Voeding en kankerGezonde voedingskeuzes maken die bijdragen aan gezond worden en gezond blijven.

Peter Haima, 29maart 2014

Programma• Welkom & kennismaking 11:00• Lezing, deel 1

• Aan de slag – 1 : recepten maken en proeven

• Lezing, deel 2

• Aan de slag – 2 : pasta maken en samen eten

• Afsluiting, “wat neem je mee”

• Afscheid 15:30/(Afwassen)

Wat is % van alle kankergevallen veroorzaakt door:• Slechte genen

• Roken

• Voeding

• Overig ?

De riscofactoren van kanker

De riscofactoren van kanker• Circa 70 % van de risico factoren zijn in principe

vermijdbaar

• Belangrijkste zijn– Voeding : 30%

– Roken (30%)

– Overgewicht en lichaamsbeweging (5%)

– Alcohol en drugs (4%)

• Hierin is stress als riscofactor nog niet meegenomen!

De relatie tussen voeding en kanker

kanker Vermijdbaar door voeding %Voorzichtige

schattingOptimistische

schatting

long 20 33

maag 66 75

borst 33 50

darm 66 75

mond/keel 33 50

lever 33 66

baarmoederhals

10 20

slokdarm 50 75

prostaat 10 20

World Cancer Research Fund 2007: Food, nutrition and the prevention of cancer, a global perspective.

De relatie tussen voeding en kanker is actueel

De relatie tussen voeding en kanker• Uit 80% van wereldwijde studies blijkt dat mensen die het

minste fruit en groenten eten, ongeveer 2 x zoveel kans hebben om kanker te krijgen dan mensen die er het meest van eten.

• Uit emigratie studies bleek o.a. dat bij Japanners die verhuisden naar Hawaii, prostaatkanker 10 x toenam.

• Er zijn gebieden in de wereld waar kanker veel minder voorkomt (India, China, Japan…), gebieden met traditioneel keukens.

Verdeling van kanker over de wereld

Voedselkloof tussen het Westen en het Oosten• Voedsel is

energiebron

• Weinig fruit en groenten

• Veel vlees, veel suiker

• Veel kant en klaar

• Industriële productie (winst)

• Voedsel bevordert gezondheid

• Veel groente, fruit

• Vegetarisch of vis

• Traditionele gerechten

• Traditionele productie (kwaliteit)

Groente en fruit maken het verschil• Uit 80% van alle studies blijkt dat mensen die het

minste fruit en groente eten, 2x zoveel kans hebben om kanker te krijgen dan mensen die er het meest van eten

Groente en fruit maken het verschilOnderzochte voedingsstof

Aantalonderzoeken

% onderzoeken dat wijst op verminderd risico

groenten 74 80 %

fruit 56 64 %

Broccoli, kool… 55 69 %

Knoflook, ui, prei..

35 77 %

bladgroenten 88 77 %

wortels 73 81 %

tomaten 51 71 %

citrusvruchten 41 66 %

Planten maken stoffen om zich te verdedigen• Planten kunnen niet vluchten

• Verfijnde chemische oorlogsvoering (2,4 miljard jaar ontwikkeling)

• Antibacterieel, insectendodend, anti-schimmel……

• Vertonen veel gelijkenis met door mens gemaakte medicijnen

• Vele stoffen zijn kanker werend

• Voorbeeld: TAXOL

Sommige groentes, kruiden & fruit zijn zeer effectief

GeurKleurSmaak!

Niet alle groentes, specerijen & fruit zijn effectief

Nutricijnen• Elke voedingsmiddel –groente, vrucht, specerij,

drank, gistingsprodukt – dat een of enkele stoffen bevat die kanker werend werken.

• Werken preventief als onderdeel van dagelijks voedingspatroon!

Hoe doen de nutricijnen hun werk?

Kanker ontstaat na lang proces van mutaties

Mensen met oncogenen

Immuunsysteem

- - -

1000-en cellen

1000.ooo.000-en cellen

Kanker, een chronische ziekte!

Immuunsysteem

Geprogrammeerde zelfmoord

Kanker, een chronische ziekte!

• Gezonde levensstijl • Gezonde

voedingsgewoontes(kankerremmende nutricijnen)

• Ongezonde levensstijl• Ongezonde

voedingsgewoontes

Kanker, een chronische ziekte!

• Gezonde levensstijl • Gezonde

voedingsgewoontes(kankerremmende nutricijnen)

• Ongezonde levensstijl• Ongezonde

voedingsgewoontes

Nutricijnen vallen kankercellen en latente minitumoren aan voordat ze kwaadaardig worden.

PREVENTIE (elke dag) Radio/chemo/chirurgie

1000-en cellen

1000.ooo.000-en cellen

Nutricijnen voor preventieve chemotherapie!Enkele preventieve activiteiten Voorbeeld

voedingsmiddelUitschakelen kankerverwekkende stoffen Kool, knoflook, uiZet cellen aan tot zelfmoord Kurkuma

Remt celgroei Pure chocoladeRemt ontstekingen die de groei van kankercellen bevorderen

Kurkuma, Omega3 vetten

Remt vorming bloedvaten naar microtumoren

Groene thee, fruit

Blokkeren receptoren van hormoonafhankelijke tumoren (borst, prostaat)

Soja, zeealgen

Versterkt immuunsysteem (aantal en activiteit witte bloedlichaampjes

Paddenstoelen

Versterkt werking van antikankermedicijnen

Citrusvruchten

Gezonde keuzes in de praktijkvetten, suiker, groente & fruit, eerlijke ingredienten

Groene thee• Bevat “catechinen” die vorming bloedvaten naar tumoren

tegengaan: een van de krachtigste antikanker nutricijnen

• Activeert lever om beter te ontgiften

• Veel publicaties, wordt veel gedronken in landen met lage kanker aantallen

• Japanse groene thee bevat de meeste stoffen, zoals Sencha thee.

• Kook water, 2 minuten afkoelen.

• Laat 2 TL losse thee (2 gram) 10 minuten trekken.

• Drink de thee binnen 1 uur op, 3 kopjes per dag is voldoende.

Frambozen, blauwe bessen…• Bevatten stoffen (0.a. anthocyaniden) die

kankercellen aanzet tot “zelfmoord” en de vorming van bloedvaten naar kankercellen remt.

• Blauwe bessen, frambozen, aardbeien, cranberries

• Vers of ingevroren verwerken in ontbijt of smoothies

Steenvruchten (bevatten een stenige pit)

• Pruimen, nectarines, peer, appel, kersen, dadels, avocado…..

Omega 3 en Omega 6, essentiële vetten voor de mens

• Inname moet via voeding

• Verhouding 1:1 is belangrijk voor balans in lichaam

– Omega 6: opslaan vet, stijfheid cellen, bevordert ontstekingen (verdediging tegen indringers, herstel beschadigd weefsel)

– Omega 3: ontwikkelen zenuwstelsel, celmembranen flexibeler, temperen ontstekingen

• Ontstekingen bevorderen kankercellen (maken groeifactoren waar kankercellen dankbaar gebruik van maken)

• Het remmen van ontstekingen verkleint kans op kanker en hart en vaatziektes

Omega 3/6 verhouding in oliën, boter, vlees, en zuivel is dramatisch veranderd in 50 jaar, van circa 1/1 naar 1/20-1/50.

Omega 3/6 in de praktijk

• Beperk inname omega 6 (etiketten lezen):– Geen zonnebloem of mais olie

• Kijk uit voor transvetten– Neem:• Olijfolie• Kaas, zuivel en eieren van gras gevoerde dieren

(“weidegang” evt. biologisch)• Vette vis (kleine makreel, ansjovis, sardines, zalm)• Lijnzaad (vers malen)/walnoten/soja, olijfolie, Omega 3

pillen

Pauze/aan de slag

Aan de slag – deel 1

• Recepten 1-51. Groene thee zetten & sinaasappelwater

2. Gember thee zetten & citroenwater

3. Smoothie maken

4. Chocolade snijden, havermout maken

5. Salade maken

• 5 groepjes, kies een recept en ga je gang

• Samen proeven

De suiker epidemie• Industriële voedingsmiddelen bevatten veel en snelle

suikers– Smaakmaker om slechte kwaliteit ingrediënten te

camoufleren– Geraffineerd meel, suiker, snacks en frisdranken >

snelle suikers– Goedkope winning fructose siroop (fruitsuiker) uit

mais• Remt honger gevoel niet, Lichaam zet 30% om in vet,

giftig voor lever (net als alcohol)

Hoge bloedsuiker > hoog insuline > hoog IGF-1 > groei kankercellen

Agressieve en invasieve kankercellen zijn verslaafd aan suiker, hebben 20 x meer nodig dan normale cellen: verzuring door melkzuur helpt kankercellen

Overgewicht door suikerconsumptie, verhoogt kans op kanker

Voorkom suiker & insuline pieken

• Liever geen suiker in koffie/thee• Suikervervangers (Stevia……),

geprakte banaan• Meergranen/speltbrood,

volkoren/spelt pasta, zoete aardappels• (Basmati) zilvervliesrijst, quinoa• Havermout, peulvruchten• Vers fruit, chocolade (>70%)• Water met citroen/sinaasappel

i.p.v. frisdrank• Let op etiketten (Light produkten)

Kant en klaar produkten ????

• Voedselproducenten zijn uit op maximale winst, dus minimale kostprijs

• Steeds meer voedselschandalen komen aan het licht

KRO’s Keuringsdienst van Waarde: groene en zwarte thee van Lipton bevat suiker 23 januari 2014

NVWA: zorgen over toename voedselschandalen UTRECHT – maart 2014 Het toegenomen aantal incidenten in de Nederlandse voedselsector baart de Nederlandse

Kurkuma en gember• Bevatten de krachtigste ontstekingsremmende stoffen uit

de natuur.

• Verzwakken ontsteking in omgeving pre-kankercellen

• Kurkuma is waarschijnlijk de reden voor de verschillen in het voorkomen van diverse soorten kanker in India en Amerika.

• Voeg kurkuma altijd toe aan olijfolie (bakken, salades, soep)

• Voeg altijd zwarte peper aan olie/kurkuma mengsel toe en meng, bevordert zeer sterk opname door darmen.

• Verse gember in gerechten of thee.

Knoflook, ui, prei• Bevat zwavelhoudende stoffen (geur en smaak) die

beschermen tegen de schade van kankerverwekkende stoffen

• Remmen groei en zetten aan tot zelfmoord van kankercellen

• Verse knoflook is het krachtigst

• De beschermende stoffen worden gevormd na het pletten van de teentjes, 10 minuten laten staan voor het verwerken in het gerecht.

Koolsoorten: de kruisbloemigen• Broccoli, bloemkool, spruitjes, blad kool….

• De meest actieve kanker werende groente

• Zeer krachtige stoffen, die alleen in kruisbloemigen voorkomen, stimuleren o.a. zelfmoord kankercellen en beschermen tegen carcinogene stoffen (roken)

• Sterke studie effecten gezien op borstkanker en blaaskanker.

• Voor optimale werking, de groente kort koken, stomen of wokken.

• Tijdens het eten goed kauwen om plantcellen te verbrijzelen: de stoffen komen pas vrij als ze in contact komen met andere stoffen uit andere celdelen.

Tomaat is goed voor de prostaat• Tomaatconsumptie is in 51 studies onderzocht; in

71% van de studies werd een verminderd risico gezien (tot 25%) op prostaatkanker.

• Bevatten lycopenen die worden opgeslagen in prostaat.

• Precieze werking nog onbekend, mogelijk hormoon verstoring

• Bereiding is belangrijk: – Tomaten in vet stoven, dus samen met olijfolie

Rode biet• Bevatten hoge concentraties bètacyanine’, een

plantaardig pigment

• Antioxidant, ontstekingsremmend, ontgiftigend.

• In laboratorium studies erg effectief tegen vele kankersoorten

• Bereiding: stomen of roerbakken omdat bètacyanines snel uiteenvallen.

Pure chocolade (> 70%)• Lage glycemische index (½ x witbrood), ideaal zoet

hapje

• Bevat hoge concentraties polyfenolen, die sterk lijken op de heilzame stoffen in ui, groene thee en fruit.

• Remmen groei van kanker in proefdieren

• Verder onderzoek nodig, maar vooruitzichten zijn goed

• 20 gram per dag, zonder melk!

Soja (soja(bonen), sojamelk, tofu, miso)

• Bevat fyto-oestrogenen, lijken op vrouwelijke geslachtshormonen: isoflavonen

• Verhinderen lichaamshormonen om kankercellen te stimuleren die hormoonafhankelijk zijn (m.n. borst en prostaat kanker).

• Werking lijkt op tamixofeen (gebruikt bij reguliere antihormoontherapie)

• Hoge consumptie in Azië wordt gezien als belangrijkste reden waarom borst en prostaatkanker daar veel minder voorkomen

• Studies zijn tegenstrijdig, waarschijnlijk door consumptie hoeveelheden en leeftijd waarop consumptie start

Controverse rond soja• Consensus is, soja is gezond

• Maar, bij proefdieren stimuleert hoge concentraties isoflavonen borstkanker.

• Leidt tot veel discussie over het gebruik van soja voor vrouwen die borstkanker hebben gehad.

• Consensus: natuurlijk soja is veilig , het gebruik van supplementen met hoge concentraties isoflavonen wordt afgeraden.

• Voor vrouwen die borstkanker hebben/hadden, matig gebruik (50-100 gram per dag) en niet in combinatie met Taxol.

Citrusvruchten, paddenstoelen, zeewier

KRUIDEN EN SPECERIJENchilipeper, kruidnagel, gember, kurkuma, mint, tijm, marjolein, oregano, basilicum,

rozemarijn, peterselie, komijn, venkel, anijs, kervel, kaneel……

Inspiratie door de drie beroemde keukens

Aryuveda – keuken en gezondheidsleer

Aziatische keuken Mediterrane keuken

Samengevat - 1

Peter Haima, 29maart 2014

Gerichte keuze en gebruik van voeding maakt het verschil

• Voedingsmiddelen kiezen die het meest effectief zijn en de juiste bereidingswijze toepassen.

• Vers fruit en groente, kruiden (kleur, smaak en geur); Evt. biologisch.

• Keuze van oliën, boter, vlees, vis en melk, kaas, eieren is zeer belangrijk (i.v.m. omega 3/6 verhouding). Het liefst biologisch.

• (meervoudig) Onverzadigde vetzuren, geen transvetten.

• Zo weinig mogelijk kant en klaar produkten. Koken met eerlijke basis ingrediënten is gezonder en veel lekkerder!

• Voorkom overgewicht en teveel (snelle) suiker inname (ga voor volkoren produkten).

• Matig met vlees, m.n. rood vlees (alle vlees behalve kip en gevogelte)

Verse groente middels makkelijke moestuin

http://www.makkelijkemoestuin.nl/

De meest effectieve voedingsmiddelenen bereiding

Boodschappenlijst tegen kanker (Dr. David Serban Schreiber)

Samengevat - 2• Gezond worden/blijven heb je voor een deel zelf in de

hand

• Gezonde voeding en bewust leven dragen hieraan bij.

• Groente, fruit en specerijen bevatten kanker werende stoffen

• Gezond voedingspatroon bevat:– veel groente en fruit, regelmatig vis, gezonde vetten, peulvruchten,

volkoren producten, zuivel van dieren die natuurlijk zijn gevoerd,

groene thee en specerijen, veel geur, kleur en smaak.– weinig (rood) vlees, suiker , geraffineerd meel, kant en klaar

producten

• Ruime keuze, om lekker en gezond te eten

• Bestaande recepten zijn makkelijk aan te passen

Gezondheid is meer dan fysieke voeding!

Gezonde voeding Ongezonde voeding

Gezonde mensen X ?

Ongezonde mensen ? X

• Ontspannen/Stress (en trauma’s)

• Gelukkig/ongelukkig• Sociale contacten ja/nee• Geloof in genezing• Geloof in eigen

kracht/slachtoffer• Mazzel ?

• Yoga/Mindfulness• Praatgroep• Familie

opstellingen• Enneagram• Coaching• “Stappenplan”

Mijn inspiratie:

Dr. David Servan-Schreiber 21 April 1961 – 24 Juli 2011

Vraag en antwoord

Peter Haima, 29maart 2014

Aan de slag – deel 2 – Pasta

• Pasta bereiden volgens recept 6

• Twee groepen

• Onderlinge taakverdeling

• Ondersteuning door mij en gastvrouwen

• Samen eten

Programma• Welkom & kennis making 11:00• Persoonlijk verhaal Peter

• Lezing

• “lunch”maken en samen eten en proeven

• Pasta maken en samen eten

• Afsluiting, “wat neem je mee”

• Afscheid 15:30• Afwassen