weststation

een stedenbouwkundig ontwerpdoor

Machiel Van Nieuwenhoveen

Jasper Weustenraad

onder begeleiding vanGoedele Desmet

enNathan Ooms

3bira groep 8

ASRO 2012-2013

Inhoudstafel4 masterplan8 circulatie

9 collectieve ruimtes12 overdekte markt20 woontypologien

23 plannen36 woontypologien

44 structuur50 gevels

4masterplan

51A1A

Verder werken met een bestaand masterplan.

Tijdens de voorgaande ontwerpopdracht werden de grote lijnen voor de indeling van de site vastgelegd.

Onderzoekend, ontwerpend en filosoferend werd de situatie in Sint-Jans-Molenbeek nauwgezet geanalyseerd en

blootgelegd.Als kleine, maar snel groeiende deelgemeente van onze

hoofdstad kent Molenbeek min of meer dezelfde problemen die bij een sterk verstedelijkt gebied horen.

Hoe meer de grens tussen stad en platteland zich verder naar buiten wringt, hoe sterker deze

problemen aan de oppervlakte komen; hoe luider de roep naar nieuwe vormen van stedelijk samenwonen

wordt; hoe veelzijdiger en uitdagender de onderzoeksopdrachten worden.

6Uit de analyse van de lokale omgeving blijkt duidelijk het tekort aan ademruimte. Volledig verslonden, overrompeld

en dichtbebouwd komt de leefbaarheid van de buurt gestaag in het gedrang. Een groot gebrek aan restruimte en een tekort aan diversiteit van primaire stedelijke functies (de mix tussen residentie, commercie en arbeid) vormen

een gevaar voor het o zo vitale stadsleven.

Het herdenken van het klassieke bouwperceel legde problemen bloot en bracht nieuwe mogelijkheden aan het licht. De nabijheid van het recent vernieuwde Weststation zal in de toekomst een grote impuls geven aan de buurt. Het is echter een kwestie om deze impuls te sturen en

ervoor te zorgen dat ze tot een gezonde mix van stedelijke functies en een bruisend leven leidt. Kenmerken die eigen

zijn aan een bloeiende stadsbuurt.

Tijdens de eerste stap wordt het stratenplan herdacht en hertekent. Overbodige, ongebruikte routes zoals de E.

Bonehillstraat worden gentegreerd in de site.Intutief wordt een ingesloten plein geschetst, dat gebruik maakt van de natuurlijke helling van het terrein om zich centraal in het perceel te nestelen. Wat overblijft is een

zone langs de Ninoofse Steenweg, die door haar ligging een zekere rust en intimiteit voor het lager gelegen plein

garandeert.

E. Bonehillstraat

7Tijdens de tweede stap wordt deze zone doorsneden door circulatieassen voor traag verkeer die de omliggende bu-urt, het station en de Ninoofse baan verbinden. Door het creren van zorgvuldig gerichte perspectieven wordt er

vorm gegeven aan de ruimte die overblijft om te bebouwen.

Om deze circulatielijnen aantrekkelijk te maken zodat ze ook daadwerkelijk gebruikt worden, is het nodig om te

voorzien in voldoende afwisseling van functies op het straat-niveau. Dit wordt verwezenlijkt door het inplannen van een

grote overdekte markt aan de zijde van het Weststation. Open en bloot, op de kop van het perceel, dient ze als een

aantrekkingspool. De andere blokken worden onderaan gesteund door

ondermeer handelszaken.Op deze manier wordt het wonen een niveau omhoog getild, om zo in de nodige woonkwaliteit te voorzien.

8Naast het sociale aspect op stedenbouwkundig niveau is het ook nodig om dit op de schaal van het gebouw zelf te

bekijken. Door de onderliggende commercile laag ontstaat een duidelijke grens tussen het publieke plein en de private

woongedeelten. Het is belangrijk om de interne circulatie zo te ontplooien dat een lineaire omgang

vermeden wordt. Door de trappen en gangen naar de buitenruimte, de kloof , te verschuiven en deze uit te

spreiden over het ganse gebouw, wordt er ingezet op een werkende flux van horizontale stromingen, geordend op verschillende lagen. Zo ontstaan er horizontale kruisingen en visuele relaties, gelinkt aan interne collectieve buiten-ruimten, die ontmoetingen tussen bewoners mogelijk

maken en stimuleren.

De bouwblokken worden, mede omwille van hun diepte, doorsneden door een kloof . Deze splitst het woonge-

deelte in 2 segmenten. Op deze manier ontstaat er een roy-ale leegte binnen in de gebouwen, die als doorgangsniveau

en aangename rustplek voor de bewoners fungeert.

circulatie

9De collectieve ruimten liggen verspreid over het Zuidelijke segment, waardoor ze van een uitstekende orin-tatie genieten. Zo worden dit lichtbronnen voor de kloof . Het zijn aangename buitenkamers, die voor uiteenlopende

activiteiten bruikbaar zijn. Om te vermijden dat de aanpalende bewoners zich deze ruimten als private

terrassen zouden toe-eigenen, komen er geen deuren op uit. Er worden echter wel ramen boven ooghoogte

uitgesneden. Op deze manier wordt inkijk in de binnen-kamers vermeden, maar zijn de gebruikers van de

buitenruimte zich toch bewust van de aanwezigheid van woonruimtes aan de andere kant van de muur.

De gemeenschappelijke ruimten worden niet op voorhand ingericht, omdat hun gebruik niet ontwerpmatig te

voorspellen valt. Ze zijn afhankelijk van de behoefte van de bewoners en kunnen naar eigen wensen uitgerust worden

met stevige buitenmeubels, zitbanken, speeltuigenHun ligging en vormgeving maakt ze flexibel genoeg om

een verschillende invulling op te vangen doorheen de tijd.

collectieve ruimtes

10

snede dd - collectieve ruimtes

11

O1/150 01 2

5

12

Om de overdekte markt maximaal te integreren in het woonproject en haar functie ten volle tot uiting te laten

komen, is het nodig om deze in te richten als aantrekkelijk wandelalternatief voor de straat. Om de nieuwsgierigheid van toevallige voorbijgangers te prikkelen trachten we een plek te creren waar je ook als flaneur door zou lopen, al is

het enkel om de sfeer van de plek op te snuiven. Door de logica van de buitencirculatie te projecteren op de markt, ontstaat er een vlotte doorstroming doorheen deze

ruimte.

De markt beslaat 2 verdiepingen, waarvan er een gelinkt is aan de straat en de andere aan het lager gelegen plein.Om een eentonige doorgang doorheen de markt te

vermijden, wordt het hoogteverschil van 3 meter geleidelijk overbrugd door middel van plateaus, die als eilanden

tussen een circuit van hellende vlakken drijven. Zo zorgt de kronkeling van de hellingsbaan voor een continue flux die passanten op een eenvoudige en aangename wijze van het

station naar het plein voert en vice versa.

De plateaus volgen de helling van de Ninoofse steenweg en scheppen op die manier de mogelijkheid om van de straat rechtstreeks de markt binnen te stappen op een van de

plateaus.

overdekte markt

13

PRO

DU

CED

BY A

N A

UTO

DESK

EDU

CA

TION

AL PR

OD

UC

T

PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT

14

a

b

c

c

nivo 0

0.00

-0.50

0.00

15

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

-1.00

-1.50

-2.50

-3.00

-2.00 -2.00

-3.00

-1.50

16

binnenbeeld markt

17

18

snede bb - overdekte markt

19

1/150 O01 2

5

20

woontypologien

Elk segment van het blok heeft haar eigen logica met kenmerkende voor- en nadelen. Hierdoor is het nodig om de woningen te ontwerpen op maat van en volgens deze

gevelsegmenten. De woningscheidende muren staan telkens loodrecht op de buitengevels, zodat er toch een zekere

symmetrie ontstaat binnen het uiterst onregelmatige plan. Ook worden de schuine muren opgevangen door het

kromtrekken van de inkom, waardoor een symmetrische keuken ontstaat. Deze ingreep ensceneert tevens het bin-nenkomen in de woningen, dat zo gepaard gaat met een perspectivistische inkijk in de leefruimte van de woningen.

Om voldoende privacy te voorzien voor de woningen die rechtstreeks aan de kloof gelegen zijn, is de inkom en de

keuken hier telkens een meter opgetrokken.Op deze manier ontstaat er een soort belle-etage woning waarvan de keuken als buffer fungeert tussen openbare kloof en intieme leefruimte. Vanuit de keuken heeft men tevens een wijd overzicht over wat er zich in de kloof

afspeelt.

Zo biedt deze ingreep de mogelijkheid tot n het behouden van de woonkwaliteit, n het genereren van sociale controle op de openbare ruimte. Onder deze

verhoogde keukens ontstaat zo ook een soort kruipkelder, langs waar leidingen eenvoudig herleid en verdeeld kunnen

worden.

21

22

a

b

c

c

nivo -2 - ondergrondse parking

23

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

24

a

b

c

c

nivo -1 - zicht van op het plein, met snede doorheen hellende markt

25

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

26

a

b

c

c

nivo 1

6.00

27

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

6.00

7.00

28

a

b

c

c

nivo 2

29

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

+10.20

30

a

b

c

c

nivo 3

31

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

+13.40

32

a

b

c

c

nivo 4

33

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

+16.60

34

a

b

c

c

nivo 5

35

a

b

d

d

1/150 O01 2

5

+19.20

36

woontypologien - type 1: Ninoofse baan

37

Type I: Ninoofse baanLiving/eetkamer 39,7 m Slaapkamer 12,0 mKeuken 8,0 m Slaapkamer 10,3 mBerging 1.5 m Slaapkamer 11,2 mTerras 7,9 m Badkamer 9,8 mCirculatie 13,0 m Toilet 1,4 m

38

woontypologien - type II: station

39

Type II: stationLiving/eetkamer 54,8 m Slaapkamer 11,4 mKeuken 10,8 m Slaapkamer 10,6 mToilet 1,6 m Slaapkamer 9,1 mTerras 9,3 m Slaapkamer 9,8 mCirculatie 15,4 m Badkamer 7,6 m Toilet 1,5 m

40

woontypologien - type III: plein

41

Type III: pleinLiving/eetkamer 45,3 m Slaapkamer 13,8 mKeuken 12,1 m Slaapkamer 8,3 mToilet 1,9 m Slaapkamer 9,9 mTerras 6,4 m Badkamer 8,1 mCirculatie 15,8 m Toilet 2,7 m

42

woontypologien - type IV: brouwerij

43

Type IV: brouwerijLiving/eetkamer 38,9 m Slaapkamer 12,6 mKeuken 10,8 m Slaapkamer 15,1 mToilet 1,5 m Badkamer 5,9 mTerras 6,7 m

44

gevels

45

De gevels worden getypeerd door een grote tweeledigheid. Enerzijds zijn er de gevels aan de buitenzijde van het project. Deze tonen duidelijk de draagstructuur van woning scheidende wanden en vloerplaten. Dit vormt een grid dat volledig opgevuld wordt met glas. Op deze manier ontstaat er een geleding van de gevel zonder de grootte, vorm of ligging van de appartementen te tonen. Om de

nodige privacy te garanderen en een verdere geleding van de gevel zijn er voor deze grote glaspartijen houten lamellen geplaatst. Ze bevinden zich verder terug-

getrokken van het gevelvlak om niet in tweestrijd te gaan met de massieve draagstructuur. Ter hoogte van terrassen

zijn deze elementen bevestigd aan grote harmonicapanelen. Zo kunnen bewoners naar eigen believen hun gevel openen

en wordt er dynamiek gecreerd. Anderzijds zijn er de gevels aan de kloof. Hier is de

verhouding omgekeerd: veel beton en weinig hout. Er wordt gebruik gemaakt van een licht beton om op deze manier een hoog albedo te creren. De scheiding tussen appartementen is in deze gevels helemaal zoek waardoor

alle bewoners onderling gelijk worden gesteld, ongeacht de grootte van hun appartement.

Ter hoogte van de collectieve ruimtes breekt deze binnengevel naar buiten en komt ze in contact met de

buitengevel.

46

gevel 2 - materialiteit binnengevel

47

1/150 O01 2 5

48

gevel 2 - materialiteit buitengevel

49

1/150 O01 2 5

50

structuur

Om tot voldoende interactie tussen de verschillende func-ties te komen, mag de markt onder de woningen niet in een afgesloten sokkel worden ondergebracht. De link tussen het publieke gedeelte en het private gedeelte van het gebouw mag dan wel fysiek afgesloten zijn, toch zijn ze visueel en

structureel verbonden. Deze connectie wordt verwezenlijkt door een cassettevloer. De ribben hiervan volgen de

silhouetten van de woning scheidende wanden. Hierdoor worden de krachten van de muren via de ribben

rechtstreeks op kolommen afgedragen. Door deze structuur kan de markt vrij ontworpen worden en zijn grote

overspanningen realiseerbaar. De bovenliggende massas zijn niet alleen visueel vertegenwoordigd in de markt, de

leidingen van de appartementen lopen onverborgen door de markt waardoor dit nog eens benadrukt wordt. Ook

vanuit de kloof is de markt sterk aanwezig. Vanop bepaalde posities is er namelijk een doorkijk vanuit de kloof naar de markt en vice versa door uitsparingen in de cassettevloer.

51

52

snede aa - draagstructuur

53

1/150 O01 2 5