Europese Commissie

Financieringsinstrument voor het milieu

L I F E - I I I

LIFE (“L’Instrument Financier pourl’Environnement” of financieringsin-strument voor het milieu) is in 1992opgezet als een van de speerpuntenvoor het communautaire milieubeleid.

LIFE medefinanciert acties tenbehoeve van het milieu in de EuropeseUnie en in bepaalde derde landen: lan-den rond de Middellandse Zee en deOostzee en landen in Midden- enOost-Europa die kandidaat zijn voortoetreding tot de Unie en beslotenhebben tot associatie met LIFE.

LIFE wordt in fasen uitgevoerd:• voor de eerste fase (1992-1995)

werd 400 miljoen euro uitgetrokken,• voor de tweede (1996-1999) onge-

veer 450 miljoen euro,• de lopende fase “LIFE III” (2000-

2004)1 beschikt over een begrotingvan 640 miljoen euro.

Met het oog op duurzame ontwikke-ling heeft LIFE tot doel bij te dragentot het ontwerpen, de uitvoering ende actualisering van de communau-taire milieupolitiek en milieuwetge-ving alsmede tot de integratie van hetmilieuaspect in de andere takken vanhet beleid van de Europese Unie. Ermoeten tevens nieuwe oplossingenworden gezocht voor milieuproblemenmet een communautaire dimensie.

LIFE is het instrument dat mede deuitvoering van het communautairebeleid, zoals vastgelegd in het zesdeactieprogramma voor het milieu, opbasis van een praktische aanpakmogelijk moet maken.

De door LIFE gefinancierde projectenzijn voor alle natuurlijke en rechtsper-sonen toegankelijk en moeten aan devolgende algemene criteria voldoen:• beantwoorden aan de prioriteiten

die op communautair niveau zijnvastgesteld en bijdragen tot debovengenoemde doelstellingen;

• ingediend worden door technischbetrouwbare en financieel gezondedeelnemers;

• haalbaar zijn wat betreft de techni-sche inhoud, planning en begrotingen een gunstige kosten-batenver-houding vertonen.

LIFE bestaat uit drie thematischeonderdelen: “LIFE-Natuur”, “LIFE-Milieu” en “LIFE-Derde landen”.

De lidstaten of derde landen dienenelk jaar bij de Commissie voorstellenvoor te financieren projecten in. DeCommissie maakt in het Publicatie-blad (PBEG) de datum bekend waaropde voorstellen moeten zijn ingedienden neemt daarover een besluit. Zijoefent controle uit op de financieringen op de voortgang van LIFE-projec-ten. Begeleidende maatregelenmaken het mogelijk de projecten terplaatse te controleren, informatie overde resultaten ervan te verspreiden en,in het geval van LIFE-Natuur, bepaaldevormen van samenwerking tussensoortgelijke projecten aan te moedi-gen (“Co-op”-maatregelen).

Tussen 1992 en 2002 is steun ver-leend aan 2.050 LIFE-projecten dieals volgt zijn ingedeeld:• 700 LIFE-Natuurprojecten,• 1.190 LIFE-Milieuprojecten,• 161 LIFE-Derde landenprojecten.

Het communautaire milieubeleid

Het milieubeleid van de Europese Unieberust op het voorzorgsbeginsel en hetbeginsel van preventief handelen, hetbeginsel dat aantastingen van het milieuaan de bron dienen te worden bestredenen het beginsel dat de vervuiler betaalt.

In het Verdrag van Amsterdam is tevensbepaald dat op het stuk van gezondheid,veiligheid en milieubescherming de Euro-pese Commissie moet streven naar eenhoog niveau van bescherming, met namerekening-houdend met alle nieuwe ontwik-kelingen die op wetenschappelijke feitenzijn gegrond.

De Europese Unie voert een voluntaristischbeleid voor bescherming van de bodem, hetwater, het klimaat, de lucht, de fauna en deflora. In dertig jaar zullen zes communau-taire milieuactieprogramma’s ten uitvoerzijn gelegd, terwijl meer dan 700 commu-nautaire juridische teksten (richtlijnen, ver-ordeningen, beschikkingen, besluiten...) zijnvastgesteld op milieugebied.

De waaier van milieu-instrumenten werdsteeds groter naarmate het communautairemilieubeleid een hogere vlucht nam. Buitende vaststelling van een kaderwetgeving meteen hoog niveau van bescherming van hetmilieu en waarborgen voor de werking vande interne markt, heeft de Europese Unieeen reeks niet-regelgevende instrumenteningevoerd (vrijwillige overeenkomsten,waarnemingscentrum voor de toestand vanhet milieu, economische instrumenten,...) eneen financieringsinstrument ten behoevevan het milieu: LIFE.

Financier ings instrument voor het mi l ieu

1 Verordening (EG) nr. 1655/2000 van hetEuropees Parlement en de Raad van17 juli 2000 betreffende het financie-ringsinstrument voor het milieu (LIFE).Deze verordening vervangt Verordening(EEG) nr. 1973/92 waarbij het financie-ringsinstrument LIFE werd ingesteld.

Een Europees ecologisch netwerk:Natura 2000

Het Natura 2000-netwerk is gericht ophet behoud van de biodiversiteit door tezorgen voor de instandhouding of hetherstel van natuurlijke habitats van com-munautair belang.

Tegenover de verontrustende achteruitgangvan de biodiversiteit en in het verlengde vande conferentie van Rio in 1992, heeft deEuropese Unie de Vogelrichtlijn van 1979 ende Habitatrichtlijn van 1992 betreffende debescherming van habitats en soorten aan-genomen. Het Natura 2000-werk is uit dezerichtlijnen voortgevloeid.

Bij het in stand houden van natuurlijke habi-tats en habitats van in het wild levende faunaen flora dient wel rekening te worden gehou-den met de vereisten op economisch, soci-aal en cultureel gebied en met de regionaleen lokale bijzonderheden in elke lidstaat.

Het Natura 2000-netwerk steunt in de eersteplaats op een beleid dat is uitgestippeld inoverleg met alle lokale partners: verkozenvertegenwoordigers, eigenaars, beheer-ders... De instemming van deze partnersvormt namelijk de beste garantie voor hetslagen van het netwerk op lange termijn. Denadruk is dan ook gelegd op het plaatselijkeoverleg dat moet voorafgaan aan het for-muleren van voorstellen voor gebieden diein aanmerking komen voor het netwerk.Opgemerkt moet worden dat de EuropeseCommissie over andere regelgevendemiddelen beschikt om voortgang te makenmet het Natura 2000-netwerk wanneer hetoverlegbeleid niet volstaat om de voor delidstaten gestelde doelstellingen te bereiken.

Er zij op gewezen dat Natura 2000 niet totdoel heeft “natuurreservaten” te creërenwaar elke menselijke activiteit verboden is –in de aangewezen zones is het bijvoorbeeldniet verboden bossen te exploiteren.Integendeel, het behoud van de biologischediversiteit, vooral op het platteland en inbosgebieden, is tegenwoordig vaak afhan-kelijk van de aanwezigheid of zelfs hetopnieuw invoeren van menselijke activitei-ten die deze ten goede komen.

LIFE-Natuur in actie(s)

LIFE-Natuur financiert projecten voornatuurbehoud, maar onder dit doel kun-nen zeer uiteenlopende projecten vallen,die de diversiteit van de natuurlijkemilieus in Europa weerspiegelen. Voor-beelden van thema’s die door LIFE-Natuurprojecten worden behandeld:

België: aankoop van gronden om opmer-kelijke milieus in oorspronkelijke staat terugte brengen.Denemarken: herstel van de oevers vanwaterlopen en wetlands; weer openstellenvan weiland.Duitsland: herstel van wetlands.Estland: herstel van boreale kustweidenaan de Oostzee.Griekenland: bescherming van zo goed alsuitgestorven soorten, zoals de monniksrobvan de Middellandse Zee.Spanje: bescherming van steppen, wet-lands, duinen, lagunes, kust- en zeegebie-den; bescherming van uitstervende soorten(bruine beer, zwarte gier, Europese nerts,vleermuizen...).Frankrijk: overeenkomsten voor milieu-vriendelijke ruimtelijke ordening met land-bouwersgroepen.Ierland: exploitatie van de rijkdom van hetnatuurlijke erfgoed van Ierland, met namevia ecotoerisme.

Italië: bescherming van bijzondere soorten(wolven, beren, vleermuizen...) of bijzonderehabitats (vochtige zones, ecosystemen vanrivieren, bronnen...).Letland: herstel en bescherming van grotenatuurgebieden.Luxemburg: herstel van de biodiversiteitdie gedurende lange tijd door de land-bouwactiviteit is aangetast.Hongarije: instandhouding van wolven enlynxen in het noordoosten van het land.Nederland: wederinvoering van spontaneprocessen om opnieuw natuurlijke habitatstot stand te brengen.Oostenrijk: “groene brug” over een auto-snelweg die bruine beren in staat moet stel-len in de Alpen te immigreren, om zodoendehun populatie uit te breiden.Portugal: beheersplannen voor gebiedenvan het Natura 2000-netwerk.Roemenië: nationaal actieplan tot bescher-ming van de dolfijnen in de Zwarte Zee.Slovenië: bescherming van veenlanden.Finland: bewaking van bepaalde vlinders-oorten, als indicatoren voor de toestand vanhet milieu.Zweden: herstel van een groot aantal voch-tige weiden op de eilanden in de Oostzee.Verenigd Koninkrijk: bescherming vanvogels die broeden op het terrein, hetgeende verwijdering kan omvatten van niet-inheemse diersoorten, zoals de Ameri-kaanse nerts, die zich op de Hebrideneilan-den snel voortplant.

LIFE - NatuurDit onderdeel van LIFE heeft als specifiek doel bij te dragen tot deuitvoering van de communautaire regelgeving inzake natuurbe-scherming: Richtlijn 79/409/EEG inzake de vogelstand en Richtlijn92/43/EEG inzake de habitats, en met name tot de oprichting vanhet Europese netwerk van beschermde gebieden “Natura 2000”(zie kader) met het oog op het beheer en de instandhouding in situvan de meest opmerkelijke fauna en flora en habitats in de Unie.

Projecten voor natuurbehoud die bijdragen tot behoud of herstel van natuurlijke ha-bitats en/of populaties van de diverse soorten in een gunstige staat van instandhou-ding, zoals bedoeld in de “Habitat”-richtlijn, komen in aanmerking voor LIFE-Natuur.De projecten moeten betrekking hebben op speciale beschermingszones of gebie-den van communautair belang alsmede op de in deze richtlijnen vermelde soorten.

De Europese Unie besteedt voor de periode 2000-2004 ongeveer 300 miljoen euroaan LIFE-Natuur. De communautaire medefinanciering bedraagt maximaal 50%van de kosten. Bij wijze van uitzondering kan de Commissie voor projecten totbescherming van prioritaire habitats of soorten, zoals omschreven in de “Habi-tat”-richtlijn tot 75% van de in aanmerking komende kosten financieren.

De LIFE-verordening omschrijft vijfgebieden die voor steun in aanmer-king komen:• ruimtelijke ordening en planning,• waterbeheer;• minimaliseren van de milieueffecten

van economische activiteiten;• afvalbeheer;• vermindering van de milieueffecten

van producten door een geïnte-greerd productbeleid.

LIFE-Milieu is niet bestemd vooronderzoek of investeringen inbestaande technologieën of infra-structuur. Het programma tracht dekloof te overbruggen tussen enerzijdsde resultaten van onderzoek en ont-wikkeling en anderzijds de grootscha-lige toepassing ervan. Daartoe wordendemonstratieprojecten aangemoedigddie zijn gebaseerd op de resultatenvan projecten waarvoor steun werdverleend in het kader van vroegere enlopende programma’s voor onderzoeken technologische ontwikkeling opmilieugebied.

De verspreiding van de resultatenspeelt een essentiële rol in het strevennaar ruime toepassing van innove-rende procédés en technieken op hetgebied van milieubescherming.

De Europese Unie besteedt voor deperiode 2000-2004 ongeveer 300 mil-joen euro aan LIFE-Milieu. De commu-nautaire medefinanciering bedraagtmaximaal 30% voor projecten die aan-zienlijke inkomsten opleveren, 50% inde overige gevallen.

LIFE - Mi l ieu

Het specifieke doel van LIFE-Milieu is bij te dragen tot deontwikkeling van innoverende technieken en methoden metbetrekking tot het milieu door medefinanciering van demon-stratieprojecten.

LIFE-Milieu in actie(s)

Voorbeelden van behandelde thema’s:

België: geïntegreerd systeem voor milieu-beheer dat wordt toegepast op grote sociaal-culturele evenementen (festivals, beurzen...).Denemarken: zuivering van afval van behan-deld hout; milieukeur voor de kleinhandel.Duitsland: recyclage van sloopafval, afval-olie; acties ten behoeve van de waterkwaliteit;gemeentelijke plannen voor milieubeheer.Griekenland: milieubeheersplan voor de Olym-pische spelen van Athene in 2004; “milieu-vriendelijk” maken van de olijfolieproductie.

Spanje: geïntegreerde acties ten behoevevan duurzame ontwikkeling en duurzaam toe-risme; EMAS-systeem in de landbouwsector.Frankrijk: rekening-houden met recyclage vansloopauto’s bij het ontwerpen van auto-onder-delen; milieuvriendelijke mobiliteit en vervoer;innoverende behandeling van afvalwater.Ierland: milieubeheer op regionaal niveau;integratiebanen in recyclage van elektroni-sche apparatuur.Italië: gemeentelijke acties ten behoeve vanduurzaam toerisme; bestrijding van hetbroeikaseffect en de luchtvervuiling.Luxemburg: toepassing van simulatie- encontrolesoftware voor een efficiënte behan-deling van afvalwater.Nederland: opvangen van regenwater enrationeel gebruik ervan in stedelijk milieu;bevordering van milieuvriendelijk bouwen;“bonuspunten” tot stimulering van het ver-bruik van milieuvriendelijke producten.Oostenrijk: strategieën voor duurzame ont-wikkeling in steden en op het platteland;bevordering van biobrandstoffen en gere-cycleerde bouwmaterialen.Portugal: bewaking van de luchtkwaliteit;experimenten voor milieuvriendelijke var-kensfokkerij.

Roemenië: systeem voor selectieve inza-meling van huishoudelijk afval.Finland: geïntegreerd beheer van kustge-bieden en stroomgebieden.Zweden: experimenten met biologischelakken en oplosmiddelen alsmede bevorde-ring ervan; milieuvriendelijke afvalbehande-ling; bosbeheer en bevordering van milieu-vriendelijke bosbouwpraktijken.Verenigd Koninkrijk: duurzame stadsont-wikkeling; inzameling, herverdeling en her-gebruik van afgedankte computers.

Technische-bijstandsprojecten komenvoor steun in het kader van LIFE-Derde landen in aanmerking, indien zij:• van belang zijn voor de Gemeen-

schap, met name doordat zij bijdra-gen tot de uitvoering van regionaleen internationale beleidslijnen enovereenkomsten;

• bevorderlijk zijn voor duurzame ont-wikkeling op internationaal, natio-naal of regionaal niveau;

• oplossingen bieden voor belang-rijke milieuproblemen in de betrok-ken regio of sector.

Prioriteit wordt verleend aan projectendie grensoverschrijdende, transnatio-nale of regionale samenwerking kun-nen bevorderen.

De Europese Unie besteedt voor deperiode 2000-2004 meer dan 38 mil-joen euro aan LIFE-Derde landen. Decommunautaire medefinancieringbedraagt ten hoogste 70% van dekosten van projecten voor technischebijstand.

LIFE-Derde landen in actie(s)

Kort overzicht van onlangs geselec-teerde projecten in het kader van LIFE-Derde landen.

Albanië: vermindering van de verkeershin-der in Tirana.Algerije: oprichting van een centrum voorinformatie, bewustmaking, opleiding en ver-spreiding van een milieucultuur en -beleid.Bosnië-Herzegovina: milieuactieplan voorhet Bardaca-wetland; bijstand aan plaatse-lijke instanties voor milieubeheer; beperkingvan het milieueffect van industriële activitei-ten; bijstand bij de opstelling van wetgevingter bestrijding van verontreiniging.Cyprus: uitwerking van een wetgevingska-der voor bestrijding van luchtverontreiniging.Gazastrook en Cisjordanië: geïntegreerdbeheer van het plattelandsmilieu.Jordanië: milieuaspecten van de oprichtingvan een toeristisch natuurpark in de provin-cie Jerash.Kroatië: invoering van nationale bepalingeninzake luchtverontreiniging en afvalstoffen.Libanon: beperking van industriële veront-reiniging en afvalstoffen, bestrijding vanbosbranden.Malta: opstelling van wetgeving ter bestrij-ding van nitraten.

Rusland: technische bijstand op milieuge-bied aan de stad Kaliningrad; administra-tieve bijstand bij de bescherming van deoevers van de Oostzee.Syrië: bevordering van het milieubeheer-systeem EMAS bij het bedrijfsleven.Tunesië: invoering van het EMAS-systeemen de ISO-norm 14001 in het MKB; opstel-ling, met Marokko, van proefsystemen voorbewaking van de verwoestijning.Turkije: acties ten gunste van de water- enluchtkwaliteit en het afvalbeheer; pro-gramma voor bestrijding van geurhinder.

LIFE - Derde landen

Dit onderdeel heeft als doel bij te dragen tot de totstandbrengingvan technische capaciteiten en administratieve structuren opmilieugebied en tot de ontwikkeling van het beleid en van actie-programma’s op milieugebied in derde landen rond de Middel-landse Zee en de Oostzee, met uitzondering van de kandidaat-lidstaten in Midden- en Oost-Europa.

LIFE: aanvullende informatie

Op de homepage van LIFE ((http://europa.eu.int/comm/environment/life/home.htm)zijn nadere inlichtingen te vinden, met name over de wijze van indiening van een aan-vraag om financiële bijstand en over de selectiecriteria voor projecten. Gemakkelijk teraadplegen databanken bevatten beknopte beschrijvingen van de projecten die sinds1992 in het kader van LIFE-Natuur, LIFE-Milieu en LIFE-derde landen zijn gefinancierd.De volledige tekst van de informatiedossiers voor de drie onderdelen en van het LIFE-reglement is beschikbaar op deze webpage, waar eveneens de aanvraagformulierenkunnen worden gedownload.

Contact

Europese CommissieDirectoraat-generaal MilieuEenheid LIFE – BU-9 02/1, B-1049 BrusselFax: +32 2 296 95 56Web: (http://europa.eu.int/comm/environment/life/home.htm

BUREAU VOOR OFFICIËLE PUBLICATIES DER EUROPESE GEMEENSCHAPPENL-2985 Luxembourg

KH

-44-02-682-NL-D

14