Eerste Hulp Bij Overhoren

Kan leren leuker, makkelijker en spannender? Jazeker! Niet iedereen heeft zin in leren maar je kunt wel léren leren en er meer plezier in krijgen. Dit dossier, gebaseerd op het boek ‘Breinlink voor Ouders’ van Gerjanne Dirksen en Hulda Möller, gaat over de werking van het kinder- en tienerbrein en hoe jij je kind het best kunt helpen leren. Oftewel hoe huiswerk maken een feestje wordt.

‘ Blèh, ik moet nog huiswerk maken’ (Dat kan ook anders)

of bij geen zin in leren, werkstukken maken, spreekbeurten en nog veel meer

Je ziet pas ontwikkeling als je in ontwikkelinggelóóft

Liefde voor leren,kun je leren

51

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

VErkEErDE afsLag

Mit, nach, bei, seit, von, zu, aus,

ausser, engegen, gegenüber. kun jij

dat ene lijstje met die Duitse voor-

zetsels ook nog steeds moeiteloos

opdreunen? Het verliezen van sterke

verbindingen duurt over het algemeen

heel lang. De sterkere routes in ons

brein zijn niet zomaar weg.

De olifant en de berijder

Hoe vaak je ook denkt dat gedrag op bewuste keuzes is gebaseerd,

het tegendeel is waar. Veel van onze keuzes maken we op basis van

onbewuste processen in ons brein. Stel je een grote olifant voor, met

erbovenop de berijder die hem aanstuurt. De olifant staat voor je

emotionele en onbewuste kant, maar ook voor de automatische piloot

in je hoofd. De berijder is je rationele, bewuste kant. Beide hebben elkaar

heel hard nodig.

De berijder plant het doel, de route en geeft richting aan die grote olifant.

Hij heeft die olifant tenslotte nodig om ergens te komen, hij zorgt voor de

beweging. De olifant staat voor emoties, onbewuste handelingen en

denkpatronen. Die wil vooral pijn vermijden, en plezier en verlangen

opzoeken. Alleen dán komt hij in beweging.

structuur en begeleiding

Die olifant staat ook voor gewoontes en denkpatronen die je ontwikkeld

hebt. Wanneer hij eenmaal een paar keer hetzelfde pad heeft gelopen, kan

hij de route vinden zonder bewuste aansturing of energie van de berijder.

Als je bijvoorbeeld wilt afvallen, is het lastig om vol te houden alleen op

wilskracht, op aansturing. Bewuste wil en focus kost heel veel energie

(en glucose). Je laat je sneller verleiden om toch maar weer die koekjes

op te eten of op de bank te blijven hangen. Die duizenden kilo’s van een

olifant in beweging te krijgen, weg te blijven bij die koekjes, kost een

volwassene al heel erg veel energie. Voor een kind is dat nog een stuk

ingewikkelder. Zo vanaf het 11e levensjaar van een kind zetten hormonen

allerlei hersensystemen aan om zich verder te ontwikkelen en te rijpen.

Je zou kunnen zeggen dat tieners te maken hebben met een wilde, jonge

olifant en een berijder zonder rijbewijs.

Kinderen aan het einde van de basisschool lijken al zelfstandig. Als vader

of moeder ben je dan al snel geneigd ze minder te sturen en te begeleiden.

Maar omwille van die rijbewijsloze berijder en die wilde olifant hebben ze

juist in deze periode veel structuur, begeleiding en ondersteuning bij

planning nodig.

Vroege vogel of laatbloeier

Elk brein ontwikkelt zich op eigen snelheid. Als je vindt dat je kind wat

achterloopt in een bepaalde functie, kan het juist in een andere functie

weer wat voorlopen. Je hoeft niet altijd in te grijpen of je zorgen te maken,

vaak is het gewoon een kwestie van tijd gunnen aan het brein van je kind

om te rijpen, en hem ondersteunen en begeleiden in die functies die nog

wat minder ontwikkeld zijn. Er zijn nu eenmaal bijzondere, vroege vogels,

maar ook heel mooie laatbloeiers.

Een tienerbrein kun je vergelijken met een wilde olifant met daarop een berijderzonder rijbewijs

sLiMME prOEf

Honderden kinderen uit de brugklas

van een middelbare school krijgen

allemaal acht wekelijkse sessies

over leren, studievaardigheden en

het brein. Van tevoren zijn ze getest

op hun leermotivatie. intussen

worden hun resultaten op wiskunde

bijgehouden. Maar ze krijgen niet

allemaal hetzelfde. De experimentele

groep krijgt lessen van een half uur

over maakbaarheid van het brein.

Woorden als ‘slim’ of ‘stom’ komen

niet aan bod. De andere groep

(controlegroep) krijgt juist les in

studievaardigheden en gebieden in

het brein. Juffen en meesters weten

niet wie in welke groep zit. Wat blijkt?

kinderen uit de eerste groep hebben

een opvallend hogere leermotivatie.

En op termijn vertoont deze groep

ook een stijgende lijn in de resultaten

op wiskunde, in tegenstelling tot de

controlegroep. als jij je kind vertelt

over de maakbaarheid van het brein

wordt zijn leermotivatie hoger. Je

kind weet daardoor dat je ergens

beter in kunt worden en dat er dan

veranderingen in je brein komen.

als hij er tenminste wat voor doet

en het goed aanpakt

5352

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

EEn kWEstiE Van DE JuistE MinDsEt

Een portie OOO

Er wordt maar zelden een Einstein geboren. En toch telt de wereld

miljoenen intelligente mensen. Laat je niet afleiden door het eerste

gesprek met de juf, het eerste rapport of zelfs de eerste schooljaren.

Iedereen kan zichzelf ontwikkelen en ergens beter in worden.

Iemand die veel en gericht oefent, uitdagingen aangaat en leert van

fouten, presteert beter dan iemand met meer aanleg die dit allemaal niet

doet. Aanleg speelt natuurlijk wel een rol, maar is niet allesbepalend.

Opvoeding is zelfs belangrijker.

Heb je een kind met een aangeboren talent voor ingewikkelde reken­

sommetjes, dan is dat nog geen garantie voor een toekomst als briljant

wis kundige. Sterker nog, it’s all in the mind. Wetenschappers hebben

aangetoond dat een bepaalde mindset zelfs meer bepalend voor het

uiteindelijke leerresultaat is dan mogelijk aangeboren talent. Het begint

met het geloof dat je iets kunt leren en er beter in kunt worden, een

positieve Overtuiging Over Ontwikkelbaarheid (OOO).

Een voorbeeld: je dochter vindt voetbal leuk. Haar voetbaltechniek wordt

beter als vader, moeder, of vriendinnetjes en vriendjes haar stimuleren

op voetbaltraining te gaan. Een goede coach brengt haar steeds wat

verder. Haar voetbaltechniek wordt nog beter, want ze gaat twee in plaats

van één keer trainen per week. En dus trapt ze met plezier buiten nog een

balletje vlak voor het eten. Weer of geen weer.

Als ze zou geloven dat ze niet in de wieg was gelegd voor voetballen

en dat ‘het’ er niet in zou zitten, dan zou het voor haar alleen maar

frustrerend werken als ze door jou naar voetbaltraining wordt gestuurd.

DE fixED MinDsEttEr

• Wil graag slim overkomen,

durft niet af te gaan

• Vermijdt daarom nieuwe

uitdagingen of complexe taken

• Negeert kritiek

• Ervaart hindernissen als lastig

• Ziet inspanning als nutteloos

(is een bewijs dat je ergens

niet goed in bent )

• Ondermijnt zelfvertrouwen

• Verdeelt de wereld in twee

kampen: slim of dom

DE grOEi-MinDsEttEr

• Gelooft dat je beter kunt worden

door veel te oefenen,

te leren van fouten en het

steeds opnieuw te proberen

• Omarmt uitdagingen.

Ziet hindernissen en tegenslagen

als kans om een andere tactiek

te proberen

• Geeft niet snel op

• Heeft eigen voortgang als meetlat,

niet het succes van anderen

• Haalt zelfvertrouwen uit leren

DE iDEaLE MinDsEt

als je het zo op een rijtje zet, lijkt de

groei-mindsetter de meeste kans

van slagen te hebben. Die durft veel

uitdagingen aan te gaan, oefent

meer en leert van fouten. als vader

of moeder beïnvloed je, gezegend

met zo’n mindset, je kind op een

positieve manier. Maar een gezonde

portie ‘fixed’ is geen overbodige

luxe. Je jaagt jezelf en je kind niet zo

makkelijk over de kop door continu

nieuwe uitdagingen aan te gaan en de

meetlat almaar hoger te leggen. Ben

jij voluit een ‘groeier’, dan zul je voort-

durend een innerlijke druk ervaren en

ligt er misschien wel een burnout op

de loer. Hou het in balans. Heb je een kind met talent voor rekenen, dan is dat geen garantie voor een toekomst alsbriljant wiskundige

tEst JE MinDsEt!

Stelling 1: Intelligentie staat min of meer vast

Stelling 2: Je bent nu eenmaal een bepaald type persoon, daar kun je niet

veel aan veranderen

Stelling 3: Tekenen is een talent, je hebt het of je hebt het niet

Ben je het met alle bovenstaande stellingen eens, dan heb je een fixed

mindset. Heb je het tegenovergestelde, dan heb je een groei-mindset.

Maar misschien denk je dat tekenen echt een talent is, en dat rekenen nog

wel aan te leren valt. Als opvoeder heb je waarschijnlijk een mindset die

per gebied verschilt.

5554

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

1+1=2“Blèh, ik moet nog een toets leren.” De meeste kinderen hebben een

gezonde dosis tegenzin als het gaat om huiswerk maken. Maar je kunt

je kind makkelijk helpen bij het ontwikkelen van een hogere leermotivatie

en doorzettingsvermogen. Op meer dan één manier.

1. Vertel over de maakbaarheid van het brein

Alleen al je kind vertellen over de maakbaarheid van het brein heeft

invloed op zijn leermotivatie. Je kind wordt er een goede groei­mindsetter

van. Kinderen begrijpen dan dat ze niet ‘dom’ of ‘slim’ zijn, maar dat ze

zich kunnen ontwikkelen met gerichte inspanning. Leren is niet alleen het

maken van sterke paden in je brein (neurale snelwegen), maar ook nieuwe

paadjes en afslagen in je brein kunnen nemen. Bij uitdagingen geven ze

minder snel op, fouten zien ze als momenten om van te leren. Je kunt je

brein ontwikkelen, als je er maar in gelooft én de juiste aanpak hanteert.

2. neem je eigen ontwikkeling onder de loep

Kijk ook eens naar je eigen ontwikkeling. Vind je dat je je goed ontwikkelt,

alles eruit haalt wat erin zit? Jij geeft het voorbeeld aan je kind. Voel je je

meer aangetrokken tot de groeigroep of tot de fixed groep? De ouder uit

de fixed groep ziet weinig ontwikkeling bij zijn kind. Of het nou meer of

minder zijn best doet, of het nou meer of minder presteert.

3. geef voorbeelden over jouw eigen leren en ontwikkeling

“Toen ik net zo oud was als jij vond ik de hoofdsteden van Europa ook heel

lastig te onthouden, maar ik heb daar een manier voor gevonden.” Voel je

je soms een beetje een cliché­mama, die over haar eigen jeugd mijmert,

nu is het pedagogisch verantwoord. Het helpt echt. Vertel ze verhalen

over de manier waarop jij met fouten en uitdagingen omging. Soms is het

even graven, maar je kent vast wel een voorbeeld van iets wat je geleerd

hebt met vallen en opstaan, van steeds opnieuw proberen, van doorzetten.

4. Voer een gesprek met je kind over zijn geloof in

ontwikkelbaarheid

Als je merkt dat je kind geen uitdagingen aangaat of snel zijn hoofd laat

hangen, praat dan met hem. “Hé Thijs, wat is er? Ik zie dat je je koppie

laat hangen, lukt het niet? Denk je misschien dat je het niet kunt, dat je er

geen aanleg voor hebt? Klopt dat, of zit ik er helemaal naast? Vertel eens?”

Als je merkt dat hij het er toch wel moeilijk mee heeft en dat het hem

niet vanzelf afgaat, dan heb je een mooi aanknopingspunt om verder te

praten. Benadruk dan dat hindernissen en fouten erbij horen, dat leren

en ontwikkelen een kwestie is van veel ervaring opdoen en leren van je

fouten. Dat je dan pas echt leert en jezelf ontwikkelt. En vraag door naar

ervaringen waarbij hij zich wél heeft ontwikkeld. Ook toen hij dacht dat

hij er weinig van terecht zou brengen.

5. geef feedback

Alles wat je aan aandacht geeft aan je kind, ‘groeit’ in het brein. Als

je wilt dat jouw kind openstaat voor leren, waardeer dan het leren.

Waardeer vooral inspanning, doorzettingsvermogen en de aanpak

die je kind heeft laten zien.

pOsitiEf fOrMuLErEn

Een opmerking als ‘niet dom’

associeert het brein met ‘dom’ en

‘niet slecht gemaakt’ met slecht

gemaakt. Ook in ontkenningen

klinken stereotypen of oordelen

door. probeer opmerkingen naar

je kind positief te formuleren.

‘goed aangepakt’ of ‘Hé, wat ben

jij vooruit gegaan de laatste tijd!’

Benadruk dat fouten erbij horen en dat leren een kwestie isvan veel doen

HEt BEELD WOrDt WErkELiJkHEiD

in een amerikaans onderzoek kregen

docenten aan het begin van het

schooljaar uit ‘betrouwbare bron’ te

horen welke leerlingen waarschijnlijk

hogere cijfers zouden gaan halen.

aan het einde van dat jaar hadden

de ‘begaafde’ leerlingen inderdaad

hogere cijfers. niet zo gek?

toch wel. De zogenaamde leerlingen

met leerpotentie waren toevallig

gekozen. De docent gaf hen meer

aandacht, meer uitdagingen en meer

feedback. Dit leidde uiteindelijk

tot betere resultaten en zelfs een

hogere iQ-score.

5756

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

fEEDBack aLs VLiEgWiEL

Mama, de dopaminedealer

“Dat is veel te moeilijk voor je, lieverd!” Ooit weleens gehoord toen je

klein was? Feedback is bedoeld om van te leren, en toch werkt het niet

altijd motiverend. Feedback kan zelfs als bedreigend worden ervaren,

waardoor je kind zich afsluit voor leren. Oftewel, in olifanten­berijder­taal:

de olifant (de instinctieve, emotionele kant) zal het onder bedreigende

omstandig heden willen overnemen van de berijder. De aandacht vernauwt

zich en de adrenaline giert door het lijf van je kind. Zijn inwendige olifant

heeft de neiging heel hard weg te rennen.

Andersom verruimen beloningen en positieve emoties juist de aandacht.

Dan vloeit de dopamine (de beloningsdrug voor de hersenen) rijkelijk.

De stof stimuleert en versterkt nieuwe paden in het brein. Denk aan dingen

als eten en seks, maar het werkt ook bij nieuwsgierigheid en ergens beter

in worden. Je kind staat dan open voor leren. De olifant is tevreden.

Jij kunt aan die dopamineknop bij je kind draaien door de autonomie en

status van je kind te verhogen. Laat hem zelf dingen bedenken en onder­

zoeken. En geef feedback op zijn voortgang en ontwikkeling, en vergelijk je

kind niet met anderen. Goed gegeven feedback geeft zelfvertrouwen en is

een beloning voor het brein. Dus als je je kind wilt stimuleren te leren, laat

die dopamine dan maar rijkelijk vloeien. Hier is mama, de dopaminedealer!

Doorzetten of afhaken

Het soort feedback dat jij aan je kind geeft, beïnvloedt zijn dopamine­

huishouding en doorzettingsvermogen. Stel, je dochter vertelt thuis aan

tafel dat ze een acht voor haar geschiedenistoets heeft gehaald.

‘ Wat ben je toch een slimmerd!’ creëert een afhaker in plaats van een doorzetter

Welk soort feedback, denk je, stimuleert het meeste een groei­mindset?

A ‘Dat is een goede score’

(neutrale feedback)

B ‘Dat is een goede score. Je hebt er hard voor gewerkt’

(feedback op inspanning)

C ‘Dat is een goede score. Je bent heel slim’

(feedback op intelligentie)

Het goede antwoord is B. Tenminste, als dat met de waarheid te maken

heeft en als je dat ook concreet kunt maken. Feedback is op zo’n moment

een heel krachtig middel, gebruik ’m dan ook goed. Je hebt niet alleen

de kans om haar te prijzen op haar aanpak en inzet, maar ook om haar

motivatie te vergroten voor een volgende vergelijkbare taak. Zo creëer

je doorzettingsvermogen en dát is weer goed voor het (broodnodige)

zelfvertrouwen. Sterker nog, een kind prijzen om zijn intelligentie of

slimheid heeft zelfs een negatief effect op de lange termijn. Want hoe lief

het ook klinkt, “Wat ben je toch een slimmerd,” leidt ertoe dat kinderen

geen uitdagende taken meer aangaan. Zo kweek je geen doorzetter,

maar een afhaker.

Een vout is goed

Het is nog een hele kunst om fouten te durven maken. Of het nou een

pijnlijke blunder is of een ‘klein detail’. Het lef om van een knallende fout

te leren, is cruciaal. Want vanuit het brein gezien, zijn fouten hartstikke

zinvol. Je ervan bewust zijn, geeft je een seintje: verkeerde afslag op de

snelweg. Heeft je dochter een onvoldoende gehaald voor de toets? Dat is

interessant, hoe komt dat? Er ligt een kans om te leren!

‘ Een expert is iemand die op zijn specialisme alle fouten heeft gemaakt die er maar zijn’ (Niels Bohr, een van de grondleggers van de atoomfysica)

Wat aLs JE kinD aLLEs Op

ZijN slOffEN dOEt?

Een kind dat veel dingen vanzelf

kan, denkt dikwijls dat hij erg slim

is. papa, mama, oma, opa; iedereen

prijst hem om zijn aangeboren slim-

heid. Hij leert niet met uitdagingen

om te gaan. als hij dan eens echt een

lastige taak tegenkomt, zal hij eerder

afhaken en uiteindelijk gefrustreerd

zijn. Een fout maken, wordt zo extra

eng. Deze kinderen lopen het risico

juist onder te presteren. Vertel ze

over leren en hun brein, die routes in

hun hoofd, en prijs hun inspanning,

doorzettingsvermogen en aanpak. ga

samen op zoek naar opdrachten waar

jouw slimmerik wél zijn tanden in

kan zetten. Je kind ontdekt daardoor

weer de lol van het vinden van zijn

eigen routes en wegen.

LuistEr naar DE BOODscHap

“geeft niet, je hebt je best gedaan.”

Wat zeg je daar eigenlijk mee? Je

geeft onbedoeld de boodschap

mee dat er niet meer in zit. Dat dit

resultaat het hoogst haalbare is,

ondanks de inspanningen die je kind

heeft geleverd. Maar is dat wel echt

het hoogst haalbare? Misschien was

de leerstrategie in de klas wel vrij

beroerd of is je kind een laatbloeier.

sta vaker stil bij de onderliggende

boodschap.

5958

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

dE ZEs brEiNpriNcipEsVerbindingsroutes en snelwegen worden in het brein sterker met deze zes

breinprincipes. Dus werk aan de winkel!

1. focus: maak het aandachtig, nuttig, realistisch en voorstelbaar

Het eerste breinprincipe ligt voor de hand, maar is daarom niet minder

belangrijk bij het leren. Want, om meteen maar even een mythe te

ontkrachten: er bestaat niet zoiets als multitasking. Je hersenen kunnen

maar aan één ding tegelijk aandacht besteden. Autorijden én met je

moeder bellen, kan onmogelijk met focus voor allebei. Wel kun je snel je

aandacht wisselen, maar dat kost tijd. En hoe vaker je wisselt, hoe meer

fouten je maakt. Belangstelling is heel belangrijk. Want alles wat je

aandacht geeft, ‘groeit’ in je brein.

Een kind dat aandachtig leert, kan informatie beter verwerken en beter

onthouden. Eén van de tips is dan ook om je kind te vertellen dat hij

minder fouten maakt en sneller klaar is met huiswerk als hij msn, Hyves

en/of zijn smartphone even uitzet. Vertel hoe dat werkt in het brein.

2. Emotie: maak het spannend en wees een dopaminedealer

Je leert en onthoudt makkelijker als er emoties bij komen kijken. Zo

komen er chemische stofjes vrij, die maken dat het geleerde beter blijft

hangen. Je brein heeft grofweg twee emotiesystemen: het angstsysteem

en het beloningsysteem. In beide gevallen is er sprake van actiever en

alerter reageren.

Bij beloning worden we nieuwsgierig, we stappen graag af op een

potentieel pleziertje. Je onthoudt beter en leert plezieriger door

onverwachte beloningen, er komt meer dopamine vrij. En dat kan zelfs

verslavend werken (zoals je ook ziet bij gamejunkies).

Multitasking bestaat niet. Je hersenen kunnen maar aan één ding tegelijk bewuste aandacht geven

6160

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

Bij angst richten we ons instinctief op een mogelijke dreiging. Een beetje

stress kan echter soms helpen bij leren en onthouden. Er komen letterlijk

stresshormonen vrij die paden en wegen in je brein versterken. En

tuurlijk, te veel of langdurige stress is niet fijn en vooral heel vervelend.

De druk moet niet te hoog zijn en moet wel te maken hebben met de

betreffende leertaak. Jij kunt de dopamine bij je kind laten stromen, door

bijvoorbeeld een wedstrijdje te houden.

3. Herhaal om niet te vergeten en vergeet niet om te spreiden

Proefondervindelijk bewezen: ergens in uitblinken, is vooral een kwestie

van oefenen en herhalen. Het heeft weinig te maken met een aangeboren

talent. Maar stampen, stampen en nog eens stampen maakt leren saai.

Het brein is dan snel afgeleid. Weg aandacht! Korte pauzes zijn daarom

een must. En dan niet met gamen, maar met een potje voetbal,

badminton, hinkelen of touwtje springen. Want lichaamsbeweging werkt

geestverruimend. Bewegen pompt het bloed sneller rond, en dat bloed

transporteert belangrijke voeding naar de hersenen: zuurstof en glucose.

En een goede spreiding in het leren zorgt ervoor dat het geleerde veel

beter beklijft.

4. creatie: actief aan de slag en dieper laten nadenken

Ons brein vindt het prettig om zelf te puzzelen en te creëren. Zet dit vierde

breinprincipe dan ook echt in. Dus dat ingewikkelde werkstuk over

mummies kan zoonlief toch beter echt zelf doen. Zo leert hij zelf te

zoeken, te puzzelen en vooral betekenis te creëren. Bovendien werkt dat

zelfgemaakte werkstuk over mummies als een trigger. Bij geschiedenis­

lessen zal hij nieuwe stof over de Egyptenaren sneller oppikken en eenmaal

op vakantie in Egypte heeft hij eerder dan jij uitgevogeld naar welke

beroemde piramides jullie moeten. Terwijl dat niet eens in zijn werkstuk

vermeld stond. Het bevordert ook zijn zelfvertrouwen en zelfstandigheid.

Ook proeftesten doen is een goede manier om te leren, je kind denkt

daardoor dieper na dan bij alleen de stof lezen.

Probeer het maar eens uit:

1. Laat je kind zoveel mogelijk proeftoetsen doen. Op squla.nl zijn

allerlei testen opgenomen voor groep 5 tot en met groep 8.

De site is overigens niet gratis (€ 71,40 per jaar).

2. Of beter: vraag je kind ook eens zelf de toetsvragen op te stellen.

Misschien met behulp van een quiz of kruiswoordpuzzel. Op de

website Hotpotatoes (hotpot.uvic.ca) staan downloads waarmee

je kind makkelijk een kruiswoordpuzzel kunt maken.

3. Als je kind een moeilijk stappenplan of ingewikkeld model moet

leren, geef hem dan de ‘scheuroefening’. Zet de verschillende

onder delen op verschillende papiertjes en laat hem de juiste

volgorde bij elkaar puzzelen.

Laat hem dat werkstuk zelf maken. Zo leert hij zoeken, puzzelenen betekenis geven

Zet zoveel mogelijk zintuigen in bij hetleren en onthouden

6362

Elke maand 16 pagina’s verdieping over een onderwerp dat jouw als ouder boeit.

5. Voortbouwen: activeer voorkennis en associaties

Eén van de voorbeelden in het boek van een moeder met een dochter van

tien: “Mijn dochter had moeite met het leren van de tafels. Vooral 7 x 8 = 56

was voor haar niet te onthouden. Nu is ze gek op dansen. Dus zei ik:

“Voordat je een dans start, begin je met aftellen: én 5,6 én 7,8...”

Kortom: de eerste 5 en 6 zijn 56, de 7 en 8 is de 7 x 8. Een prachtig ezels­

bruggetje! Hoewel ze het een belachelijk ezelsbruggetje vond, vergeet ze

het nooit meer.”

Associatiemachine of patroonzoeker, zo zou je het brein ook kunnen

noemen. We leggen vaak (onbewust) associaties met onze voorkennis en

ervaring. Laat het associëren maar vast eens bij de thee met koekjes

beginnen, voordat het noodzakelijke leerwerk verricht moet worden.

Wat weet je kind al over het onderwerp? Waar lijkt het op? En waar heeft

het mee te maken? Misschien kun je er zelfs wel een discussie over voeren.

Of gebruik zoals in het geval van Maaike metaforen en ezelsbruggetjes

die zoveel mogelijk aansluiten bij de belevingswereld en het kennisniveau

van je kind.

6. Zintuiglijk rijk: zet zoveel mogelijk zintuigen in

Het laatste breinprincipe gaat over de zintuigen. Hersenen verwerken

informatie die via de zintuigen binnenkomt in verschillende gebieden van

je hoofd. Die gebieden heten kwabben. En in elke hersenhelft zijn er vier

kwabben. Drie van de vier kwabben verwerken zintuiglijke informatie.

De temporaalkwab, de pariëtaalkwab en de occipitaalkwab. Die namen

mag je verder snel vergeten, maar interessant is wel te weten dat (respec­

tievelijk) de ene kwab gericht is op horen, de andere op voelen, en de

derde op kijken. Hoe meer kwabben je inzet bij het leren, hoe beter. Zo is

het bijvoorbeeld veel makkelijker informatie te onthouden in beeld dan

in geschreven of gesproken woord. Moet je kind veel moeilijke woorden

onthouden? Laat hem bijvoorbeeld die lastig te onthouden woorden eens

tekenen, of laat hem er een verhaal van maken. Of vraag je kind eens er

een beweging bij te verzinnen!

In het boek staan nog veel meer tips, probeer eens wat uit. Soms moet

je er even voor gaan zitten. Maar bespreek dat vervelende huiswerk,

die stomme toets of dat gékmakende werkstuk en probeer eens wat uit.

Want leren is proberen. Ook voor vaders en moeders.

OffLinE MEEHELpEn

1. Doe de dopaminequiz aan de

keukentafel. Laat je kinderen per

vraag kiezen voor ‘zeker’ (0 punten

bij het foute antwoord, 1 punt voor

het goede) of ‘gokken’ (0 bij het foute

antwoord, bij het goede antwoord

tossen om extra punten). De leerstof

wordt langer onthouden en ze vinden

het leuker om te doen.

2. Zet eens een pot met ‘leergeld’ van

chocolade in de keuken, waaruit je

kind als beloning wat mag pakken als

hij vindt dat hij echt wat heeft geleerd.

Of als hij het jou heeft uitgelegd. Of

zoek naar andere manieren om een

verrassing voor je kind te creëren.

3. Op de site lereniseenmakkie.nl

staan veel tips voor het overwinnen

van tegenzin.

OnLinE MEEHELpEn

1. Zie leren als een computergame.

kijk eens op de site van De Digitale

Basisschool. Bij vermenigvuldigen

kun je kiezen voor racing, en dan

speelt jouw raceauto online tegen drie

andere auto’s. Degene die het snelst

de vermenigvuldigingssommen goed

heeft ingevuld wint.

digischool.nl en onlineklas.nl

2. Werkstuk of spreekbeurt? natuurlijk

moet je kind naar de bieb, maar check

mini.cidi.nl/werkstukken/tips en

natuurinformatie.nl voor extra tips.

3. sommige overhoorprogramma’s

op websites laten je zelfs aanklikken

welk lesboek je gebruikt, welk

hoofdstuk je wilt oefenen en hoe je

dat wilt oefenen.

wrts.nl, nl.voctrain.com en squla.nl

Je kind haalt het meeste rendement uit de leerstof door:

Zit NOu EENs NíEt stil!

kinderen die bewegingen maken

tijdens het leren, kunnen leerstof

beter toepassen en onthouden.

Waarschijnlijk heb je meer ruimte

over in het werkgeheugen, doordat je

gebaren maakt. Je belast je werk-

geheugen minder. raar maar waar.

90%Zelf doen of (in eigen woorden) aan ander uitleggen

70%Oefenen

50% Discussiëren

30%Voorbeeld zien

20%Horen en zien

10%Lezen

5% Horen

6564

Dit dossier is gebaseerd op het boek ‘Breinlink voor ouders – je kind helpen leren’. De auteurs van dit boek zijn gerjanne Dirksen en Hulda Möller van het BcL instituut (Breincentraal Leren), een organisatie die breinkennis en leerbegeleiding verbindt. Het boek bevat heldere inzichten en veel praktische tips. inclusief een klein boekje voor kinderen vol cartoons over de werking van het brein en huiswerktips. (scriptum, isBn 978 90 55948208).

tekstbewerking voor groter groeien: irene ras illustratie: petra Baan

nog meer weten

over leren en het

brein?

groter groeien geeft 15 exemplaren

van ‘Breinlink voor Ouders’ weg.

kijk voor meer informatie op

grotergroeien.nl.

66