Eerste - Studio Vers Bestuur | Home...een bijeenkomst waarin software- en websiteontwikkelaars,...

Eerste hulp bij (participatie) gedoe

Eerste hulp bij (participatie) gedoe | 3

Wat goed dat je dit boekje open slaat! Je vindt hierin veel praktische

informatie over ‘Vers Bestuur’: een frisse, open verhouding tussen overheid en

samenleving. Op veel plaatsen in Overijssel is en wordt daar op uiteenlopende

manieren mee geëxperimenteerd. Denk aan bewoners die het gemeentelijk

cultuurbeleid bepalen, de inzet van big data om wijkthema’s te onderscheiden,

of een dorp dat mede-eigenaar wordt van een buurthuis. In dit boekje vind je

een beschrijving van tientallen experimenten zodat je zelf in je eigen context

aan de slag kunt.

Zo reset je gaandeweg je zekerheden en denk je na over de ontwikkelingen

in het openbaar bestuur. En dan vooral over de verhouding tussen bestuur

en samenleving. Je bepaalt of je iets met die ontwikkelingen wilt en zo ja wat

en op welke manier. Of je nu medewerker bij een organisatie bent, raadslid,

bestuurder, initiatiefnemer of betrokkene.

Bij alle projecten in dit boekje speelde Studio Vers Bestuur een rol. Dat is

het Overijsselse netwerk voor professionals binnen overheden, onderwijs-,

kennisinstellingen en bedrijfsleven die het openbaar bestuur willen vernieuwen.

Je leest wat het netwerk je kan bieden en hoe je zelf kunt bijdragen.

Vind je het lastig om te bepalen waar je moet starten? Heb je vragen over wat

in jouw situatie kan helpen? Of wil je eens sparren? Zoek dan contact met de

mensen in het netwerk. Je vindt ze via www.studioversbestuur.nl. We helpen je

graag op weg.

Waar wacht je nog op!?

We wensen je veel leesplezier, inspiratie en een frisse blik!

Beste lezer,

Studio Vers Bestuur is een Overijssels netwerk

van kennis, ervaringen en mensen. Het bestaat

uit professionals bij overheden, onderwijs-,

kennisinstellingen en bedrijfsleven. Zij delen

kennis over nieuwe vormen van samenwerking,

participatie en werkwijzen tussen het openbaar

bestuur en de samenleving. Het netwerk is gestart

als initiatief van de provincie Overijssel vanuit het

programma Eigentijds Bestuur en kent inmiddels

vele betrokkenen in verschillende organisaties.

De deelnemers aan het netwerk leren actief

door (bestuurlijke) experimenten aan te gaan,

goede voorbeelden te volgen en ervaringen te

delen. Dat gebeurt via dit boekje, maar ook op

bijeenkomsten, tijdens persoonlijke gesprekken,

in intervisiegroepen, op de website (www.

studioversbestuur.nl) en tijdens events. Studio

Vers Bestuur is bijvoorbeeld coproducent van het

grootste kennisfestival van Nederland.

In dit boekje nemen we je mee in een aantal

experimenten. Zo krijg je een beeld van de

mogelijkheden en de valkuilen in de samenwerking

tussen inwoners en overheid. We hopen je te

prikkelen om zelf met Vers Bestuur aan de slag te

gaan. Doen!

Volg ons ook via onze nieuwsbrief (meld je aan via

studioversbestuur.nl), LinkedIn (Studio Vers Bestuur)

of Twitter (@VersBestuur, #versbestuur).

Wat is studio vers bestuur?

Eerste hulp bij (participatie) gedoe | 54 | Eerste hulp bij (participatie) gedoe


Thema: Experimenten in en door de raad

De gemeenteraad van Hellendoorn vindt dat

cultuur van ons allemaal is en geeft daarom de

inwoners zeggenschap over het cultuurbeleid. De

Hellendoorners rondden begin 2018 hun cultuur-

visie af. Daar ging een goede voorbereiding aan

vooraf, waarbij de Cultuurcaravaan op verzoek van

inwoners, raadsleden of jongeren op allerlei plek-

ken in de gemeente kwam. In de cultuurcaravan

waren gesprekken over het cultuurbeleid.

Voor ze het cultuurbeleid overdroeg, voerde de

gemeenteraad stevige gesprekken. Wat betekent

het als de verantwoordelijkheid voor beleidskeuzes

écht bij de inwoners ligt? Het mocht geen

eenmalig traject zijn en de gehele raad moest zich

een betrouwbare partner tonen. De slotsom: “Dit

experiment durven we samen aan. De raad gaat

niet na afloop nog over de voorstellen besluiten.

Nee, we nemen de mini-burgerbegroting één op

één over. Mits niet alleen ‘usual suspects’, maar

een brede groep Hellendoorners de besluiten

neemt.”

En zo was er in januari een middag met wille-

keurig uitgenodigde inwoners. In groepen stelden

ze met behulp van een transparante methode (zie

pagina 13) prioriteiten binnen het cultuurbeleid. In

maart 2018 stelde de gemeenteraad de uitkom-

sten van dit traject integraal vast.

Terugkijkend was het een mooi proces met ups

en downs en bleek de mini-burgerbegroting een

goed instrument. De uitdaging is om de energie

het komend jaar vast te houden, de geprioriteerde

voorstellen verder te brengen en begin 2019 een

nóg spetterender CultuurCaravaan festivalweek te

hebben.

‘De gemeenteraad van Hellendoorn heeft lef getoond door zich niet te beperken tot ‘we horen wat inwoners zeggen’, maar ze ook te laten beslissen.’ Joop Hofman — procesbegeleider Mini-Burgerbegroting Hellendoorn

Gemeente Hellendoorn

Cultuur is van ons allemaal


In het experiment ‘Mijn Dorp 2030’ realiseren inwoners van Tubbergen

initiatieven. Ze werken voorstellen uit, waar de gemeenteraad een

besluit over neemt.

De raad voelt bij sommige voorstellen een spagaat: zijn dit wel de

plannen waar bij bewoners behoefte en draagvlak voor is. En aan

de andere kant: kun je als raad voorstellen afkeuren waar een groep

inwoners maanden aan heeft gewerkt?

De raad vroeg zich af of ze vooraf grenzen zou moeten stellen aan

de initiatieven en hoe ze keuzes kon verantwoorden. En ook welke

rol ze kon of moest spelen bij de totstandkoming en beoordeling van

initiatieven. Anders gezegd: hoe geef je inwoners ruimte en behoud

en bewaak je tegelijk de rol van de raad en zorg je voor het algemeen

belang?”

De raadsleden benoemden hun grootste worstelingen en ze verkenden

mogelijke oplossingen en nieuwe werkwijzen.

Studio Vers Bestuur begeleidt de gesprekken over het bestuur dat de

raad wil zijn, hoe ze de dialoog aangaat, welke ‘momenten van moeite’

de raadsleden kunnen verwachten en hoe ze daar dan mee om kunnen

gaan. Kortom: hoe houd je elkaar vast in die ambitie om een modern

en ambitieus bestuur te zijn?

Gemeente Tubbergen

Mijn Dorp 2030: Naar een andere rol van de raad?

De raad van Staphorst leert tijdens een experiment welke nieuwe rollen

volksvertegen woordigers kunnen hebben binnen een faciliterende

overheid. Dat gebeurt rondom de ontwikkeling van de locatie waar

voorheen basisschool De Levensboom stond. Bewoners gaan de invulling

van het terrein bepalen.

De raad heeft in een aantal sessies de spelregels voor het experiment

geformuleerd. Ze zijn concreet en klein gehouden, om ruimte te houden

om te leren. Dat vraagt (zelf-)inzicht en moed van de raad, het bestuur

en de ambtenaren, die samen in een “leer team” zitten. Studio Vers

Bestuur ondersteunt de gemeenteraad in het leerproces en coacht bij de

uitvoering van het experiment.

Gemeente Staphorst

De Lerende Raad en invulling locatie De Levensboom

‘De raad leert, als één club, op een niet-politieke manier boven zichzelf uit te stijgen in een proces dat echt van hén is.’ Lammy Roest — griffier van Staphorst

Wil je vooruit blikken op een proces? Of heb je een deukje

opgelopen in een project?

Blik op Bestuur is een hulpmiddel om zonder blikken of blozen met elkaar in gesprek te gaan over nieuwe manieren

van samenwerking tussen overheid en samenleving.

Verschillende onderwerpen en vraagstukken komen daarbij aan de orde. Zo verruim je samen je

blikveld. En leer je wat dat betekent voor de betrokkenen.

Dit spel is een uitgave van Studio Vers Bestuur

studioversbestuur.nltwitter.com/versbestuur

ontw

erp:

bes

twer

k.nl

ontw

erp:

bes

twer

k.nl


Tools & instrumenten

Raads- en statenleden en vanzelfsprekend ook

ambtelijke organisaties zoeken steeds meer de

verbinding met de samenleving. Daarvoor kennen

we inmiddels allemaal de goede woorden wel, maar

het DOEN in de praktijk is soms nog best lastig en

spannend. In 2017 is daarom de serious game ‘Blik

op Bestuur’ ontwikkeld. Dat gebeurde samen met

raadsleden, statenleden, griffiers, ambtenaren van

gemeenten, waterschappen en de provincie. Het is

een hulpmiddel om met elkaar in gesprek te gaan over

nieuwe manieren van samenwerking tussen overheid

en samenleving.

De serious game blijkt voor veel volksvertegen-

woordigers, bestuurders en ambtenaren een goede

manier om met elkaar te leren en ervaren hoe je

omgaat met een initiatief van buiten. Daarbij helpt het

dat er met een concrete casus wordt gewerkt (een

eigen casus binnen je gemeente of een herkenbare

casus die bij het spel is ‘meegeleverd’) en dat dit

binnen de veilige omgeving van een ‘spel’ gebeurt.

Wil je meer weten over de serious game of wil je dat

we de game een keer bij jou komen begeleiden, neem

dan contact met ons op via www.studioversbestuur.nl

Serious game ‘Blik op Bestuur’

‘Het helpt om met verschillende perspectieven naar een probleem of vraagstuk te kijken.’

‘Goed om door het spel stil te staan bij aspecten waar je normaal gesproken niet aan denkt.’Deelnemers serious game

10 | Eerste hulp bij (participatie) gedoe


Wat kan big data betekenen in de zoektocht naar een eigentijdse

vorm van bestuur? In de gemeente Borne is tijdens een hackathon

naar het antwoord gezocht. Een Hackathon is volgens Wikipedia

een bijeenkomst waarin software- en websiteontwikkelaars,

designers en businessstrategen samen aan een thema werken.

Het doel is dat ze, meestal in 24 uur tijd, een innovatieve en

creatieve oplossing bedenken voor een probleem van een bedrijf.

Bij de hackathon in Borne ging het om het traceren van mensen

die je tijdens een inspraakavond of bijeenkomst weinig of niet

ziet. Waar zijn zij te vinden? Wat houdt hen bezig? Twee dagen

lang gingen whizzkids aan de slag met datasets van gemeente,

politie, brandweer, provincie, CBS en GGD en allerlei gegevens die

ze vonden op social media. De vragen die ze meekregen waren:

— Wat zijn de belangrijkste platforms, communities en media die

de stemming in Borne beïnvloeden?

— Is er op het gebied van leefbaarheid en veiligheid een

relatie tussen verkeersveiligheid, spoor, woonomgeving,

voorzieningen en groen?

— Zijn er binnen de Bornse gemeenschap groepen te vinden die

niet meedoen aan de samenleving?

De uitkomsten waren verrassend. Een combinatie van social

media en geo-informatie leverde een analyse op van thema’s

die op wijk- of straatniveau vaak werden genoemd, zoals

verkeersveiligheid, criminaliteit en jongeren. Een andere

toepassing liet zien op welke sociale netwerken de meeste

inwoners van Borne actief zijn. Dit waren veelal niet de verwachte

of voor de hand liggende kanalen. Deze uitkomsten gaven een

eerste beeld waar de gemeente meer en ook andere mensen zou

kunnen bereiken.

Hackathon Borne

‘De drie teams presenteerden uitzonderlijk goed en gebruikten de datasets op verschillende, innovatieve manieren. De uitkomsten zijn niet alleen voor Borne interessant, maar voor heel Overijssel.’Rob Welten — Juryvoorzitter, burgemeester van Borne

Yijun Wang en Yinong Wang — de winnaars van de hackathon samen met burgemeester Rob Welten van de gemeente Borne.

De inwoners bepalen in Hellendoorn

de inhoud en prioritering van het

cultuurbeleid (zie pagina 7). Het

proces was interessant en leerzaam

voor bewoners, gemeenteraad, de

gemeentelijke organisatie en de betrokken

(maatschappelijke) partners. Een van

de uitdagingen was om te zorgen dat

alle bewoners de ideeën en initiatieven

beoordeelden en niet alleen de ‘bekende

gezichten’. Daarnaast was belangrijk dat

de inwoners bewust een afweging tussen

de initiatieven maakten op basis van

inhoud en geld.

Daarom is tijdens de beslisronde een

mini-burgerbegroting gehouden. Op een

‘tafelkleed’ met alle ingediende initiatieven

konden de deelnemers door muntjes neer

te leggen de prioritering van de initiatieven

bepalen. Aan elke tafel stonden 8

deelnemers met elk 11 muntjes in een per

persoon verschillende kleur. De deelnemers

legden muntjes op initiatieven, maar die

telden alleen mee als op een initiatief

tenminste 12 muntjes lagen van minstens 3

verschillende kleuren. Aan een tafel moest

dus een gesprek plaatsvinden om mensen

te overtuigen. Er werd gediscussieerd,

onderhandeld en er werden muntjes

verschoven om te voorkomen dat ze niet

zouden meetellen. De beslisronde leverde

een prioritering met 3 duidelijke koplopers

op, waarin de aanwezigen zich herkenden.

De mini-burgerbegroting blijkt een

goede methode om met grote groepen

prioriteiten te bepalen, besluiten te nemen

en geld te verdelen.

Mini burgerbegroting Hellendoorn


‘24 uur voor…’ is ontstaan vanuit een project

van De Nieuwe Hanze Unie. Dat is dé plek waar

overheid, mbo- en hbo-onderwijs, ondernemers en

onderzoekers op een ultieme manier samenwerken.

24 uur voor... is een concept om binnen 24 uur

ant woorden te krijgen op ingewikkelde maat-

schappelijke vraag stukken. Uiteenlopende deelnemers

(ondernemers, overheid, experts, onderwijs, anders-

denkenden) dragen mogelijke oplossingen aan

of ontwikkelen concepten. Het team van ’24 uur

voor…’ brengt deze mensen bij elkaar op een

geheime en unieke locatie. Pas op die locatie leren

de deelnemers elkaar kennen en horen ze met welk

vraagstuk zij 24 uur aan de slag gaan.

24 uur voor…

Derde sessie: 24 uur voor UWV

Voor de derde editie (maart 2018) was UWV

opdrachtgever. Het UWV heeft regionaal de ambitie

om het economisch en menselijk kapitaal beter te laten

aansluiten. Te veel potentiële werknemers ontvangen

een uitkering en teveel werkgevers zitten met vacatures

die te lang open blijven staan. Wat vraagt het van het

dienstenpakket van UWV om een match te kunnen

maken tussen vraag en aanbod? Met die vraag zijn

2 studenten en 3 ondernemers 24 uur aan de slag

gegaan in het Enexishuis in Zwolle. Opdrachtgever

én opdrachtnemers waren na oplevering van het

eindresultaat zo enthousiast, dat ze een concreet plan

van aanpak ontwikkelen.

‘Je kan niet innoveren als je blijft praten met mensen uit dezelfde kunst & cultuur-hoek.’Ando Tuininga — na afloop van de tweede ‘24 uur voor…’

‘F labbergasted. Tof wat er in 24 uur gemaakt kan worden.’UWV — ’24 uur voor…’

Eerste sessie: Ander verdienmodel

De eerste ‘24 uur voor…’-sessie was in het Zwolse

Spiegeltheater (april 2017). Deelnemers zochten naar een

ander verdienmodel voor musea, orkesten en theaters.

Hoe kunnen we het totaal anders doen? Waar denken

we niet aan? Wat zijn de mogelijkheden en kansen buiten

de gebaande paden? En hoe kunnen we ruimte blijven

vinden voor het kleine, afwijkende en bijzondere aanbod?

En hoe voorkomen we dat de commercie ons culturele

aanbod bepaalt? Opdrachtgevers waren Zwolse Theaters,

Orkest van het Oosten en Strijkorkest Benjamin Britten.

Tweede sessie: Beweging WOEST voortzetten

Bij de tweede sessie (november 2017) draaide het om de vraag

hoe festival WOEST kan uitgroeien tot een beweging die de

cultuureducatie in de regio Zwolle versterkt. Initiatiefnemers (en

opdrachtgevers) Xplosief en Stadkamer Zwolle gingen aan de

slag met instellingen uit onderwijs, culturele sector en actieve

jongeren. Ze bespraken vragen als: welke samenwerkingsvorm

past hierbij, zowel financieel als organisatorisch? Naast kleine

suggesties en ideeën werd ‘de school of skills’ met een eigen

betaalmiddel als een passende oplossing genoemd. “Wij

zouden hier nooit zijn opgekomen. Ik vind het echt subliem”,

schreeuwde de passievolle festivaldirecteur Rob Bults.



12 Experimenten met Vers Bestuur

In een dapper en geslaagd experiment vroeg

Waterschap Vechtstromen inwoners om ideeën voor

het vrijkomende hout in het Reggedal. Daarmee werden

de inwoners van Enter nauw betrokken bij het kappen

van de bomen.

Een uniek samenwerkingsverband tussen

Rijkswaterstaat, waterschappen, afvalverwerkers en de

provincie Overijssel. Samen leren ze hoe je mensen die

niet van nature betrokken of geïnteresseerd zijn bewust

maakt van het belang om te helpen de IJssel schoon te

houden.

‘Dit gooien mensen dus allemaal in het water... treurig toch!? #plasticsoep. Gelukkig werd dit eruit gevist, maar dat moet toch anders kunnen?’ — twitter bericht

Afvalvangende zeef in gebruik genomen in ZwolleDe Stentor — 24 maart 2018

2 Schone IJsseloevers

1 Hout moet, Houd moed!


Het project ‘Bouw je eigen buurt’ is

opgezet omdat de gemeente Hardenberg

wil weten wat er bij inwoners leeft.

Wat vinden ze belangrijk? Welke keuzes

zouden ze maken als ze hun eigen buurt

mochten inrichten. En hun wijk of dorp

en de gemeente als geheel. De aanleiding

voor het project ‘Bouw je eigen buurt’ is

de omgevingsvisie 2030. In de visie staat

hoe de fysieke leefomgeving er op lange

termijn uitziet. De input van de inwoners

is voor de gemeente Hardenberg heel

belangrijk.

Bewoners konden meepraten en een

papieren of digitale ‘bouwtekening’

maken van hun gewenste eigen

omgeving in 2030. Deelnemers konden

zich uitspreken over zeven belangrijke

thema’s. De resultaten zijn gebundeld en

laten per thema zien welke onderwerpen

inwoners het belangrijkst vinden. De

komende tijd gaat Hardenberg met

de inwoners verkennen wat de input,

in combinatie met te verwachten

ontwikkelingen betekent voor de

omgevingsvisie 2030.

Eerste bouw je eigen buurt avond HardenbergVechtdal Dichtbij — 22 juni 2017

3 Bouw je eigen buurt: Als jij het voor het zeggen hebt, hoe ziet jouw buurt er in de toekomst uit?

Leerlingen van scholengemeenschap Capellenborg ontwerpen met

het spel Geofort (een variant op Minecraft) een veiliger en betere

fietsverbinding tussen Wijhe en Deventer. Ook ervaren ze hoe het

is om raadslid of burgemeester te zijn. Het Slim Fietspad Project is

een initiatief van o.a. architectuurcentrum het Rondeel. Het levert

(naar verwachting eind juli 2018) een advies op van 30 kinderen

aan de gemeenteraad van Olst-Wijhe. De gemeente wil van dit

project leren. Daarom volgt de gemeenteraad een traject om zelf

ook te leren wat voor hen als raad dan een passende nieuwe rol

is qua houding, gedrag, taal, verantwoordelijkheden, loslaten etc.

Een mooie ambitie!

4 Jongeren in Olst-Wijhe adviseren over ‘Slim Fietspad Project’

De aanjagers van Earth Hour Overijssel

ontwikkelen een werkwijze om een

‘zwerm’ mensen (inwoners, ondernemers)

mede-eigenaar van het abstracte thema

‘duurzaamheid’ te maken. Dat gebeurt op een

praktische manier die bij de deelnemers past.

Eerst in 2 gemeenten, toen in 5, nu in 10, op

weg naar alle 25!

5 Earth Hour, Lights Off Earth Hour 2018, Zwolle doet het licht uitRTV Focus Zwolle — 24 maart 2018


Een aantal inwoners van Borne

organiseerde een G1000. Doel

daarvan was om met een grote,

representatieve groep inwoners te

spreken over wat zij belangrijk vinden

voor hun wijk, dorp en gemeente.

Ruim 150 mensen deden mee.

Hoe en wat is Balkbrug in 2025? Een

informele zwerm ‘Bruggenbouwers’

nam het initiatief om samen met

conventionele partners uit het dorp een

eigen dorpsvisie te maken. Dat werd een

intens leertraject met als resultaat een

inspiratiedocument voor de gemeente

Hardenberg en andere kernen.

6 Bruggen-bouwers: hoe past een ‘zwerm’ in het systeem?

‘Hoe meer mensen met leuke ideeën komen, hoe leuker onze community en ‘ons dorp’ wordt!’ De Jonge Bruggenbouwers

G1000 Borne wil politiek inspirerenTubantia — 21 november 2017

Op initiatief van de

burgemeester beslist

niet de politiek, maar

de inwoner over de

vraag hoe Enschede de

overlast van vuurwerk

tijdens de jaarwisseling

zoveel mogelijk kan

beperken.

Bij ‘InBeeld’ helpt een groep vrijwilligers mensen

vanuit hun eigen kracht door financiële-,

bestuurlijke- en organisatorische structuren. Dat

doen ze door koffie te drinken en te luisteren. Het

resultaat is dat een steeds groter wordende groep

mensen InBeeld opzoekt, elkaar daar ontmoet

en verbinding gelegd wordt met de reguliere

instanties. Mensen komen In Beeld in plaats van

Uit Beeld! Hoe krijgt zo’n succesvol initiatief een

plek in de systeemwereld?

8 Enschede: Een burger-besluit vuurwerk

9 InBeeld: sociaal ondernemen in de systeem wereld

7 Borne G1000


Vanaf 2017 is Kulturhus De Marke een dorpshuis

van, voor en door de inwoners van het dorp

Hengevelde. De gemeente ‘liet los in vertrouwen’.

Nu zijn meer dan 200 vrijwilligers mede-eigenaar

van hun dorpshuis, is er veel meer verbinding in

de gemeenschap en laat het gemeentebestuur

zich meer leiden door de bewoners en kiest ze

een vooral ondersteunende rol.

De provincie heeft Bijenbeweging

Overijssel aangesteld. Gedurende

drie jaar ondersteunt en verbindt

de Bijenbeweging bestaande

en nieuwe initiatieven die bijen

beschermen.

11 Bijeen voor de Bij

10 Kulturhus De Marke: sociale vitaliteit door loslaten in vertrouwen

De wijken en buurten in Zwolle hebben input gegeven

voor de muziektheatervoorstelling ‘De Wilde Deerne’.

Deze stadsproductie is een leerproces in het creëren van

verbinding, eigen kracht en ‘een nieuw Wij’. De basis van

de wijken en dorpen komt in de voorstelling samen in

een positieve, energierijke vorm! Helpt dit om zelfbewuste

inwoners zich ook mede-eigenaar van de stad en al haar

maatschappelijke kansen en opgaven te laten voelen?

12 De Wilde Deerne: samen naar een nieuw ‘Wij’ in Zwolle


De rol van Studio Vers Bestuur in deze experimenten

moderator bij het ondersteunenen begeleiden van werksessies—Sparringpartner of coach voor de raad, initiatiefnemer of ambtelijke organisatie—Samen met de initiatiefnemer een concept verder brengen, evalueren en verfijnen—Begeleiden processen voor ambtenaren en bestuur —Het netwerk samenbrengen en ervaringen delen—Ondersteunen bij het ontwerp van processen—Contact bevorderen met deelnemers in het netwerk die nuttige ervaring met een thema hebben


A

B

C

DE

F

G

H

I

JK

L

MN

O

P

Q

R

S

T U

W

W

W

W

WX

Y

Z

A Miniburgerbegroting

HellendoornB Staphorst ‘De Levensboom’C ‘Hout moet, hout moed!’D Tubbergen: door-

ontwikkeling van de raad

E Tubbergen: maatschappelijk

akkoordF Schone IJsseloeversG Gemeente Hardenberg:

omgevingsvisieH Gemeente Zwolle:

participatie omgevingsvisieI G1000 BorneJ G1000 EnschedeK ‘Het Enschede Akkoord’L G1000 Steenwijkerland

M Dinkelland Jongeren-

participatie MijnDorp2030N Olst-Wijhe: Jongeren

en MinecraftO 24 uur voor...P Balkbrug BruggenbouwersQ Borne HackathonR Hardenberg In BeeldS Hengevelde Kulturhus

De MarkeT Natuurvisie OverijsselU Bijeen voor de Bij W Earth HourX Stadsproductie ZwolleY Gebiedsaanpak

Nieuwstraatkwartier AlmeloZ Kennismakingsochtend

‘Eigentijds Bestuur’

@versbestuur

studioversbestuur.nl

Studio Vers Bestuur

Groeiend netwerk van

lerende partners

5Coproducent of

deelnemer opNetwerk van meer dan

10.000

betrokken inwoners

Wat gebeurt er tot nu toe binnen Studio Vers Bestuur?



Vernieuwend besturen is accepteren dat je geen uitgestippeld proces in gaat, daar zijn betrokkenen zich vaak bewust van. Tegelijkertijd is er wel meer aandacht nodig voor het verloop van het proces, kaders, rollen en consequenties.

Wanneer gemeenten, provincies

of andere organisaties anders willen gaan

besturen, spreken ze vaak over ‘loslaten’.

Wat opvalt in een aantal experimenten is dat

‘loslaten’ hier en daar wordt ingevuld zonder met

elkaar van te voren verschillende scenario’s en

handelingswijzen uit te denken. Het beeld is nog

vaak dat het gaat om input ophalen of helemaal

niks meer doen als overheid. Wat betekent

het bijvoorbeeld als je de uitgangspunten voor

cultuur toevertrouwt aan inwoners? Neemt de

raad die uitgangspunten dan volledig over en

wordt het budget als zodanig verdeeld? Wanneer

kan en wil de raad bijsturen? En wat gebeurt

er bij een ongewenste uitkomst? Ambtenaren,

bestuurders, initiatiefnemers en inwoners hebben

daar soms verschillende ideeën over.

Geef met elkaar echt betekenis aan de

Wat is er geleerd binnen Studio Vers Bestuur?

Geen uitgestippeld proces Bepaal met elkaar de betekenis van de gebruikte

woorden en begrippen. Ga er bijvoorbeeld niet zomaar van uit dat jij met ‘loslaten’ hetzelfde bedoelt als je collega, je bestuurder of de initiatiefnemer met wie je in gesprek bent. —Bespreek vooraf verschillende scenario’s en doordenk consequenties. Een organisch proces is prima, maar denk wel vooruit en leer van de ‘momenten van moeite’ (zie ook blz 8) die in veel processen terugkomen. Denk vooruit en leer van elkaar! —Zorg voor een eenduidig beeld vooraf en ‘manage’ verwachtingen, vooral bij initiatiefnemers en inwoners. Zij moeten bijvoorbeeld weten wat de financiële grenzen zijn. Neem tijd voor deze stap en zet liever eerst een (kleine) stap die je kunt en wilt waarmaken (inhoudelijke, qua cultuur, qua politieke context etc.). Beloof inwoners niet dat ze alles mogen beslissen, terwijl er eigenlijk (onbewust) kaders zijn. —Wees helder over de processtappen. Maak afspraken over rollen en verantwoordelijkheden en hoe je elkaar tijdens het proces betrokken houdt. Wil je een nieuw proces aangaan en ervan leren, dan is het niet genoeg om de gemeenteraad af en toe bij te praten. Organiseer leer- en ervarings-momenten. Zo voorkom je onaangename verrassingen aan het eind.

Tips en ideeën


Vernieuwend besturen vraagt ruimte. Ideeën en projecten komen tot stand wanneer voorlopers vrijheid krijgen met rugdekking van bestuurders. Het gaat knellen als je tegen weerstand en bestaande structuren in de organisatie aanloopt.

We zien in de experimenten dat een

kleine groep voorlopers in organisaties

vernieuwend besturen in gang zet. Deze

verandering gaat door verschillende

stadia: uitproberen, kaders verruimen met

rugdekking van bestuur, resultaten laten

zien en breder trekken.

Niet alle organisaties bieden de flexibiliteit

die eigentijds bestuur vraagt. Verkokering

van budgetten zit flexibele inzet van

geld in de weg. Samenwerking wordt

bemoeilijkt door een 9 tot 5 mentaliteit,

regelgeving belemmert de uitvoering

van een project of de Planning &

Control cyclus is zo leidend dat het echt

aansluiten bij buiten steeds vastloopt.

Daarnaast zijn bestuurders zich niet altijd

bewust van hun wisselende rollen.

Steun

binnen eigen

organisatie heb

je nodig

‘Ik doe dit op mijn gevoel, en krijg daar de ruimte voor. Dat vinden collega’s wel eens vreemd. Want het past toch niet binnen mijn takenpakket? Anderen nemen deze ruimte niet zo snel.’Betrokkene Schone IJsseloevers

Wil je kaders verruimen? Pick your battles! Als je op alle punten de strijd aangaat, valt het stil. Maar ga ze ook niet allemaal uit de weg via slimme bypasses, anders verander je niets in het systeem. —Soms helpt het om je traject in eerste instantie klein te houden. Zelfs een beetje onder de radar. Zo creëer je ruimte buiten de formele besluitvormingsprocedures en kan je eerst resultaten behalen.

Tips en ideeën


Volksvertegenwoordigers zoeken hun rol in vernieuwend besturen. Zij zijn graag betrokken en goed geïnformeerd, maar kunnen door tijdgebrek en andere prioriteiten hun rol soms moeilijk invullen. Ze moeten scherp zijn om waar gewenst ruimte te nemen en betrokkenheid of eigenaarschap te tonen.

We zien binnen de experimenten dat volks-

vertegen woordigers behoefte hebben aan tijdige

betrokkenheid en een eerlijk verhaal. Deel niet

alleen succesverhalen, maar ook ervaringen uit het

veld en dilemma’s. Dit vergroot de betrokkenheid.

Volksvertegenwoordigers worstelen met het grote

aantal bijeenkomsten en initiatieven waar ze

intensiever aan mee willen doen, maar waarvoor

ze vaak geen tijd hebben. De experimenten maken

duidelijk dat ook volksvertegenwoordigers vroegtijdig

moeten stilstaan bij wat ze willen loslaten. En op

welke momenten in het proces ze inbreng willen

hebben.

Volksvertegen-woordigers zijn zoekende maar ook moeilijk te vangen

“Kom met voorbeelden ‘uit de klei’, laat volks-vertegenwoordigers zien en meebeleven wat er wordt gedaan en bereikt in concrete opgaven.” Statenlid

Het is een uitdaging om hierbij breder te kijken dan naar

de formele structuren van commissies, raadsvergaderingen,

moties en opdrachten aan een college. Een zoektocht dus

naar de passende rol van de volksvertegenwoordiger.

Tips en ideeën

“We kunnen als raads lid toch niet naar bewoners-bijeenkomsten gaan. Als we daar zijn, wekken we verwachtingen en hebben we aan het eind de handen niet meer vrij om te beslissen wat we als raad van een voorstel vinden. Aan de andere kant krijgen we nu ook wel eens voorstellen voorgelegd waar inwoners maanden aan gewerkt hebben en die eigenlijk niet aansluiten bij de problematiek waarvan we weten dat die in een kern aan de orde is. Dat voelt niet altijd lekker, maar hoe moet het dan wel?” Raadslid

Wees als volksvertegenwoordiger alert. Maak duidelijke afspraken over je betrokkenheid en rol gedurende het proces. Die rol kan op verschillende momenten anders zijn. —Nieuwe raads- en statenleden gaan te veel op in bestaande structuren. Laat hen bij inwerk-programma’s kennismaken met vernieuwend besturen binnen en buiten de structuren!


Vaak komt betrokkenheid uit dezelfde groep maatschappelijk betrokkenen. Dat is zeker bij abstracte, beleidsmatige onderwerpen het geval.

Hoe bereik je de groeiende groep (nu gemiddeld ruim

65 %) inwoners die normaliter niet deelneemt aan

officiële inspraakmomenten en/of informatieavonden

als een project of opgave niet direct aan hun achtertuin

grenst? Hoe bereik je de zwijgende meerderheid?

Te vaak denken we dat de rest gewoon niet wil, maar

dat is een misverstand. De meeste mensen zijn zeker

wel betrokken en willen iets doen, maar niet perse op

de manier waarop we ze als overheid meestal vragen.

Dat is meestal om tijdens een inspraakavond of in een

werkgroep mee te denken of mee te ontwerpen rondom

een bepaalde (beleids)opgave. Dat zorgt voor twee

problemen: we spreken alleen mensen die energie krijgen

van ‘denken’ en in taal presenteren we ons als eigenaar

van de opgave. Want je vraagt anderen mee te denken...

met jou. Het is dus zaak zowel in taal als in (participatie)

Bereik de zwijgende meerderheid

vormen het directe menselijke contact aan te gaan en

te schakelen in wat je kunt bieden aan zowel denkers,

doeners en verbinders (3 menstypen). Denken over de

openbare ruimte in een wijk is prima. Er zijn vast mensen

die mee willen doen. Maar spreek je iemand die liever

samen met zijn buurman geveltuintjes gaat aanleggen, dan

moet je daar iets mee doen. Wat hebben zij nodig? Een

aantal zakken potgrond? Duidelijkheid of er geveltuintjes

kunnen bij hen in de straat? Vind dit uit. Maar neem het

idee niet over in je eigen overkoepelende proces.

Dit vraagt naast een bewustere keuze voor de juiste vorm

en taal ook een andere rol van (overheids)professionals en

een daarbij passende houding en gedrag. Menselijkheid,

het echte gesprek aangaan en een bepaalde lenigheid

om te kunnen schakelen tussen de systeemwereld en de

leefwereld van inwoners.

Bij het experiment ‘Hout Moet, Houd Moed’ lukte dat,

de jongste deelnemer was 6, en de oudste in de tachtig.

Brede, positieve betrokkenheid van het hele dorp Enter

en 26 mooie initiatieven waren het resultaat. Maar wel na

een proces van bijna een jaar om iedereen in het dorp de

kans te geven zich eigenaar te voelen en ook echt mee te

mogen beslissen. Bij de G1000 in Borne en Enschede is

geprobeerd frisse deelnemers te bereiken via social media,

kranten en uitnodigingen. Zo vertelden bewoners in de

krant hoe zij de toekomst zagen. En in Hengevelde gingen

‘ronselaars’ op pad om vrijwilligers persoonlijk te laten

voelen dat het Kulturhus ook van hen is. Waar de aanpak

in Borne en Enschede nog vrij traditioneel de bekende

groepen bereikte, lukte het in Hengevelde veel beter om

via het directe contact anderen te bereiken. Het een is niet

beter dan het ander, als je maar een keuze maakt die past

bij je doel en wie je wilt bereiken.

Sleutels bij het bereiken van zwijgende betrokkenen zijn: Echtheid, Openheid, Gezond Verstand, Vertrouwen, Respect, Lef en vooral: help hen het zelf te doen en beslissen!


Ga de straat op en zoek persoonlijk contact met inwoners.—Zorg in het ‘systeem’ dat de mensen ook daadwerkelijk ergens mede-eigenaar van mogen zijn! Help het bevoegd gezag los te laten, bij onderwerpen die zich daarvoor lenen!—Zorg dat je in taal en vorm zowel denkers, doeners als verbinders aanspreekt. Doeners gaan liever niet in een taakgroep zitten die wekelijks mee DENKT over een bepaalde opgave. —Deel de feiten! In taal en op manieren die aansluiten bij de verschillende belevingswerelden. Gebruik daarvoor juist ook ongebruikelijke partners. Winkels, scholen, sportclubs, skateboarders, duivenfokkers, speeltuinverenigingen; blijf niet hangen bij de buurt-, dorps- of wijkraad.—Bespreek met elkaar wie welke rol heeft en hoe die wordt ingevuld. Wat verwacht je van elkaar?—Betrek mensen zo vroeg mogelijk. Help ze hun eigen proces te ontwerpen en uit te voeren waar dat kan. Zo kunnen ze meedenken over de thema’s die moeten worden aangepakt. Alleen dan krijg je het noodzakelijke gevoel van mede-eigenaarschap. —Vertaal abstracte beleidsmatige onderwerp/thema’s naar de nabije belevingswereld van mensen, vooral in een taal/communicatie die bij hen past.

Tips en ideeën

“Bij het vinden van vrijwilligers, kartrekkers, deelnemers is persoonlijk contact en het aanspreken van mensen cruciaal.” Experiment Hengevelde- Kulturhus



Stel: Je kiest voor een ‘eigentijdse’ aanpak. Je wilt experimenteren met een andere manier van (het inrichten van) participatie. Hoe doe je dat?

Recept voor participatie processen

In dit receptenboekje vind je ingrediënten voor

geslaagde participatieprocessen. Het is geen heilige

graal en er leiden zeker meer wegen naar Rome.

Maar het geeft je wel houvast waar je dat nodig

hebt/prettig vindt. Zie het vooral als een kapstok met

haakjes die je helpen iets WEL voor elkaar te krijgen in

plaats van ontmoedigende mitsen en maren.

Neem dus vooral de tips en aandachtspunten mee die

voor jouw proces/situatie van belang zijn. Je hoeft niet

alle vragen die we stellen uitgebreid te beantwoorden.

Houd het vooral praktisch en behoud de snelheid in

het proces. Vergeet niet dat inwoners vaak geholpen

zijn met kleine acties.

Bij elke stap in de recepten staat een bereidingstijd. Dit

geeft je indicatie van de tijd die je nodig hebt om een

stap uit te voeren.

Het receptenboek bestaat uit twee delen: een voor

het burgerparticipatie-spoor en de tweede voor

het overheidsparticipatie-spoor. Elk spoor kent vijf

onderdelen: de basisingrediënten, het voorgerecht,

het tussengerecht, het hoofdgerecht en natuurlijk het

toetje.

Toelichting

Maak jij ‘jouw’ recept tot een succes? Start in ieder geval met een positieve houding. Hierbij wat inspiratie...

Makkelijk denken is moeilijker dan je denktWim Dolle — OMDENKEN

heb je een probleem? nee

neeja

ja

kun je er iets aan veranderen?

maak je geen zorgen

bron — OMDENKEN



burgerparticipatie • start bij de overheid• burger als participant• overheid als initiatiefnemer• gedacht vanuit beleid• wijkniveau of hoger

overheidsparticipatie• start bij de burger• burger als initiatiefnemer• overheid als facilitator• gedacht vanuit mogelijkheden• wijkniveau of lager

Om welk type participatie gaat het en welke rol past daarbij?

Het verschil Spoor burger-partici-patie

BasisingrediëntenVoorbereidingstijd — 15 min

Kansrijke onderwerpen voor burgerparticipatie

1. de mening van inwoners wordt gevraagd2. inwoners kunnen keuzes maken over

bijvoorbeeld budgetten of de uitvoering van taken

3. inwoners kunnen een deel van het project uitvoeren

1. Bepaal welk vraagstuk er speelt en of er

ruimte is voor participatie (Aanleiding en historie,

probleem en doelstelling, stakeholders, formele rol-&

bevoegdheid van de organisatie)

2. Bepaal de fase waarin het vraagstuk zich

bevindt en wat dit betekent voor de ruimte in

het participatieproces (Agendavorming, beleid,

besluitvorming, uitvoering, evaluatie)

3. Stel het doel van het participatieproces vast

(Draagvlak vergroten, kwaliteit verhogen of een

combinatie)

4. Stel vast hoe in jouw organisatie wordt

omgegaan met participatie. (Veel ruimte, beleid,

visie, standpunten van raad, college en organisatie).

De basisingedriënten zijn bedoeld als een kort checklijstje voor jezelf. Heb je het vraagstuk voldoende helder?

Je wilt experimenteren met een andere manier van (het inrichten van) participatie. Maar hoe dan?



Heb je genoeg inzicht in de standpunten van de Raad, college en de ambtelijke organisatie?

1. Welke mogelijkheden heb je om bij dit thema

een andere aanpak te kiezen. Is er bijvoorbeeld

een motie ingediend die kansen biedt of is er een

wethouder die op dit thema kansen ziet voor

participatie.

2. Is er gezamenlijke steun vanuit organisatie,

B&W en de gemeenteraad. Zo nee, zie je kansen

om die te creëren? En: Is het ‘echt’ nodig? (Je kunt

het proces starten zonder een enthousiast ambtelijk

apparaat, maar met een gemotiveerde wethouder. Bij

succes volgen er vanzelf mensen;)).

3. Is er een expliciete uitspraak over de mate van

betrokkenheid en invloed (participatieladder). Zijn

de consequenties van die keuze besproken? Dat kan

aan de hand van een casus met een aantal mogelijke

scenario’s. De raad heeft bijvoorbeeld aangegeven dat

inwoners het cultuurbeleid bepalen. Betekent dat ook

dat zij mogen bepalen dat de schouwburg dicht gaat?

4. Doelgroep: Welke (groepen) inwoners zijn

betrokken. Waarom zij? Is het belangrijk dat de

bewoners representatief zijn voor een onderwerp.

Hoe verhoudt zich dit tot de rol van de raad

(volksvertegenwoordiging) en het standpunt dat de

raad hierover heeft.

5. Haalbaarheid: Zijn er voorwaarden/criteria/kaders

gesteld aan het resultaat (termijn, financieel, juridisch,

inzet van personeel, etc.)? Speelt aansprakelijkheid een

rol? Welke reguliere werkafspraken en regels bepalen/

sturen/knellen mogelijkerwijs? Wat vraagt het om

hiervan af te wijken?

6. ...

VoorgerechtVoorbereidingstijd — 1 tot 4 uur geschikt voor — 2 tot 6 personen

Het voorgerecht bereid je voor met collega’s/betrokkenen in je eigen organisatie.

Soepje?

Is de keuze voor een andere invulling van het participatieproces een gezamenlijke keuze van de betrokken partijen/organisaties?

1. Verwachtingen: Hebben alle betrokkenen dezelfde

verwachtingen over het participatieproces? Het

gaat onder meer om het doel, de trede op de

participatieladder en de consequenties daarvan en de

rollen van organisaties en de bijbehorende bijdrage.

2. Belangen: Wat zijn de belangen van de verschillende

partijen? Wat is het algemene belang?

3. Rollen: Wat zijn de rollen van de partners. Wijzigen

deze rollen in verschillende fase van het traject en

wat spreek je hierover af? Welke formele rol hebben

de betrokken organisaties? Wie is eigenaar van

(onderdelen van ) het traject. Wat betekent dat voor

acties en verantwoordelijkheden?

4. Procesafspraken: Kunnen betrokken partijen

ingrijpen. Welke interventies zijn mogelijk. In welke

situatie/op welk moment is ingrijpen mogelijk of

gewenst?

TussengerechtKaders stellen voordat je echt startVoorbereidingstijd — 1 tot 4 uur geschikt voor — 2 tot 10 personen

Het tussengerecht bereid je voor met alle betrokken partners, mits je een traject ingaat met partners natuurlijk.

Misschien wil je zelf nog een ingrediënt toevoegen?


Wat communiceer je bij de start en tijdens het participatietraject met inwoners? Denk bijvoorbeeld aan kaders die je meegeeft:

1. Hebben zij de volledige vrijheid om te bepalen wat er

gebeurt of mogen ze alleen keuzes maken over bepaalde

thema’s of een bepaald deel van het budget?

2. Neemt de gemeenteraad de keuzes van bewoners

volledig over?

3. Is er ruimte om de inwoners ook verantwoordelijkheid

in de uitvoering te geven (als het om een beleidsvraag

gaat)?

4. Wat ga je doen met de input/ideeën/acties van

inwoners die worden uitgevoerd en/of bedacht? Wat is

de rol van ‘jouw’ organisatie daarin en specifiek jouw

eigen rol?

5. Wat kan echt NIET? Wees hier helder over. (Bijv. i.h.k.v.

cultuur staat het feit of de schouwburg blijft bestaan echt

niet ter discussie).

6. ...

Waar moet je op letten vanuit je eigen organisatie/jouw eigen rol?

1. Ga even terug naar het oorspronkelijke doel. Geldt

dat doel nog steeds en zit je dan op de juiste weg?

2. Is er nog steeds gezamenlijk commitment vanuit

de raad, het college en de ambtelijke organisatie? En

verloopt het proces in lijn met de gemaakte afspraken?

Zorg dat je knelpunten en belemmeringen z.s.m.

bespreekbaar maakt.

3. Hoe ervaren de inwoners de betrokkenheid van

jouw organisatie?

4. Kun je mooie koppelingen maken in de fasering/tijd

of door mensen te koppelen. Denk aan het verbinden van

fysieke en sociale projecten.

HoofdgerechtVoorbereidingstijd — nader te bepalen met elkaargeschikt voor — 2 tot 200 personen

Bij het hoofdgerecht ga je echt aan de slag! Hoe het particpatietraject met inwoners is ingericht is maatwerk maar er zijn zaken waar je in ieder geval rekening mee kunt houden…

Misschien wil je zelf nog een ingrediënt toevoegen?

Wat je kan bespreken met alle betrokkenen:

1. In hoeverre zijn jij en de betrokken

collega’s, het college, de raad en de

inwoners tevreden over de gekozen

participatievorm? Paste deze vorm bij

het doel wat je vooraf hebt bepaald?

2. Wat zijn de grootste

succesfactoren geweest? Wat

zou je een volgende keer hetzelfde

doen?

3. Wat zijn de grootste leerpunten

geweest? Wat zou je een volgende

keer anders doen?

4. Wat heeft je het meest positief

verrast en met wie ga je dat delen?

Wat je kan bespreken met alle intern betrokkenen:

1. In hoeverre hebben reguliere

werkafspraken en regels invloed

gehad in dit traject (bepalend/

sturend)? In hoeverre bleek afwijken

mogelijk/noodzakelijk en wat was

daarvoor nodig?

2. In hoeverre droeg de rolverdeling/

invulling bij aan het realiseren van

de resultaten?

3. In hoeverre stimuleert of beperkt

de organisatiecultuur de

vernieuwing in dit traject of zelfs

breder? Wat wil je met je collega’s

anders organiseren met het oog op

volgende participatieprocessen?

4. Hoe kun je jouw/jullie ervaringen

binnen dit traject delen binnen en

buiten jouw organisatie?

NagerechtVoorbereidingstijd — 2 uur geschikt voor — 2 tot 10 personen

Het nagerecht is bedoeld om (tussentijds) te evalueren, hoe loopt het/is het gelopen? Kies of je deze stap intern uitvoert, met inwoners of allebei en of je dat op hetzelfde moment doet.


Stel: Er komt bij jou een vraag of idee binnen van een inwoner, een groep inwoners, een (buurt)organisatie.

Je wilt iets betekenen voor deze mensen/deze persoon. Welke haakjes kun je gebruiken om het WEL mogelijk te maken en hoe dan?

Spoor overheids-partici patie

BasisingrediëntenVoorbereidingstijd — 1 uur

Welke kennis over dit vraagstuk heb ik nodig en (bijvoorbeeld via collega’s) al in mijn bezit?

1. Wat is de aanleiding en de historie rond dit

vraagstuk

2. informatie over de doelgroep, het gebied en de

relatie van de doelgroep met jouw organisatie

3. Eerdere gesprekken met de initiatiefnemer(s) over

de plannen/dit vraagstuk? Wat is er besproken?

4. welke formele rol-& bevoegdheid heb je als

organisatie op dit thema?

De basisingedriënten zijn bedoeld als een kort checklijstje voor jezelf. Heb je het vraagstuk voldoende helder?

Stel: Er komt bij jou een vraag of idee binnen van een inwoner, een groep inwoners, een (buurt)organisatie. Je wilt iets betekenen voor deze mensen/deze persoon. Hoe kun je helpen het idee mogelijk te maken?



Hoe kijk je met elkaar naar dit vraagstuk en deze initiatiefnemer(s)?

1. Wie stelt de vraag/heeft het idee? Gaat het om (een)

inwoner(s), een belangorganisatie of een professionele partij?

2. Wat is overwegend de motivatie van de (groep)

initiatiefnemers? Waarom willen ze aan de slag met dit

vraagstuk/vinden ze dit belangrijk? Wat drijft hen?

3. Wat betekent deze motivatie voor de relaties met

andere buurtbewoners/organisaties? (Inventariseer zowel

kansen als risico’s)

4. Wat vraagt een initiatiefnemer eigenlijk? Gaat het

om geld, kennis, ruimte in (gemeentelijk) beleid, een vaste

contactpersoon of inzet van jouw netwerk. Kun je hierin

meedenken en/of meedoen?

5. Met welke organisaties en instanties werken zij al

samen en met welke zou samenwerking volgens jou ook

nuttig zijn?

6. In hoeverre hebben alle betrokkenen (initiatiefnemers én

overheid) bij aanvang dezelfde verwachtingen? Heb je dit

expliciet besproken?

7. Zijn er al ideeën over een aanpak? In hoeverre is die

aanpak gezamenlijk besloten met de betrokken partijen en

is er bewust stilgestaan bij de risico’s die deze aanpak met

zich mee brengt? Kun je de initiatiefnemers nog helpen in

die aanpak (bijv. d.m.v. kennis, als sparringspartner, lobbyist

binnen je eigen organisatie, verbinder met andere initiatieven)

8. Is bewust stilgestaan bij verschillende mogelijke scenario’s

die volgen uit de beoogde aanpak? Zijn deze actief verkend,

en zo ja, door/met wie?

9. Hebben de initiatiefnemers voldoende het gevoel dat ze

worden gehoord en dat er serieus wordt gereageerd op wat

ze doen?

10. Hoe erg is het als een initiatief mislukt? Bewoners

willen bijvoorbeeld zelf een geveltuin onderhouden, maar dat

versloft. Misschien moet je als gemeente de geveltuin weer

opheffen. Intussen is er misschien wel energie in de buurt

ontstaan en heeft het sociaal team ingangen gekregen.

VoorgerechtVoorbereidingstijd — 1 tot 4 uur geschikt voor — 2 tot 6 personen

Het voorgerecht bereid je voor met collega’s/betrokkenen in je eigen organisatie.

type initiatiefnemers

by the heart by the

hands

by the head

Welke rol neem je in dit vraagstuk in? Ga uit van vier basisrollen:

1. Loslaten. Het initiatief past niet in de ambitie en

doelen van jouw organisatie en je neemt als organisatie

geen deel aan het traject/proces. Wel geef je wellicht

aandachtspunten mee in de gesprekken die je hebt

gevoerd.

2. Stimuleren. Je stimuleert een inititatief, creërt ruimte waar

dat nodig is maar hebt verder geen rol in het traject/proces

dat de initiatiefnemers doorlopen

3. Faciliteren. Je faciliteert het initiatief door de

initiatiefnemers iets te bieden. Dit kan in de vorm van geld,

kennis, de inzet van mensen, een netwerk of fysiek.

4. Co-produceren. Je wordt mede-eigenaar van het initiatief

Welke vragen zijn van belang bij het bepalen van je rol?

1. Past het initiatief bij de doelen en ambities van jou

en/of jouw organisatie?

2. Past het initiatief bij de politieke agenda van de

gemeenteraad/het college?

3. Staan raad, college en organisatie achter het

participeren? Is er eenzelfde beeld van wat dat dan

inhoudt, en wat dat vraagt van ieders rol op elk moment?

4. Zijn geld/middelen/capaciteit voldoende om de juiste

bijdrage te leveren in dit proces? Wil/kan/is het nodig dat de

gemeente de initiatiefnemers ondersteunt met middelen,

faciliteiten, tijd e/o vaardigheden?

5. Kunnen andere organisaties buiten de gemeente

de initiatiefnemers ondersteunen met middelen,

faciliteiten, tijd e/o vaardigheden?

6. Hoe kan flexibele ondersteuning er uit zien?

7. Zijn er andere organisaties met natuurlijke partners

(met specifieke kennis en ervaring over het thema) voor het

initiatief?

8. Wat zijn binnen en buiten de eigen organisatie creatieve

oplossingen om initiatiefnemers te helpen zoeken naar

(bijvoorbeeld) geld?

TussengerechtVoorbereidingstijd — 2 tot 4 uur geschikt voor — 2 tot 10 personen

Het tussengerecht richt zich op de vraag: ‘Welke positie neem je als organisatie in, in dit vraagstuk?’

Let bij deze stap op het type initiatief in relatie tot de snelheid van je reactie. Kan het bijvoorbeeld helpen om wat handgeld te organiseren op korte termijn?


Algemene aandachtspunten:

1. Wees je bewust van je rol. Kies je voor ‘stimuleren’

of ‘faciliteren’, neem dan het initiatief niet over. Je

rol kan veranderen in een verdere fase. Afhankelijk

van je rol kunnen de volgende aandachtspunten van

toepassing zijn:

Houding en gedrag:

1. Handel vanuit de houding ‘het kan wel!’ Je vervult

daarmee geen rol maar handelt volgens deze filosofie.

2. Houd je aan je afspraken. Practice what you

preach!

3. Heb aandacht voor het onderlinge contact. Zorg

dat je contact onderhoudt op een manier die past bij

de rol die je hebt gekozen.

4. Bespreek zaken die stroef lopen snel in een

persoonlijk contact.

5. Kom niet te snel met ondersteunend beleid.

Zorg voor een praktische benadering van knelpunten.

Kijk of je vanuit het standaardbudget meerwaarde

kunt realiseren.

6. Sluit zoveel mogelijk aan bij de motivatie van

initiatiefnemers

7. Hebben initiatiefnemers energie? Zorg dan dat

ze snel resultaat kunnen boeken, dan blijven ze

enthousiast. Het is natuurlijk afhankelijk van je rol wat

je hierin kunt betekenen.

8. Breng waar nuttig inwoners, organisaties en

vergelijkbare initiatieven met elkaar in contact.

Stimuleer initiatiefnemers om van andere initiatieven

te leren. Leg verbindingen met andere initiatieven en

andere buurtbewoners die kunnen helpen.

9. Zoek voor initiatieven koppelingen tussen

beleidsvelden, zoals fysiek en sociaal.

HoofdgerechtVoorbereidingstijd — nader te bepalen met elkaargeschikt voor — 2 tot 200 personen

Als je hebt gekozen voor de rol stimuleren, faciliteren of co-produceren zijn de volgende aandachtspunten van belang in de uitvoering.

Let op: de aandachtspunten zijn van toepassing afhankelijk van je rol.

Afspraken met initiatiefnemers:

1. Wees duidelijk over regelgeving die

beperkingen oplevert voor bewonersinitiatieven.

Bepaal vooral welke regels toepassing zijn (wat is

uitlegbaar vs wat is nou eenmaal beleid?).

Interne afspraken:

1. Zorg voor vaste contactpersonen vanuit jouw

organisatie (eventueel samen met andere instanties)

2. Bevorder bij collega’s een flexibele toepassing

van regels en procedures. Doe bij structurele

problemen een beroep op het management van je

organisatie

3. Zorg voor intercollegiaal overleg tussen

collega’s die veel te maken hebben met

bewonersinitiatieven, om barrières te slechten en te

bevorderen dat ze elkaar aanspreken op rigiditeit en

willekeur

4. Laat procedures, planning van vergaderingen en

beschikbaarheid ondersteuners optimaal

aansluiten op beschikbaarheid van de

initiatiefnemers.

5. Maak heldere afspraken over de rol van B&W

en de gemeenteraad bij inwonersinitiatieven.

Doe dat zeker bij coproductie-projecten. B&W en

de raad gaan niet overal meer over…

6. Ondersteunende professionals kunnen

rekenen op back-up vanuit hun organisatie of

ze durven de ruimte te nemen.

7. De bevoegdheden van medewerkers bieden

voldoende ruimte om in te kunnen spelen op

initiatieven

8. Zorg voor voldoende ‘werkruimte’ voor

de ondersteuners en wees aanspreekbaar bij

knelpunten

Nog geen eenduidig intern beeld/beleid of geregelde bevoegdheden is geen excuus om te wachten. Doe vooral wat al wel kan (en wees niet te bang!)


Wat je kan bespreken met alle betrokkenen:

1. In hoeverre is de initiatiefnemer

tevreden?

2. In hoeverre zijn jij en de betrokken

collega’s, het college, de raad en

andere inwoners tevreden?

3. Wat zijn de grootste succesfactoren


keer hetzelfde doen?

4. Wat zijn de grootste leerpunten


keer anders doen?

5. Wat heeft je het meest positief

verrast en met wie ga je dat delen?

6. Hoe delen we de geleerde lessen

in- en extern en zorgen we dat we

ons in dit samenspel bewust verder

doorontwikkelen en de volgende stap

zetten?

NagerechtVoorbereidingstijd — 2 uur geschikt voor — 2 tot 10 personen

Het nagerecht is bedoeld om (tussentijds) te evalueren, hoe loopt het/is het gelopen? Kies er bewust voor met welke betrokkenen je deze stap uit voert.



Ruimte voor frisse ideeën

deel jouwideeën via

www.studioversbestuur.nl



Bedenk wie binnen jouw organisatie het project of de werkzaamheden ‘trekt’, zodat je zaken goed kunt borgen Experiment Hellendoorn


Kun jij alle verborgen woorden vinden?

ANDERS

COPRODUCEREN

FRIS

INFORMEREN

LOSLATEN

REGISSEREN

STIMULEREN

BESTUUR

DELEGEREN

GEDACHTE

INSPREKEN

OVERHEID

REGULEREN

VERS

BURGERINITIATIEF

FACILITEREN

GEWAAGD

LEF

PARTICIPATIE

SAMENWERKEN

ZELFBESTUUR

Deze woordzoeker is gemaakt op WoordzoekerMaken.nl


Bouw tijd en ruimte in om flexibel te kunnen zijn en raak niet in paniek door onverwachte situaties’ Experiment Hellendoorn


ei management


‘Denk als raadslid niet bij initiatieven: Past dit binnen bestaand beleid? Of: hoe kunnen we dat er in passen? Nee! Hier zijn mensen die met een leuk plan komen, hoe kunnen we ze ondersteunen? Dat wil niet zeggen dat je bij elk plan automatisch moet zeggen ‘dat is goed’. Maar soms kun je als raadslid ook de vraag stellen: Moeten we dat niet sturen? Moeten we reguleren, faciliteren? Dat is anders dan: Wij maken het beleid en wij gaan jullie daar bij betrekken. Nee, ga eens gewoon kijken: Wat gebeurt er in die samenleving en wat voor aanvullende rol kun je als overheid spelen? Marcel Boogers — bijzonder hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur

Wat versta jij onder Vers Bestuur?


1+6

2

34

5

7+13

8

9

10

11

12

14+19

15

16

17

18 20+82

2122

23

2425

26

27

28

29

30

31

32

3334

35

36

37

38

39

41

4243

44

45

46

40

47

48

49

50

51 52

53

54

55

56

60

64

57

59 61 58

626365

66

67

68

69

70

71

72

73

74

7576

7778

79

80

81

Studio Vers Bestuur verbindt


Bepaal of een methodiek past bij de lokale situatie en je doel. Het concept G1000 kent strenge regels, die niet altijd bij de context in Borne pasteExperiment G1000 Borne


De mensen die bij de gemeente werken? Weet je, dat zijn ook maar gewoon mensen. Als je daar concreet maakt wat je wilt en met wie, dan is dat helemaal niet zo spannend. En als zij de taal kunnen spreken die de inwoner begrijpt, kom je samen een heel eind’Paola Starink — aanjager en inwoner van de wijk Voorstad (Deventer)



Bedenk hoe je de energie vasthoudt. Toen de G1000 liep was er veel energie. Ga daar goed mee om en geef het een vervolg. Houd anderen betrokken, ook als ‘jouw’ doel bereikt is Experiment G1000 Borne


‘Men zegt wel eens ‘die burger moet beter bij de overheid worden betrokken’. Dat vind ik eigenlijk raar. De overheid moet zich beter in de samenleving vertegenwoordigen, moet zich beter in de samenleving laten zien’Rob Welten — Burgemeester Borne



Zorg voor voldoende snelheid in het proces. Je bent bezig met een experiment en daardoor duurt het soms wat langer om zaken goed te organiseren. Duurt het sommige doeners te lang, dan haken ze afExperiment Hellendoorn


Vraag vrijwilligers ‘wat zou jij willen doen?’ in plaats van ‘we hebben dit nodig, kan jij dat niet doen?’ Realiseer je dat je niet alleen op vrijwilligers kunt bouwen. Zorg dus voor een goede planning en kartrekkersExperiment Hengevelde -

Kulturhus


Het helpt als ‘de juiste mensen’ achter een experiment staan. Zij zijn ambassadeurs en presenteren het project als een goed voorbeeldExperiment Schone IJsseloevers


Houd het simpel en blijf praktisch. Professionals hebben de neiging te ingewikkeld te denkenExperiment Schone IJsseloevers

126 | Eerste hulp bij (participatie) gedoe Eerste hulp bij (participatie) gedoe | 127

Contactgegevens kernteam Studio Vers Bestuur

Gerlinda Tijhuis

[email protected]

06 - 42 65 25 11

Loes Dijkhuis-Alferink

[email protected]

06 - 24 49 92 46

Simone van Rooij

[email protected]

06 - 10 79 58 43

Ferenc van Damme

[email protected]

06 - 10 42 26 27

Nicole van Zomeren

[email protected]

06 - 10 98 10 26

Rianne de Jong

[email protected]

06 - 22 52 32 61

Ingrid Bomhof

[email protected]

06 - 10 56 90 39

The backbone

Uitgever

Studio Vers Bestuur

Uitgave

juni 2018

Concept- en vormgeving

Bestwerk/

Wkkrmns


Colofon

Eerste - Studio Vers Bestuur | Home...een bijeenkomst waarin software- en websiteontwikkelaars,...

Documents

Transcript of Eerste - Studio Vers Bestuur | Home...een bijeenkomst waarin software- en websiteontwikkelaars,...