eindeloze glimlach

BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENTJ. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent

Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00

t. 09 269 92 92

e. [email protected]

w. www.debijloke.be

DE BIJLOKE BISTROMa - vr 12:00 - 18:00

Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert

t. 09 277 07 04


w. www.debijlokebistro.be

OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK?Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw

keuze. Te verkrijgen aan onze balie.

OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES?In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER,

Kasteeldreef 6, 2970 Schilde

t. 03-384 29 70


AANDACHT!Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors

(www.gentmotors.be)

COLOFONTekst programmaboekje | Frederik Styns

Coverafbeelding | Igor Stravinski

Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt

Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens

© Muziekcentrum De Bijloke Gent

09 269 92 92 - [email protected]

3...EINDELOZE GLIMLACH...

SPECTRA ENSEMBLE OLV FILIP RAThé

DO | 13.05.10 | 20:00


5

Wat moeten of kunnen we ons voorstellen bij een eindeloze glimlach? Kunnen we ons daar überhaupt iets bij voorstel-len? Want wordt een eindeloze glimlach op den duur niet een fysiek bijzonder pijnlijke glimlach? Of gaat het om een einde-loze glimlach op het aangezicht van een levenloos lichaam; een glimlach die zijn eeuwigheid dankt aan de eindigheid van het bestaan? Of zijn twee subtiele opwaartse plooitjes van de mondhoeken dan toch in staat om voor eeuwig en altijd na te zinderen? In de wereld der kunsten stellen deze vragen zich niet. De glimlach van de ‘Mona Lisa’ is sowieso eindeloos, net zoals ‘De schreeuw’ van Munch trouwens. Ook het immateriële muzikale universum is eindeloos. De muzikale glimlach, al dan niet refererend aan de sensuele, venijnige, verleidende of liefde-volle glimlach die ieder van ons wel eens op zijn of haar gezicht tovert, kent geen begin of einde.

Italiaans componist Luigi Nono (1924-1990) schreef in 1976 een werk voor piano en klankband: ‘…sofferte onde serene…’. In zijn toelichting bij dit werk had hij het over “De eindeloze glimlach van de golven”. Nono plaatste deze uitdrukking tussen aanha-lingstekens omdat het een citaat is uit ‘Prometheus geboeid’ van Aeschylus:

U goddelijke lucht en snelgewiekte winden,u wateren der stromenen van de golven over ’t zeediep eindeloze glimlach,u aller moeder Aarde, en u alziende ronding van de Zon,u roep ik aan.

Vlaams componist Bart Vanhecke inspireerde zich op dit werk voor zijn nieuwe compositie ‘Le sourire infini des ondes’. De

...EINDELOZE GLIMLACH...

TOELICHTING

FREDERIK STyNS

WWW.DEBIJLOKE.BE

6 TOELICHTING

tijd- en tempostructuur van ‘Le sourire infini des ondes’ is volle-dig gebaseerd op de structuur van ‘...sofferte onde serene...’. De reeks van 54 chromatische intervalgroepen die de harmonisch-ritmische structuur van ‘Le sourire infini des ondes’ bepaalt, is afgeleid uit het eerste akkoord uit Nono’s stuk.

Bart Vanhecke werd geboren in Etterbeek in 1964. hij stu-deerde compositie bij André Laporte aan het Koninklijk Mu-ziekconservatorium van Brussel en bij Franco Donatoni aan de Accademia Musicale Chigiana van Siena (Italië). In het oeuvre van Bart Vanhecke zijn twee periodes te onderscheiden. In zijn composities vóór 1997 werkt hij vooral rond één tooncentrum, terwijl al zijn werken vanaf 1997 gebaseerd zijn op eenzelfde reeks van 54 noten. Deze reeks is zodanig opgebouwd dat het meest dissonante interval overheerst, waardoor het domineren-de klankbeeld van zijn muziek ook dissonant is. hoewel Van-heckes muziek gebaseerd is op een rationele compositietech-niek, namelijk het reeksprincipe, is er van starheid nauwelijks iets te bespeuren. Integendeel, het verhaal dat Vanhecke in zijn composities tracht te vertellen, is op sommige momenten zelfs schilderachtig. ‘Le sourire infini des ondes’ (2009) is een werk voor negen uitvoerders (basfluit, basklarinet, hoorn, slagwerk, piano en strijkkwartet) dat geschreven werd in opdracht van het Spectra Ensemble, en opgedragen werd aan Filip Rathé.

…Kurtág, Stravinski, Gervasoni…De eindeloze glimlach van Bart Vanhecke wordt omringd met werk van Stravinski, Kurtág, en Gervasoni.

In tegenstelling tot Ligeti, die zich niet kon vereenzelvigen met het hongaarse communisme en zijn vaderland ontvluchtte, wachtte György Kurtág (°1926) rustig af tot in de late jaren vijftig (‘de dooi’ van het communisme) om zich op de avant-gardemuziek te storten. Belangrijke momenten in zijn leven als componist waren de gesprekken die hij voerde met psychologe Marianne Stein. Toen Kurtág haar een uitgebreid pianowerk liet horen, gaf ze hem het advies om te vertrekken van heel eenvoudige muzikale gegevens, zoals twee noten. Tevens van belang voor zijn artistieke parcours was de experimentele


7TOELICHTING

Nieuwe Muziekstudio waardoor hij in contact kwam met het werk van Stockhausen, Cage, Wolff, Feldman, Kagel en Reich, alsook een opdracht voor de compositie van een reeks heel eenvoudige stukjes voor kinderen. De stijl die hij ontwikkelde in deze korte stukjes is van doorslaggevend belang geweest voor zijn latere werken. Deze werkjes waren bedoeld om kinderen op een bevrijdende manier muziek te laten maken, maar ook voor Ligeti betekenden ze een bevrijding, een artistieke bevrijding. In ‘Tre pezzi, opus 38’ en ‘Tre altri pezzi, opus 38a’ speelt het cimbalom een belangrijke rol. Voor Kurtág is het gebruik van dit instrument meer dan alleen maar een evidente link met de traditie van zijn vaderland. De uitgepuurde en zuivere klank van cimbalom is voor hem een bijkomend middel om te refereren aan een middeleeuwse muzikale traditie, die in veel van zijn werken aanwezig is. het zijn miniaturen die het best omschre-ven kunnen worden als ‘tragedies in één beweging’.

Italiaans componist Stefano Gervasoni, protegé van Luigi Nono, werd geboren in 1962 en is een van de bekendste Itali-aanse componisten van zijn generatie. Zijn ontmoetingen met componisten zoals Nono, Ferneyhough, Eötvös en Lachenmann waren van onschatbare waarde voor zijn muzikale ontwikkeling. Gervarsoni’s werk ‘Gramigna’ is het resultaat van twee proces-sen – een vrijwillig en een onvrijwillig proces – die met elkaar versmolten. Gervasoni beschrijft het als volgt: “het is zoals een tuinier die heel zorgvuldig gras zaait. De geschiedenis van het terrein waarop gezaaid wordt, dreigt het zorgvuldige werk van de tuinier te verstoren. De tuinier (componist) dient bijgevolg zijn ideale project aan de kant te zetten en moet het wilde gras en onkruid wieden. het resultaat is geen coherent geheel, maar een patchwork.” In navolging van dit idee is de ‘Gramigna’ geen eenduidig coherent stuk, maar een verzameling bagatel-len voor cimbalom en acht instrumenten. Net zoals de wortels van het onkruid met elkaar vervlochten zijn, zo verwijzen de verschillende bagatellen steeds naar elkaar. Met deze compo-sitie schreef Gervasoni een werk dat zich tegengesteld aan zijn eigen intenties ontwikkelde. Gervasoni stelt dat het woekeren-de onkruid het collectieve onderbewustzijn van het land - dat op een andere manier gecultiveerd wenst te worden - repre-

WWW.DEBIJLOKE.BE

8 TOELICHTING

senteert. Een dergelijk spanningsveld bestaat volgens hem ook tussen de intenties van de componist en het ‘muzikale onkruid’.

Aan begin en einde van dit concert weerklinkt werk van Igor Stravinski. ‘Ragtime’, een concertino voor cimbalom en 9 solo-instrumenten, dateert uit 1918. De mosterd haalde Stravinski zonder twijfel bij een bundel ragtimes die Ernest Ansermet voor hem had meegebracht uit Amerika. hij omschreef het werk als een ‘essay in jazz-portrettuur’. hij toonde met dit stuk dat hij in staat was om het Russische element in zijn muziek achter zich te laten en een meer eclectisch internationaal idi-oom te omarmen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verbleef Stravinski met zijn familie in Zwitserland. hij wijdde er zich aan de studie van de Russische volkspoëzie en volksver-halen die hij verzameld had om te gebruiken voor een aantal nieuwe werken. Op uitnodiging van Prinses Edmond de Polignac begon Stra-vinski in 1916 in zijn nieuwe woonplaats Morges aan de compo-sitie ‘Renard’, een woeste burlesque over dieren, vergelijkbaar met Van den vos Reynaerde. het oorspronkelijk in het Russisch geschreven verhaal werd door de Zwitserse auteur Charles-Ferdinand Ramuz in samenwerking met Stravinski naar het Frans vertaald. ‘Renard’ is één van Stravinksi’s Turaanse projec-ten. De term ‘Turaans’ verwijst naar een stijl en een concept die ontleend zijn aan de ideologie van het Eurazianisme. De naam is afgeleid van de toenmalige gangbare term voor de Eurazi-sche steppe. De aanhangers van die ideologie waren Russische uitwijkelingen die in hun verbeelding een ideaal Rusland schie-pen, dat in alle opzichten tegengesteld was aan de cultuur van Europa. De uniciteit van het ideale Rusland zochten de Eurazi-anisten vooral in de studie van oude mythen en volkse rituelen. In Stravinski zagen ze hun artistieke vertegenwoordiger bij uitstek. Zowel ‘Renard’ als ‘Les Noces’ zijn gebaseerd op door-gedreven abstracties van Russische volkse verhalen en rituelen. Zo handelt ‘Renard’ over de haan die door de kat en de geit gered wordt van de vos. Een verhaal vol ironie en humor. Goed voor een (eindeloze) glimlach?


9

Spectra Ensemblehet Spectra Ensemble is opgericht in 1993 met de expliciete bedoeling om de Vlaamse hedendaagse muziek op professio-neel niveau uit te voeren, dit in confrontatie (dialoog) met het werk van internationale collega’s. Daarom werkt het ensem-ble op structurele basis samen met in Vlaanderen werkende componisten en brengt door die confrontatie hun werk op de internationale podia. Stilistische diversiteit en kwaliteit zijn hierbij essentieel.Acht gedreven musici (fl, cl, vn, va, vc, pno, perc + dirigent) met een jarenlange ervaring in het hedendaagse repertoire vormen de vaste kern van het ensemble. Zij werken reeds meer dan 10 jaar intensief samen, wat resulteert in een uniek klankidioom en een opmerkelijke muzikale coherentie.Afhankelijk van het programma wordt de groep uitgebreid met ervaren collega’s, waarbij kwaliteit en inzet steeds het uitgangs-punt zijn. Spectra speelde meer dan 70 creaties van Belgische componisten en voerde deze werken meermaals uit in Bel-gië, Frankrijk, Nederland, Duitsland, Denemarken, Roemenië, Brazilië. het ensemble was te gast op verscheidene belangrijke festivals waaronder Ars Musica (B), Transit (B), Festival Musica Nova (Braz), Zyklus Festival (D) en November Music Festival (NL, B, D), Musica Sacra (NL) en de Biënnale van Venetië (IT). Daarnaast creëerde Spectra ook werk van o.a. Uljas Pulkkis (FIN), Kee-yong Chong (MAL), Nicolaus A. huber (D) (met CD-release in 2008) en Luca Francesconi (IT). In 2008 stonden o.a. creaties van Willem Boogman (NL), yannick Plamondon (CAN) en Jörg Birkenkötter (D) geprogrammeerd. Spectra bouwde een stevige reputatie op wat betreft de orga-nisatie van happenings. In deze context werkt Spectra nauw samen met het S.M.A.K in Gent en het Festival van Vlaanderen. het ensemble was ook te gast in Duisburg en Keulen (Museum für Angewandte Kunst). Spectra heeft een bijzondere affini-teit met het vocale repertoire. Dit resulteerde in regelmatige samenwerking met vocale solisten-performers als Christina Ascher (D), Anna Maria Pammer (Öst), Robin Adams (GB) en Lucienne Van Deyck(B). Ook bij muziektheatergezelschappen is Spectra een gewaardeerde partner. In 2005 werkte het ensem-ble tijdens de ‘Zomer van Antwerpen’ samen met Walpurgis en

BIO

WWW.DEBIJLOKE.BE

10 BIO

Theater De Roovers in de opmerkelijke muziektheaterproductie ‘De Noces’ (Stravinsky – Tsjechov). Ook de samenwerking met auteur en theaterman Eric Devolder, met werk van Vlaamse componisten, van Kagel en Schönberg, werd zeer enthousiast onthaald. het Spectra Ensemble wordt ondersteund door de Vlaamse Overheid, de Provincie Oost-Vlaanderen en de stad Gent en is een partner van Muziekcentrum De Bijloke in Gent.

Filip RathéFilip Rathé (1966) studeerde piano en directie aan het Konink-lijk Conservatorium van Gent. hij vervolmaakte zich verder als dirigent bij Laszlo heltay en Pierre Cao en studeerde composi-tie bij Lucien Goethals. Aan de Universiteit van Gent behaalde hij een Meestergraad Musicologie bij Professor herman Sabbe. Met het koor “De Tweede Adem” bracht hij tussen 1992 en 2001 tal van hedendaagse werken en creaties. Sinds 1993 is Filip Rathé artistiek leider en dirigent van het SPECTRA Ensemble waarmee hij concerteerde doorheen Euro-pa en Zuid-Amerika en meer dan 60 nieuwe werken creëerde.hij was gastdirigent van o.m. het Symfonieorkest van Vlaande-ren, het Vlaams Radio Koor en verschillende ensembles (o.a. I Solisti del Vento, hermes Ensemble, Aquarius Ensemble).Filip Rathé schreef o.m. ‘Canção do Caminho’ (SSAATTBB; 1998), ‘O ultimo poema’ (ensemble; 2001), ‘Das Utopias’ (17 string players; 2003), ‘Canção de vidro’ (16 voices; 2004) en ‘La velocidad de las Tinieblas’. Op dit ogenblik schrijft hij een nieuwe compositie in opdracht van het Nederlands ensemble De Volharding. Zijn werken werden gecreëerd door o.m. het Vlaams Radio Koor, ASKO (NL), SPECTRA Ensemble en Col-legium Instrumentale Brugense.Filip Rathé is leraar analyse en hedendaagse kamermuziek aan de Conservatoria van Gent en Antwerpen.


11HUISMEDEDELINGEN

SEIZOEN 2010-2011: SEIZOENSBROCHURE + START TICKETVERKOOPhet einde van het concertseizoen 2009-2010 komt stilaan in zicht. Tijd dus om de blik te richten op het komende seizoen! Indien u de nieuwe seizoensbrochure nog niet ontvangen heeft, dan kan u ze telefonisch of per email aanvragen. U kan ze ook meenemen aan de ticketbalie. U kan nu reeds uw abonnement vernieuwen of nieuwe abonnementen aankopen. De verkoop van losse tickets start op dinsdag 1 juni.

Wist u trouwens dat u bij aankoop van een abonnement een podiumhopper ontvangt? Deze podiumhopper is een ge-schenkbon ter waarde van € 5 die u kan gebruiken bij een van onze cultuurburen: NTGent, Vooruit, handelsbeurs en Vlaamse Opera. En ook voor de jazzliefhebbers is er goed nieuws! Bij aankoop van een jazzabonnement ontvangt u twee gratis tickets voor het eerste deel van het Gent Jazz Festival (naar keuze op 8, 9, 10 of 11 juli). Niet te missen dus!

18-22 JULI: SINT-BAAFSABDIJCONCERTENTijdens de Gentse Feesten organiseren Muziekcentrum De Bijloke Gent en de Dienst Feestelijkheden van de Stad Gent een unieke concertreeks in de historische refter van de Sint-Baafsabdij. Speciaal voor de Sint-Baafsabdijconcerten vroeg het Muziekcentrum aan vijf internationaal gerenommeerde top-solisten om het podium te delen met jonge talenten waarin ze 200% geloven. het resultaat mag er zijn! Vijf concerten waarin vijf ‘meesters’ een muzikaal gesprek voeren met vijf ‘leerlingen’. Een ware ontdekkingsreis! Ontdek op onze website het volle-dige programma!

Reserveer nu uw plaats voor een van de Sint-Baafsabdijcon-certen in het bespreekbureau, via 09 269 92 92 of via www.debijloke.be. Voor uw reservatie betaalt u slechts 5 euro. Dit bedrag krijgt u meteen als korting terug bij uw eerstvolgende boeking voor een concert uit het nieuwe seizoen van Muziek-centrum De Bijloke!

WWW.DEBIJLOKE.BE

12 BiNNENKORT

VR | 14.05.10 20:00 |

Symfonisch 1 / 1+

deFilharmonie, Pinchas Steinberg (dirigent), Mischa Maisky (cello)Sjostakovitsj, Tsjaikovski

ZA | 15.05.10 20:00 |

Musica Antiqua 1

Ars Antiqua Austria, Markus Forster (altus), Gunar Letzbor (viool & muzi-kale leiding)Virtuoze Italiaanse vroegbarok

DO | 20.05.10 20:00 |

Symfonisch 3+

Silke Avenhaus (piano), Antje Weithaas (viool), Quirine Viersen (cello)Beethoven, Ravel, Brahms

VR | 21.05.10 20:00 |

Miry / Miry +

Keller QuartettBeethoven, Ligeti

ZA | 22.05.10 20:00 |

East of Eden / East of Eden +

Ensemble SarbandGeboorte en hemelvaart van de pro-

feet Mohammed

VR | 28.05.10 20:00 | Exploration

Daan Vandewalle (piano)Graupner, Stravinski, Busoni, Sorabji

ZO | 06.06.10 20:00 |

Symfonisch 3 / 3+

Brussels Philharmonic, Michel Ta-bachnik (dirigent), Herbert Schuch (piano)Korngold, Bruckner

DO | 10.06.10 20:00 | MA.XS

François Fernarndez (viool), Rainer Zipperling (cello), Bojan Vodenitsja-rov (pianoforte)Speelplezier bij haydn

ZA | 12.06.10 20:00 | MA.XS

deFilharmonie, Jaap van Zweden (dirigent)Laureatenconcert Koningin Elisabeth

Wedstrijd piano

Z0 | 18.07.10 15:00 |

Sint-Baafsabdijconcerten

Pascal Schumacher (vibrafoon), Francesco Schlimé (piano)Dialogues

MA | 19.07.10 15:00 |


Ustad Sayeeduddin Dagar (zang), Bert Cornelis (surbahar)Drupad

DI | 20.07.10 15:00 |


Christine Busch (viool), Olivier Marron (cello)Schulhoff, Britten, Glaser, Ravel

eindeloze glimlach

Documents

Transcript of eindeloze glimlach