1

Raad voor Vergunningsbetwistingen bis. Naar een efficiëntere en snellere rechtspleging

in stedenbouwzaken?

Jan Beleyn

m.m.v.

Melissa Verplancke

M&D Seminars

11 oktober 2012

Verwelkoming

• Inleiding en voorstelling

• Doel en opzet van deze opleiding

• Bundel?

• Interactie gewenst…

Outline

• Raad voor Vergunningsbetwistingen (RVV): historiek en basics

• Probleemschets: oplopende achterstand

• Het Decreet van 6 juli 2012: een overzicht van de wijzigingen

• Twee echte innovaties: de bestuurlijke lus en de bemiddeling

• Wat brengt het Procedurereglement nog bij?

• Enkele tendensen in een kort rechtspraakoverzicht

3

4

RVV: historiek en basics

• Vlaams administratief rechtscollege

• RVV doet (o.m. en vooral) uitspraak over vergunningsbeslissingen

• In die zin is de RVV de opvolger van de Raad van State

• RVV werd opgericht bij Decreet van 27 maart 2009, decreet zoals in werking getreden op 1 september 2009

• RVV pas operationeel sinds 1 december 2009

5

RVV: historiek en basics

• Ratio: (o.m.) snellere afhandeling van stedenbouwzaken – “Er mag worden verwacht dat deze doorlooptermijnen licht tot behoorlijk zullen

inkrimpen ingevolge recente federale initiatieven inzake het wegwerken van achterstanden, doch één en ander zal redelijkerwijs nimmer leiden tot een procedureduur die ingepast kan worden binnen de vooropgestelde beleidsdoelstelling (beroepsbeslissing in laatste aanleg binnen het jaar). De door het ontwerpdecreet uitgetekende procedure voldoet wél aan deze finaliteit.” (Parl. St. VL P. 2008-2009, nr. 2011/1, 205)

6

RVV: historiek en basics

• De beoogde snelheid van de procedure is meteen ook de verantwoording voor de oprichting van de RVV– “B.8.7.2. Uit de voormelde parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever

de oprichting van een administratief rechtscollege noodzakelijk achtte, enerzijds, om het beroep bij de Vlaamse Regering te vervangen door een beroepsprocedure bij een onpartijdige en onafhankelijke instantie die over voldoende expertise zou beschikken om te kunnen oordelen of vergunningsbeslissingen in overeenstemming zijn met de goede ruimtelijke ordening en, anderzijds, om een snelle afhandeling van dat beroep te kunnen verzekeren. Het blijkt niet dat die beoordeling onjuist is.” (GwH 27 januari 2011, nr. 2011/008)

7

Probleemschets

• “De meeste dromen zijn bedrog”

• Opnieuw een stelselmatig oplopende achterstand en, zeker wat de in de beginne ingediende zaken betreft, alvast geen “snellere afhandeling van het beroep”

• Enkele eigen ervaringen bij wijze van voorbeeld

Achterstand in cijfers

• Aantal uitspraken ten gronde: 23 (2009-2010) en 144 (2010-2011)

8

Bron: jaarverslag RvVb 2010-2011

Legende

• AA: uitspraak ten gronde

• SA: arrest schorsing van tenuitvoerlegging vergunning

• A GNT: uitspraak niet-tijdig storten rolrecht

• B NR: beschikking onvolledig of laattijdig verzoekschrift

9

Oorzaken

• (1) Fundamentele onderschatting van het aantal dossiers– schatting decreetgever: 300-350 dossiers per jaar– realiteit was / is zonder meer een veelvoud

Bron: jaarverslag RvVb 2010-2011

10

Oorzaken

• (2) Onafdoende omkadering (budget / middelen en personeel)– wat we zelf doen, doen we beter? – opnieuw verschil tussen wat de decreetgever had vooropgesteld (oud artikel

4.8.4 VCRO) en de realiteit– men was geheel niet klaar / operationeel op 1 september 2009, waardoor

onmiddellijk ook begonnen werd met een achterstand

11

Oorzaken

• (3) Marginale procedurele uitwerking in de VCRO, ook zonder echte garanties voor een daadwerkelijk snellere procedure – een aantal aspecten waren niet of nauwelijks geregeld, waardoor de Raad in den

beginne vooral eigen regeltjes diende uit te vinden– typevoorbeeld is de schorsing– oud art. 4.8.26, §1 VCRO: “De uitspraken van de Raad worden uitgebracht

binnen een ordetermijn van zestig dagen […]”

12

Oorzaken

• (4) Ook de actoren voor de RVV dienden te wennen aan de VCRO – enkele voorbeelden

13

Gevolgen

• In één woord samen te vatten: aanslepende rechtsonzekerheid – en dit voor alle partijen / actoren betrokken bij een bouwproces– enkele voorbeelden

14

Op weg naar een oplossing…

• Verzuchtingen en klachten vanuit de rechtspraktijk

• Jaarverslag 2011 Ombudsman

• Beleidsplan 2011-2012

• Een eerder ingrijpen: uitbreiding personeelsformatie– vooral de uitbreiding met een vierde kamer was in de praktijk quasi – onmiddellijk

voelbaar

15

Regelgevend optreden

• De decreet- en besluitgever grijpen ook in

• Decreet van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen betreft

• Besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2012 houdende de rechtspleging voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen

16

Decreet van 6 juli 2012

• Op 1 september 2012 in werking getreden

• Overgangsbepalingen– beroepen die zijn ingediend voor de inwerkingtreding van dit decreet worden

behandeld volgens de procedureregels die golden voor die datum (artikel 9)– dé grote innovaties (zie verder, bemiddeling en bestuurlijke lus) kunnen enkel

toegepast worden op beroepen die zijn ingediend na de datum van de inwerkingtreding van dit decreet (artikel 8)

17

Overzicht

Nieuwe procedure Oude procedure

Bevoegdheid

• “Bestuurlijke lus” (art. 4.8.4 VCRO) + bevel tot het nemen van een nieuwe beslissing

• “Bemiddeling” (art. 4.8.5 VCRO)• Geen ambtshalve schorsing

• Bevel tot het nemen van een nieuwe beslissing

• /• Ambtshalve schorsing

Overzicht

Nieuwe procedure Oude procedure

Procedure

• Vereenvoudigde behandeling (art. 4.8.14 VCRO)

• Schorsing als “afzonderlijke” en eerste procedure met daarna een verplicht verzoek tot voortzetting (artn. 4.8.15 – 4.8.20 VCRO)

• Vergoeding wegens kennelijk onrechtmatig beroep (art. 4.8.31 VCRO)

• Mogelijkheid tot opheffing, verbetering of herziening arresten (art. 4.8.32 VCRO)

• /

• Schorsing en nietigverklaring lopen door elkaar

• /

• /

18

19

Overzicht

Nieuwe procedure Oude procedure

Samenstelling RVV

• Geen beperking aantal raadsleden (art. 4.8.33 VCRO)

• Tijdelijke aanstelling van “aanvullende raadsleden” mogelijk (art. 4.8.35 VCRO)

• Regeling inzake tucht en evaluatie van de raadsleden wordt uitgewerkt (4.8.38 VCRO)

• Geen minimale duur – vereiste inzake “nuttige juridische beroepservaring” voor griffiers (art. 4.8.39 VCRO)

• Enkel nog sprake van “ondersteunend personeel” (art. 4.8.33 VCRO)

• Max. 5 raadsleden

• /

• /

• Eerder…

• 5 adviseurs en administratief personeel

20

Overzicht

Nieuwe procedure Oude procedure

Werking RVV

• Duur mandaat voorzitter: 3 jaar (art. 4.8.41 VCRO)

• Duur mandaat voorzitter: 1 jaar

21

Overzicht

Nieuwe procedure Oude procedure

Overige wijzigingen

• Geanonimiseerde publicaties enkel op verzoek (art. 4.8.46 VCRO)

• Geanonimiseerde publicaties

22

Twee echte innovaties

• Bestuurlijke lus

• Bemiddeling

Bestuurlijke lus

“Ter oplossing van een voor de Raad gebrachte betwisting kan de Raad het vergunningverlenende bestuursorgaan in elke stand van het geding met een tussenuitspraak de mogelijkheid bieden om binnen

de termijn die de Raad bepaalt een onregelmatigheid in de bestreden beslissing te herstellen of te laten herstellen, tenzij belanghebbenden, vermeld in artikel 4.8.11, daardoor onevenredig

kunnen worden behandeld.” (artikel 4.8.4. § 1 VCRO)

23

24

Bestuurlijke lus

• Concrete probleemstelling – beperkt onderzoek van middelen kan aanleiding geven tot een carrousel van

procedures– pyrrusoverwinningen

• Oplossing: bestuurlijke lus– in elke stand van het geding kan de RVV de kans geven aan het

vergunningverlenend bestuursorgaan om een onregelmatigheid “die herstelbaar is” te herstellen

• Vergelijking met de actuele bevelbevoegdheid van de RVV– artikel 4.8.2, derde lid VCRO– ruim begrepen: zie A/2012/0177

• Mosterd komt uit Nederland… – Wet van 14 december 2009 tot aanvulling van de Algemene Wet Bestuursrecht

met een regeling voor herstel van gebreken in een besluit hangende beroep bij de bestuursrechter

25

Bestuurlijke lus

• Welk soort onregelmatigheden komen in aanmerking? – “[…] een onregelmatigheid die herstelbaar is zodat de bestreden beslissing

niet langer onregelmatig is in de zin van artikel 4.8.2, tweede lid, en de beslissing gehandhaafd kan blijven.” (art. 7.8.4. § 1, tweede lid VCRO)

– “Een beslissing is onregelmatig wanneer zij in strijd is met regelgeving, stedenbouwkundige voorschriften of beginselen van behoorlijk bestuur.” (art. 4.8.2. § 2 VCRO)

– belanghebbenden mogen niet onevenredig benadeligd worden – voorbeelden uit de Parlementaire Voorbereiding: formele motivering, alsnog

opvragen van een advies, andere “vormgebreken” (zoals het niet organiseren van een openbaar onderzoek)

– kritiek van de Raad van State

26

Bestuurlijke lus

• Procedurele aspecten– ten dele uitgewerkt bij Besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2012 (artn. 38-

39)– eigenlijke initiatiefrecht in handen van de RVV, partijen kunnen wel suggesties

doen– in “elke stand van het geding”– middels tussenarrest– binnen termijn die de RVV bepaalt– mededeling tussenuitspraak binnen ordetermijn van 15 dagen– mogelijkheid voor het vergunningverlenend bestuur– griffie brengt partijen op de hoogte of het vergunningverlenend bestuur gebruik

wil maken van de herstelmogelijkheid– tegenspraak na herstel binnen de 30 dagen– RVV bepaalt verdere procedure binnen een ordetermijn van 20 dagen– schorsing proceduretermijnen – kritiek van de Raad van State

27

Bestuurlijke lus

• Praktijk in Nederland?

• Vragen

• Evaluatie

• Bedenkingen

28

Bemiddeling

“Ter oplossing van een voor de Raad gebrachte betwisting kan de Raad op gezamenlijk verzoek van de partijen of op eigen

initiatief maar met akkoord van de partijen met een tussenuitspraak een bemiddeling bevelen zolang het beroep

niet in beraad is genomen.” (art. 4.8.5. § 1 VCRO)

29

Bemiddeling

• Concrete probleemstelling– een vernietiging schenkt niet altijd voldoening– vaak schuilt er een andere niet-stedenbouwkundige reden achter het

stedenbouwkundig conflict

• Oplossing: bemiddeling– het doel van de bemiddeling bestaat erin dat de partijen door middel van een

rechtstreekse dialoog onder leiding van een bemiddelaar een voor iedereen aanvaardbare oplossing vinden

• Bemiddeling in het publiek recht en in andere rechtsdomeinen?

30

Bemiddeling

• Wat kan het voorwerp zijn van een bemiddelingsakkoord? – in wezen ligt dit open, maar akkoord moet bekrachtigd worden door de RVV en

de RVV kan bekrachtiging weigeren indien het akkoord in strijd is met de openbare orde, regelgeving of stedenbouwkundige voorschriften

– voorbeelden uit de Parlementaire Voorbereiding: een akkoord kan erin bestaan dat een nieuwe aanvraag zal ingediend worden, waarbij een afwijking toegestaan kan worden

– kritiek Raad van State

31

Bemiddeling

• Procedurele aspecten – ten dele uitgewerkt bij Besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2012 (artn. 40-

45)– geschiedt enkel op verzoek van beide partijen of op initiatief van de Raad maar

met akkoord van beide partijen– middels tussenarrest– bemiddeling onder begeleiding van een bemiddelaar– duur van bemiddeling en verlengingsmogelijkheid – bij niet-akkoord wordt de gewone procedure voortgezet– bekrachtiging van het tot stand gekomen akkoord. RVV kan bekrachtiging enkel

weigeren indien het akkoord in strijd is met de openbare orde, regelgeving of stedenbouwkundige voorschriften

– schorsing proceduretermijnen. Eerder kon “babbelen” ook al aanleiding zijn tot opschorting van de zaak (S/2012/0154)

– kritiek Raad van State

32

Bemiddeling

• Vragen

• Evaluatie

• Bedenkingen

33

Procedurereglement

• Besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2012 houdende de rechtspleging voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen

• Algemeen: – regelt diverse procedurele aspecten in uitvoering van en tot uitvoering van de

nieuwe titel inzake de RVV in de VCRO– ten dele een overname van de praktijk zoals gegroeid tijdens de eerste werkjaren

van de RVV (cf. www.rwo.be) – ten dele een overname van de praktijk en regels voor de Raad van State

34

Procedurereglement

• Concreet: – wie kan optreden als raadsman? (artikel 3)– hoe worden de termijnen voor de RVV berekend? (artikel 4)– dient er woonstkeuze te gebeuren voor de RVV? (artikel 5)– hoeveel afschriften per processtuk? (artikel 6)– hoe moeten stukken gevoegd worden bij een processtuk? (artikelen 7-8)– hoe wordt afstand van geding vastgesteld? (artikel 9)– wanneer en hoe geschiedt de voeging van zaken? (artikel 10)– hoe moet een verzoekschrift samengesteld zijn? (artikelen 11-12)– wanneer kan niet tot registratie van een verzoekschrift overgegaan worden?

(artikel 13)– hoe geschiedt de toewijzing van een zaak aan een kamer? (artikel 14)– aan wie zendt de griffie een afschrift van het verzoekschrift? (artikel 15)– wanneer kan en hoe wordt tot de vereenvoudigde behandeling van een zaak

gekomen? (artikel 16)

35

Procedurereglement

• Concreet: – hoe en wanneer kan tussengekomen worden? (artikelen 17-18)– welke is de termijn om te antwoorden op een schorsingsverzoek (enig

verzoekschrift)? (artikel 19)– hoe verloop de schorsingszitting en hoe ziet een schorsingsarrest eruit?

(artikelen 20-24)– hoe moet een verzoek tot voortzetting ingediend worden? (artikel 25)– wat wanneer niet tijdig een verzoek tot voortzetting werd ingediend? (artikelen

26-27)– welke zijn de vervaltermijnen voor de antwoordnota in de (al dan niet verdere)

nietigverklaringsprocedure? (artikel 28)– welke zijn de vervaltermijnen voor de schriftelijke uiteenzetting van de

tussenkomende partij in de (al dan niet verdere) nietigverklaringsprocedure? (artikel 29)

36

Procedurereglement

• Concreet: – binnen welke termijn kan een wederantwoordnota ingediend worden? (artikelen

30-32)– kunnen getuigen gehoord worden en hoe moet dat gevraagd worden? (artikel 33)– hoe verloopt de nietigverklaringsprocedure en hoe ziet een nietigverklarings-

arrest eruit? (artikel 34-37)– welke zijn de verdere regels inzake de bestuurlijke lus? (artikelen 38-39)– welke zijn de verdere regels inzake de bemiddeling? (artikelen 40-45)– welke zijn de nadere regels inzake gedinghervatting? (artikelen 46-49)– hoe wordt de geldboete voor een onrechtmatig beroep opgelegd? (artikel 50)– hoe verloopt de procedure tot opheffing? (artikel 51)– hoe verloopt de procedure tot herziening? (artikel 52)– wat na een verbeteringsarrest? (artikel 53)– welke zijn de nadere regels inzake kosten (indexatie, rolrecht, getuigengeld en

vergoeding voor extra afschriften of uittreksels)? (artikel 54-58)

37

Bemiddeling

• Evaluatie

38

RVV anno 2012

• Rechtspraakoverzicht

• Zie de jaarverslagen

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake hoedanigheid– opvallendste tendensen: RVV sluit aan bij het formalisme van de Raad van State

maar werkt volgens de nieuwe terminologie van de VCRO– rechtspersonen (A/2010/0043 – A/2012/0051 – A/2012/0317 – A/2012/0226)– CBS vs. gemeente / stad (S/2011/0040 – A/2011/0066 – A/2012/0326 -

S/2012/0065)– buurtcomité vs. natuurlijke persoon (A/2011/0034)– GSA vs. Vlaams Gewest (S/2011/0097) – Gewestelijke erfgoedambtenaar (A/2011/0186)– VME (A/2012/0031)– Intercommunale (A/2012/0173)– opgepast: geen “hoedanigheidswijzigingen” meer mogelijk lopende het beroep

(A/2012/0198 - A/2012/0274)

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake de ontvankelijkheid – opvallendste tendensen: veel onontvankelijkheden en een grondig nazicht inzake

het belang – taxipost (S/2011/0013)– registratie omvat geen ontvankelijkheidsbeoordeling (A/2010/0045)– afdoende omschrijving geschonden geachte rechtsregels in middel (A/2010/0024

- S/2012/0005)– eerst mogelijke datum van aanplakking (A/2010/0011)– BELANG: een “potentieel belang” volstaat (A/2011/0126)?– BELANG moet actueel blijven (A/2011/0075 – A/2012/0178 – A/2012/0179)– BELANG: enkel met wat in verzoekschrift staat kan rekening gehouden worden

(A/2011/0079). Wel kan het belang uit het volledige verzoekschrift gehaald worden (A/2011/0107). Het belang moet omschreven zijn (A/2012/0345)

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake de ontvankelijkheid – BELANG: louter nabuurschap volstaat niet voor een derde (S/2011/0079 –

A/2012/0261)– BELANG: CBS behoudt belang indien zij zelf geen beslissing neemt

(A/2011/0150)– BELANG: nuttig effect in het onteigeningscontentieux (A/2012/0163)– BELANG: collectief / algemeen / individueel belang (A/2012/0191)– BELANG: belang wordt op zijn realisme getoetst (A/2012/0323)– BELANG: soms – heel soms - is de RVV toch eens lief en laat ze een herkansing

(A/2012/0232)– het gegeven mandaat moet precies zijn (S/2012/0140 – S/2012/0133)

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake het MTHEN– opvallendste tendens: het MTHEN wordt bijna nooit aanvaard! – basis: op de leest van de Raad van State (S/2010/0003) – enkel met het inleidend verzoekschrift wordt rekening gehouden (S/2010/0066)– enkel met een volledig MTHEN wordt rekening gehouden (S/2010/0021)– niet wanneer tussenkomende partij verzaakt aan uitvoering (S/2010/0014 –

S/2012/0163)– niet bij onvolledige koppeling met MV (S/2010/0065)– wanneer wel MV voorligt: geen hinder (S/2012/0031)– wanneer MV uitblijft geen al te lang uitstel (S/2012/0153)– in het licht van het onderliggend reglementair kader (S/2012/0177 – S/2012/0134

– S/2012/0137) en de bestaande feitelijke context (S/2012/0114)– hypothetische nadelen volstaan niet (S/2012/0155)– niet bij regularisatievergunningen (S/2010/0054 – S/2012/0077)– (quasi) niet bij overheden (S/2010/0036)

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake het MTHEN– RVV gaat zeker niet zelf op zoek naar een MTHEN (S/2012/0177)– (tijdelijke) hinder bij de uitvoering van werken volstaat niet (zonder meer)

(S/2012/0159)– niet wanneer werken al gerealiseerd zijn (S/2012/0105)– enkel wanneer bijzonder gestoffeerd en gedetailleerd. Eén enkele luchtfoto zal

bv. zeker niet volstaan (S/2012/0179) – bij weigeringsbeslissingen? (S/2012/0121)– bij verkavelingsvergunningen? (S/2012/0085)– geen nadeel meer wanneer niet opgekomen werd tegen een gelijkaardige

stedenbouwkundige vergunning (S/2012/0078) – wel schorsing (voorbeelden: S/2011/0167 - S/2012/0020 – S2012/0060)

RVV anno 2012

• Rechtspraak inzake ambtshalve middelen – opvallendste tendens: veel ambtshalve middelen – eerder vooral inzake hoedanigheid– recenter: motivering in functie van het verslag van de PSA (S/2011/0012

–A/2011/0009 – A/2011/0178)– ook: motivering beschikkend gedeelte beslissingen deputatie (A/2010/0046)– ook “ten gronde”: vb. mogelijkheid van windturbines in LWA (S/2012/0069)

RVV anno 2012

• Varia – impliciete verzaking (A/2010/0033)– bij expliciete verzaking / nieuwe vergunning toch vernietiging (A/2010/0004 –

A/2012/0288). – kosten ten laste van de deputatie (A/2011/0032)– …

46

Gegevens

Jan Beleyn

jbeleyn@publius.be

PUBLIUS

Pres. Kennedypark 6/24

8500 Kortrijk

T+32 (0)56 74 56 00 f+ (0)56 74 56 01

www.publius.be

Slides zijn binnenkort tevens consulteerbaar op www.publius.be/slides