EEN JONGE, NIEUWE MENDELSSOHN

Freiburger Barockorchester

Pablo Heras-Casado dirigent

Isabelle Faust viool

Felix Mendelssohn 1809-1847Ouverture Een midzomernachtsdroom opus 21 1826

Eerste symfonie in c opus 11 1824Allegro moltoAndanteMenuetto. Allegro moltoAllegro con fuoco

pauze

Felix Mendelssohnuit Een midzomernachtsdroom opus 61 1843Scherzo. Allegro vivace Intermezzo. Allegro appassionatoNotturno. Con moto tranquilloBergamasca (Ein Tanz von Rüpeln). Allegro di molto

Vioolconcert in e opus 64 1844Allegro molto appassionatoAndanteAllegro non troppo – Allegro molto vivace

29 september 2018 14.15-16.25 uur

serie radio filharmonisch orkest & friends i-1

2 358e seizoen 29 september 2018

Het leidt geen twijfel dat elfen bestaan”, stelt dirigent Iván Fischer in een persoonlijk woord bij een recente opname van de Ouverture en de toneelmuziek bij Een midzomernachtsdroom van Felix Mendelssohn. “Mendelssohn sprak hun taal erg goed. Toen hij overwoog muziek te schrijven bij Shakespeares toneel-stuk, besloot hij zich te concentreren op de scènes met elfen. (…) Elfen zijn doorlopend om ons heen. Zij luisteren anders. Zij bemoeien zich incidenteel met ons, maar ze kunnen heel lang wachten op het juiste moment. Als je heel zacht praat en je je ogen open houdt, zul je ze opmerken. Zij luisteren met veel meer aandacht naar deze muziek.”Het kan natuurlijk scherts zijn, maar het is heel goed mogelijk dat iemand als Fischer dit meent. Wat het luisteren naar de mu-ziek van Mendelssohn betreft heeft hij in elk geval een punt. Mendelssohn is van de beroemde romantische componisten ongetwijfeld de minst begrepen en de meest verguisde. Zijn werk wordt vaak omschreven als lichtvoetig, feeëriek inder-daad, en zelfs qua orkestratie en stemvoering doorgaans onder de maat. Mendelssohn is voor velen de componist van de poëziealbumplaatsjesromantiek, van de Biedermeiers in noten. De fameuze Amerikaanse musicoloog Richard Taruskin kon in 2010 in het derde deel van zijn zesdelige The Oxford History of Western Music nog schrijven dat Mendelssohns versie van de romantiek “bestond uit een muzikaal ‘pictorialisme’ van een vrij conventionele en objectieve natuur”.Hoewel zowel componist Robert Schumann als de filosoof Johann Wolfgang von Goethe, die de kleinzoon van collegafilo-soof Moses Mendelssohn op jonge leeftijd ontmoette, de compo-nist al vroeg bestempelden als de ‘nieuwe Mozart’, werd hij ondanks zijn onmiskenbare talent vaak beschouwd als dat zoontje uit een rijke familie dat geen strobreed in de weg werd gelegd en dat zijn werken, zoals de opera Die Hochzeit des Cama-cho die hij op 16-jarige leeftijd schreef, vooral uitgevoerd kreeg omdat zijn vader alle kosten betaalde.

ELFENOREN

de ZaterdagMatinee op social mediaVia facebook, twitter en insta gram houdt de Matinee u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons en praat mee!

programmaboekjesWist u dat u enkele dagen voor ieder concert het programmaboekje al kunt inzien op onze site? zaterdagmatinee.nl

uitzending NPO Radio 4 en terugluisterenDit concert wordt live uit­gezonden via NPO Radio 4. Via de website zaterdagmatinee.nl kunt u de gehele uitzen­ding terug luisteren. Enkele dagen ná ieder concert kunt u het concert (zonder pauzeprogramma) terug­luisteren op nporadio4.nl/

concerten

Matinee Café Na afloop van het concert ontvangt Hans Haffmans in het Concertgebouw café: Anne Katharina Schrei-ber, concertmeester uit het Freiburger Barock­orchester, en opera kenner Willem Bruls.live op npo radio 4 nporadio4.nl/

matineecafe

De lokroep van VenetiëIn de 12­delige radioserie ‘De lokroep van Venetië’ nemen dramaturg en schrijver Willem Bruls en presentatrice Chazia Mourali de luisteraar mee naar Venetië, de stad die bij uit­stek symbool staat voor opera. Langs het water, op pleinen en in steegjes treden Bruls en Mourali, beiden grote opera­liefhebbers, in de voetsporen van componisten, schrijvers en andere kunstenaars die zich hier lieten inspireren. De zwerftochten van Willem Bruls en Chazia Mourali leiden langs beroemde Venetiaanse pleinen en gebouwen, zoals het Teatro la Fenice, het Palazzo Grimani, de Ridotto en het Hôtel des Bains op het Lido. Die plekken en bijbehorende verhalen samen geven een beeld van de opera die als een Venetiaanse spiegel het wezen van Venetië reflecteert. Venetië ís opera. Vanaf vrijdag 5 oktober elke vrijdag en zaterdag in

Podium rond 18.30 uur, NPO Radio 4

telefoons in de zaalGeconcentreerd luisteren is voor de meeste bezoe­kers van de Zaterdag­Matinee de ideale manier om van muziek te genie­ten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar rekening te houden, de telefoon op ‘stil’ te scha­kelen en geen foto’s te maken voordat de muziek is uitgeklonken.

KIN

GA

LEF

TS

KA

BENT U AL VRIEND?

www.vriendenvandematinee

.nl

4 5desondanks een verrassing. De enige componist die af en toe in de buurt kwam van die ‘feeërieke’ sfeer was Carl Maria von Weber in opera’s als Der Freischütz, die in 1821 in Berlijn zijn première beleefde, en Oberon (1826). Mendelssohn weet in de Ouverture de wereld van elfenkoning Oberon en zijn Titania op te roepen met haast etherische vioolfiguren die sindsdien een van zijn handelsmerken zijn en schakelt met hetzelfde gemak naar de gewone-mensenregio-nen. De primitieve wereld van Bottom en zijn aardse metgezel-len schildert de componist met een welhaast komisch pedaal van open kwinten en motieven die het balken van een ezel imiteren (Bottom loopt in het verhaal dankzij de toverkunsten van de elf Puck met een ezelskop rond).Hoewel Mendelssohn geen plannen had de Ouverture Midzomer-nachtsdroom uit te breiden, kreeg hij in 1843, zeventien jaar na de voltooiing, de opdracht van de Pruisische koning Frederik Willem IV om voor een privé-uitvoering van Shakespeares toneelstuk in de vertaling van August Wilhelm Schlegel de toneelmuziek te schrijven. De koning was dol op oude Griekse drama’s en Shakespeare en had Mendelssohn in 1841 al eens gevraagd muziek te schrijven bij Antigone van Sophocles. Men-delssohn componeerde dertien stukken, waaronder de beroem-de Bruiloftsmars, om verschillende belangwekkende momen-ten in het toneelstuk te onderstrepen. Hij wist daarbij zonder enige moeite de sfeer van zijn jeugdige Ouverture voort te zetten in de nieuwe noten.Shakespeares Midzomernachtsdroom, zijn enige werk naast The Tempest dat hij niet baseerde op een bestaand ouder werk, is een bij vlagen kolderieke komedie waarbij het leven van vier gelief-den in de war wordt geschopt door de elfenkoning Oberon die vertoornd is omdat zijn echtgenote Titania haar favoriete knecht

Zowel de visie van Taruskin als het idee van een verwend rijkeluiszoontje doen Mendelssohn tekort.Ja, hij was deels conservatief in zijn componeren, maar zijn taal stoelde op een al zeer jong verworven gedegen kennis van zijn voorgangers. Mendelssohn zelf verhaalt van zijn ontmoetingen met Goethe waarbij hij elke dag “de muziek van de componis-ten die hem voorgingen in chronologische orde op de piano speelde”. Zijn kennis van de muziek van Bach, Haydn, Mozart en ook Beethoven was zowel zijn kracht als zijn zwakte volgens som-mige muziekspecialisten. Hector Berlioz schreef al eens dat Mendelssohn “de muziek van de doden te consciëntieus bestu-deerde”. Hij noemde Mendelssohn vilein “een dwerg na de reus Beethoven”. Na zijn dood in 1847 verdween de aandacht voor zijn muziek snel. Zijn werk stond niet alleen in de schaduw van het oeuvre van de voorgangers die Mendelssohn met niet aflatende energie onder de aandacht bracht, zo vond men, maar het was ook te middle of the road, miste dramatische en emotionele inhoud en was in veel gevallen te formeel. Ook de aanval van Wagner (Das Judentum in der Musik) en in het verlengde daarvan de latere ban door de nazi’s deden de populariteit van zijn werk bijna een eeuw geen goed.

MidzomernachtsdroomToch werd Mendelssohn bij leven zeer hoog geacht. Niet alleen vanwege zijn beroemde uitvoering van Bachs Matthäus-Passion die de Bachrevival teweeg bracht, maar ook vanwege zijn eigen werk. Vooral de Ouverture Midzomernachtsdroom die hij in 1826 op 17-jarige leeftijd schreef, werd, vrij snel na de eerste uitvoering als een pianoduet in familiekring, een succes.Mendelssohn was al jong met de wereld van Shakespeare in aanraking gekomen; de uitvoeringen van delen van de toneel-stukken in de familiekring maakten veel enthousiasme bij hem los. Samen met zijn zus Fanny zette hij zich zelfs aan de verta-ling van A Midsummer Night’s Dream. Dat hij uiteindelijk, ge-bruikmakend van traditionele harmonieën en vormstructuren, de sfeer van feeën, elfen, dromen en boswezen uit dit werk wist te transformeren tot een Ouverture die qua muzikale inhoud, diepgang en schijnbare lichtvoetigheid geen gelijke had, was

Edwin Landseer (1802-1873): Shake-speares Titania, met Bottom en elfen (ca 1850)

6 7schreef veel geoefend met zijn jeugdige strijkerssymfonieën, waarvan er uiteindelijk twaalf de tand des tijds hebben door-staan, maar de volwassenheid van het werk is opvallend voor een 15-jarige jongen. De symfonie is van klassieke snit met twee snelle hoekdelen, een Andante en een verrassend Menuet met trio. Na het eerste deel, waarin weer duidelijk is hoe virtuoos Mendelssohn voor strijkers schrijft, volgt een Andante dat, onderbroken door een beschei-den uitbarsting, de melodische intensiteit heeft van zijn latere Lieder ohne Worte. In het Menuet geeft Mendelssohn zijn eigen draai aan de historie. De 6/4-maatsoort maakt van de oorspronke-lijke dans in driekwartsmaat een werk met het gevoel van een tweedelige maatsoort. Tijdens de Engelse première op 25 mei 1829 in Londen – Mendelssohn, die in Engeland al jong zeer geliefd was, droeg het werk op aan de Royal Philharmonic Society – verving de componist dit deel door een orkestratie van het Scherzo uit het Octet opus 20. Hoewel de symfonie in deze hoedanigheid goed ontvangen werd, besloot Mendelssohn uiteindelijk toch vast te houden aan het veel originelere Menuet.In het laatste deel geeft de jonge componist er blijk van uitste-kend thuis te zijn in het contrapunt van Bach. In de doorwerking van deze finale in sonatevorm introduceert Mendelssohn een fugatische sectie die uitmondt in een contrapuntisch hoogstand-je dat hij met vaste hand weer leidt naar de recapitulatie van de hoofdthema’s van dit werk.

Vioolconcert in eHet Vioolconcert in e dat Felix Mendelssohn in 1844 voltooide, maar waaraan hij nog tot de première in maart 1845 sleutelde, is niet alleen een van de beroemdste vioolconcerten uit het reper-toire, het is ook het eerste vioolconcert dat ontstond in nauwe samenwerking tussen een componist en een instrumentalist. Mendelssohn schreef het werk voor en met de violist Ferdinand David die hij al sinds zijn zestiende een goede vriend mocht noemen. De wegen van de twee kruisten elkaar op het muzikale vlak regelmatig. Toen Mendelssohn in 1835 chef-dirigent werd van het fameuze Gewandhausorchester in Leipzig benoemde hij zijn vriend direct tot concertmeester en nadat hij in 1843 de basis had gelegd voor het Conservatorium van Leipzig was David de eerste naam die op het docentenlijstje prijkte.

niet aan hem wil afstaan. Met behulp van de elf Puck betovert hij Titania en de geliefden zo dat ze verliefd worden op het eerstvol-gende levende wezen dat ze tegenkomen, met alle verwarrende gevolgen van dien. Mendelssohn vertaalde deze komedie naar even speelse en passende muziek. Zo is het Scherzo, naast de Ouverture een van de meest virtuoze negentiende-eeuwse orkestwerken, een vertaling van de jeugdige streken van Puck. Het Intermezzo verbeeldt de wanhopige zoektocht van Hermia, een van de vier geliefden, naar haar Lysander, die door de toverstreken van Puck en Oberon achter Helena van het andere liefdespaar aan zit. De Nocturne met die prachtige hoornsolo klinkt aan het einde van de derde acte als een schildering van een lome zomernacht waarbij iedereen na veel geruzie in diepe slaap is gevallen. Een moment van devote rust voordat alles uiteindelijk op zijn pootjes terecht komt.

Eerste symfonieZoals de Ouverture Midzomernachtsdroom en de delen uit de toneel-muziek gezamenlijk al een verhaal vertellen, zo weet Mendels-sohn in zijn symfonieën ook steeds klinkende verhalen en scènes te schetsen. Meteen al zijn Eerste symfonie die hij in 1824 op 15-jarige leeftijd schreef beantwoordt aan Mendelssohns hang naar sferen en verhalen. Alsof hij de wereld van Mozart, Beetho-ven en Von Weber bijeenbrengt: zó combineert hij vormtechni-sche zaken met een vertellende inslag en een melodieuze rijk-dom. Nu had hij in de jaren voordat hij zijn Eerste symfonie

Sir Joseph Noel Paton (1821-1901): The Quarrel of Oberon and Titania (1846)

Mendelssohn in 1829 (aquarel van James Warren Childe (1780-1862)

8 9hoogste woord heeft, vormt een liggende noot in de fagot de overgang naar het ingetogen Andante. Dit langzame middendeel schakelt via een veertien maten korte allegrettopassage naar de dartele finale die veel weg heeft van de feeërieke sfeer van de lichtvoetige en dansante passages uit de muziek bij Shakespeares Midzomernachtsdroom. Hoewel Mendelssohn ook in dit werk een onaardse lichtheid wist te bereiken, was juist dit concert, naast de Ouverture Midzomernachtsdroom, zijn enige compositie die altijd repertoire bleef houden. De grote violist Joseph Joachim sprak in 1906 bij zijn vijfenzeventigste verjaardag nog: “De Duitsers hebben vier vioolconcerten. Het grootste en meest compromis-loze is van Beethoven, dat van Brahms is het meest serieuze werk, en het meest verleidelijkste concert staat op naam van Max Bruch. Maar het meest betoverende, het juweel van het hart, is van Mendels-sohn.” Bovendien is het in de aard net zo vooruit-strevend als het concert van Beethoven. Achter het masker van de kinderlijke verwondering die in veel werk van Men-delssohn doorklinkt, gaat een componist schuil die wist wat hij deed, die voorgan-gers eerde en die op de fundamenten van Bach, Haydn, Mozart en Beethoven subtiele nieuwe ideeën introduceerde zonder de klassieke waarden achter zich te laten. Zijn werk vraagt daarom om veel meer dan oppervlakkig luisteren, want Iván Fischer heeft inderdaad gelijk: Mendelssohns muziek is niet van deze wereld. Althans niet van de wereld van de zogenaamd verant-woordelijke volwassenen die de herinnering aan hun kindertijd onderweg zijn verloren en die muziek consumeren als een vluchtig tijdverdrijf. Mendelssohn appelleert aan een wereld van de verwondering, de fantasie, de droom. Dat maakt zijn muziek zo schijnbaar luchtig, schijnbaar middle of the road en schijnbaar formeel en emotieloos en daardoor zo onaards ongrijpbaar.Tenzij u natuurlijk heel zachtjes praat, uw ogen open houdt en u zich voorstelt dat u de oren van een elf heeft...

Paul Janssen

Al in 1838 had Mendelssohn de begenadigde violist een vioolcon-cert beloofd. Dat het zes jaar zou duren eer het concert daadwer-kelijk vorm kreeg had zowel met Mendelssohns persoonlijke twijfels als met zijn omstandigheden te maken. De componist diende voor zijn gevoel op te boksen tegen het inmiddels fameu-ze Vioolconcert van Beethoven, en ondanks het feit dat hij al eerder, op 13-jarige leeftijd, een vioolconcert had geschreven, was Mendelssohn niet geheel overtuigd van zijn eigen kunnen in deze.Daarnaast werd de componist in 1840 door koning Frederik Wilhelm IV van Pruisen aan het Berlijnse hof ontboden om toe te treden tot het gezelschap kunstenaars dat de cultuur in zijn rijk een impuls moest geven. Een verzoek dat Mendelssohn niet naast zich neer kon leggen. Hij kreeg onder andere de taak een conser-vatorium in Berlijn op te richten, maar kwam van een koude kermis thuis. De koning was een man van meer woorden dan daden en het niveau van de musici in Berlijn was bij lange na niet zo hoog als hij in Leipzig gewend was. In een brief aan David vatte Mendelssohn het zo samen: “Geweldige plannen, weinig toewijding, grote eisen, kleine resultaten, bekwame critici en miserabele musici.” Mendelssohn was ondanks opdrachten voor de toneelmuziek bij Antigone en Midzomernachtsdroom erg gelukkig dat hij in 1843 kon terugkeren naar Leipzig om daar een conservatorium te stichten. In de tussentijd had hij nauw contact onderhouden met David, maar het Vioolconcert kwam pas echt van de grond toen Mendels-sohn zich in 1844 weer definitief in Leipzig vestigde en de twee boezemvrienden er op bijna dagelijkse basis aan konden werken. David stond Mendelssohn bij met technische adviezen en zo ontstond een in alle opzichten revolutionair vioolconcert. Niet alleen tilde Mendelssohn dankzij David de viooltechniek naar grotere hoogten, ook schreef hij voor het eerst in de geschiedenis van het vioolconcert op voorhand een cadens volledig uit, zodat de inhoud niet meer afhankelijk was van de grillen van de solist, liet hij het thematisch materiaal in alle drie de delen een rol spelen en maakte hij er een doorgecomponeerd concert van door de delen zonder onderbreking in elkaar over te laten gaan. Dat deed hij al eerder in zijn Schotse symfonie, maar nu componeerde hij daadwerkelijk een brug van deel naar deel. Na het uitgesproken lyrische eerste deel waarbij de viool het

“De Duitsers hebben vier vioolconcerten. Het grootste en meest compromisloze is van Beethoven, dat van Brahms is het meest serieuze werk, en het meest verleidelijkste concert staat op naam van Max Bruch. Maar het meest betoverende, het juweel van het hart, is van Mendelssohn.”

Ferdinand David, door Johann Georg Weinhold (1813–1880)

10 11Pablo Heras-CasadoDe Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado dirigeert een zeer breed repertoire: van het grote symfonische werk en opera tot historisch geïnfor-meerde uitvoeringen en eigentijdse muziek. Hij is vaste gastdirigent van het Teatro Real in Madrid, leidt het Granada Festival sinds 2017 en werkt veelvuldig samen met het Freiburger Barockorchester. Heras-Casado is Conductor Laureate van het Orches-tra of St. Luke’s in New York, waar hij van 2011 tot 2017 chef-dirigent was. Hij dirigeerde orkesten als de Berli-ner en de Wiener Philharmoniker, het Koninklijk Concertgebouworkest, het New York Philharmonic, het Los Angeles Philharmonic, het Chicago Symphony Orchestra, de Metropoli-tan Opera en het Ensemble

intercontem porain. In het voorbije seizoen stond hij voor de Staatskapelle Berlin, het Philharmonia Orchestra in Londen, San Francisco Symphony, het Philadelphia Orchestra, het Mozarteumorchester Salzburg, Tonhalle-Orchester Zürich, NDR-Philharmonieorchester Hamburg en de Münchner Philhar-moniker, het Dallas Symphony Orchestra en het Verbier Festival Orchestra. In het Teatro Real dirigeerde hij de Spaanse première van Zimmermanns Die Soldaten. Bovendien was hij te gast bij het Festival d’Aix-en-Provence, met het Orchestre de Paris, voor een reeks opvoeringen van Bizets Carmen en debuteerde hij bij het Edinburgh International Festival en bij de BBC Proms, met het Freiburger Barockorchester en Isabelle Faust.In de Matinee van 6 april 2019 is Heras-Casado opnieuw te gast met werk van Nas, Stravinsky, Beethoven en Falla (ASKO|Schönberg en Mahler Chamber Orchestra).Eerder in de Matinee: werken van Dallapiccola, Maderna, Schön-berg, Chauris & Mahler/Kloke (Ensemble intercontemporain, 2014), Rijnvos Asie, Ravel Pianoconcert & Dvorák Zevende symfonie (2016), Moesorgski Boris Godoenov (2018)

Isabelle FaustSnel nadat Isabelle Faust op zeer jonge leeftijd het Leopold Mozart-Concours en het Paganini-Concours had gewonnen, trad zij op met orkesten als de Berliner Philharmoni-ker, het Boston Symphony Orchestra, het NHK Symphony Orchestra Tokyo, het Chamber Orchestra of Europe en het Freiburger Barockorchester. Daarbij werkte zij nauw samen met dirigenten als Claudio Abbado, Giovanni Antonini, Frans Brüggen, Sir John Eliot Gardiner, Bernard Haitink, Daniel Harding, Philippe Herreweghe, Andris Nelsons en Robin Ticciati. Fausts artistieke nieuwsgie-righeid beperkt zich niet tot een repertoiregebied. Behalve de grote soloconcerten stpeelt zij bijvoorbeeld Schuberts Octet op historische instru-menten, György Kurtágs Kafka-Fragmente met Anna Prohaska, of Igor Stravinsky’s L’histoire du soldat met Dominique Horwitz. Al vroeg in haar carrière richtte zij zich ook op de uitvoering van eigentijdse muziek. Zo staan wereldpremières van Péter Eötvös, Ondrej Adámek, Oscar Strasnoy en Beat Furrer gepland. Haar talrijke cd-registraties wonnen prijzen als Diapason d’or, Gra-mophone Award en Choc de l’année. Met haar kamermuziek-partner, de pianist Alexander Melnikov, nam zij onder andere de vioolsonates van Beethoven en Brahms op.Eerder in de Matinee: Larcher Vioolconcert (2010), Ravel Tzigane & Debussy/Orledge Nocturne (2011)

DA

RIO

AC

OS

TA

FE

LIX B

RO

ED

E

UIT

VOE

RE

ND

EN

1312

FLUITDaniela LiebPia Scheibe

HOBOJosep DomenechMaike Buhrow

KLARINETLorenzo CoppolaPascal Pariaud

FAGOTJavier ZafraCarles Vallés

OPHICLEÏDEPatrick Wibart

HOORNPierre-Antoine TremblayRicardo Rodriguez Garcia

TROMPETJaroslav RoucekAlmut Rux

PAUKENCharlie Fischer

EERSTE VIOOLAnne Katharina SchreiberMartina GraulichBrian DeanEva BorhiMarie DesgoutteIrina GranovskayLotta SuvantoHannah Visser

TWEEDE VIOOLBeatrix HülsemannBrigitte TäublPeter BarcziJoosten ElleeRegine SchröderLea SchwammAnnelies van der Vegt

ALTVIOOLUlrike KaufmannWerner SallerAnnette SchmidtNadine HenrichsElisabeth Sordia

CELLOGuido LarischStefan MühleisenMarie DellerUte Petersilge

CONTRABASJames MunroFrank CoppietersGeorg Schuppe

FRE

IBU

RG

ER

BA

RO

CK

OR

CH

ES

TERFreiburger Barockorchester

Het Freiburger Barockorchester speelt muziek van barok tot nu en van Freiburg tot in het Verre Oosten. In zijn ruim dertigja-rige bestaan bleef het artistieke credo van de immer nieuwsgie-rige Freiburgers ongewijzigd: iedere compositie wordt zo levendig en expressief mogelijk gespeeld. De leden treden ook regelmatig als solisten op. Het Freiburger Barockorchester werkt samen met musici als Christian Gerhaher, Isabelle Faust, René Jacobs, Pablo Heras-Casado, Andreas Staier en Kristian Bezuidenhout. Hun gemeenschappelijke cd-producties werden onderscheiden met prijzen als de ECHO Klassik (2011-2016 en 2007), de Jahrespreis der Deutschen Schallplattenkritik 2016, 2015 en 2009 en een Gramophone Award in 2012 en 2011. Onder de artistieke leiding van de beide concertmeesters, Gottfried von der Goltz en Kristian Bezuidenhout, en onder leiding van diverse dirigenten, presenteert het orkest zich jaarlijks in ongeveer honderd optredens in verschillende bezetting: van kamerorkest tot operaorkest. Het zelfstandig opererende ensemble heeft eigen concertseries in het Freibur-ger Konzerthaus, in de Liederhalle Stuttgart en de Philharmo-nie van Berlijn en onderneemt tournees over de hele wereld.In de ZaterdagMatinee van 4 mei 2019 dirigeert René Jacobs het Freiburger Barockorchester in Beethovens Missa solemnis.Eerder in de Matinee: d’Astorga Stabat Mater & Lotti Requiem (1997), Rebel Les caractères de la danse, Telemann Suite TWV 55 D 19 (1998), Zelenka Ouverture ZWV 188 & Bach Cantate Ich habe genug BWV 82 (2009), werken van Lully, Geminiani, Delalande, Campra & Rebel (2015), Beethoven Leonore (René Jacobs, 2017)

AN

NE

LIES

VA

N D

ER

VE

GT

14 15

zaterdag 6 oktober 14.15 uurConcertgebouw Amsterdamserie rfo & friends ii-1

TSOUPAKI, DEBUSSY EN DE ZEERadio Filharmonisch Orkest

Markus Stenz dirigent

Lars Vogt pianoErik Bosgraaf blokfluitMatthijs Koene panfluit

Wagner Ouverture en Verwandlungs-musik uit ParsifalBeethoven Vijfde pianoconcert ‘Keizers-concert’Tsoupaki Salto di Saffo opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière, mede mogelijk gemaakt door het fonds podiumkunstenDebussy La mer

zaterdag 13 oktober 14.15 uurConcertgebouw Amsterdamserie oude muziek-1

NEDERLANDSE BACHVERENIGING: BAROKKE COMPONISTE HERONTDEKT

Nederlandse Bachvereniging

Shunske Sato concertmeester

Angiolo, Sara Katharina Konradi sopraanIsacco Luigi Schifano countertenorAbramo Emiliano Gonzalez Toro tenor

De Rossi Il sacrifizio di Abramo nederlandse première

VOLG

EN

DE

CO

NC

ER

TEN Tsoupaki, Debussy en de zee

De zee. De Grieks­Nederlandse Calliope Tsoupaki roept met blokfluit, panfluit (!) en orkest dezelfde krachten op als Debussy met La mer. En de Beethoven­liefhebbers Lars Vogt en Markus Stenz brengen het ‘Keizersconcert’.

Markus Stenz dirigeert La mer en Salto di SaffoDat in het ruisen van de zee muziek schuilt, weten we sinds Debussy’s La mer, drie maritieme vergezichten, getoonschilderd met impressionistische toets. Ook Calliope Tsoupaki putte inspiratie uit de zee; meer specifiek uit de bootreis die haar voor een compositiestudie naar Nederland voerde. Ter hoogte van Lefkas, het rotsige eiland waar volgens de overlevering de dichteres Sappho haar fatale sprong zou hebben gemaakt, besefte Tsoupaki dat ze voor lange tijd afscheid nam van haar geboorte­grond. “Het was een heel dubbele emotie,” aldus de componiste. “Een gevoel van diep verlies, maar ook van een enorme kracht.” Die dubbele gemoedstoestand vormde het uitgangspunt voor een golvende dialoog tussen blokfluit, panfluit en ensemble.

Beethovens ‘Keizersconcert’ met Lars VogtDe Duitse pianist Lars Vogt heeft een zwak voor Beethoven. Hij werkte mee aan de bekroonde biopic In Search of Beethoven en gooide recentelijk hoge ogen met zijn opname van diens Eerste en Vijfde piano-concert. Dat belooft wat.

Nederlandse Bachvereniging: een ‘keizerlijk’ componisteOp verzoek van de NTR ZaterdagMatinee nam de Nederlandse Bachvereniging een cantate op het repertoire over Abraham die zijn zoon Isaak wil offeren. De barokcom­poniste Camilla de Rossi bereikt eindelijk weer het concertpodium!

Camilla de Rossi aan het Oostenrijkse hofIn de achttiende eeuw fronste menigeen nog de wenkbrauwen bij het idee dat een vrouw zou componeren, maar Camilla de Rossi (ca 1670­1710) trok zich daar gelukkig weinig van aan. De componiste, vermoede­lijk afkomstig uit Rome, liet zich gelden en schreef maar liefst vier oratoria voor solos­temmen en orkest. De opdrachtgever was niet de minste: Keizer Joseph I van Oosten­rijk. Hij viel voor de verfijnde kracht van het werk van De Rossi dat doet denken aan Alessandro Scarlatti op zijn best.

De Nederlandse BachverenigingHoewel Joseph I de werken uit liet voe­ren in de Keizerlijke kapel, verdwenen ze na de dood van De Rossi in vergetelheid. Pas toen de Amerikaanse musicologe Barbara Garvey Jackson onderzoek deed naar De Rossi en haar ‘gevoel voor kleur en drama’ jubelend bezong, kwam er weer enige belangstelling. De Nederlandse Bachvereniging brengt onder leiding van de nieuwe artistiek leider Shunske Sato, op speciaal verzoek van de ZaterdagMatinee, de Nederlandse première van het orato­rium Il sacrifizio di Abramo. Goed voor een geheel nieuwe kijk op vrouwelijke compo­nisten in de achttiende eeuw.

GIO

RIG

A B

ER

TAZ

ZI

16

vrijdag 5 oktober, 20.15 uurTivoliVredenburg Utrechtwww.avrotrosvrijdagconcert.nl

HOHE MESSE

Akademie für Alte Musik BerlinEnsemble PolyharmoniqueGeorg Kallweit concertmeester Alexander Schneider koordirigent

Bach Hohe Messe

vrijdag 12 oktober, 20.15 uurTivoliVredenburg Utrechtwww.avrotrosvrijdagconcert.nl

SCHUMANNS PIANOCONCERT VOOR CLARA

Radio Filharmonisch OrkestMarkus Stenz dirigentLars Vogt piano

Schumann PianoconcertBruckner Achtste symfonie

HART & ZIEL LIJSTKom op vrijdag 19 oktober naar het NPO Radio 4 Hart & Ziel Festival in Tivoli­Vre­denburg en dompel je onder in de mooiste klassieke muziek. Die dag wordt de uitzend­week van de jaarlijkse NPO Radio 4 Hart & Ziel Lijst feestelijk afgesloten. Centraal staan 300 werken die luisteraars het meest raken, inspireren of energie geven in het dagelijks leven. De gehele dag zijn er optredens, muzikale activiteiten voor jong en oud en een lunchconcert. Ontmoet je favoriete Radio 4­presentatoren. Neem deel aan workshops, bezoek lezingen of neem een kijkje bij de live radiouitzending. Wees welkom bij het feestelijk slotconcert om 20.15 uur door het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en chef­dirigent Markus Stenz.

Stemmen op de NPO Radio 4 Hart & Ziel Lijst kan van vrijdag 28 september t/m

vrijdag 5 oktober via www.radio4.nl/hartenziel

vrijdag 19 oktober, 20.15 uurTivoliVredenburg Utrechtwww.klassiekmagazine.nl/agenda

Radio Filharmonisch OrkestMarkus Stenz dirigentGroot OmroepkoorRick Muselaers koordirigent

Ravel Lever du jour uit Daphnis et Chloë Mozart Dies irae en Lacrimosa uit het Requiem Massenet Méditation uit Thais Rachmaninov delen uit de Vespers Dvorák vierde deel uit de Negende symfonie ‘Uit de nieuwe wereld’ Roukens Chase Brahms Selig sind, die da Leid tragen uit Ein deutsches Requiem Mahler Adagietto uit de Vijfde symfonie Bach Badinerie uit de Tweede orkestsuite Elgar Nimrod uit de Enigma variaties Verdi Slavenkoor uit Nabucco