Korte handleiding bijeenkomst 5.

Overdracht van goederen. 3:83 en volgende BW

Definitie overdracht: rechtsovergang van het ene rechtssubject naar het andere op

basis van een een levering.

Overdracht is een vorm van derivatieve verkrijging.

Vereisten voor overdracht voor alle goederen: (3:84 BW)

� Een geldige titel tot overdracht

� Beschikkingsbevoegdheid bij de vervreemder

� Een leveringshandeling, opgebouwd uit:

a. Een (goederen)rechtelijke overeenkomst van overdracht\

b. Een leveringshandeling, waarin de overeenkomst van overdracht wordt

uitgewerkt.

De vereisten gelden voor het moment van levering, tenzij er later bekrachtigd wordt

3:58 BW

Daarnaast: overdraagbaarheid goed zie 3:83 BW (goed doorlezen)

De formaliteiten voor overdracht verschillen naar gelang het over te dragen goed.

Titel (3:84 lid 2)

Omschrijving: rechtsgrond voor de overdracht, die hieraan ten grondslag ligt en de

overdracht rechtvaardigt. Het over te dragen goed dient voldoende bepaalbaar te zijn

omschreven 3:84 lid 2 BW.

Zie ook 3:298 BW> volgorde voor twee titels, die er m.b.t. een goed zijn.

Meest voorkomende titel: een verbintenis uit overeenkomst.

Ook mogelijk: verbintenis uit de wet, natuurlijke verbintenis, legaat.

De overeenkomst zelf verleent nog geen eigendom>nog geen levering.

Causaal stelsel bij overdracht (in tegenstelling tot abstract stelsel)

Omschrijving: zonder geldige titel (ten tijde van de levering) kan er geen overdracht

plaatsvinden. 3:84 lid 1; zonder geldige titel blijft de vervreemder rechthebbende.

Arrest: Damhof-Staat (1950)

Gevolg: betere bescherming oorspronkelijke verkrijger.

Twee gevallen van ongeldigheid overdracht:

� als er bij de levering geen geldige titel is doordat:

1. de titel nietig is, bijv. op grond van strijd met de goede zeden;

2. de titel niet in werkelijkheid bestaat, maar alleen in de gedachten van

partijen (putatief).

� de titel met terugwerkende kracht komt te vervallen, bijvoorbeeld als een titel

wordt vernietigd als gevolg van een wilsgebrek of handelingsonbekwaamheid.

De overdracht blijft wel geldig indien de titel wordt ontbonden zonder terugwerkende

kracht. Dat doet zich voor (o.a.):

� ontbinding door het in vervulling gaan van een ontbindende voorwaarde 3:38

lid 2 BW of ontbinding wegens tekortkoming 6:165 BW

� vernietiging zonder terugwerkende kracht, zie als matiging 3.53 lid 2 BW;

voorbeeld recht van reclame.

Rechtsgevolgen (zakelijke werking):

1. als een geldige titel (causale stelsel) ontbreekt (3:84 lid 1): de overdracht is

ongeldig>de vervreemder is rechthebbende gebleven, de ontvanger is nimmer

eigenaar geworden; belang hiervan?.

2. los van het causale stelsel:

a. als een ontbindende voorwaarde in vervulling gaat: overdracht blijft geldig.

Zie evenwel 3:84 lid 4, dat hiervoor een regeling treft>vervreemder wordt

van rechtswege weer rechthebbende.

b. Inroepen van een recht van reclame 7:39 lid 1> geen terugwerkende

kracht wel zakelijke werking.

Geen goederenrechtelijk effect indien:

� Ingeval van niet behoorlijke nakoming (contractsschending);

� Bij vernietiging zonder terugwerkende kracht.

Geen geldige titels zijn 3:84 lid 3 BW

� rechtshandelingen die ten doel hebben een goed over te dragen tot zekerheid

(bierbrouwerijen); geldt nu alleen voor de mogelijkheid van verhaal en niet b.v.

voor de sale en lease back constructies;

� de strekking mist het goed na de overdracht in het vermogen van de verkrijger

te laten overgaan.

Hiervoor zijn nu alternatieven: stil pandrecht; bewind.

Beschikkingsbevoegdheid:

Omschrijving: (juridische) bevoegdheid om een goed te vervreemden of te bezwaren.

Deze berust bij de rechthebbende (eigenaar, crediteur, beperkt gerechtigde)

Uitzondering: (faillissements)curator, executerende crediteur.

Gevolg: verkrijger wordt geen rechthebbende (uitzondering: derdenbescherming)

Levering:

Bestaat uit:

� een goederenrechtelijke overeenkomst van overdracht: rechtshandeling

gericht op de overdracht van het goed; zie boek blz 284.

� de leveringshandelingen: betreft formaliteiten voor overdracht.

Leveringshandelingen:

� Onroerende zaken: notariële akte en inschrijving in de openbare registers 3:89

BW.

� Roerende zaken: bezitsverschaffing als de zaak in de macht van de

vervreemder is (3:90 BW) en een akte als dat niet zo is (3:95 BW).

� Vorderingsrechten:

a. aan toonder: bezitsverschaffing als het papier in de macht van

vervreemder is (3:93 BW) en een akte met mededeling aan de debiteur,

als dat niet zo is (3:94 lid 1 BW) ofwel authentieke of geregistreede

onderhandse akte zonder mededeling (3:94 lid 3).

b. Aan order: zie a.

c. Op naam:

Ofwel een akte en mededeling debiteur (3:94 lid 1 BW) ofwel authentieke

of geregistreede onderhandse akte zonder mededeling (3:94 lid 3).

� Beperkte rechten: zie schakelbepaling 3:98 BW

� Aandelen in goederen: zie 3: 96 BW: alle voorschriften voor de leveringen

afzonderlijk.

Bepaalbaarheid 3:84 lid 2 BW

Geldt zowel bij de titel als bij de levering; voorla van belang bij de overdracht en

vorderingen op naam (banken); wordt redelijk soepel gehanteerd.

Levering onroerende zaken 3:89 BW.

Omschrijving: inschrijving van een (afschrift van de) daartoe bestemde akte in de

openbare registers.

Eigendom gaat over bij inschrijving.

Voorwaarden voor de akte:

� Goederenrechtelijke overeenkomst van overdracht.

� Vermelding van de titel 3:89 lid 2 BW

� Vermelding volmacht (indien van toepassing) 3:89 lid 3 BW

� Kadastrale nummers

� Schriftelijke koopovereenkomst (bij woning) 7:2 lid 2 BW

Inschrijving: tijdstip is belangrijk ivm rechtspositie ten aanzien van absolute rechten.

Openbare registers: negatief stelsel (in tegenstelling tot positief stelsel: zie Duitsland)

Gevolgen:

� De werkelijke toestand kan afwijken van de gegevens in het register

� Afwijkingen kunnen aan iedereen worden tegengeworpen

� Bewaarder is lijdelijk

Uitzonderingen gevolgen negatief stelsel:

Derden te goeder trouw worden beschermd: (beperkt)

� Bescherming bij onvolledigheid der registers 3:24 BW

� Bescherming bij onjuiste ingeschreven feiten 3:25-26 BW.

� Bescherming op basis van een verklaring voor recht

Kadaster:

Databank voor:

� Onroerende zaken

� Beperkte rechten op onroerende zaken

� Feitelijke gesteldheid van onroerende zaken: wonen industrie opstallen

Daarnaast openbare registers:

� Inschrijving hypotheken

� Inschrijving schepen en vliegtuigen

Hoofddoel van openbare registers: verschaffen van zekerheid.

Daarnaast informatieverschaffing naar overheid en particulieren/bedrijven.

Levering/overdracht roerende zaken:

Formaliteiten:

� Bezitsverschaffing, indien vervreemder de feitelijke macht (bezitter of houder)

bezit; 3:90 BW

� Opmaken akte, indien de vervreemder de feitelijke macht niet bezit 3:95 BW

Bijzondere vormen van overdracht bij schepen en vliegtuigen.

Bezitsverschaffing 3:90 BW

Vervreemder is houder: er is geen sprake van bezitsverschaffing in strikte zin.

Bezitsverschaffing is hier ruimer/anders bedoeld dan bezitsoverdracht.

Of:

� de houder verschaft een soort analoog bezit aan de verkrijger;

� de verkrijger verkrijgt door inbezitneming, doordat de houder voldoende

feitelijke macht verschaft.

� Houder kan zelf van houden geen bezit maken> zie 3:111 BW

Vervreemder is bezitter: levering vindt plaats door bezitsoverdracht 3:114BW;

verkrijger kan nu zelf macht uitoefenen.

Problematiek levering cp: bezitter wordt houder zie 3:115 BW: voldoende is een

tweezijdige verklaring zonder feitelijke handeling.

Gevolg: 3:90 lid 1 BW

� Verkrijger wordt bezitter

� Hierdoor is voldaan aan het vereiste van levering van de roerende zaak.

Uitzondering 3:90 lid 2: beperking in de werking naar derden>gevolg: relatieve

eigendom.

Deze uitzondering geldt niet indien:

� De derde met de levering heeft ingestemd;

� Als de zaak in handen van de verkrijger komst, werkt de levering ook tegen

derden. Geen terugwerkende kracht.

Levering vorderingsrechten.

Wijze van levering: cessie. Termen: cedent (vervreemder) en cessionaris (verkrijger)

Debiteur: (debitor) cessus.

Levering vordering op naam:

� Akte van cessie: authentiek of onderhands. 3:94 lid 1 BW

Voorwaarden:

- vordering voldoende bepaalbaar

- akte dient de overeenkomst van overdracht (zakenrechtelijk) te vermelden.

In elk geval overdracht en aanvaarding.

� Mededeling aan de debiteur, in welke vorm dan ook. Deze mededeling hoeft

niet erg specifiek te zijn, kan zeer algemeen zijn. De debiteur hoeft ook niet te

erkennen, maar mag wel om informatie vragen.

Gevolg niet mededeling: cedent blijft crediteur.

3:94 lid 2 BW is een bijzondere regeling>geldt voor de situatie, dat de vordering wel

bekend is, maar de debiteur nog niet (bv vordering uit o.d.). Terugwerkende kracht

tot dag van cessie.

Stille cessie: 3:94 lid 3 BW:

Verschil met gewone cessie: (nog) geen mededeling aan de debiteur en authentieke

akte of geregistreerde akte.

Gevolgen: schuldenaar moet nog aan de oude schuldeiser betalen en er is voor de

cessionaris geen derdenbescherming.

Levering vordering aan toonder of order (zijn altijd belichaamd in een papier): 3:93

BW

Levering geschiedt door bezitsverschaffing van het papier; bij vorderingen aan order

is een endossement nodig (aantekening van de levering op het waardepapier)

Is het waardepapier niet in handen van de vervreemder: zie vordering op naam. 3:94

BW.

In alle andere gevallen van levering: authentieke of onderhandse akte 3:95 BW.