Feitenkaart onderzoeksprogramma Rekenkamer Rotterdam 2019 Peiling onder het Digitaal Stadspanel

1. achtergrond De Rekenkamer Rotterdam onderzoekt of de gemeente de goede dingen doet en of

zij die ook goed doet. De onderzoeken van de Rekenkamer gaan over uiteenlopende

thema’s, bijvoorbeeld over daklozenopvang, de informatiebeveiliging en politiek-

bestuurlijke druk onder ambtenaren, en zijn bedoeld voor de gemeenteraad.

Binnenkort bepaalt de Rekenkamer naar welke onderwerpen ze in 2019 onderzoek

gaat doen. De Rekenkamer kiest de onderwerpen op basis van input van de

gemeenteraad, van de Rekenkamermedewerkers en, dit jaar voor het eerst, van

Rotterdammers. Om de mening van Rotterdammers te peilen werkte de Rekenkamer

samen met de afdeling Onderzoek en Business Intelligence (OBI) van de gemeente

Rotterdam. OBI heeft het Digitaal Stadspanel geraadpleegd over potentiële

onderzoeksonderwerpen voor de Rekenkamer. De resultaten van de peiling worden

in deze feitenkaart gepresenteerd.

De Rekenkamer Rotterdam beslist over het onderzoeksprogramma nadat alle input,

dus ook de input van het Digitaal Stadspanel, zorgvuldig is afgewogen. De

Rekenkamer zal begin 2019 het onderzoeksprogramma voor 2019 bekend maken op

haar website.

2. respons Er zijn 6609 panelleden voor het onderzoek uitgenodigd, waarvan 3043 panelleden

de vragenlijst geheel of gedeeltelijk hebben ingevuld (een respons van 46%).

3. onderzoeksonderwerpen: welke is het belangrijkst? Aan de hand van een lijst van twaalf potentiële onderzoeksonderwerpen konden

panelleden aangeven welke onderwerpen zij belangrijk vonden. Ze werden gevraagd

om deze onderwerpen op een lijst te plaatsen van 1 (belangrijkst) tot 12 (minst

belangrijk). De twaalf onderwerpen luidden:

Feyenoord City / nieuw stadion. Wat hebben Rotterdammers aan het geplande

nieuwe stadion? Heeft de gemeente een goed beeld van de kosten van het nieuwe

stadion en van wat het gaat opleveren?

Woonvisie. Zijn er voldoende woningen gesloopt, verbeterd en gebouwd om

Rotterdam in 2030 een aantrekkelijker woonstad te maken?

Nationaal Programma Rotterdam Zuid (2011-2030). Zijn het onderwijs, de

werkgelegenheid en de veiligheid in de wijken op Zuid verbeterd door de aanpak van

de gemeente?

Gespecialiseerde jeugdzorg. Wordt het geld dat de gemeente uitgeeft aan de

gespecialiseerde jeugdzorg goed besteed? De gespecialiseerde jeugdzorg is

bijvoorbeeld hulp bij psychische problemen, bij opvoedproblemen en voor

verstandelijk gehandicapte kinderen.

Mensen met een arbeidsbeperking. Slaagt de gemeente Rotterdam erin mensen

met een arbeidsbeperking aan een baan te helpen?

2 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

Verkoop gemeentelijke panden. De gemeente wil graag kosten besparen door

panden die niet meer gebruikt worden (bijvoorbeeld scholen of kantoren) te

verkopen. Het bespaarde geld zou de gemeente kunnen investeren in andere

maatschappelijke doelen en voorzieningen. Lukt het de gemeente om deze panden te

verkopen tegen een goede prijs?

Eenzame ouderen. Heeft de gemeente Rotterdam een goede aanpak om de

eenzaamheid onder ouderen te bestrijden?

Winkelgebieden. Wat doet de gemeente om winkelgebieden buiten het

stadscentrum aantrekkelijk en levendig te houden en leegstand te voorkomen? En

slaagt de gemeente daar in?

Subsidies voor cultuur. Welke Rotterdammers maken gebruik van de culturele

voorzieningen die door de gemeente Rotterdam worden gesubsidieerd? Welke

Rotterdammers maken er geen gebruik van?

Ondermijnende criminaliteit. Wat doet de gemeente Rotterdam om de

ondermijnende criminaliteit te bestrijden? En wat is het resultaat?

Metropoolregio Rotterdam Den Haag (samenwerking van 22 gemeenten in de

regio). Wordt de regio groener, duurzamer en moderner door de inspanningen van

de metropoolregio?

Luchtkwaliteit. Lukt het de gemeente om met de getroffen maatregelen de

luchtkwaliteit flink te verbeteren?

0

100

200

300

400

500

600

700

aanta

l re

spondente

n

belangrijkst (aantal keer op plek 1)

3 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

De grafiek op voorgaande pagina laat zien hoe vaak een onderwerp op plaats 1 is

gezet. Onderzoek naar de luchtkwaliteit is door de panelleden het vaakst op de

eerste plaats gezet.

Welke onderwerpen de panelleden relevant vinden wordt niet alleen weergegeven

door de 1e plek: de onderwerpen die een panellid op de plekken 2 en 3 plaatst, vindt

hij/zij waarschijnlijk ook erg belangrijk. Onderstaande grafiek laat zien hoe vaak een

onderwerp plaats 1, 2 of 3 inneemt.

Zo ontstaat er een duidelijke top 3 van onderwerpen die panelleden belangrijk

vinden en waarvan zij vinden dat de Rekenkamer er onderzoek naar zou moeten

doen: woonvisie, luchtkwaliteit en ondermijnende criminaliteit. Overige

onderwerpen komen aanzienlijk minder vaak voor in de top 3.

4. andere onderwerpen Panelleden is ook gevraagd om zelf ideeën voor onderzoeksonderwerpen aan te

dragen. De Rekenkamer zou deze andere onderwerpen kunnen gebruiken om een

onderwerp in de lijst van 12 (zie boven) nader uit te werken. Tevens kan de

Rekenkamer deze onderwerpen gebruiken als input voor het onderzoeksprogramma

van 2020.

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

aanta

l re

spondente

n

zeer belangrijk (aantal keer op plek 1, 2 en 3)

4 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

Op de vraag “Heeft u zelf een ander idee voor een onderzoeksonderwerp?”

antwoordde 43% van de respondenten “Ja”. Deze respondenten werden gevraagd

om dit onderwerp te benoemen en er eventueel een toelichting op te geven. Dit

leverde een lijst op van 1303 antwoorden.

Vervolgens is bekeken welke woorden het vaakst in deze lijst van antwoorden

voorkomen. De resultaten van deze woordentelling worden weergegeven in tabel 1.

tabel 1: andere onderwerpen

20 meest genoemde steekwoorden (aantal keren genoemd)

auto’s (n=123) wijk (n=77)

groen (n=117) fietsers (n=75)

straat (n=106) centrum (n=69)

wonen (n=101) ouderen (n=67)

wijken (n=100) fietsen (n=66)

overlast (n=92) criminaliteit (n=57)

kinderen (n=88) vervoer (n=57)

verkeer (n=87) rijden (n=56)

sociaal (n=78) parkeren (n=55)

woningen (n=78) omgeving (n=54)

Tabel 1 laat zien dat er relatief veel onderwerpen worden benoemd die gerelateerd

zijn aan verkeer en vervoer; woorden als ‘auto’s’, ‘verkeer’, ‘fietsers’, ‘fietsen’ en

‘parkeren’ komen veel voor in de antwoorden. Daarnaast zijn onderwerpen van

belang die samenhangen met de directe (woon)omgeving van de bewoners, zoals

blijkt uit de woorden ‘wijken’, ‘straat’, ‘wijk’ en ‘omgeving’. Het type problemen dat

panelleden daarbij benoemen is divers; het gaat bijvoorbeeld over het uiterlijk van

de wijk (zoals zwerfafval en de hoeveelheid groen), de samenstelling van de

woningen in de wijken (zoals de hoeveelheid sociale woningbouw ten opzichte van

de particuliere sector), de sociale samenstelling van wijken, en de (verkeers-

)veiligheid. Een greep uit de antwoorden :

“Fietsen veiliger maken in Rotterdam. Omdat ik op veel plaatsen, met name in

Rotterdam-centrum, de verkeerssituatie voor fietsers onveilig vind. Voorbeelden:

Nieuwe Binnenweg, Meent, West Kruiskade, Oudedijk (schande, pas heringericht). Wel

eens op uw gemak door het Oude Noorden gefietst?"

“Leefbaarheid in achterstandswijken. Meer duurdere woningen? Het verschil in

welbevinden in achterstandswijken t.o.v. andere wijken groeit. Is een slechte

ontwikkeling.”

“Kleine criminaliteit in woonwijken. Berovingen, diefstallen, inbraken en overlast

zorgen voor minder gevoel van veiligheid en vrijheid.”

5 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

“Bereikbaarheid binnenstad en gevolgen voor vestigingsklimaat. Er zijn best wel

wat landelijk en internationaal opererende organisaties die naar de binnenstad

worden gelokt, van Weena tot Kop van Zuid. Parkeerplaatsen zijn hier schaars,

stoplichten zijn (bewust én onbewust) slecht op elkaar afgestemd en toegangswegen

worden versmald (Coolsingel). Tegelijkertijd zijn de P&R locaties (bv. Meijersplein)

overvol én rijden de metro's hier niet af en aan. Het is zodoende linksom of rechtsom

moeizaam om als automobilist de binnenstad te bereiken. Als de gemeente hier niet

voldoende maatregelen tegen treft, zal de binnenstad in toenemende mate minder

aantrekkelijk worden als vestigingsplaats, de vele investeringen ten spijt. Gemeentelijk

moet erkend worden dat van deur tot deur met het OV reizen voor een aanzienlijke

groep mensen geen optie is. Mijns inziens is dit effect kwantificeerbaar.”

“Verdwijnen oppervlakte groen in verhouding tot bouwopgave. Er moet veel

gebouwd worden de komende jaren en hierbij verdwijnt veel groen in de wijken. Veel

ontwikkelaars compenseren dit door groene daken op te nemen in de plannen. Echter,

op maaiveld-niveau krijgt de burger daar niets van mee. Onderzoek heeft aangetoond

dat een groene omgeving bijdraagt aan een betere gezondheid. Daarom mijn vraag:

hoeveel groen moet er wijken voor de nieuw te bouwen objecten, en hoeveel van dat

groen is straks bereikbaar voor de gemiddelde bewoner (denk ook aan buiten spelende

kinderen; die stuur je niet direct het dak op van een flat om daar te gaan busje-trappen

of knikkeren...)?”

“Wijkvoorzieningen, zoals bijv. Prinsenland. De wijk Prinsenland is vrij groot en er

wonen veel (jonge) kinderen. Er is niets te doen in de wijk behalve een sportschool. Het

winkelcentrum is erg klein en er staat een heel groot pand van de voormalige chinees

al een jaar leeg. Probeer daar dan een cultureel centrum van te maken (theater bijv.).”

“Alternatieve (woon)voorzieningen voor kwetsbare groepen. Ouderen moeten zo

lang mogelijk zelfstandig wonen, mensen met psychiatrische problemen moeten

zelfstandig wonen, jongeren moeten het soms op heel jonge leeftijd zelf uit zoeken. Veel

instellingen en voorzieningen hebben hun deuren dicht gedaan. Dat begint tot steeds

grotere problemen te leiden, in woonomgevingen, op straat en in publieke ruimten. De

politie moet zich teveel bezighouden met verwarde personen. Onderzoek naar

alternatieve (woon)voorzieningen zouden wellicht bij kunnen dragen aan oplossingen

voor deze problemen. De Rotterdamse mantra we doen het zelf en op eigen kracht geldt

vooral voor goedopgeleide burgers, niet voor kwetsbare mensen.”

5. kenmerken respondenten In dit onderdeel worden verschillende eigenschappen van de respondenten belicht.

Allereerst is nagegaan in hoeverre zij bekend zijn met de Rekenkamer Rotterdam. De

respondenten beantwoordden de vraag “Was u voor het ontvangen van de

uitnodiging voor deze vragenlijst bekend met de Rekenkamer Rotterdam?” als

volgt:

6 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

Verder is een aantal andere eigenschappen van de respondenten in kaart gebracht,

namelijk de leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, huishoudsamenstelling en de

deelgebieden waar ze wonen. Hieruit blijkt dat er relatief veel 45-plussers

deelnamen aan het onderzoek (77% van de respondenten is ouder dan 45 jaar). Ook

hebben veel hoog opgeleiden deelgenomen aan de enquête: 59% van de

respondenten heeft een hbo- of wo-opleiding afgerond. Onder alle Rotterdammers is

dit 27%1.

1 Feitenkaart Opleidingsniveau Rotterdam op gebieds- en buurtniveau 2017 (voorlopige cijfers), Onderzoek en

Business Intelligence (OBI) van de Gemeente Rotterdam.

28%

44%

28%

Ja, ik had gehoord over een of meerdere onderzoeken van de Rekenkamer Rotterdam

Ja, ik was bekend met het bestaan van de Rekenkamer Rotterdam, maar ben niet bekendmet haar onderzoeken

Nee, ik had nog nooit over de Rekenkamer Rotterdam gehoord

2% 8%

13%

43%

34%

leeftijd

17 t/m 24 jaar 25 t/m 34 jaar

35 t/m 44 jaar 45 t/m 64 jaar

65 jaar en ouder

14%

26%

59%

1% 0%

opleidingsniveau

Laag Midden

Hoog Anders

Onbekend

7 Feitenkaart Onderzoeksprogramma 2019

Wanneer de resultaten van de enquête worden gesplitst op basis van leeftijd, blijkt

dat jongeren (45-minners) en ouderen (45-plussers) dezelfde top drie van

onderwerpen samenstellen (woonvisie, luchtkwaliteit en ondermijnende

criminaliteit). Als de resultaten van laag, midden en hoog opgeleiden worden

gesplitst, blijkt dat laag opgeleiden het onderwerp ‘eenzame ouderen’ belangrijker

vinden dan hoog opgeleiden. Dit onderwerp eindigt op plaats 2 wanneer alleen lager

opgeleiden in ogenschouw worden genomen, zoals zichtbaar is in onderstaande

grafiek. Mogelijkerwijs zou dit onderwerp dus ook op een hogere plaats eindigen

wanneer alle Rotterdammers (dus niet alleen de respondenten van het Stadspanel)

hun mening hadden gegeven.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

aanta

l re

spondente

n

zeer belangrijk (aantal keer op plek 1, 2 en 3)

laag opgeleiden middelhoog opgeleiden hoog opgeleiden