U wordt vriendelijk uitgenodigd op de openbare verdediging tot het behalen van de academische graad van:DOCTOR IN DE REVALIDATIEWETENSCHAPPEN EN KINESITHERAPIE

Van de heer WILLEM DE HERTOGH

Die zal plaatsvinden op:Woensdag 29 oktober 2008 om 18.00 uur in Auditorium Brouwerop de Campus Jette

HEADACHE AND NECK PAIN: DIAGNOSTIC AND PROGNOSTIC IMPLICATIONS

Promotor: Prof. dr. P. VaesCo-promotoren: Prof. dr. R. Oostendorp dr. S. Truijen

Prof. dr. P. Van RoyDecaan Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie

Gelieve uw aanwezigheid te bevestigen vóór 22 oktober: Willem.De.Hertogh@vub.ac.be

Hoe de VUB te bereiken, zie http://www.vub.ac.be/infoover/campussen/index.htmlPleinlaan 2 – 1050 Brussel[T] 02/629 27 19 - 27 26 - 27 27 – 39 57[F] 02/629 27 01[E] faclk@vub.ac.be

Examencommissie

Prof. dr. P. Van Roy - voorzitterVakgroep Experimentele AnatomieVrije Universiteit Brussel

Prof. dr. P. CrasDienst NeurologieUniversitair Ziekenhuis Antwerpen

Prof. dr. J. De KeyserDienst NeurologieUniversitair Ziekenhuis Brussel

Prof. dr. W. De WeerdtDepartement revalidatiewetenschappenKatholieke Universiteit Leuven

Prof. dr. E. KerckhofsVakgroep Motorische Revalidatie en Kinesitherapie Vrije Universiteit Brussel

Prof. dr. R. MeeusenVakgroep Menselijke FysiologieVrije Universiteit Brussel

Prof. dr. M. VincentDepartement NeurologieFederale Universiteit van Rio de Janeiro, Brazilië

Promotor:

Prof. dr. P. Vaes Vakgroep Motorische Revalidatie en KinesitherapieVrije Universiteit Brussel

Co-promotors:

Prof. dr. R. Oostendorp Faculteit der medische wetenschappenRadboud Universiteit Nijmegen, Nederland

dr. S. Truijen Departement GezondheidszorgArtesis Hogeschool Antwerpen

Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie

Patiënten met weerkerende hoofdpijn en nekpijn werden gerekruteerd via een multi center setup. Bij aanvang van de studie vulden alle deelnemers verschillende vragenlijs-ten in, er werden pijn detectiedrempels gemeten en een manueel functieonderzoek van de nek werd uitgevoerd. Nadien werden de deelnemers at random verdeeld over beide behandelgroepen. De ene groep onderging de behandeling bij de huisarts (conform de NHG standaard), in de tweede groep werd dit aangevuld met manuele therapie (mobili-saties, oefeningen, houdingsadviezen en oefeningen). Er werden opvolgmetingen uitge-voerd na 7, 12 en 26 weken.

In totaal werden 37 mensen geïncludeerd en gerandomiseerd. Het totale aantal deel-nemers bleef laag ondanks het gebruik van verschillende rekruteringsstrategieën. In het proefschrift wordt uitvoerig ingegaan op deze rekruteringsproblemen en de gevolgen ervan voor de interpretatie van de resultaten.

Uit de resultaten bleek toch dat de patiënten in beide groepen gunstig evolueerden. Er werden echter geen significante verschillen gevonden tussen beide behandelgroepen.

Voorts konden verschillende variabelen worden geïdentificeerd met een voorspellende waarde voor het effect van de therapie. Opvallend was dat mensen met kenmerken van spanningshoofdpijn, met hogere waardes op de pijndrempelmetingen een verhoogde kans op een succesvol behandelresultaat hebben. Anderzijds bleek dat mensen met ken-merken van migraine een lagere kans op een succesvol behandelresultaat hebben. Ook verschillende nekgerelateerde nekparameters, zoals hoge nekpijn intensiteit en provo-ceerbaarheid van de hoofdpijn door nekbewegingen, bleken geassocieerd te zijn met een lagere kans op een succesvolle behandeling.Uit deze resultaten blijkt het belang van een correcte diagnose. Specifieke aandacht voor nekgerelateerde parameters is nodig, aangezien deze gerelateerd blijken te zijn aan een lagere kans op een succesvolle behandeling.

Curriculum Vitae

Willem De Hertogh studeerde in 1996 af aan de Katholieke Universiteit Leuven als Licentiaat in de Motorische Revalidatie en Kinesitherapie. Aansluitend studeerde hij Manuele Therapie aan de Vrije Universiteit Brussel waar hij afstudeerde in 1999. Sinds 1996 is hij klinisch actief als kinesitherapeut en sinds 1999 als manueel therapeut.In combinatie met deze klinische activiteiten is hij sinds 1999 als deeltijds assistent verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel en sinds 2002 eveneens aan de Artesis Hogeschool Antwerpen. Hij is ook actief als tutor aan de opleiding manuele therapie van de SOMT te Amersfoort.Zijn klinische en onderzoeksinteresses situeren zich in hoofdzaak rond de cervicale wervelkolom en hoofdpijn.

Voorstelling van het proefschrift

Hoofdpijn komt vaak voor in combinatie met nekpijn. Dit is het geval bij meerdere hoofdpijnvormen, zoals migraine, spanningshoofdpijn en cervicogene hoofdpijn. In deze thesis trachten we inzicht te verkrijgen in deze combinatie van hoofd- en nekpijn. Er werd enerzijds onderzoek verricht naar het meten van cervicale dysfuncties en ander-zijds naar het effect en prognostische factoren van twee behandelstrategieën in de eerste lijn.

Het meten van cervicale dysfuncties

In de klinische praktijk worden vaak manuele onderzoekshandgrepen gebruikt om men-sen met nekpijn of nekgerelateerde klachten te onderzoeken. We onderzochten de vali-diteit van een klinisch onderzoek, bestaande uit enkele manuele onderzoekshandgrepen, aangevuld met pijnschalen en een specifieke vragenlijst over de impact van nekklachten op het dagelijks functioneren.Een geblindeerde onderzoeker bleek in staat om, op basis van dit functieonderzoek, het onderscheid te maken tussen mensen met nekklachten en asymptomatische controle-personen. Hieruit blijkt de discriminatieve validiteit van de onderzochte tests, wat een onderbouwing biedt voor de bruikbaarheid ervan in de dagelijkse praktijk. We onderzochten of het houding- en bewegingsgevoel van de nek, de cervicale kinaes-thesie, gestoord is bij patiënten met CErvicogene Hoofdpijn (CEH). Cervicale kinaesthesie wordt gemeten door middel van een repositioneringstaak: proefpersonen dienen een vooraf gememoriseerde hoofdpositie zo nauwkeurig mogelijk terug in te nemen na het uitvoeren van een actieve beweging. De fout die gemaakt wordt bij deze repositionering is de maat voor de kinaesthesie. We vergeleken de cervicale kinaesthesie van patiënten met CEH met die van asymptomatische controlepersonen. Er werden geen significante verschillen tussen beide groepen gevonden. Op dit ogenblik zijn er dus geen aanwijzin-gen voor een gestoorde cervicale kinaesthesie bij CEH patiënten. De diagnostische en therapeutische mogelijkheden van deze meting blijken dus voor CEH patiënten beperkt.

De behandeling van mensen met hoofdpijn en nekklachten

Er werd een pragmatische gerandomiseerde klinische trial uitgevoerd met twee doelen. Vooreerst werden twee behandelstrategieën in de eerste lijn met mekaar vergeleken. Deze twee behandelstrategieën zijn enerzijds de zorg van de huisarts en anderzijds de zorg van de huisarts aangevuld met manuele therapie. Vervolgens werd gezocht naar prognostische indicatoren, zijnde kenmerken die de kans op succes van een behandeling voorspellen.