In dit nummer

In dit nummer staan we

stil bij de overledenen aan

de hand van persoonlijke

verhalen, pagina 3, 4, 5

Lidwien Appels is

uitvaartbegeleidster en

heeft haar wortels in onze

kerk. Ze deelt ervaringen

in een interview op

pagina 5, 6

Kunst, zingeving en

spiritualiteit kwamen

samen in een bezoek aan

‘De Tempelhof’. Een

verslag leest u op

pagina 6, 7

Oktober is de

missiemaand. U leest over

de geschiedenis van de

missie en Solidaridad op

pagina 9, 10

Met het nieuwe pastorale

jaar is ook het seizoen van

de spirituele film

begonnen. Een verslag én

aankondiging leest u op

pagina 11

In Christus verbonden

Stevige woorden als opening van het pastorale voorwoord voor dit

Allerzielennummer. Precies deze woorden zijn al een paar jaar met me meegereisd,

en langzaamaan is de betekenis me steeds meer duidelijk geworden. De eerste keer

dat het aan me gezegd werd, was na afloop van een interviewavond met Mgr. De

Korte op de universiteit. Ik had een boek (Timothy Radcliffe, Waarom ik christen

ben) gekocht bij een ter plaatse ingericht verkooppunt van Dekker Van de Vegt, en

ging ermee naar de bisschop om het te laten signeren. Hij stelde voor: ‘”In Christus

verbonden”. Vindt u dat goed?’. Ik was wel even verbouwereerd, had absoluut geen

alternatief op de lippen, en stemde er timide mee in. Wel een beetje ver-van-mijn-

bed-boodschap, ook oude taal. Afgelopen jaren moest ik af en toe wel terugdenken

aan dat moment; vooral het ongemakkelijke van die woorden, op dat moment die

avond.

De woorden ‘In Christus verbonden’ zijn daarna langzaam voor mij meer inhoud

gaan krijgen. Ze werden ook vertrouwder, maar waren nog niet echt míjn woorden.

Dat veranderde afgelopen juni. In een grote parochievergadering van onze parochie

H. Stefanus kwam het pastoraal beleidsplan ter sprake. Veel discussie. Toen dat ten

einde liep, merkte een parochiane van de Maria Geboortekerk op, dat we de hele

tijd gepraat hadden over werkgroepen, doelen

enzovoort, maar dat het gaat om het leven en

werken vanuit verbondenheid in Christus! Ik

beaamde de opmerking, met woorden in de

trant dat dat toch evident is. Een paar dagen

later klonken die woorden ‘leven en werken

vanuit verbondenheid in Christus’ als een

wake up call. Natuurlijk gaat het daarom! Ons

hele pastoraal beleidsplan is erop gericht meer samenhang te bewerkstelligen

tussen de locaties van onze parochie, maar de basis lieten we onbesproken!

De twee hierboven beschreven voorvallen hebben gemaakt dat het motto ‘In

Christus verbonden’ een stuk dichter bij me is gekomen, vooral in (werk)situaties

waar conflicten en meningsverschillen veel energie wegzuigen. In de laatste versie

van het pastoraal beleidsplan is nu ook, weliswaar bescheiden, opgenomen dat als

we duurzame samenwerking en ondersteuning tussen geloofsgemeenschappen

willen bereiken, we aandacht moeten besteden aan hoe we met elkaar verbonden

zijn in Christus. Dus tenminste elkaars geloof proberen te doorgronden met oor,

hoofd en hart.

Als het straks Allerzielen is, dan is die verbondenheid in de verrezen Christus ook

weer in het spel, wanneer we onze overleden dierbaren gedenken.

Hans Hamers

Jaar

gan

g 1

3 n

um

mer

7 n

ajaa

r 2

01

9

''''' Elkaars geloof proberen te doorgronden met oor,

hoofd en hart.

EFFATA

Periodiek van de Effatagemeenschap Nijmegen

2

Van het pastorale team

Geloven in deze tijd In deze tijd gelovig zijn is niet vanzelfsprekend voor de meeste mensen. Toch wekt het geloof wel degelijk

interesse op. Kijk maar naar het aantal artikelen dat over religie in de dagbladen verschijnt. Geregelde kerkgangers

vragen zich wel eens af wat geloven in deze tijd van ontkerkelijking kan of mag betekenen voor henzelf.

Om aan die interesse tegemoet te komen organiseren de Antonius van Paduakerk en de Effata gemeenschap drie

bijeenkomsten. Het overkoepelend thema voor de bijeenkomsten is: Wat dient zich aan? In iedere bijeenkomst

wordt dit thema uitgewerkt met een specifieker thema. Op de poster ziet u plaats en tijd van handeling, en het

thema per bijeenkomst.

Hans Hamers

3

Van het locatieteam

Inmiddels is het nieuwe seizoen in volle gang. Op 24 september hadden we een prachtige avond: het vertelconcert

‘De Weg’ van en door Ekaterina Levental. Ik schrijf ‘van en door’ omdat je tijdens de uitvoering voelde dat het haar

eigen weg was. Prachtig en indrukwekkend.

Aan het begin en het einde van de vredesweek hebben we vieringen gehad met Antonius van Padua. Dat voelde

goed. We zijn tenslotte samen kerk, en nog wel in dezelfde parochie. Buren! Zouden we mijns inziens vaker

moeten doen.

Inmiddels is na uitgebreid overleg binnen de pastoraatsgroep het pastoraal beleidsplan opgesteld en recent

gepresenteerd aan de vele overlegorganen van de parochie. Ook is onze penningmeester Ronald Wilke druk bezig

met de begroting voor 2020. Altijd weer een hele puzzel voor een penningmeester. Zeker nu er allerlei nieuwe

regels zijn bedacht binnen de parochie.

Het is de bedoeling dat er een Effata parochiebijeenkomst wordt gehouden om u te informeren over bovenstaande

onderwerpen, waarbij ook het onderwerp ‘priester voorgangers’ zal worden besproken. Deze bijeenkomst staat

gepland voor zondag 17 november na de viering.

In de vorige uitgave van ons parochieblad werd medegedeeld dat pater Kees Keijsper niet meer regelmatig zal

voorgaan in onze kerk. Heel begrijpelijk maar wel erg jammer. We zullen hem missen.

Vond u het laatste parochieblad ook zo mooi? Prachtig in kleur. Bedankt redactie!

Namens het locatieteam

Ab Blom

Wij herdenken onze

overledenen

De viering van Allerheiligen en Allerzielen vindt dit

jaar plaats op zondag 3 november. Wij staan dan stil

bij leven en dood en met name bij hen die ons daarin

het afgelopen jaar zijn voorgegaan.

Wij herdenken dit jaar:

1. Annemieke Doedèe 71 jaar

2. Ans Scholten-van der Wolf 84 jaar

3. Bep Fleuren-Grefkens 94 jaar

4. Corrie Ingenhoven 95 jaar

5. Nelly Arnts-Oud 92 jaar

6. Margreet van Vierzen-Arkenbout 79 jaar

7. Els Meijers-Eijkman 87 jaar

8. Gonnie de Bruijn-Damen 87 jaar

9. Ad van der Vaart 95 jaar

10. Lien Hackmann-Jacobs 90 jaar

11. Hermien Jansen 97 jaar

12. Gerard van der Zalm 65 jaar

Voor deze viering zijn de nabestaanden speciaal

uitgenodigd. De naam van hun dierbare overledene

zal worden genoemd. Zij mogen daarbij een kaars

ontsteken en er zal een korte gedachte worden

uitgesproken. Na afloop van de viering wordt het

gedachteniskruisje meegegeven.

Wij spreken in de viering opnieuw ons geloof uit dat

het leven verder reikt dan de dood, dat wij beseffen

dat onze dierbaren in ons voortleven, en dat wij

geloven dat zij zijn opgenomen in Gods eeuwige licht.

In dit besef kunnen wij onszelf en elkaar tot troost

zijn.

Langzaam zie ik hen gaan

Die ik nog bij mij had,

De bocht om van het pad.

wat gouddoorschenen stof,

dan wordt het stiller in de hof

nog stiller dan voorheen

De liefsten - Eén voor éen.

Ida Gerhard

4

Column van Jan Roelofs, onze

columnist. oktober 2019

Allerzielen Het voelde als een wereldreis. Voor een klein manneke, wiens wereld niet groter was dan de daagse

wandeling van huis naar school en weer terug en op zondag natuurlijk

naar de kerk en retour, was een busritje naar het andere eind van de stad een hele expeditie.

Samen met mijn moeder ging ik op 2 november naar het kerkhof aan de Daalseweg. Het was Allerzielen, een dag waarop het, zeker in

mijn herinnering, altijd een beetje miezerde en het grijze wolkendek de middag al in een vroeg

duister zette. Op het kerkhof lagen mijn opa

en oma van moederskant begraven. Een opa en oma die ik nooit gekend had. Ik was nog geen jaar oud toen zij kort na elkaar stierven. De

grootouders van vaderskant waren al tientallen jaren voor mijn geboorte gestorven. Dat komt er van als je een

nakomertje bent.

Grootouders zijn dan vaak meer dan twee generaties van je verwijderd en zijn geschiedenis en verhaal, en verder niets. Geen

aai over je bol, geen ‘kom eens even bij me zitten’. Het graf van mijn opa en oma was een simpel graf, geen steen, geen

naam. Een stille plek

met wat buxus afgeperkt. Daar stond ik dan even stil naast mijn moeder zonder mij een voorstelling te kunnen

maken van mijn grootouders. Ik had geen beeld van hen. Zij waren zielen, maar wat dat precies was, ik had toen geen idee en nu

ook nog maar nauwelijks. Na dat

moment van stilte sloten moeder en ik aan bij de kruisweg. Langs de muur van het kerkhof stond de

lijdensweg in verschillende staties afgebeeld. Al die staties werden als in een processie langsgelopen, en bij elke beeld werd

stilgestaan en prevelde de stoet het bijbehorende gebedje. Wij aanbidden U,

Christus, en wij loven U. Omdat Gij door uw heilig kruis de wereld

hebt verlost. Ik onderging het betoverende moment van eeuwenoude riten. Dat was toen. Nu is het over een paar dagen

weer Allerzielen. Allerzielen, dat zijn er wel heel veel. Voor mij goeddeels een onafzienbaar leger

naamlozen. Deze keer

zal ik vooral stilstaan bij die ene, die mij zo lief was en nog is. Die ik kort geleden met heel veel overgave en vol vertrouwen op wat komen zou, zag

berusten in het onontkoombare. Die mij leerde dat liefde bestaat tussen mensen die elkaar wel vrij, maar niet los laten. Ik zal een kaarsje opsteken en

zacht, stil bijna, haar naam noemen. Dat wordt mijn Allerzielen 2019.

Niet leven een plaats

geven...

Ze stond voor de wellicht moeilijkste opgave in haar

leven, nu bijna 50 jaar geleden. Na een voorspoedige

en voldragen zwangerschap was haar eerste kind

plotseling in haar baarmoeder overleden. Ze zou het

levenloos ter wereld moeten brengen.

Na de geboorte in het ziekenhuis werd de baby

meteen bij haar weggehaald. Noch haar man, noch zij

mochten het kindje zien. ‘Het was beter zo ‘, zeiden

de artsen. Het zou het verdriet alleen maar groter

maken. Op hun vraag of het een jongen of een meisje

was, kregen ze met tegenzin antwoord. Overmand

door emoties bleven ze ook met praktische vragen

achter. Het kindje moest toch begraven worden? Dat

regelde het ziekenhuis. Moest het worden

aangegeven bij de burgerlijke stand? Nee, het had

immers niet geleefd.

Met lege handen, zonder een tastbaar bewijs van hun

kind en zonder enige vorm van begeleiding, kwamen

ze thuis. En geheel in de tijdgeest van toen durfde

bijna niemand over haar verdriet te praten. Het beste

was om alles maar zo snel mogelijk te vergeten. Maar

dat kon ze niet. Ze wilde weten waar haar kind

begraven lag. Meerdere keren informeerde ze op het

plaatselijke kerkhof. Maar het antwoord was steeds

hetzelfde: ‘Dat weten wij niet. Het moet zijn aan de

rand van het kerkhof. Daar ligt een stuk ongewijde

aarde. Het kind was immers niet gedoopt.’

Ze leefde verder met de stille pijn in haar hart. Enkele

jaren later was ze weer zwanger. Ze kreeg een

prachtige, gezonde baby. Het geluk was groot, maar

het nam het verdriet om het verlies van het eerste

kindje niet weg. Vervang-kinderen bestaan immers

niet.

Haar verdriet kwam in alle hevigheid terug toen een

paar jaar geleden een van haar kleinkinderen op

dezelfde wijze vlak voor de geboorte overleed. Het

leek wel of alle opgekropte emoties bij haar en haar

man opeens een uitweg vonden. Tegelijkertijd zag ze

hoe anders het afscheid had kunnen zijn. Dit kindje

kwam thuis in het wiegje te liggen. De ouders

probeerden het mooiste plekje te vinden op het

kerkhof. Ze brachten hun kind daar zelf naar toe, na

een intieme afscheidsviering met de naaste familie. Er

waren bloemen, mooie teksten en muziek.

Begin van dit jaar kwam er een wetswijziging,

waardoor ook levenloos geboren kinderen het recht

kregen om ingeschreven te worden in de burgerlijke

stand. Dit recht gold zelfs met terugwerkende kracht.

Ze dacht aan haar eerste kindje. Maar welk bewijs

had ze eigenlijk? Het medisch dossier in het

ziekenhuis bestond niet meer. Toch nog eens bij het

kerkhof informeren?

5

En toen gebeurde wat ze nooit had verwacht. Een blik

in het computerbestand gaf de exacte plaats aan,

waar haar kind begraven lag. De beheerder van het

kerkhof liep met haar en haar man mee. Op een

afgebakend stukje grond van een vierkante meter

wees hij hun de plek. Er lagen nog drie kinderen op

deze plek begraven, hoorden ze. Het graf was nooit

geruimd. Hun kind lag daar nog steeds. Allerlei

gevoelens streden bij haar om voorrang. Waarom had

zij dit nooit eerder geweten? Het graf lag in de

nabijheid van het graf van haar ouders, dat zij al

tientallen jaren trouw bezocht. Zonder het te weten,

was ze al die tijd vlakbij het graf geweest van haar

eigen kind.

Elk jaar legt ze met

Allerzielen bloemen op

het graf van haar

ouders. Nu zal ze dat

ook, voor het eerst,

doen op het graf van

haar kind, na 50 jaar…

Betty Smits van Sonsbeek

‘We gaan allemaal

dood, dus praat erover’

In gesprek met uitvaartleider Lidwien Appels

Wortels in de Dominicuskerk

Ze moet even nadenken op mijn vraag hoever haar

wortels teruggaan in onze parochie. ‘Dat zal geweest

zijn toen ik naar de Montessorischool ging’, peinst

Lidwien Appels (1968) hardop. Ik woonde toen met

mijn ouders (Joseph en Nel) en zussen (Esther en

Tika) aan de Groesbeekseweg. We gingen naar de

kerk van de H.Landstichting. Maar bij de

voorbereiding op de eerste communie kwam pater

Harrie Salemans in beeld. Ik denk dat het daar

begonnen is voor mij. Toen ik 15 was, kwam ik op het

jongerenkoor, Deo. Mijn zussen zaten al op dat koor

en Vincent Paes, die toen de voorzitter van het koor

was, vroeg mij ook. Aanvankelijk had ik er helemaal

geen zin in en daagde ik Vincent uit met: ‘Dan zul je

me moeten komen halen’. Waarop Vincent reageerde

met: ‘Goed, maar dan zorg jij voor het ontbijt…’

Met veel warmte en enthousiasme haalt Lidwien

herinneringen op aan die tijd bij het Deo koor: het

oefenen in de koorkelder, elke zondagochtend zingen

in onze kerk of op andere plekken in Nijmegen,

dauwtrappen, koorweekenden, de reünie om de vijf

jaar; er zijn vriendschappen gesloten voor het leven.

Ze was lid van Deo van haar vijftiende tot haar

negentiende. Toen verliet ze Nijmegen om te gaan

studeren in Maastricht.

Nooit had ze toen kunnen vermoeden dat ze 30 jaar

later zo vaak in de Dominicuskerk zou terugkeren, nu

voor haar dagelijks werk: uitvaarten leiden. Ze roemt

de inrichting rondom het altaar en de mogelijkheden

van de dagkapel voor een uitvaart in onze kerk.

Daarnaast vindt ze de persoonlijke contacten met alle

contactpersonen, de kosters en de voorgangers, erg

fijn.

Van Maastricht via Afrika, terug naar Nijmegen

Na haar middelbare schooltijd ging Lidwien wonen en

studeren in Maastricht. Ze ging naar de Hoge

Hotelschool. Met succes rondde ze haar studie af. Ze

richtte zich in het hotelwezen met name op de human

resource kant. Training en coaching hadden haar

bijzondere interesse. Haar werk bracht haar op veel

plekken in ons land en naar veel landen in en buiten

Europa. Ze maakte kennis met veel internationale

hotelketens en verschillende culturen.

Haar activiteiten bleven niet onopgemerkt voor de

Hoge Hotelschool in Maastricht. Lidwien kreeg een

masterstudie aangeboden voor Management Business

Administration in Hospitality & Tourism, een kans die

ze met beide handen aangreep. Vervolgens ging ze

aan de slag in Tanzania. Vanuit Dar es Salaam gaf ze

een aantal jaren training en coaching in hotels en

lodges, en blies ze de Hotels Asscoiation of Tanzania

nieuw leven in. Na zeven jaar verlangde ze er echter

naar om terug te gaan naar Nederland, naar

Nijmegen. ’Ik wilde gewoon weer dicht bij mijn

ouders en mijn zussen wonen’, legt ze uit. ’Wat ik

precies wilde gaan doen, wist ik nog niet. Maar mijn

zus Esther had net het centrum “de Appel” opgezet.

Ik vond het leuk om haar daarin te ondersteunen.’

En toen zag haar moeder bij toeval een advertentie

van uitvaartcentrum ‘Klopper en Kramer”,

Uitvaartleider gevraagd. ’Daarmee kwam ze naar mij’,

vertelt Lidwien. ‘Is dat niet iets voor jou?’ vroeg ze

gniffelend aan haar. Dit was nooit in Lidwien

opgekomen, maar toen dacht ze: ‘Waarom eigenlijk

niet? Ik woon ernaast. Kan goed organiseren. Vind

het fantastisch om met mensen te werken. Het gaat

hier om een gerespecteerd bedrijf, dat al drie

generaties bestaat. Het is een klein team. Ik mag het

werk leren van de beste mensen. Hoe mooi kan het

zijn?’

Uitvaartleider

Lidwien solliciteerde en werd aangenomen. Een half

jaar liep ze mee met haar vier zeer ervaren collega’s.

Toen ging ze zelfstandig aan de slag. Dat doet ze nu

al weer zes jaar. Ze voelt zich als een vis in het

water. Ze vertelt: ‘In mijn vorige baan werkte ik aan

grote, langlopende projecten. Nu maak ik samen met

mensen een proces door. Dat proces heeft een

duidelijk begin en een eind. Dat is fijn om te doen.

Het begin wordt vaak gevormd door de melding dat

er een overledene is. Dan leg je het eerste contact en

ga je naar de mensen toe. Er volgen gesprekken en

andere contacten. (Soms is er al een voorgesprek

geweest waarin mensen zich op hun wensen

6

oriënteren.) Met de nabestaanden en andere partijen

samen regel je alles tot en met de uitvaart. Daar ligt

het eindpunt van het proces. Maar altijd bellen we de

mensen daarna om te vragen hoe het gaat en hoe zij

dit proces ervaren hebben.’

‘Je komt wel altijd bij mensen die verdriet hebben’,

merk ik op. ’Is dat niet heel erg zwaar?’. ‘Het is niet

mijn verdriet’, zegt Lidwien. ‘Dat moet je leren. Je

moet er professioneel mee kunnen omgaan, net zoals

een arts of verpleegkundige dat doet. Je moet afstand

kunnen nemen. Ik doe dat door bewust andere

dingen in te plannen in mijn leven: uitjes met

vrienden en familie bijvoorbeeld. En ik voel me

gesteund in mijn eigen team. Ik kan mijn verhaal

kwijt aan mijn collega’s. We streven er ook naar om

de dag met elkaar te beginnen. Soms komt het werk

heel dicht bij, maar ik zal niet de uitvaart leiden van

mijn eigen ouders bijvoorbeeld. In zo’n situatie ben ik

de dochter, niet de uitvaartleider.’

‘Praat erover’

Het werk dat Lidwien doet is boeiend en veelzijdig. Ze

komt met zoveel verschillende mensen in aanraking.

Mensen die in

harmonie afscheid

nemen, maar ook

mensen die onderling

ruzie hebben.

Iedereen verdient

een mooi afscheid.

Daarnaast heeft ze

ervaren dat de dood

van een familielid

verbindend kan

werken tussen

ruziënde partijen.

Ze ontmoet mensen die overmand zijn door emoties

en mensen die welhaast zakelijk met het hele proces

omgaan. Mensen die behoefte hebben aan persoonlijk

contact en mensen die het liefst alles per telefoon of

mail willen afhandelen.

De mogelijkheden voor een uitvaart zijn legio.

Allereerst is er de vraag of het een crematie of een

begrafenis wordt. En daarna komen de nabestaanden

voor een reeks van beslissingen te staan: welke

locatie, een kist of anderszins, inbreng van familie,

muziek, wie krijgen bericht…?

Lidwien benadrukt herhaaldelijk in ons gesprek hoe

belangrijk het is, dat we daar in ons leven al over

nadenken. ‘We gaan allemaal dood’, zegt ze. ’Praat er

dus ook maar over’. Lange tijd rustte er een taboe op

de dood. Mensen schoven dat onderwerp voor zich

uit. Maar als je er op een rustig moment eens voor

gaat zitten of een uitvaart die je bezocht hebt eens

kritisch bekijkt, kom je ook al tot goede inzichten; dat

je bijvoorbeeld geen twee uur in een koude kerk wil

zitten, zoals mijn vader eens zei.

‘Kijk dat is het begin’, zegt Lidwien. ‘Je hoeft geen

uitgebreide draaiboeken te maken. Maar vertel elkaar

wat je mooi vindt, wat je wel of niet wilt. Waar de

adressen liggen. Laatst hoorde ik iemand nog zeggen:

“Mijn kinderen mogen dat allemaal zelf na mijn dood

bepalen”. Maar ik vind dat je kinderen daarmee geen

dienst bewijst. Kennen zij jouw voorkeuren, al jouw

hobby’s, jouw vrienden en kennissenkring? Zet het

een en ander op papier. Dat kan altijd weer worden

bijgesteld. Hoe vaak ik mijn eigen muzieklijst al niet

heb veranderd. Het is echt fijn voor de nabestaanden

als er al een richting is aangegeven.

Laatst had ik een uitvaart van een alleenstaande

dame op leeftijd. Ze had zelf haar lijkwade gekozen.

Die had ze al twintig jaar bewaard. Zij had voor haar

nabestaanden opgeschreven in welke kast en op

welke plank zij die lijkwade konden vinden. Daarin is

ze begraven. Is dat niet mooi?’

Betty Smits van Sonsbeek

Kunst en Religie: De

Tempelhof

Ruim dertig mensen hadden zich opgegeven, 28

mensen brachten uiteindelijk op vrijdag 13 september

een bezoek aan 'De Tempelhof', georganiseerd door

de werkgroep Kunst en Religie. 'De Tempelhof' in

Winssen bleek een paradijs, geschapen door het

kunstenaarsduo Huub en Adelheid Kortekaas. Zij

hebben, evenals wij, genoten van deze bijzondere

ontmoeting.

Vanaf het kerkplein vertrokken om tien uur de auto's

richting Winssen, en zij werden opgewacht door Ger

Gerrits en Willem Pelser, die al vooruit waren

gereden. Bij dat ontvangstcomité voegden zich iets

later ook Huub en Adelheid Kortekaas, en toen al

ontsponnen zich interessante gesprekken over hun

uitgangspunten, hun passie en hun expressie in de

vorm van beelden en plastieken.

Na de ontvangst werden we voor een groot

beeldscherm neergezet en keken we naar een film

waarin werd uitgelegd hoe Adelheid en Huub

geleidelijk aan uitgroeiden tot het kunstenaarsduo

met een bijzondere opdracht dat het heden ten dage

is. Zo werd duidelijk dat Huub merendeels als

kunstenaar naar voren werd geschoven, maar dat

Adelheid een even grote inbreng heeft in het proces

van hun gedachtenwereld. En die gedachtewereld uit

zich dan in een totaalkunstwerk dat tot in de kleinste

details te vinden is op 'De Tempelhof'. Het gaat dan

om een afspiegeling van de veranderingsprocessen in

de wereld, een totaalconcept van universele beelden

en denkbeelden van Huub en Adelheid. Zoals in de

toelichting in de flyer al werd aangegeven: het was

en is een 50-jarige zoektocht naar een nieuwe

inspirerende symbiose tussen het mannelijke en het

7

vrouwelijke, tussen natuur en cultuur, economie en

spiritualiteit, Oosters en Westers, individu en

maatschappij, en tussen de verschillende grote

godsdiensten (christendom, jodendom, islam,

hindoeïsme en boeddhisme).

Huub en Adelheid Kortekaas zien de mens als een

'zaailing' van de aarde met in ieder een unieke

kiemkracht. Ieder mens is een onderdeel van

dezelfde wereld en moet door de ontmoeting met

andere 'zaailingen' zelf ontkiemen. De mens is een

universele Bloem op de 'Wereldakker' aarde. Vanaf

2015 ontwikkelden zij een Quantum Zaai-project

onder de titel: ‘Welke Bloem ben jij?’ Dit project is

een bijdrage aan het veranderend bewustzijn. 'De

mens een Bloem' is een uitnodiging om samen tot

bloei te komen en ‘Het Leven’ te leven als Kunstwerk.

Een ander project

van hen is 'Anima

Mundi’. Dit

betekent letterlijk

‘ziel van de

wereld’ en is

ontworpen als een

hedendaagse

bezinningsplek

voor alle mensen.

Het is geïnspireerd

op de Agora of

Stoa uit de

Griekse oudheid,

een zuilenrij waar

mensen destijds

bijeenkwamen om

elkaar te ontmoeten en te filosoferen over (de zin

van) het leven. De moderne Agora of Stoa geeft

gelegenheid aan de mens om zich te onttrekken aan

de hectische wereld om zich heen en inspiratie op te

doen voor een meer betekenisvol en vredevol leven.

In de 21e eeuw lijkt er meer dan ooit behoefte te zijn

aan (zelf)reflectie en tot rust komen. De huidige

maatschappij biedt ons volop kansen en keuzes, maar

ook een druk en soms jachtig bestaan. Solidariteit

met elkaar, zorg voor de omgeving, en spiritualiteit

worden vaak verdrongen door de ‘ik-cultuur’. Een

groep mensen wil daarvan loskomen en (opnieuw)

ervaren dat ze onderdeel zijn van een groter geheel.

Het kunstwerk ‘Anima Mundi’ moet een fysiek

toegankelijke plek worden, waar mensen als vanzelf

stil worden en zich weer bewust worden van hun

speciale band met de natuur en met anderen.

Eenieder zal deze stilte en verbondenheid op een

eigen manier kunnen ervaren.

Jammer genoeg werkt de gemeente Winssen niet erg

mee, zodat Huub en Adelheid zelf maar een

perenboomgaard hebben gekocht om het project te

verwezenlijken. Maar ook daar zijn weer bezwaren

tegen gemaakt, vanwege de eventuele grote toeloop

van auto's en bussen....!

Toen was het tijd voor een

rondleiding over het park met

beelden die hun gedachtegoed

uitdrukken: planten, tempels in alle

soorten en maten. En wat elke keer

terugkwam was de 'zaailing'. Die is

zo belangrijk geworden dat de

Stichting ‘Walk of Wisdom’ die

zaailing heeft gekozen als symbool van die

meditatieve wandeltocht rond Nijmegen, met start en

eindpunt in de Stevenskerk.

Hoewel ze er zelf niet bij was, had Anneke Voss voor

het hele gezelschap gezorgd voor broodjes, die men

zich goed liet smaken met de koffie van Adelheid. Tot

slot kwamen we samen in het atelier waar het

kunstenaarsduo iedereen uitnodigde hun

gedachtengoed uit te zaaien. Daartoe kreeg iedereen

een envelop met in 11 verschillende talen

afbeeldingen van de mens als bloem, met de

bedoeling die aan anderen te geven met de vraag:

‘Welke bloem ben jij?’

Het was een meer dan welbesteed en leerzaam

bezoek aan De Tempelhof, zeker in het kader van het

omgaan met de natuur en de schepping. We keerden

na deze unieke ervaring rond 14.00 uur terug naar

Nijmegen.

Willem Pelser

Aankondiging

De volgende activiteit van de werkgroep ‘Kunst en

Religie’ is een bezoek aan de Agnes kerk in Lindenholt

op 21 november 2019 van 10.30 uur tot 12.15 uur.

Boekbespreking Erik Borgman, Dit is het hart. Over het proeven

van de kerk. Adveniat, Baarn, 2019.

Te bestellen bij uitgeverij Adveniat

(www.adveniat.nl) prijs 2 euro

Op zondag 29 september

jongstleden was het

‘Kerkproeverij’. De

bedoeling van die dag was,

dat kerkgangers iemand die

niet geregeld of helemaal

niet naar de kerk gaat

zouden uitnodigen mee te

gaan naar de kerk. Om te

proeven dus. Wij hebben

daar niet actief invulling

aan gegeven. Het viel

samen met de Vredesweek,

die we samen met de

Antonius van Padua-kerk hebben gevierd. Ter

stimulering van dat landelijke initiatief van de

Kerkproeverij is door Erik Borgman, leken dominicaan

8

en hoogleraar Publieke Theologie in Tilburg, een

aantal maanden geleden een inspiratielezing

gegeven. Deze lezing heeft hij daarna tot een klein

boekje omgewerkt. Een héél klein boekje, slechts 59

pagina’s en 10,5x14,6 cm, dus binnen een uur uit te

lezen.

Het boekje gaat over wat mensen die zelden of nooit

een zondagsviering bezoeken kunnen proeven,

ervaren dus, als ze naar de kerk komen. Borgman

legt in begrijpelijke taal uit hoe in de liturgie het hart,

dus waar het echt om gaat, van het christelijk geloof

wordt gevierd. Geen opsomming en uitleg van de

verschillende rituelen, maar hoe God zich met de

mensen inlaat, door de mens van Jezus van Nazareth.

Door zijn liefde en aanwezigheid die we vieren in het

sacrament van de eucharistie. Daarmee wordt het

hart van het christelijk katholiek geloof belicht; zo

kunnen mensen zich door God in het hart laten raken.

Wie zouden dit boekje moeten lezen? Ik denk dat

geregelde kerkgangers het kunnen waarderen, omdat

het hart van de kerk wordt belicht als antwoord op de

vraag wat we nu eigenlijk geloven. En natuurlijk de

randkerkelijken, die (nog) enigszins vertrouwd zijn

met de liturgie en weer eens willen proeven, ondanks

dat het eerder niet (meer) zo smaakte. Samen met

iemand lezen om daarna met elkaar over de inhoud in

gesprek te gaan is natuurlijk ook een optie.

Hans Hamers

Vredesweek

75 jaar bevrijd: Ekaterina Levental Ekaterina Levental vluchtte als kind en tiener vanuit

de Sovjet-Unie naar Nederland. Over haar leven als

vluchteling heeft ze drie voorstellingen gemaakt: 'De

Weg', 'De Grens' en 'Schoppenvrouw'. Op dinsdag 24

september heeft zij in een vertelconcert haar

levensverhaal als vluchteling uitgebeeld met woord,

toneelspel en harpmuziek.

De Weg

Haar familie moest vanwege gebrek aan eten vanuit

Oekraïne uitwijken naar de hoofdstad van

Oezbekistan, Tasjkent. Daar werd Ekatarina geboren.

Ze hadden het ook daar moeilijk. Zij sliep bij haar

oma op de kamer. Voor Ekaterina was oma aan de

ene kant een heldin, een oorlogsheldin die in tijden

van nood iedereen wist te helpen. Maar thuis was zij

een tiran met wie het dagelijks leven een hel kon zijn.

Haar vader was fluitist in een orkest en nam haar op

achtjarige leeftijd mee naar het opera- en

ballettheater van Tasjkent. Tijdens de voorstelling zat

ze in de orkestbak, naast de harp. Daar ontstond

haar droom: later wilde ze ballerina of zangeres

worden. Want dan mocht ze op het toneel sterven

van liefde. ‘Die droom had ik nodig als kind’, vertelt

Ekaterina. ‘De kunst gaf me de mogelijkheid te

ontsnappen aan het gewone leven dat bestond uit

ruzies thuis, armoede en antisemitisme’. Vooral toen

de Sovjet-Unie uiteenviel, van 1988 tot 1990, werd

het moeilijk. Ook in Oezbekistan was uiteindelijk bijna

geen eten meer te krijgen; iedereen leed honger, er

lag niets meer in de winkels. ‘Op dat moment begon

men iets tegen ons joden te hebben.‘ Toen besloot de

familie op zoek te gaan naar een beter bestaan. Na

een lange, moeilijke weg via een verblijf in Israel,

vervolgens weer terug naar Moskou en tenslotte via

Wenen, waar de familie in beide steden honds

behandeld werd, vond Levental dat uiteindelijk in

Nederland. Op een politiebureau in de Warmoesstraat

in Amsterdam vroeg een politieagent of ze honger

had: de eerste vriendelijke woorden in jaren!

Daarover gaat

haar verhaal,

dat ze in 'De

Weg' vertelt en

illustreert met

muziek van

onder anderen

Rossini,

Rachmaninov,

Beethoven en

Sjostakovitsj. Bij

sommige

liederen

begeleidt zij

zichzelf op de

harp. Maar niet

met alleen

muziek. Ook

toneelspel en ballet beheerst zij tot in de toppen van

haar tenen. Met haar mooie stem weet zij mensen

écht te ontroeren. Prachtig was haar begeleiding op

de harp van de weemoedige muziek van joden in de

diaspora.

Ekaterina Levental is nu een volwassen vrouw van 41,

harpiste én zangeres. Het is wonderlijk om te merken

wat er met het publiek in de kerk gebeurt als

Levental die donkere, versleten jas aantrekt en met

een koffer in de hand op reis gaat. Doodstil is het als

ze een aria zingt of de eerste tonen van een lied op

de harp aanslaat. Trouwens, tijdens de gehele

voorstelling kon je een speld horen vallen. Na afloop

van dit vertelconcert was iedereen enorm onder de

indruk, niet alleen door wat Ekaterina Levental

allemaal had meegemaakt, maar ook door de manier

waarop ze haar levensverhaal naar voren bracht. Een

van de zinnen die zij uitsprak heeft mij erg getroffen

en stond eigenlijk centraal in het gehele

vluchtelingenverhaal: ‘Ik denk dat ik mijn schaamte

heb verloren.’ Het applaus na de voorstelling was

overweldigend. In zijn dankwoord vergezeld van

bloemen verwoordde Ger Gerrits die dankbaarheid

van iedereen die die avond naar de Dominicuskerk

was gekomen. Een avond om niet gauw te vergeten.

9

Overigens gaat het verhaal van Ekaterina verder in

haar voorstelling 'De Grens', die ze maakte met haar

partner Chris Koolmees. Daarin vertelt ze over haar

zoektocht naar een nieuwe identiteit in diverse

asielzoekerscentra in Nederland. ‘Maar deze

voorstelling is pijnlijker. Dit keer geen romantische

dromen, wel mannen die met mij, een zestienjarige,

wilden trouwen. Er zit ook een echte MeToo-ervaring

in. Voor mij is het belangrijk om Nederlanders deze

spiegel voor te houden. Want dit laat een heel andere

kant van Nederland zien.’ In de derde voorstelling,

'Schoppenvrouw', vertelt ze het verhaal van haar

grootmoeder Dora Gorohovskaya aan de hand van

het het levensverhaal van vijf krachtige vrouwen:

Anne Frank, Marilyn Monroe, Ulrike Meinhof, Maria

Callas en haar oma.

Willem Pelser

Oktobermaand

Missiemaand Paus Franciscus heeft oktober 2019 uitgeroepen tot Buitengewone Wereldmissiemaand, om stil te staan bij de 100e

verjaardag van de Apostolische brief Maximum Illud van paus Benedictus XV. Deze

paus heeft hiermee, na de slopende invloed van de Eerste Wereldoorlog, niet alleen

een impuls aan de katholieke missie gegeven, hij sloeg ook een nieuwe richting in.

Hij wilde de missie strikt scheiden van nationale, militaire en koloniale belangen

van Europese landen in de toenmalige missiegebieden. Bovendien wilde hij dat

juist autochtone priesters, religieuzen en bisschoppen ter plaatse de regel en niet

meer de uitzondering zouden worden.

Daartoe werden in ieder land de Pauselijke Missiewerken opgericht, in Nederland

bekend onder de naam Missio, thans onder de bezielende leiding à Pater Kimman

SJ, de pastoor van de Molenstraatkerk in Nijmegen.

Nederland stond in de jaren vijftig en zestig bekend om zijn vele paters, zusters en broeders in de missie. Vrijwel

ieder katholiek huisgezin had wel een familielid in de missie,

of werd erbij betrokken via het missiecomité van de parochie.

Dubbeltjes sparen, maar ook oud papier, melkflesdoppen –

alles voor de missie.

Anno 2019 is missie is niet alleen een taak voor de

missionarissen van de diverse ordes en congregaties. Het is

een taak van ons allemaal, een gedachte die ook in het

parochieproject ‘Vol Vertrouwen Verder’ werd aangedragen.

Via de catechese activiteiten, de kerstpakketten voor de

voedselbank, de kerstkribbententoonstelling, de diaconale

zondag maken we de missiegedachte concreet. Wij doen dit

vanuit de opdracht uit het evangelie van Matheus: ‘Ga en

maak alle volkeren tot mijn leerlingen …’.

Solidaridad 50 jaar

In onze parochie is de decembermaand altijd gereserveerd voor

Solidaridad. Jan van Domburg en Hannie Geelen zorgden met Annemie

Herinx voor de aankleding van de verkooptafel voor Fairtrade/Max

Havelaar producten.

Solidaridad was een van de oprichters van Max Havelaar, en de drijvende

kracht achter de marktintroductie van de eerste Fairtrade gecertificeerde

koffie in Nederland. De succesvolle lancering in Nederland heeft geholpen

om van Fairtrade een mondiale beweging te maken. Geen liefdadigheid

maar handel!

Solidaridad werd destijds opgericht door de katholieke bisschoppen in

Nederland door middel van een Advent-campagne, met het doel

ontwikkelingshulp te bieden aan Latijns-Amerika. Er werd

campagnemateriaal ontwikkeld, en in Nijmegen was er een dekenale

Affiche1970

Paus Franciscus en pater Kimman

10

commissie Solidaridad om de parochies te helpen hiermee aan de slag te gaan. Zo was er aandacht voor de

sloppenwijken in Latijns-Amerika, maar ook een campagne over het platbranden van Amazonebossen voor de

aanplant van sojabonen. Parochianen werden uitgenodigd na te denken over hun inkopen en uitgaven: is dit

Fairtrade?

Inmiddels is Solidaridad geen Nederlandse organisatie meer. Het bestuur wordt gevormd door de deelnemers van

de door Solidaridad ontwikkelde projecten in Azië, USA, Midden- en Zuid America, Afrika en Europa. De exploitatie

wordt dan ook mede gefinancierd met fondsen uit die landen, inmiddels € 39.700.000,-. Maar het contact met

Nederlandse parochies wordt nog steeds op prijs gesteld.

Op 30 november is de feestelijke viering van het 50 jarig bestaan in Amersfoort. Op naar de 100, want het

grootkapitaal en Fairtrade blijven elkaars tegengestelde.

Op 1, 8 en 15 december staat de Solidaridad Fairtrade tafel

weer voor u klaar achter in de Dominicuskerk. Ook wij

vieren 50 jaar Solidaridad-activiteit.

Anton van der Meer

Voedselbank

Elke tweede zondag van de maand is het diaconale zondag: naast de collecte

wordt dan ingezameld voor de voedselbank. Mocht u het vergeten zijn, de

gaven kunnen ook door de week op het secretariaat worden afgegeven. De door

ons en andere kerken ingezamelde producten worden op houdbaarheidsdatum

opgeslagen en later verdeeld over de afhaalpakketten.

De voedselbank Nijmegen en omstreken heeft nu 700 klanten: alleenstaanden,

gezinnen, ouderen. Op donderdag worden de afhaalpakketten samengesteld.

Brood, eieren en fruit zijn door grote sponsoren aangeleverd, maar de extra

artikelen – tonijn, hagelslag, appelstroop – worden verdeeld over de diverse

afhaalpakketten. Er wordt dan gekeken naar de samenstelling van het gezin.

Ook Douwe Egberts- en Pickwick-punten worden ingezameld: vorig jaar kreeg

men maar liefst 3.028 pakken koffie daarvoor in ruil!

Kortom, het is een kleine moeite iets extra’s in te slaan - vooral pasta, spaghetti

en koffie/thee - en af te geven op diaconale zondag. Mattheus 25,35: ‘Ik was

hongerig en gij hebt mij te eten gegeven’. Een diaconale daad!

Anton van der Meer

Kopje koffie

Zoals ieder jaar wil ik u ook nu weer op de hoogte

brengen van wat wij met uw bijdrage voor de koffie

op zondagmorgen hebben gedaan. Ook dit jaar

konden wij weer onze twee vaste goede doelen

steunen.

Interplast kreeg ook dit jaar 250 euro. Zoals u weet

is Interplast een groep plastische chirurgen en

verpleegkundigen die ieder jaar weer een periode

naar Afrika gaan, om daar volwassenen en kinderen

met een misvorming, zoals een hazelip, te herstellen.

Sri Lanka. Vorig jaar hadden wij als

kerkgemeenschap de school voor jongens en meisjes

als hoofddoel in de vastenactie, wat toen 4000 euro

heeft opgebracht voor de aanschaf van 15 computers.

Dit jaar kreeg de school 200 euro.

Onlangs deden wij een dringend beroep op u, omdat

helaas enkele koffiedames moesten stoppen. Wij

zouden graag een groep hebben van 12 vaste dames,

zodat ieder groepje maar om de zes weken ‘dienst’

heeft, en het ook een beetje leuk blijft voor degenen

die niet meer zo goed kunnen. Het is een fijne groep

dames die altijd klaar staan om elkaar te helpen of te

ruilen als dat nodig is.

Helaas moet ik u ook melden dat onze geweldige

bakster, die soms van die lekkere dingen voor bij uw

kopje koffie meebrengt, moet gaan stoppen. Mevr.

Fritzi Roberts heeft besloten niet langer meer mee te

doen met de koffiegroep. Wij willen haar hier heel

veel dank zeggen voor de vele jaren dat zij ons

telkens met haar traktaties weer verraste. We zullen

haar missen (en de traktaties ook).

11

Maar vooral wil

ik u allen heel

hartelijk danken

voor uw bijdrage

bij de koffie.

Zeker ook

namens de

‘Goede doelen’.

Ik hoop nog

dikwijls vanuit

uw gulle bijdrage een flink bedrag daaraan door te

kunnen geven.

Lilly Beynes

Bezielde Film

Het gezamenlijk bekijken van een goede ‘Bezield

verband’ film is een verrijkende ervaring, zeker ook

door het nagesprek. Dit jaar staat centraal het

thema: Verantwoordelijkheid (schuld en boete)

Het gevoel verantwoordelijk te zijn voor een ongeval,

misstand of misdrijf is niet zelden een belangrijke

drijfveer van het menselijk handelen. De films

benaderen het thema van verantwoordelijkheid vanuit

meerdere perspectieven: persoonlijk,

maatschappelijk, moreel, justitieel. De verschillende

manieren waarop personages in de gekozen films met

verantwoordelijkheid worden geconfronteerd is

aanleiding tot reflectie op hoe wij als individuen en als

samenleving hiermee omgaan, om zo te komen tot

een diepgaander begrip van ons persoonlijk en

maatschappelijk waardenstelsel.

Verslag Filmvertoning Das Weisse Band

(Duitsland/Oostenrijk 2009, regie Michael Haneke)

Zo vond op zondag 29 september in de DoRe kerk de

eerste filmvertoning van dit seizoen plaats. De zwart-

wit film speelt zich af in Duitsland, 1913. Zij vertelt

van een klein dorpje waarin verdachte ongevallen

met soms dodelijke afloop plaatsvinden. Telkens is er

een groep kinderen bij betrokken. Tot aan het eind

van de film blijft de precieze toedracht duister, maar

er wordt wel een huiveringwekkend beeld geschetst

van de relatie tussen ouders en kinderen en de

kinderen onderling. De prachtige beelden van het

Duitse boerenlandschap vormen een scherp contrast

met de onaangename gesprekken en de hypocrisie en

onderliggende wrede gevoelens.

Het was een ‘zware’ film, die geen moment

verveelde. In een korte inleiding door Mike Rijken

werden we al op een spoor gezet: deze generatie

kinderen is volwassen als de Tweede Wereldoorlog

uitbreekt. Zo kwamen we in het nagesprek op

boeiende thema’s als schuld, (erf)zonde, en de wijze

waarop opvoeding het gehele leven doorwerkt. Maar

er waren ook symbolen van hoop in de film.

Aankondiging filmvertoning

La Fille Inconnu (België/Frankrijk 2016, regie Luc &

Jean-Pierre Dardenne, 113”)

Zondag 27 oktober 2019 in Dominicuskerk; 12:00

broodje; 12:30 start film; vrijwillige bijdrage

Als na sluitingstijd een jonge vrouw bij de praktijk

van huisarts Jenny Davin (Adèle Haenel) aanbelt,

besluit zij niet open te maken. De volgende dag wordt

niet ver van de praktijk het meisje dood gevonden.

Bewogen door

schuldgevoel en

geïntrigeerd door de

zaak, besluit Jenny

de identiteit van het

meisje te achter-

halen.

Marcel Becker

Duurzaamheid

november 2019 Soms wordt je zomaar geholpen. In mijn mailbox is

afgelopen week de oproep binnengekomen voor een

nieuw artikeltje voor het parochieblad. Telkens pijnig

ik bij zo’n verzoek mijn hersenen om na te gaan wat

ik afgelopen weken over duurzaamheid gehoord en/of

gelezen heb. Maar dat was nu niet nodig. In de krant

die voor me lag stonden een artikel over de

onverwacht groene en historische wijk Tolhuis en een

terugblik op ‘Nijmegen Green Capital 2018’. Het

artikel bracht naast veel positieve geluiden (extra

bomen in Nijmegen geplant, toename van het

fietsgebruik, meer duurzame binnenvaart, meer

bewustwording) ook negatieve zaken aan het licht (op

teveel festiviteiten werd ‘groen’ geplakt, het was een

elite-feestje, lege huls om achterban te plezieren).

Tevens stond er, in verband met de

Kinderboekenweek, een artikel in over Marc ter Horst

die het kinderboek Palmen op de Noordpool heeft

geschreven. Dat boek gaat over klimaatverandering,

maar is volgens de schrijver geen ‘zeurboek’. Hij

loodst de lezertjes door de geschiedenis van de aarde

en geeft tips over wat ze zelf kunnen doen met

betrekking tot duurzaamheid. Misschien een mooi

geschenkboek voor (klein-)kinderen de komende

feestdagen?

In het vorige parochieblad stonden de nodige tips

over duurzaamheid, en las u over bewustwording van

het feit dat wij als mensen onderdeel van de

schepping zijn en dus ook zorg dienen te dragen voor

die schepping. Dat was aanleiding voor Elisabeth

Hense (Faculteit Filosofie, Theologie en

Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit)

om mij voor een gesprek uit te nodigen. Samen met

het Kaski heeft ze een website opgesteld om een

12

digitaal netwerk te krijgen voor en door parochies en

protestantse gemeenten die met duurzaamheid/

‘groen doen’ bezig zijn. Mijn verhaal en dus ook uw

verhaal kunt u binnenkort lezen op de website van de

Radbouduniversiteit: www.ru.nl/groeneparochies

Bekijkt u ook eens de sites die de Raad van Kerken

aanprijst op het gebied van duurzaamheid. Elke site

biedt inspiratie, ideeën en praktische tips voor een

duurzame en zorgzame omgang met de schepping.

Zo komen spiritualiteit en duurzaamheid bij elkaar:

www.kerkenmilieu.nl www.groenekalender.nl

www.inspiratie-tuinen.nl www.sameneerlijketen.nl

www.scheppingvieren.nl www.symbolischschikken.nl

Duurzame dagen in de komende maanden:

6 november: Dankdag voor het gewas en arbeid

Op ‘Oogstdankdag’ wordt stilgestaan bij de oogst van

het land en bij de mensen die daaraan bijdroegen.

Katholieke kerken betrekken daarbij vaak de tradities

van gilden en soms ook van volkstuinverenigingen. In

1653 werd in Overijssel bij protestanten een vaste

dankdag aangewezen: de eerste woensdag van

november. Toen de industrialisatie toenam, is de

viering in breder perspectief een dankdag voor gewas

én arbeid geworden (zie ook Wereld Feesten

Almenak). Dikwijls wordt gezond en duurzaam

voedsel ingezameld, in de kerk gebracht, en na de

dankzegging naar de voedselbank gebracht.

12 november: Filevrije Dag Nederland

In de maand november loopt het

aantal files meestal naar een

record. Deze dag probeert dat te

veranderen en roept op de auto

thuis te laten. Ga op de fiets of te

voet naar uw werk of zeg uw werkgever dat u

vandaag thuis werkt.

30 november: Niet-Winkeldag

Op 29 november is het Black Friday: de

dag waarop vele winkeliers hun

koopwaar volop in de uitverkoop doen.

Vindt u Black Friday kapitalistische

waanzin? Dan is deze protestdag tegen

onnodige consumptie voor u bedoeld.

11 december: Internationale dag van de bergen

Vandaag vraagt de VN om aandacht voor

de inheemse culturen en ecosystemen

van bergen. Die zul je in Nederland niet

veel vinden. Onze hoogste heuvel in

Zuid-Limburg, de Vaalserberg, komt helaas 290

meter te kort voor de titel ‘berg’.

1 december: 1e zondag van de Advent

Ofschoon de kerkelijke, liturgische kleur

in deze periode paars is, wordt in de

advent uitgezien naar licht, naar een

nieuwe toekomst, naar nieuw leven

(groen).

Een groene olijfboom is in de bijbel beeld van een

rechtvaardig mens (Psalm 52,10). Groen is de kleur

van nieuw leven, de kleur van de lente. Altijd groene

bomen, denk aan coniferen zoals spar, den, en thuja

(levensboom), kunnen ervaren worden als blijvende

hoop op vernieuwing van het leven. In de wintertijd,

als de loofbomen kaal zijn, houdt het groen van deze

bomen de hoop en verwachting wakker.

Joyce Nissen

‘…Het stond in de

sterren geschreven... 2’

Het worden langzaam maar zeker

‘gevleugelde woorden’. Er zijn al

heel wat leuke reacties binnen op

mijn oproep in het vorige nummer

van ons parochieblad, om mee te

doen aan het plan om een

tentoonstelling van kerststallen in

de kerk te zetten van 15 december 2019 tot 5 januari

2020. Maar er kan nog veel meer bij. Zo heb ik al 31

kleine stalletjes, en er zijn er zo’n 40 toegezegd. In

de wereldwinkel wachten er nog honderden … Zo

staan er al 30 dozen klaar met een mooie kerstgroep

en een stalletje.

De grote kerstgroepen worden klaargemaakt om te

schitteren. De oudste kerstgroep die we hebben zit

verstopt in het linker paneel van het rozenkrans-

altaar in de Mariakapel. Dat dateert uit 1881. De

kleinste kerstgroep is een walnoot met een stalletje

erin. Er staan al planken klaar om tafels van te

maken, en er komt een vensterbank op de

verwarming in de dagkapel. Er zijn al mensen bezig

om beschadigde beeldjes op te knappen. Er wordt

zelfs al DIY (do it yourself) geknutseld. Het groeit,

nog onzichtbaar voor de gewone parochiaan, maar

het groeit.

Mijn doel om het initiatief in de wijk bekendheid te

geven krijgt ook langzaam vorm. Misschien hebben

uw buren nog wel een stal op zolder die geen dienst

meer doet. Wie weet komt u op een rommelmarkt of

in een kringloopwinkel iets tegen waarvan u denkt:

‘jammer dat ze dat weg hebben gedaan’. Juist naar

die zaken zijn we op zoek. Meldt u aan, doe mee,

kom helpen met opbouwen op zondag 15 december

vanaf half 2. En zet zeker al in uw agenda dat u bij de

opening moet zijn op die dag om half vijf. Onze kerk

zal mooier zijn dan ooit. Er komt een fantastisch koor

zingen, er zal na afloop een glas glühwein gedronken

worden en wie in de drie weken rond kerst een

rondleiding wil hebben, die kan zich melden. Wie zo’n

rondleiding wil geven overigens ook…

Alvast een kerstgroet.

René Klaassen

13

ALBERTINUMGENOOTSCHAP

DE VELE GEZICHTEN VAN HET KWAAD

Albertinumlezingen 2019 – 2020, 2e cyclus,

november 2019

De vele gezichten van het kwaad

Het kwaad heeft zich in de geschiedenis van de

mensheid in vele vormen voorgedaan. Enerzijds zijn

er de verschijningsvormen van het kwaad die verband

houden met de eindigheid en kwetsbaarheid van de

mens: psychisch en lichamelijk lijden, ongevallen,

rampen van allerlei aard enzovoort. Men kan hier

spreken van natuurlijk kwaad dat onlosmakelijk

verbonden is met de condition humaine.

Anderzijds zijn er de vormen van het kwaad die

mensen elkaar aandoen zoals psychisch en lichamelijk

geweld, onderdrukking, bedrog en onrecht. Men kan

hier spreken van moreel kwaad.

Het kwaad blijkt een weerbarstig thema te zijn,

waarbij vele vragen in het vizier komen zoals: wat is

de oorsprong van het kwaad? Hoe diep is het kwaad

geworteld in de mens? Hoe kan het kwaad zich

verspreiden in een samenleving en hoe kan het

individu zich daartegen weren? Is de mens zelf

verantwoordelijk voor het kwaad en/of overkomt het

hem of haar? Vanuit vier verschillende perspectieven

zal een licht worden geworpen op het kwaad: het

perspectief van de mythe, de schilderkunst, de

literatuur en tenslotte de filosofie. Daarbij zullen

verschillende auteurs en denkers aan het woord

komen naast mensen uit de praktijk.

Mythen van het kwaad

Datum: 7 november 2019, 19.30 uur

Spreker: drs. Philip Verdult, oud-docent faculteit

wijsbegeerte aan de Radboud Universiteit.

In de oerverhalen van bijna alle volken en culturen

speelt de worsteling met het kwaad een prominente

rol. Kwaad dat mensen elkaar aandoen, strijd van

goden en demonen onderling, opstand tegen goden,

straf van goden, natuurgeweld, rampen, epidemieën.

In die mythen klinkt vaak al een eerste vorm van

reflectie door. In latere tijden wordt die dan verfijnd

en verder uitgediept: filosofisch, theologisch,

cultuurhistorisch, enzovoort. Met het bijbelse

zondevalverhaal als focus wil deze lezing licht werpen

op enkele belangrijke hoofdlijnen van het mythische

denken en spreken over het kwaad.

Gezichten van het kwaad verbeeld

Datum: 14 november 2019, 19.30 uur

Spreker: Marco Luijk, geestelijk verzorger

Pompekliniek.

Een paar jaar geleden nam geestelijk verzorger bij de

Pompekliniek Marco Luijk het initiatief om een niet-

juridische en niet-psychiatrische blik op ingeslotenen

mogelijk te maken, namelijk die van een kunstenaar.

Als gevolg daarvan verscheen in 2016 het boek

Bewaakte ogenblikken. Portretten van longstay tbs-

ers van de schilder Henk Hage. In het boek staat een

serie portretten waarvoor tbs-ers model hebben

gestaan. Ter bescherming van de slachtoffers van

deze patiënten en vanwege hun eigen privacy moest

hun gezicht onherkenbaar blijven. Het boek is als

volgt ingeleid door de schrijver Willem Jan Otten: 'De

paradox van longstayers is dat ze uitentreuren

gekend worden – hun doopceel is genadeloos

geweest, van hun misdaad is vaak alles tot op de

seconde bekend, ze zijn door deskundigen veelal

onhandelbaar verklaard, ze staan elk uur van de dag

onder toezicht. Maar gezien worden ze niet.' Marco

Luijk voert ons mee.

Het thema van het kwaad bij Dostojevski

Datum: 21 november 2019, 19.30 uur

Spreker: prof. dr. Wil van den Bercken, emeritus

hoogleraar Russisch christendom aan de Radboud

Universiteit.

Dostojevski behandelt thema’s als goed en kwaad

niet vanuit religieus standpunt maar vanuit een

antropologisch perspectief. Goed en kwaad zijn

verwerkt in de daden en gedachten van zijn

romanpersonages.

Dostojevski verklaart het kwaad enerzijds als gevolg

van de menselijke vrijheid, anderzijds als gevolg van

sociale of psychische omstandigheden. Hij heeft dit

pregnant uitgedrukt in de stelling: 'Iedereen is

schuldig voor alles en allen'. Dit gaat in tegen de

optimistische mensvisie die in Dostojevski’s tijd in

ideologieën opkwam en die ook thans in het

humanisme leeft. Een andere bekende uitspraak in de

romans is: 'Als God niet bestaat is alles geoorloofd'.

In deze stelling heeft Dostojevski zich echter vergist,

zoals de spreker zal trachten duidelijk te maken.

De banaliteit van het kwaad bij Hannah Arendt

Datum: 28 november 2019, 19.30 uur

Spreker: dr. Paul Juffermans, docent filosofie Hoger

Onderwijs Voor Ouderen.

De uitdrukking de banaliteit van het kwaad werd door

de filosoof Hannah Arendt voor het eerst gebruikt in

1961 in haar verslag van het proces tegen Adolf

Eichmann, een van de belangrijkste organisatoren

van de Holocaust. Sindsdien is dit een gevleugelde

uitspraak geworden bij de bespreking van allerlei

vormen van kwaad. Maar wat bedoelde Hannah

Arendt eigenlijk met deze uitdrukking? We zullen niet

alleen bij haar boek over Eichmann, maar ook bij

haar andere werken te rade gaan om een antwoord te

14

zoeken op deze vraag. Op deze wijze hopen we ook

tot enige verheldering te komen met betrekking tot

het nog altijd duistere onderwerp van het kwaad.

Algemene informatie

De lezingen worden op donderdag gehouden in de

zijkapel van de Dominicuskerk te Nijmegen,

uitsluitend bereikbaar via de hoofdingang aan het

kerkplein, Prof. Molkenboerstraat 5.

De lezingen beginnen om 19.30 uur; na een

koffiepauze rond 20.30 uur is er tot 21.30 uur

gelegenheid om vragen te stellen en opmerkingen

te maken. De lezingen zijn ook afzonderlijk te

volgen.

De entree bedraagt 7 euro.

Uw vriendenbijdrage stellen we op prijs op

bankrekening NL44 INGB 0000 1456 01

t.n.v. Albertinumgenootschap Nijmegen (ANBI).

Albertinumgenootschap

Voorzitter: Dr. Paul Juffermans

Website: www.albertinumgenootschap.nl

Mail: info@albertinumgenootschap.nl

Folders en informatie

Fons Fisscher, Kloosterstraat 1A

6581 XW Malden, 024-3581963

e-mail: a.fisscher@xs4all.nl

Ans Metz, Jan Brinkhoffplantsoen 33,

6543 KA Nijmegen, 024-3228285

e-mail: AHMMetz1941@kpnmail.nl

Kort allerlei

Huwelijksjubileum Op 1 oktober vierden onze parochianen Bram en

Angela van der Linden hun 60 jarig huwelijksfeest.

Wij wensen hen samen nog veel goede en gezonde

jaren.

KRONIEK

Overleden Gerardus van der Zalm

Op 12 september overleed in zijn woning aan de

Archipelhof de heer Gerardus (Gerard) van der Zalm.

Hij werd 65 jaar geleden geboren in Den Haag. Een

gevoelig en integer mens, die kwetsbaar door het

leven ging. In Breda volgde hij het gymnasium.

Daarna ging hij theologie studeren, misschien als

reactie op zijn strenge opvoeding. Gezien zijn

geestelijke vermogens heeft hij deze studie echter

voortijdig moeten afbreken en lang een beroep

moeten doen op hulpverlening. Maar hij knapte op en

kon zelfstandig wonen. Zijn zussen hebben zich zeer

ingespannen om zijn leven wat te verlichten. Ook

vanuit Effata bestond er langdurig contact.

De heer Van der Zalm leefde sober, en dat hij in 2003

als broeder Tertiaan werd opgenomen in de derde

orde van de franciscanen kan geen toeval zijn. Hij gaf

dat vorm in een soort zelfgekozen kluizenaarschap.

De laatste acht jaren werd de wereld om hem heen

steeds kleiner. Het OBG betekende veel voor hem,

geestelijk en qua ontspanning. Uiteindelijk is hij als

het ware uit het leven weggegleden, zonder

voorafgaand ziekbed. Het afscheid van de heer Van

der Zalm vanuit Effata vond op 19 september plaats

in het crematorium Jonkerbos.

Hermina Jansen

Mevrouw Hermina (Hermien) Jansen overleed op 16

september in de leeftijd van 97 jaar. Zij woonde op

De Wieken in Malden. Zij studeerde Nederlands en

werd docente aan middelbare scholen in Nijmegen, in

ook andere vakken. Maar het gymnasium en

Nederlands hadden haar voorkeur.

Mevrouw Jansen voelde zich zeer aangetrokken tot de

dominicaanse spiritualiteit en bezocht de wekelijkse

vieringen in het Albertinum. Toen dat werd

opgeheven sloot ze zich met een aantal

gelijkgestemden aan bij de Dominicusparochie. Zij

was nogal kritisch over de liturgie in de Dominicus,

vergeleken met die in het Albertinum. Toch bleef zij

tot op hoge leeftijd de Dominicus trouw.

Vier jaar geleden liet haar gezondheid steeds meer te

wensen over. Zij werd daarom opgenomen in

zorghotel Dekkerswald, waar zij ook overleed. Na een

afscheidsviering op 20 september in onze kerk, vond

ze haar laatste rustplaats op de begraafplaats van de

dominicanen aan de Willem Schiffstraat.

Petrus de Bruijn

Op 28 september is onze parochiaan de heer Petrus

(Piet) de Bruijn overleden. Nog maar kort geleden

overleed zijn echtgenote van wie in de Dominicuskerk

afscheid werd genomen. Zij woonden aan de Prof.

Cornelissenstraat. De heer De Bruijn had een

rijwielzaak op de Grote Markt, aan de voet van de

Stevenskerk. Voor die kerk heeft hij zich veel ingezet,

en daar werd op 5 oktober zijn afscheidsdienst

gehouden. Hij werd begraven bij zijn echtgenote op

de begraafplaats Jonkerbos. Ook voor hem is een

gedachteniskruisje opgehangen in onze Mariakapel.

IK VROEG OM KRACHT

Ik vroeg om kracht

en God gaf mij moeilijkheden om mij sterk te maken

Ik vroeg om wijsheid

en God gaf me problemen om me te leren die op te lossen

Ik vroeg om moed

en God gaf me gevaren om te overwinnen

Ik vroeg om gunsten

en God gaf me kansen

Ik kreeg niets waarom ik vroeg

Ik kreeg ALLES wat ik nodig had

(Pater Damiaan)

15

Effata Dominicuskerk

Prof. Molkenboerstraat 7

6524 RN Nijmegen

024-3 65 60 69

IBAN NL 29 ABNA 0436 6614 46

t.n.v. Effataparochie

www.effataparochie.nl

Onderdeel van Stefanusparochie

Berg en Dalseweg 40

6521 JJ Nijmegen

info@stefanus.nl

www.stefanusparochie.nl

Bereikbaarheid

Pastoraal team Effata

Pastor Hans Hamers

hhamers@glazenkamp.net

06 - 19573987

René Klaassen

frklaassen@caiway.nl

024 - 3562968

Parochieadministratie /

Secretariaat

Prof. Molkenboerstraat 7

6524 RN Nijmegen.

van dinsdag t/m donderdag

van 10.00 tot 12.30 uur

024-3656069

post@effataparochie.nl

Voor spoedgevallen buiten

deze uren

Rudie Luiken

06-21547952

Voor uitvaarten afspreken

06-48748727

Colofon

Redactie

Marcel Becker (eindredactie)

Hans Hamers

Elly Heuvel-Versteegen (opmaak)

Anton van der Meer

Betty Smits van Sonsbeek

Kroniek Fons Fiselier

Webmaster Ab Blom

E-mailadres

redactie@effataparochie.nl

Verspreiding parochieblad

Ted Hoyng

Elly Voss 024–8480938

evoss@fo.nl

Activiteiten Agenda

OKTOBER

zondag 27 oktober

12.30 uur

Spirituele film

Dominicuskerk Dagkapel

woensdag 30 oktober 14.00-15.30 uur

Stiltewandeling. Start: Huiskamer Par.Centrum Effata

donderdag 31 oktober 19.00 uur

Spiritueel café DoRe

NOVEMBER

zaterdag 2 november 19.00 uur

Oud Katholieke Kerk Dagkapel

maandag 4 november

19.00–20.00 uur

Bijbelgroep Par.Centrum

Effata-Dominicuskerk

dinsdag 5 november 20.00 uur

Spiritueel café Effata-Dominicuskerk

donderdag 7 november

14.00-16.30 uur

Iconenschilderen

Noordertransept Dominicuskerk

dinsdag 12 november 20.00 uur

Spiritueel café Boskapel

woensdag 13 november 10.00-11.30 uur

Themaviering Dagkapel

zondag 17 november 10.30 uur

Lunch na viering, bijeenkomst met het lokatieteam

maandag 18 november 19.00–20.00 uur

Bijbelgroep Par.Centrum Effata-Dominicuskerk

dinsdag 19 november 12.00–14.00 uur

Lunchen met inspiratie DoRe

woensdag 20 november

19.30 uur

Spirituele film

Boskapel

donderdag 21 november 14.00-16.30 uur

Iconenschilderen Noordertransept Dominicuskerk

dinsdag 26 november

19.30–21.00 uur

Geloven in deze tijd

Huiskamer Effata

zaterdag 30 november 19.00 uur

Oud Katholieke Kerk Dagkapel

DECEMBER

maandag 2 december 19.00–20.00 uur

Bijbelgroep. Par.Centrum Effata-Dominicuskerk

donderdag 5 december 14.00-16.30 uur

Iconenschilderen Noordertransept Dominicuskerk

dinsdag 10 december

14.00–15.30 uur

Recollectie Kerstmis Par.Centr.

Effata-Dominicuskerk dinsdag 10 december 19.30–21.00 uur

Geloven in deze tijd Parochiehuis AntoniusvPadua

woensdag 11 december

10.00-11.30 uur

Themaviering

Dagkapel

Kopij volgend nummer - aanmelden vóór 11 november - inleveren uiterlijk 20 november - volgende aflevering 7 december

Oplage circa 750 exemplaren

OPROEP Wilt u informatie over verhuizing, geboorte, huwelijk en overlijden

doorgeven aan het secretariaat van het parochiecentrum: post@effataparochie.nl

Hartelijk dank voor uw medewerking.

Iemand bij u in de buurt, in de straat: ZIEK? EENZAAM? BEHOEFTE AAN EEN GESPREK?

Meld het bij het pastoraat of bij: Lou Tielkes 024-3226676 a.h.tielkes@fo.nl

Willem Pelser 024-3772146 wpelser@telfort.nl

16

2019 THEMA en viering Voorgangers Muziek

Zondag 27 oktober 30e zondag door het jaar Kees Scheffers Samenzang

Agapèviering Dineke Wilke Françoise Klaassen

10.30 uur Sirac 35, 12-14, 16-18 Thea Stadlander-

Lucas 18, 9-14 Glasz

Zondag 3 november Allerheiligen / Allerzielen Pastor Hans Hamers o.p. Schola

We gedenken de overledenen/Agapèviering René Klaassen Frits Muller o.p.

10.30 uur Apokalyps 7, 2-4. 9-14 Joseph Steenbrink

Matteüs 5, 1-12a

Zondag 10 november 32e zondag door het jaar Ineke van Cuijk o.p. Schola

Diaconale zondag / Agapèviering Josje Kruijsen - Lankhorst Françoise Klaassen

10.30 uur Makkabeeën 7, 1-2. 9-14 Tanja Taale

Lucas 20, 27-38 of 20, 27. 34-38

Zondag 17 november 33e zondag door het jaar Pater Joost Koopmans o.s.a.

Uitvaartensemble UEN

Eucharistieviering Willem Pelser Hans Meek

10.30 uur Maleachi 3, 19-20a Thea Stadlander-

Lucas 21, 5-19 Glasz

Zondag 24 november Christus, Koning van het heelal Pastor Hans Hamers o.p. Schola

Agapèviering Annemie Herinx Françoise Klaassen

10.30 uur Samuël 5, 1-3 Ted Schoof o.p.

Lucas 23, 35-43

Zondag 1 december 1e zondag van de Advent Wim Rigters Schola

Agapèviering Françoise Klaassen Frits Muller o.p.

10.30 uur Jesaja 2, 1-5 Wim Hendrickx

Matteüs 24, 37-44

Zondag 8 december 2e zondag van de Advent Peter Nissen Schola

Diaconale zondag/ Agapèviering Dineke Wilke Françoise Klaassen

10.30 uur Jesaja11,1-10 Thea Stadlander-

Matteüs 3, 1-12 Glasz

Zondag 15 december 3e zondag van de Advent Jan van der Wal Schola

Agapèviering Pieter-Theo Zuurbier Frits Muller o.p.

10.30 uur Jesaja 35, 1-6a. 10 Joseph Steenbrink

Matteüs 11, 2-11

Deze uitgave is financieel mede mogelijk gemaakt door:

De Vinotheek www.vinotheek.nl Klopper & Kramer Uitvaartcentrum Oud-Mariënboom www.KK.nl

Haerkens BV www.haerkens-bv.nl Bloemisterij Het Molentje www.bloemisterijhetmolentje.nl

Gommers Nijmegen BV www.gommers.nl Kookstudio en Catering ‘Uit-Koken’ www.uit-koken.nl

Janssen Repro www.janssenrepro.nl Natuursteenbedrijf G. van Leeuwe b.v. www.gvanleeuwe-natuursteen.nl