De prijs van het

paraDijsZoals de na am al doet vermoeden, is de Grote ocea an voor al erG Groot. duiZenden mijlen Zeilen tussen onbedorven par adijZen, met niet veel meer dan Zand en kokosnoten. de ultieme droom, die ma ar al te snel k an omsla an in een nachtmerrie. de GelukkiGen moGen ma andenlanG ZwoeGen in nieuw-Zeeland. hoe hooG is de prijs van het par adijs?

TeksT en foTo's ViVian Oskam en Bram steVens

Oudere boten doen refits,

nieuwe boten worstelen met kinderziektes

Een voorraadje kit is altijd handig onderweg. Het ontroesten van de rvs zwemtrap.

onderhoud

Dat er vroeger schepen vergingen op de verra-derlijke riffen van de Stille Zuidzee is niet ver-wonderlijk. Maar zelfs nu we varen met gps, weerberichten, vaargidsen en soms satelliet-beelden gaat het weleens mis. Ook dit seizoen

is weer een aantal ongelukken voorgevallen. In een koraalatol van de Tuamotus laat een aangesplitste ankerlijn het afweten. De boot slaat op het rif. Met de sterke aanlandige wind is de situatie al snel hopeloos. Een paar weken later zingt er een vergelijkbare ramp rond in de zeilerstamtam. In Niue raakt een mooring los, waardoor een catamaran kennismaakt met de koraalkust. Beide boten worden door de verzekering total loss verklaard. Het paradijs geeft en neemt nog altijd.Anderen hebben meer geluk, zoals een catamaran die in de Gambier-archipel op het rif vaart. Men weet het gat in de romp te dichten met onderwater epoxy. 1100 Mijl pompen verder kunnen ze in Tahiti eindelijk een reparatie uitvoeren. Ameri-kaanse vrienden verliezen onderweg naar Tonga zomaar een van hun roeren. En die liggen in tropische paradijzen niet voor het oprapen. Alweer een oefening in improvisatie. Op het strand bespreken we de mogelijkheden. Uiteindelijk komt de oplossing via een Australische medezeiler. Zijn ingevlogen bemanning neemt een op maat gedraaide roeras en noodroer mee. Als we het gezin later feliciteren met hun aankomst in Nieuw-Zeeland, blijkt dat het roer prima heeft gefunctioneerd. Helaas hield de stuurautomaat ermee op, waardoor ze vrijwel alle duizend mijl met de hand hebben moeten sturen.

Top van de ijsbergAl deze rampspoed maakt ons nieuwsgierig naar wat iedereen heeft meegemaakt. Zijn bovenstaande rampverhalen de uit-zonderingen of is dit de top van de ijsberg? Ik ga op onderzoek uit en ondervraag bemanningen van diverse boten die met ons in Nieuw-Zeeland zijn aangekomen, vijftien in totaal. Zes boten jonger dan tien jaar, zes boten dateren uit de jaren tachtig. De gemiddelde lengte is 12,73 meter. De helft is gebouwd van polyester, vijf van alumi-nium en drie van staal. Het merendeel komt uit Europa, twee boten hebben een Amerikaanse vlag en één vertrok uit Australië voor een rondje Pacific. Het is lastig om onderhoud en bootkosten specifiek voor de Grote Oceaan uit te lichten. Het maakt nogal uit of je net een nieuwe motor hebt geplaatst of hoe sterk je boot is gebouwd. Oudere boten doen refits, nieuwe boten worstelen met kinderziektes. Binnen dit onderzoek probeer ik de grens te trekken bij onder-houd gedaan vlak vóór, tijdens en na de oversteek van de Paci-fic. Vrijwel iedereen werkt het hardst aan zijn boot in de thuis-haven en/of de laatste haven van het vaste land. Eenmaal vertrokken kun je – behalve in omgeving Tahiti – weinig kopen of laten doen.

Als ik de resultaten verzamel, blijkt dat wij tot de uitverkore-nen horen die onderweg minder problemen hadden dan ver-wacht. Op wat klein onderhoud na heeft Duende dik 8.000 mijl

53www.zeilen.nl MeI 2014

vertrekkers

Er wordt relatief weinig geld

uitgegeven aan elektronica of

andere systemen onderdeks

onderhoud

Noodreparatie op Paaseiland. We voorzien de ramen van nieuwe rubbers.

geen kik gegeven. Cruciale onderdelen als mast, verstaging en zeilen, roer, romp en motor zijn probleemloos uit de strijd gekomen. De grote beurt voor vertrek uit Chili heeft daar mogelijk aan bijgedragen. De invloed van zon en zout is wel groot geweest. Schoten zijn versleten, de PVC bijboot heeft het begeven en Duende is toe aan een flinke schilderbeurt, die we in Nieuw-Zeeland uitvoeren.

Niet zonder kleerscheurenVoor een derde van de ondervraagden waren de bootproble-men onderweg zoals verwacht of binnen het budget. Veertig

procent heeft meer problemen gehad dan ver-wacht. “Ik was geschokt hoeveel er mis ging”, antwoordt de grootste pechvogel. Terecht. Na een volledige refit in de US krijgt hij in de Pacific het volgende voor zijn kiezen: lummel-beslag en windvaanblad breken, voorzeil scheurt, grootzeilkarren los, giekneerhouder en achterstagspanner kapot, ankerrol ver-buigt, ankerbak en ramen lekken, vuilwater-tank loost niet en koelkast én toilet moeten worden vervangen. De meesten komen niet zonder kleerscheuren in Nieuw-Zeeland aan. Letterlijk. Vijf boten noemen gescheurde zeilen, drie hadden pro-

blemen met brandstoftanks, vijf met schroefas of roer. Een gloednieuwe Beneteau krijgt tussen de Galapagos eilanden en de Markiezen last van een loskomend roer en sateliettelefo-neert ongerust de dealer. “Geen probleem, gewoon even uit het water.” Met samengeknepen billen zeilen de Tjechen naar de verlossende travellift 2500 mijl verderop, waar ze eindelijk het losse lager kunnen vervangen.

Vier boten noemen verstagingsproblemen onderweg. De tuiger in Raiatea heeft het druk. Als je het hier niet ontdekt, ben je de komende drieduizend mijl op jezelf aangewezen. “We zagen scheurtjes in de mast. We boorden gaten om het scheuren te stoppen en het tuig is opnieuw op spanning gezet”, aldus de bemanning van een tien jaar oude Ovni. Via de SSB horen we dat er boten onderweg van Tonga naar Nieuw-Zeeland in Minerva Reef stoppen vanwege noodreparaties aan de versta-

De werf is van alle gemakken voorzien.

ging. In het zicht van Nieuw-Zeeland zinkt een 44-voeter nog bijna door een losse uitlaat.

Buiten- of binnenwerkIk vroeg de uitgaven aan de boot te verdelen over elf categorie-en (zie taartdiagram). De grootste problemen zijn duidelijk allemaal aan de buitenkant van de boten te vinden. Werk aan mast, staand en lopend want, zeilen en canvaswerk neemt een kwart van het onderhoud in beslag. Schilderwerk boven en onder de waterlijn nog een kwart. Ten opzichte van metalen boten vormen de polyester boten daar geen uitzondering op. Structurele romp-, roer-, dek- en opbouwreparaties of modifi-caties erbij gerekend, komt het buitenwerk op 64 procent uit. Er wordt relatief weinig uitgegeven aan elektronica of andere systemen onderdeks, behalve als er opeens grote uitgaves zijn door aanschaf van een watermaker, reserve autopilot of een reddingsvlot. Een Tayana uit 1988 vernieuwt zijn tanks. De motor is voor het merendeel ook geen groot onderdeel, afge-zien van de Australiër die een nieuwe motor plaatst voor ver-trek. Voor een ander betekent één verkeerde tankbeurt ook een knauw in het budget. “Onderweg naar de Galapagos eilan-den stopt de motor ermee. Blijkt dat we vervuilde diesel in de tank hebben, die we daar niet kunnen schoonmaken. Dus voegen we een nieuwe tank toe en vliegt mijn vrouw naar Duitsland om een nieuwe hogedruk brandstofpomp te kopen.” Pas in Nieuw-Zeeland wordt de tank schoongemaakt.

Onderhoud of ongeluk Verreweg de grootste oorzaak van bootgerelateerde kosten noemt men regulier onderhoud. Op sommige boten is dit vrij-wel de enige oorzaak, meer dan de helft zegt minimaal 50 pro-cent aan ‘gewoon’ onderhoud uit te geven. Modificaties, zoals een harde buiskap, zijn voor twee boten de grootste kosten-post. Op een aantal andere boten is duurbelasting de budget-vreter. Een enkele boot noemt zwaar weer. Licht weer kan ook zwaar betekenen. “Op weg naar Samoa was er te weinig wind. Door het constante klapperen braken beiden onderwanten en een aantal grootzeilkarren”, zegt een landgenoot. “Ik kon het tijdelijk repareren met lokale materialen en reserveonderde-len. De volgende tocht naar Tonga was het tegenovergestelde; in veertig knopen wind scheurt de kluiver.”

Tips&TriCKs “Neem reserveonderdelen en materialen mee en koop ze waar het nog goedkoop is.

Er is niets in de Pacific. Wees erop voorbereid veel zelf

te moeten repareren” Cruising Catamaran 50 (2008)

“Houd de boot zo simpel mogelijk. Weinig

complexiteiten = weinig storingen = meer tijd om te

genieten waar je bent” Cigale 16 (2011)

“Doe alleen het absoluut noodzakelijke voor vertrek,

neem al je klusspullen mee en doe het werk onderweg”

Mariner 32 (1972) Stalen Supermolli vaart boven op een koraalbom zonder schade.

54 MeI 2014 www.zeilen.nl

vertrekkers

Allemaal weten we waar we het voor doen,

maar vergeten liever de prijs

WaT KosT DaT nou? Onze kleine Duende is altijd de groot-ste risicofactor voor ons budget ge-weest. In de afgelopen vijf jaar gaven we in totaal – van vaatdoek tot verze-kering – grofweg 1600 euro per maand uit. Gemiddeld gaat 22 procent daarvan naar bootonderhoud, uitrus-ting en verbeteringen. Er zijn uitschieters van 40 procent per jaar als we pech hebben, wat weer wordt gecompenseerd door een schadevrij Pacific-jaar. Het ligt blijkbaar niet aan ons klassie-ke bootje: een gloednieuwe aluminium cruiser-racer meldt dat zij 25 procent van hun totaalbudget aan de boot be-steden. Qua bootuitgaven specifiek voor de Grote Oceaan kost de voorbereiding in Chili ons het meeste. Daar beste-den we tienduizend euro aan onder andere mastrenovatie, dekvernieu-

wing en een tweedehands waterma-ker. In Tahiti en Nieuw-Zeeland geven we nog ongeveer een vierde daarvan uit. Anderen, ook met een stalen lang-kieler, noemen een bootgerelateerd bedrag van 8.600 euro. Een Hallberg Rassy 365 en een Bavaria 40 blijven daar maar nèt onder. Een Ovni 435 en een Adams 12 varen vanaf thuis- of aanschafhaven meteen de Pacific in, waardoor hun uitgaves voor de boot rond de 18.500 euro uitkomen, onder andere door een nieuwe motor, ver-staging, reddingsvlotten, tanks en harde buiskap. Allemaal weten we waar we het voor doen, maar vergeten liever de prijs. “Misschien hebben we in de Pacific totaal wel tienduizend euro aan de boot besteed?”, zegt een landgenoot. “Ik wil het eigenlijk niet weten.”

Kosten verdeling per boot?Totaal 100%

Cigale (16m - 2011)

Beneteau Oceanis (13,4m - 2011)

Alu Cat (15m - 2008)

Ovni (14,6 - 2004)

Ovni (13,5m - 2003)

Bavaria (12,2m - 2002)

Alu Van de Stadt (13,4m - 1998)

Stalen knikspant (13,7m - 1989)

Hallberg Rassy (10,6m - 1989)

Tayana (12,8m - 1988)

Adams (12m - 1986)

Stalen Colin Archer (11,6m - 1984)

Nordic (12,2m - 1981)

Mariner Ketch (9,7m - 1972)

Duende (10,2m - 1962)

Mast, staand want, dekuitrusting

Zeilen, lopend want en canvas

Structurele romp/roer/dek/opbouw reparaties of veranderingen

Motor, voortstuwing en brandstofstysteem

Electronica en energie systeem

Navigatie instrumenten, auto pilots, radar, AIS, etc.

Bijboot/BB reddingsvesten, -vlotten, etc.

Gas, water, sanitair, kombuis

Luxe systemen: watermaker, duikcompressor,

wasmachines, etc.

Schilderen onder de waterlijn (Antifouling, etc)

Schilderen/vernissen boven de waterlijn

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Viel het onderhoud mee of tegen?

Het was meer dan ik verwachtte

Minder dan ikverwachtte

Zoals verwacht binnen budget

27%

33%

40%

Waar heb je het onderhoud gedaan?

47%

20%4%

29%

Thuishaven

Na aankomst inNieuw Zeeland Gedurende de

oversteek van de pacific

Laatste stopplaats/ haven voor pacific

Oorzaak onderhoud?

Schade door zwaar weer

Regulier onderhoud

Schade door ongelukken

Schade door duurbelasting

Verbeteringen

18%

5%

41%

26%

10%

Hoe tevreden ben je met je boot?

Mijn boot is perfect,ik hoef niet te veranderen

Ik zou nu liever eenandere boot(type) willen

Ik heb niet echt iets gemist, maar sommigedingen zouden wel fijn zijn geweest

14%

79%

7%

Masker en handschoenen horen ook bij de klusuitrusting.

Onderhoud aan de lieren aan boord van Waka Iri.

Gered van het rif.

Ook de gloednieuwe cruiser-racer Zoomax heeft zeilreparaties te doen. Klusproject gestrand op Tahiti.

56 MeI 2014 www.zeilen.nl

Goede mogelijkheden, meerdere jachthavens, werven en watersportwinkelsBeperkte mogelijkheden, wel een jachthaven + bootlift

Whangarei

Grote Oceaan

FIJI

SAMOA RAIATEA

TAHITI

GAMBIERPAASEILAND

GALAPAGOSEILANDEN

CHILI

PANAMA

NIEUW-ZEELAND

AUSTRALIË

NIEUW-ZEELAND

ZUID-AMERIKAZUID-AMERIKA

Klussen duurt altijd, maar

dan echt altijd langer dan je

denkt

onderhoud

Een camper kan ook worden gebruikt als klusonderkomen. De schipper van La Medianoche schildert nieuw anti-slip. Buurman Fred helpt de ramen erin te zetten.

Ongelukken zijn gelukkig relatief zeldzaam. Bij het extreem afgelegen Paaseiland vaart een Hallberg Rassy op een rots zijn roer doormidden. De eerste jachtwerf is een dikke 2500 mijl verderop. De enige mogelijkheid is om de gevaren van het eilandhaventje te trotseren naar een mobiele kraan, die god-zijdank is achtergelaten na het rechtzetten van de beroemde beelden. Een aantal containers houden de boot rechtop. Een medezeiler kan nog wat epoxy missen en na een paar weken ploeteren kan de reis weer worden voortgezet. De noodrepara-tie krijgt in Nieuw-Zeeland zijn professionele vervolg met ver-zekering en werklui. Op de werf horen we tot onze verbazing nog meer verhalen over afgebroken of verdwenen roeren onderweg.

Love it hereVan het droomparadijs zijn we in klusparadijs Nieuw-Zeeland beland. Veel van onze medezeilers zijn de rivier opgevaren bij Whangarei, een vriendelijk provinciestadje. Het is gerieflijk wonen in de centrumhaven en er zijn goed uitgeruste werven, vakmensen en onderdelen te vinden. ‘Love it here’, moedigt de stadsslogan aan. Ook in Opua, Auckland of Nelson zijn de ervaringen goed. “Kiwi’s weten tenminste wat van boten.” De prijzen zijn de afgelopen jaren wel hard gestegen en liggen nu nog maar nauwelijks onder Europees niveau. Gelukkig kun je alles zonder BTW kopen of bestellen. “De uurlonen zijn hier nog steeds lager. Onderdelen zijn duurder, dus die bestel ik in de US”, vertelt een Noorse zeiler.

De overgrote meerderheid is erg tevreden over de kwaliteit en stereotiep behulpzame Kiwi’s, op een enkeling na. “Na een slechte ervaring, waarbij er stagen onnodig zijn vervangen en er dubbele uren zijn gerekend, besloten we het meeste werk zelf te doen”, melden de Tjechen. “In onze ogen is het hier duur. Probeer een vaste prijs af te spreken om niet voor verras-singen te staan.” Duidelijk is dat het hier efficiënter gaat dan op bekende pitstops in de tropen. “Je moet niet denken dat als je een boot in Panama koopt, je deze binnen een paar weken kunt klaarstomen voor de oceaan”, zegt een ervaringsdeskun-dige. “In Panama duurt alles drie keer langer en je kunt er lang niet zo gemakkelijk onderdelen of goede vakmensen vinden.”

Nieuw-Zeeland heeft nog een voordeel, zo zegt iemand: “Niet alleen erg handig voor bootonderhoud, het is ook een geweldig land om toerist te zijn!”

Bootstress “Zullen we ons niet gaan vervelen al deze maanden?”, verzuchtte een zeilvriendin toen we in november net waren aangekomen. Op Duende is al snel duidelijk dat we binnen de krap zes maanden dat het orkaanseizoen en dus de pitstop Nieuw-Zeeland duurt, niet voldoende tijd hebben om naast bootonderhoud, het verkennen van Nieuw-Zeeland en grootouderbezoek ook nog de scheepskas kunnen vul-len. We hebben al genoeg ervaring met bootplanning in combinatie met een kleine handenbinder om niet in dezelfde stressval te lopen. We besluiten maar meteen een seizoen over te slaan.

Uit mijn interviews blijkt dat maar twee boten het onderhoud binnen één maand gedaan krijgen. De helft werkt drie of meer maanden aan de boot. Gemiddeld wordt er één maand de tijd genomen om naar het thuisland te vliegen en zijn er meestal nog twee over om Nieuw-Zeeland te verkennen. “We dachten in vier weken klaar te zijn, nu staan we hier alweer drie maanden”, brommen Amerikanen naast ons op de werf. “We hebben in twee weken even snel het Zuidereiland rondgereden.” Ze hebben hun luxe campervan vooral als klusonderkomen gebruikt. Ook vriendin Nicola heeft de toeristische expedities drastisch moeten inkor-ten om het bootwerk op tijd af te krijgen. Eén ding is zeker: klussen duurt altijd, maar dan echt altijd langer dan je denkt.

Terug naar het paradijsWij gaan niet mee met de grote seizoenstrek. Met pijn in ons hart nemen we afscheid van de eerste vroege vogels. Er is ver-vangen wat mogelijk zou kunnen falen, geschilderd wat beschermd moet worden. Beladen met reserve-onderdelen, bevoorrading en grote dozen geluk vertrekt iedereen weer. Terug naar het paradijs, waar ze stuk voor stuk met liefde hun bloed, zweet en spaargeld voor hebben gegeven. Sommige ervaringen zijn tenslotte onbetaalbaar. •

Het overgrote merendeel van de ondervraagden is tevreden met zijn boot en heeft niet echt wat gemist. Drie boten hadden graag meer accu- en/of zonnecelcapaciteit gehad. Ook wordt extra ruimte, uitbreiding van de zeilgarderobe en een vriezer vaker genoemd.

als iK heT over MoeT Doen...

“...had ik beter naar de onderhoudshistorie gevraagd toen ik onze boot kocht: een goed onderhouden oude boot zal uiteindelijk minder problemen geven dan een slecht onderhouden nieuwere.” ovni 435 (2003)

“...zou ik nu liever een sterkere semi-langkieler hebben. Of als ik alleen in de Pacific zou zeilen, een catamaran. En ik had liever alle elektronica van één merk gehad.” Bavaria 40 (2002)

“...had ik de uitrusting van de boot anders gedaan. De fabriek zet er het kleinst mogelijke op (rollers, ankerlier, verstaging) en dat blijkt voor lange oceaanreizen gewoon te licht. Dit veroorzaakte 20% van onze problemen.” Beneteau 44 (2011)

“...zou ik maar één mast willen en meer ruimte voor ons gezin van vier. En natuurlijk een werkplaats aan boord.” Colin archer 38 (1984)

59www.zeilen.nl MeI 2014

vertrekkers