Assetmanagementverbindt Nederland

De energietransitie

& het beheer van de aarde

Jack Doomernik

LEF Future CentreUtrecht, 22 juni 2017

Context

STIJGING VAN TEMPERATUUR

Bron: Verduurzaming van de industrie, E. Worrell, Universiteit Utrecht, 2017 Context

https://www.youtube.com/watch?v=yzd3-bWC66E

Bron: ISO 55002

Organizational plans andorganisational objectives

Asset management policy

Strategic Asset Management Plan (SAMP)

Asset management objectives

Asset management plans

Implementation of assetmanagement plans

Asset portfolio

Performance evaluation andImprovements

Plans for developingasset management system + relevant

support

Asset management system + relevant support elements

Stakeholders and organization context

BEHEER VAN DE AARDEKans

Gevolg

1

2

3

4

1 2 3 4

Klimaatverandering

ROUTEKAART KLIMAATBEHEERSING

2000 2020 20302010 2040

Mondiaal

Europa

Nederland

Doelmax. 20C warmer

in 2100

1997Kyoto protocol

2009Kopenhagen

2011Durban

2015

Nieuw mondiaal klimaatakkoord Parijs

2014

Lima

2014New York

2007AfspraakEU doelen 2020

2014Afspraak EU doelen 2030

2020 2030

2020

2023

-20% CO2 uitstoot

-20% Energie

+20% Duurzame Energie

-40% CO2 uitstoot

-27% Energie

+27% Duurzame Energie

1,5% Jaarlijkse energiebesparing

14% Duurzame Energie

16% Duurzame Energie

2007

2013

2013Schoon en zuinig Klimaatagenda

SER akkoord

Policy and objectives

Source: PBL, 2015

KLIMAATVERDRAG PARIJS

Business as usual

Current policies

Greenhouse gas emissions EU 28

Policy & objectives

Nederland:• Besparing van het finale energieverbruik met gemiddeld 1,5 %/jr• 100 PJ aan energiebesparing in het finale energieverbruik in 2020 • 14% duurzame energie in 2020, 16% in 2023• Ten minste 15.000 voltijdsbanen in de eerstkomende jaren

Noord Brabant:• Energieneutrale samenleving in 2050• 14% duurzame energie in 2020

Regio West-Brabant:• Energieneutraal in 2050• Duurzame energieproductie van 20% in 2020• CO2-reductie van 30% in 2020 t.o.v. 2007• Regionaal bod van 200 MW windenergie, waarvan 100 MW in de A16-zone

Breda:• Gemeentelijke organisatie in 2020 CO2-neutraal• Lokaal 20% duurzame energie opwekking in 2020 • CO2-neutraal in 2044• 41,45 –58,45 MW windenergie langs A16 in regionaal bod

AMBITIES IN NEDERLAND

Policy & objectives

ENERGIETRANSITIE …

Policy and objectives

DE OPGAVE

<5.48

5.48 - 6.48

6.48 - 7.80

7.80 - 9.57

9.57 - 11.76

11.76 - 21.88

No data

Greenhouse gas emissions per capita (tonnes of CO2 equivalent)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Tonnes of CO2 equivalent per capita

EU (28 countries) Netherlands

Bron: European Environment Agency (EEA)Performance evaluation

HERNIEUWBARE ENERGIE IN EUROPA

Performance evaluation

ADEQUATE ENERGIEVOORZIENING

Objectives

Adequaat:• Betrouwbaar• Betaalbaar• Duurzaam

ENERGIE VAN BRON NAAR GEBRUIKER

Bron: Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation, IPPC, 2012

30%

25%15%

22%

8%

Finaal energiegebruik

in Nederland

Industrie

Vervoer

Diensten

Huishoudens

Landbouw

Bron: Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik, CBS, 2015

0%

92%

4%

2%

Operation

BALANCERING VRAAG & AANBOD

0 5 10 15 20 250

200

400

600

800

1000

1200

Time (hour)

Irra

dia

nce

(W

/m2

)

minimum July

maximum July

minimum December

maximum December

0 5 10 15 200.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

Time (hour)

Po

wer

(k

W)

1 March

1 June

1 September

1 December

0 5 10 15 200

2

4

6

8

Time (hour)

Po

wer

(k

W)

heat pump type 1

heat pump type 2

heat pump type 3

0 5 10 15 200

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

Time (hour)

Po

wer

(k

W)

profile A: the average electricity demand for 1 EV

profile B: load profile for charging 1 EV at night

Dagpatroon

Zon

Elektrische auto

Warmtepomp

Wind

• Vraagsturing• Energieopslag• Snelstartende turbines• Interconnectors

Operation

100% HERNIEUWBARE ENERGIE?

Strategic Asset Management PlanBron: D. Connolly, H. Lund, B.V. Mathiesen, Smart Energy Europe: The technical and economic impact of one potential 100% renewable energy scenario for the European Union, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 60, 2016, 1634–1653

Connecting the electricity, heating & cooling, and transport sectors together

SMART ENERGY EUROPE

Strategic Asset Management PlanBron: D. Connolly, H. Lund, B.V. Mathiesen, Smart Energy Europe: The technical and economic impact of one potential 100% renewable energy scenario for the European Union, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Volume 60, 2016, 1634–1653

Measures:• decommissioning nuclear power• implementing a large amount of heat savings• converting the private car fleet to electricity• providing heat in rural areas with heat pumps• providing heat in urban areas with district

heating• converting fuel in heavy-duty vehicles to a

renewable electro fuel• replacing natural gas with methane

In het Nederlandse deel van de Noordzee zijn al vijf windparken operationeel:• Egmond aan Zee (108 MW)• Prinses Amalia Windpark voor de kust van Ijmuiden (120 MW)• Luchterduinen (129 MW)• Buitengaats en Zee-Energie op 60 km ten noorden van de

Waddeneilanden (Gemini-parken, samen 600 MW)

Windparken Borssele, Zuid- en Noord-Hollandse kust in voorbereiding of aanbouw:• 2 x 350 = 700 MW Borssele • 2 x 350 = 700 MW Borssele • 2 x 350 = 700 MW Zuid-Holland • 2 x 350 = 700 MW Zuid-Holland • 2 x 350 = 700 MW Noord-Holland

CENTRAAL: WIND OP ZEE

Strategic Asset Management Plan

DECENTRAAL: WATER, WIND EN ZON

Foto: Robert Snepvangers

Energiecoöperaties 2015 2016

Windcoöperaties 19 19

Lokale energiecoöperaties 205 237

Projectcoöperaties van/met andere initiatiefnemers 38 57

Totaal 262 313

Bron: Lokale Energie Monitor 2016, HIER opgewekt

Strategic Asset Management Plan

Elektriciteitsproductie Amer A-91 is equivalent met:

• 740 windmolens (Treurenburg Den Bosch, 1350 huishoudens, 2300 kW, 4600 MWh,ashoogte 100 m, 2011)

• 2220 zonneweides (ZonneWIJde Breda: 450 huishoudens, 2hA, 6904 panelen, 1600 MWh/jr, 1700 kW, 2016)

• 5880 waterkrachtcentrales (Dommelstroom: 170 huishoudens, 120 kW, 600 MWh/jr, 2016)

WAT ALS WE EEN KOLENCENTRALE SLUITEN?

Amercentrale:• A-91: 600 MW elektrisch en 350 MW thermisch• A-81: 645 MW (gesloten 2015)• Brandstof: steenkool + biomassa (sinds 2017)• Elektriciteit voor 1.000.000 huishoudens• Warmte voor glastuinbouw en stadsverwarming• Eigenaar: RWE/Essent Strategic Asset Management Plan

ELEKTRISCHE AUTO’S

Realisatie:2014: 3,9%2015: 9,7%2016: 6,4%

99.080

14.735

Bron: RVOStrategic Asset Management Plan

INVESTERINGEN IN HERNIEUWBARE ENERGIE

0

50

100

150

200

250

300

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

New investments in renewable energy ($BN)

United States Brazil AMER (excl. US & Brazil) Europe

Middel East & Africa China India ASOC (excl. China & India)

Bron: Global trends in renewable energy investment 2016, FS-UNEP Strategic Asset Management Plan

“Het doel van de mensheid is overleven. De mensheid heeft de aarde en natuur nodig. Ons doel is om de mensheid te ondersteunen, en daarmee de aarde en natuur”

Prof. dr. Wubbo J. Ockels (1946-2014)

TOT SLOT