Evaluatie Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 · 2016. 11. 3. · 3 1. Inleiding In dit...

Evaluatie Stedelijk PlanSchoonhouden 2012-2015

Dat doen we samen

1

Inhoudsopgave

1. Inleiding 3 1.1 Leeswijzer 4

2. Campagne Heerlen Schoon 5

3. Aanpak zwerfafval 7 3.1 Schoonmaakestafette ‘De Gouden Grijper’ 7 3.2 Intentieverklaringen basisscholen 9 3.3 Middelbare scholen en Canny 10 3.4 Ambassadeurs voor Heerlen Schoon 11 3.5 Buurthelden en buurtvrienden 12 3.6 Jaarlijkse schoonmaakacties vanuit de buurt 13 3.7 Peukenactie Heerlerheide 14 3.8 Afvalbakken en zwerfie 16

4. Aanpak hondenoverlast 19

5. Graffiti en illegale aanplak 21 5.1 Kleur onderweg 21 5.2 Aanpak graffiti centrum 23 5.3 Aanpak Illegale aanplak 24

6. Illegale dumpingen 25 6.1 Handhaving 25 6.2 Voorlichting 26

7. Financiële verantwoording 29

8. Aanbevelingen 31

Bijlagen:Bijlage 1: Grafische weergave vraaggesprekken hondenbezittersBijlage 2: Resultaten projectmatige aanpak op hotspots in Hoensbroek, Heerlerheide en Heerlen Stad

3

1. Inleiding

In dit evaluatierapport treft u de resultaten aan van het Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 en doen we aanbevelingen voor de toekomst. Aanleiding van het Stedelijk Plan Schoonhouden was het dringende verzoek van de gemeenteraad (2011) om iets te doen aan de vervuiling in de stad.

Samen met scholen, bewoners en ondernemers zijn we de weg ingeslagen van gedragsverande-ring. Hierbij kunt u denken aan het aanpakken van zwerfafval, hondenpoep, graffiti en het tegen-gaan van gedumpt afval nabij ondergrondse afvalinzamelvoorzieningen.

Daarnaast zijn Baanbrekend Werk, Werk Voor Heerlen, Schoon GMS en Relim elke dag met ploegen in de weer om de openbare ruimte netjes te houden. Door hun zichtbaarheid hebben zij een posi-tief effect op het gedrag van de mensen. Voorbijgangers zijn meestal minder snel geneigd om iets op de grond te gooien als ze zien dat andere mensen het oprapen.

De effecten van gedragsverandering zijn niet altijd in harde cijfers uit te drukken1. De reacties van scholen, bewoners en ondernemers zijn echter veelzeggend. Hun enthousiasme om in de komende jaren de activiteiten voort te zetten en uit te breiden is dan ook de belangrijkste graadmeter voor succes!

1 Ten tijde van het uitkomen van de evaluatie zijn er nog geen gegevens bekend uit het Burgeronderzoek.

4

1.1 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 geven wij een toelichting op de ‘Campagne Heerlen Schoon’. Hoofdstuk 3 gaat in op de samenwerking met scholen, bewoners en ondernemers op het terrein van zwerfafval.In hoofdstuk 4 beschrijven we het hondenbeleid en in hoofdstuk 5 de graffitiaanpak. In hoofdstuk 6 gaan we dieper in op de aanpak van illegale dumpingen nabij ondergrondse afvalinzamelvoorzie-ningen. In hoofdstuk 7 treft u een financieel totaaloverzicht aan. Tenslotte besluiten wij in hoofd-stuk 8 met de aanbevelingen voor de toekomst.

5

2. Campagne Heerlen Schoon

Om de aanpak een sympathiek en herkenbaar karakter te geven, hebben wij de campagne‘Heerlen Schoon, doe jij ook mee’, gelanceerd. Hierin staat het goede voorbeeld centraal (niemand wil immers een buitenbeentje zijn). De campagne Heerlen Schoon is gebaseerd op principes uit de marketing en de gedragspsychologie die op andere terreinen reeds hun succes bewezen hebben: Goed voorbeeld doet volgen (sociale norm) In de campagne staat het goede voorbeeld centraal, omdat mensen onbewust de meerderheid

volgen. Daarom ziet u de sociale norm ook terug in de benaming van de campagne ‘Heerlen Schoon, doe jij ook mee’. We hebben deze norm vooral tot uitdrukking gebracht door via de media de acties van bewoners en scholen in de schijnwerpers te zetten.

Sympathie en fun Mensen zeggen graag ja wanneer een project of het doelgedrag aantrekkelijk wordt gemaakt.

In onze stad hebben we dit o.a. uitgewerkt door onze ‘mascotte Pancras’ die als bijzondere medewerker van de afdeling Beheer en Onderhoud bewoners helpt om de stad nog schoner te maken. Hierbij kunt u denken aan het bezoeken van scholen, evenementen en activiteiten. Om de herkenbaarheid van de campagne te vergroten, hebben wij Pancras in het logo van de campagne opgenomen. De bedoeling is dat bewoners steeds op een positieve manier worden geprikkeld.

Wederkerigheid Als je eerst iets weggeeft of iets voor anderen doet, is de kans groot dat ze daarna tegemoet

komen aan een verzoek van jouw kant. Deze aanpak zien we duidelijk terug bij de scholen, waarbij de gemeente o.a. ludieke afvalbakken, afvalprikkers en veiligheidshesjes aan de scholen heeft gegeven en de leerlingen vervolgens de directe omgeving van de school schoonhouden.

Commitment en consistentie Als mensen eenmaal ja hebben gezegd op een klein verzoek, dan zijn ze eerder geneigd ook ja

te zeggen op een groter verzoek dat in lijn ligt met het kleinere verzoek. We zien dit terug bij scholen. Het meedoen aan de schoonmaakestafette heeft basischolen enthousiast gemaakt om wekelijks zwerfafval op te ruimen

Pancras heeft zich losgemaakt uit het Heerlense gemeentewapen. Hij is op 20 maart 2013 aangekomen in het magazijn van de

afdeling Beheer en Onderhoud. Na een ‘open sollicitatie’ is hij aan het personeelsbestand van degemeente toegevoegd.

6

Kosten campagne Heerlen Schoon

Aanschaf (promotie)materialen € 14.214

Inzet promotieteam/ mascotte Pancras € 6.941

Communicatieve ondersteuning Stedelijk Plan Schoonhouden € 5.513

Totale kosten € 26.668

Tabel 1: Kosten campagne Heerlen Schoon

7

3. Aanpak zwerfafval

Samen met de basisscholen, bewoners en ondernemers zijn we de strijd aangegaan tegen zwerfafval. We trappen af met de jaarlijkse Schoonmaakestafette ‘De Gouden Grijper’.

3.1 Schoonmaakestafette ‘De Gouden Grijper’

Wat hebben we gedaan en bereikt?In het kader van de Landelijke Opschoondag organiseren wij sinds 3 jaar de schoonmaakestafette ‘De Gouden Grijper’. Jong geleerd is immers oud gedaan! Bij de schoonmaakestafette ruimen leer-lingen van basisscholen zwerfafval op en geven symbolisch de ‘Gouden Grijper’ als estafettestokje door aan een andere school. De laatste 2 jaar heeft onze mascotte ‘Pancras’ de materialen naar de scholen gebracht. Elk jaar doen er honderden leerlingen mee. De komende jaren willen wij op een andere manier invulling geven aan de schoonmaakestafette. Na 4 jaar wordt het tijd om de etalage te vernieuwen.

Een greep uit reacties (bron: vragen-lijst scholen): ‘Goed georganiseerd, goed initia-

tief’. ‘Leerlingen waren enthousiast en

onder de indruk van de rommel die er lag’.

‘Ze vonden de Mascotte erg leuk’. ‘Zeker de dagen erna waren ze

zich heel bewust van de troep die we met zijn allen maken’.

‘Leuk, ludiek, betrokken’. ‘Kinderen deden enthousiast mee,

meer tijd en aandacht om kin-deren geen rommel op straat te laten gooien’.

En verder: Grote uitstraling door jaarlijkse

media-aandacht (L1, TV-limburg, 1 Limburg, face-book).

Met steeds meer scholen sluiten we intentieverklaringen met als doel om structurele basis de open-bare ruimte schoon te houden in de buurt van de school.

Kosten zijn beperkt.

Op de foto brengt Pancras de Gouden Grijper naar de school als start van de schoonmaakestafette.

8

Wat heeft het gekost?

Schoonmaakestafette ‘De Gouden Grijper’

Schoonmaakestafette 2013 € 997

Schoonmaakestafette 2014 € 1.435

Schoonmaakestafette 2015 € 2.569


Tabel 2: Kosten schoonmaakestafette ‘ De Gouden Grijper’

Bron: Dagblad de Limburger

dinsdag, 05 maart 2013

Veeg je eigen straatje schoon

ESTAFETTE Leerlingen van Heerlense basisscholen ruimen zwerfvuil op in hun eigen wijk

door Nick Bruls

A

De gemeente Heerlen wil minder zwerfvuil in de open-bare ruimte en heeft in basisschoolleerlingen de idealeschoonmakers gevonden. Tien scholen vegen de komendetwee weken de straten in estafette. Hoensbroek trapt af.

A fval scheiden is er nietbij. Glas, ijzer en papierverdwijnen in dezelfdewitte vuilniszak. „Get-

ver, bah, vies”, vindt Shannon (9)hetgeen ze vindt op het Wolfs-hoofdplein in Hoensbroek. „Maarbelangrijk om dit op te ruimen. Als

het milieu vervuild wordt, overle-ven de bomen het niet en krijgenwij geen zuurstof.”De les voorafgaand aan de daadwer-kelijke schoonmaakestafette vantien Heerlense basisscholen heeftde leerlingen duidelijk aan het den-ken gezet. Maar vinden de kinde-ren van de startende basisschoolDe Regenboog in de Hoensbroekse

wijk Mariarade het niet oneerlijkdat zij de rommel van anderenmoeten opruimen? Aniek (10)schudt van ‘nee’. „Al is het niet vanons, we worden wel bewust van degevolgen. Als de ‘daders’ het zien,zijn die de volgende keer misschienook netjes.”De 10-jarige Naomi rijgt een stukvuurwerk aan haar prikstok. „Ikheb met nieuwjaar ook vuurwerkafgestoken, maar alles meteen opge-ruimd. Dit is dus niet van mij”,klinkt het. Verderop houdt Aniekeen net gevonden stuk plastic in delucht. Al zwaaiend met het plasticvertelt ze wat zij heeft overgehou-

den aan de les. „Met dit in de mod-der, kunnen planten er niet leven.”De Regenboog aan de Weijenberg-straat is de eerste school die dewijk waarin ze ligt onder handenneemt. Het estafettestokje - in ditgeval de Gouden Grijper - wordtdoorgegeven aan De Vlieger, ook inHoensbroek. Daarna komen tot vol-gende week vrijdag nog acht ande-re Heerlense scholen aan de beurt.De gemeente Heerlen organiseertde schoonmaakestafette met Stich-ting S, die voorafgaand aan hetpuinruimen een les over zwerfvuilgeeft en vertelt hoe je papiertjeshet best aan de prikstok krijgt.

Leerlingen van De Regenboog maken de straten van hun buurt Mariarade schoon. foto Bas Quaedvlieg

9

3.2 Intentieverklaringen basisscholen

Wat hebben we gedaan en bereikt?In het vervolg op de schoonmaakestafette hebben wij als gemeente in 2015 met 11 basisscho-len intentieverklaringen afgesloten. Kinderen maken 1 keer in de week de directe omgeving van de school schoon, waarbij de gemeente de basisschool faciliteert met o.a. afvalgrijpers, speciale afvalbakken en educatiemateriaal. De intentieverklaring past in de educatieve doelstellingen van de scholen. De bedoeling is om kinderen intrinsiek te motiveren om op een bewuste manier met hun omgeving om te gaan. Jong geleerd is immers oud gedaan. Het feit dat steeds meer scholen zich spontaan bij de gemeente melden, wil zeggen dat scholen enthousiast zijn over de samenwerking!

In 2015 zijn 11 intentieverklaringen afgesloten en 4 scholen hebben zich voor volgend jaar aangemeld.

Kinderen leren via school & gemeente dat goed gedrag lonend is. Door her-haling verwachten wij dat het goed gedrag consistent wordt.

Er is een structurele relatie met scho-len aangegaan door het afsluiten van de intentieverklaringen.

Naast de school ‘profiteert’ ook de buurt ervan.

Er wordt wekelijks circa 90.000 m2 schoon gemaakt door circa 450 leer-lingen.

Kosten per school bedragen +/- € 3.000 eenmalig.

Steeds meer scholen ‘melden’ zich spontaan bij de gemeente en dit wijst erop dat de aanpak een succes is.

Op de foto wordt de Robobin onthuld door wethouder Aarts en de directeur Swen Schilings van de Paulusschool na het tekenen

van de eerste intentieverklaring.


Intentieverklaringen basisscholen

Reinigen bestrating schoolplein BS Paulus, Laurierstraat € 1.370

Robotbakken (robobins) € 10.567

Scheidingsbakken voor restafval, papier en plastic € 6.735

Stickers gezicht voor beplakken afvalbakken (Bakkes plakken) € 1.125

Aanschaf materialen (afvalknijpers, werkhandschoenen en veiligheidsvestjes) € 5.832


Tabel 3: Kosten 11 intentieverklaringen basisscholen

10

3.3 Middelbare scholen en Canny

Wat hebben we gedaan en bereikt?Na een jaar van onderzoek, design en ontwikkeling is op 7 middelbare scholen in Heerlen het pilot-project ‘Canny’ van start gegaan. Het doel van Canny is om zwerfafval op en in de omgeving van de school terug te dringen en kinderen te stimuleren om hun afval niet op de grond te gooien. Op de deelnemende scholen (Praktijkonderwijs Parkstad Limburg, Sint Janscollege, Grotius College, Bernardinuscollege, Broekland College, Herle College en Cita Verde College Groen) zijn eind 2015 machines geplaatst waar scholieren kleine drankverpakkingen, zoals plastic flesjes, drankkartons en blikjes in kunnen gooien. De machines zijn vergelijkbaar met de automaten bij supermarkten voor inname van lege flessen. Door het weggooien van afval in de machines kunnen scholieren punten scoren in een game of sparen voor beloningen. In het project wordt samengewerkt met een aantal creatieve Heerlense ondernemers en de leverancier van de recycleautomaten. De leverancier heeft de automaten aangepast zodat het mogelijk is om de interactieve game er aan te koppelen en de resultaten te meten. Het project loopt in eerste instantie twee jaar. Na een evaluatie wordt bekeken welke acties succesvol zijn en waar we mee verder gaan.

Bron: 1 Heerlen


Bewustwording middelbare scholieren

Onderzoek mogelijkheden/haalbaarheidsonderzoek voor bewustwording middelbare scholieren (CANNY) € 7.860

Uitwerken afvalgame voor bewustwording middelbare scholieren (CANNY) € 12.162

Aanschaf machines t.b.v. bewustwording middelbare scholieren (CANNY) € 69.930


Tabel 4: Kosten ‘Canny project’

11

3.4 Ambassadeurs voor Heerlen Schoon

Wat hebben we gedaan en bereikt?Er zijn 32 mensen die zich bij de gemeente als ‘Ambassadeur van Heerlen Schoon’ hebben opgege-ven en met regelmaat zwerfafval opruimen in hun buurt. De meeste ambassadeurs hebben zich bij de gemeente gemeld, omdat zij een klacht hadden over het zwerfafval in de openbare ruimte. Een andere groep heeft de gemeente benaderd, omdat zij een artikel in de stadskrant hadden gelezen, waarin iemand aan het woord was die regelmatig zwerfafval opruimt. De ambassadeurs worden door de gemeente gefaciliteerd met handschoenen, afvalgrijpers en plasticzakken. Uit de gesprekken blijkt dat zij een sterke intrinsieke motivatie hebben. Zij willen gewoon wandelen in een schone omgeving. De reacties van buurtbewoners zijn divers. De meest positieve reactie is een bloemetje, maar soms worden ze ook op een negatieve manier aangesproken door hun mede-bewoners. Zij vinden het schoonmaken van de omgeving een taak van de gemeente en verklaren de ambassadeurs voor gek. Hieruit concluderen wij dat participatie nog geen gemeengoed is en dat we vooral moeten laten zien dat het opruimen van de omgeving ‘normaal is’. Daarom gaan we vaker samen met de bewoners de media op te zoeken. Wat verder opviel uit de gesprekken met de ambassadeurs is dat zij ‘niet zitten te wachten’ op een beloning. De grootste beloning is een schone omgeving na het opruimen! We stellen voor om de aanpak voort te zetten in het project Buurthelden & Buurtvrienden, zodat we een meer eenduidige en herkenbare uitstraling hebben.

Het werk en ‘de buit’ van een ambassadeur


Aanpak ambassadeurs

Bedankje Ambassadeurs 2014 € 150

Bedankje Ambassadeurs 2015 € 120

*Totale kosten € 270

Tabel 5: uitgaven ambassadeurs

*Afvalgrijpers zijn betaald uit ons reguliere schoonmaakbudget

12

3.5 Buurthelden en buurtvrienden

Wat hebben we gedaan en bereikt?In 2015 hebben wij het project Buurthelden & Buurtvrienden gelanceerd. Buurthelden zijn kinde-ren die onder begeleiding van een volwassenen regelmatig zwerfafval ruimen. Zij worden door de gemeente voorzien van een zichtbare outfit, wat hun herkenbaar maakt als buurtheld. Als tegen-prestatie kunnen zij zogenaamde Heerlen Points sparen. Deze Heerlen Points kunnen zij inwisselen bij een aantal bedrijven. Om kinderen bewust te maken van de effecten van zwerfafval kunnen zij deelnemen aan excursies die te maken hebben met afval en milieu. Volwassenen kunnen zich aanmelden als buurtvriend. Zij ontvingen ook zichtbare kleding, maar kunnen geen Heerlen Points sparen. Wel kunnen zij mee op excursie. Voor de werving van de buurthelden & buurtvrienden heeft een uitgebreide voorlichtingscampagne plaatsgevonden. Er zijn folders verspreid en er zijn buurthelden geworven tijdens bijeenkomsten. Dit heeft tot op heden 43 buurthelden en 29 vrien-den opgeleverd. Om in de toekomst meer buurthelden te werven, gaan we de communicatie anders insteken. Hierbij kunt u denken aan het vertellen van de ervaringen in verschillende media. Denk hierbij aan buurtbladen, huis-aan-huisbladen, kranten en sociale media. Wij verwachten dat dit meer aanspreekt om hun voorbeeld te volgen.

Buurthelden en buurtvrienden gaan opruimen


Buurthelden/ buurtvrienden

Aanschaf materialen(kleding, stickers etc.) € 6.631

Communicatie voor buurthelden/- vrienden € 6.840


Tabel 6: Kosten Buurthelden & Buurtvrienden

13

3.6 Jaarlijkse schoonmaakacties vanuit de buurt

Wat hebben we gedaan en bereikt?Net als voorgaande jaren hebben we de schoonmaakinitiatieven vanuit bewoners ondersteund.De extra spin-off die vanuit dit plan zou moeten plaatsvinden, heeft niet in die mate plaatsgevon-den als wat wij voor ogen hebben. De communicatie van bewonersacties is veelal beperkt gebleven tot de eigen buurt. Het wegvallen van de papieren stadskrant, was ook geen positieve ontwikkeling. Daarnaast is het niet gelukt om een participatiekaart te ontwikkelen, omdat de gemeente Heerlen is overgegaan op de nieuwe website. Om in de toekomst een grotere olievlekwerking te bereiken, gaan we o.a. in gesprek met de buurtorganisaties.

Wat heeft het gekost?De kosten zijn verwaarloosbaar en de afvalgrijpers en hesjes worden van de gemeente geleend.

14

3.7 Peukenactie Heerlerheide

Wat hebben we gedaan en bereikt?Bij wijze van pilot zijn in het centrum van Heerlerheide in samenwerking met de ondernemers peu-kenpalen door de gemeente geplaatst nabij de ingang van hun zaak. In de praktijk treffen we na-melijk vaak peuken op de grond aan, waar mensen ‘van binnen naar buiten’ gaan. De ondernemers vegen de omgeving van hun winkel schoon en plaatsen de peukenpaal na sluitingstijd in de winkel. De gemeente heeft als ‘tegenprestatie’ de bestrating van het centrum schoon gespoten en alle boomspiegels voorzien van een speciale water doorlatend harslaag, zodat peuken in boomspiegels makkelijker te zijn verwijderen. Ondernemers reageren positief. We ontvangen steeds meer aan-vragen voor een peukenpaal. We stellen voor om de aanpak in de toekomst te continueren en uit te breiden naar andere centra.

Een greep uit reacties: ‘Verbeterd, minder peuken op

straat, mensen meer bewust’. ‘Tevreden, peukenpaal bij trap

neergezet, daar bij trap veel wordt weggegooid’

‘Beter, schoner’. ‘Minder last ervan, maar ziet aan

overkant bij kaper dat er veel ge-bruik van wordt gemaakt’.

‘Zeer tevreden, het helpt, en spreekt mensen er ook op aan’.

‘Ledigen peukenpaal op zaterdag zelf’.

‘Het is duidelijk merkbaar’. ‘Vindt het een goede zet’.

Een schoon resultaat: schoonspuiten bestrating en aanpassen boomspiegels


Peukenproject Heerlerheide

Levering Peukenpalen € 2.638

Overige materiaalkosten (stickers, sloten, bezems ect) € 1.113

*Totale kosten € 3.751

Tabel 7: Kosten Peukenproject

*Kosten schoonspuiten bestrating en aanbrengen hars boomspiegels zijn vergoed uit ons reguliere schoonmaakbudget.

15

Bron: Heerlerheide Boulevard

16

3.8 Afvalbakken en zwerfie

Wat hebben we gedaan en bereikt?In samenwerking met de Stichting Heerlens DNA hebben wij een aantal initiatieven in het centrum gestimuleerd, waarmee we het gebruik van afvalbakken stimuleren. Zo zijn er een aantal afvalbak-ken voorzien van bijzondere graffiti. Daarnaast hebben wij afvalbakken laten ontwikkelen die geluid maken als er zwerfafval wordt weggegooid. Ook is er een verhalenspeurtocht met ‘Binky Blik’ ont-wikkeld, waarbij kinderen via een QR-code op de afvalbakken met een smartphone de avonturen van ‘Binky Blik’ kunnen volgen. Doelstelling is om kinderen bewuster te maken van zwerfafval. We vermoeden echter dat er weinig kinderen de speurtocht lopen. Daarom gaan we in 2016 meer bekendheid geven aan de speurtocht.

De winnende afvalbak in Heksenberg

Bij de ‘geluidenbakken’ zien we dat de werking niet is gegarandeerd is, omdat de zonnecellen op de afvalbak vaak niet voldoende stroom opleveren om het geluid af te spelen. In 2016 wordt naar een andere oplossing gezocht. Het idee is dan om de afvalbakken vooral op evenementen in te zet-ten, zodat we extra aandacht vragen voor een schoon evenement. De graffitibakken in het cen-trum van Heerlen vallen positief op. Het viel ons op dat mensen ‘het zonde vinden’ om hun peuk erop uit te drukken. Ook zien we in steeds meer buurten (MSP, Heksenberg en Molenberg) dat bewoners(organisaties) het initiatief nemen om de afvalbakken te voorzien van een foto of teke-ning. Deze afvalbakken vallen in positieve zin op en dragen bij aan het versterken van de identiteit van de buurt. Daarbij hebben ze aanzienlijk minder graffiti dan bakken die niet voorzien zijn van een foto of schildering. In de toekomst staan wij positief tegenover dit soort initiatieven.

17

ZwerfieIn samenwerking met de Stichting Heerlens DNA hebben wij de ‘Zwerfie’ laten ontwikkelen.De ‘Zwerfie’ betreft een houten huisje met daarin een afvalbak. Tijdens het weggooien van zwerfaf-val wordt een selfie (zwerfie) gemaakt. De foto’s zijn te downloaden via de gemeentelijke website. Het is moeilijk om het effect op gedragsverandering ‘hard’ te evalueren. Wel verwachten wij dat deze actie een positieve invloed heeft op het bewuster omgaan met zwerfafval. Mensen willen im-mers graag congruent zijn met eerder positief vertoond gedrag, omdat niemand graag hypocriet wil zijn.

In de rij voor de zwerfie


Bijzondere afvalbakken

Ontwikkelen Zwerfie € 10.630

Ontwikkelen “pratende” bakken € 4.706

Ontwikkelen verhalenspeurtocht (Binky Blik) € 6.130

Graffiti-bakken + 3x hinkstapsprong € 2.490

Video geluidenbakken € 1.215

Cartoons afvalbakken € 2.740

Procesbegeleiding door externen € 3.000

Aanschaf 50x afvalbakken in afwijkende kleur (15x oranje, 20x roze en 15x paars) € 15.224


Tabel 8: Kosten bijzondere afvalbakken

19

4. Aanpak hondenoverlast

Wat hebben we gedaan en bereikt?Om de overlast te verminderen, hebben wij in het kader van het Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 verschillende acties van bewoners ondersteund én zijn er vanuit de gemeente een aan-tal pilots geweest op het terrein van bewustwording. Om gericht te werk te gaan, hebben wij 411 vraaggesprekken gevoerd met hondenbezitters en hebben we de hondenuitlaatplaatsen en honden-uitrengebieden geïnspecteerd. Een overzicht van de uitkomsten, treft u aan in bijlage 1. Aan de hand van de uitkomsten van vragenlijsten en de inspecties hebben wij de volgende acties ondernomen: Meer maatwerk om de hondenuitlaatplaatsen schoon te houden. Het gratis verstrekken van gratis hondenpoepzakjes via supermarkten. Het plakken van stickers op de afvalbakken waarop wordt aangeduid dat hondenpoep ook in de

afvalbak mag. Faciliteren van bewonerswerkgroepen. Samenwerking met een hondenschool die gedragsdemonstaties met honden verzorgd. Geven van voorlichting door medewerkers van Baanbrekend Werk en Buitengewoon Opsporings-

ambtenaren. Het ontwerpen van borden ter verbetering van de plaatsaanduiding van hondenuitrengebieden.

Deze worden in het voorjaar van 2016 geplaatst. Eveneens zullen op alle kinderspeelplaatsen markeringen komen, waarop staat dat honden verboden zijn op deze plaatsen.

De genoemde activiteiten dragen bij aan een schoner Heerlen. Reacties van bewoners zijn positief. Daarom bevelen wij aan om de activiteiten voort te zetten, zoals beschreven in de Nota `Honden in Heerlen’.

Gedragsdemonstratie met hondenschool

De gemeente heeft in samenwerking met een hondenschool voorlichting gegeven. Hierbij verzorgde de hondenschool gedragsdemonstraties voor honden. De demonstratiestand werd bemand door medewerkers van de gemeente Heerlen en onze bijzondere medewerker mascotte Pancras. De verschijning van mascotte Pancras, trok voorbijgangers naar de stand.Pancras nodigde voorbijgangers uit om hun handtekening te zetten voor een nette straat. Bij het tekenen voor ‘opgeruimd staat netjes’ is ingezet op het mechanisme: Wie A zegt moet ook B zeggen (commitment en consistentie). Mensen willen namelijk graag consistent zijn in hun gedrag.

20

Handhaving We hebben een pilot uitgevoerd op het terrein van handhaving, waarbij effectief gedurende 18 da-gen (gemiddeld 4 uur per dag) is gehandhaafd op het laten liggen van hondenpoep en op loslo-pende honden (periode van 16 augustus tot 1 december). In deze periode zijn er 9 bekeuringen en 47 waarschuwingen afgegeven (gemiddeld 1 per dag). De handhaving is uitgevoerd door 1 boa en 1 toezichthouder. De periode is tekort om aan te geven of ‘handhaving’ het gewenste effect heeft gehad. Wel kunnen we concluderen dat er meer bekeuringen worden uitgedeeld als er structureel tijd wordt vrijgemaakt voor het handhaven. Dit is natuurlijk geen doel op zichzelf, maar is wel een belangrijke stok achter de deur. In de praktijk heeft de gemeente Heerlen echter te weinig perso-nele capaciteit om frequent te handhaven. Er is dus meer capaciteit nodig om dit in de toekomst structureel op te pakken, zodat we daadwerkelijk een vuist maken.

Hondenpoepzakje en bon voor het verkrijgen van gratis hondenpoepzakje


Uitgaven hondenbeleid

Tekstborden in samenwerking met buurtorganisatie Eikenderveld € 3.161

Externe begeleiding € 330

Totale kosten werkgroep honden Eikenderveld € 3.491

Stickers op afvalbakken in samenwerking met buurtorganisatie Caumerveld - Douve Weien € 164

Uitdeelactie werelddierendag 2013 en 2014 € 4.305

Hondenstand curiosamarkt 2014 € 133

Aanschaf zakjes voor ruimen hondenpoep € 30.515


Tabel 9: Kosten hondenbeleid

21

5. Graffiti en illegale aanplak

5.1 Kleur Onderweg

Wat hebben we gedaan en bereikt?In het project Kleur Onderweg werkten gemeente Heerlen en Provincie Limburg samen met buurt-bewoners, scholen en kunstenaars om meer kleur aan de openbare ruimte te geven in Heerlen.De achterliggende gedachte is dat een mooi, kleurig en goed schoongehouden viaduct een positief effect heeft op bewoners: Het draagt bij aan een veiliger gevoel en het trekt minder snel illegale graffiti aan. Vanuit het Stedelijk Plan Schoonhouden hebben we een financiële bijdrage geleverd aan het project Kleur Onderweg, omdat het bijdraagt aan een nettere beleving van het straatbeeld. Het resultaat is dat alle viaducten nog steeds een mooi aanzicht hebben en er geen illegale graffiti meer is aangebracht.

Als spinnoff van het project zijn nog een aantal viaducten onderhanden genomen. Hierbij zien we een ontwikkeling, waarbij er steeds meer bewonersparticipatie is ontstaan. Bij de eerste viaduc-ten ging het om de levering van ideeën. Bij het laatste viaduct in Benzenrade zijn de schetsen van kinderen en bewoners letterlijk door de kunstenaar overgenomen én hebben kinderen en bewoners zelf de kwast ter hand genomen. Het resultaat is dat het viaduct echt van hun zelf is geworden. Tezamen met de legale graffitimuren en het frequent schoonmaken, hebben wij de indruk dat graf-fiti beheersbaar hebben kunnen maken.

Om in de toekomst het project meer in de buurten te halen, stellen wij voor om elektriciteitskasten en schaftketen van Werk voor Heerlen te laten beschilderen, omdat zij regelmatig doelwit zijn van graffiti. We willen dit breed uitzetten bij lokale kunstenaars, zodat we samen een positieve bijdrage leveren aan de identiteit van onze stad.

Graffitischildering viaduct Valkenburgerweg

22


Kleur onderweg en overige schilderingen

Uitvoeringskosten “Kleur Onderweg” (afzettingen, huur steigers, brandstof) € 10.505

Financiële bijdrage “Kleur Onderweg” € 10.000

Muurschildering viaduct Tichelbeekstraat € 7.635

Muurschildering viaduct Benzenrade/ Kloosterkensweg € 647

Muurschildering viaduct Welterlaan € 6.125

Schildering RIVM-meetstation Henri Jonasstraat € 925

Aanpassen muurschildering viaduct Huskensweg € 1.766


Tabel 9: Kosten Kleur Onderweg & muurschilderingen

23

5.2 Aanpak graffiti centrum

Wat hebben we gedaan en bereikt?In 2014 hebben wij onderzocht of het mogelijk is om samen met de ondernemers graffiti te laten verwijderen op hun winkel- en bedrijfspanden. Hiervoor zijn ondernemers door een stagiaire van Hogeschool Zuyd benaderd om samen met de gemeente een schoonmaakcontract af te sluiten, waarbij de eerste schoonmaakbeurt gratis was en daarna € 12,50 per vierkante meter. Ten opzichte van een regulier schoonmaakbedrijf was dit een zeer gunstige aanbieding.De animo onder ondernemers was echter nihil. Er hebben zich slechts 2 ondernemers aangemeld. Ook nadat ondernemers meerdere malen waren benaderd. Waarschijnlijk wordt door de meeste ondernemers graffiti niet echt als een probleem ervaren. Uit de inventarisatie van de stagiaire bleek dat er relatief weinig graffiti op de panden aanwezig was. De meeste graffiti werd geconsta-teerd in straten waar veel leegstand is. De eigenaren van deze panden hebben vaak geen binding met de stad, omdat zij niet uit Heerlen komen. De enige echte oplossing is om deze gebieden een nieuwe impuls te geven, door bijvoorbeeld herstructurering, nieuwe bedrijvigheid en/of het bevor-deren van bewoning.


Aanpak graffiti centrum

Communicatie door communicatiebureau € 2.650

Inventarisatie graffiti door Gevelmeesters € 400


Tabel 10: Kosten aanpak graffiti centrum

5.3 Aanpak Illegale aanplak

Wat hebben we gedaan en bereikt?Sinds 2 jaar wordt intensief ingezet op de aanpak van illegale aanplak in de openbare ruimte. Het gaat vaak om aankondigingsposters voor evenementen. De aanpak bestaat in eerste instantie uit het ontmoedigen en het verwijderen van illegaal aan geplakte borden in de openbare ruimte. De wildplakkers worden door de gemeente aangeschreven en er wordt duidelijk gemaakt dat het plak-ken van illegale reclame verboden en nutteloos is, omdat de gemeente het verwijderd in de open-bare ruimte. Door deze aanpak consequent vol te houden, hebben we een forse vermindering van de aanplak. Het aantal borden dat we weg moesten halen, is namelijk sterk verminderd. Nu zijn we zover dat we de wildplakkers en/of opdrachtgevers langs bestuursrechtelijke weg gaan vervolgen, waarbij er een geldbedrag aan de gemeente moet worden betaald bij elke nieuwe overtreding.

Wat heeft het gekost?De kosten van deze aanpak zijn gering en is betaald uit reguliere middelen. Daarom is er geen kostentabel opgenomen.

25

6. Illegale dumpingen

Wat hebben we gedaan en bereikt?Doelstelling van de aanpak was het terugdringen van het afval dat wordt geplaatst bij ondergrond-se afvalcontainers. Deze dumpingen hebben een grote impact op het straatbeeld. Met handhaving en voorlichting hebben we een forse reductie bereikt.

Gedumpt restafval bij ondergrondse container

6.1 Handhaving

Sinds mei 2012 is dagelijks gehandhaafd op het illegaal dumpen van afval nabij de straatvoor-zieningen. Het aantal bezoeken per locatie was naar inzicht van de boa’s. In eerste instantie was ingezet op strafrechtelijke handhaving. Dit houdt in dat bij een geconstateerde overtreding de ‘overtreders’ gehoord worden en het procesverbaal wordt doorgeleid naar het openbaar ministerie. Om nog gerichter te kunnen handhaven, werken wij sinds 2013 met een hotspotlijst waar dagelijks is gecontroleerd. Een locatie wordt tot een hotspot gerekend als er meer dan 1,5 m3 in de maand wordt bijgezet. In juni 2014 zijn we van strafrechtelijke handhaving overgegaan op bestuursrech-telijke handhaving. Dit houdt in dat de overtreder geen boete ontvangt, maar aan de gemeente de kosten moet betalen die de gemeente maakt om de situatie ongedaan te maken (artikel 5.31 en 5.24 Awb). Deze kosten bedragen € 131,00. In 2014 en 2015 zijn er 548 beschikkingen uitgeschre-ven en bedroegen de inkomsten € 64.976. Waar we echter frequent tegen aanliepen is dat er pa-pier wordt bijgeplaatst, omdat de containers vol zijn. Daarom hebben wij besloten om op maandag niet meer te handhaven. Om dit probleem op te lossen, hebben wij Rd4 gevraagd om de ledigings-frequentie aan te passen. Dit heeft geleidt tot een aanzienlijke verbetering, maar het probleem is nog niet overal opgelost. We onderzoeken samen met de Rd4 wat de meest adequate oplossing is.

We stellen voor om de handhaving vanaf 2016 binnen de reguliere aanpak op te pakken, omdat uit de tijdelijke aanpak uit het Stedelijk Plan Schoonhouden blijkt dat de aanpak werkt. Het risico be-staat echter dat de reguliere capaciteit onvoldoende is om er de gewenste prioriteit en sturing aan te geven. Mocht de hoeveelheid afval toenemen, dan zullen wij gepaste maatregelen nemen.

26

Figuur 1: Afval in kubieke meters bij alle ondergrondse voorzieningen

27

6.2 Voorlichting

Eind 2012 hebben we op 8 vooraf geselecteerde locaties ‘sociale normborden’ geplaatst met de tekst: De meeste mensen in de buurt dumpen geen afval naast de containers: U toch ook niet? De achterliggende gedachte is dat mensen zich graag conformeren aan de meerderheid. Niemand is immers graag een buitenbeentje.

‘Sociaal norm’ bord nabij afval inzamellocatie’

In figuur 2 is te zien dat er sinds 2013 een structurele afname is van de afvalstroom restafval en papier. Daarom hebben wij sinds 2015 alle milieuperrons voorzien van deze borden. De afvalstroom papier neemt echter eind 2013 weer toe en ook in 2014 zien we een grillig beeld. We vermoeden dat dit te maken heeft met de volle papiercontainers. In zijn algemeen trekken we de conclusie dat de aanpak werkt en dat de meeste bewoners best bereid zijn om hun buurt netjes te houden. Mits de basis op orde is.

Figuur 2. Volume aan gedumpte afvalstromen nabij locaties, waar sinds 2012 sociale normborden

staan.

28


Illegale dumpingen nabij ondergrondse afvalcontainers

Materiaalkosten voor uitvoering handhaving door BOA’s € 548

Borden sociale norm € 3.206

Stickerexperiment € 191

Personeelskosten inhuur BOA’s 01/04/2012 - 31/12/2015* € 412.000

Positieve Baten ‘bestuursrechterlijke handhaving’ 2014-2015 -€ 64.976

Totale kosten aanpak € 350.966

Tabel 11: Kosten aanpak illegale dumpingen

29

7. Financiële verantwoording

De totale kosten van het Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 bedragen € 792.972.Het bedrag betreft een optelling van de kosten die eerder zijn genoemd. In onderstaand diagram kunt u zien wat de kosten waren per module.

Figuur 3. Uitgaven Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015

Toelichting: De module illegale dumpingen (paars) heeft 47 procent van de totale uitgaven gekost, omdat

er gedurende 4 jaar 2 bijzondere opsporingsambtenaren zijn ingehuurd voor de handhaving op dumpingen.

De kosten van de module zwerfafval bedragen 28 procent van het totale budget. Ongeveer de helft van deze kosten zijn toe te schrijven aan het project Canny dat bedoeld is om middelbare scholieren bewust te maken van het schoonhouden van hun omgeving. De andere helft van het budget is grotendeels besteed aan de aanpak met de basisscholen en het project Buurthelden & Buurtvrienden.

Bij graffiti zijn de meeste kosten gemaakt in het project Kleur onderweg, waarbij de wanden van viaducten van een mooie schildering zijn voorzien.

Bij de module honden wordt het grootste deel van het budget besteed aan het gratis verstrek-ken van hondenpoepzakjes.

Circa 2,5 procent van het totale budget is uitgegeven aan de campagne Heerlen Schoon. Om alle activiteiten mogelijk te maken, hebben wij vanaf 2014 gebruik gemaakt van extra per-

sonele ondersteuning. Deze kosten hiervan betreffen 12% van de totale uitgaven.

In de tabel op de volgende pagina treft u de herkomst aan van de uitgaven van het Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015.

30

Herkomst uitgaven Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015

Uitgaven afgedekt uit reserve zwerfvuil € 388.852

Uitgaven afgedekt uit subsidie Nedvang 2014 € 105.929

Uitgaven afgedekt uit subsidie Nedvang 2015 € 105.028

Inkomsten uit bestuurlijk handhaven 2014 € 29.475

Inkomsten uit bestuurlijk handhaven 2015 € 35.501

Afgedekt uit reguliere middelen € 128.186

Totale Uitgaven Stedelijk Plan Schoonhouden 2011-2015 € 792.972

Tabel 11: Herkomst uitgaven Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015

Pancras wordt omarmd in het centrum in zijn strijd voor een schone straat.

31

8. Aanbevelingen

De looptijd van het Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 is verstreken.Samen met scholen, bewoners, ondernemers zijn er mooie resultaten bereikt. Het is zaak om het enthousiasme van scholen, bewoners en ondernemers vast te houden en het bewustzijn van de verschillende doelgroepen te blijven prikkelen. Op basis van de resultaten van het plan doen we de volgende aanbevelingen:

Zwerfafval & dumpingenWe gaan door op ingeslagen weg: Wij blijven schoonmaakacties van bewoners en ondernemers ondersteunen en maken ‘meer

reclame’ voor de mogelijkheden waarop wij hun kunnen faciliteren. We benaderen de ‘resterende’ basisscholen om intentieverklaringen af te sluiten. We gaan de schoonmaakestafette een iets andere invulling geven. Opruimen is immers nu bij

veel scholen gemeengoed geworden. We gaan door met de aanpak van Buurthelden & Buurtvrienden, waarbij wij de ambassadeurs

onderbrengen onder de noemer Buurtvrienden. We verlengen het contract van onze bijzondere medewerker Mascotte Pancras. Hij blijft scholen

en evenementen en activiteiten bezoeken en ondersteunen om aandacht te vragen voor een schone omgeving.

Wij zetten de samenwerking met middelbare scholen voort onder de vlag van het project Canny en blijven in gesprek om samen leerlingen bewuster te maken van hun schoolomgeving.

We gaan de samenwerking met ondernemers uitbreiden op het terrein van peuken en ander zwerfafval. Denk aan het gezamenlijk opruimen van de winkelstraten, zodat deze nog meer aan-trekkingskracht hebben voor bezoekers. Daarnaast kunnen wij gezamenlijk naar buiten treden als het gaat om het bewustmaken van het winkelend publiek. Ook sponsering van acties behoort tot de mogelijkheden.

We gaan door met de aanpak van illegale dumpingen nabij afvalclusters door het continueren van handhaving en aanvullende (voorlichtings)activiteiten om de betrokkenheid van de bewo-ners te vergroten. Omdat het project is afgelopen borgen wij dit project in de reguliere werk-zaamheden van Bureau Handhaving.

Niet in de laatste plaats zetten we goede voorbeelden op verschillende manieren in het zonnetje (presentjes en media-aandacht).

Honden Wij continueren de aanpak uit de nota ‘Honden in Heerlen’: Wij zullen acties vanuit bewoners blijven faciliteren en ontwikkelen samen met bewonersorgani-

saties een ‘participatieve aanpak’. De beste ‘controle’ op ongewenst gedrag is immers de sociale controle.

Wij verbeteren de plaatsaanduiding van honden uitrengebieden door het plaatsen van aandui-dingsborden, omdat zowel uit de gemeentelijke inventarisatie als uit reacties van bewoners blijkt dat het niet duidelijk is waar de begrenzing ligt.

We brengen in samenwerking met bewoners op speelplaatsen een markering/bord met de bood-schap dat er geen honden mogen komen, omdat er met regelmaat hondenpoep wordt aange-troffen.

We verstrekken gratis hondenpoepzakjes aan hondenbezitters.

32

Graffiti & Illegale aanplak We breiden succesvolle activiteiten uit: In het verlengde van het project ‘Kleur Onderweg’ laten wij door lokale kunstenaars graffiti aan-

brengen op elektriciteitskasten en de schaftketen van Werk voor Heerlen. Wij verwachten dat dit bijdraagt aan een positieve beleving van de buurten.

We vervolgen wildplakkers en/of opdrachtgevers langs bestuursrechtelijke weg, waarbij er een geldbedrag aan de gemeente moet worden betaald bij elke nieuwe overtreding.

Bijlage 1 Grafische weergave vraaggesprekken hondenbezitters

ja96%

nee4%

Woont u in deze wijk?

heel erg40%

ja, maar niet zo groot probleem

29%

Vrijwel niet25%

nooit6%

Ervaart hondenpoep als probleem

Pagina 2 van 6

altijd72%

meestal12%

soms6% nee

10%

Ruimt hondenpoep op!

opruimen verplicht

1%

vindt het vies20%

buurt netjes houden

24%

niet dat mensen erin

trappen46%

voor kleine kinderen

7%

boete2%

anders0%

Reden om hondenpoep op te ruimen

Pagina 3 van 6

betaal hondenbelastin

g26%

andere hondenbezitters ruimen niet op

46%

te vies 3%

stinkt0%

ik wist niet dat ik moest

opruimen1%

anders24%

Waarom poep niet opruimen ?

trotoir7%

in de goot8%

in het groen39%

in honden-uitlaatplaatsen

en-uitrengebieden

35%

Anders11%

Waar poept hond?

Pagina 4 van 6

bekend met uitlaatgebieden

90%

niet bekend met

uitlaatgebieden10%

Bekend met uitlaatgebieden?

wel23%

soms27%

nooit50%

Gebruik hondenuitlaatplaats

Ja43%

Soms28%

Nee29%

Gebruikt uitrengebied

Pagina 5 van 6

te ver lopen35%

niet schoon29%

te klein13%

anders23%

Waarom geen gebruik uitlaatvoorzieningen?

meer van deze

plekken30%

beter schoonmaken

41%

anders29%

Verbeterpunten uitlaatplaatsen

Pagina 6 van 6

ja48%nee

52%

Gebruik hondenpoepbak

ja32%

nee68%

Weet u dat hondenpoep ook in de afvalbak mag?

Bijlage 2: Resultaten projectmatige aanpak op hotspots in Hoensbroek, Heerlerheide en Heerlen Stad

0,0010,0020,0030,0040,0050,0060,0070,00

Bijgeplaatst restafval op de 15 hotspotlocaties in Heerlen Stad in kubieke meter

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

Bijgeplaatst restafval op de 17 hotspotlocaties in Heerlerheide in kubieke meter

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

Bijgeplaatst restafval op de 19 hotspotlocaties in Hoensbroek in kubieke meter

Evaluatie Stedelijk PlanSchoonhouden 2012-2015

Dat doen we samen

Evaluatie Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 · 2016. 11. 3. · 3 1. Inleiding In dit...

Documents

Transcript of Evaluatie Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 · 2016. 11. 3. · 3 1. Inleiding In dit...