Eeuwige gelukzaligheid

Het martelaarschap van Perpetua en

Felicitas in de visie van Augustinus van

Hippo

1.De ontdekking van nieuwe Augustinus-preken

1. De ontdekking van nieuwe Augustinuspreken 12de eeuws handschrift in de

bibliotheca Amploniana, Erfurt Isabella Schiller, overzicht

Augustinus mss. en codices in de voormalige DDR

Authenticiteitsonderzoek Possidius’ indiculum Taal en inhoud Theologische duiding van het

martelaarschap

1. De ontdekking van nieuwe Augustinus-preken

2. Perpetua en Felicitas: passio, acten, Augustinus’ bekendheid met de passio

Wie zijn Perpetua en Felicitas? Enkele eigenaardigheden van de

passio

de ladder van de deugden

Perpetua en Felicitas

Eucharistisch banket De goede herder

Perpetua en Felicitas worden

aangepakt door een wilde

koe

Perpetua en Felicitas

2. Perpetua en Felicitas: passio, acten, Augustinus’ bekendheid met de passio

Wie zijn Perpetua en Felicitas? Enkele eigenaardigheden van de

passio Augustinus’ bekendheid met de

passio Sermo 280, 281, 282 (datering: 400-420) Sermo 159A,11 Ennaratio in Psalmum 47 De animo et eius origine (419/420)

3. 1. Augustinus’ sermoenen ter ere van Perpetua en Felicitas

Jaarlijks op de dies natalis Lectionarium: het martelaarsverhaal Augustinus’ sermoenen 280-282

Talrijke apocalyptische elementen ontbreken Informatie uit twee delen van de passio:

Perpetua’s aantekeningen en het redactionele kader

Verwijzingen naar elementen die wel in de passio, maar niet in de akten terug te vinden zijn

Hoe dienden de martelaren gevierd te worden?

3.2. Gender issues: op zoek naar de theologische werkelijkheid

Hoofdfiguren = vrouwen theologische uitwerking

Heilsgeschiedenis van Adam tot Christus en van Eva tot Maria Perpetua’s visioen over de slang en de ladder Felicitas’ zwangerschap (sermo 281 en sermo 282 auct.)

De geslachtsverandering van Perpetua (vierde visioen) bij Augustinus

Perpetua en Felicitas: beloning die toekomt aan alle martelaren

3.3. Theologische issues: Christus, de imitatio, de Kerk en de verrijzenis Unieke familiariteit met de Heer Concurrerende rol van de vader Imitatio: martelaren als

richtingaanwijzers Bijdrage van de martelaren tot de

groei van de Kerk De lichamelijke verrijzenis

4. Augustinus’ dispuut met Vincentius Victor in De anima et eius origine

4.1. Perpetua’s Dinocrates-visioenen

EERSTE DINOCRATES-VISIOEN Dinocrates komt uit een

duistere plaats Dinocrates probeert uit

een groot bassin water te drinken, maar kan er niet aan

Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker en begreep dat mijn broer er slecht aan toe was’.

TWEEDE DINOCRATES-VISIOEN Dinocrates is gelukkig Dinocrates drinkt

water uit een gouden schaal

Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker. Toen begreep ik dat hij van zijn straf was bevrijd’.

=> Dinocrates is uit zijn lijden verlost door de tussenkomst van Perpetua’s gebed

BIDDEN VOOR DE DODEN HET DOOPSEL

4.2. De discussie in Augustinus’ De anima et eius origineVINCENTIUS VICTOR Niet gedoopten (bv.

Dinocrates, de dief naast Jezus aan het kruis)

Niet-gedoopten kunnen via het paradijs het rijk der hemelen binnentreden

De ziel is lichamelijk (onkwetsbare ziel)

AUGUSTINUS VAN HIPPO

Dinocrates was mogelijk gedoopt; de dief naast Jezus aan het kruis stierf mogelijk de marteldood of werd gedoopt

Al wie geboren is in Adam gaat naar de verdoemenis, tenzij men herboren wordt in Christus

De ziel is geest (spiritus)

Context: Pelagiaanse controverse en concilie van Carthago (418)

Concilie van Carthago (418) Canon 3: Johannes 14:2a ‘in het huis van mijn

vader zijn er vele kamers’ dit wil NIET zeggen dat er een plaats van gelukzaligheid zou zijn voor ongedoopte kinderen in het rijk der hemelen of elders.

Context: Pelagiaanse controverse en het concilie van Carthago (418)

PELAGIANEN

Geen oorsprongszonde

Ongedoopte kinderen konden rust en redding bereiken, ook al was dat dan buiten het rijk der hemelen

VINCENTIUS VICTOR

Oorsprongszonde Ongedoopte kinderen

laat hij toegang tot het paradijs en het rijk der hemelen

<-> Joh. 3:5: ‘Jezus antwoordde: Waarachtig, ik verzeker u: niemand kan het rijk der hemelen binnen gaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest’.

Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen Liturgische context en leerstellig

dispuut Preken 280, 281, 282:

In het kader van de ruimere heilsgeschiedenis van Eva tot Maria

Grotere verworvenheid want fysiek zwakker

Perpetua felicitas of eeuwige gelukzaligheid

Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen Sermo 282 auctum: Navolging van de martelaren Milites Christi // sermo 281,2: Perpetua’s

geslachtsverandering a.h.v. Ef. 4:13 Nieuwe uitleg van Felicitas’

zwangerschap Tweevoudige zwangerschap ~ Eva en

Maria Pijnvolle bevalling en pijnloos martyrium

Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen Geen montanistische elementen Geen benadrukking van

apocalyptische elementen Wel eigen accenten en nieuwe

elementen

Enkele conclusies en afsluitende opmerkingen De anima et eius origine

Vincentius Victor’s leerstellingen gingen verder dan die van de Pelagianen

Passio van Perpetua en Felicitas kan voor Aug. niet dienen als basis voor een theologisch debat.