Didactisch Atelier Differentiatie en Evaluatie

Evaluatie:

1. BegripsafbakeningA. kenmerkenB. van testcultuur naar assessmentcultuur

2. Het verzamelen van informatieA . Systematische evaluatieB. Evaluatie tijdens de lesC. punten geven

3. Alternatieve evaluatie

Differentiatie

Evaluatie

Evaluatie in het onderwijs -> altijd zeer belangrijk geweest -> laatste jaren drastisch veranderd!

Vroeger: enkel meten en selecterenNu: belangrijk hulpmiddel om het leren te bevorderen

De integratie van leren, instructie en evaluatie creëert een krachtige leeromgeving, waar leerlingen uitgedaagd worden om een steeds hoger niveau van leren te bereiken.

Leerkrachten Lo mogen niet zomaar iets doen, zij moeten zorgen dat de vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen bereikt worden. (leerplan)

Evaluatie is hier het aangewezen middel om de leervorderingen aan te tonen, evaluatie staat ten dienste van het leren en niet omgekeerd!

De opvattingen over leren en over evaluatie zijn veranderd en er ontstaan nieuwe alternatieve vormen van evalueren.

Assessment Evaluatie

Procesformatief Product

summatief

Transparanthanteerbaar

Zelf, partner, leraar

Sturing van het leerproces

Leerling zelf

PortfolioFeedbackveiligheidstaken

Kenmerkkwaliteitscriteria

persoon

functie

referentiebasis

vorm

Validebetrouwbaar

leraar

Selectieresultaatsbepaling

ComparatiefExtern criterium

Test observatie

1. BegripsafbakeningA. Kenmerken

- Didactische evaluatie = deel van het onderwijsleerproces- Didactisch model: doelstellingen, beginsituatie, onderwijsleersituatie en

evaluatie

Definitie: Evaluatie is het proces van verzamelen en interpreteren van informatie dat

leidt tot beoordelen, een beslissing nemen en rapporteren.

Formatieve (continue) evaluatie: wil het leerproces van de leerlingen en het onderwijsleerproces (organisatie, oefenstofkeuze) bij de leraar optimaliseren

Summatieve evaluatie: spreekt een eindoordeel uit over de leerprestatie van de leerlingen

Productevaluatie: beschrijft en beoordeelt de leerresultaten

Procesevaluatie: onderzoekt de kwaliteit van het onderwijsleerproces

Het evaluatieproces doorloopt 4 fasen:

1. Het verzamelen van informatie over het leren van de leerlingen2. Het analyseren en interpreteren van de informatie3. Het beoordelen en beslissen4. Het meedelen van de resultaten of het rapporteren

Formatieve en summatieve evaluatie vervullen verschillende functies!

Sturen van het onderwijsleerproces: geef ik op de juiste manier les, evaluatie van het programma+ lln informeren en motiveren- om de orde te handhaven

Sturen van het leerproces tekorten opsporen (oorzaken achterhalen) en remediëren (wat loopt er fout, wat doe ik eraan?)

differentiatie!!

Resultaatsbeoordeling: einde van het leerproces, klassieke test

De functies van evaluatie:

Functies van evaluatie

Formatieve evaluatie

Summatieveevaluatie

Sturing onderwijsleerproces

Sturing leerproces

Plaatsing, Oriënteringselectie

Resultaatsbepaling

Het doel van evalueren is:

-Registreren en rapporteren- Motiveren, zodat de lln zich verantwoordelijk voelen voor hun leerproces- onderwijskundige beslissingen treffen: leerstof of werkvorm aanpassen- Remediëren (oplossingen aanbieden om fouten weg te werken)

Kwaliteit van een evaluatie-instrument wordt bepaald door de criteria:

-Validiteit: evalueer ik wel wat ik wil evalueren?Bv. Ik oefen enkel slagworp in een analytische situatie, op de test moeten ze dit dan alleen in een globale spelsituatie tonen, dit is niet valide. Indien de lln hun vaardigheden tijdens een spel moeten kunnen tonen, moet dit ook blijken uit de onderwezen leerinhouden.

-Betrouwbaarheid en objectiviteit: hoe nauwkeurig evalueer ik?Zowel je meetinstrument als je evaluatiemoment moet hetzelfde zijn voor elke lln.bv. Je moet voor elke leerling hetzelfde observatieprotocol gebruiken tijdens dezelfde test!

- Transparantie: Weten de leerlingen wat, hoe en wanneer er geëvalueerd wordt en welke criteria gebruikt worden?

-Hanteerbaarheid: Kost het niet teveel tijd en moeite om de informatie te verzamelen?Bv. Als je een heel omslachtige test wil afnemen, waar nog eens veel schrijf en papierwerk bij komt kijken lukt dit niet! (moet immers door lln zelf kunnen uitgevoerd worden

Het belang van deze kwaliteitscriteria is sterk afhankelijk van de functie van de evaluatie.

criteria van evaluatie

Formatieve evaluatie

Summatieveevaluatie

transparantie Hanteerbaarheid

validiteit betrouwbaarheid

Summatieve evaluatie: slagen/ niet slagen -> validiteit + betrouwbaarheid !Formatieve evaluatie dr lln zelf -> transparant + hanteerbaar!

B. Van testcultuur naar Assessmentcultuur

Het basisidee van evaluatie (het verzamelen van informatie) is in grote mate doorheen de tijd hetzelfde gebleven, de praktische toepassing van evaluatie is echter grondig veranderd.Er ontstaat langzaam een nieuwe evaluatiecultuur waarbij de traditionele ‘testcultuur’ plaats maakt voor een ‘assessmentcultuur’.

-Testcultuur: lln volgt de instructie van de leerkracht, lkr gestuurde aanpak, lkr kiest de doelen, de middelen en is verantwoordelijk voor de evaluatie, de rapportering van het leerproces is in de vorm van een cijfer.Bv vaardigheidstesten, eurofittests, er gebeurt vaak een vergelijking met externe normen, ze hebben vooral een controlerende functieBv. Volleybal 10x onderhands kunnen spelen, dit zegt iets over het technisch juist uitvoeren van de vaardigheid, maar het zegt niets over de toepassingsmogelijkheden in een 3-3 situatie.

Assessmentcultuur: hier ligt de nadruk vooral op het opbouwen van kennis en minder op het reproduceren. De lkr wil vooral de sterke en zwakke punten van zijn lln opsporen om het leerproces van de leerling te begeleiden en de planning en instructie hierop af te stemmen (remediëring, differentiatie…)

In tegenstelling met de testcultuur wordt hier niet alleen de bereikte prestatie of het product gemeten, maar ook het proces en de individuele vooruitgang en de inzet van de lln.

De evaluatie vormt hier de kern van het leerproces , waardoor zowel leerling als leraar informatie krijgt. De lkr kan met deze informatie zijn lessen aanpassen en bijsturen waar nodig.

Lkr en lln werken samen aan de evaluatie. Partner en self- evaluatie is hier ook een veel gehoord begrip, de lln moeten mekaar beoordelen aan de hand van criteria die de lkr heeft opgesteld, indien dan het uiteindelijke oordeel door de lkr wordt uitgesproken spreken we van ‘co- evaluatie’

Bij de rapportering wordt er dan meer gebruikt gemaakt van leerlingenprofielen, deze geven aan wat de lln al bereikt heeft en wat niet. Het puntenrapport wordt aangevuld met een woordelijke uitleg.

Testcultuur Assessmentcultuur

Opvatting over leren Kennis en vaardigheden worden overgedragen

Kennis en vaardigheden worden opgebouwd

Rol van leerkracht en leerling

Leraar is verantwoordelijk Leraar en leerling zijn samen verantwoordelijk

Functie van evaluatie en wijze van beoordelen

Beoordelen van de prestatie op basis van vergelijkingen met andere lln of een bepaalde norm

Begeleiden waarbij rekening gehouden wordt met de indiv. Prestatie, vordering en inzet ivm criteria

Inhoud en aard van de evaluatiemethode

Basiskennis en vaardigheden via observatie

Toepassen van basiskennis en vaardigheden

Rapportering cijfer Cijfer aangevuld met uitleg

We moeten de evaluatiecultuur verruimen, maar we mogen de testcultuur zeker niet afschaffen!

De problemen die we vaak zien is dat de testen wel goed ontworpen zijn, maar dat ze niet goed gebruikt worden.

Testen dienen om competenties en vaardigheden te meten, maar ze mogen geen doel op zich zijn.

Bv. Sommige lkr laten hun lln wekenlang oefen op de eurofit- test batterij, zodat ze een goede score halen, maar dit is niet het doel van de eurofit- test, deze wil de fysieke paraatheid testen , zonder dat hierop specifiek geoefend is, je kan als lkr wel kracht-, lenigheid- , uithoudings- en coördinatie- oefeningen in je lessen inbrengen en zo ook de fysieke capaciteiten verbeteren.

2. Het verzamelen van informatie

Het vak LO richt zich op het ontwikkelen van bewegingsgebonden doelen ( MOC, GVL) en op persoonsgebonden doelen (positief zelfbeeld en sociale vaardigheden) met cognitieve, dynamische en affectieve vaardigheidscomponenten.

Een geïntegreerde benadering van het vak, vraagt een geïntegreerde evaluatiestrategie, waar voornamelijk competenties en in mindere mate vaardigheden worden gemeten.

A. Systematische evaluatie

- Inwinnen van informatie over de lln: observatie, vragenlijst- “observatie van het uitwendig waarneembaar leerlingen gedrag” =

evaluatieprocedure bij LO.- Systematische observatie van vooraf vastgelegde en waarneembare

observatiecategorieën.- Deze kunnen objectief, subjectief, kwalitatief, kwantitatief geëvalueerd worden!

Objectieve evaluatie- Duidelijk scoresysteem om de prestatie te meten- hoge graad van betrouwbaarheid

Subjectieve evaluatie- Richt zich naar het proces (uitvoering) niet naar het product

Kwantitatieve evaluatie-Verwijst naar meetbare grootheden zoals, tijd (100m loop), afstand (vertesprong), aantal pogingen (volleytoets), nauwkeurigheid(basketbaldoel)- wordt afgenomen dmv een test- hier wordt informatie verzameld op een gestandaardiseerde wijze die achteraf kan vergeleken worden met normen, normtabellen volgens geslacht en leeftijdVb. coopertest, eurofit- test, …

Kwalitatieve evaluatie-Eigenschappen van de beweging of met een gedrag (technisch juiste uitvoering)- de kritische kenmerken worden één voor één beschreven (operationele doelstellingen!)- de score kan gebeuren op verschillende beoordelingsschalen

Soorten beoordelingsschalen:

numerieke schalen-Deze drukken aan de hand van cijfers een waardeoordeel uit- de objectiviteit stijgt naarmate het aantal gradaties daalt- vb 3 tot 5 puntenschaal dit maakt ook voldoende differentiatie mogelijk- vb. Gymrapport

beschrijvende schaal-De prestatie wordt omschreven met woorden- van ‘onvoldoende’ tot ‘zeer goed’

checklijsten-Vermelden de doelen die al dan niet aanwezig zijn en aangekruist worden.-Bv. Pas bi- voet bij voetbal, aankruisen of de OD aanwezig zijn.

Observatieprotocol-Uitgeschreven en gestructureerde leidraad- objectieve informatie verzamelen- moet gebruiksvriendelijk zijn!! Het aantal observatiehandelingen moet tot een minimum herleid worden!- aantal observatie- items- aantal categorieënMoeten beperkt zijn!

- eenvoudige waardeschaal, niet met teveel cijfers werken

Wanneer je een protocol maakt moet je een selectie maken van een beperkt aantal observatie- items.(literatuur raadplegen!!)Deze worden nauwkeurig omschreven en gescoord met een passende waardeschaal.

! Je moet weten hoe een beweging technisch juist uitgevoerd wordt (OD)Je moet weten waar je naar moet kijken tijdens de uitvoering (schrijf dit op voorhand op papier!)

Evaluatielijsten-Uitspraken over kwaliteit en over een gewenst gedrag (formatieve evaluatie)- kunnen geïndividualiseerd worden -> hulpmiddel voor differentiatie- de evaluatie kan gebeuren door groepsleden of door de lkr

Vb. evaluatielijst voor het beoordelen van een groepswerk

Per niveau op de waardeschaal wordt een duidelijke omschrijving gegeven.Vb. voor enthousiasmeScore 1: je bent vervelendScore 2: je bent er maar doet niksScore 3: je werkt mee als het wordt gevraagdScore 4: je werkt actief mee en trekt iedereen mee

1 2 3 4

Enthousiasme

stiptheid

Bij formatieve evaluatie staat feedback centraal. Om het onderwijsleerproces te optimaliseren moeten leraar en leerlingen feedback krijgen over het bereiken van de gestelde doelen.

Hierdoor kan het onderwijsproces van de lkr worden bijgestuurd waarbij differentiatie een belangrijk hulpmiddel is. Dit alles moet een transparant karakter hebben.

Wanneer we nu gaan kijken naar het beheersingsniveau van de lln is er een passende referentiebasis nodig.

de comperatief gerichte norm: de prestatie van de lln worden vergeleken met de prestaties van andere lln van zijn klas. Het klasgemiddelde dient als norm.

criteriumgerefereerde scoring: vergelijkt de prestaties van de lln met een extern criterium.

leerlinggerichte scoring: vergelijkt de prestatie van de lln met vroegere prestaties (belangrijk is uitdagende maar haalbare doelen te stellen -> differentiatie!

B. Evaluatie tijdens de les

traditionele leraargestuurde evaluatieles op einde van een periode -> normaal lesverloop moet mogelijk zijn!

-Tijdsmanagment: de lln weten duidelijk wat er hun te doen staat (transparant), ze mogen nog even oefenen (leren niks nieuws meer) , de lln weten ook wat ze na de test moeten doen

- Ruimtemanagment: de zaal wordt verdeeld in een oefenruimte en een toetsruimte. De klas wordt ingedeeld in groepen die in een vaste volgorde aanbod komen (tijdsverlies), meestal is dit alfabetisch.

- klimaat: de lkr zorgt dat er een positief klimaat heerst, en dat de lln weten wat ze na de test moeten doen, zodat er geen storend gedrag gaat optreden.

C. Punten geven

Het geven van punten voor het rapport = verplichting (LO = basispakket!)

-Prestatie- verbetering- geleverde inspanning- inzet-> al deze factoren komen in aanmerking voor evaluatie

Score op prestatie: de lln weet waar hij staat tov de vereisten van het vak LO-Meest gebruikte criterium

punt op verbetering: houdt rekening met beginsituatie, wie het meeste vordering maakt -> meeste punten-nadeel: voor zeer zwakke en zeer goede-> combinatie van prestatie en verbetering is wenselijk!!

beloning geleverde inspanningen: subjectief!- attitude: in orde met kledij, gedrag, eerlijkheid, braaf zijn en goed meedoen

De leerkracht werkt met deelpunten, zodat de lln juist weet waarop hij beoordeeld wordt = transparantie!

Bv. 60 % op prestatie 40% op proces en attitude

3. Alternatieve evaluatie

portfolio

Een portfolio is een verzamelmap waarin de lln aan de hand van verslagen, observaties, prestaties, reflecties, enzo zijn leerproces op het vlak van verworven inzichten, ervaringen , vaardigheden en vorderingen aantoont.

-De portfolio heeft een toetskarakter: Wat heb ik bereikt?- de portfolio is een planningsdocument: wat moet ik nog doen- de portfolio zegt ons “ waar sta ik nu?”

Differentiatie in de les LO

De klassen waar we les aan geven zijn meestal zeer heterogeen!Maw. er wordt geen rekening gehouden met de fysieke en psychomotorische aanleg van de leerlingen.Het doorbreken van de klaseenheid is zeer moeilijk realiseerbaar in de praktijk.

Dus: binnenklas differentiatie is nodig voor het vak LO!!

Differentiatie is een middel waarmee we trachten elke leerling zo optimaal mogelijk, efficiënt en intensief te leren bewegen op een voor hem/ haar haalbaar niveau

We onderscheiden verschillende vormen van differentiatie rekening houdend met de aard van de les, de inhoud en de doelstellingen.

divergerende differentiatie- toepassingsgebied: individuele activiteiten (zwemmen, atletiek, turnen..)- iedere lln kan en mag afzonderlijk vooruitgang maken -> zonder dat dit een negatieve invloed heeft op de groep. Alle lln beginnen met een makkelijke oefening, diegene die het goed kunnen mogen dan snel overgaan naar een volgende en moeilijkere oefening, diegene die het moeilijk hebben kunnen eventueel afdalen.

Convergerende differentiatie- Het toepassingsgebied zijn bal en ploegsporten.- de lln dienen ongeacht hun individuele verschillen en staat te zijn om in ploegverband eenzelfde spelsituatie te realiseren.- teveel differentiatie zal hier negatief zijn, want dit zal de heterogeniteit verhogen- de middenweg ligt vast, hiervan kan je soms afwijken voor de zwakkere en betere lln.

Structurele differentiatie- Het toepassingsgebied is conditie en circuittraining- aanpassingen aan materiaal of modaliteitenBv. Zwaardere gewichten, 3 ipv 2 sets…