14.02.2019 · Leestijd 14 - 19 minuten

Sinds kort woon ik weer in

Rotterdam, waar ik ben opgegroeid.

Maar ik herken de stad van vroeger

niet meer, zoveel is er veranderd. De

komende tijd wil ik dat nieuwe

Rotterdam begrijpen. Deze week:

over het duurste huis van Nederland

dat straks in Rotterdam komt te

staan, pal naast een wijk waar

mensen geen geld hebben voor de

dokter.

De armste stadvan Nederlandkrijgt straks hetduurste huis ooit(en waarom ook

Essay

1

De bouwput aan de Rijnhaven waar het duurste huis van Nederlandzal verrijzen. Foto's: Arjen van Veelen

niet)

L aatst fietste ik door de buurt van mijn oude

basisschool in Rotterdam-Zuid. Bij de Rijnhaven zijn

ze het duurste huis van Nederland aan het bouwen.

De Jumbo naast het metrostation is al half gesloopt, de kade

is een modderige bouwput.

Hier komt straks een glimmend luxe-appartementencomplex

van veertig meter hoog, Bay House genaamd. Op internet

had ik al wat plaatjes gezien.

CorrespondentGroot

Rotterdam

Arjen VAN VEELEN

2

In het hart van dat gebouw komt een glazen appartement

van duizend vierkante meter, met puien van tot wel elf meter

hoog en uitzicht over de skyline van Rotterdam. The Box, zo

heet dit huis. Het moet tussen de 15 en 20 miljoen euro

kosten.

‘The Box is voor wie exclusiviteit in de overtreffende trap

verlangt’, lees ik in de prachtig vormgegeven brochure. De

bewoners zullen in de watten worden gelegd als in een

vijfsterrenhotel. De officiële term is: Concierge Residential

Living. Zo krijgen bewoners hun eigen garage met privélift

naar boven. Maar als ze dat te veel gedoe vinden, kunnen ze

ook gebruikmaken van valet parking.

Rondom het complex komen luxe winkels, zoals Gassan

Diamonds, en ook een vestiging van horlogefabrikant Rolex.

‘Wonen in Bay House is leven in internationale luxe zoals we

dat in Nederland nauwelijks kennen’, aldus opnieuw de

brochure.

Bron: Frame Vastgoed

3

Zo moet dat er ongeveer uitzien:

Hoe anders was het leven hier ruim een kwarteeuw geleden!

Toen zat ik even verderop, in de Tarwewijk, op de

basisschool. En kwam ik bijna elke dag langs de Rijnhaven.

Rotterdam oogde grauw van roet. Het imposante woud van

woontorens op de Wilhelminapier was nog niet gebouwd. De

Rijnhaven was toen nog gewoon een haven: volop noeste

werkers op binnenvaartschepen. Op weg naar school zag ik

weleens een heroïnespuit liggen.

Jachtbouwers willen nu een luxehaven maken van de

Rijnhaven lees ik, bestemd voor megajachten. Ook is er een

schets van een city beach.

Rotjeknor wordt nog eens Cannes of St. Tropez.

Ik knipper met m’n ogen, want ik herken m’n eigen stad

nauwelijks nog terug.

Bron: Frame Vastgoed

4

Die vervreemding overkomt me wel vaker, moet ik zeggen,

sind ik vorig jaar ben terugverhuisd naar Rotterdam, de stad

waar ik ben geboren en getogen. De terugkeer voelt goed, een

oude verliefdheid. Elke keer als we vanaf het

Kleinpolderplein de stad binnenrijden en de skyline zien,

zeggen we tegen elkaar: ‘Dit is allemaal van ons.’

Alleen voel ik me soms een vreemdeling in mijn eigen stad.

En nee, niet omdat er zo veel Turken en Marokkanen wonen,

maar wel omdat ik steeds vreemde talen hoor. Een soort

ronkend kosmopolitisch Engels.

De hele binnenstad heet nu

een city lounge,

binnenhavens heten

marina’s. Zelfs de gemeente

spreekt hier geen Nederlands

meer met me.

‘ROTTERDAM. MAKE IT

HAPPEN!’ is sinds een paar

jaar de officiële slogan. Je

ziet ’m overal op schuttingen

bij bouwputten. Negen van

de tien keer verrijzen daarachter lofts die je niet kunt

betalen.

‘Choose the loft that fits your life’, las ik laatst op zo’n bord.

‘Don’t spend your life waiting to start living!’

De terugkeer van een oudeverliefdheid

Bron: Frame Vastgoed

5

Alsof je die keuze hebt, alsof die woningzoekenden voor de

lol wachten op een betaalbaar huis. Kennelijk kampen in

Rotterdam vooral Quote 500-leden met woningnood?

Maar met een normaal salaris kun je in Rotterdam geen

eengezinswoning meer kopen. De gemiddelde verkoopprijs

van zo’n woning ligt al boven de vier ton. In vijf jaar tijd

steeg de gemiddelde huizenprijs hier van 193.000 euro naar

318.000.

Niet normaal meer.

Letterlijk: Rotterdam lijkt niet meer voor normale mensen.

Is het daarom dat er zoveel mensen uit de stad weggaan?

Want Rotterdam mag dan zogenaamd ‘hot’ zijn, de stad

heeft juist een negatief binnenlands migratiesaldo: er

vertrekken meer Nederlanders de stad uit dan erheen

verhuizen.

Ik zal hier niet nostalgisch gaan zitten doen over het

Rotterdam-dat-was. Geloof me, verpaupering is niet

charmant, heroïnenaalden zijn niet romantisch. De

binnenstad was vroeger een onprettig tochtgat, een onplek.

Veel is sindsdien mooier, vrolijker, beter, schoner, gezonder,

groener, veiliger geworden.

Alleen bekruipt me nu soms het onbehaaglijke gevoel dat de

stad niet meer voor mij is bedoeld.

De stad lijkt vooral op de rijken temikken

6

Dat de stad vooral op de rijken lijkt te mikken.

The Box, dat duurste huis, leek me een perfect voorbeeld. Op

het Instagram-account van de projectontwikkelaar zag ik een

filmpje waarin ze met een helikopter een geïnteresseerde uit

Milaan rondleidden boven de haven.

De mensen achter The Box, las ik, bouwen ook het nieuwe

Porsche Centrum. En ze ontwikkelen een luxehotel in het

pand waarin het linkse dagblad Het Vrije Volk ooit huisde.

Als dat geen teken des tijds is! Ik zag snelle vastgoedboys

voor me, dronken van de hoogconjunctuur. En ik stelde me

de kop al voor: ‘Duurste huis in armste stad’.

Want je moet bedenken: The Box

kijkt aan de ene kant uit op die

prachtige skyline, maar aan de

andere kant van de metrolijn ligt een

van de armste wijken van Nederland,

de Tarwewijk.

Hier herken ik m’n oude stad nog

wel, want de tijd lijkt er ruim een

kwarteeuw stil te hebben gestaan, als ik de kranten mag

geloven.

Op een steenworp afstand van The Box hebben mensen geen

geld voor de dokter. Om de hoek schrikken artsen niet meer

van tienermoeders van 12, 13 jaar oud. En even verderop

wordt tegen de zin van veel bewoners een volkswijk gesloopt.

Niks veranderd – nou ja, de bewoners hebben tegenwoordig

wel zicht op die prachtige skyline. Maar, make it happen?

The Box kijkt aan deene kant uit op dieprachtige skyline, maaraan de andere kant ligtéén van de armstewijken van Nederland

7

Hier? Hoe dan?

Amerikaanse toestanden! Dat was m’n pavlovreactie,

tenminste.

Om te begrijpen wat er gaande is in Rotterdam, ging ik

kijken. Maar dat maakte de boel juist ingewikkelder.

Bij de bouwput stond een bord: ‘Something beautiful is on

the horizon’. Ha, hier gloort iets moois, dacht ik nog, maar

voor wie? Ook voor de mensen aan de andere kant van de

metrolijn?

Nou, eenmaal daar, in de Afrikaanderwijk, sprak ik in elk

geval één iemand die razend enthousiast was over de

metamorfose van de Rijnhaven. Ali, de 33-jarige uitbater van

Foto: Arjen van Veelen

Hier gloort iets moois, maar voor wie?

8

een fonkelnieuw Marokkaans restaurant aan de

Pretorialaan, genaamd Noah of Rotterdam. Ik was er op de

bonnefooi binnengelopen, omdat ik trek had in een

hamburger.

Ali was geboren en getogen in de Afrikaanderwijk. Hij zei dat

de wijk flink vooruitgegaan was. Veel veiliger ook. En veel

gemengder. Je had er nu ook veganistische eettentjes en

hippe kunstgaleries.

Dat kon ik bevestigen. De buurt was daadwerkelijk veel

mooier geworden dan vroeger. Fraaie nieuwbouw, florerende

winkelstraten.

Ali hoopte juist dat de

Afrikaanderwijk gemengder werd,

niet alleen qua mensen, ook qua

winkels en horeca: niet alleen cafés,

niet steeds weer shoarma, ook een

hoger segment. Zoals dat hippe

zaakje Saté-Man. Of die kunstgalerie

Niffo.

Nu hoor ik sommigen al mopperen: ‘Gentrificatie! Heel erg!’

Maar Ali serveerde me verse muntthee en zei dat hij juist blij

was dat er eindelijk ook weer ‘Nederlanders’ kwamen wonen

in zijn wijk. Hij bedoelde: witte mensen.

En dat duurste huis dat straks om de hoek zou komen? Dat

vond hij ‘super’. Hij was trots dat naast ‘zijn’ wijk nu een

soort Dubai verrees. Sowieso was hij apetrots op die skyline,

die was evengoed van hem, hij voelde zich meer

Rotterdammer dan Nederlander of Marokkaan. Als mensen

Ali zei dat hij juist heelblij was dat er eindelijkook weer ‘Nederlanders’kwamen wonen in zijnwijk

9

vroegen waar hij woonde, zei hij: ‘Bij de Erasmusbrug.'

Goed, dat was maar één inwoner, maar hij zette me wel aan

het denken. Terwijl ik een kloof zag, arm en rijk, goed en

kwaad, zag hij één geheel. Wie was er nu aan het

demoniseren?

In al zijn enthousiasme zag Ali maar

één probleem: stijgende

huizenprijzen. ‘De vraag is of wij ook

de vruchten gaan plukken – en ik

hoef echt niet de hele boom, zelfs

niet een appel, maar één druifje zou

toch mooi zijn? De buurt moet wél

meeliften, anders heeft het geen nut

dat er een paar rijke stinkerds komen

wonen.’

Wat heeft de rest van de wijk aan het duurste huis?

Foto: Arjen van Veelen

‘Maar gaan ook wij devruchten plukken vandie stijgendehuizenprijzen? Ik hoefecht niet de hele boom,zelfs niet een appel,maar één druifje zoutoch mooi zijn?’

1 0

Dat leek me een goede vraag voor de bedenkers ervan. Dat

bleek een projectontwikkelaar en belegger genaamd Frame

Vastgoed.

Ik belde ze op en een paar

dagen later zat ik in het

hoofdkantoor van Frame,

een zestiende-eeuws

rijksmonument met

damasten behang op de

muren. Boven me een

gouden kroonluchter, voor

m’n neus een glanzend koffietafelboek met als titel The Next

Great Chapter of Rotterdam.

Maar snelle vastgoedjongens? Die zag ik niet.

Tegenover me zat Petra Rutten, directeur Wonen. Ze vloog

een paar dagen eerder nog in die helikopter met Milanezen

boven Rotterdam. Maar ook mij gaf ze the big picture. Dat

‘duurste huis’ was niet als een soort ufo neergestreken aan de

Rijnhaven; daar zat een heel plan achter, een horizon tot aan

2040.

Frame Vastgoed is niet zomaar een projectontwikkelaar,

legde ze uit, maar ook een belegger die bewust alleen in de

regio Rotterdam investeert, in alle soorten en segmenten, van

hotels, huizen, sociale huur tot superdeluxe.

Alleen al vanuit commerciëel oogpunt had Frame er belang

bij dat het met de hele stad goed zou blijven gaan.

Foto: Arjen van Veelen

1 1

Rutten bleek zelf ook zo iemand die in halve eeuwen denkt.

Al sinds de jaren negentig kwam ze vaak op Zuid, waar ze

renovatieprojecten had gedaan op basisscholen. Ze was toen

geschokt door wat ze er aantrof. ‘Kinderen gingen naar

scholen die vies, stinkend en kapot waren. Het heeft me echt

geraakt hoe groot de verschillen waren met de scholen in

Noord.’

Ze kwam op de Wilhelminapier toen daar nog de broodjes

aluminium ter verscheping op de kade lagen. Dat was de tijd

dat Hotel New York een kraakpand was en de kade zelf een

onguur industriëel gebied.

Sindsdien deed ze veel projecten op Zuid, zo ontwikkelde ze

woonprojecten die het verloederde Katendrecht weer gewild

maakten. Rutten is zakenvrouw, geen sociaal werker; ze

gelooft heilig dat het juist vaak ondernemers met lef zijn die

Ali. Foto: Arjen van Veelen

Geschokt door de verschillen

1 2

de stad uit het slop trekken.

Ze heeft ook geleerd dat mensen meestal niet van

verandering houden, zelfs als hun wereld er veel mooier door

wordt. Pas later kom de lof.

En ze leerde dat ze de meeste voldoening haalt uit projecten

met wat ze ‘een maatschappelijke opgave’ noemt.

Zoals de keer dat ze een kerk bouwde voor de Chinese

gemeente op Katendrecht, als onderdeel van een

woningbouwproject. Die kerk was een hoofdpijndossier en

toch een parel, omdat ze echt een stukje stad had gemaakt

met een identiteit, een geschiedenis, een ‘aura’, zoals ze dat

noemt.

Dat aura, daar gaat het om – dat houdt ze ook haar

studenten voor, als ze gastcolleges geeft aan de

masteropleiding City Developer van de Erasmus Universiteit

Rotterdam en TU Delft. En ja, ook The Box heeft volgens

haar een fraai aura.

Maar om dat te zien, moeten we even in haar helikopter

stappen – figuurlijk dan.

In de twee uur dat we spraken ontvouwde ze een visie op

Rotterdam. En grappig genoeg leek die visie best aardig op

het verhaal dat Ali van Noah Rotterdam ontvouwde.

Je moet het lef hebben om ietsbijzonders neer te zetten

1 3

In het kort: ze zag Zuid niet als tweederangs, maar juist als

onderdeel van de binnenstad. Het nieuwe centrum van

Rotterdam lag straks op twee oevers. ‘Dan ga je heel anders

naar deze kant van de Maas kijken’, zegt ze. ‘Dan zie je dat

dit de plek is met de hoogste theaterdichtheid van

Rotterdam, om een voorbeeld te geven.'

Maar als je Zuid dan omdoopt tot 'binnenstad', zegt ze, moet

je ook het lef hebben om hier iets bijzonders neer te zetten.

Iets aanvullends, een bestemming.’ Niet alleen de

Schoenenreuzen van de wereld, zeg maar.

En zo komen we bij het uiterst luxe segment, bij Rolex,

Gassan Diamonds: dat is er nog niet in Rotterdam. En bij

woningen voor een doelgroep waarvoor nu nog niet gebouwd

wordt: het extravagante Bay House met The Box als

summum.

Rutten: ‘Ik voel me de vertegenwoordiger van de mensen die

nog niet in Rotterdam wonen. Maar die mensen interview jij

niet, jij spreekt misschien de mensen die er nu wonen.’

Daar zat natuurlijk wat in. Rotterdam stond jaren bekend als

bijstandshoofdstad van Nederland. En is nog altijd de armste

stad van het land. Een gezonde stad heeft ook rijke mensen.

En rijke mensen, tja, die trek je met mooie stulpjes.

Dat vond de Rotterdammer Pim

Fortuyn trouwens ook al. Hij schreef

mee aan het rapoort Nieuw

Rotterdam: een opdracht voor alle

Rotterdammers uit 1987. Met als

een van de aanbevelingen om te

Rijke mensen trek jemet mooie stulpjes,vond Pim Fortuyn ook al

1 4

bouwen voor kapitaalkrachtige hoogopgeleiden.

‘Er bestaat altijd wat schroom om over het meest luxe

marktsegment te praten’, zei Rutten. Maar zelf draait ze het

om: ‘Ik vind het zelf ook wel tof om te zien dat Rotterdam-

Zuid kennelijk zo aantrekkelijk is geworden dat kopers grote

bedragen willen neertellen voor een huis naast een wijk die

tot voor kort als tweederangs werd gezien.’

Klonk ook logisch. Niemand is er toch bij gebaat om Zuid als

armoedig te blijven zien? Of liet ik me nou verblinden door

die gouden kroonluchters?

De Rotterdamse ondernemer Robbert de Vrieze noemde The

Box in een interview op Vers Beton ‘een redelijk doorzichtige

marketingstunt om de superrijken van deze wereld te

lokken’.

Maar hij voegde ook toe: ‘Als je dankzij zo’n superduur

appartement de begane grond voor een tientje per halve dag

kunt gebruiken voor lokale initiatieven, is er niets mis mee.’

Petra Rutten ziet The Box beslist niet als stunt om snel te

cashen. Wel als een ‘architectonisch statement, een accent

dat zegt: dit is niet een gevel van allemaal individuen, nee,

samen maken we hier iets heel bijzonders mogelijk'.

Dat is dus de vraag: kunnen de rijken een hefboom zijn om

de stad op te tillen?

Niet een stunt om snel te cashen

1 5

‘Rotterdam is altijd de stad van én én, niet van óf óf’, zegt

Rutten. Ze is ervan overtuigd dat The Box een positief effect

zal hebben op de buurt. Maar ze vindt het wel erg makkelijk

om te verlangen dat er tegenover iets luxe altijd iets gratis

moet staan.

‘Wij hebben als voordeel dat we eigenaar van het complex

zijn. Daardoor kunnen we differentiëren in de huurtarieven.

Het gaat ons er ook om een lokaal banketbakkertje en een

koffiecorner in de buurt te kunnen hebben. En we kunnen

straks ook kunstenaars faciliteren.’

Ik leg haar een ander artikel voor, over New York, waar

volgens de auteur een urban crisis of affluence gaande is,

een crisis van overvloed. New York wordt 'een superstad voor

een ras van supermensen die hoog boven de wolken leven…

nauwelijks zichtbaar’.

In New York staan veel nieuwe torens leeg omdat ze puur

Petra Rutten. Foto: Arjen van Veelen

1 6

beleggingsobjecten zijn geworden. Daar gaat een stad dood

van. Dood door overvloed. Verloedering door luxe. Dreigt dat

ook in Rotterdam?

De VS erbij halen, dat vindt Petra Rutten te gemakkelijk. ‘Ik

vind het ónvergelijkbaar. Ik heb de afgelopen vijftien jaar

misschien wel honderd rondleidingen gegeven op

Katendrecht, vaak op verzoek van de gemeente, aan

internationale clubs. En hoe vaak kreeg ik na afloop niet de

vraag voorgelegd: waar zijn jullie problemen?!’

Ik moet hardop lachen, want ik herken de groteske

vergelijkingen. Het zal nog wel even duren voor de armste

stad topzwaar wordt van luxe. En in de Rotterdamse

woontorens floepen de lichtjes ’s nachts aan, daar wonen

mensen van vlees en bloed.

Rotterdam kan natuurlijk wel leren van de fouten die elders

zijn gemaakt. Het kan een voorbeeldstad worden: een stad in

balans.

Rutten leest ook boeken als Van wie is de stad, van Floor

Milikowski. Of Rotterdam, stad van twee snelheden, van de

onlangs overleden Mark Hoogstad. Ze volgt de publieke

debatten over gentrificatie op de voet.

‘In tijden van hoogconjunctuur en druk op de markt zie je

dat sommige doelgroepen vergeten kunnen worden. Je moet

er alert op zijn dat je niet iedereen wegdrukt’, zegt ze. Daar

Rotterdam kan een voorbeeldstadworden

1 7

denkt ze ook over na: hoe zorg je ervoor dat mensen die

kunnen doorgroeien, de sociale stijgers, in de

Afrikaanderwijk een huis kunnen kopen? Hoe zorg je dat

jongeren niet de stad uitgeduwd worden?

Frame Vastgoed heeft daar 'een product' voor ontwikkeld,

zegt ze: ‘sociale koop’, een kruising tussen sociale huur en

een eigen koopwoning. En ze heeft allerlei ideeën over de

Tarwewijk, die nog echt achterloopt. Zou die niet opknappen

van een brug naar de andere kant van de rivier? En wat als

de metrostations eens een opknapbeurt krijgen?

Er komt sowieso een nieuwe Jumbo-supermarkt naast het

duurste huis van Nederland, vertelt ze. Dat is zo afgesproken

met de gemeente.

Pas in 2020 is het af, maar intussen zijn er puur op basis van

de tekeningen al

zestig appartementen verkocht van Bay House. Maar The

Box zelf, het huis van glas, is nog beschikbaar. Ik mag een

kijkje nemen, via een virtualrealitybril dan.

Als ik de toverbril opzet, blijk ik me te bevinden op een

superjacht in de Rijnhaven, jacuzzi aan boord. Achter me ligt

Bay House, voor me de skyline van Rotterdam. ‘Het is wel

impressive wat je ziet, hè?’ vraagt Rutten. Dit Rotterdam is

inderdaad duizelingwekkend.

1 8

Ik moet denken aan een tekening die ik maakte toen ik 10

was, van de toenmalige prestigepanden van Rotterdam. De

tekening sierde het omslag van de schoolkrant van de

basisschool hier op Zuid.

Als jochie was ik trots op deze stad, hoewel ik zeker niet uit

een puissant rijk milieu kwam. Maar ik zag al dat prestige als

publiek bezit.

Een screenshot van wat je kunt zien in virtual reality. Bron: FrameVastgoed

Als jochie was ik trots op deze stad

1 9

Dit is allemaal van mij.

En ik denk dat de meeste Rotterdammers dat zo zien: je ziet

het terug in hun neiging nieuwe architectonische

wonderwerken meteen een volkse bijnaam te geven. Het

Centraal Station is de Haaienbek of de Kapsalon, de

Beurstraverse heet de Koopgoot.

Het is een vorm van annexeren.

En ik denk aan het verzet tegen de peperdure, 'megalomane'

Erasmusbrug. Maar kijk nu eens hoe trots iedereen erop is.

En hoe goed die Zwaan heeft uitgepakt voor de stad.

Zal dat ook gelden voor The Box? Zullen er straks kinderen

op basisscholen trots tekeningen van maken? En zullen de

Rotterdammers het huis toe-eigenen door het een bijnaam te

geven? Het glazen huis? Het pronkkastje?

Of gewoon: de doos?

Want The Box heeft van zichzelf al een bescheiden naam. En

het huis mag dan duur zijn, het bevindt zich niet in een

toren, hoog in de wolken, boven het plebs. ‘Wonen in The

Box is wonen in "the heart of glass" van Bay House’, aldus de

folder.

The Box is een pronkkastje, een vitrine voor een primus inter

pares.

Wie zou er in dit glazen huis gaan wonen? Een Nederlandse

zakenman, een Rus, een Chinees? Een voetballer als

Memphis Depay? En zal hij of zij hamburgers gaan eten bij

Noah Halal? Boodschappen doen bij de Jumbo?

20

Dat moet de tijd leren. Maar dankzij dat glas kunnen we het

straks in elk geval heel makkelijk in de gaten houden.

Als de nieuwe bewoner maar weet: dit huis is van ons

allemaal.

Meer lezen?

Je las de pdf-v ersie v an dit v erhaal. Voor het v olledige artikel

met links, infocards, ev entuele v ideos en ledenbijdragen, ga

naar: https://decorrespondent.nl/9179/de-armste-stad-v an-

nederland-krijgt-straks-het-duurste-huis-ooit-en-waarom-ook-

niet/4254613244673-737ddf7b

De Correspondent is een dageli jks, advertentievri j medium met als

belangrijkste doelstell ing om de wereld van meer context te voorzien.

Door het nieuws in een breder perspectief of in een ander l icht te

plaatsen, wil len wij het begrip 'actualiteit' herdefiniëren: niet om je

aandacht te trekken, maar om je inzicht te bieden in hoe de wereld

werkt.

Alle v erhalen lezen? Dat kan v oor €7 per maand op:

decorrespondent.nldecorrespondent.nl

21