen en er is al een zeker en-gagement uitgesproken om ruimte te laten voor overleg bij de ‘Vlaamse sociale bescherming’. Voorlopig lijkt het er toch op dat we minder betrok-ken zullen zijn. Dat kadert misschien in de algemene tendens van de laat-ste maanden, waarbij bepaalde po-litici de rol van de ziekenfondsen in vraag stellen. De vraag is wat voor een model in de plaats moet komen. Een belangrijk argument voor het huidig model is dat onze werkings-kosten enorm laag liggen in verge-lijking met anderen. Het model van verschillende ziekenfondsen zorgt er bovendien voor dat er een gezon-de competitiviteit is, dat we allemaal ons best doen om een zeer goede dienstverlening te bieden. Daarnaast is een aanval op de ziekenfondsen, in zekere zin ook een aanval op het overlegmodel. De politieke discussie moet op Vlaams niveau nog gevoerd worden, maar wij gaan het overleg-model ten volle verdedigen! ✪

We nemen steedsmeer initiatieven om onzeleden te betrekken

tEkSt liesBet vanGeelFOtO’S nvSm

en BiJ ons

DOE mEE!

FOS ZET DOOR: SOCIALE BESCHERMING VOOR IEDEREEN!

Na een intensief voorjaar laat FOS de campagne ‘Sociale bescherming voor iedereen’ niet los. Met het hele team gaven we het beste van onszelf op de studie- en start-dag, solidariteitsmaaltijd, Tournée Sociale, parlementai-re lunch en namen we foto’s op allerlei events zoals de sp.a-ledendag, Feest in ’t Park, de Internationale Vrou-wenmars, Trefdag Linx+,...

Aan de FOS-wedstrijd in de loketten van de mutualiteit en de vakbond namen intussen al meer dan 2.500 mensen deel. Intussen zijn de winnaars bekend! Nele Gezelle en Saskia Despeghel winnen een weekend aan zee. Meedoen kan nog steeds: je kan de wedstrijdboxen nog de hele zo-mer terugvinden in de vakantiecentra van Florial en een weekendje in de Ardennen winnen.

De komende maand staan nog de volgende activiteiten op het programma:

✒ Lezing ‘Sociale bescherming en gezondheid’ door Marleen Temmerman (WHO en Agha Kahn Develop-ment Network) en Gie Goris (MO*-hoofdredacteur) op Rood zonder Remmen - 05/09 - Oostende

✒ Campagnestand op Casa Del Mundo - 06/09 - Aalst

✒ Debat ‘Sociale bescherming voor iedereen’ met o.a. Yves Hellendorf (LBCCNE), Chris Van Den Bossche (Bond Moyson West-Vlaanderen), Linda Mashingaidze (People’s Health Movement) en Francine Mestrum op Manifiesta - 19/09 - Bredene

✒ Event 11.11.11 met muziek en debat - 3/10 – Brussel

Meer info?www.fos-socsol.be/activiteitenkalender

wITTE LINTEN kLEuREN ZuID-AFRIkAANS

Eén op de vijf vrouwen in België wordt in de loop van haar leven slachtoffer van partnergeweld. Dat laat VIVA-SVV niet onberoerd: van 25 november tot 6 december roepen ze iedereen op om een wit lintje te dragen als uiting van ongenoegen tegen het geweld op vrouwen.

Mishandeling van vrouwen is jammer genoeg een wereld-wijd probleem! Daarom grijpt VIVA-SVV West-Vlaanderen die week aan om twee strijdvaardige Zuid-Afrikaanse vrouwen van het Women on Farms-project uit te nodi-gen. De vrouwen tekenen present op verschillende eve-nementen waar ze hun strijd en ervaringen uit de doeken zullen doen.

Meer weten?Neem dan zeker een kijkje op de website van VIVA-SVV West-Vlaanderen! www.VIVA-SVV.be

dE FOS-CAMPAGNE GAAt dOOR!

DEBAT SOCIALE BESCHERMING Op MANIFIESTA

Je kon het hiernaast al lezen, sociale bescherming is één van de niet te missen topics tijdens Manifiesta. Zo kan je niet enkel naar de campagnestand komen in het standendorp maar kan je ook komen luisteren naar het debat ‘Sociale bescherming voor iedereen’ met o.a. Yves Hellendorf (LBC/CNE), Chris Van Den Bossche (Bond Moyson West-Vlaanderen), Linda Mashingaidze (People’s Health Movement) en Francine Mestrum. De socialistische beweging blaast verzamelen op het rode plein waar ze je meer vertellen over hun werking.

Het volledige programma vind je op www.manifiesta.be

Op BEZOEk IN NICARAGuA, HET LAND VAN GENERAAL SANDINO

Een 25-koppige delegatie bestaande uit personeelsle-den, militanten, délégués en sympathisanten van ABVV West-Vlaanderen trok in mei naar Nicaragua. Naast het genieten van de prachtige natuur en oude koloniale steden werden er ook verschillende syndicale bezoeken gebracht aan de FOS-partners ter plekke.

De deelnemers kregen heel wat informatie over het nieuwe gezondheidsbeleid. De Sandinistische regering zet alles op alles om de gezondheidszorg weer gratis en voor iedereen toegankelijk te maken. Ze doen dit aan de hand van een bevolkingsindeling waarbij de cate-gorie (gezond, risicopatiënt, zieke of mensen met een beperking) bepaalt welke preventie en behandeling er zal worden toegepast. Daarnaast hebben ze een heel gezondheidsnetwerk opgezet waarbij zowel de lokale boer als de stedelingen zorg op maat krijgen.

Gebeten om meer te weten te komen over Nicaragua of over de reis? Bestel dan de Nicaraguabrochure die FOS in samenwerking met ABVV West-Vlaanderen heeft opgesteld. De reizigers kijken er ook naar uit om op je lokale activiteit of syndicale raad verslag te komen uit-brengen over Nicaragua en over hun ervaringen.

Om de brochure te bestellen of voor meer info contac-teer je [email protected]

MEER INFO?

@FOSngo

www.facebook.com/FOSngo

www.fos-socsol.be

FOSFOR | 14

OP BeZOeK BiJFRaNçOiSE vERmEERScHis programmaverantwoordelijkevoor FOS in deregio zuidelijk afrika

françoise woont en werkt in Johannesburg. Ze

vertelt ons over het leven in de Zuid-afrikaanse

grootstad.

Eind juni. Het is nu volop winter in Zuid-Afrika, nog tot augustus. In Johannesburg betekent dat relatief warme dagen en koude tot ijskoude nachten. ’s Avonds en ’s nachts zijn de straten van de stad verlaten, op de buurtveiligheidswachten na, die de nacht op straat doorbrengen als waren ze stakerspikketten rond een vuurkorf. Op zonnige dagen zijn de vele stadsparken gevuld met men-sen die zich in de zon opwarmen. De helft van de inwoners van de stad woont in hele of halve krotten of deelt piepkleine kamertjes die niet geïsoleerd of verwarmd zijn. De warmte van de zon is dan meer dan welkom. Dit jaar zijn er ook meer grijze dagen dan anders: door de klimaatverandering zijn er vaker stevige koudefronten die ons Arcti-sche wolken brengen vanuit het zui-den, waardoor je je in België waant op een kille grijze decemberdag.

Het is een bijzondere tijd in ons ge-zinsleven, op 18 juni werd ons zoon-tje Erwann Tendai geboren. Net op tijd om op 21 juni nog de Zuid-Afri-kaanse vaderdag mee te pikken! Ik koos voor een materniteit waar kei-zersneden uitzonderlijk zijn: in de private gezondheidszorg wordt 70% van de kindjes geboren met een kei-zersnede. In de publieke klinieken ligt dat cijfer lager, maar ik kan daar als buitenlander niet terecht. 24 uur

na de geboorte mochten we al naar huis. Hier is dat heel gewoon als er geen complicaties zijn. Best wel spannend allemaal, maar de vroed-vrouwen hadden er met veel geduld en toewijding voor gezorgd dat we vol vertrouwen aan het borstvoe-dingsavontuur konden beginnen.

Een winterbaby in Zuid-Afrika is een hele uitdaging. Ons huis is net als andere huizen niet geïsoleerd en heeft geen centrale verwarming. Op zonnige dagen is ons terras op de middag de warmste kamer in huis. Verwarmen doen we met elektri-sche kacheltjes, maar er is net aan-gekondigd dat de nu al peperdure elektriciteit nog 15% duurder wordt.

Bovendien is de elektriciteitsdistri-butie heel gebrekkig. Loadshedding is het woord dat het vaakst over de tongen rolt in gesprekken. Dat zijn de afkoppelingen van het distribu-tienet door het gebrek aan elektri-citeitsproductie. Die worden op hun beurt veroorzaakt door pannes en vertragingen in de bouw van nieuwe centrales. In Johannesburg hebben we twee tot vier keer per week pe-riodes van een viertal uur zonder

elektriciteit in huis. Vaak zonder dat we er ons echt op kunnen voor-bereiden, ondanks ingewikkelde schema’s op het internet. Onze op-laadbare lampjes op zonne-energie zijn ons dus heel dierbaar! Voor wie relatief rijk is, is loadshedding een vervelende zaak. Voor wie in krot-tenwijken woont is het een ramp en de oorzaak van veel spanningen.

Een geboorte betekent ook heel wat papierwerk. In Zuid-Afrika kan dat kafkaïaanse proporties aannemen. Sinds 1 juni moet je altijd een uit-gebreid geboorte-attest bijhebben voor internationale reizen met kin-deren. Met de wintervakantie voor de deur zorgde de nieuwe regel voor een toevloed aan aanvragen. Het ge-volg is een wachtzaal vol bundeltjes warme fleecedekentjes waar zwar-te, blanke, bruine, gele snoetjes uit

We hebben dikwijls periodes van een viertal uur zonder elektriciteit

Françoise in Johannesburg

FOSFOR | 15

piepen. Uiteindelijk moesten we slechts twee keer gaan om een geboorte-attest te ontvan-gen. We hadden geluk: het computersysteem werkte niet, maar we hadden als buitenlan-ders enkel een handgeschreven attest nodig. Zuid-Afrikaanse ouders moeten minstens drie weken wachten op het geboorte-attest, als alle computersystemen werken.

Als FOS-medewerker heb ik, zoals alle Belgi-sche werknemers, recht op 15 weken zwan-gerschapsverlof. Het voelt wel raar aan om de collega’s enkel te zien als ze thuis op bezoek komen. Bovendien komt nu de tijd van de tussentijdse verslagen aan, het moment om met de FOS-partners te zien hoe het allemaal loopt. Spijtig dus dat ik dit moet missen, maar thuis hebben we gelukkig onze handen vol! ✪

FOtO’S REPORTERS

In Zuid-Afrika woont er een grote groep mensen afkomstig uit India en Maleisië. Zij brachten een rijkdom aan culinaire invloeden mee, die een vast onderdeel werden van de Zuid-Afrikaanse keuken. Een per-fect voorbeeld hiervan is de lokale versie van de biryani-rijstschotels.

ingReDiënten- 1 kg. lamsvlees in blokjes- 1 soeplepel vers gemalen gember- 1 theelepel geplette look- 1 snuifje zout- 2 soeplepels bruine linzen- 2 kopjes volkorenrijst- 250 ml bakolie- 300 ml warm water- 6 grote aardappelen, geschild en in kwartjes gesneden- 3 grote ajuinen, fijngesnipperd- beetje boter- 6 hardgekookte eieren voor versiering

Je kan het gerecht ook met kip maken, maar dan halveer je best de kooktijd van het vlees.

BeReiDing Was het vlees en laat uitlekken ■ Wrijf het in met de gember, de look en het zout ■ Kook ondertussen de linzen 20 minuten tot ze zacht zijn. Spoel ze en laat uitlekken ■ Spoel de rijst onder lopend water. Verhit 50 ml olie in een grote pan, voeg de rijst toe en meng. Voeg 100 ml kokend water toe en laat de rijst 5 minuten met dek-sel sudderen op een medium vuur. Neem de pot van het vuur en laat het vocht verdampen ■ Verhit de rest van de olie in een andere grote pot en bak hierin de aardappelen 4 minuten tot ze goudbruin zijn. Haal de aardappelen uit de pan en zet ze opzij ■ Bak de uien ongeveer 7 minuten tot ze bruin en krokant zijn. Haal een kwart van de uien uit de olie voor de versiering ■ Voeg nu het vlees en de kruiden toe in de pan en laat het gedurende 30 minuten sud-deren ■ Haal het vlees uit de pan en maak als volgt laagjes: de aardappelen, de helft van de rijst, het vlees, de linzen, en de rest van de rijst ■ Werk de schotel af met de opzij gehouden ajuinen ■ Voeg wat boter toe en besprenkel het eten met 200 ml warm water ■ Laat de pan met het deksel op 5 minuten koken en daarna 45 minuten sudderen op een zacht vuurtje ■ Werk de schotel af met de hardgekookte eieren en serveer het lekkers met tomaten of een slaatje.

Lamsbiryaniop Malay’s wijze

kEukENtiP vaN FRaNçOiSE

Grasmarkt 105/bus 46, 1000 Brussel11de jrg. - nr. 3 - sept. - okt. - nov. 2015v.u. Annuschka Vandewalle tel 02 552 03 00 - [email protected] Gent X - P 308571

PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE

JAAR

2014FOTO

© A

LI S

ELVI

FOSFOR | jaarverslag 2014 | 2

INHOUD

mEt dE StEun VAn

GENDER EN taaltermen zoals ‘werknemer’, ‘werkgever’

en andere beroepsnamen die in de tekstengebruikt zijn voor groepen van mensen,

slaan telkens zowel opvrouwen als op mannen.

FOSFOR jaarverslag 2014 is een uitgave van FOS - Fonds voor Ontwikkelingssamenwerking ElFDE jaaR-GaNG nummer 3 (sept. - okt. - nov. 2015) SamENStElliNG EN EiNDREDactiE dries merre vORmGEviNG sp.a grafische dienst DRukkERij druk in de weer - gedrukt met vegetale inkten op 100% gerecycleerd pa-pier mEDEwERkERS Caroline Bal, Lien Bauwens, naomi de Bruyne, Petra decraemer, Felix dewitte, Frank Lensink, Wim Leysens, Anna ushamba, Yves Van Gijsel, Liesbet Vangeel, Françoise Vermeersch, david Verstockt en Jo Vervecken FOtO’S © FOS tenzij anders vermeld. mEER NiEuwS van FOS ont-vangen? Abonneer je op onze maandelijkse nieuwsbrief via www.fos-socsol.be, word fan van FOS op

via www.facebook.com/FOSngo en voeg ons toe op via @FOSngo

@FOSngo www.facebook.com/FOSngo www.fos-socsol.be

JAARVERSLAG

04

07

08

10

12

15

17

BELGIËCAmPAGnE - BEWEGInGSWERK - BELEIdSWERK

KORTPALEStInA - GHAnA -SECtORFOndSEn

CUBA ENCENTRAAL-AMERIKACuBA - EL SALVAdOR - nACARAGuA - HOnduRAS

ANDESECuAdOR - COLOmBIA -PERu - BOLIVIA

ZUIDELIJK AFRIKAZImBABWE - ZuId-AFRIKA - nAmIBIË - mOZAmBIQuE

FINANCIEEL VERSLAG

PUBLICATIES

België

PalestinaCuba

Honduras

NicaraguaEl Salvador

EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe


EDITO

Alain Andrévoorzitter

Dirk Van Der Maelenerevoorzitter

Annuschka Vandewallealgemeen secretaris

JAARVERSLAG2014

2014, een strijdvol jaarnog steeds werken te veel huishoudwerkers verdo-ken, in onmenselijke situaties, met een veel te laag loon, weinig of geen verlof en meestal geen ziekte-verzekering of andere vorm van sociale zekerheid. daarom voerde FOS in 2014, voor het tweede jaar op rij, campagne voor waardig huishoudwerk. We de-den dat niet alleen en kregen de steun van het ABVV, de socialistische mutualiteiten en de sp.a.

We organiseerden naast de sensibiliseringscam-pagne talloze activiteiten samen met de verschillen-de organisaties van de socialistische beweging. We verzorgden eigen publicaties en publiceerden ook zelf artikels in ledenbladen van die organisaties. de cel voor beleidsbeïnvloeding werd opgericht, zodat we onze werkthema’s een betere plaats kunnen ge-ven op de politieke agenda’s.

We werkten samen met meer dan 70 organisaties van mensen die strijden voor hun rechten, voor soci-ale bescherming, waardig werk en gezondheid. We steunden hen om sociale beschermingssystemen

uit te bouwen en te versterken. We schonken veel aandacht aan mensen uit de agro- en de huishoud- sector. FOS kiest resoluut voor een rechtenbena-dering. In de gezondheidswerking krijgen seksuele en reproductieve rechten daarom een prominente plaats.

Wij danken alle partners en alle medewerkers voor hun inzet voor sociale bescherming, waardig werk en gezondheid voor iedereen, maar vooral voor de mensen die in het Zuiden in zeer precaire omstan-digheden leven.

In dit korte jaaroverzicht werpen we een blik op een aantal opvallende acties en verwezenlijkingen van FOS in 2014, aangevuld met het financieel verslag. Het laat lezers kennis maken met enkele succes-verhalen en persoonlijke evaluaties van wat FOS in 2014 deed. Voor het volledige jaarverslag dat alle as-pecten van onze werking aan bod laat komen, kan je terecht op onze website.

LEES HET VOLLEDIGE JAARVERSLAG 2014 ONLINE (96 BLZ)www.fOSLINk.bE/JAARVERSLAG

Het digitale jaarverslag op onze website geeft een volledig overzicht van de activiteiten en verwezenlijkingen van FOS in 2014. Per regio en land wordt de algemene politieke, sociale en economische context beschreven en de activiteiten van onze partners uit de doeken gedaan.


België

PalestinaCuba

Honduras


EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe

bELGIËCAMPAGNEBEWEGInGSWERKBELEIdSWERK

Onder het motto ‘neem mee de handschoen op’ zette

FOS samen met de andere campagnepartners haar

beste beentje voor om de werkomstandigheden van

huishoudwerkers wereldwijd te verbeteren.

Neem mee de handschoen op

ONZE CAMPAGNE-EISEN

• Ratificatie en implementatie van Conventie 189 van de IAO, door België en door zoveel mogelijk andere landen, zodat huishoudwerk bij wet er-kend wordt en huishoudwerkers dezelfde rechten hebben als andere werknemers.

• Wereldwijde erkenning van sociale organisaties en vakbonden die huishoudwerkers organiseren, en een plaats voor deze organisaties in het sociaal overleg.

• Sensibilisering door de overheid om werkgevers ertoe aan te zetten huis-houdwerk correct te regelen en waardering voor de sector te stimuleren.

• Bestrijden van illegaal huishoudwerk en de uitbuiting van illegaal huis-houdpersoneel in ons land.

JAARVERSLAG

RATIfICATIE VAN CONVENTIE 189 DOOR bRUSSELSamen met de coalitie 12 by 12, be-staande uit de vakbonden ABVV, ACV en ACLVB, de ngo’s FOS en Wereldso-lidariteit en OR.C.A, werd er geijverd voor de ratificatie van Conventie 189. die conventie bevat verschillende re-glementeringen voor waardig werk voor huishoudpersoneel in eigen land. Ook België kwam in 2014 nog steeds niet toe tot de ratificatie van deze con-ventie. Gezien de voorbeeldrol van België schakelde de coalitie een ver-snelling hoger om druk uit te oefenen. met resultaat! Ondertussen werd de conventie in België geratificeerd!

bEZOEk VAN MYRTLE wITbOOI UIT ZUID-AfRIkAMyrtle witbooi is algemeen secreta-ris van SAdSAWu,

de Zuid-Afrikaanse vakbond voor huis-houdwerkers en voorzitster van IdWF, de internationale federatie van huis-houdwerkers. Ze was de tweede helft van maart in ons land voor een spre-kerstoer en gaf mee de aftrap van het tweede jaar van de FOS-campagne.

Opnieuw werd de campagne offici-eel gelanceerd in aanwezigheid van de kopstukken van de verschillende campagnepartners. Paul Callewaert (NVSM), bruno Tuybens (sp.a), An-nuschka Vandewalle (fOS) en Caroli-ne Copers (Vlaams AbVV) namen de handschoen op en veegden de spons over de vooroordelen rond huis-houdwerk.


2014JAARVERSLAG

bELGIËCAmPAGnEbEwEGINGSwERkBELEIdSWERK

In 2014 werd er zoals elk jaar, in elke provincie een Café Solidarité georga-niseerd met de provinciale partners en de lokale afdelingen. myrtle ge-tuigde over haar eigen ervaring als huishoudhulp en ging in gesprek met lokale specialisten en het publiek over het thema huishoudwerk. Er ontstond een mooie uitwisseling aan ervarin-gen.

Onze affiche met Roos Van Acker die de handschoen opneemt sierde heel wat kantoren en gebouwen van de socialistische beweging. We ver-spreidden ook opnieuw de fototen-toonstelling van 2013 met tien foto’s van Boliviaanse huishoudwerksters, een info-folder, actiekaarten, een partnerbrochure en een uitgebreid dossier over huishoudwerk.

We werkten in 2014 ook een interac-tief spel uit voor op de stand waarbij mensen de handschoen konden op-nemen om blikken waarop een aantal vooroordelen in verband met huis-houdwerk stonden, om te gooien. Veel mensen konden zo hun solidariteit met huishoudwerkers wereldwijd tonen!

Om lokale afdelingen aan de slag te doen gaan met het campagnethema, werkten we een draaiboek voor een filmactiviteit en een heus inleefspel uit. ✪

PEDRO ORTEGA MENDEZSIndICAtOS tEXtIL-FESItEX

de Commissie Internationale Solidariteit, bestaan-

de uit militanten, délégués en personeelsleden van

ABVV West-Vlaanderen, zet tweejaarlijks haar beste

beentje voor door de dag van de Internationale So-

lidariteit te organiseren. die dag grijpen ze aan om

internationale solidariteit in de kijker te zetten. FOS

kon ook in 2014 hierbij niet ontbreken!

tijdens de Dag van de Internatio-nale Solidariteit, die in 2014 plaats-vond in marke, werd de wereldwij-de sociale strijd in de verf gezet via een panelgesprek en verschillende interessante workshops. de nica-raguaanse vakbondsman Pedro Ortega, actief in de textielsector, was de centrale gast. Hij is hoofd van CSt-ZF, een van de partneror-ganisaties van FOS.

Er ook aandacht voor Zuid-Afrika. Françoise Vermeersch van FOS vertelde over haar ervaringen als nieuwbakken coöperante en de huidige Zuid-Afrikaanse context. Caroline Oosthuyse van VIVA-SVV West-Vlaanderen focuste op de

Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg en haar ervaringen van de in-leefreis naar de FOS-partners in 2013, in samenwerking met Bond moyson, de partnerorganisatie van FOS in nicaragua.

Er waren workshops en een brou-werijbezoek in de buurt, lezingen en muziek van Anke Hintjens met haar liederen over strijd en hoop. Bewust consumeren kon je achteraf dankzij Oxfam Wereldwinkels of door mee te quizzen over eerlijke kleding tij-dens de Schone Kleren-quiz van FOS. de meer dan honderd deel-nemers gingen alvast met heel wat nieuwe kennis naar huis! ✪


JAARVERSLAGbELGIËCAmPAGnEBEWEGInGSWERKbELEIDSwERk

Enkele sfeer- en actiebeelden uit 2014

Om druk te kunnen uitoefenen op het beleid, telt de redenering ‘samen sterk’. daarom werkt FOS samen met andere organisaties in verschillen-de netwerken en coalities. Zo delen we kennis en expertise en beschikken we over een grotere hefboom om het beleid te beïnvloeden. Om onze ei-sen aan de beleidsmakers kracht bij te zetten, gaan we ook de straat op om actie te voeren. daarnaast organiseren we uitwisselingen en doen we aanbevelingen naar beleidsmakers.

Op 24 april 2014 herdacht de Schone kleren Campagne de in-storting van het Rana Plazacom-plex in Bangladesh, waarbij meer dan 1130 kledingarbeiders om het leven kwamen. tijdens een sym-bolische actie op de meir, waarbij 1138 kaarsjes werden aangesto-ken, vroegen de actievoerders aandacht voor de slachtoffers van de ramp en de arbeidsomstandig-heden in de textielsector.

Op 10 december 2014, de Internationale Dag van de Mensenrechten, reikte het Belgische actieplatform Stop The killings de Human Rights Award uit. met die prijs wil men schendingen van mensenrechten aanklagen. FOS en de Algemene Centrale-ABVV nomineerden Huber Ballesteros, de Colombiaanse vakbondsleider die sinds augustus 2013 in de gevangenis zit, voor de award. Zowel het publiek (via een online-stemming) als de jury, beslis-ten dat Huber de prijs meer dan dik verdiende!

Op 28 november 2014 organiseerde be-cause Health een groot seminarie over seksuele en re-productieve rechten en gezondheid. FOS werkte actief mee aan de organisatie van dit seminarie, en nodigde Susana Chávez directrice van de Peruaan-se ngo Promsex, uit om te getuigen over de situatie van Peruaanse vrouwen. Het werd een erg leerrijke uitwisseling!

In Oktober 2014 kreeg FOS bezoek van Pedro Ortega uit nicaragua. de vak-bondsman, actief in de textielsector, ging spreken met het Internationaal Vakverbond en de internationale Clean Clothes Campaign en hamerde er op het belang van een internationale aanpak van de textielproblematiek.

TEkST CAROLInE BAL & LIESBEt VAn GEEL

fOTO’S FOS


België

PalestinaCuba

Honduras


EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe

JAARVERSLAGkORTPALEStInAGHAnASECtORFOndSEn

PALESTINAINZETTEN OP SENSIbILISERING

Sociale bescherming is geen vanzelf-sprekendheid in de Palestijnse gebie-den. Naast de economische wurgreep door Israël duwde het gewapend conflict in Gaza in 2014 het land nog dieper in crisis. In die omstandighe-den is het moeilijk voor werknemers om zich te laten gelden, net daarom is bewustmaking noodzakelijk.

de financiële schaarste verhindert de uitbouw van een degelijk sociaal be-schermingssysteem en sociale voor-zieningen in de Palestijnse gebieden. Ook de werkloosheid is de laatste jaren fors toegenomen. die moeilijke economische omstandigheden zetten de arbeidsrechten onder druk en de arbeidswetgeving staat bovendien nog in de kinderschoenen. Het FOS-pro-gramma richt zich daarom op capa-citeitsopbouw van de vakbond Public union of Petrochemical Workers en op sociale dialoog met werkgevers en de Palestijnse Autoriteit.

In 2014 zette die met de nationale campagne sociale bescherming in op sensibilisering van werknemers over het minimumloon, sociale ze-kerheid en het belang van veiligheid en gezondheid op het werk. met de campagne rond minimumlonen kon de vakbond, samen met andere leden van de Palestijnse Algemene Federa-tie van Vakbonden, rekenen op veel enthousiasme. Verder heeft de Pales-tijnse Autoriteit zich geëngageerd om in de toekomst op een “meer gestruc-tureerde manier” samen te werken. µ

GHANA ZONNEPANELEN ZORGEN VOOR PERSPECTIEf

fOS-partner Community Livelihood Support zorgt onder meer voor drink-watervoorziening voor lokale bevol-kingsgroepen in Ghana. Aangezien energieschaarste er een groot pro-bleem is, zette de organisatie in 2014 voor het eerst in op zonnepanelen. Dat bleek een groot succes.

Ghana kent al meerder jaren politieke stabiliteit, maar op economisch vlak was 2014 een moeilijkjaar. Ondanks de nieuwe inkomsten van olie, stapel-de de staatsschulden zich op. de erg-ste problemen bevinden zich echter nog steeds in de energiesector. tot op heden heeft het land te kampen met een zware energiecrisis. dat is niet eenvoudig voor een organisatie die streeft voor drinkbaar water voor de bevolking. “Voor energie zijn we altijd afhankelijk geweest van de overheid, maar nu niet meer”, vertelt Edward Ampofo, bestuurslid van Community Livelihood Support.

de organisatie richtte haar pijlen in 2014 op zonne-energie. “de energie van waterkrachtcentrales is vaak on-voldoende. daarom installeren we nu zonnepanelen om continu energie voor de waterpompen te hebben”, gaat Ed-ward verder. Het is iets wat duidelijk geapprecieerd wordt door de lokale bevolking. “tijdens de inhuldigingen die we in 2014 hadden, zagen we zoveel lachende gezichten en spelende kinde-ren. Het zijn de momenten die ons werk de moeite waard maken”, besluit hij. µ

SECTORfONDSEN

fOS kan ook rekenen op de steun van verschillende fondsen die een sector in belgië vertegenwoordigen en spe-cifieke projecten van fOS-partners steunt in het Zuiden. Ook dit jaar wier-pen die hun vruchten af.

Het fonds voor bestaanszekerheid van de Petroliumsector zet zich actief in om duurzame energie te introduce-ren in Bolivia, El Salvador en mozam-bique. Opvallend was het project in mozambique. toen bleek dat het voed-seltekort in bepaalde maanden een rechtstreeks verband had met ener-gietekort, werd ingezet op hernieuw-bare energie. Een volledige irriga-tie-installatie op zonne-energie werd aangekocht en geïnstalleerd bij boe-ren in nhtasungo. de twintig leden, dertien vrouwen en zeven mannen, kunnen rekenen op een grotere oogst van de collectief verbouwde groenten en fruit. dat komt omdat ze niet langer manueel moeten irrigeren.

Het Sociaal fonds voor Voedselvei-ligheid, dat mee beheerd wordt door HORVAL, is zowel actief in Bolivia als Cuba. In Bolivia werkt het fonds sa-men met FOS-partner FEnAtRAHOB, de vakbond van de huishoudwerksters. naar aanleiding van de FOS-campag-ne in België (zie pagina 4) werd er dan ook extra ingezet op het recht van de huishoudwerksters. met steun van een brede alliantie van ngo’s, un Women en de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) konden ze een reglement voor de conventie 189 voor huishoudwerksters overeenkomen met het ministerie van Arbeid.

FOS voert met de steun van het CO-VALENT - fonds voor Vorming in de Scheikundige Nijverheid een pro-gramma uit ter verbetering van de voedselzekerheid van kleine boeren, landarbeiders en hun families in mo-zambique. FOS richtte zich in 2014, het eerste programmajaar, op capa-citeitsversterking van organisaties van kleine boeren en landarbeiders, zowel op districts- als op provinciaal niveau. µ

TEkST dRIES mERRE

fOTO’S FOS & REPORtERS

2014


België

PalestinaCuba

Honduras


EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe

CUbA & CENTRAAL-AMERIkACUbA

EL SALVADORnICARAGuAHOnduRAS

JAARVERSLAGLesbiennes

eisen rechten opArgelia fellové Hernández wacht in de inkomsthal van de hoofdzetel van CENESEX. Ze vlijt zich neer op

een bankje aan de gevel van een mooie recent gerestaureerde villa in de wijk Vedado in Havana. Met veel

enthousiasme praat ze over haar ervaringen als activiste bij lesbiennegroep OREMI.

Wat doe je eigenlijk als activiste en wat hoop je ermee te bereiken?Als activiste van de groep OREmI ben ik verantwoordelijk voor de organisatie van activiteiten van het nationale net-werk van lesbiennes en biseksuelen.

Verder help ik de nieuwe groepen in an-dere provincies door hen te begeleiden en hen verder te organiseren. Ik hoop dat de lesbiennes en biseksuele vrou-wen via de netwerken een omgeving vinden waar hun rechten worden be-hartigd en waar ze als persoon groeien. Ik wil meer bewustzijn en zichtbaarheid over ons in de maatschappij.

Hoe ondersteunen CENESEX en FOS je hierbij?CEnESEX steunt ons via hun specia-listen voor de begeleiding van de ver-schillende netwerken, maar we krijgen ook vormingen en logistieke steun.

Bovendien nemen we ook deel aan hun campagnes. de steun van FOS is erg belangrijk bij de vormingen voor nieuwe activisten en de steun aan de nieuwe groepen. Ook de hulp die we krijgen voor de sensibilisering van ge-

zondheidsperso-neel, juristen en vakbondsleiders is belangrijk.

Wat vond je de na-tionale workshop voor de groepen in december 2014?

Heel goed, instructief en goed georga-niseerd. met een brede deelname en een grondige uitwisseling van kennis

en ervaringen van de verschillende provinciale netwerken. Vertrekkende uit de noden die de vrouwen aanbrach-ten sneden de specialisten van CEnES-EX twee belangrijke thema s aan: onze gezondheid en onze rechten.

Wat verwacht je in de toekomst FOS?Ik hoop dat FOS de versterking, zicht-baarheid en empowerment van de les-biennes en biseksuele vrouwen blijft steunen. Zeker op vlak van de seksue-le gezondheid en het recht op waardig werk zonder discriminatie en seksuele intimidatie. µ

EL SALVADOR De vakbond van de rietkappers is een feit!“de uiteindelijke bedoeling is de duizenden tij-delijke suikerrietkappers te verenigen in SItRA-CAÑA”, aldus Noé Nerio, van het platform vak-bonden in de suikersector. Elf maanden later hebben toch al 420 rietkappers zich aangeslo-ten. Voldoende leden om de nieuwe vakbond van de kappers te laten erkennen door het mi-nisterie van Arbeid. Een strategische stap voor

het eisen van betere werkomstandigheden voor de doelgroep die in zeer precaire werkomstandigheden werkt!

De nationale workshop in 2014 vertrok vanuit de noden die de vrouwen zelf aanbrachten.


2014JAARVERSLAG

CUbA & CENTRAAL-AMERIkACuBA / EL SALVAdOR / NICARAGUA / HONDURAS

In november 2014 hebben de vakbonden van de Hondurese vrijhandelszone, verenigd in het platform

Red Sindical de las Maquilas en Honduras een tweede CAO voor de hele sector van de exportgerichte

textielbedrijven afgesloten. Dina Rosales, FOS-medewerkster in Honduras blikt tevreden terug.

NICARAGUA Een wettelijke basis voor de socia-

le verkoop van geneesmiddelenVijf jaar na goedkeuring van de wet heeft de regering nu ook de uitvoeringsbesluiten gepu-bliceerd. de partnerorganisaties hebben voort-durend hierop aangedrongen, voornamelijk via de Sandinistische vakbondscentrale Fnt, maar dat leverde niet veel op. nu richten zij hun aan-

dacht op de aanpassing van de werking aan de wettelijke voorschriften. daarvan is de bijscholing van de verantwoordelijken van de gemeen-schapsapotheekjes door een erkend opleidingsinstituut de belangrijkste.

Vooruitgang dankzij sectorakkoord

“de vakbonden hebben in vergelijking met het eerste akkoord serieuze voor-uitgang geboekt. Het nieuwe akkoord voorziet in een jaarlijkse verhoging van het basissalaris met gemiddeld 7.5% voor de periode 2015-2018. Ook zijn er concrete afspraken gemaakt over de uitbreiding en verbetering van kinder-opvang, de verbetering van medische diensten voor vrouwen, de bouw van gesubsidieerde woningen voor arbei-ders, de voorziening van gesubsidieerde voedselpakketten en het recht op syndi-cale organisatie.”

“de maquilavakbonden, die actief zijn in de vrijhandelszones, hebben de laatste jaren een grote weg afgelegd, zeker als je beseft dat de slechts zeventien be-drijfsvakbonden toch een nationale CAO konden afsluiten die van toepassing is in de meer dan 128 textielbedrijven. de re-den van dat succes is samenwerking en dossierkennis.”

“Aangespoord door FOS en 3F, de ngo van de deense vakbonden, besloten de drie nationale Hondurese confederaties CutH, CtH en CGt in 2012 om hun riva-

liteit opzij te schuiven en een plan voor de maquilasector op te maken. Ze groe-peerden alle vakbonden in de sector in het Syndicaal Overleg voor de Maquilas in Honduras. die eiste met succes een permanent tripartiete overleg toen de regering de vakbonden consulteerde om de minimumlonen vast te leggen. de samenwerking tussen de drie con-federaties is nu een referentiepunt voor andere internationale actoren.“

“In 2014 steunde FOS de vakbonden vooral door regionale meetings te orga-niseren tussen délégués uit Honduras en hun collega s uit nicaragua. daar-voor doen we beroep op het Centrum voor Arbeidsstudies, verbonden aan de universiteit Paolo Freire in nicaragua. de samenwerking met een vast instituut biedt het voordeel dat er accumulatie van ervaring is. Intussen onderhouden we nauwe contacten met de vakbonden, die we technische ondersteuning zullen blijven geven.” µ

TEkST WIm LEYSEnS, FRAnK LEnSInK

En YVES VAn GIJSEL | fOTO’S FOS


België

PalestinaCuba

Honduras


EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe

ANDESECUADORCOLOMbIAPERuBOLIVIA

JAARVERSLAGGetuigenissen uit de Andes

FOS steunde ook in 2014 tal van ledenorganisaties in de Andesregio. Zowel in Ecuador, Colombia, Peru als Bolivia strijden mensen dagelijks voor waardig werk, een goede gezondheid en voor hun seksuele en reproductieve rech-ten. We vroegen aan een aantal sterke figuren welke in-druk 2014 op hen naliet.

ECUADORMaritza Zambrano

‘We hebbenenorme stappen gezet’

“2014 was een be-langrijk jaar voor onze organisatie”, vertelt Maritza Zambrano, voor-zitster van AtHR, de Ecuadoraanse Vereniging voor

Betaald Huishoudpersoneel. “Ik werd in mei 2013 verkozen tot voorzitster en heb sindsdien enorm veel bijgeleerd. Het uitbouwen van een nationale vakbond-structuur was onze absolute prioriteit, en we hebben daarin belangrijke stap-pen gezet in 2014, met de hulp van FOS en de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).”

“Onze statuten zijn uitgewerkt, we heb-ben leden geworven van deur tot deur in verschillende provincies, door hen informatie te geven over hun rechten. In Esmeraldas hebben we zelfs een nieuwe vakbond uit de grond gestampt met 50 leden. We werkten aan een vor-mingsplan voor onze leden en namen 400 enquêtes af om na te gaan of het huishoudpersoneel sociale bescher-ming geniet. Hiermee eisten we de toe-passing van IAO-Conventie 189 en de hervorming van de arbeidswetgeving. We kwamen regelmatig in de pers met onze acties.” µ

COLOMbIAJorge Luis Contreras

‘We stondenonder druk, maar

zetten door!’

Jorge Luis Cont-reras is sinds 2012 voorzitter van SIntRA-PALmAS, aan-gesloten bij FEn-SuAGRO en bij het intersyndicaal

platform van de agro- en voedingsin-dustrie, sinds 2011 door FOS en de Al-gemene Centrale Antwerpen-Waasland gesteund. Hij noemt die steun “een vita-

minekuur voor SIntRAPALmAS”. Want door anti-syndicale druk in Colombia is het ledenaantal in 2014 drastisch te-ruglopen.

“door de syndicale vorming en so-lidariteit van FEnSuAGRO, FOS en andere vakbonden uit het platform, hebben we ons als leiders kunnen voorbereiden op dit soort crisissitua-ties. Zo hebben we ons erdoor weten te slaan. We leren veel van elkaar. Zo bezocht ik in november 2014 samen met FOS SIntRAGRAnCOL, een vak-bond uit de bananensector en ook lid van het platform. Hun inzet en vast-beradenheid, ondanks de permanen-te aanvallen van de paramilitairen en van de nationale politie, hebben mij de moed gegeven om door te gaan met de strijd.” µ


ANDESECuAdORCOLOmBIAPERUbOLIVIA

2014JAARVERSLAG

PERUSusana Chávez

‘We hebben gevoelige thema’s

kunnen aankaarten’

“dankzij de steun van FOS en de Voorzorg Antwer-pen hebben wij vanaf 2014 heel wat jongeren in de regio’s Piura en Arequipa kunnen

bewustmaken over hun seksuele rech-ten”, vertelt directrice Susana Chávez van de feministische ngo Promsex. “In de eerste plaats deden we dat om het groeiende aantal tienerzwangerschap-pen in Peru af te remmen, maar ook om hen te overtuigen dat ze zelf moeten beslissen wanneer en met wie ze een relatie willen, vrij van geweld en dwang, met toegang tot voorbehoedsmiddelen en veilige abortus.”

“die thema’s liggen nog erg gevoe-lig in Peru. daarom rekenen wij sterk op de internationale solidariteit met onze strijd. die kon ik in levende lijve ervaren toen ik eind november 2014 een 100-tal vrouwen van VIVA-SVV in Antwerpen kon te woord staan. Ik ver-telde hen welk schrijnend onrecht en

discriminatie de tienermeisjes in Peru ondergaan, onder druk van de conser-vatieve kerk en het gebrek aan politie-ke moed bij de overheid.” µ

PERUAlexandro Saco

‘Onze blik isverruimd’

naar aanleiding van de FOS-part-nerbijeenkomst voerde Alexandro Saco, coördinator van Foro Salud, een grondig on-derzoek uit naar

de verschillende pijlers van sociale be-scherming in Peru. Het ging hierbij over toegang tot waardig werk, gezondheids-zorg, pensioenen, enzovoort. tijdens een conferentie met ook sprekers uit Colombia, Ecuador en Bolivia, stelde hij de resultaten voor. daarna besproken FOS-partners uit de vier Andeslanden gedurende drie dagen hoe de sociale bescherming verbeterd kan worden.

“de conferentie liet Foro Salud toe de blik te verruimen en verder te denken dan enkel het recht op gezondheid. Bovendien konden we veel bijleren van

het systeem in de andere landen en de ervaringen van de andere aanwezigen”, aldus Alexandro Saco. “Het bezoek aan een ziekenhuis in Bogotá maakte de sterke gelijkenissen duidelijk met de-zelfde privatiseringstendens in Peru. de strijd voor een universele, integrale en solidaire sociale bescherming voor al-len gaan we met alle partners samen in de Andesregio moeten voeren.” µ

bOLIVIAEpifanio Colque

‘Dankzij het Etisch Tribunaal trokken

we onze mond open’

Epifanio Colque werkt in het bedrijf Chané, op 75 km van Santa Cruz, de grootste stad van Bolivia. Hij is suiker-rietkapper voor een onderaannemer. na zich 16 dagen en nachten lang af te beulen, moest hij 320 euro ontvangen, maar de onderaannemer betaalde hem slechts 100 euro uit, met als argument dat het bedrijf hem ook niet betaald had. “de onderaannemers doen met ons waar ze zin in hebben”, getuigt Epifanio op het Ethisch tribunaal in februari 2014 in Santa Cruz.

“dankzij dit tribunaal dat FOS organi-seerde met de vakbonden uit de sector en met bekwame arbeidsadvocaten, heb ik ingezien dat wij onze mond moe-ten opendoen. We moeten de schendin-gen van onze rechten durven aanklagen. dit tribunaal is belangrijk omdat einde-lijk eens iemand de tijd neemt om naar ons te luisteren, en onze problemen in de media verschijnen.” µ

TEkST FELIX dE WIttE En JO VERVECKEn

fOTO’S FOS En REPORtERS


België

PalestinaCuba

Honduras


EcuadorColombia

PeruBolivië

Ghana

Zuid-Afrika

Mozambique

Namibië Zimbabwe

ZUIDELIJk AfRIkAZIMbAbwEZUID-AfRIkAnAmIBIËmOZAmBIQuE

Landarbeiders vechten tegen flexibilisering

JAARVERSLAG

• ZIMbAbwE •President mugabe houdt de touwtjes nog steeds strak in handen en duldt geen tegenstand of concurrentie. Het middenveld krijgt nauwelijks ruimte en economisch gezien zit Zimbabwe in het slop. Vakbonden vrezen dat door nieuwe maatregelen jobs zullen sneu-velen en de arbeidsflexibilisering zal toenemen.

FOS partners landbouwvakbond GAP-WuZ en onderzoekscentrum LEdRIZ deden een onderzoek naar de ar-beidsflexibiliteit in de landbouwsec-tor. daaruit bleek dat de flexibilisering aan het toenemen is en verschillende vormen aanneemt. daarnaast orga-niseerden GAPWuZ en LEdRIZ een enquête over de gezondheid van lan-darbeiders op het werk. Het hoge aan-

tal arbeidsongevallen komt doordat arbeiders geen beschermende kle-dij dragen. Arbeiders hebben weinig toegang tot informatie en er zijn geen fora om gezondheidsproblemen of –risico’s op het werk te bespreken.

GAPWuZ deed waardevolle inspan-ningen om de situatie van landar-

beiders te verbeteren. Ze lobbyden voor een aanpassing van de oude ar-beidswetgeving zodat landarbeiders nu meer sociale voordelen krijgen. daarnaast konden ze een loonin-dexering bekomen, ook al blijven de lonen onder de armoedegrens en worden ze soms maandenlang niet uitbetaald. ✪

Nieuwe vormen van organiseren• ZUID-AfRIkA •de traditionele arbeidersbeweging in Zuid-Afrika leed in 2014 onder interne conflicten en een dalend vertrouwen van arbeiders. numSA, de metaalwer-kersvakbond, wilde naar aanloop van de presidentsverkiezingen in 2014 de poli-tieke alliantie tussen COSAtu, de groot-ste vakbondsfederatie van Zuid-Afrika, en het AnC beëindigen. dat werd hen echter niet in dank afgenomen. num-SA werd uit de federatie gezet. Hierop startten zij een nieuwe beweging, het United front, samen met gemeen-schapsactivisten en nieuwe arbeiders-verenigingen.

Het sterkt het geloof van FOS-partner ILRIG, het Internationaal Instituut voor Arbeidsonderzoek en Informatie, in een nieuwe arbeidersbeweging die zich op

een andere manier zal organiseren en zich zal verbinden met andere organisa-ties en haar strijdpunten zal verbreden. In oktober 2014 organiseerde ILRIG haar jaarlijkse Globalisatieschool. 200 acti-visten uit heel het land discussieerden er over hoe een nieuwe, brede sociale beweging er zou kunnen uitzien.

ILRIG verleende in 2014 steun aan CSAAWu, een van de weinige vakbon-den die actief landarbeiders organi-seert. Ze werkten samen rond nieuwe manieren om arbeiders te organiseren, aangepast aan de stijgende arbeids-flexibiliteit en de toename van tijdelijke en seizoensgebonden contracten voor landarbeiders. ILRIG gaf ook gender trainingen aan CSAAWu waardoor de participatie van vrouwen in de organisa-tie met succes vergroot werd. ✪


ZUIDELIJk AfRIkAZImBABWEZuId-AFRIKANAMIbIËMOZAMbIQUE

2014JAARVERSLAG

Huishoudsters organiseren zich

• NAMIbIË •met de hulp van LaRRI, het Instituut voor Arbeidsonderzoek en –leermid-delen, werd de vakbond voor huis-houdwerkers, ndAWu, nieuw leven in geblazen. In dialoog met de mi-nister van Arbeid kon ndAWu zich in 2013 opnieuw registreren als vak-bond.

In 2014 kondigde de namibische overheid een minimumloon aan voor huishoudwerkers. Het onderzoek van FOS-partner LaRRI over de huis-houdsector maakte dat deels mo-gelijk. toch blijft het minimumloon schrijnend laag: amper 100 euro per maand. Bovendien vinden sommige werkgevers het bedrag te hoog. Zon-der controlemechanismen zou de wet een dode letter kunnen blijven.

Huishoudwerkers zijn niet gemak-kelijk te organiseren, maar op het einde van 2014 stond de teller van de vakbond ndAWu op zo’n 700 aange-

sloten leden. “2014 was een moeilijk jaar omdat sommige vakbondsafge-vaardigden ontslag namen en een andere vakbond oprichtten”, vertelt nellie dina Kahua, de algemeen se-cretaris van de huishoudvakbond. “toch slaagden we erin nieuwe le-den te mobiliseren en te rekruteren. We zijn vastberaden en laten ons niet stoppen door een tegenslag.” ✪

Basisgezondheid als speerpunt

• MOZAMbIQUE •de presidentsver-kiezingen in oktober zorgden voor een opstoot van geweld en repressie in mo-

zambique. dat maakte het moeilijk voor sommige FOS-partners om hun programma zoals gepland uit

te voeren. uCAmA, de boerenbond van de provin-cie manica, maakte een analyse van de gezondheidssituatie van kleinschalige boeren en hun familie. daaruit bleek dat problemen van gezonde voeding en hiv/aids nog steeds wijdverspreid zijn.

Op basis van de studie leidde uCAmA gezondheidsactivisten op die van dorp naar dorp trokken om training te geven over gezonde voeding, basishygiëne en gender. Het programma van uCAmA be-reikte ongeveer 6000 families. “de trai-ningen hebben mijn leven veranderd”, vertelt Naume, een 57-jarige kleinscha-lige boerin in Chimoio. “Ik leerde hoe ik een gezonde maaltijd kan bereiden met groenten uit mijn eigen tuin. Ook praat-ten we over de taakverdeling in het huis-houden. mannen moeten ook hun deel doen!” ✪

TEkST nAOmI dE BRuYnE

fOTO’S FOS En GEERt VEuSKEnS,

LOuIS REYnOLdS, JACOB POtLAKI

fOS REGIONAAL

In 2014 organiseerde FOS bijeenkomsten voor drie netwer-ken over gender, gezondheid en nieuwe vormen van organi-seren, om zo regionale samenwerking tussen de partners te stimuleren. In dat kader was er: • een partneruitwisseling rond basisgezondheidszorg en

gezondheidsactivisme• een studie naar arbeidsmarktflexibiliteit in Afrika om vak-

bonden hierover te informeren• een workshops van partners voor partners


de rekeningen van FOS boekjaar 2014 werden nagezien door Ernst&Young. de jaarrekening en het revisoraal verslag werden neergelegd op de algemene vergadering van 18 juni 2015 en kun-nen geraadpleegd worden op de website van FOS www.fos-socsol.be.

de jaarrekening werd ook neergelegd bij de na-tionale Bank van België, waar alle cijfers vrijblij-vend kunnen opgevraagd worden.

Activa

Vaste activa 496.420

Vlottende activa 2.144.469

Totaal van de activa 2.640.889

Passiva

Eigen vermogen 1.237.433

Schulden envoorzieningen

1.403.456

Totaal vande passiva

2.640.889

Kosten 2014

Huisvestingskosten 24.666

Computermaterialen 22.242

O&H burelen 10.349

Werkingskosten 67.751

Personeelskosten 732.969

Afschrijvingenwaardeverminderingen

116.408

Belastingen 1.105

Financiële kosten 17.603

Subsidies fos werking Noord & Zuid

4.318.020

Totaal 5.311.113

Saldo van het boekjaar 1.445

Opbrengsten 2014

Diversen 35.000

GemeenschappelijkeActie

117.687

Giften 89.695

Subsidies 5.055.606

Anderebedrijfsopbrengsten

13.770

Financiële opbrengsten 800

Totaal 5.312.558

fOS sluit het boekjaar 2014 af met een positief resultaat van 1.445 euro

fINANCIEEL VERSLAG JAARVERSLAGInkomsten, uitgaven

en steun


GRAfIEk UITGAVEN

Zuiden 79,78%

UITGAVEN

FOS heeft een gemiddeld jaarinkomen van 5,3 miljoen euro.

Gemiddeld 79,78% van de middelen gaan naar het Zuiden. Hiermee steunen we partnerorganisaties op basis van gemaakte afspraken en plannen.

We besteden 8% van de middelen aan noordwerking.

Zo’n 0,01% besteden we aan fondsenwerving.

Gemiddeld 12,21% van onze middelen worden gespendeerd aan algemeen beheer.

Fondsenwerving 0,01%

Noorden 8%

GRAfIEk CONTINENTEN

Midden-Oosten 2,00%

UITGAVEN PER REGIO

Voor elke 100 euro die naar het Zuiden gaat, gaat:

naar Afrika 32,00 euronaar Midden-Oosten 2,00 euronaar Centraal-Amerika & Cuba 36,00 euronaar Zuid-Amerika 30,00 euroTotaal 100 euro

Zuid-Amerika 30,00%

Centr. Amerika & Cuba 36,00%

Afrika 32,00%

JAARVERSLAG2014

Algemeen beheer 12,21%


GRaFiEk HERkOmSt vaN DE FiNaNciERiNG

DGD 90,00%

wIE STEUNT fOS

Om toegang te krijgen tot subsidies (EU, DGD) voor pro-jecten in Noord en Zuid, moet FOS zelf instaan voor een deel van de middelen. FOS kon in 2014 rekenen op de steun van:

PARTICULIEREN

PROVINCIEBESTUUR VANLimburg / Vlaams-Brabant / West-Vlaanderen

STADS- EN GEMEENTEBESTUREN VANMeise / Schoten / Herk-De-Stad / Kapellen / Destelber-gen / Antwerpen

DIVERSE ORGANISATIES EN BEDRIJVEN11.11.11 / P&V / Multipharma / Deme / Voedingssec-tor Sociaal Fonds / Petroleumsector Sociaal Fonds / Chemiesector Sociaal Fonds / FNV / Nationale loterij / Vrienden van Cuba

Andere 4,00%

Vlaamse gemeenschap 2,00%

Belgisch Overlevingsfonds 4,00%

SOCIALISTISCHE BEWEGINGNVSM / sp.a / Algemene Centrale / Algemene Centra-le Antwerpen / ABVV West-Vlaanderen / Werkerswel-zijn Brugge / Bond-Moyson West-Vlaanderen / Bond-Moyson Oost-Vlaanderen / de Voorzorg Limburg / De Voorzorg Antwerpen / FSMB

VOOR DE FINANCIERING VAN DE PROJECTEN EN PARTNERWERKING IN NOORD EN ZUID KON FOS RE-KENEN OP STEUN VANFederale Overheid, Directie-Generaal voor Ontwikke-lingssamenwerking - DGD / Vlaamse Overheid

HERkOMST VAN DE fINANCIERING

DGD 90,00%Belgisch Overlevingsfonds 4%Vlaamse Gemeenschap 2,00%andere 4,00%Totaal 100%

fINANCIEEL VERSLAG JAARVERSLAG


JAARVERSLAG2014

PUbLICATIESOnLInE JAARVERSLAGCuBABROCHuREFOSFOR

JAARVERSLAG ONLINE

LEES HET VOLLEDIGE JAARVERSLAG 2014 ONLINE! (96 blz.)

www.foslink.be/jaarverslag

Het digitale jaarverslag op onze website geeft een volledig overzicht van de activiteiten en verwezenlijkingen van FOS in 2014.

Per regio en land wordt de algemene politieke, sociale en economische context beschreven en de activiteiten van onze partners uit de doeken gedaan. ✪

DOSSIERCUBAANSE GEZONDHEIDSZORG

de Cubaanse gezondheidszorg behoort tot de beste gezond-heidssystemen van de wereld. FOS maakte in 2014 in samen-werking met de Vrienden van Cuba een boeiende brochure om dit in de kijker te zetten. de brochure was een schot en de

roos en vloog de deur uit.

HEb JIJ NOG GEEN EXEMPLAAR? Je kan de brochure online lezen via foslink.be/ge-zondheidincuba of een gedrukt exemplaar gratis aanvragen via [email protected] ✪

fOSfOR 2014

Via onze FOSFOR-magazines konden lezers zich in 2014 verdiepen in de strijd van de vakbonden en textielarbeiders en kregen ze inzicht in het leven van jonge moeders en textielarbeidsters. telkens goed voor minstens 16 pagina’s gevuld met activiteiten en acties, standpunten, diep-gravende interviews en nieuws uit het Zuiden.

DE fOSfOR-MAGAZINES kan je digitaal raadplegen op onze website fos-socsol.be of via facebook.com/FOSngo door op het tabblad fOSfOR te klikken. Je kan je ook ge-durende 1 jaar gratis abonneren door te mailen naar [email protected] ✪

fosfor 3-2015

Documents

Transcript of fosfor 3-2015