Een geile gi£kikker Marnixpocket Kees

Simhoffer

1/1/118 1grote MnRrrixpocket

Kees SimbofferEen geile gifkikker

roman

PARIS - MANTEAU

Amsterdam — Brussel

`De droom blijft leven,nadat het lichaam isbegraven.'

HENRY MILLER Zwarte Lente

0 Kees Simhoffer, Maastricht, 1973Omslagontwerp; Robert Nix Alje OlthofD/1973/oo65/8ISBN 90 223 0363 2

Inhoud

Een lichtgevende madonna op goede vrijdag 7

Waarom zijn godverdomme de bananen altijd krom? 41

Ook zonder pokkenbriefje kan een mensde klere krijgen 75

Vertrapt door vele vrome voeten 103

De fatale carambole 139

Een lichtgevende madonna op goede vrijdag

ALS MANNEN ONGESTELD ZIJN, DAN ZIJN ZE HET GOED!

1.Vóór elk van de glimmende kisten ligt een krans van vergeeldkrantenpapier, omwikkeld met prikkeldraad en op de dekselsstaat in koperen letters : Beter Dood Dan Levend.Een jonge verkoper in een modieus zwart pak staat gepast ter-zijde en reikt me met een uitgestreken gezicht een paarsigfoldertje waarop staat: Laat uw warenhuis ook uw uitvaartregelen. Reeds vanaf 85o gulden.Twee schoolmeisjes giechelen bij een hufterig uitgevoerddemonstratie-model, met zachte groen-fluwelen bodem, dewanden afgezet met oud-rose kant.`U mag hem gerust proberen, als u wel uw schoenen wilt uit-doen,' zegt de verkoper tegen de meisjes en dan tegen mij :`En hoe vindt meneer onze nieuwste dekselspreuk? We heb-ben er veel sukses mee.'Nogal cynisch als u het mij vraagt.'`Dat zegt u nu,' antwoordt hij gladjes, `maar onze reklamericht zich uiteraard op een zeer beperkte groep klanten.'De twee meisjes verdwijnen ondertussen nog steeds geiteriglachend met de roltrap naar boven. De verkoper ziet de blikwaarmee ik ze nakijk, en zegt :`Hier in de kelder is de dood het belangrijkste artikel, maargeen dood zonder leven nietwaar. U hoeft maar de roltrap open u zit midden tussen de levensbehoeften.'`Dat doe ik dan maar,' zeg ik.`Zoals u wilt,' zegt hij.Bovenaan de roltrap duwt een man in een stofjas me eenijzeren boodschappenkarretje in mijn maag.`Ik hoef niet,' protesteer ik, maar ik ben al opgenomen in destroom klanten. Hebberige mannen en vrouwen die zo snelmogelijk hun karretjes vullen, naar de kassa's rennen, af-rekenen en opnieuw beginnen met hun strijd om het bestaan.

9

Terwijl ik verbaasd sta toe te kijken, enkel nog een plat blikjesardientjes in mijn karretje, word ik ineens ingesloten dooreen stel vrouwen met krulspelden in het haar, die allemaaltegelijk hun tot de rand gevulde wagentjes tegen mijn benenrijden. Dan beginnen ze hysterisch te gillen: `Ik had hem heteerst !"Nee, ik was hier eerder !' Enz. Totdat een verkoperme ontzet, mij dwingt in een grote plastic zak te stappen en devrouwen toevoegt: `Dames wilt u eerst een nummertje trek-ken alstublieft !'Dan schiet hij met zijn tang een stel nietjes in mijn voorhoofd.

SCENARIO VOOR DE MIDDENSTAND

2.

Camera op een wand met allemogelijke soorten soep in blik.In een opening van de wand is een oude vrouw zichtbaar.Klanten schuiven voor de camera langs. Close-up van de oudevrouw. De camera volgt haar langs de frisdranken. Ze looptzenuwachtig te zoeken. Camera volgt haar blik. Close-up vanhet telraam van een kassa, met de snel verspringende cijfertjes.Camera weer op de oude vrouw die tegen een aantal klantenbotst die beurtelings reageren met : Kijkuit ! Hela! Pardon !Heb ik u pijn gedaan? Een aantal reageert helemaal niet.Bij de groentenafdeling probeert de vrouw een verkoper aante spreken. Close-up van dunne mond. Zacht stemmetje:Meneer weet u misschien... ? De bediende reageert niet. Decamera dwaalt via een kistje champignons waar dikke vliegenover kruipen langs de stofjas van de bediende naar zijn hals.Hij heeft een rode kool in plaats van een hoofd. Dan volgt decamera de oude vrouw langs de wasmiddelen en de vlees-waren. Close-up van een bloederige biefstuk. Close-up van deblauw-geaderde hals van de vrouw. Daarna shot van de vrouwbovenop een stapel soepblikken terwijl ze roept: Meneer kuntu me... ?Shot van oude vrouw in diepvries tussen de kippen en de

I0

kroketten, terwijl ze roept : Juffrouw kunt u me... ? Shot vanoude vrouw tot haar hals staand in een waspoederton, terwijlze roept : Mevrouw kunt u me zeggen... ?Dan zien we de camera de hele winkel doorzoeken tot hij deoude vrouw vindt bij de rekken met zoutjes, chips, pinda'senz., waar ze een jong vrouwtje aanklampt dat haar wagentjevol laadt met zakjes chips. Close-up van de zenuwachtigedunne handen van de oude vrouw en weer de zachte stem:Mevrouw, mijn man is ziek en kunt u me... ? De jonge vrouwwil haar antwoorden, maar loopt dan in paniek weg, roepend:Roel waar zit... ?Shot van een klein jongetje dat tussen de mayonaise en deketchup op de grond zit en een aantal tubes over zichzelfheen leegknijpt.Daarna zien we de oude vrouw moeizaam naar de kassa'slopen waar een grote zware man een kist bier van een stapelhaalt en die in zijn karretje deponeert. De oude vrouw klampthem aan, ten einde raad: Meneer weet u misschien waar ik... ?De zware man kijkt op haar neer : Natuurlijk oma, dat zal ikwel effe... Dan tilt hij de magere vrouw op en zet haar boven-op de kist bier in zijn karretje, haar benen potsierlijk uit elkaar.Onmiddellijk daarna passeert hij met haar de kassa en rekenthaar af. De juffrouw aan de kassa slaat aan. Close-up van tel-raam. 207 gulden 53 cent. Shot op kassajuffrouw die zegt :Ook AOW-zegels meneer? Laatste shot op oude vrouw.Haar hoofd een opengesneden meloen. Fade out.

ALS MANNEN ONGESTELD ZIJN S DAN zIJN ZE HET GOED!

(vervolg)

3.Als ik de plastic zak van me af heb gescheurd en de nietjes uitmijn voorhoofd heb gepeuterd, leg ik het blikje sardientjesterug in het rek, zet het wagentje bij de andere en slenter overde afdeling: huishoudelijke apparaten langs kleurenteevees,diepvrieskasten, gasfornuizen, wasautomaten, droogtrommels

II

en vaatwasmachines, allemaal keurig in het gelid en helder wit.Overal tussen de machines door vliegen kleurige libellen enop de apparaten zitten groene plastic kikkers die kwaken als jein ze knijpt. ik pak een van de kikkers op en lees op zijn bil-len : Hou Holland Mooi Made in Hongkong.Op dat moment zwaait vlak bij me de deur van een manshogekoelkast open en komen de twee schoolmeisjes die ik in dekelder bij de lijkkisten zag, naar buiten kruipen. De een meteen schaal heerlijk dampende kikkerbilletjes. De ander meteen grote zak waspoeder van weer een ander nog beter merk.`Proef deze delicatesse van vaderlandse bodem,' zegt de een.En de ander voegt toe :`Als u deze billen wilt blijven eten, doe dan uw was met onsnieuwe schuimloze, kikkerbeschermende middel van UwEigen Mammoet Inkoop Centrum ! Gebruik Libel!'En terwijl de een met een zilveren vork de warme kikkerbillenin mijn mond propt, pakt de ander een tissue uit haar tasje enbet het bloed op mijn voorhoofd:`Foei meneer, uw voorhoofd is helemaal gebarsten. U denktteveel.' Dan sluiten ze de deur van de koelkast weer achterzich.Een grote lichtgroene libel komt trillend op het handvat zit-ten, maar de kikker op de koelkast springt en hap ! Weg libel !Ik loop verder, aangestaard door de kikkers, met mijn handenslaande naar de libellen. Aan het einde van de lange rij huis-houdapparaten zie ik een grote lichtgevende gevarendriehoeken uit het plafond klinkt een zwoele stem:`Bezoek onze automobielafdeling. Uw Mammoet InkoopCentrum heeft deze week als speciale attraktie : een gratis rij-test met de nieuwste elektronische meetapparatuur. Al uwreakties op een ponskaart !'Ik loop op de gevarendriehoek af. De opstaande zijden zijntwee slanke genylonde vrouwenbenen, de basis is een rodeslagboom die vanzelf omhoog gaat als ik er vlakbij ben.Erachter is het aardedonker en koud. `Neemt u plaats !' hoorik een harde stem. Op hetzelfde moment word ik hardhandig

I2

op een bank gedrukt. Dan zie ik vóór me een paneel bleek-blauw oplichten en lees in lichtgevende letters: Gratis Rijtest.Volgt u de instrukties ! Naast me hoor ik iemand zwaarademen.

4.Ik krijg een glimmende schedelhelm op, met allemaal elek-troden of hoe die pinnen heten. Langs mijn oor loopt eendraad naar het kontakt van de testauto. Een andere draad isverbonden met een klein metalen doosje dat de instrukteurnaast me in de hand houdt. De kabine waarin ik me bevindis zwak verlicht. Op de proefbaan vóór ons is het aarde-donker. Enkel af en toe de lichten van andere wagens, alsvallende sterren langs ons schietend en verdwijnend tussende slanke benen van de gevarendriehoek.`Ja meneer, ontkoppelt u maar rustig. Langzaam gasgeven.Niet hobbelen! Stuur recht houden, niet rukken ! U reageertnog te bewust. Het moet een automatisme worden.'`Maar het is verdomme zo donker!'`U moet niet meteen alles willen, meneer. Ik ken iemand diezes keer opging voor zijn rijbewijs zonder sukses. En pas dezevende keer slaagt-ie. Da's toch bijbels of niet? En nu rijdtie al jaren plankgas. Ja stopt u maar!'Even kijkt-ie bedenkelijk naar de kleine wijzerplaat op hetmetalen doosje.`De kurve van uw centrale zenuwstelsel zit nog wel een beetjein de rode zone, maar dat hebben er meer in het begin, datzegt niks.'Hij kijkt me aan en pakt een sigaret uit een metalen koker.Pakje per dag. Vijftig jaar. Rood gezicht. Pafferig figuur.Blauwe lippen. Volgens de statistieken moet ie al dood zijnnet zoals ik.En terwijl ie een sigaret aansteekt en een grote wolk blaast:`U bent geloof ik te romantisch meneer. Achter het stuurkruipen en rijden of je leven ervan afhangt, dat is het nieuweinstinkt. Benzinedamp de nieuwe lokstof. Chroom de nieuwe

13

schutskleur. Maakt u de katoden maar los !'Kletsnat van het zweten stap ik uit.Hij roept me nog na, als ik door de gevarendriehoek terugnaar het licht loop:`U denkt teveel meneer, dat kost kalorieën!'Hij zal wel gelijk hebben. Denken is ouderwets, tijdrovenden kostbaar. ik hoor net als ieder ander achter het stuur vanzijn auto. Immers, wie buiten komt, krijgt onmiddellijk tranenin de ogen, kramp om het hart, zuur op de maag, omdat iede buitenlucht ontwend is. De spreekkamers van de herendokters puilen uit op maandagmorgen na een zonnig weekend.Ik zit er ook.

5.Aan de witte muur hangt een groot plakkaat in rode licht-gevende letters:`Automobilisten, houdt u de klep goed dicht! Open de klepenkel als u in de daartoe goedgekeurde bossen rijdt. Let opde frisse-lucht-borden ! Weest realist. Dat onze vooroudershet zich konden permitteren naar buiten te gaan als de wiele-waal riep, was hun zaak. Ze hielden er dan ook de verschrik-kelijkste ziekten aan over, zoals arteriosklerose, seksualiteiten demokratie. Beter voorkomen dan genezen ! Uw huis-dokter.'De lichtgevende letters dansen vóór mijn ogen. Er klinkteen bel.`Het is uw beurt,' sist een man naast me. ik loop naar despreekkamer.`Laat maar eens zien,' zegt de dokter als ik binnenkom.`Ik zie het al. In het weekend een beetje te lang buiten ge-weest. Oppassen meneer ! Buitenlucht is nu eenmaal schade-lijk bij veelvuldig gebruik. En u moet uw voorhoofd niettelkens openkrabben als uw gedachten jeuken. Nog veelhoofdpijn. Ja als u die duizelingen houdt, raad ik u aan: eenhalf uurtje ekstra per dag aan de zuurstofhes. Ook met drin-ken een beetje oppassen.'

14

Hij pakt een recept en terwijl hij schrijft, praat ie door:`Gebruikt u de gepatenteerde flessen merkwater. Ik mag geenreklame maken, maar de eerlijkheid gebiedt me u `BiesboschMineraal' van B.P. te ontraden. Heeft u nooit `Flevo Kristal'geprobeerd. Kunt u bij elk Shellstation krijgen. Bovendiensteunt u het vaderlands kapitaal. Ik heb hier een proef-monster.'Hij staat op en geeft me een klefferige hand:`U bent een romanticus geloof ik. Maar waarom daarvooruw leven riskeren. Als u dan per se de buitenlucht wiltruiken en de vogeltjes wilt horen fluiten, gaat u dan naar hetwassenvogeltjesmuseum van Madame Truffaut. Of schaft uzich een Philifoonsmell Klank- en Reukorgel aan.'Hij duwt een klein flesje in mijn zak. Ik krijg nog eens eenhand. Hij houdt de deur voor me open. Zijn assistente zwaaital met de rekening.`Als u kontant betaalt, heeft u recht op ijzeren-long-zegeltjes.U kunt ze eventueel ook besteden voor een hart-massage-apparaat,' zegt ze met een lief lachje.Ik stop de zegeltjes in mijn zak en stap in mijn auto.

6.Het is nog steeds pikkedonker. En ik heb slaap. Ik verrekvan de slaap. Tussen de spijlen van het bed door, zie ik delichten van de lantaarns aan de overkant groter worden.Waarom stopte die dokter me in bed, als het zo druk is opde weg? Als die klootzak niet dimt, zitten we straks bovenop elkaar. Maar het is al te laat. Mijn achterhoofd slaat tegenhet hoofdeind. De spijlen aan het voeteind breken als luci-fers. Mijn vrouw slaat uit bed op de slaapkamermat, haar halsin een rare knik. Aan het voeteind gekreun. Een vreemdevent in bed. Het is de instrukteur. Waarom dimde u niet?Maar als ie zijn mond open wil doen, komt er een brede golfbloed uit dat de lakens kleurt. En hij heeft nog steeds grootlicht.Op zo'n moment word je met een kreet wakker. Het laken

15

tussen je benen, drijfnat van het zweten, hevig verontrustdoor het cynisme dat je zelfs in je slaap niet verlaat. Je vrouwligt helemaal niet met gebroken hals op de mat naast het bed.Ze duwt haar bibs tegen je benen en mompelt: wat is er?kun je weer niet slapen? Ze slaapt al weer.Je trekt voorzichtig om haar niet wakker te maken, het bloe-derige laken van haar af en zet het in de badkamer te wekenin de wasbak en je zegt tegen het slaperige, veel te oude ge-zicht in de spiegel: ja, als mannen ongesteld zijn, dan zijn zehet goed ! Je rookt daarna een sigaret op de rand van hetbed, naast je ronkende echtgenote die nu weer stationair draait.Dan ga je naar de bedden van de kinderen om te kijken of zeslapen. Maar in de nacht als ze slapen, is hun vader hun wild-vreemd. Een hele tijd sta je door het raam naar buiten tekijken en je ziet achter de huizen soms de lampen oplichtenvan auto's op de snelweg.Wanneer het licht wordt, ga je naar beneden een glas melkdrinken tegen de vieze smaak in je mond. Straks valt de krantdoor de brievenbus en lees je op de vóórpagina wat je hebtgedroomd. En voortaan zullen je dromen elke morgen in dekrant staan. Maar dat zul je nooit kunnen bewijzen want zestaan ook in de krant van gisteren. Dus als je de krant uithebt, komt je vrouw naar beneden in peignoir en zegt:waarom heb je in godsnaam je pyjama in de wastafel te wekengezet?Daar kijk je wel even van op. Pyjama? Waarom geen laken?De droom is maar voor de helft uitgekomen. Je moet eenwoord uit de formule vergeten zijn, toen je de bezweringsprak.`dat heb je toch de laatste tijd?' zegt ze, le doet van die raredingen.'Dat zegt ze, want wat voor jou een teken is, is voor haar eeninbreuk op het schema. En ze heeft gelijk, maar een menskan niet altijd op tegen het gelijk.Dus je gedachten–of zijn het de hare?–nemen je op en voerenje over de drempel de straat op waar het kil is. Je doet je

i6

kraag op en loopt uren door wildvreemde straten, langswildvreemde mensen, tot je voeten op zijn. Je betrekt eenkamer in een goedkoop hotel maar als je je wilt wassen methet lauwe water uit de gebarsten lampetkan, kom je tot je-zelf. Weer een wonder de wereld uit.En je gedachten–of de hare?–nemen je op en voeren je terug.En je zegt berouwvol... ja wat moet je zeggen van een pyjamadie onder water staat?

`Onder `anamnese' verstaat men: het pakket inlichtingen dateen geneesheer van Jn patiënt nodig heeft alvorens by kan overgaantot het eigenlijke onderzoek, de hele preklinische troep dus.Soms echter is de patiënt reeds gestorven voordat de anamneserond is. In een dergel/k geval schroeft de geneesheer in kwestiehet bordje van r ni'n gevel en vervangt het door een ander bordjewaarop de aanduiding Arts, B.D.'Uit: `Ja dokter, nee dokter', een sociaal p ychologisch onderr<oeknaar het vóórkomen van beroepsmisvormingen onder huisartsen.Door drs. Corneel Cruytvat. (In der<elfde reeks verscheeneveneens van de hand van drs. Cruytvat het werkje: `Eenvreemde arme snuiter,' een sociaal p ychologisch onderzoek naar desamenhang tussen het zingen van oude volksliedjes en het uitbrekenvan oorlogen; immers, v voegt schr. er in een voetnoot dramatischaan toe : Hoeveel mannenr ji'n niet hun fluit verloren nadat zeten strijde waren getrokken en hoe weinigen verloren de strijd nadatze eenmaal aan hun fluit waren getrokken?)

Je kan `sorry' zeggen, 'sorry! ik had een onverwachte nachte-lijke emissie,' maar daar wordt die pyama niet droog van enje vrouw niet gerust.

EEN NACHTMERRIE VOOR BLEKLENT

7.Ineens stond zijn besluit vast. Hij zou de medemens kond doenvan zijn dromen voor het geval ze niet in de krant kwamen.

17

Hij trok de zeiknatte pyjama aan, pakte een pen en een stukpapier en schreef:`Aan alle buurtbewoners, hun kinderen en huisdieren ! Nogslechts enkele dagen en wij allen trekken ons mooiste pakaan en gaan welgemoed naar de verdommenis. Onze goedevriend Cornelis Cruytvat heeft het afscheidslied gekompo-neerd en zal vanaf heden elke avond van half acht tot halfnegen repeteren met de buurtbewoners en andere belang-stellenden. De repetities vinden plaats in het wijkcentrum.We zullen repeteren dat de stukken eraf vliegen. Want alswe gaan, dan gaan we mooi en in het gelid èn op de goedetoonhoogte. Men zal ons nooit verwijten dat we slordiggingen of dat het onwelluidend klonk.De kindertjes van de gemeentelijke kleuterschool `Het Hum-melpoepje' hebben een dansje ingestudeerd. Gekleed in crêpe-papier in vele mooie kleuren-waaronder zeker de nationaledrie-zullen ze dansend de stoet voorgaan naar de verdomme-nis.Daartoe aangespoord middels een stencil van het landelijkoverkoepelend Met Een Glimlach Naar De VernietigingFonds, zullen alle bewoners op hun stoepen al hun televisie-toestellen, wasautomaten, koelkasten, droogtrommels envaatwasmachines in lange aaneengesloten rijen zetten, als hetmoment dáár is.Wilt u allen dus, als inderdaad het moment dáár is, alstubliefttussen de rijen doorlopen en niet achterlangs door de tuintjesof langs de gevels !Het zal een mooi gezicht zijn als we gaan. Immers, met wee-moed in het hart zal eenieder van ons een laatste blik werpenop het werk zijner en onzer handen. En ondertussen zingenwe het afscheidslied. Hetzelfde doet men elders in het land.Wilt u op uw draagbare radio nauwkeurig de aanwijzingenvolgen van Herman Duys en Willem Stok, anders wordt heteen landelijke warboel.Houdt u uw honden en andere huisdieren aan de lijn, voor-zover u ze niet hebt achtergelaten in uw koelkasten en droog-

z8

trommels op de stoep. Wanneer elk van ons meehelpt, zalalles ook waardig verlopen.Wilt u op het station van uw woonplaats rustig uw plaatsenin de goederenwagons innemen ? En bij aankomst in Bleklentzullen diegenen onder ons die de reis overleefden, trots hethoofd heffen en in de gereedstaande soepketels plonzen. Enwanneer de blekpiepel smakt tijdens het verorberen, zullenwe grootmoedig niets zeggen en ons door laten slikken.Wanneer ze ons tenslotte uitschijten, zullen we het lied nog-maals heffen, totdat het zal worden gesmoord in het geluidvan de spoeling : pprruf f fggghhhjjj ssssszzzzzzzzjj.Dat zal dan tevens ons heroieke einde zijn. Tenzij wij hunslecht bekomen en ze ons nog één keer uitkotsen. Het geluidhiervan zal overigens niet veel verschillen van het eerderegeluid.Een wekker die afloopt na een onrustige nacht maakt in slape-rige oren net zo'n geluid. Een verkouden nachtmerrie even-eens.'Rudolf Ruitewasser las met graagte over wat hij had ge-schreven, maakte vervolgens van het stuk papier een propen stak die in zijn mond. Toen pakte hij uit de zak van zijnnatte pyjama het monsterflesje Flevo Kristal en spoelde daar-mee de fijngekauwde prop weg.Uiterst tevreden met het feit dat hij daarmee de medemenskond gedaan had, trok hij de dekens nogmaals over zijn hoofd.

OVER HET VERSCHIL TUSSEN ERWTEN EN MELOENEN

8.

Er is een oploop bij de vleeswaren. Als ik met Roel aan mijnarm eropaf ga en me tussen een haag klanten heenwring, zieik tante Suze met opgetrokken benen tussen de kroketten enkippen in de diepvries liggen, wanhopig kijkend en bibbe-rend van de kou. Een verkoper probeert haar eruit te trekken,maar ze spartelt tegen. Ik zeg tegen de man :

19

Tut mij maar,' en pak de dunne hand van mijn tante:`Kom maar mee tante. Het is hier toch veel te koud.'`Maar ik zoek de... mijn man is ziek en nu zoek ik de thee-zakjes.'Ik help haar uit de vrieskast en sla de rijp van haar fluwelenjurk.`Oom is al jaren dood tante en u kunt te allen tijde bij onsthuis thee drinken, dat weet u.'Ze laat mijn hand los en loopt verdrietig en zielig langs dekassa naar buiten. Supermarkten zijn het labyrint van de oudedag. De mensen rondom de diepvriesbak verspreiden zichweer in de doolhof.`Gelukkig dat u hier was,' zegt de verkoper, `zulke geintjesmaken we hier gelukkig niet elke dag mee.'`Ze is niet meer helemaal de oude,' zeg ik haar vergoelijkend,`vorige maand aan haar borsten geopereerd. Wij maaktenhaar vroeger altijd belachelijk onder elkaar. Twee erwten opeen plank, noemden we het. En nu is ze geopereerd. Háárstraf voor ènze spot.'De verkoper is al weer bezig met een klant. Roel staat aanme te trekken.`Ja we gaan zo. Nog één boodschap. Meneer weet u waarhier de fijne erwtjes staan. Ik kom hier voor het eerst en dankun je nooit de weg vinden tussen al dat eten.'De meneer wendt zich af. Het zal hem ook een rotzorg zijnwat ik eet. Een makkelijke klant is een klant die omdat iede blikken erwtjes niet kan vinden, een blik erwtjes en wor-teltjes mee naar huis neemt en zich daar de moeite getroostde erwtjes van de worteltjes te scheiden. Zulk een lastig eternoemt men een makkelijke klant. Want het geheim van onzekonsumptiemaatschappij is niet dat we te veel eten, maarveeleer dat we teveel weg gooien.

9.`Verdomme Roel jongen, blijf met je vingers van die diep-vrieskuikens af! Nee, we hoeven deze week geen diepvries-

20

kuiken. Het vorige is amper ontdooid. We moeten erwtjeshebben. Om de gaatjes in het parket door de naaldhakken vanje moeder en tantes te dichten en voor de plastisch chirurgvan je oud-tante die aan haar borsten is geopereerd. B lijf metje vingers uit de diepvries als ik tegen je sta te praten. Needit zijn erwtjes met worteltjes. Laat staan!'

Er was eens een peen je dat <o gehandicapt ter wereld kwamdat de boer het eigenlijk had moeten weggooien. Maar omdat hetmachinaal gerooid werd, merkte de boer niets van de misgeboorteen kwam het peen je terecht op de grote hoop bij de andere peentjes.Die andere peentjes waren niet krom en gedraaid, maar mooi rechten kegelvormig. Met de andere peentjes verhuisde het peentje naarde veiling waar de veilingmeester niets merkte, omdat het ongelukkigepeentje een veilig heenkomen had gezocht op de bodem van de kist.Ook de groenteboer lette niet op het peentje. En zo gebeurde hetdat het peentje gewoon in de kom terecht kwam van het gezin R.En daarmee kwam er een mooi slot aan het verhaal van hetgehandicapte peentje, want de achtjarige dochter van het geijn R.die het peentje op haar bord kreeg, zei niet: Bah wat een raarpeentje, villen we hem weggooien? (en hoe snel zegje Zoiets niet?)Ze ei ook niet: zullen we hem naar de Mytylschool doen?Nee, de dochter van R. zei gewoon : Kijk eens papa wat eenmooi peentje 1 Mag ik die bewaren?

`Roel als je zo vervelend blijft doen, neem ik je niet meer meenaar de supermarkt hoor. Je gaat toch enkel mee voor eenstuk kauwgom of zo. Trouwens, vorige week had je ook telang met je vingers in de diepvries gezeten en toen moestmama de föhn op je hand zetten om hem te ontdooien. Weetje dat al niet meer? Kijk dan! Je hand is er nog blauw van.Oh is dit je andere hand? Heb je met deze geprobeerd degaatjes in het parket te voorkomen toen tante Suze op bezoekwas. Dat is lief van je. Kom nu maar verder, dan gaan weerwten zoeken.'Een heel rek met groente in blik. Sperziebonen. Andijvie.

2I

Tuinbonen. Witte bonen in tomatensaus. Bruine bonen. Ka-pucijners. We worden warm Roel. Hier erwten, maar welke?Fijn. Ekstra fijn. Super fijn. Eksport fijn.`Juffrouw kunt u me zeggen, welke van de fijne erwtjes degroffe erwten zijn?'`Ja meneer, dat weet ik niet hoor. Ik ben maar noodhulp ensta normaal bij de vlees. Misschien hebben ze alleen maarfijne.'`Dus u denkt dat er geen groffe erwten meer gekweekt wor-den? Oh u denkt dat de eksport fijne de fijne en dat de fijne degroffe ... o ja. Dank u wel juffrouw, u spreekt uw talen voor-treffelijk en u lijkt me een fijne meid. Heeft u vanavond vrij ?'Ze wordt rood en draait beledigd haar hoofd af.`Meneer wilt u niet grof worden!'`Ben ik grof ? Fijn zult u bedoelen. Ach laat u maar. Geeft umij maar vijf blikken fijne. Ja, ik reken aan de kassa af. Komje mee Roel, fijne jongen. Nee nu niet met dat wagentje dedames tegen hun kousen rijden. Ja je krijgt je kauwgom.'De rekken met de grote verleiders staan altijd naast de kassa's.Dan moet je wel.`Juffrouw lichtgevend lampje i3, mag ik behalve deze blikkenerwten nog een pakje kauwgom voor deze kleine jongen?'`Kleine jongen? Ik zie helemaal geen kleine jongen meneer.'`0 neemt u me niet kwalijk, dan ben ik hem toch vergetentoen ik thuis wegging. Neemt u die kauwgom dan maar.'

EEN GEILE GIFBIKKER (I)

10.Na het pleidooi van zijn dochter voor het mislukte peentje,zweeg Rudolf Ruitewasser ontroerd. Maar zijn vrouw Edithzei nuchter:`Eet dat peentje nu maar op. Je eet altijd alleen de erwtjes open de peentjes laat je liggen, je lijkt je vader wel.'Toen at de dochter van Rudolf het peentje op. Ze moest wel

22

want nuchterheid wint het altijd van sentiment. En toen zehaar mond leeg had–niet eerder, wie kan bogen op zo'ndochter?–zei ze verbaasd tot haar moeder:`waarom mag ik niet op vader lijken?'En toen de moeder het antwoord schuldig bleef, nam devader zonder het dessert af te wachten, zijn dochter meeachterin de auto de stad uit en reed met een rotgang naar deakkers aan de horizon waar het wortelloof wuifde en de bone-staken de bolle hollandse wind trotseerden. En de wolkenlieten zich neer op het wegdek en vroegen hem:Wer reitet so spat durch Nacht und Wind?'En de vader antwoordde:Ich bin's, der Vater mit seinem Kind.'En tegen zijn dochter:`Draai je raampje eens open, dan kan ik me oriënteren op hetgekwaak van de kikkers in die sloot rechts, want ik zie geenpest met die mist.'Enfin, de rest is bekend, tot in den treure. Toen ze bij hetpeentjesveld kwamen, had de machine net de hele boel ge-rooid en konden ze naar peentjes vissen. Dat lag voor dehand.Maar wat de Elvenkoning hiermee te maken had, was huneen raadsel. Toch stond hij er aan de rand van de kale akkernaast de sloot, waarin vader en dochter net naar kikkers aanhet vissen waren, omdat het geen zin had naar peentjes tevissen.Hij droeg een kletsnatte pyjamabroek waar glibberig groenekikkerpoten onderuit staken.Hij stelde vader en dochter met een brede kikkergrijns opzijn mond de klassieke vraag: Lust je nog peentjes? terwijlhij uit de gulp van zijn pyjamabroek het mislukte peentje tevoorschijn haalde.Daarop stroopte de vader zijn mouwen op, nam uit de bakvan zijn auto een engelse sleutel en verdedigde, in de strijdmet zichzelf, de eer van zijn dochter. Maar engelse sleutelszijn niet meer wat ze geweest zijn.

23

OVER HET VERSCHIL TUSSEN ERWTEN EN MELOENEN

(vervolg)11.

Ze had borsten als meloenen en ze zat kauwgom kauwendaan de kassa van een bekend plastisch chirurg, onder anderevermaard door het nieuwe gezicht dat hij Nikson schonkvoor een nieuwe ambtstermijn.Ze zat daar in de vroege morgen aan die kassa en rekenderoutineus neuzen af en haze lippen en moedervlekken. Degouden meloenen heerlijk rijpend in de zon van haar glim-lach. Maar toen ik mijn zakmes pakte om een schijf te snijden,deed ze de knoopjes weer dicht.`Heeft u niets af te rekenen ?' deed ze vormelijk, haar vingersaan het bovenste knoopje.`Nee, ik kwam alleen informeren of de erwten die ik gisterenbracht voor de plank van mijn tante, of dat de goede waren?'`Dat moet u de dokter vragen. Ik heb alleen de kassa.'En als ik wil gaan zitten op de houten bank langs de muur :`Maar de dokter is op het ogenb lik aan het opereren en hijweet nooit hoelang dat duurt.' Ze wijst naar een deur waareen rood lampje boven brandt.`Ik kan wachten !' Als ik op de harde bank ga zitten, wordtze onzeker: `Maar het is een belangrijke operatie.'`Zolang het lampje brandt.'Ze geeft het op en gaat met de knoppen van haar kassa zittenspelen. Ik kijk naar de platen aan de muur. Een flapoor vóóren een flapoor na de behandeling. Ik kijk naar het meisje aande kassa vóór de behandeling en denk aan tante Suze na debehandeling.Het is net of het meisje mijn gedachten raadt.`dat zit u toch onrustig op uw bank te schuiven meneer?'Ze kijkt me ontroerend naïef aan.`Ik dacht na over het verschil tussen erwten en meloenen.'Nou dat snap ik niet,' zegt ze lachend terwijl de kauwgomnaar haar andere wang verhuist.`Ik dacht erover hoe meloenen meer dan erwten het kon-

24

tinentaal evenwicht en de wereldvrede in gevaar brengen.'Nu gaat ze recht zitten voor mijn onzin.`Laatst in Washington liep er net zo'n meisje als u, 41 inch.Die liep langs het Pentagon, kent u dat? Nou en toen zedaar liep hingen op slag alle generaals in de ramen. De kom-puters verslikten zich in de ponsbanden en in het verre oostengooiden de verkeerde vliegtuigen de verkeerde bommen opde verkeerde plaatsen en het kwam in de verkeerde kranten,alleen maar door dat meloenenmeisje.'Ze bloost, maar de droom is begonnen en moet doorgaan.`Want al die mannen die naar haar keken, en die naar u zullenkij ken, denken daarbij in de laatste plaats aan het landsbelang,terwijl er zich altijd momenten kunnen voordoen waaropmannen moeten denken aan het landsbelang en paraat moetenzijn vrouw, kind, erf en meloenenoogst te verdedigen bijvoorbeeld. Dat mogen we nooit vergeten. Nooit mogen weonze kinderen deze gruwelijke waarheid onthouden.'Was het verbeelding of leken de meloenen verder te rijpen,terwijl ze daar aan haar kassa zat te luisteren naar mijn praat,met open mond. Of hadden de pillen van mijn arts weer eenrare nevenwerking?`Wat mag ik niet vergeten meneer?'`Dat niet alle mannen mannen zijn. De meesten zijn apen.En apen zijn dol op meloenen als het warm is in apenlanden de bananen weer te krom zijn uitgevallen.'Geschrokken stond ze op en zei schaapachtig:`Maar weet u echt zeker dat niet alle mannen... Maar danmoet ik onmiddellijk de dokter gaan waarschuwen dat dieaap waaraan hij nu bezig is...'Behendig trok ze de geldla van haar kassa open en haaldeer een donkergroen mondmasker uit en een enorme beha metbaleinen van betonijzer. Ze deed snel het masker voor haarmond en hield zich zelf de beha voor.`Wilt u me even helpen met de sluiting?'Ik liep naar haar toe en sloot het hangslot op haar rug.Ze snelde daarop door de bruine deur waarboven het rode

25

lampje al de hele tijd tevergeefs brandde. Het sleuteltje vanhet hangslot stak ik bij me.

EEN LICHTGEVENDE MADONNA OP GOEDE VRIJDAG

12.

`Weet je dat de wekker al een kwartier geleden is afgelopen,'hoor ik naast me.De nieuwe dag dringt voorzichtig tussen mijn wimpers door.`Eh ja, ik sta zo op. Wat voor dag is het vandaag?'`Kom nu meteen je bed uit, want je hebt me beloofd dat jevandaag naar de dokter...'`Ach...'`Doe het nu, al is het maar voor mij. Je bent veel te ongedurigen te snel moe de laatste tijd. (Even stilte) Dat is voor mijook geen pretje. En je kan niks van de kinderen velen. Jeweet net zo goed als ik dat dat een veeg teken is. En dieduizeligheid laatst dan? Toen zei je zelf ook...'Ze heeft gelijk, maar wat maakt de stem van een vrouw vanprikkeldraad op de vroege morgen?`Ja je hebt gelijk. Weet je wat ik droomde net tussen ont-waken en wakker worden?'(Of zal ik niets zeggen?)`Zal wel weer wat moois zijn.'(Gek, ze gelooft mijn dromen nooit.)`Ik droomde, luister je? ik droomde dat ik in de auto zatmet een paar meloenen en jij zat op de achterbank peentjeste schrappen en toen we bij de negers kwamen maakten zesoep van ons. En ze blikten die soep in zodat ik een tijdjelater in de supermarkt een blik soep kon kopen met mijn eigenballen.Maar als een man zijn ballen terug heeft, begint de ellendeweer van voren af aan.'`Schiet nu maar op halve gare. Het spreekuur is maar tothalf negen.'

26

Ik doe mijn ogen dan maar open. Ik gaap. Ik kom moeilijkovereind. Een pijnlijke schouder. Verkeerd gelegen. Dedroom duizelt weg. Hoe kun je zeker weten wat je droomt?Misschien waren die negers toch gewoon blanken en was dedroom alleen maar onderbelicht.Tussen mijn oogharen zie ik een open ochtendjas. De meloe-nenoogst is niet meer wat ze geweest is, maar wie maaktwoorden daaraan vuil zonder voor dweper te worden ver-sleten? Ik sta gewoon op. De droom zit tussen het laken ver-frommeld. Ze moet morgen wassen en dan strijkt ze het welweer glad. Hoeveel meters laken heeft Edith zo al week inweek uit, jaar in jaar uit gewassen en glad gestreken? Wat iser tussen die lakens gefluisterd en wat is er allemaal verzwe-gen? En als het allemaal werd verzwegen en glad gestreken,waarom is het dan niet later gezegd? Of maakt die stilte, als zeerg lang duurt, zo'n lawaai dat je er niet meer doorheen kuntpraten? En waarom vraag ik me dit alles af terwijl ik als eenluie kikker op de rand van het bed zit, klaar voor de dagelijksesprong.

13.

Gisteren te laat naar bed gegaan. Teveel gedronken. Zwarekop. Zwarte morgen. Wat spook je 's nachts allemaal uit, ter-wijl je lichaam uitgezakt en precies op leeftijd de schijn wektvan het tegendeel? De nacht is alleen maar : effe bijkomen, uit-puffen op een graspol of een lisdod. De dag is waden door eenstinkend moeras, er steeds dieper in wegzinken, wennen aande stank, ontkennen dat je verzuipt, de stank wegspuiten metsprays, het moeras volstorten met asfalt, er spoorlijnen in aan-leggen, er fabrieken bouwen, autowegen, borden langs deweg met mooie vrouwen die reklame maken voor kousen enondergoed waar je niets aan hebt in een moeras. Maar datwordt genegeerd, we razen over het moeras, sneller, steedssneller, vergetend dat we eigenlijk kikkers zijn levend onderde voortdurende dreiging van de ooievaar, want geboorte endood zijn de benen van één gelijkbenige driehoek: in de top

27

zit de flop. Maar daaraan denken we niet. De kikkermoraal isons vreemd. We razen voort. Om niet te verzuipen in deplomp. Om niet te worden opgezogen door het moeras datwe zelf kreëerden. We hebben geen tijd. We gaan op in devaart der volken. Af en toe staat er een volk te liften dat zelfgeen vervoer heeft, maar we gaan met zo'n rotvaart dat we zeniet zien staan. Dat is niet onze schuld, het is ons noodlot.Het oude adagium is vervallen : tijd is niet langer geld. Wantzij hebben geen geld voor eigen vervoer en wij geen tijd omte stoppen. Verder moeten we. Over het moeras, dat we zelfontwierpen, volgens een formule die we weliswaar zelf be-dachten, maar allang niet meer begrijpen. En de uitvinder vande formule is dood, die kunnen we het niet vragen, want onzegoede wil was de uitvinder. Es wird ein iteratives Berech-nungsverfahren fur einen Digitalrechner beschrieben, mitdessen Hilfe die Kontur einer Kurvenscheibe auf automa-tischen Wege so bestimmt werden kann, dass ein teilweiseumschlingendes Band eine vorgebbare Langsbewegung aus-fuhrt. Und aus den Abweichungen zwischen Ist- und Soll-bewegung bei aufeinanderfolgenden Konturentwiirfen...`Moet je dat nu allemaal leren op school jongen?'`Pa bemoei je er niet mee, dat snap jij toch niet.'`Ja maar zoon, ik heb toch maar voor jou de kans geschapendit allemaal te weten.'`Laten we het over die scheppingsdrift van jou maar niethebben pa.'`Nee maar ik bedoel...'`Ach pa bemoei je er niet mee. Ga op je steen in het zonnetjezitten en kwaak !'Vat? Brutaal zijn tegen je vader !'Je windt je op omdat je het met hem eens bent en toch wind jeje op om het niet met hem eens te zijn. Als een vader zichzelfeen kikker waant, geeft dat de zoon nog niet het recht zijnvader zo te noemen. Maar hij heeft gelijk, het maakt geenenkel verschil. Of we nu als kikkers van de ene steen op deandere springen of als mensen, de steen is gedoemd onder ons

28

gewicht te bezwijken en weg te zinken in het stinkendemoeras. Maar we houden vol. Dat moeten we zoon en zo zijnwe zoon. Daar aan de horizon immers is het einde van hetmoeras en begint het volgende. We slepen ons voort metloden benen. Naast, vóór en achter ons zijn andere volkenreeds opgeslorpt door de blubber. Enkel óns volkslied klinktnog, tot de militaire kapel die ons voorgaat, ook wegzakten met longen vol modder dapper verder blubbert. Want ditwas de les onzer jeugd : we mogen niet sentimenteel zijn. Wegaan door. Het moet lukken. Het moet mogelijk zijn hetverzuipen zolang vol te houden tot onze longen kieuwen zijngeworden. Het omgekeerde was mogelijk in de evolutie, ookdit moet mogeluk...pluk...plub...blub...blubberdeblup...

Zaten twee kikkers samen te schaken op de tegels in de badkamer,Zegt de ene kikker tegen de andere kikker: Pad!Zegt de ander: vuile roijood.Zegt de een weer: nee joh we staan pad.Niets mee te maken, Zegt de ander, ik laat me niet voor nikkeruitschelden.

14.

Als ik naar de badkamer waggel, valt het allemaal mee. Eris geen moeras, er zijn ook geen kikkers. En niemand zakterin weg. Er staan wel vervelende dingen in de krant, maarzolang je die nog kunt lezen, gaan ze aan je voorbij. Het wordtpas link als je 's morgens geen krant in de bus vindt. Of eenkrant die alles ontkent. Dit weekeinde geen onlusten in... geenverkeersslachtoffers op... geen enkele lustmoord te... geenaanslagen op... geen staatsgreep in... Zo'n krant zou pas jeeetlust bederven. En je zou de deur op nachtslot doen, kijkenof de ramen wel goed dicht zijn, de gordijnen dicht doen, dehoofdkraan van het gas dichtdraaien en naast je vrouwgezeten op de bovenste trede van de trap angstig wachten opwat komen moet.Maar er zijn geen kikkers, geen moeras, de overloop is

29

gewoon de overloop. En het nieuws gaat gewoon zijn gang.Aan de ene kant staan keurig de katholieken opgesteld inrijen van vier met glinsterende monstransen en kleurigemariabeelden. En tegenover hen in dezelfde gedisciplineerderijen de protestanten met glanzende avondmaalbekers en aanoranje lollies zuigend. En pas op een onzichtbaar tekenopenen de katholieken de gouden deurtjes van hun monstran-sen waarachter het heilig genadebrood dat ze al sinds WillemIII eten, geurig knappert, ze spreiden de benen van hunmadonna's en uit de heilige deurtjes en tussen de benen vande madonna's spuiten vlammende stralen in de lijven van deprotestanten. Deze op hun beurt ledigen hun gifbekers overde hoofden van de katholieken, die gillend van de pijn overde grond rollen. En ze slaan in het rond met hun lollies, waar-door de tegenpartij meer dan ooit aan elkaar plakt.En als ik met geheven handen me tussen beide partijen in op-stel en bezwerend zeg : Heren, heren ! slaat een van de avond-maalbekers me knockout en treffen twee van de hosties mijnogen en val ik als een dapper kristenmartelaar ter aarde, maarde aarde onthult me niet van welke sekte. Wel stroomt hetbloed uit mijn ogen op de dure vloerbedekking waar je devlekken niet uit krijgt.Onopgemerkt kruip ik, terwijl het fanatieke gevecht op deoverloop voortduurt, op handen en voeten op de tast naar detrap, waar jij me opwacht met een inderhaast gepakte hand-doek en terwijl je het bloed in mijn ogen ermee bet, zeg jezakelijk :`Je moet je niet zo inlaten met die dingen!' En dan strompelenwe de trap af. Maar beneden in de gang wordt ons de weg ver-sperd door een opeenhoping van autowrakken.`Hoe komen die hier?' vraag ik, `en waar zijn de kinderen, ikzie ze niet.' Mijn ogen doen afschuwelijke pijn, het bloed be-gint te stollen, straks zie ik niets meer.`Maak je nu maar niet ongerust over de kinderen,' zeg jij,`die spelen in de kamer.' Op dat moment komen ze de gang oprennen, Roel met een lollie, Dagmar in jouw nachtpon.

30

`Rustig jongens,' zeg jij.Roel blijft staan.`We spelen Jezus. Ik ben Herodes of hoe heet ie en ik zitMaria achterna.'Dagmar knikt lachend en gaat vóór me staan :`Vind je me zo mooi pap?' Dan kruipen ze in een van de auto-wrakken.`Hoe komen die wrakken hier?' zeg ik nog eens.`Dit is de voorpagina,' zeg jij, `wat boven aan de hand is, staatop het binnenblad.'Dan moet ik me met jou in een van de autowrakken vlak naastde w.c.-deur verbergen, omdat de katholieken met achterla-ting van hun monstransen en madonna's kronkelend van pijndoor het gif uit de avondmaalbekers de trap af komen en zichtussen de autowrakken een weg banen naar de achterpagina,want ze hebben honger gekregen van het vechten. Eén vanhen sleurt als ie langskomt, Dagmar uit het autowrak enneemt haar op de schouders, terwijl hij het Salve Regina inzetmet een mistige stem.Ik wil haar terughalen, maar mijn benen weigeren. We zittenstijf naast elkaar samengeperst in het wrak.Wacht nu rustig tot ze met snijbranders komen,' zeg je.Dat doen we dan maar en ondertussen lees ik de krant die jeniet kunt missen, geen dag.

15.De katholieken zijn nu in de keuken en pikken daar de laatsteeieren uit de koelkast—we zien het door een kier van de deur-en duwen die in de glazen kastjes van hun gehavende mon-stransen en bewijzen daarmee voor de zoveelste maal uit hetabsurde de onbevlekte ontvangenis van Maria en de maagde-lijke geboorte van hun aller Jezus, terwijl de struif langs hunhanden loopt.Ik hoor Dagmar gillen, maar ze overstemmen het door éénvan hun struise liederen in te zetten. Wanneer Roel zijn zusjehoort gillen, rent-ie naar de keuken om haar te bevrijden.

31

Ik kan niets doen, jij ook niet. Je streelt machteloos mijnbloederige wang en kijkt me aan. Elk vuur in onze ogen isgedoofd. Wiens slachtoffer zijn we nu? Van middeleeuwseriten of van het snelverkeer, of van ons zelf? Als nu maar debaby niet gaat huilen boven, anders wordt ie ontdekt.De katholieken in de keuken beginnen eentonig aan de litanievan de allerheiligste naam Jezus. En even later horen weRoel zijn hoge stem mee antwoorden op de aanroepingen. Deprotestanten boven zijn bezig met een trage psalm.En Jezus? Zoveel eeuwen na zijn dood nog steeds een tekenvan tegenspraak, opgesloten in het vitrientje van de mon-strans, het duveltje uit het doosje, aladin en de wonderlamp,het lam op de slachtbank, tafeltje dek je ezeltje strek je, wieis de schoonste in het land? Zijn heilig hart al twintig eeuwenop sterk water en zijn nieren in madeirasaus. En de groten deraarde slijpen hun fascistische zwaarden, gaan welgemoed aantafel en laten het zich smaken.

EEN NAGEKOMEN DADAISTISCH MANIFEST

16.Sinds enige tijd worden de nieren van burgerslachtoffers vanhet konflikt in Noord-Ierland gebruikt voor overplanting inEngeland. Aldus berichtte de Evening News, een in Londenverschijnende krant, enige tijd geleden. Volgens een door hetblad aangehaalde direkteur van het Orgaan Distributie Cen-trum in Bristol hebben al verscheidene nierlijders in Engelandhun leven te danken aan Noordierse donors, of zo men wil:hebben al verschillende Noordieren hun dood in dienst ge-steld van Engelse nierlijders. De nieren worden zodra defamilieleden van de slachtoffers vanachter de barrikaden daar-toe hun toestemming verleend hebben, verwijderd in hetVictoria Ziekenhuis in Belfast, vanwaar ze per he likopternaar Londen en vandaar naar verschillende ziekenhuizenworden overgebracht. Maar eerst worden de nieren aan een

32

nauwkeurig onderzoek onderworpen, voor het geval hetIerse bevrijdingsleger misschien een nieuw type tijdbom inde nieren zou hebben gemonteerd.Hoewel men het afstotingsmechanisme bij niertransplantatiesvrijwel onder de knie heeft, wachten de doktoren in spanningaf, hoe een protestante nier zal reageren op een katholieklichaam en omgekeerd. Maar het is nog te vroeg daarover metzekerheid gegevens te verstrekken.

EEN LICHTGEVENDE MADONNA OP GOEDE VRIJDAG

(vervolg)

1 7.`Denk er niet meer aan,' zeg je, terwijl je het bloed dat uitmijn ogen stroomt, nog eens bet met de handdoek.`Doe je ogen maar dicht,' zeg je, `als dat je minder pijn doet,'maar ik krijg mijn ogen niet meer dicht. Het bloed in mijnoogkassen stolt snel en op een gegeven moment zie ik vrijwelniets meer, maar ik hoor de protestanten de trap af komen entussen de autowrakken van de voorpagina hun posten in-nemen voor de krant van morgen. We hebben even rust.Waar zijn de kinderen? Wat is er met ze ? Ik hoor ze niet meer.`Wie had dat nu gedacht?' zeg je na een tijdje verbaasd enzachtjes, alsof het tot je verwondering op een zondagmorgenregent, hoewel de weerberichten gunstig waren.`Wie had dat nu gedacht?'Mijn ogen steken en ik begin in paniek met de knokkels vanmijn vingers erin te wrijven, maar ze blijven bloeden.`Laat dat nu,' zeg jij, `je maakt het alleen maar erger. Strakszullen ze ons wel komen halen met de heliomobiel en naar degrens brengen. We zullen heus niet de enigste zijn. Er isnatuurlijk allang alarm gegeven. Kijk maar !' zeg je ineensentoesiast, `zie je dat paarse schijnsel niet door de brievenbus.'`Wie zegt dat het een heliomobiel is, niemand heeft ons hierbinnen zien gaan. Niemand weet dat we hier in ons eigen huis

33

schuilen voor de gevolgen van het kristendom. Ze denkengewoon dat we zoals altijd aan het ontbijt zitten. Dus watklets je van een reddende heliomobiel. Je leest teveel science-fiction. Dat paarse licht kan net zo goed een lichtgevendemadonna zijn op goede vrijdag.'`Ach gekkie,' zeg je, `het is toch maandag.'En je krijgt weer gelijk, want even later gaat de bel en landenze naast ons autowrak. De katholieke eiereneters in de keukenmerken niets en de protestanten zijn zuigend aan hun lolliesvan vermoeidheid en bloedverlies in slaap gevallen.Uit de heliomobiel komt een aluminiumkleurig meisje eenzilveren ladder af met een zilveren avondmaalschotel waaropvoor ons tweeën een spiegelei:`Onze maatschappij wenst u van harte welkom aan boord vanons toestel. Doet u de sigaret maar weer aan en de riemen los.Onze gezagvoerder heet Roel en mijn kollega Dagmar en ik-zelf Edith. U krijgt nu van ons een lekker kopje koffie eneen gebakken eitje,' zegt ze snel achter elkaar met een profes-sionele glimlach die ze niet aflegt als ze een kanten zakdoekjeuit haar jasje pakt en de bloedklonten uit mijn ogen wipt.`Zullen we dan maar eerst uw ogen een beetje wassen?' zegtze opgewekt.Ik laat met me doen en ben weer even ver als toen ik begon.De gang is de gang, met de linosnede die we kregen op onzetrouwdag. De overloop is de overloop, de kinderen zijn dekinderen. Edith is Edith en de krant is de krant.Ik waggel ongewassen naar de keuken en wil een ei. Het doekvalt derhalve, maar lk, stommeling raak eronder verward, tot-dat de souffleur me eruit bevrijdt, maar wie is bereid mijn levente souffleren?Nog ten prooi aan die verwarring, met op pagina één de auto-wrakken en op de derde pagina de konflikten in Noord-Ierland en op de achterpagina de lekkere hapjes, pel ik mijnei. En jij zegt tot drie, vier keer toe:`Laat die krant nu en ga je wassen, anders kom je te laat ophet spreekuur.'

34

Van sommige aandoeningen ijn de versch ynselen zo kenmerkenddat een enkele oogopslag vaak voldoende is om de ervaren arts op

het goede spoor te netten. In andere gevallen zal het eerst na eenuitgebreid, dikwijls ingewikkeld en vooral tijdrovend onderzoek,waarbij allerlei technische hulpmiddelen nodig tijn, mogelijk Jntot een inricht in het wezen van de nekte te geraken. De patiëntkan hieraan uiteraard zelf meewerken door bijvoorbeeld hetbloedspuwbakje op de juiste plaats te houden, de stekker niet uithet kontakt te trekken bij een electro-encephalogram, rijnkunstgebit uit de mond te nemen op de snijtafel, niet stiekemalkohol te bewaren onder de dekens, zich door de Zuster in de billente laten prikken zo vaak als de behandelend geneesheer dit nodigoordeelt, kortom : door geen lastige vragen te stellen en onbeperktbetrouwen te betonen in de wetenschap die ook niet alles kan, omdatze immers evenals u en ik slechts over vijf tintuigen beschikt.Elke bereidwilligheid van de patient <al de tijd van de fysiekeaandoening bekorten en de geneiing bevorr"en.Is de aandoening echter van psychogene aa , dan ligt het allemaalwat komplekser en doet de patient er got,– aan de behandelendgeneesheer precies te vertellen wat hem scheelt, opdat niet onnodigmedicamenten worden verstrekt, die hoewel afschrijfbaar voor deinkomstenbelasting of vergoedbaar 4 de ijekteverekeringen, hetbruto nationaal produkt toch nodeloos inflatoir beïnvloeden.

HET VERKEERDE VERJAARDAGSKADOOTJE

18.De eerste stappen van de nieuwe dag gaan altijd een beetjedronken. Dagmar is op de badkamer. `Schiet je op kindje,papa moet ook nog. Wat zeg je? Ja schiet nu maar op.'Ze zingt altijd in de badkamer. Ze zingt aan het ontbijt, zezingt op weg naar school. En zingt vóór het slapen gaan.Mijn dochter zingt. Haar wereld zit nog in de kadoverpak-king. Met het kleurige lintje eromheen.Wat zal daar nu inzitten? Haar gretige ogen kijken naar haar

35

ouders.`dat krijg ik mam? Wat is het pap?'`De hele wereld kindje. Doe maar gauw het lintje eraf.'Ze trekt voorzichtig aan de eindjes van de strik.En dus beginnen er vogeltjes te fluiten. De eerste lentebloem-pjes steken voorzichtig hun koppetje in het zonlicht, dat nogwat schraal is. Alle kindertjes gaan op schoolreisje. Een boot-tocht maken. Langs de kant bloeien waterlelies en dodden inde zachtste w.c.-papiertinten. Zilvermeeuwen en kieken-dieven cirkelen boven de boot en duiken in het kielzog waar-boven de goeddoorvoede schoolkinderen hun boterham-metjes met uno-leverworst verkruimelen voor de hebberigebeesten. De kapitein die een neef is van Perry Como, blaastde scheepsfluit. Gebruinde halfgoden in goudkleurige zwem-broeken schieten in glimmende speedboten over het water.En langs de kant in het malse gras of in het zilverwitte zandliggen hun blonde godinnen in op maat gesneden bikini'smet parelende lach. Er drijft nergens viezigheid in het wateren de vissen dartelen in de stroom.Of is het stuiptrekken? Verrek, nu hebben ze toch het ver-keerde verjaardagskadootje gebracht schatje. Die meisjeslangs de kant zijn alles behalve godinnen. Het zijn etalage-poppen die natuurlijk reklame maken voor een of ander reis-buro. En die speedbootgoden zijn plakplaatjes van beroemdefilmsterren, kado bij twintig liter esso-super of een slofpall-mall.En voordat de reklamespot voorbij is, drijven de vissen alweer dood op hun rug en die schitterende kleuren aan dehorizon zijn van de petro-chemische industrie. Gele sliertenzwavel, oranje van boven.Om dit kadootje zit geen kleurig lintje maar ijzerdraad.Ik kan je ermee wurgen kindje, omdat ik je heb verwekt. Ikheb je deze kloterige wereld aangedaan. Soms in de nacht staik aan je bed, zie je blonde haar in slierten op het kussen. Jejonge lichaam veilig onder de deken. Je moet deze winter eennieuwe winterjas, zei Edith laatst, want je groeit harder dan

36

de wereld om je heen. Dat is het nare van ouder wordenkindje. Ouder worden is je pas inhouden, vertragen, uit-stellen. Maar jij ademt zachtjes, je mompelt wat in je slaap.En ik ga je kamer uit. Een kinderkamer bij nacht is een heiligeplaats. Een vrijplaats ook. Maar morgen komt het daglichtdat de waarheid niet verdraagt en dan moet je opstaan, tandjespoetsen, naar school. Elke dag dingen leren die ik je 's avondsweer zou moeten afleren, maar daar komt het niet van, dusleer je ze toch, om ze later tegen me te gebruiken. En tegenjezelf godbetere. Maar vandaag kwam dit kadootje en op degebruiksaanwijzing staat... De tandenborstel valt uit je hand.En als je onderuit zakt op de badkamertegels, blaas je met jelaatste adem een grote bel tandpastaschuim. Want we levenin een wereld waarin je het beste kunt boeten voor je zondendoor ze te ontkennen. Het wordt er alleen zo stil van. Ben jenu nog niet klaar kindje ?

19.Ze doet het knipje van de badkamerdeur en komt fris naarbuiten. Ze lacht en is mooi. Een madonna van acht. Maar datgaat ook voorbij. Ze zijn al druk bezig haar rekenen te lerenen taal—nette taal—en kennis der natuur—dat beetje natuur—en verkeer. Eerst goed naar links kijken en naar rechts, endan nog eens naar links voordat je wordt overreden door diewegpiraat die zelf ook een madonna van acht heeft. Ze gaatnaar beneden om pap te eten.Vóór je het weet, zijn kinderen vergaan tot volwassenen. Dankrijgen ze stugge beharing op hun edelste delen, een stroevehuid, rimpels, vetkussens, platvoeten, rotte kiezen. Nooitkomt iets terug en je zult het nooit navertellen. Je moet welje tandenborstel beter uitspoelen kindje. Er zit allemaal witteaanslag tussen de haartjes. Zonde van al die tandpasta metaktieve superfluorol.Even later komt ook vader netjes gewassen, getandenborsteldnaar beneden en treft daar een smakelijk hygiënisch gezin aande ontbijttafel. Je smeert een boterham, schenkt een kop

37

koffie in. Je hebt nog tien minuten als je niet te laat wiltkomen. Dochter straks naar school. Zoon is weer verkouden.Dat zal wel amandelen knippen worden. Baby ligt in boks tewachten op fles en schone luier. Ze lacht naar je omdat zezes maanden is en dan moet je van Spock lachen, maar zeweet niet waarom en nog minder waarvoor. Daar komt zenog wel achter.In de krant staat het oude nieuws met nieuwe namen.Het is net margarine: elke maand weer een nieuw nog gezon-der merk, en toch steeds dezelfde wagensmeer van meneerunilever.`Mijn vrouw heeft ontdekt dat bona zachter is dan becel.'`Mijn moeder vindt dat pletsspuitbus sneller klient dan pels-wrijfwas boent.' `En Nikson dat het evenals in Vietnam ookin Cambodja wemelt van de spleetogen. Hij geeft opdracht zeallemaal waterpas te leggen en zijn vrouw past een nieuwebeha, kup B. 52.' In Ulster sprong een vrijheidsstrijder uitelkaar toen zijn bom te vroeg ontplofte.Een man is net zo oud als ie zich voelt. Vader springt met zijnkinders vrolijk van het duin. Zijn leeftijdgenoot in Vietnamspringt nog darteler in de modder van zijn rijstveldje, maarprobeer maar eens een fragmentatiebom langer dan dertigsekonden te ontwij ken. Hoe kan zo'n man weten hoe oud iezich voelt, als ie het gevoel zelfs niet kent. En hoe kom ikachter zijn naam? De krant geeft geen antwoord op vragen,ze dateert ze alleen. Hoeveel blikjes melkpoeder, hoeveelampullen choleravaccin, hoeveel leesboekjes voor indianengaat het dak van het olympisch stadion in München strakskosten. Er zullen daar zeker van de zomer een stuk of vierzwarte broeders de honderd meter binnen tien sekondenlopen, om hun gele broeders te eren die het in Vietnam nogsneller doen na een napalmaanval, alleen zonder publiek. Deoprechte amateur rent voor de eer, kakelt Brundage. En deberoeps rent voor zijn leven. Voor spook Nikson en tuin-kabouter Mosje.Maar het gaat de goede kant op. Zelfs de jongens van televi-

38

sier gaan de kritische vragen niet langer uit de weg en doenverslag van het wereldleed in hun hemdsmouwen en de derde-wereld-winkel ondervindt geen konkurrentie van AlbertHeyn. En ik krijg een tweede kop koffie. Goudmerk. EchteColumbiakoffie uit Angola.

20.

`Ga je met de auto ? Zul je voorzichtig rijden?'Ik kijk je teder aan.Natuurlijk rij ik voorzichtig. Ik rij altijd voorzichtig.'Weet je wat, ik ga gewoon niet naar die pil. We gaan met zijnallen. Naar buiten. De natuur in. De school van de kinderskan verrekken, de dokter kan de tering krijgen en jouw stof-zuiger de klere !... en terwijl ik mijn hand onder je rok steeken jij fluistert: joh de kinderen, ontvouw ik je Het Plan.We zullen ons weer uitkleden. En we zullen de kinderen uit-kleden. En dan als de eerste vijf mensen, Adam Eva KaïnMiep en Trees, stappen we arm in arm de voordeur uit.Adam start de auto. Eva teder naast hem op de voorbank.We draaien de raampjes open. De kinderen op de achterbankmet de boeken van Pipo en memory junior en de bagage-ruimte vol blikken en sjips. En dozen vol vuurwerk.Eén hand aan het stuur, één tussen je dijen. Het achteruitkijk-spiegeltje een ansicht van de kinderpostzegelaktie.We rijden luid toeterend weg, nagezwaaid door onze arbeid-zame buren en hun huisdieren.Als we op volle snelheid door Europoort rijden, gooien dekinderen gillend alle vuurwerk uit de auto en in de achteruit-kijkspiegel zie ik hoe mooi alles fikt. Eindelijk brandt de oliehuizenhoog. We snellen langs de Europawegen die geplaveidzijn met de kranten van morgen en overmorgen. We rijdendoor de woestijn en als we eindelijk in Bangla Desj komen,lenen we bij het Rode Kruis vijf paardedekens en maken eenkampvuur. Jij zoekt op de autoradio Hilversum drie en alsde topdertig jolig schalt in het maanlicht, komen alle vluch-telingen met hongerige ogen om ons kampvuur staan. Alle

39

konservenblikken gaan open. Alle kindertjes krijgen eenzakje sjips en een milky way om de eetlust niet te bederven.De groten krijgen zakjes saté en uno-soep ekstra gevuld. Enwat ze maar willen. De erwten rollen met honderden tegelijkover de kale grond. Het wordt een bacchanaal van de onder-voeding. We steken de auto in brand en dansen eromheen enzingen luide van piet hein. Maar de arme vluchtelingen zijn ditvoedsel en ons gebrek aan beschaving niet gewend en kotsenmet het voedsel onze beschaving weer uit over de brandendeauto terwijl ze geel en groen aanlopen.`Laten we nu maar ophouden,' zeg jij, praktisch als immer.En dat doen we. Je neemt je hand weg uit mijn haar en ik demijne uit je rok en ik drink het laatste restje koffie, dat nukoud is.Het is duidelijk : het lukt vanmorgen niet. De krant die ik zitte lezen, is van weken geleden. Mijn goede voornemens zijnal maanden beschimmeld. Ontbijten in pais en vree wordtsteeds moeilijker. Ik ga maar terug naar de badkamer, deslaap weer in mijn ogen wassen. Terug in bed. Terug slapen.En terug dromen en terug naar gisteren en verder. Ergensin mijn verleden moet een doosje vergeten pillen liggen die jeimmuun maken voor de toekomst. Een recept dat wel werduitgeschreven, maar nooit werd opgehaald. Een drankje tevies om op te drinken. Een wekker zonder bel.

40

Waarom zijn godverdomme de bananenaltijd krom?

EEN VERKOUDEN NACHTMERRIE

21.

In de wachtkamer van dokter Cornelis Cruytvat bevindt zichdie morgen een vreemd gezelschap, elk op eigen wijze inafwachting van een konsult.Uit de spreekkamer komt juist een vreemde arme snuiter diede in het kleine halletje verzamelde persfotografen van dienstis door snel zijn gulp te openen zodat ze een foto kunnenmaken van de grote pleister die dokter Cruytvat zojuistop de plaats van de verloren fluit geplakt heeft.Pas na lang aandringen van de fotojournalisten komt dokterzelf uit zijn spreekkamer, glimt—eventjes maar—van trots, ver-volgens maakt beroepsascese zich weer van zijn gezicht mees-ter en zegt hij afgemeten doch vriendelijk :`Eén plaatje dan heren, één plaatje moet voldoende zijn.'Dan opent hij de deur van de wachtkamer en zegt met warmestem: `Neemt u gerust foto's van mijn patiënten heren. Wieben ik dat er foto's van mij moeten worden gemaakt? Het zijndeze zielen die beter dan ik illustreren waarom mijn beroepzo'n belangrijk beroep is en...', hij stottert even van ont-roering, `...zo'n dankbaar beroep.'De fotografen verdringen zich voor de smalle deuropeningvan het kleine muffe kamertje dat propvol zit.In de verste hoek zit de kleine Roel met bevroren handenverwoed in een grote stapel vergeelde afleveringen van `Artsen Auto' te bladeren. Naast hem zit tante Suze met zedig voorde borst gevouwen dooraderde handen. Maar de fotografenzijn keihard en dwingen haar de handen weg te nemen, zodatze een mooi plaatje kunnen schieten van de platte bloes metde bloedige vlekken. En als tante stil begint te huilen, troosteen journalist haar door te zeggen dat een zwart-wit foto opkrantenpapier toch niet zo'n vaart zal lopen, waarop de ver-kouden nachtmerrie naast tante Suze hees begint te hinniken

43

en dokter Corneel die het beest nu pas opmerkt, nogal ge-schrokken zegt:`Bent u er nu weer? Ik heb meneer Ruitewasser nog zo gezegd,dat hij zijn dromen thuis moet laten. Dat hij daarvoor bijmijn kollega diergeneeskunde moet zijn.'De nachtmerrie laat daarop haar edele kop zakken en RudolfRuitewasser die ook in de wachtkamer zit, omdat zijn librium-tabletten op zijn en je die niet zonder recept kunt krijgen,neemt het dier beledigd bij de teugel, helpt de kleine Roel entante Suze in het zadel, neemt vervolgens zelf plaats op denachtmerrie en geeft het dier de sporen. De fotografen stui-ven geschrokken uiteen en zoeken hun redakties op om hetverhaal persklaar te maken en er zit voor dokter Cruytvatniets anders op dan de overgebleven patiënten een konsulttoe te staan. Ze zijn nieuw. Een gemeentelijke papegaai diezijn vleugels wil laten bijpunten om sneller te kunnen typen.(De dokter stuurt hem resoluut door naar een manicure.Wie volgt?) Een zwaargebouwde man die dokter in zijn nek-vel grijpt en dreigend zegt :`Ik sla mijn vrouwen altijd van de trap. Kunt u me zeggenhoe dat komt?'`U bent waarschijnlijk te grof gebouwd,' antwoordt de dok-ter. (En stuurt ook hem door naar de manicure.)Maar de airhostess van Panam die bij een noodlanding deknopen van haar uniform is kwijtgeraakt, kan door geendokter geholpen worden. Totdat ze onthult dat ze eigenlijkkomt voor een hechting.`Laat maar eens zien !' zegt dokter Cruytvat gretig en paktal draad en naald.`Een noodlanding in vijandelijk gebied,' zegt ze terwijl zehaar rok opschort en haar benen spreidt.Dokter schrikt wel even maar naait dan met gesloten ogen envaardige hand de ravage tussen haar benen dicht tot eenzwarte spin.Wanneer kunnen de hechtingen eruit?' vraagt de stewardess.`Daar vraagt u me wat,' zegt de dokter, `misschien als het

44

web is gesponnen.'Ondertussen rijdt Rudolf, onwetend van de pagegaai, dekruisspin en de vrouwen onderaan de trap, dartel en dapperop de nachtmerrie de stad uit. Tante Suze geeft kleine gil-letjes ten beste, terwijl ze de manen van de nachtmerrie ang-stig vastheeft, maar ze vindt het toch wel fijn, zoals de kloos-terling die op zijn tachtigste verjaardag eindelijk een boekvan de Sade kado kreeg.Roel zit klem tussen zijn vader en diens tante en vraagt hon-derduit over de antennes op de daken waar ze over rijden.Ondertussen strooit Rudolf met losse hand in alle schoorste-nen paarse stencils van het buurtkomitee over een welverdien-de vakantie in Bleklent. Maar de mensen zullen de stencilnooit lezen, want schoorstenen monden uit in kachels. Dusnooit zal men weten waarom Rudolf Ruitewasser ineens voorsinterklaas wou spelen gedurende zijn dromen. Als ie het zelfweet, want de meeste dromen ben je vergeten voordat jeeruit ontwaakt. Zoals je ook niet weet of de zweep van deSade je wekte of het niezen van je nachtmerrie.

SLECHTS MET EEN VLIEGENMEPPER WAS HIJ TOT

ZWIJGEN TE BRENGEN

22.

Je doet de deur achter je dicht, haalt de auto uit de garage enrijdt de straat uit. Eén van de velen. Je vrouw kijkt je naen denkt : gelukkig dat ie eindelijk verstandig is en naar dedokter... Dan pakt ze de borden en kopjes van tafel en brengtze naar de keuken. Met het laatste restje koffie heb je zojuistde vieze smaak van je dromen weggespoeld. Want straks bijde dokter moet je ze misschien vertellen. En je mag dromenwat je wilt, je mag er medisch gesproken alles uitflappen, alshet maar niet stinkt. Een spreekkamer van een dokter is neteen biechtstoel. Uit je mond stinken is erger dan een dood-zonde, want er is geen absolutie voor.

45

`Vertelt u het maar. Ontspan u. B lijft u maar rustig liggen.U hoeft me niet aan te kijken. Konsentreert u zich maar opdie inktvlek op de muur. Wat ziet u? Vertelt u het maar.'`Een spin, dokter, tussen de benen van een meisje.'`Nee dat bedoel ik niet.'`Wat dan dokter?'`Geeft niet. Vertelt u maar wat u invalt. Alles wat u zich her-innert.'`Alles ?'`Alles. Gaat u in gedachten zo ver mogelijk terug. Uw vroeg-ste herinnering graag.'`Maar mijn vroegste herinnering zit in het fotoalbum van mijnouders en is ouder dan ik.'`Dat geeft niet. Begint u maar.'Eh nou, als het u hetzelfde is dokter. Ik zie... mijn vader enmoeder tijdens de huwelijksplechtigheid. De pastoor is ver-geten de verwarming aan te doen. Of misschien is ie het nietvergeten want ze trouwen derde klas op een maandag. Dusde bruidsmeisjes in crêpe-de-chine-jurkjes vergaan van de kou.De kapelaan staat te gapen boven het heilig brood. Eenzangkoor is er niet, maar de koster zingt voor twee.Wanneer moeder—blanke maagd—na afloop van de heiligemis naar het Mariabeeld loopt met haar bloemstukje, struikeltze over haar sleep, maar dat is het enige incident.Moet ik verdergaan dokter? Die keer dat ik als kleuter tegeneen lantaarnpaal botste en die paar druppels bloed een oceaanvan verdriet werden waarin mijn kindsheid verdronk. Diekeer dat ik als jongen droomde van het zwembad en wakkerwerd tussen kletsnatte lakens die ik voor mijn moeder ver-borg door ze in de wasbak te weken te zetten.En later toen vriendjes bij een sloot een kikker opbliezen enik geschrokken en driftig één van hen een bloedneus sloeg entoen diens moeder zich bij de mijne kwam beklagen over zo-veel bloed, mijn moeder mij `gifkikker' noemde en zondereten naar bed stuurde waar ik droomde dat Ik de kikker was.En later kregen we een buurjongen die spastisch was en met

46

zijn hoofd voortdurend vliegen stond te meppen bij de schut-ting naast ons huis. Ik was bang voor hem en thuis zeiden ze :je hoeft niet bang te zijn, hij wil gewoon met je spelen, maartoen ik hem voor het eerst aansprak, zei ie : gwogossevange-woepesemmesgol. En later werd ie geduwd in een rolstoel.Zijn loslippigheid was bestraft. De rugleuning van de rol-stoel had geen enkele zin, hij sloeg er met zijn grote hoofdtoch telkens naast.Op een dag was ie verdwenen en later hoorde ik dat ie doodwas. Maar toen zijn ouders gingen verhuizen, zag ik de ver-huizer de lege rolstoel toch de verhuiswagen in rijden.En ik weet dat ik geen spijt voelde dokter. Als er op datmoment een kikker in de rolstoel had gezeten, had ik eengordijnroe gepakt en hem opgeblazen, ik weet het zeker.Want de verhuizers hadden de roes onder de rolstoel gelegd,gedraaid in een deken.Ik voelde niks. En dat bleef zo. Als puber heb ik eens stiekemeen bandopname gemaakt van mijn doofstomme tante endaarna de opname afgedraaid zonder met mijn ogen te knip-peren. Ik voelde geen ontroering. En toch wist ik vanaf datmoment dat haar taal de enige was. Dat iemand die verstaan-bare klanken vormt, alleen maar uit zijn mond stinkt, omdatwoorden vies zijn en elke zin een bedrog. Want dit heb ik ont-dekt en geleerd, beste medisch doctorandus arts, iemand diegedachten helder formuleert bedriegt zichzelf, iemand diearmen en benen moeiteloos beweegt, zondigt tegen de meestelementaire regels. Iemand die zijn hoofd mooi recht houdt,weet niets van vliegen. Is het dat wat u bedoelt, dokter?Of zit het dieper? Ik kan het u allemaal wel aan uw neus gaanhangen, maar mijn jeugd zal u in de oren klinken als de band-opname van mijn tante. En slechts met een vliegenmepper isze tot zwijgen te brengen.

23.Waarom al dat gewroet dokter? U roert in mijn geest met eengordijnroe en met een wasknijper op uw neus voor de stank.

47

En voor elke keer roeren ontvangt u twintig gulden. Ver-volgens doet u de wasknijper van uw neus en schrijft de notauit. En als de patoloog-anatoom al met me bezig is, schrijftu nog uw nota's uit. Want in elke huisarts gaat het duiveltjeschuil van de psychiatrie die de rekeningen verdubbelt. Enondertussen ga ik in een kist van jong fris hout dat nog naarooft ruikt en als ze de deksel op de kist schroeven, krijg iknog één keer een erektie van het geile gepiep van de schroeve-draaier. Dus als ze me jaren later opgraven, omdat men isgaan twijfelen aan mijn dood zoals aan mijn leven, zal de-zelfde patoloog-anatoom met leedvermaak tegen dezelfdehuisarts zeggen :`Ziedaar zijn lul, er is geen zak van over.'Ieder zijn tijd en elkeen zijn beurt. Opgestaan plaats vergaan.Ik hoor er niet meer bij. Ik tel niet meer mee. Mijn kist gaatweer dicht en mijn kleinkinderen praten honderduit, maarnooit over mij. Dus waarom zou ik er nu wel zijn, tenzij vooreen hersenschim of voor het saldo van de behandelend genees-heer. Is dat wat u weten wilde dokter?Ik mag opstaan terwijl hij een recept schrijft, maar ik krijggeen antwoord op mijn vraag. In plaats daarvan zegt ie meteen beroepsmatige frons :`Ik zal u een verwijsbriefje geven voor de specialist. En als iku een goede raad mag geven : besteedt u eens wat aandacht aanuw gezin, laat de kranten eens met rust en ga met uw. kin-deren de natuur ^n.

De Paus geeft jaarlijks vijf- tot Zesduizend eksemplaren van hetboekje: `Het Christelijk Gerin' ten geschenke aan pelgrims. Hetbetreft hier een speciale uitgave van de Vaticaanse drukkerij. Hetidee van het boekje is afkomstig van paus Pius XI, maar dehuidige tekst ervan is van paus Paulus en dateert van 1964.(!)Het in bet wit uitgevoerde boekje bevat een aantal gedachten overhuwelijk en gezin overeenkomstig de traditionele leer van derooms-katolieke kerk.`Hoe meer kinderen er Zijn, des te gelukkiger is het huis dat hen

48

onderdak biedt. De vruchtbaarheid is een groot goed, zowel voorhet gezin als voor het vaderland. Een kinderrijke natie vindt er zli'ngrootste rijkdom in. Indien het vaderland in gevaar is, behoeft hetniet om vernederende bondgenootschappen te gaan bedelen bij anderevolken om het eigen grondgebied te verdedigen.' Tot rover het witteboekje.Naar de Vaticaanse perschef Alessandrini onlangs heeft meege-deeld, zal de tekst van het nog immer gebruikte boekje wordenaangepast aan de gewijzigde opvattingen over huwelijk en gezin,zoals deze op het laatste Vaticaans Concilie zijn uitgesproken.Het wachten is dus op een volgend concilie dat zich uitspreekt overhet vaderland.

NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE KUNST (I)

24.`Het surrealisme is dood, leve het hyporealisme !' riep RudolfRuitewasser, terwijl hij een speld stak in een metershoge fallusvan Salvador Dali, waarop het ding leegliep en met een wijdeboog op de grond belandde. De vorkstok waarop de fallusrustte, viel om.`Nu heb je mijn grote mooie ba llon kapot gemaakt,' zei Roelde zoon van Ruitewasser, spijtig en huilerig.Niet dreinen,' zei Ruitewasser, je krijgt een nieuwe en veelgroter.'Daarop pakte hij de vorkstok en wandelde ferm het beeld uit,onder het zingen van : de paden op de lanen in, maar omdat dejeugdherinnering erg vaag bleek, werd het al gauw de melodievan een vreemde arme snuiter.Roel liep niet mee het beeld uit, want hij was reeds moede vanhet wandelen en bovendien een beetje geschrokken van hetalter-ego van zijn vader. Maar daardoor kwam hij nooit teweten langs welke paden en lanen zijn vader ging. En hijtroostte zich met de gedachte dat kleine jongetjes wel allessnappen maar niet alles hoeven weten. Hij bukte zich om het

49

kletsnatte rubber velletje van de grond op te rapen en gingermee naar het dichtstbijzijnde warenhuis waar hij het ruildevoor een helaas veel kleinere ballon waarop te lezen stond :leve het feestvarken !`Bent u dan jarig?' vroeg Roel de juffrouw bij de kassa die hetding voor hem had opgeblazen, maar deze verwees hem naarde klantenservice waar een bordje hing waarop stond : dro-men zonder kassabon worden niet geruild.En Roel stond wat verweesd vóór de balie waarachter de j

druk bezig was in alle teruggebrachte dromen debijbehorende kassabonnetjes te nieten. En hij wist niet watie moest zeggen, want wat wéét een kind van het hyporealis-me? Ook al snapt een kind het wel zo'n beetje. Want Roelstond even later op de roltrap en kwam zonder te lopen tochbeneden. Waar ie niet moest zijn, want daar was de super-markt. Maar omdat ie er toch was, liep ie even langs kassa 13om te vragen naar het pakje kauwgom dat zijn vader hemhad willen geven die morgen. Maar de kassajuffrouw begreeper niets van en stuurde hem terug naar de klantenservice, waarde juffrouw bezig was haar rode opplaknagels te vervangendoor paarse. En toen ze het jongetje met de ballon weer zagstaan, kwam ze op hem af en prikte met haar scherpe nagelsde ballon kapot. Het feestvarken vloog omhoog en daaldetoen als een groen slijmerig velletje neer op de toonbank.Als een opgeblazen kikker.Roel barstte in snikken uit over zoveel onbegrip en rende hetwarenhuis uit, de paden op de lanen in, maar nergens zag hijzijn vader. Tenslotte ging hij moe van het zoeken in het graszitten, aan de kant van een groene sloot. En op het water entussen het kroos dreven alle resten van de supermarkt.

WAT HUISARTSEN OOK NIET WETEN

25.`De geile groene gifkikker komt enkel in waterrijke omgevingvoor. Is in onze streken vrijwel uitgestorven. Is herkenbaar

So

aan zijn brede poten, bukkende zit en waggelgang op hetdroge. Scheidt een giftige, zeer besmettelijke stof af inparingstijd. Vandaar zijn naam: de geile gifkikker. Springt bijdreigend gevaar tienmaal zijn eigen lichaamslengte.'De vader, herkenbaar aan zijn korte broek, witte benen enaankomend buikje, doet het leerzame boekje dicht en kijkt dekinderen, herkenbaar aan de klare oogopslag die de ver-wondering niet schuwt, triomfantelijk aan.`Hoe weet je dat allemaal?' vraagt de zoon.`Dat staat in dit boekje,' zegt de dochter.`Dus dit hier is een geile gifkikker?' vraagt de zoon, wijzendop een heel klein onschuldig bekkend lichtgroen kikkertje.`Nou nee,' zegt de vader onzeker.`Maar misschien wordt ie het nog,' oppert de zoon.`Dat zou best kunnen,' zegt de vader.`Kijk hij heeft paarse nageltjes,' zegt de dochter.`Ach dat lijkt maar zo,' zegt de vader.`Ik heb laatst een meisje gezien met paarse nagels,' zegt dezoon.`Misschien moest ze naar een begrafenis,' zegt de dochter.Het is heerlijk aan het water. Tevreden kijken vader, zoon endochter elkaar aan.`Mag die kikker mee?' vraagt de zoon. Dus gaat de kikker inhet plastic zakje van de boterhammen, want die hebben ze alopgegeten op de heenweg.`Gaan we?' zegt de zoon ongeduldig, met in zijn hand hetzakje met de kikker.`Hè nee, laten we nog even, het is net zo fijn,' protesteert dedochter.Boven de vliet trillen libellen en muggen. Boven hen de wittestrepen van straaljagers hoog in de lucht. Wat is er fijner danver van het stadsgewoel en de uitlaatgassen midden in denatuur met je kinderen te praten over kikkers, paarse nagel-lak en een begrafenis? Maar de vreugde is slechts van korteduur. Want de dochter wil ook een kikker. De vader getrouwaan zijn roeping, probeert het—natuurlijk schat — en duikt in

SI

de sloot tussen het kroos. Maar de kikkers zijn nergens, dusgaan ze gedrieën naar huis. En als ze thuis komen, zegt demoeder verbaasd :`Wat heb jij uitgespookt? Je zit vol kroos !'En de vader veegt het kroos uit zijn ogen en zegt:`Ik moest van de dokter de natuur in.'`Ik zou maar gauw een bad nemen als ik jou was,' antwoordtde moeder. En de dochter, bij de herinnering aan de mislukteduik, begint weer te huilen en wil haar broertje zijn kikkerafpakken, maar die verdedigt zijn plastic zak met de moed derwanhoop. Even later vliegt het zakje door de kamer en alsze erin kijken, blijkt het prille kikkertje dood. Nu wordt dehuilbui tweestemmig en dubbel zo hard.`Jij krijgt een plastic opblaaskikker met draaiogen en als jeerop drukt, zegt ie kwak,' zegt de vader om ervanaf te zijn.En tegen zijn dochter die b lijft huilen:`En jij een pop met paarse nagels die mama kan zeggen enwelterusten, en als je het sleuteltje aandraait, zingt ze `teLourdes op de bergen', zo en nu is het uit.'`Ga jij nu maar in bad,' zegt de moeder, `het is geen gezicht.'

26.Even later lig ik languit in bad en blaas het schuim van mijnhanden. Beneden hoor ik nog de kinderen kibbelen. Edithhaar stem. Dan de buitendeur. Ze gaan zeker een boodschapdoen. Ik stop mijn hoofd onder het badwater en hoor deleidingen in het huis mijn gedachten geleiden.In de buizen echoën mijn diepste en meest intieme verlangens.In de afvoer borrelt mijn onderbewustzijn. Ik hoor ergens eentelefoon. Ik hoor mensen praten, straatgeluiden. Die telefoonblijft gaan. Het is beneden in de kamer. Edith is weg. Laatmaar. Ze bellen nog wel eens. Nu ben ik onder water en weegthet leven lichter. Ik voel mijn lichaam op en neer gaan in hetwater, op het ritme van mijn adem. Waarom ver liet de mensooit miljarden jaren geleden zijn element? Wat dreef hemertoe reptiel en zoogdier te worden en het land te ont-

52

ginnen, vuur te stelen, machines te maken om hem te helpenvan de wal terug in de sloot? Volgens welke krankzinnigewetmatigheid heeft de mens zich ontwikkeld naar het stadiumvan de chaos ? Wanneer keert hij terug in het water en terug inzichzelf? Hij is toch maar een geile kikker in een groene sloot.De sloot bevroren, de kikker dood. Zoals het de kikker ver-gaat, zal het ook ons vergaan. Hoe eenzaam is de kikker tus-sen duizenden soortgenoten in een smalle moddersloot en isdie immense bol met miljarden mensen klittend erop, schie-tend door het heelal zoveel beter? Wij doden de kikkers metzeepsop, maar wat gebeurt er met die eenzame bol? Dewetenschap hield zich immers alleen maar bezig met wat eropgebeurde.Als het water te koud wordt, kom ik uit bad en droog me af.Beneden is het stil. Edith is nog weg met de kinderen. Op detafel in de keuken ligt een briefje:`Als die man van de wasautomaat komt, betaal dan niets wantwe hebben nog garantie. Hij zou vanmiddag komen. Hetgarantiebewijs ligt in de la. Edith.'Zo'n lange liefdesbrief heeft ze nog nooit geschreven.

EEN GEILE GIFKIKKER (2)

27.Als ik opendoe, steekt ie meteen zijn voet tussen de deur. Ikkijk naar beneden en schrik. Hij draagt bruine open sandalen,zijn voeten zijn breed en tussen de tenen zitten bleek-groenezwemvliezen. Voor de rest ziet ie er gewoon uit. Hij komtbinnen en haalt uit een oude schooltas een smoezelige overaldie hij aantrekt. Dan pakt ie een opschrijfboekje uit de tas enterwijl hij bij de meterkast een scherp potlood in mijn strotprikt, zegt ie slijmerig:`Daar ben ik weer. Ik kwam de automaat nakijken en demeters opnemen.' En snel erachteraan in één adem, terwijl depunt van zijn potlood mijn adamsappel raakt:

53

`De afgelopen week goed gestoelgangd, gegeten, geslapen,televisiegekeken, voldoende gekonsumeerd en niet gekopu-leerd? Uitstekend! Dan zal ik nu even de meters opnemen!'Hij duwt me opzij en o-beent naar de keuken, waar ie de koel-kast opent, iets in zijn boekje schrijft. Dan de gasoven. Weeriets in het boekje. Dan beent ie de gang door naar de meter-kast, opent die en kijkt op alle meters. Als ie de standen vanwater, gas en licht in zijn boekje heeft staan, springt ie metstevige kikkersprongen de trap op naar de badkamer. Hijopent de wasmachine en kijkt in het bad. Met zijn vinger gaatie langs de rand vet.`Foei, u bent in bad geweest. Geen wonder dat uw afvoersteeds verstopt is !'Dan opent hij het medicijnkastje en telt de pillen in het buisje.Ik wil wat zeggen maar hij is al weer de trap af op weg naarde woonkamer. Waar ie de teevee probeert tot ie het test-beeld heeft. Hij kijkt achter een schilderij, scheumt in dekrantenbak, voelt de naald van de pickup en pakt dan kwaadde bos tulpen uit de vaas. Terwijl hij de bloemen op de grondgooit, foetert hij me uit :`Ik zal het nog één keer door de vingers zien, maar dit is alde derde keer dat ik uw vazen betrap op echte bloemen. Devolgende keer heeft u plastic tulpen of u wordt van de lijstgeschrapt en uw garantiebewijs wordt ongeldig gemaakt.Hebt u dat begrepen?'Ik probeer nog te protesteren, maar hij is al in de gang.Ik hoor de deur slaan. Wanneer ik hem nakijk door het raam,zie ik zijn voeten veranderen in kikkerpoten, zijn overal valtvan zijn schouders en ik zie een ronde slijmerige rug. Sprin-gend gaat ie de hoek om.Even later komen Edith en de kinderen thuis en ze zegt :`Ben je weer schoon, wat kijk je raar?'Ik weet niet wat er met me is, maar zonder reden val ik in-eens tegen haar uit:` Jij ook altijd met je bloemen.'`Wat heb je?' zegt ze verbaasd, terwijl ze de tulpen opraapt,

54

`jij wou die bloemen toch zelf...'Ik ruk ze uit haar hand en eet ze razend snel op. En wanneerze me wil tegenhouden, sla ik haar tegen de grond maar ikschrik er zelf van.Ze staat geschrokken op.`Gifkikker dat je bent!' zegt ze a lleen, terwijl ze gaat zittenen zich ijzig langzaam begint uit te kleden. De woonkamerverandert langzaam in de slaapkamer. En als ze klaar is metuitkleden, schuift ze naast me in bed.`Sliep je al?'

WAAROM ZIJN DE BANANEN KROM?

28.Het lijkt gisteren. Je lichaam plakt tegen het mijne. Ik lig nietgoed. Wacht ik help je. Waarom houdt niemand me tegen?Waarom gaat de telefoon niet? Waarom lees ik niet gewooneen boek? Je tong in mijn mond wordt steeds groter. Jebuik trekt samen. Sorry, het kwam ineens. Ik hou van jemmmm. Jij in paniek overeind, maar het zingen in de kerkis al voorbij. Mijn pilaar valt gebroken tussen mijn benen enplakt aan het laken. Jij bent al op de badkamer. Ik hoor dekraan lopen. Ik had het moeten weten. De grens tussen zijnen niet-zijn is slechts een geil gekreun. En daarna lig je ge-veld in je eigen echtelijke bed, je gade in de badkamer meteen washandje. En even later komt ze terug in bed en kijkt jedof berustend aan. We hebben ons vergist. En met zijn ver-gissingen houdt de mens de wereld in stand. Hoewel nooitiemand aan de wereld vroeg of ze in stand gehouden wildeworden. En niemand die zijn kinderen vroeg of ze bereidwaren de wereld in stand te houden.Nooit bespeurde ik bij die van mij de onbedwingbare neigingde wereld in stand te houden. Ze zijn lief, hartveroverend enkwetsbaar, dat is alles. En ze zijn bedorven, verpest voordatje het weet, dat ook. De onbedwingbare neiging de wereld in

55

stand te houden wordt hun aangepraat door padvinders enkwakzalvers die zelf het fut missen. Wat ze willen is alleenmaar zichzelf in stand houden, koste wat kost. En hun vriend-jes, eventueel, maar die wisselen met het seizoen. En soms hunouders, als ze tenminste niet rottig doen en autoritair, maarvoor de rest...`Als jij straks dood bent,' zei Roel laatst, dan heb ik jouw autoen dan ga ik hartstikke hard rijden. Naar het bos om te spelen.En als ik dan moe ben van het spelen, kan ik lekker met deauto naar huis.'Hij zei het en hij meende het. Hij zei het hartveroverend enhij had gelijk. En toen ik vroeg:`Mag ik dan met je mee?' zei hij keihard en lachend:`Nee, want jij bent dan toch dood.'Zo is het. Hij wacht op mijn dood en dan is het zijn beurt.Dat kinderen soms idealistisch doen over stoute soldaten diemensen doodmaken en meneren nikson die dat goedkeuren, iswetenschappelijk onbetrouwbaar. In welke mate hebben zeons gezag verinnerlijkt? Wat een kind werkelijk is, weet al-leen de moederschoot en die spuugt haar wetenschap uit ge-lijk met de nageboorte die wij in een plastic zak doen enstiekem–als niemand het merkt–naar de vuilnisbelt brengen,of in de kachel verbranden als we skrupuleus zijn, maar datstinkt enorm. Dat weet ik van vroeger.

Zegt de ene kikker tegen de andere kikker:`iVat heb je lekkere billen.'`Daar kom je wel laat achter,' zegt de ander, terwijl de kok e

ook bij hem eraf snijdt.

29.Kinderen zijn dus net zo wreed als de pijn die ze hun moederaandoen bij hun geboorte en ze zijn net zo stiekem als hetbloed dat kruipt waar het niet gaan kan. Opvoeden is enkelafleiden, drillen, een rad voor ogen draaien. Het enige dat wefeilloos kunnen, is hen opzadelen met onze frustraties. En

56

daarvoor verzinnen we dan mooie kreten als vrijheid enwaarheid.En als ze vijftien zijn, lappen ze die waarden aan hun laars engaan vrijuit. Maar hoelang? Het arbeidsproces trekt hen strengterug in de rij. Want wat doe je met een vrijheid zonder cen-ten, wat blijft er over van je waardigheid zonder dak bovenje hoofd? Dus ga je écht werken, vijf dagen per week. Jetrouwt, krijgt kindertjes, die je ook weer opzadelt met jeteleurstellingen die zoals die van je ouders alleenzaligmakendzijn. En in plaats van je kinderen de steen der wijzen te latenzoeken, leer je ze postzegels verzamelen of sigarebandjes ofsleutelhangers, zodat je om hun de serie te gunnen, drie jaarlang hetzelfde merk koffie drinkt of dezelfde soep uit bliklepelt. Andy Warhol had gelijk. Leven is prijsbewust zijn.Opvoeden is kinderen wennen aan bepaalde merken: rooms,fatsoenlijk, caballero, olifant en dash. Omdat jezelf net zogoed een merk bent. Blank, geel, zwart, net of gesjochten.Op een dag komt Dagmar bij me met een klein stukje gekar-teld grijs papier, een postzegel. Het is een onschuldige morgenin de lente, de bloemen op springen, de lucht vol vogels.Een mooie dag voor postzegels. Ze spaart ze, vooral die vanIsraël omdat een joods buurmeisje na de middelbare meisjes-school zo nodig de kibboetzim moest gaan helpen uitmestenen ons daar soms een ansicht van stuurt.`Papa,' vraagt ze, de postzegel voorzichtig tussen twee vingers,`wat zijn dat toch steeds voor postzegels met die mevrouwerop in die jurk?'`Dat is het vrijheidsbeeld kindje, dat staat op een sokkel inde haven van New York en moet de argeloze reizigers die perschip Amerika naderen, de indruk geven...'Ze onderbreekt mijn gedaas:`Ik vind er niets aan. Op alle zegels van Amerika staat diemevrouw met haar arm in de lucht.'En ik weer: `Ja kindje dat is zo. Je hebt gelijk. Het wordtsaai.'`Maar wat heeft die mevrouw toch in haar hand?'

57

`Een fakkel, kindje. De fakkel der vrijheid.'De beeldspraak ontgaat haar, maar het bombasme niet:`Wat praat je ineens deftig!'Eén nul voor haar. Wat moet ik daarop zeggen? Niks zeggenis het beste. Misschien hoeft ze al geen antwoord meer.`Maar met een fakkel steek je toch iets in brand, wat heeft datnu met vrijheid te maken?'Ze heeft gelijk. Het heeft er niets mee te maken. Haar waar-heid heeft niets met dè waarheid te maken. Waarom zit zijniet in het Witte Huis en waarom mag zij niet beslissen overleven en dood in een ver land?`Ik snap er niets van,' gaat ze door. Ze kijkt me verongelijktaan alsof ik haar vóór haar tijd de decimale breuken probeeruit te leggen.`Papa snapt het eigenlijk ook niet kindje.'Dat is de droom van elke opvoeder: ik snap het ook niet.`Nou ik hoef er geen meer te hebben van dat beeld,' besluitze, `als ik er nog eens eentje krijg, ruil ik hem met Simonewant die heeft er een heleboel van Zuid-Afrika, want daarwoont haar oom.'Ik zeg maar niets meer. Ook zij vertegenwoordigt een merk.Daar doe je niks aan. En als ze met haar gekartelde vrijheids-beeld de kamer uitgaat, bedenk ik treurig dat opvoeden netzo moeilijk is als het antwoord op de eeuwige vraag: waaromlieve vader, zijn de bananen krom?

30.En morgen op school vraagt ze haar onderwijzer:`Meneer, waarom zijn eigenlijk de bananen krom?'En de goede man zal rood worden en dan haperend zeggen:`Dat is een speling der natuur Dagmar.'En hij zal niet beseffen dat ook zijn leerling een speling dernatuur is zoals hij. En dat ze misschien voorkomen had kun-nen worden, als haar vader in plaats van haar moeder met eenwashandje in de badkamer te laten klungelen, iets anders...maar wat?

58

En op de eerstvolgende ouderavond zal hij ernstig zeggen :`Uw dochtertje stelt altijd van die vreemde vragen.'En ik zal trots antwoorden:`Ja meneer, mijn dochter is er een uit duizenden, een lot uit deloterij, een speling der natuur. En ik zou haar voor geen goudwillen missen.'En hij zal me niet begrijpend aankijken en denken: de appelvalt niet ver van de boom, want iets anders heeft ie op depedagogische akademie niet geleerd. En hij heeft zelf noggeen dochter.Dus weet ie ook niet wat het is, ook al staat het allemaal inzijn boeken.Godverdomme wat ben ik blij met mijn postzegelverzame-lende madonna van acht en met Roel en met de baby.Als je ze een zoen geeft vóór het slapen gaan, dan vergeet jealles, dan wordt het spel met de natuur weer een opwindendspel, dan zou je iedereen die aan ze wil komen, een trap onderde kloten kunnen geven, want de mens is een leeuw die zijnwelpen beschermt. Konden ze maar acht jaar blijven, kondenze maar postzegels blijven verzamelen, in plaats van de deci-male breuken moeten leren en analytische meetkunde engrieks en op een kwade dag ontdekken dat Zuid-Afrika meeris dan kaap de goede hoop op een postzegel en Amerika nietlanger de fakkel der vrijheid. Hoe moet dat later? Hoe zalik ze het nest ontwennen en de nestgeur?Waarom zijn godverdomme de bananen altijd krom? Jawaarom kindje? Natuurlijk zouden rechte bananen het in-pakken, het transport en de verkoop een stuk vergemakkelij-ken, maar ze zijn nu eenmaal krom. De wetten van het levenzijn niet altijd even handzaam kindje, maar we vallen eronder.Ik bleef ook liever stilstaan, of ging ook liever terug. Weerop school, in jouw bank, verlegen voor meisjes en toch instil verlangen. Naar die ene die telkens een ander was.Toen ik bij jouw onderwijzer op de ouderavond was en weerde platen zag aan de muur en de zielige plantjes in de venster-bank en de potloden in de gleuven van de banken, zag ik dat

59

meisje weer vóór me zitten, haar dikke blonde vlechten en degeheimzinnige lijn van haar schouders. Ze heette geloof ikEdith. En voortaan zouden alle vrouwen in mijn leven Edithheten: het meisje op school, mijn eerste liefde, het meisje inde trein, de moeder van mijn kinderen, de vrouw bij de bus-halte, de zuster aan mijn sterfbed. Ik zag ze allemaal vóórme, maar toen het meisje omkeek, zag ik jouw gezicht. Toenik mezelf in jouw schoolbank probeerde te wurmen en metmijn knieën aan mijn kin kwam, was het verlangen trouwensal weg en de gelijkenis ver te zoeken. Gevoelens zijn sneltaai en verlangens zijn zo belegen.Ik zei je onderwijzer vriendelijk gedag en liep de gang doornaar de uitgang. Bananen zijn altijd krom. En het leven iseen lange rechte gang met een paar flauwe bochten. Zo washet op school. Zo zal het altijd blijven, kindje. En aan heteind van de gang, waar achter een zware deur de volgendegang begint, zit altijd een juffrouw achter een typemachineof een meisje aan een kassa of er staat een portier met een peten die vragen wat je moet. Ja wat moet je eigenlijk? Ik hadgeloof ik een afspraak. Neemt u dan maar even plaats.

EINDELIJK DE MAN DIE ZIJN VROUWEN ALTIJD VAN

DE TRAP SLAAT

31.Ik zit op een lange bank langs een kale muur. Bij de deur ziteen magere juffrouw een meloen te snijden. Het sap looptlangs haar handen in haar schoot. Af en toe klinkt ergens eenzoemer. Waar ben ik ? Wat moet ik hier? De man die na mekomt schijnt het precies te weten. Hij komt naast me zittenop de smalle houten bank en wordt meteen vertrouwelijk:`Ook alimentatie? Of chronische vermoeidheid? Dondert ookniks meneer. Laat me u één ding zeggen meneer. Neem eengoede raad van me aan. Trouwen? Nooit doen meneer. Diewijven zijn allemaal eender. Mijn eerste was een goed wijf,

60

daar niet van. Zindelijk, zorgzaam, alles erop en eraan. Maarte wijd. Kijk en dat houdt geen stand. En dan ga je uit elkaar.Met een komkommer had je haar bij wijze van spreken tegenhet plafond gekregen, maar je kan toch moeilijk elke dagkomkommers eten. Dus... nou en de tweede, dat is allemaaldik in orde. Geen komkommers nodig. Maar die valt nouweer in een ander. Zo is het altijd wat. Ik praat er nou welluchtig over, maar u begrijpt dat het je niet in j e kouwe klerengaat zitten. Ik heb er alle pillen van de stad voor af gelopen eneen paar maanden gekuurd met een maagzweer. Nee vrouwen.Mijn kinderen die, daar vind ik het zielig voor. Maar betergeen pa dan eentje die hun moeder van de trap slaat, want zoben ik nou ook eens een keer. Ga maar van drowe als je vrouwgnuf strepig beendelorie in huis tegen snerug vron dur snallegevel kouwelt...'Ik hoor hem al niet meer. Het is mijn beurt. De juffrouw legtde meloen naast haar typemachine en loodst me naar de deur,die ze voor me opent. Ik zie weer een lange gang in schemer-donker.

Het aantal patiënten dat bf/ Zijn huisarts komt met psychogeneklachten, neemt de laatste jaren hand over hand toe. Er is onge-twyfeld samenhang aanwijsbaar tussen dit verschijnsel en het steedskomplekser en ondoorzichtiger worden van de maatschappelijkeverhoudingen. Het feit bijvoorbeeld dat zeven procent van de jongekinderen in onze grote steden op een of andere manier klinischneurotisch is, mag wel boekdelen spreken.De vraag naar neurologen, _psychiaters en klinisch psychologenis de laatste jaren dan ook verdubbeld. Het is daarom nietoverdreven als we stellen dat er in het jaar 2000, natuurrampen engenocide even buiten beschouwing gelaten, meer vraag zal zijn naardeskundigen op het terrein van de geestesijekten dan naar bijvoor-beeld buschauffeurs o f rund- en varkensslagers.Het is zonneklaar dat we dit probleem eindelijk eens professioneelnullen moeten gaan aanpakken en het niet langer kunnen overlatenaan jeugdleiders, ijelr<orgers, leraars en kasteleins. Immers, hoe

61

makkelijk <egt zo iemand niet tegen de man of vrouw die hem invertrouwen neemt : je bent wat overwerkt, je moet er eens uit, denatuur in. Of pak de trein en ga eens banjeren in de grote stad.Terwijl toch wetenschappelijk vaststaat dat een slaapkuur in veelgevallen van neurastenie veel beter op rijn plaats is.Ik hou daarom de leden van dit symposion de leijng van debrochure : Ja dokter, nee dokter, van harte willen aanbevelen en uvoorts willen adviseren: hebt vertrouwen in uw psychiater en hoedu voor jeugdwerkers en kasteleins ! Dank u voor uw aandacht.(Applaus voor dokter Cruytvat.)

LANGE SLAPPE MET INKT BESMEURDE TEPELS

32.Aan het eind van de schemerige gang is een draaideur die ergstroef gaat. Ik kom in een enorme protserige hal. In het mid-den hangt een grote kristallen kroonluchter. De lampen zijnmelkwitte kinderhoofdjes die een spookachtig licht werpenin de lege ruimte. Door luidsprekers overal in de wand komtde stem van de patser die zijn vrouwen altijd van de trap slaat.De stem huilt ouweklare. `De kinderen daar vind ik het zieligvoor. Di kunderen dir vaand ek hit zolig vier. Da konderendor...' Ik kijk rond of ik nog iets anders zie dan de luid-sprekers. Achterin is een glimmend paneel met allerlei knop-pen. Ik loop eropaf en druk op één van de knoppen en hooreen metalige vliegveldstem : wat wenst u? Ik ga voor eenrond roostertje in het paneel staan en zeg :`Ik heb hier een verwijsbriesje van mijn huisarts.'Op hetzelfde moment draait het paneel open en staat er eennaakte vrouw van onbestemde leeftijd vóór me, die lijzigzegt :`wilt u mij maar volgen naar loket 26?'Dan draait ze zich om en loopt een lange gang in achter hetpaneel. Ik volg haar, terwijl ze snel vóór me uit loopt. Zeheeft hangbillen en ik kan de ribben op haar magere rugtellen.

62

Aan de zijkant van de gang die we lopen, zijn allemaal zilver-grijze loketten waar niemand achter zit. Nummer 2, 3, 4, 5,6. Niemand. Ze gaat steeds harder lopen. Haar kont begintwilder te zwabberen. Nummer 12, 13, 14, 15, 16. Ik begineen hekel aan haar te krijgen. Tussen haar magere benendrupt bloed op de steriele muisgrijze vloer. Nummer 24, 25,27. Er is geen loket 26. Ik word besodemieterd.Dan draait de vrouw zich om en neemt haar slappe borstenvast.`Het spijt me meneer, maar loket 26 is opgeheven. U zultopnieuw een aanvraag moeten indienen. Of genoegen moetennemen met loket 38.' Zonder mijn antwoord af te wachten,keert ze zich om en loopt de gang langs de loketten verderdoor. Ik kijk om me heen. Loket 25 is even leeg als de andere.Er staat alleen een lege koffiekop met een smeulende sigare-peuk op het wit porseleinen schoteltje. En een kartonnenbordje waarop staat: neuroses ex artikel 37, wetswijziging1981. Ik loop de vrouw achterna. Wat wil ik anders? In loket29 zit een opgezette blauwgroene papegaai met de groenepunten van zijn vleugels als een razende te typen op een oudezwarte remington, maar er zit geen papier in de rol. Naasthem staat een bordje waarop in dikke letters : jeugdsyndro-men a tot en met m.Ik loop langs hem of ik niets zie, maar hij typt ijverig doorzonder me op te merken.Bijna achterin de gang is loket 38, waarboven in lichtgroeneneonletters aan en uit floept : kennisgeving van hopelozegevallen.

33.In loket 38 zit de naakte vrouw van zojuist, voorovergebogenover een bijbel, haar puntige borsten boven twee potjesdonkerblauwe inkt van een koperen ouderwets inktstel. Alsze omhoog komt zie ik dat haar lange tepels besmeurd zijnmet inkt.Dan zegt ze met de lijzige schipholstem van zojuist, terwijl

63

ze met de blauwe tepels een formulier probeert in te vullen:`Als u kunt aantonen aan de hand van het verwijsbriefje waar-over u sprak, dat u inderdaad een hopeloos geval bent, hoevenwe met de uitvoering niet te wachten tot loket 26 weer wordtopengesteld. De ambtenaar in kwestie heeft namelijk zijnvrouw van de trap gegooid en is daarom op zoek naar loket23 waar u zoëven langs gekomen bent. U zegt het maar.'Ik voel dat ik kwaad word. Ik steek mijn hoofd door hetloket en schreeuw met overslaande stem:`Er is godverdomme niks aan de hand. Ik hoef jullie lokettenniet. Ik heb alleen een verwijsbriefje voor de specialist. Alsjullie er godverdomme een potje van maken met jullie dool-hof van loketten.'Razend van woede grijp ik haar met inkt besmeurde tietendie echter onmiddellijk als de schubben van een gekookteartisjok loslaten. Ze zegt niets, schreeuwt niet, maar gaatijzig langzaam staan met haar handen vóór de twee bloeden-de gaten van haar buste. Ze kijkt me lang en droevig aan,dan wenkt ze naar achteren en op dat teken word ik dooronzichtbare handen vastgegrepen en door het raampje vanhet loket bij haar naar binnen gesleurd. Even ben ik beduusdvan het geweld, dan kijk ik om me heen. Ik bevind me ineen grijze kantoorruimte met allemaal typetafels. Ze zittener allemaal, achter zwarte hoge typemachines en kijken meaan. Het meisje uit mijn schooltijd, de vrouw bij de bushalte,de zuster aan mijn sterfbed, enz. Ze zijn er allemaal en hungezichten mooier nog dan in mijn verbeelding. En ze kijkenme aan. Zeggen niets. Even later staan ze op en komen van-achter de hoge schrijfmachines vandaan. Ze zijn allemaalnaakt en mager met slappe borsten. In het hele vertrekglimmen plassen donker bloed op de muisgrijze vloer. Ikvoel me misselijk worden. `Sorry,' stamel ik en wil weg.

34.De typistes pakken een verbanddoos en plakken grote pleis-ters op de bloederige buste van de lokettiste. Dan houdt

64

degene op wie ik verliefd was in mijn schooltijd, het hekjevan het loket voor me open en zegt de vrouw met de pleisters :`Als u nu meteen bij het binnenkomen sorry had gezegd, danhad ik mijn borsten nog en had de papegaai in loket 29 kunnenophouden met het typen van uw formulieren. U schijnt hele-maal te vergeten hoeveel inspanning en geduld het de over-heid kost een gifkikker als u bij voorbeeld om te scholen totpapegaai.'Ik ren weg de gang door langs loket 29 waar de papegaaijuist een balpen tussen zijn veren steekt, een linnen regenjasaantrekt en de remington sluit. Bij loket 13 wordt me de wegversperd door een wit ziekbed waar een man op ligt tot zijnkin onder de lakens. Naast het bed zit Edith het meisje vanschool, de typiste van net. Ze draagt een keurig gestevenverpleegstersschort en doet ssst met haar vinger.`Ben jij verpleegster geworden?' wil ik zeggen, maar ze Huis-tert : `sst, niets zeggen.'Dan slaat ze het laken terug en zie ik mezelf op het bedliggen, twee grote pleisters op mijn borst.Ik duik onder het bed door en ren op de deur in het paneelaf. Even later struikel ik door de hal waar het bloed van dekinderhoofdjes in de kroonluchter op mijn schouders spet, enpers me door de draaideur. Ik kom op straat. Hier buiten isalles gewoon. De mensen zijn zo te zien bezig met wat zemoeten doen. Te kopen wat ze nodig hebben. Zich te ver-plaatsen naar waar ze zich heen moeten verplaatsen. De auto'smaken hun gewone lawaai en produceren hun uitlaatgassen.De straten zijn vettig en vuil.Op de stoep lopen de meisjes langs me met hun voordeligeaanbiedingen, gewoon met kleren aan en met verveelde ge-zichten zoals altijd.Ik ga terug naar de parkeerplaats en rij naar huis.En thuis gekomen zal ik alle kontrole over mezelf verliezenen in plaats van je te kussen, zal ik je bloes openrukken enin je borsten bijten en stamelen: koppie krauw.`wat doe je nu?' zul je geschrokken vragen en uren later:

65

Vat zei de dokter?'En dan zullen we weer even ver zijn als in het begin. Degang waarin we ons bewegen is weer zo smal als in onzejeugd, even duister en even recht, met platen aan de muurwaarop tekeningen van bomen en vruchten in doorsnee engeraamtes van zoogdieren en reptielen.

DE SLAG BIJ AUSTERLITZ

35.Er was eens een geschiedenisleraar die zo opging in tijn vakdal ie bij de behandeling van de Slag bij Austerlitz vóór het borddoor een verdwaalde Franse kogel werd getroffen en aldus sneefdein het heetst van rijn strijd, het krijtje nog in de hand.De leerlingen verlieten daarop terstond het lokaal om benedenin de cantine een sigaretje te roken.

Het is dezelfde gang. Twee meter breed. Een meter of veertiglang. Om de vier meter een plaat van in Nederland voor-komende fauna of flora. Nergens een spoor van Jan de Witof Huig de Groot, zelfs niet van Napoleon. Edith zit al inde klas als ik binnenkom. Dag Edith, wat hebben we heteerste uur? Een mooi begin van borsten en ronde knieën.Ze laat ze zien en glimlacht. Maar vandaag ben ik tegen jebestand. Vandaag heb ik enkel oog voor watermeloenen enkikkers en daar weet Edith niets van, Edith niet en Edithook niet. Niemand. Het is een geheim tussen mijn dromenen mij. Vandaag gooi ik de jaartallen door elkaar. Wat kanme de geschiedenis van het vaderland en haar nasleep ver-dommen? Ik ga buiten vissen. Kikkers opblazen. In een roei-boot tussen het riet masturberen, dat ga ik. Ik maak voortaanmijn eigen geschiedenis. Niemand die nog last van me heeft.De boot dobbert losjes op het water. Of nee. Lieve Edithen alle anderen die ronddolen in dit tranendal, kom maar,trek je bloesje uit, verstevig je prille tepels met velpon en

66

kom naast me zitten in de boot. Hier hebben jullie allemaaleen potlood, steek het in je navel en slijp het. En schrijf danje gedachten op in de palm van je hand. Degene die de ge-dachte van de ander raadt, is af en trekt voor straf zijn bloesweer aan. Het leven is fijn, de boot drijft af naar het riet.Daar groeien grote watermeloenen aan de kant. We snijdenallemaal een schijf en als het sap langs onze kin loopt, komtde leraar binnen en vloekt dat we recht en netjes moeten gaanzitten.Maar hij kan niet verhinderen dat we allen later met weemoeden heimwee zullen terugdenken aan onze schooltijd, ook alkregen we nooit de les die we nodig hadden. Waarom benik je uit het oog verloren Edith en waarom doemden er steedsandere Ediths op vóór mijn oog? Om duizelig van te worden.Maar het kan ook van het wiebelen van de roeiboot zijn. Ofde ondergaande zon tussen het riet.

EEN DROOM VAN EEN LES

3 6.Vandaag geeft meneer geen les. Hou je boeken maar in je tas.Vorige week hebben we de slag bij Austerlitz behandeld.Dat moet maar genoeg zijn. Meneer weet dat jullie altijd metveel jeugdig geduld en met veel moeite luisteren naar zijngeouwehoer en dat waardeert hij zeer in jullie. Vandaagmaken we er een troep van. We zullen eens een keertje nietonderdoen voor de geschiedenis. Wie wil roken of snuivenof drinken, mag dat. Wie de anarchist wil uithangen of wildemokratiseren, gaat gerust zijn gang. De meisjes die datwillen, mogen met de jongens die dat willen onder de bankenof in de boekenkast. Als je de encyklopedie er zolang uithaalt,lukt dat best. Ga je gang. Meneer heeft nog genoeg te doen,hij zal niet kijken. Wat is er Edith? Wil je weten wat er nade Slag bij Austerlitz... ? Dat zal ik je zeggen. De modernegeschiedenis wordt voornamelijk gekenmerkt door stromen

67

bloeds en doet wat dat betreft volstrekt niet onder voor deoude geschiedenis. De staatslieden die tegen dat bloed kun-nen, noemen we konservatief. De staatslieden die dat ookkunnen, maar dat niet laten merken, noemen we progressief.Meneer raadt je aan op een van beiden te stemmen, als jestemgerechtigd bent. Stemgerechtigd is in ons land degenedie de leeftijd van... pardon, nu is meneer toch weer aan hetlesgeven. Trek je maar niets van hem aan. Ga gewoon doormet fijne dingen doen. Als jullie ouders meneer erover op-bellen, verzint meneer wel een smoes. Hé Roel niet zo nerveusjongen.In de Franse revolutie riep het volk onder leiding van ette-lijke jonge intellektuelen de idealen uit van vrijheid, gelijk-heid en broederschap. Over de zusters sprak niemand, maardie zaten in het Palais Royal, thans een museum. Ze strekendaar de hemden van de intellektuelen. Nou dat heb ik jullienog nooit laten doen. Zij deden het, de hemden wassen enstrijken van de revolutionairen. Van Robespierre die in eenhoekje Voltaire zat te lezen en geen oog had voor vrouwelijkschoon. Van Danton die een Parijse dienstmaagd achterna-zat en in de bibs kneep, haar uit haar keurs pelde en haarschone tietekes voelde. Van Hébert die met een komkommereen voluptueuze wasvrouw bewerkte tot ze leegliep als eenballon. En van Fouquier Tinville die in een groot kasboekde stand bijhield. Dat is allemaal gebeurd omstreeks 1790.En dan praat ik nog niet over de jaren zestig na Christus,toen keizer Nero de slavin van oppertribuun Marcellus Mas-trojannus de strot volstopte met spaghetti tot haar borstenuit het vel barstten en Nero kreunde met zijn hand in zijngulp : Sofie, je bent verloren. Ja ik weet het, ik weet het, demannen droegen toen toga's en hadden geen gulp. Maardaarom zaten ze er nog wel eens in. Zelfs bekende staatsliedenals Nero. Dat gebeurde omstreeks 6o na Christus. Veel wetenwe er niet van, maar het herhaalde zich allemaal op proleta-rische schaal in 1790. En het zal zich blijven herhalen. Hetlijkt lang geleden jongelui. Zelfs de Beatles lijken lang ge-

68

leden. Maar een eeuw is slechts een scheet van een komeet.Onthoud dat.0 ja, de rector heeft meneer gevraagd jullie mee te delen datop het verzoek om een kondoomautomaat in het overblijf-lokaal niet kan worden ingegaan, omdat hij niet goed inzietwat zo'n apparaat te maken heeft met de demokratisering vanhet sekundair onderwijs. Nee, nu niet schamper loeien. Pro-beer de opvattingen en denkkronkels van de rector te respec-teren. De man is ook slechts één keer jong geweest. Veel teweinig dus om er verstand van te hebben. Bedenk dat zolangjullie zelf nog jong zijn. Trouwens, dat jullie gedachten eenandere kant uit kronkelen dan die van de rector, wil nog nietzeggen dat het geen kronkels zijn.Zo, en nu pakken we onze boeken en komen boven de bankuit. Straks gaat de bel en zal het er netjes uitzien. Roel op-letten jongen. Meneer is nog bezig iets uit te leggen. Schrijfmaar op !

ONBEWOONBAAR VERKLAARD

37.En we schreven braaf op want we waren in feite nog maarkinderen en wat ie zei drong amper tot ons door. Later pasga je begrijpen wat je veel te jong nog, moest leren. En dedingen die je snapt als jongen, die hoef je niet te kennen, jemag ze zelfs niet weten. Schrijf maar op jongelui ! De demo-cratie is een geschenk gods. Hij immers predikte de gelijkheidder mensen. En nu zitten we in onze maag met prioriteiten eninfrastruktuur en populatiekurven en vrije verkiezingen. Omde vier jaar verhuizen de problemen naar een andere la. Dejonge mensen staan al dertig jaar in de rij voor een woning.Onder aanroeping van de heilige drieëenheid: vrije sektor,premiebouw en woningwet, laten we de krotten staan enbouwen we nieuwe. Maar we zetten er een bordje bij met`onbewoonbaar verklaard.' Want dat jongelui, is het nadeel

69

der democratie, dat het volk alles slikt als er een bordje bijstaat. Er staat een bordje bij, dus zal het wel zo zijn. En ofdat bordje de lading dekt, zal ons een zorg zijn. Over Hol-lands brede rivieren schuiven romantisch de stoere binnen-vaartschepen, met hun gevaar lijke, kanker stimulerende afval-produkten op weg naar zee. Leve de democratie ! Een prachtigidee om voor te vechten. Daar zijn we trots op na honderdjaar strijd. Het beroerde is alleen dat onze trots het allangvan het idee gewonnen heeft. Het autootje staat voor dedeur. De vakantie naar Spanje is al geboekt. Er zijn geenarmen meer, er heerst geen onrecht. Geen werk hebben heetnu: overspanning op de arbeidsmarkt. In achterlijke om-standigheden leven heet nu: een gebrekkige infrastruktuur.Alles zal ruimtelijk en sociaal worden geordend. Zelfs met dekulturele emancipatie van de werknemer is een begin gemaakt.De jonge werknemer mag luisteren naar toppop tijdens hetwerk. En voor een kwartje naar de Nachtwacht! In elk gezineen abonnement op Openbaar Kunstbezit. Reeds vijf pro-cent van de werkende klasse volgt universitair onderwijs.De herziening van het ondernemingsrecht heeft alle aandachtvan de werkgevers en van hun neven in de kamer. Na zichjarenlang te hebben ingespannen voor een gezond ekonomischbeleid, werkt de Europese Commissie thans met alle middelenaan de totstandkoming van een Sociale Gemeenschap. Welkeen prachtig perspektief voor de arme sloebers op Sicilië en dekeutelboeren in Noord-Limburg. Van de Noordzee tot deGolf van Napels één sociale wetgeving. Gelijke kansen vooreenieder. Onze Turkse werknemers mogen voortaan vanhun hospita best Turks eten koken op hun achterkamertjesook al stinkt het. En één keer per jaar met het buurmeisjeuit, als die het goedvindt. En als de Turk griep heeft, ont-smetten we niet meer meteen zijn kamer. Die man is net zogoed een mens, met dezelfde bacillen en virussen, ook aldoet ie het vuile werk.Van het Vaticaan maken we een Europese Ziekenkas. Dieprelaten daar gaan gewoon door met hun werk. Niemand die

70

het verschil opmerkt. Ook alle typistes krijgen een toog totde grond. En wie eronder durft kijken, is af. Deze regelinggeldt ook voor prelaten.En nu berg de schriften maar op.Dus bergen we de schriften op en gaan de klas uit, sjokkendoor de gang naar de volgende wijze les, doen eksamen,gaan studeren, gaan werken, trouwen, komen thuis en kijkennaar de teevee, dankbaar voor alles wat men ons leerde, maarons er nauwelijks van bewust. Edith waar ben je?

GRIMMIGE VLEKKEN BIJ HET LICHT VAN DE HALVE

MAAN

38.Doezelend bij de teevee. Beelden uit Azië van de cholera-epidemie. En het Rode kruis, net terug uit Biafra, stuurtdekens en melkpoeder naar de getroffenen, maar wat moetendode mensen met melkpoeder? En die dekens zijn na enigetijd enkel grimmige vlekken bij het licht van de halve maan.Elk kruis is hier een vervloeking. Daarom heet het rode kruishier ook halve maan.Maar als de beelden mijn huiskamer binnendringen en ik delij klucht ruik, sla ik toch een kruis en kijk in de televisiegidswat er is op het tweede net. Het toestel voegt zich onmid-dellijk naar mijn wensen. De dikke valt net in een put. Dedunne gooit een politieagent met x-benen een slagroomtaartin het lepe gezicht. Daarop komt de dikke moeizaam uit deput en krijgt eveneens een taart in zijn gezicht. De dunneheeft inmiddels een lange plank bemachtigd en wanneer ieeven later een hoek omgaat, krijgt de agent de plank in zijngezicht. Vervolgens komt er een boevenwagen de straat inrijden en de dikke stopt de agent erin, want de dunne heeftde pet van de agent precies op zijn hoofd gekregen, toen deplank doel trof, dus vraagt de chauffeur van de boevenwagenhem om nader order, en gooit ook hem volkomen onlogisch

71

een taart in het gezicht. De dikke en de dunne kijken met eennietszeggende grijns de boevenwagen na en vegen dan pasde slagroom van hun gezicht en vallen vervolgens in de kuildie het eerste net voor hen groef.Direkt daarna begint de volgende lachfilm.Ik druk nog eens op de knop, maar de reportageploeg is dedood van Bengalen ontvlucht en bevindt zich nu in de zes-daagse van Antwerpen. Ik draai aan de knop tot ik mooieegale flikkerende sneeuw heb, die de lijken bedekt en de af-schuwelijke stank wegneemt. Wanneer krijgt de mens ooit dekans de dood een taart in de smoel te gooien, voordat ie onsals gras van de aardbodem maait? Wie een mes neemt enzichzelf de ballen afsnijdt, blijft hem vóór, maar dat is een be-lediging aan het adres van je vader die het ook niet voor nietsdeed. Wie nam je voor het eerst mee naar de dikke en dedunne en stelde je in de gelegenheid om om het leven telachen?

UIT HET GEHEIME FAMILIE -ARCHIEF (I)

39.Wat kijk je me aan lieve vader? Treurig en verwijtend. Waar-voor dat verwijt in je muisgrijze ogen? Kijk alsjeblieft niet zovader. Heb je nooit eerder een man gezien die zichzelf kas-treerde? Ernaar kijken is pijnlijker dan zelf snijden vader.Pak liever een doekje voor het bloeden vader, dan hoef jehet niet te zien. Trek het je niet zo aan vader. Jij gaat volledigvrijuit. Na al die jaren is je misdaad verjaard, het corpusdelicti verschrompeld, de oude koe gewend aan de sloot.Onderbreek me nu niet vader. Laat het me nu eens zeggen.Laat me alles zeggen wat me op de tong brandt. Je hebt meals kind alles over het leven verteld. De bloemen, de bijen,de zwangere polderluchten van Holland. We hebben kikkersgevangen in zoveel boerensloten. Nee vader heus, ik zeg hetzonder ironie. Door jou ken ik het leven. Met voorbeelden.

72

Een herbarium. Kikkerdril. Stekelbaarsjes. Tamme kastanjes.Alles. Maar toen mijn broertje lag dood te gaan, mocht ik dekamer niet in. Waarom al die kiekeboe vader? Ga zitten,schenk jezelf een limonadeglas absint in en luister naar jezoon. Zolang we over de dood praten, stellen we haar immersuit. Kom mee naar de badkamer en zie toe hoe ik sterf terwijljij met een glas absint in je hand op het badkamerkrukje zitte staren naar het bloed dat op de tegeltjes drupt.Jij zweeg erover in alle talen, maar ik zal erover praten totbloedens toe. Sorry lieve vader. Het is een obsessie, vergeefme. Een obsessie die dwingt tot plagiaat, tot roofbouw opjezelf en die noem je leven. Wiens leven is onbelangrijk. Opvier miljard mensen maakt het weinig uit of ik het leef, ofeen ander. Of ik sterf in de badkamer ten gevolge van eeneigenhandige kastratie of dat kind in Bengalen ten gevolgevan de cholera, het op de vlucht zijn, de honger en de een-zaamheid, de oorlog. Vijf doodsoorzaken in één magerlichaam. Wat wind je je dan op over die ene kastraat? Alleenomdat ie bij jou uit de kloten is gekomen en zelf het momentervoor koos, zoals jij je moment koos voor mij ?Wat is het verschil tussen leven en sterven? Wat is dat levennu helemaal? De enige kunst die we bij machte zijn, is hetdoor te geven. De rest doet er niet toe. Je komt toch tussenvier planken of in een paardedeken en aan de baar staat deverkeerde te huilen of helemaal niemand. Het is nacht pik-donkere nacht. Sjeik Moedjiboer Rachman krijgt een sigaarvan de ambassadeur en terwijl hij een enorme rookwolknakijkt, spreekt hij van zijn geknechte volk. Hetzelfde doetmijn vader die het glas absint toch maar leegt in de wastafelen terwijl hij in de spiegel kijkt, denkt ie: dat gorgeldrankjeis net absint. Dan doet ie zijn pyjamabroek uit en wast zijngeheime familie-archief. En verder denk ik nog, kijkend inde spiegel: verdomme ik begin op mijn vader te lijken.

73

Ook zonder pokkenbriefje kan een mensde klere krijgen

ALS JE NIET KAN KNOKKEN, KAN JE BETER NIET

KNO KKEN

40.Als ik meer dan een uur heb gelopen, begint het harder teregenen. Maar als ik nu ophou met lopen, hou ik ook op metdenken. ik mag het niet meer uitstellen. Als ik morgen met diepillen begin, komt het er niet meer van. En ik ben nu alleen,met mezelf op de stoep. De mensen die voorbijkomen, zienme niet. Ze willen naar huis want het regent. Of ze moeteneen boodschap, want morgen zijn de winkels dicht. Of zekomen van hun werk en gaan thuis lekker teevee kijken, niethoeven denken. Of ze lopen er zo maar, met zichzelf op destoep, 's morgens, 's middags, 's avonds.`Meneer u verliest wat.'Ik kijk om. Een beeld van een meisje van een jaar of twaalf,kletsnatte pieken haar op het voorhoofd, een mond die zegestolen heeft bij fra Angelico.Wat is er ?'Ze houdt een lege hand op.`Meneer zijn deze gedachten van u? U liet ze geloof ik vallen.'`Dank je wel. Ja die zijn van mij. Ik merkte het helemaal niet.'Nou dan heeft u ze gelukkig weer hè meneer.'Ze is al weg. Er is geen tijd om haar als een dochter te kussen.Niks. Ze is weg. Verdwenen in de regen. Ik zal haar nooitmeer zien of als ik haar ooit terugzie in een trein of bij eenbushalte, zal ik haar niet herkennen. Dan is die mond hardgeworden, de ogen pinnig, wat wil je? Op de momenten dathet leven mooi klinkt, speelt de tijd voor stoorzender.Ik ben nu kletsnat. Ik heb de keus : doorgaan met denken maardan kletsnat, of gedachtenloos droog worden in een bruincafé waar alleen de sigarettenautomaat aan de twintigste eeuwherinnert. Ze zijn er voor, dit soort cafés.

77

Trek je nu van ons alsjeblieft niets aan. Ik red me wel. Als hetmooi weer is, ga ik met de kinderen naar het bos. Doe j nu maargewoon snaar je zin in hebt. Voor mijn part neem je de trein en gaie die tentoonstelling van de dadaisten die je zo graag...Als je maar niet teveel drinkt. Je weet wat de dokter... Van mijmag je gerust.

41.Aan de bar zit de vader van de man die zijn vrouwen altijdvan de trap slaat. Als ie nuchter is, doet deze het dus met zijnschoondochters, maar wanneer is ie nuchter? De man achterde bar zou het niet weten. `Goeie dag meneer, vies weertje ishet niet?'Aan een tafeltje in de hoek zitten twee mannen een onduidelijkkaartspel te spelen. Als ik in de andere hoek ga zitten en metmijn zakdoek mijn gezicht en mijn haren wat droog, komtde oude man van de bar naar me toe wankelen en blijft on-zeker vóór me staan.`Ik ken jou.'`Joop, laat meneer nu. Die kan er ook niets aan doen dat iegeen familie is,' roept de barman, en dan tegen mij :Wat had meneer gehad willen hebben?'`Een pils,' beduid ik.De oude man naast me begint met dikke keel: `Als je niet kanknokken...,' maar hij maakt de zin niet af. Hij gaat schuin opde punt van een stoel tegenover me zitten. Ik ruik zijn smerigeadem. `Twintig gulden schoon. Kost, ziekengeld en de restnaar de bank. Kan ik niet aan. Mijn zus. Boekje staat op haarnaam.'Hij zwijgt even om tevergeefs naar adem te happen. Hij heefteen wat gekreukeld profiel, de knotse schoonheid van veelouwe mannen, als van een klassiek beeld dat eeuwenlangduivenstront trotseert.De barman komt met mijn pils en blijft erbij staan:`Als ie lastig wordt meneer, zetten we de radio keihard, danhoudt ie vanzelf op.'

78

`Laat maar,' zeg ik en hij loopt terug naar de bar met eengezicht van: ik heb gewaarschuwd.De oude man heeft weer adem en gaat verder waar ie waar-schijnlijk bij een vorige klant is opgehouden.`Strop gehad. Geen cent. Na dertig jaar. En mijn dochter...'Maar dat zegt ie niet. Hij is nu in het stadium dat ie zijn ge-dachten doorslikt en zijn mond alleen maar schaduwen werpt.`Je moet papieren hebben. Had ik niet. En als je niet kanknokken...'Hij begint zich op te winden. De barman wacht niet op eenwenk van mij, maar zet uit zichzelf de radio keihard.Dan tettert Barbra Streisand door het verknipte verhaal vande oude man heen: The kind of man a woman needs.Hij knikt eens instemmend naar de muziek en laat dan zijnhoofd tussen zijn schouders zakken. Zijn ogen drijven in dejenever.Dan pakt ie met een snelle beweging mijn glas en drinkt het intwee teugen leeg. Ik zeg maar niets. Hij staat onzeker op enlaveert naar de deur met : heren erop, maar hij komt terechtvóór de deur van de dames aan de andere kant van de bar.Daar begint ie met beverige handen zijn broek los te maken.`Hé Joop, hou het netjes hè,' komt de barman en trekt hemaan zijn jas naar de andere deur.De oude man kijkt hem verbaasd aan en zegt dan met eenovertuiging of ie de V.N. toespreekt:`Als ik goeie dagen heb, maar nou heb ik rottige dagen. Wehebben allemaal rottige dagen. Of niet?'Hij staat verdwaasd met zijn handen aan zijn gulp bij de deur.`Ga nou maar plassen Joop, daar heb je recht op.'En Joop gaat plassen. Want als je niet kan knokken, dan ga jeplassen.De barkeeper komt naar mijn tafeltje.`Heeft ie uw glas leeggedronken ? Dat doet ie vaker.'`Niet erg,' zeg ik maar.De man kijkt naar de w.c.-deur met een blik of ie net zijn eigenopa naar het tehuis heeft gebracht, dan peinzend:

79

`Dat zegt ie nu altijd: "als je niet kan knokken...". Hij heeftvroeger eens een keer een vrouw het ziekenhuis in geslagen,dat zit hem dwars.'`Wat bedoelt ie ermee?'`Dat weet ik ook niet. Eén keer heeft ie zijn zin afgemaakt,toen er een rotgeintje was met zijn dochter, daarna nooit meer.Hij zei: als je niet kan knokken, dan kan je beter niet knokken.Da's jaren geleden. Hij b lijft nou op de plee zitten tot je hemeraf haalt. Ik heb er allang geen haakje meer op, alleen in ver-band met Joop.'Hij gaat terug naar de bar, om de twee kaarters nat te houden.Ik pak een krant. De burgeroorlog in Oost-Bengalen wordtna de cholera-epidemie nu ernstig bemoeilijkt door over-stromingen ten gevolge van de ernstige regenval van delaatste dagen. Portugal bouwt ijverig verder aan de Cabora-Bassa-dam. De negers die de slavenarbeid moeten verrichten,zetten daarmee hun eigen dorpen blank. Wat is het verschiltussen verdrinken en verdronken worden? Buiten valt hetnu met bakken uit de hemel.

OOK PROFETEN HEBBEN RECHT OP EEN GROTERE

KIJKDICHTHEID

42.Als ik een tijdje later het café uitkom, regent het nog steeds.Er zijn geen meisjes meer op de stoep om mijn gedachten opte rapen, maar het kan ook zonder. Als je niet kan denken,kan je beter niet denken. Er zijn ergere dingen dan mijn ge-dachten. Rotgeintjes met je dochter, een vrouw onder aan detrap, bouwvakker in Mozambique, een oorlog met wind-molens.Waar maak ik me druk over? De strijd om begrip is een luxe,de strijd om eten en drinken is veelal dodelijk.In een zijstraat zie ik een automatiek. Ik wissel een gulden aanhet loketje en trek een warme bal, maar het geval is zo koud,

8o

dat ik hem na één hap weggooi. Om me heen kauwendemonden, bête gezichten. Verveling en vraatzucht, de tweesymptomen van een beschaving die ten onder gaat. Niet aande techniek, die versnelt het proces alleen maar.Waar zijn de profeten die onze auto's onklaar maken, ons dezakken patat uit de hand slaan en met scherpe mesjes de ver-veling van onze gezichten schillen? Of wachten ze alleen maarop de teeveeploeg die hun razernij moet verslaan ? Want ookprofeten hebben recht op hun kijkdichtheid. Of zijn ze gezantvan een andere planeet, of zijn we de moeite van een ver-vloeking al niet meer waard? Zoals dokters een kankerpatiëntnaar huis sturen en zeggen: je hoeft niet meer op kontrole tekomen, van nu af gaat alles vanzelf.

Gij allen die op de stoep loopt in deze druilerige regen in eenvetgevreten stad: Verhinder de bouw van de Cabora-Bassa dam.Het zal al wel te laat zijn, maar verhinder de bouw van de Caboradam. Gelooft Luns niet als ie zegt dat Portugal in zijn overzeesegebiedsdelen belangrijke beschavingsarbeid verricht heeft. Die goedeman weet ook niet meer wat ie zegt, als ie op een receptie bijCaetano een glaasje sudderans gehad heeft. Dat wou ik even kwijt,lopend op de stoep. Een eindje verder staat een lief meisje, eenschattig vrijwilligster tje met haar bus op borsthoogte voor dedierenbescherming te schudden. En dat is goed. Natuurlijk moet uroyaal schenken aan het misdeelde dier. Maar vergeet ondertussenjn menselijke soortgenoten niet! Verhinder daarom de bouw vande Cabora Bassa dam. `Hoe' zult u vragen? lieve voorbijganger opde stoep die stilstaat bij de showroom van de plaatselijke dafdealermet de nieuwste modellen variomatic. Wel, heel eenvoudig door naarDaf Eindhoven te gaan en daar de lopende band van de vracht-wagens door te knippen, dan komt het Portugese leger in Angolaen Mozambique lekker zonder te ritten. Het is zo eenvoudig lieveburger van een bevriende mogendheid. Er hoeft waarempel geenbloed te vloeien waar er al zoveel dieselolie vloeit. Denkt u daar-aan. Vergeet het niet. Doe het vandaag nog! Sint Frans, depatroon van onze eveneens redeloze broedertjes en ruster jes zal u

81

dankbaar 4n en voor u ten beste spreken by god in de hemelwiens almacht zelfs het geweld van de Cabora Bassa Stuw te bovengaat. Laat dat u een stimulans ijn en de arme negers inMozambique een troost. En als er weer eens een stel negers perongeluk naar beneden sodemietert, zullen de rozenkransen door deblanke handen schuiven en luide dal het geweeklaag opklinken uitde blanke kelen, gepatenteerd met jaren aflaat. En volgend weekendgaan r e op safari. Trekt hieruit uw les, g/ allen die als opdraai-speelgoed langs elkaar schuift op de stoep: vergeet wanneer gijmensen doodt, niet de leeuwen te aaien!

Met onze techniek zouden we rampen moeten bestrij den,levens redden, de aarde leefbaar maken, maar in feite veroor-zaakt die samengebalde kennis alleen maar mondiale angst,volkerenmoord, genocide. En de vertegenwoordigers vandat vernuft lopen drenzerig op de stoep en eten patat.Zonder erg kom ik in de hal van een bioskoop. Rex. Door-lopende voorstelling. Achttiende week. Blanke Onschuld.In de vitrines onduidelijke foto's van steeds dezelfde blondestoot, met steeds een andere man in steeds dezelfde houding.Op een kale pluche bank zitten twee jongemannen in grijsribfluweel dicht tegen elkaar aan te wachten op mijn blankeonschuld. Twee meisjes in het blauw die de kaartjes moetenscheuren, kletsen over kleren, terwijl ze de mensen die langskomen, de kaartjes uit de hand rukken zonder hen aan tekijken.Langs een andere deur komt af en toe een teleurgesteldebioskoopbezoeker naar buiten. De meesten steken meteen eensigaret op. Ze slenteren vermoeid weg, het vuur van de filmal geblust in hun ogen en een beetje verbaasd dat het buitennog steeds regent. Hun ontbrak het motief om de bioskoopbinnen te gaan en ze hebben evenmin een motief om weerde straat op te gaan. Ze zijn alleen maar nat van de regen, netals ik. En misschien word je binnen droog.

82

BINNEN VALT NIETS TE LACHEN

43.In het half donker struikel ik naar beneden, bijgelicht doorde vuurvlieg van één van de meisjes in het blauw die me naareen klapstoel loodst vóórin het zaaltje. Ik ga' zitten. De filmis zeker bijna afgelopen, want Blanke Onschuld rent metgescheurde kleren voor haar leven door het oerwoud rechtin de armen van haar blonde held, die vervolgens nog eensalle nummers repeteert, voordat hij haar teruggeeft aan haarongeruste moeder die haar op beide wangen zoent terwijl detranen over haar wangen lopen en haar vervolgens aanraadtmet Dasj te wassen omdat je daarmee je slipjes beter schoonkrijgt, maar dan is de film al voorbij en zitten we al middenin de bioskoopreklames.Even later komen de meisjes in het blauw kollekteren voor derevalidatie van de Nederlandse verkeersslachtoffers en alsniemand wat geeft, komen ze terug met een bak repen choko-lade en ijslollies en kauwgom voor als de film straks echtbegint. Maar ik ken het einde al, dus kan ik mijn ogen dicht-doen en slapen en proberen niet te denken, alleen maar mijnjas laten drogen. En dankbaar zijn dat ik geen verkeers-slachtoffer ben, één van de 75.000 zwaar gewonden van wieeen groot gedeelte blijvend gehandicapt zal zijn—alleen inons kleine land—en niet één van de 2400 doden die het ver-keer in ons land jaarlijks telt. Net toen de meisjes in het blauwrondkwamen om te kollekteren, klonk een warme baritondoor de luidsprekers om de bioskoopbezoeker dit nieuws teverstrekken. Duizenden gehandicapten zullen u dankbaar zijnvoor uw gift. Maar niemand gaf wat. Ze zijn hier voorBlanke Onschuld.Ik doezel geloof ik weg en wat ik zie van de film, vermengtzich met mijn gedachten, zodat Blanke Onschuld na elk vanhaar geknipte avonturen ernstiger gehandicapt uit de handender mannen te voorschijn rolt, en tenslotte met enkel kunst-ledematen in bed ligt, een plastic fallus in een metalen vagina

83

schuift en via een batterij in haar navel, nog enige bevredigingondergaat, maar dan slaap ik al echt, zodat een meneer naastme me moet aanstoten om te zeggen : meneer, u snurkt.Ik schrik op en verlaat met nog steeds klamme kleren hetzaaltje en kom even later op straat.Een oude man houdt me staande :`Komt u net uit deze film? Kunt u me zeggen of het een lach-film is ? Ik wil eens een keer lachen meneer. Er wordt al zoweinig gelachen.'Ik kijk hem vertederd aan:`Als u wilt lachen, dan kunt u beter een andere bioskoop pro-beren, want hierbinnen valt niks te lachen.'Hij verstaat me en loopt door. Ik hoop dat er in deze stad éénbioskoop zo sociaal voelend is om De Funès desnoods jaren-lang te prolongeren, al was het maar voor al die ouwe mensendie niet meer kunnen knokken als het op knokken aankomt.Want buiten is het zo miezerig en binnen valt helemaal niksmeer te lachen. Ik kijk de oude man na en vervloek ineens alleblanke onschuld op de stoep. Waarom zwaait niemand metzijn paraplu en spreekt de formule die deze waanzin lam legt?Zodat deze superrealistische ongein eindelijk wordt wat ze is:een rariteitenkabinet, een museum voor pop-art-folklore.Dan kan ik ongehinderd naar het station, stap in de eerste debeste trein en probeer een andere stad.

EEN HERNIEUWDE KENNISMAKING MET HET

MELOENENMEIS]E

44.Tegenover me in de trein zit het meloenenmeisje een flodder-roman te lezen. Ik herken haar pas als de trein de donkereoverkapping uit is. Zij herkent mij niet, want ze krijgt zovéélmensen aan haar kassa en ze droomt mijn dromen niet. Zeleest rustig door. Af en toe gaat ze wat verzitten. Wat zit ze telezen? Wat zou er gebeuren als ik nu deed wat zij leest?

84

...laat maar ! De wereld zit verkeerd in elkaar. We zitten mijlenver van elkaar verwijderd, voortdurend attent dat onze knieënelkaar niet raken, want dat kan niet in een trein.Straks gaan zij en ik immers weer elk onze eigen weg en deman schuin tegenover ons die zit te snurken achter zijnkrant, ook en iedereen in deze trein. Nu zijn we nog overge-leverd aan hetzelfde samengebalde technisch vernuft enniemand die zich bewust is van de paardekrachten, de snelheid,de verplaatsing van massa op een bol wentelend in de ruimte.Pas als de techniek met ons ontspoort, zullen we het merken.Het meisje zal van de schok waarschijnlijk over me heenvallen. En met gebroken en gekneusde ledematen en bloedenduit vele wonden zal ik proberen te weten te komen hoe zijeraan toe is. Dan vallen plotseling alle reserves weg. Mis-schien sterven we tegen elkaar aan gedrukt met een laatstefluistering van troost of alleen maar een blik voor tweevreemde stervende ogen, voordat de reddingploeg bij ons is,want de ergste ravage komt altijd het laatste aan de beurt,tegen de tijd dat ze erbij kunnen met hun snijbranders. Enin de schaarse ogenblikken dat we niet van bloedverlies enzwakte buiten bewustzijn zijn, zullen we elkaar zien en mis-schien verrukt zijn de vingers van een ander te voelen, wantsterven is geboren worden, is opperste eenwording, zeggendegenen die leven ! Maar elke gedachte eraan is humbug, elkevoorstelling kitsch. Misschien probeer je in zo'n geval alleenmaar of je de man schuin tegenover je kan horen. Leeft ienog? Tussen verbogen stangen en het naar beneden geslagenbagagenet, is hij net nog te zien, voorovergebogen over dekrant, die nu als een rode lap over zijn knieën hangt. Hij isdood. Wij zijn het straks. Want de redding zal te laat komen.De techniek die ons vervreemdt van elkaar, heeft ons, toenhet misging, bijeen gebracht tussen verwrongen staal in eenwildvreemd weiland langs de spoorlijn, ergens in Nederland,maar waar? We zullen het op school vroeger wel hebbengehad: Overbetuwe, Alblasserwaard, Middenbeemster.

85

45Maar er gebeurt niets met de trein. We rijden gewoon langs deweilanden waar de koeien zich van niets bewust herkauwenen het royaal uitgevoerde meisje tegenover me scheumt aanhaar rokje en misschien denkt ze wel: ik wou dat die kerelniet keek.Ze probeert verder te lezen in haar romannetje. De man uithaar boek komt juist terug van een zakenreis in Zuid-Afrikaen het eerste wat ie doet is bij haar op bezoek gaan in zijnwitte sportwagen. Ze woont in een villa met strooien hoedergens in Aerdenhout. Haar ouders zijn naar een party. Hijkomt tegenover haar staan met smeltende ogen en ze vraagtwat ie wil drinken. En als hij naast haar op het welig gekapi-tonneerde bankstel gaat zitten en met zijn gebruinde handhaar wil strelen, zegt ze: nee, liefste nog niet. En dan slaatze het boekje dicht en kijkt weer naar mij. Maar ik mik hetschijije citroen van de cocktail in haar hals, sta verontwaardigdop en ga naar de trein-w.c. waar het altijd zo'n moeite kost jebenen en de straal recht te houden, net als de trein over éénvan de bruggen rijdt waaraan dit kikkerland zo rijk is.Wilt u het toilet tijdens het oponthoud op de stations nietgebruiken. Dat is zo vies, al die drollen tussen de rails. Doet uhet tijdens het rijden, dan werkt u samen met zovele land-genoten mee aan een zo natuurlijk mogelijke bemesting vanonze toch al zo schrale en door de grootindustrie zo veront-reinigde bodem. Dank u.In minuskuul kleine deeltjes waaien je stront en je pis uit overNeerlands dreven. En de boer in Alblasserdam denkt naenige tijd: wat doet de boekweit het goed dit jaar. En hij stuurtme een ansicht met groeten uit Holland en bedankt voor jestront, want zijn akker ligt langs de spoorlijn.En als ik terug ben in de koepee pakt het meisje tegenover meeen pakje sigaretten en vraagt me vuur. Nou dat geef ik, wantik wil niet altijd de beroerdste zijn. Dat ongeluk met de treinliet op zich wachten en de held uit haar flodderroman heeftgeen lucifers bij zich, dus moet ik wel.

86

`Dank u,' zegt ze naïef en breekbaar. Dan begint ze te rokenof het de eerste sigaret van haar leven is. En ze begint tepraten. Met lange tussenpozen. Ze gaat solliciteren bij eendokter. Als assistente, maar ze is wel zenuwachtig. En ikvergelijk haar woorden met haar postuur. Het verkeerdeonderschrift bij de foto. Op de foto ziet u Jane Mansfield inde film Blanke Onschuld, staat eronder, maar de foto zelftoont een mollige baby op een schapenvacht.Bij het eerstvolgende station stapt ze uit. Ik wens haar suksesen ze lacht verlegen. Ik kijk haar te lang na voor een vreemde.

EEN GEILE GIFKIKKER (3)

46.Wanneer de kondukteur komt voor mijn kaartje, vind ik inmijn borstzakje alleen de zegels die ik bij de dokter kreeg vooreen hartmassage-apparaat, maar daar heeft ie niets aan, zegt ie,terwijl hij zijn uniformjasje losknoopt en me zijn harige borsttoont waarin een glimmend kastje is gemonteerd met dradendie onder zijn oksels verdwijnen.`Ik heb allang mijn hart laten vervangen,' zegt ie trots. `Aandie zegeltjes heb ik dus niets, maar waar u me wel een pleziermee kunt doen, dat is het sleuteltje dat u nog heeft van hetmeloenenmeisje.'Dan springt ie ineens met lenige kikkerpoten in het bagageneten blijft met puilende groene ogen naar me zitten kijken.Godverdomme laat die kikker me dan nooit met rust.`Wat moet u met het meloenenmeisje?' zeg ik na enig aar-zelen, maar daarmee verraad ik mezelf.`Dus u weet ervan.'Met een doffe sprong zit ie weer naast me, op zijn hurken, zijnknieën wijduit. Dan blaast ie zijn wangen op.`Geeft u dat sleuteltje nu maar gauw hier.'Hij pakt mijn jas van de haak naast me en begint brutaal in dezakken te scheumen.

87

`Meneer waar bemoeit u zich mee? Wat heeft u met dat meisjete maken ?'Hij kijkt me vernietigend aan, komt uit zijn kikkerhoudingovereind en is weer de kondukteur.`Mijn dochter meneer. Zou u het leuk vinden als uw dochterde sleutel kwijt was van een kledingstuk? U moet zich eensvoorstellen, meneer. Ze kan zich niet wassen, zich niet ver-schonen. Die dokter bij wie ze werkte heeft haar daarom ont-slagen. Nu probeert ze het bij een ander. Kunt u zich voor-stellen dat ze doodnerveus is ? Geeft u nu maar gauw datsleuteltje.'Ik knipper met mijn ogen maar die verdomde gifkikker blijftop mijn netvlies plakken.`Geef op dat sleuteltje !'Ik zoek mijn zakken na, maar ik weet het van te voren. Ik zalhet niet vinden. Ik droeg toen een ander pak.Pas als ik hem de vorkstok waarmee ik mijn laatste wandelingmaakte in de vrije natuur, in ruil aanbied en beloof meteennaar huis te gaan om het sleuteltje te halen, laat ie me gaan.Maar het station waar ik even later uitstap, is volledig verlatenen er ligt een dikke laag stof op het perron.De man achter het loket zit asgrauw op de vloer van zijn kan-toortje naar adem te happen, zijn tong uit de mond en hetschuim op zijn lippen. Als ik me door het loket heenbuig omte vragen wat er is, stamelt ie alleen maar plichtsbewust:`Doorlopen alstublieft. Kaartjes zelf ongeldig maken op hethakblok bij de uitgang.'Als ik het station uit kom, zie ik enkel kale bomen aan eenstoffig pleintje waar een drachtige nachtmerrie graast.Dan komt er ineens uit het niet een witte gestroomlijndelimousine vóór rijden met een chauffeur in een wit leren pak,paarse pet, groene handen. Hij draait het raampje open.`Vinylfabriek meneer? Komt u maar mee. Men verwacht u.'`Ik loop liever,' zeg ik en hij rijdt weg.Ik slenter langzaam het dode plein op. Op een ijzeren bankzitten twee vrouwen, moeder en dochter zo te zien. Maar als

88

ik dichterbij kom, herken ik ze. Het zijn het meisje uit detrein en mijn tante. In leeftijd en postuur elkaars volmaaktetegendeel.Mijn tante heeft een zwarte poes op schoot. Het meloenen-meisje heeft een houten bak met een leren band om haar hals,vol met repen chokola en pakjes kauwgom.Ze wenkt me naderbij en zegt:`Uw tante is net van dat paard gevallen, ik geloof dat ze dood...'Dan begint ze erbarmelijk te huilen. En tussen het snikkendoor:`Vlak vóór ze stierf, vroeg ze naar u. Kunt u het alsnog nietgoed maken met haar.'`Maar hoe?' vraag ik haar, terwijl ik haar mijn zakdoek geef.Ze pakt een reep chokola die ze aan de zwarte poes voert. Dangeeft ze mij de banderol:`Schrijft u het hier maar op. En stuur het dan naar mr.Duchamp, de rechtskundig adviseur van uw tante.'`En hoe moet het dan met u?' vraag ik terwijl ik het stukjepapier in mijn zak steek.Ze lacht alleen maar en geeft me een pakje kauwgom:`Stop hiermee uw neus dicht als u straks de stad in gaat omhet sleuteltje te zoeken.'Als ik verder loop de stad in, loopt de kat voor me uit.

DRIELUIK VOOR MARCEL DUCHAMP

47.(Familietafereel met haring en poes, linker paneel.)Liefste tante Suze, ik moet het u zeggen. Ik moet het op-biechten. Ik was tien jaar en met mijn lieve moeder bij u opverjaardagsvisite. U droeg een donkerbruine jurk en zag erafschuwelijk uit. Maar u was ook ontzettend oud natuurlijk.We kregen een kopje slappe thee. Met een koekje. En toenheb ik, terwijl u niet keek en moeder niet keek, stiekem eentweede koekje van het schaaltje genomen. Dus één teveel.

89

Maar dat was nog het ergste niet. Ik heb die middag ook diesmerige rotkat van u, die het veel beter had dan wij thuis metvader, moeder, en acht kinderen, omdat ie godverdorie elkedag vlees kreeg of vis... ik heb die smerige rotkat van u duseen haring aan zijn staart gebonden en toen het kreng begonte eten, vond ie het zo lekker dat ie ook zijn staart en de restopvrat tot ie zichzelf had opgevreten, ik zweer het. En mijnmoeder 's avonds verbaasd:Ik had toch vier haringen gekocht voordat we naar tantegingen en nu zijn het er maar drie.En u dezelfde avond ongerust opbellen:Ik kan die schat van mij nergens vinden. Toen jullie er van-middag waren, was ie er toch nog.En ik temerig door de telefoon:Ja hoor tante. Hij heeft de hele middag lief zitten spinnennaast mijn stoel.Dat wou ik maar zeggen tante. Ik heb het twintig jaar enlanger vóór me gehouden, maar de herinnering aan uw katdie zijn eigen smalle lijf in de gretige bek heeft en door blijftvreten, roept bij mij dezelfde beelden op als al die nare dingenin de krant van de derde wereld en zo. Misschien dat ik, nuik het eindelijk aan u heb geschreven, voortaan beter tegendie akelige berichten kan uit Azië en zo, want dan ontbijt jeeen stuk rustiger.P. S. I. Heeft u nadien nog een poes gehad lieve tante?P.S. 2. Ik moet u recht hartelijk groeten van mijn lieve moe-der. Want toen zij mij zag zitten schrijven naar u, zei ze: gos-sie, schrijf jij een brief naar die ouwe taart, waarvoor dat ? endus zei ze : doe maar de groeten, dewelke ik bij deze over-breng.P.S. 3. Ik heb sinds enige tijd mijn rijbewijs. En vorige weekheb ik een duif aangereden wat ook zeer naar was. Maar hetstond wel in de courant. Het knipsel sluit ik hierbij.

8.(Sigarenkistje in dwangbuis met olijftak, middenpaneel.)

4

90

Er was eens een man die met zijn auto een duif aanreed. Hijschrok hevig, stapte uit en nam het geplette lijk mee naarhuis. Daar nam hij uit de kast een vooroorlogs sigarenkistje,deed daar het kadaver van de duif in, verfde met rode menieeen dik kruis op het deksel, schreef er met zwarte inkt op :don't open this without permission of mister 0e Thant, enhing het kistje op aan de muur waaraan ook al een portretvan zijn tante hing.Op zijn verjaardag zat de kamer vol familieleden en vriendenen iedereen vroeg nieuwsgierig waarom het kistje daar hingen wat erin zat. En de man werd kwaad toen een wat brutaleneef het kistje van de muur haalde. Hij riep hevig verbolgen:Niet openmaken! Blijf eraf!Maar wat zit er dan in? vroeg iedereen tenslotte, zelfs zijnvrouw. De man ging boven op een stoel staan en zei plechtig :De duif is de sigaar en heeft eindelijk rust.En met een olijftakje besprenkelde hij het kistje, hing het weerop en zond zijn bezoekers heen, zelfs zijn vrouw.Sindsdien meden zijn vrienden hem als een vinylfabriek.Maar de familie liet het er niet bij zitten. Ze liet een bevriendepsychiater de man ontoerekenbaar verklaren, zodat ze zijnfamilieaandelen konden overnemen en hem doen opsluiten.In een verpleeginrichting met warm en koud water, telefoonen televisiezaal.Toen de verplegers van deze inrichting volgens de regels vanhet huis hem het kistje afpakten en met een mes openden,vonden ze niets. De vogel was gevlogen. En daarom kooidenze de man die hem doodde. En elke week komt de bevriendepsychiater hem in zijn dwangbuis opzoeken, praat wat methem en stuurt de familie de rekening.Sindsdien zoekt de V.N. een opvolger voor Oe Thant. Maardat zal de duif die allang de berg Tabor mijdt als de pest, eenrotzorg zijn.

49.(Portret van stichteres met speelgoedmuis. Rechterpaneel.)

gI

Wat valt er verder nog te zeggen?Sinds haar dood hangt tante, goud ingelijst van kruin totkanten buste, aan haar eigen muur als een gekooid grijs vogel-tje. Volgens de beste laat achttiende-eeuwse tradities. Maartussen haar dunne lippen loopt een rood plastic draadje naarbeneden het schilderij uit, en met spijkertjes langs de plintgeleid verdwijnt het in een op de grond staand vooroorlogssigarenkistje, waarop staat : openen levensgevaarlijk.Ik open het toch want het is uiteindelijk mijn tante wier ge-heimen mij, haar neef niet verzwegen mogen zijn. Het draadjeeindigt onder de klem van een muizenval. En het blijkt destaart van een muis te zijn die als je hem opdraait met hetsleuteltje onder zijn buik, duidelijk verstaanbaar piept: `tantevoelt zich niet zo goed vanmorgen, tante heeft weer watgebloed.'Ontroerd sluit ik het sigarenkistje. Nu begrijp ik alles. Na dedood van haar kat heeft tante een muizenval gekocht, nietwetend welk staartje dat muisje zou hebben. En ik neem meheilig voor haar met kerstmis een ansicht te sturen met aande ene kant een winterlandschap van Marcel Duchamp enaan de andere kant: spoedig beterschap lieve tante. En ik zaleen duif africhten om de kaart te bestellen, want ik wil vredelieve tante en geen krijg!

OOK ZONDER POKKENBRIEFJE KAN EEN MENS DE

KLERE KRIJGEN

5o.Als ik mijn brief gepost heb, loop ik verder deze onbekendestad in, en ik stop de kauwgom in mijn neus, als blijkt datde stoepen een paar straten verder vol liggen met cholera-patiënten. In de gemeentelijke sporthal is een massale lijk-dienst voor duizenden slachtoffers, lees ik overal op aan-plakborden. Ik volg de wegwijzers en kom een tijdje laterbij de immense hal. Tussen rijen belangstellenden door kom

92

ik naar binnen. Op het massale podium vóórin spelen deStones met gasmaskers op hun nieuwste hit: What to do now,I really don't know, terwijl piepjonge nonnetjes met wij-waterkwasten langs de doden gaan die onder grijze dekensvan het Nederlandse Rode Kruis liggen. Ik wring me naarvoren tot bij het podium, maar daar word ik tegengehoudendoor een kolossale Judoka die me met zijn zwarte band omde oren slaat en met rooddoorlopen ogen die etteren in dehoeken, vraagt naar mijn pokkenbriefje. Als ik zeg dat iknergens van weet, neemt hij mij in de zoveelste houdgreepen als ik gil van de pijn, draait Mick Jagger de versterker opvol en hoor ik mezelf niet meer.De greep van de judoka verslapt na een tijdje en terwijl deetter uit zijn ogen stroomt, laat hij me los en fluistert in mijnoor: `Sorry, ook zonder pokkenbriefje kan een mens de klerekrij gen.'Eén van de nonnetjes komt naderbij en sluit met een cleenextissue tussen haar paarsgelakte nagels, de ogen van de kam-pioen zwaargewicht.Ik profiteer van de gelegenheid en ren door de wriemelendemassa naar de uitgang, waar een rooms-katholieke bisschopin vol ornaat met de pijp in de mond de Telegraaf zit te lezen.`Het ga u goed mijn zoon,' zegt ie met vooruitgestoken onder-lip. Buiten haal ik eens goed adem en ren naar de parkeer-plaats. Daar gap ik de glimmendste bromfiets. Maar als ikstart en easy wil wegrijden, komt vanachter een boom hetmeisje uit de trein, met verwarde haren, huilend en metgescheurde kleren. Ze grijpt me in paniek beet zodat ik debetonijzeren baleinen van haar beha pijnlijk voel.`Heeft die ploert van een judoka jou ook, omdat je geen pok-kenbriefje... ?'Je snottert: ja, en ik noem je Eerste Dan en neem je meeachterop. We rijden weg naar het zuiden, de stad uit, over deautosnelweg. Alle kloterige auto's van fabrieksdirekteurendie nooit naar `Achter het Nieuws' kijken en dus niets wetenvan de cholera, willen pooierig langs ons rijden en gooien

93

nijdig hun licht op groot, maar wij tweeën rijden zigzaggendover de stippellijn en laten niemand door. Eerste Dan en ikhebben schijt aan alles. Ik voel haar handen om mijn heupen,geef vol gas en zing : what to do now, I really don't know.En ze neuriet met me mee en we rijden de hele nacht tot dedageraad en dan pas zie ik de duif die vlak boven ons hoofdmet ons mee vliegt met een sleutel in zijn snavel. De morgen-stond is mooi. De duif leidt ons van de autoweg af, een veld-weg op. Aan de horizon wuiven de fabrieksschoorstenen inde mooiste tinten van lichtgeel tot donkerpaars. Boven onsvliegt een reklamevliegtuig. `Dit uitzicht wordt u aangebodendoor Poly Chemic Company' wappert achter het vliegtuigaan.De duif boven ons klapwiegt steeds trager door de zwavel-zwangere lucht en valt dan dood neer vóór ons op het padlangs een beek waarin dode vissen op hun rug drijven en onsweemoedig aankijken.Ik stop en zet de bromfiets op de staander naast de duif.`Het sleuteltje,' zegt Eerste Dan en begint zich uit te kleden.Dan met alleen de enorme beha nog aan, vraagt ze me hethangslot op haar rug eindelijk te openen. De sleutel past, debeha valt op de grond. Dan beduidt ze me dat ik me ook moetuitkleden. En even later baden we ons in de beek. Lachendnaar elkaar drijven we in het troebele water. De dode vissenstrelen onze rug. En als we even later aan de kant zitten enonze lichamen laten drogen door de wind, praat ik met haarover de steeds toenemende verontreiniging van lucht, wateren bodem. Maar zij zegt opgewekt:`Begin je weer?' en wuift mijn skrupules weg met haar blondeharen en werpt zich lachend in mijn schoot.Ik kijk naar haar mooie lichaam en moet toegeven : er zijnergere dingen in het leven. Oud worden, vettig, lui en te-vreden, stekeblind en oostindisch doof voor indrukken. En ikneem me voor ons te barsten te rijden op de gestolen brom-fiets, dan wordt ons tenminste dat vet en die blindheid be-spaard.

94

Maar als we vooraf uitrusten in een café langs de weg en als ikzie hoe je een kop koffie drinkt, slik ik mijn fatale voor-nemens weer in, gun je een eigen leven, ver van mijn twijfels,zonder mijn frustraties. En ondertussen vertel ik je de nieuw-ste mop.

Komt een kikker in Bangla Desj een cholerabacil tegen en vraagt:`Hoe doe je het?' waarop de bacil antwoordt:`Gewoon in de darmen.'Waarop de kikker weer:`Wat jij gewoon noemt.'

Maar je hoort de mop niet eens. Je staat op, schudt je blondeharen en zegt:`Om negen uur heb ik proefwerk geschiedenis, Franse Revo-lutie tot en met de Restauratie.'En je loopt weg, start de brommer en rijdt de weg terug. Ikkijk je na, scheel van verdriet en heimwee naar iets wat nooitgeweest is.

Tot de eisen die de Rolling Stones stellen aan de organisatorenvan hun Amerikaanse kersttournee behoren de aanwezigheid vanzeep en schone handdoeken in elke kleedkamer. Voorts per showtwee flessen Chivas Regal, Teachers of Dewar's whisky. Per showtwee flessen Jack Daniels Black Label Bourbon. Per show tweeflessen Tequila met stukjes citroen en tout. Per show drie flessenLiebfraumilch, gekoeld. Per show één fles Courvoisier of HineCognac. Verder vers fruit, kaas, bruin brood, boter, koud vlees,kippepoten, rosbief, tomaten, augurken en. En Alka Seltzer(middel tegen een vuile maag) Aldus een bericht in de DailyMirror.Voor stuff zorgen de herenr<elf. Op de foto van links naar rechts:Stone one, stone two, stone three, stone four.Stoned five.

95

UIT HET GEHEIME FAMILIE -ARCHIEP (2)

51.Na lang aandringen van de kinderen die op school wordendoodgegooid met de kribbe en de herdertjes, en op adviesvan zijn huisarts, heeft Rudolf R. voor één keer zijn dromenverdoezeld en van oud hout een kerststal in elkaar geflansd,waarin het flink tocht, waar Maria en Jozef verrekken van dekou, dus waar een pasgeboren kind onmiddellijk kou vat enbinnen een dag sterft in de voerbak en nooit hoeft te predikenen niet aan een kruis hoeft te sterven als een halfzachte idealist.Als ze de stal van Rudolf hadden gebruikt, was Kristus nooiteen onbegrepen historische figuur geworden, maar gewooneen te vroeg geboren zuigeling die het niet maakte, dat kwamvaker voor. Geen twintig eeuwen gehuichel, geen ontdekkingvan Amerika, geen kolonialisme, geen kralen voor de negers,geen in wijwater gewassen blanke lullen voor Afrika, geenarmoe in Zuid-Amerika, geen haat in Noord-Amerika, geenonbenul in Rome. Maar hij is niet in een tochtige stal geboren.Het was een goed beschutte grot in het Midden-Oosten. EnJozef heeft het kind gehaald zonder dokter en de wijzen uithet oosten die nog geen lid waren van El Fatah of BlackSeptember, zijn gewoon gekomen met hun stuff, hun gouden hun oliekoncessies, gezeten op kamelen. En Herodesheeft alle kindertjes behalve die ene laten afmaken, want hijwou niet onderdoen voor die Farao uit de oudheid, noch voorde Arabische Federatie van de toekomst en hij seinde naarAugustus in Rome dat alles rustig was in de kolonie afgezienvan enkele schermutselingen met rebellen in de grensstrook.En Augustus seinde terug dat het jongetje dat de oorzaak vande schermutselingen was, ene Jezus Eusebio Christo in degaten moest worden gehouden en dat ie, als ie een beetjebehoorlijk kon voetballen, maar naar Rome moest komenom daar in het cirkus met leeuwen te voetballen.En Augustus vond dat ie dat goed had geregeld, nam eenbad en neukte zijn mooiste slavin die toeva llig ook uit

96

Angolestina kwam, een landstreek die evenals Syrambiquewaar Quirinus landvoogd was, bekend is om de mooie meisjesmet albasten voorhoofd, rechte neus en mooie poezen.Maar die Jezus werd geen voetballer, maar een eigenwijsjongetje, groeide op, stelde zich aan, liep weg en zat in deboeken en werd geen timmerman maar provo, alleen omdatde geschiedenis een grot prefereerde boven een tochtige stalals verloskamer. En de dochter en zoon van Rudolf Ruite-wasser vinden de stal van papa toch een mooie stal, maar watweten zij op hun leeftijd van 's werelds loop en van dekronkelwegen der geschiedenis ?

EN NIEMAND ZIET DE RAT

52.In de gracht drijft nog een kerstboom van vorig jaar.De man ligt net op het randje. Als ie een meter verder tenval was gekomen, was ie in het water gekieperd.`Doorlopen alstublieft,' zegt de agent tegen de mensen opde stoep. Een meisje in een slobbertrui moet wachten. Zijheeft het zien gebeuren. En de verkoper van de boekhandelaan de overkant.Het meisje:`Die meneer liep gewoon vóór me op de stoep. Hij kwam ge-loof ik uit die boekhandel en ineens gleed ie onderuit.'De verkoper:`Ja die man was net bij ons in de boekhandel. Hij vroeg omeen boek over kerststallen. Nou dat hebben ze me nog nooitgevraagd.'`Lazarus of stoned,' roept een jongen.`Het is anders best een nette man,' oppert een oudere vrouw.Doorlopen alstublieft.`Zou ie een hartverlamming?' vraagt het meisje.De agent zoekt in de binnenzak van de bewusteloze man.Vindt een agenda, bladert erin, schrijft op.

97

Als de ambulance de man heeft meegenomen, verspreiden demensen zich weer. En niemand zag de rat die onderhuidsknaagde aan de schedel van de man op de stoep.

EEN ELEKTRO-ENCEFALOGRAM

53.Mijn haren plakken op mijn hoofd en waarvoor dienen al diedraadjes? Waar was ik het laatst? Ik verga van de honger.Als ik overeind kom van het ijzeren bed, trek ik de draden losvan de machine waar ze mee verbonden zijn. Achter in degrijze ruimte waar ik ben, is een stroeve schuifdeur. Ik komin een schemerig hol met wat mensen en wat van die geilekaarsen in wijnflessen. Ha hier kun je wat eten.De barman zit te praten met een dubbel gescheiden paar vaneen jaar of veertig over driekamerflats waar je misschienzonder urgentieverklaring in kunt, als je tenminste 400 ballenper maand te missen hebt. Zijn smakelijke lachen kleeft evenaan het met mandflessen versierde plafond, maar valt danonherroepelijk naar beneden. Achterin zit een meisje te lezenin iets alternatiefs en maakt ondertussen druk aantekeningenmet een afgekloven potloodje. Ze moet de moeite waard zijn,maar ze heeft zich teruggetrokken in een slobbertrui en eenspijkerbroek. Ze is een van die zeldzame idealisten die, wetenddat de wereld naar de bliksem gaat, eerst nog graag willenlezen hoe...Aan een ander tafeltje is een soort stenotypiste met groeneoogschaduw en oranje nagels bezig twee half belegen Ameri-kanen te versieren. Het lijkt te lukken, maar de barman grijptin en vraagt wat de juffrouw en de sirs nog willen drinken.Het zelfde. The American wants always the same. Dat is hetgeheim van zijn sukses. Ik wil goulash. Het alternatieve meisjetomatensap. Hij roept `goulash' naar een onzichtbare keukenen begint dan een mysterieus drankje te miksen voor de dameen de sirs.

98

Ik trek de draden van mijn hoofd en ga ook aan een tafeltjezitten. Ik heb behoorlijk koppijn.De bodega waarin ik me kennelijk bevind, wordt langzaamhet decor voor een ordinaire seksroman van zesvijfennegentigwaaruit niets mag worden gekopieerd en/of op band magworden opgenomen. De borsten van de nimfomane steno-typiste zwellen, haar bloes splijt, haar benen gaan uiteen, debeide yankees wachten op een teken, zij kijkt de man tegen-over haar aan met een tedere roofdierblik die meer wil zeggendan ze te zeggen heeft, maar er zijn twee mannen dus kijkt zescheel. Het meisje achter me kan het niet meer aanzien enbegint verwoed het progressieve boekje op te eten. DeAmerikanen zijn elk al halverwege een dij... niets uit dezeuitgave mag worden... en dan ineens —die ouwe Griekenhadden gelijk met hun deus ex machina—komt er een langeneger met basketbalschoenen en een paarse broek aan de barzitten en bestelt jus d'orange. En de bodega komt met eenkreet tot leven, als door een speld gestoken. We horen zelfsPetula Clark niet meer die door de juke-box tettert. Alleswordt goed. Het meisje in de slobbertrui spoelt het boekjeweg met haar tomatensap. De barman lacht weer. Het plafondbegint te trillen. Er valt een gat in de muur achter de bar. Deene Amerikaan frunnikt per ongeluk aan de andere Amerikaanin plaats van aan de stenotypiste. Die zit verdwaasd naar deflessen te kijken die een voor een van het plafond vallen. Haarborsten krimpen. Onzichtbare vingers knopen haar bloesdicht. Dan stort het plafond naar beneden. In paniek valt hetalternatieve meisje over me heen. Maar de neger staat rechtopin het puin en drinkt met een brede glimlach zijn glas jusd'orange. Het dubbel gescheiden paar is gevlucht door hetgat in de muur waar nu een dokter in een witte jas in ver-schijnt die bars schreeuwt : wie van jullie heeft er kortsluitinggemaakt? Maar hij krijgt een vallende steen op zijn hoofd enzakt dizzy onderuit. De mandflessen wijn liggen in schervenop de grond en kleuren de vloer rood.'Really the same things have happened in Cuba,' fluistert het

99

meisje vlak bij mijn oor, terwijl ze over me heen ligt en ik heleandere dingen voel en dus raak ik van de wijs ondanks stof enpuin.De jukebox is ook in de war en laat Petula duidelijk tegenhaar zin een blue van Mingus zingen die ze maalt tussen haargrote Engelse tanden. Really the same things. De stenotypistezit versteend tussen de resten van haar Pompei en kijkt nogsteeds scheel, terwijl de twee romeinse honden uit de Stateshaar voeten likken. De neger drinkt.

54.Ik peuter de kauwgom uit mijn neusgaten en kom duizeligovereind uit de Varkensbaai, lik de wijn van mijn vingers ensla het stof van mijn kleren. De barman lacht en vraagt me degeneeskundige dienst te bellen, terwijl het bloed uit zijn mondspuit. De honden blaffen naar me, maar als ik `basta' sis tussenmijn tanden, verdwijnen ze met de staart tussen hun stripesover het puin. De neger kijkt ze na en lacht zijn witte tandennog witter dan ze al zijn. Ik lach ook, maar de mijne zijn geelvan de nicotine, dat moet ie merken.`Ga nu maar,' zeggen zijn ogen, terwijl hij de stenotypistemet een glasscherf begint te tatoueren. Ik neem het meisje uitCuba bij de arm en samen struikelen we naar de dichtstbij-zijnde telefooncel, waar ze in elkaar zakt met haar hoofd opde set telefoongidsen. Ik draai inlichtingen en vraag de juf-frouw het nummer van Stokely Carmichael. Maar ze weet hetniet. Als ik begin te godveren, legt ze op. Wat moet ik doen?Het meisje zo laten en weggaan? Maar het hoeft al niet meer.Ze slaat haar ogen op, trekt aan haar trui en zegt lief:`Bedankt voor de konsumptie maar nu moet ik gaan. Ik hebom zes uur pianoles.'Ze gaat de telefooncel uit en springt achterop de brommervan een wildvreemde knul die niet eens reageert.Ik steek de straat over en kom even later in een drukkewinkelstraat. Er is niks aan de hand. Iedereen loopt weer drukboodschappen te doen. In Rex draait nog steeds blanke

I00

onschuld, ook al regent het niet meer. Maar als ik vóór deetalage van een tweedehandsboekhandel blijf stil staan om tekijken naar Acht Delen Culturen Der Mensheid Voor SlechtsHondervijfenzeventig Gulden, tikt een agent op mijn schou-der en vraagt me mee te komen.`Meneer hoe komt u aan al dat bloed op uw kleren?'Ik protesteer:`Dat is helemaal geen bloed. Jullie denken altijd meteen hetergste. Man, ik kom gewoon van een feestje en die vlekken ischianti, wijn ! Je hebt ze zelf thuis in die mandflessen weetje-wel, toen jullie van de zomer naar het Gardameer...'Maar ik moet mee. Op het buro onderzoeken ze in het labora-torium de vlekken op mijn jasje.Het is mijn eigen bloed: A negatief. Verdacht van moord,wordt veranderd in zelfmoord. Maar als ze een doek over meheen willen leggen, gaat de telefoon. Of er onmiddellijk eenpatrouillewagen naar de bodega sherrycan kan komen...Ze laten me alleen. Ik peuter de kiezelsteen uit mijn hoofd,trek het dodenlaken over me heen en slaap tevreden in, ver-lost van die smerige koppijn.

IOI

Vertrapt door vele vrome voeten

BETER DODE KATTEN DAN KANONNENVLEES

55.De straat is uitgestorven en stoffig, alsof het maanden nietgeregend heeft. Mijn botten doen overal pijn.De etalagepoppen in de winkels zijn tot mummies verdroogden de kleren die ze dragen, zijn decennia oud en vuil van hetstof, zweetkringen in de oksels en bloedvlekken in de kruizen.De oogkassen zijn leeg en zwart. Eindelijk is de degeneratieals bijtend zuur door de vernislaag heengedrongen en zicht-baar geworden.Ik loop de straat verder in. Op elke vensterbank ligt een dodekat, sommige al in verregaande staat van ontbinding.Als ik de hoek wil omslaan, komt er een afzichtelijk mismaaktkind met stompjes van armen en benen, vastgebonden op eenlaag karretje met vier kleine wieltjes, aanrijden. Het heeft geenhals, het grote hoofd wiebelt op de schouders.`Oppassen papa !' schreeuwt het benauwd, `ik heb geen rem.'Ik spring snel opzij en zie nog juist het grote lege gat in zijnachterhoofd. Hij laat een afschuwelijke stank van benzineachter zich.Het stof van de straat kruipt tussen mijn tanden en ik wordkotsmisselijk van de muffe smaak. Wat doet Roel in deze dodebuurt? Wat is er met me aan de hand? De straat wiebelt alseen slecht afgesteld televisietoestel en alles is grijs.Af en toe zwemt het silhouet van Edith door het beeld, maarverdrinkt steeds weer in de grijze golven achter een dichtesneeuw.Ik zou het kontrast scherper moeten draaien, maar ik zienergens knoppen. Alleen met mijn ogen kan ik het beeldscherp krijgen, maar ik kan ze amper open houden.`Pas op meneer,' hoor ik weer, `ik heb geen rem.'Een ander mismaakt kind komt op net zo'n karretje aan-stuiven over de stoep, en dit keer kan ik het niet ontwijken.

I05

En botst het pijnlijk tegen mijn schenen.Het lacht verontschuldigend naar me met heldere ogen, alsofzijn hoofd helemaal niet op een mislukte aardappel is ge-monteerd. Dan zegt ie heel beleefd:`U wilt zeker wel een stukje eten en drinken na de reis ? Komtu maar achterop. Mijn oma heeft wel wat voor u.'Ik kan niet veel anders doen dan bij hem achter op het plattekarretje gaan zitten en even later rijden we met een flinkevaart over de stoep. Ik staar naar het gat in zijn achterhoofden zie dat het hoofd helemaal hol is.`wilt u eens blazen?' hoor ik vóór me zijn heldere stem.`wat blazen?'`In mijn hoofd,' zegt ie, `doet u het alstublieft?'Ik blaas in de lege holte en er komt een zwerm kleine vliegjesen motten uit. Ik schrik en veeg de vliegjes weg die op mijnbrilleglazen plakken.`Dank u wel,' zegt ie opgewekt, `met warm weer zit het altijdvol ongedierte. Ik ben net een koe, maar die hebben eenstaart. Alleen in het zwembad heb ik er geen last van.'Dan remt ie ineens fors, door met de stomp van zijn beenover de stoeptegels te schuren.`Hier kunt u eten,' zegt ie en voordat ik hem kan bedanken,is ie al weggesuisd, een dichte zwerm insekten als een sluierachter hem aan wapperend.Ik sta vóór een gedeeltelijk met planken dichtgespijkerd pand,waar in onduidelijke letters op de pui staat geschilderd: café-bar.In de etalage zie ik rood uitgedroogde zalmslaatjes op plasticschoteltjes en een doos enorme frikandellen, met openge-sneden buik wachtend op de ketchup en de mayonaise.Ik open de deur.Er zijn geen klanten in het café. Er is ook geen bar. Achterintussen de dames- en de heren-w.c. zit een oude vrouw vanzeker tachtig in een verschoten pluche armstoel, een heel nestbroodmagere jonge katten krioelend aan haar voeten.

`wilt u eten?' zegt ze met krakende stem.

io6

Het stinkt er zo naar benzine en kattenpis dat ik snel zeg :`Nee echt niet, maar misschien heeft u een glas bier voor me.'`Geen bier,' zegt ze kortaf, `we hebben alleen kroketten.'Dan komt ze krakend overeind, pakt onder haar stoel eenbord met twee koude kroketten en zet ze me voor.`Ik hoef niet,' zeg ik boos, maar ze pakt me als een struisemoeder wier kind niet wil maar wel moet eten, bij de neusen duwt een hele kroket in mijn mond.Ik kokhals maar ze dwingt me het melige ding door te slikken,terwijl ze nog steeds mijn neus in een stevige greep heeft.Dan laat ze even los, maar voordat ik kans zie adem te halen,duwt ze de tweede kroket erin en grijpt weer mijn neus vast.Als ik met veel moeite alles heb doorgeslikt, laat ze los enterwijl ik op adem kom, zegt ze met een sardonisch lachje:`Hoe heeft het gesmaakt?'Ik mompel wat, de vettige resten nog in mijn wangen.`U heeft nog geen klagen meneer,' zegt ze terwijl ze gaatzitten en een van de jonge poezen op haar schoot neemt,alsof ze tante Suze zelf was. `U heeft echt nog geen klagenmeneer. Beter dode katten dan kanonnenvlees.'

The Saturday Evening Post heeft in opdracht van de HarvardUniversity een rapport gepubliceerd waarin berekend werd dat,als men in de periode 19 70-19 72 alle slachtoffers uit de Vietnam-oorlog tot kroketten vu hebben verwerkt, alle hotels, restauranten,fritures en huisvrouwen, dat is de totale omzet aan kroketten,tot het jaar 2032 voorzien houden kunnen rijn. De moreleHerbewapening en het Vatikaan hebben geprotesteerd tegender e vorm van onderzoek en er een verkapte suggestie totkannibalisme in onderkend.

56.Als ik het café uitkom, met de vieze smaak van de krokettennog in mijn mond, zie ik dat het hele verkeer is lamgelegddoor een militaire kolonne. Langs me rijden allemaal groenelegervrachtwagens. In elke laadbak hangen onder de zeil-

107

doeken overkapping twintig tot dertig jongemannen in netteburgerpakken aan stevige glanzende vleeshaken, de hoofdenschuin en de ogen in doodsnood draaiend in hun kassen, demonden scheef van pijn. Eentje probeert nog te fluiten naareen mooi meisje op de stoep, maar er komt alleen maar watbloed uit zijn mond.Een eindje verder staan de wagens allemaal stil. De voorstevrachtwagen is gestopt vóór een zebrapad om een oude vrouwte laten oversteken die een antieke kinderwagen voortduwt.De vrouw loopt erg moeilijk en langzaam, alsof de wagenmet cement volgestort is. De chauffeur van de eerste wagenhangt ondertussen uit het portier en probeert de meisjes opde stoep te pakken, maar de meesten hebben het in de gatenen maken een wijde bocht of laten zich giechelend kietelen.Vat vervoeren jullie eigenlijk?' vraag ik.`Daar moet je me niet naar vragen,' antwoordt ie, `dat kunnende jongens die achter me aan komen beter uitduiden. Ik zitaltijd op nummer één. Het is mijn taak dus om op de weg teletten en niet op de lading. Hé opoe,' roept ie dan naar deoude vrouw op de zebra, `schiet eens een beetje op !'Ik loop de stoep terug en vraag aan de chauffeur van detweede wagen, wat ze vervoeren.`Kanonnenvlees,' antwoordt ie lakoniek, wijzend op de ladingvan de wagen vóór hem, en begint dan een shaggie te draaienom het wachten te doden. Hij vindt het heel gewoon, iedereenop de stoep vindt het blijkbaar heel gewoon. Ik loop verderterug en kijk in één van de laadbakken. Een hele rij jonge-mannen, hangend met hun schoenen net boven de grond.Het dichtste bij een blonde jongen van een jaar of achttien,zijn gezicht in een akelige grimas. Zijn gekromde hand ver-stijfd in zijn geopende gulp, alsof hij op het laatste momentnog alle reservekrachten heeft willen aanspreken. In zijn ande-re hand heeft ie een prop papier. Met moeite krijg ik de ver-stijfde hand open en pak het brieije eruit.`Hé uitkijken alsjeblieft!' roept de chauffeur van de volgendevrachtauto, hangend uit zijn raam.

Io8

De kolonne zet zich weer in beweging. Ik spring vlug op destoep en steek de prop in mijn zak.Terwijl de auto's optrekken en vaart meerderen, klotsen dedode of half dode lichamen tegen elkaar als nat wasgoed aande lijn.Even verder vóór me op de stoep loopt de oude vrouw achterde kinderwagen te duwen.Terwijl ik haar passeer, kijk ik in de wagen. Er ligt niets in.Als ze me ziet kijken, trekt ze aan mijn mouw.`Meneer kunt u me misschien helpen?' De vraag klinkt heelgewoon.Natuurlijk mevrouw.'`Meneer kunt u me zeggen of het konsultatieburo nog ver is?

De kleine heeft al de hele nacht gehuild van de keelpijn enik ben zo bang.'In de stem van elke grootmoeder klinkt vertekend die van demoeder door.Eerst weet ik niet wat ik moet zeggen, maar dan lieg ik eroplos. `Maar mevrouw uw dochtertje maakt het heel goed.Kijkt u maar, ze heeft geen pijn meer en ze kraait vaderlandseliedjes in haar wagen. Kijk eens wat een heerlijke jeugdigeblos.'Ze moet het eerst even verwerken, maar dan zegt ze opge-wekt: `U heeft gelijk. De kleine is helemaal beter hè schatje?'en ze scheumt met haar dooraderde hand in het kanten kussenvan de lege kinderwagen.`Lekker schatje van me. Mama zal thuis een schoteltje melkvoor je klaar zetten en als neef Rudolf komt, krijg je eenharing, want die hebben we nog te goed van hem, hè schatje.'Dan knikt ze dankbaar tegen me en loopt de weg terug, nuveel gemakkelijker dan zojuist.Ik kijk haar na terwijl ze weer oversteekt op het zebrapad.Als ze is overgestoken, wordt ze omringd door een heel nestjonge katten, die behendig bij haar in de kinderwagenspringen.

I09

EEN DOEKJE VOOR HET BLOEDEN

57.De militaire kolonne is allang verdwenen, als ik ineens wordaangesproken door een kleine dikke priester in een paarskazuivel met een witte stool. Hij hijgt van het lopen en zweetals een postpaard. In zijn hand heeft hij een interkom waareen of andere stem in kraakt. Tussen het zware hijgen doorvraagt ie : `Meneer, de Varkensmarkt? Kunt u me zeggenwaar de Varkensmarkt is? Ik moet daar zijn voor het sacra-ment der stervenden.'`Sorry eerwaarde ik ben hier volslagen vreemd, maar als uaalmoezenier in het leger bent, dan moet u die kant uit.'En ik wijs in de richting waar de vrachtauto's verdwenenzijn.`Ha dank u wel,' zegt ie terwijl het zweet van zijn wangenloopt. En dan een beetje sentimenteel erachteraan:`Heeft u misschien een zakdoek voor me te leen. U moetweten, dat de dood van al die jongemannen in dienst van hetvaderland, me nogal verdriet.'Hij meent er geen zak van, maar ik geef hem toch maar mijnzakdoek. Hij pakt hem gretig aan en veegt het zweet ermeevan zijn voorhoofd en uit zijn rode hals. Dan krijg ik denatte lap terug.Terwijl ik hem in mijn zak steek, voel ik de prop papier.Ik haal hem te voorschijn en strijk hem glad.De priester is inmiddels al met fladderend kazuivel achter dekolonne aan.Het is een houterig geschreven brieije:`Lieve moeder, voordat ik sterven ga, betuig ik u mijn liefde.Ik ben er trots op voor het vaderland te mogen sterven.Denk aan mij ! Z.O.Z.'Ik kijk aan de achterkant. Daar staat met hanepoten:`P.S. Godverdomme moeder, ze hebben ons behoorlijk bijde kloten gehad.'Ik vouw het brieije zorgvuldig op en steek het in mijn zak.

II0

Dan ga ik het fladderende kazuivel achterna. Hoe dichter ikhet nader, des te luider klinkt langzame orgelmuziek in mijnoren.

Nu doopt de priester zijn duim in de heilige olie en zalft de ziekeachtereenvolgens op de gesloten ogen, de oren, de neus, de geslotenmond, op de handen en de voeten, daarbij telkens voor iedereafzonderlijke zalving de sacramentele woorden uitsprekend.Met de van te voren bereide watten droogt hij terstond de gezalfdeplaatsen weer af.. Maar eerst zegt hij goed verstaanbaar voorde stervende, o f anders voor rijn familieleden:`Door deze heilige zalving en zijn goedertierenste barmhartigheidvergeve u de heer al wat gij misdaan hebt door het t gezicht,door het t gehoor, door de t reuk, door de t smaak en de tspraak, door het t gevoel en door de t gang. Amen.'Als een onmiddell yk stervensgevaar o f een andere reden niettoelaten al deze zalvingen te verrichten, volstaat één enkele zalving,bij voorkeur op het voorhoofd, als dat nog aanwezig is. In dit gevalmoeten echter zo spoedig mogelijk, de zalvingen en gebeden die zijnovergeslagen, daarna worden aangevuld.Wanneer ijch tussen de stervenden geen levenden meer bevinden,hete familieleden, hetzij meerderen, vervallen alle boven genoemdebepalingen.

DE TRAAN DIE STIJGT, TERWIJL DE STEPPE ZWIJGT

58.Op de Varkensmarkt is het een drukte van belang. Allemilitaire vrachtwagens staan midden op het plein, de tent-zeilen van de laadbakken opgerold, zodat de jonge mannenaan de vleeshaken goed zichtbaar zijn. Als ik ernaartoe wilachter de priester aan, word ik door een blaaskaak van eenmarechaussee tegengehouden:`Meneer u moogt hier niet door, alleen mannen beneden devijfentwintig mogen het terrein betreden.'

III

Wat voor terrein?' vraag ik brutaal.`Het veilingterrein,' antwoordt hij, zijn wangen vol koninginen vaderland.Ik weet niet waar ik het lef vandaan haal, waarschijnlijk eengevolg van de ziekelijke neiging dit allemaal van dichtbij tezien, maar ik blaf terug:`Man heb jij ogen in je godvergeten kop of knikkers? Ik bende veilingmeester, zie je dat niet? Of moet ik mijn beklagdoen bij pater overste ? Maar dat betekent dan wel intrekkingvan je verlofpasje en aftrek van je dagen aflaat.'Hij springt geschrokken in de houding en stamelt:`Neemt u mij niet kwalijk overste.'Ik kijk hem vernietigend aan zodat ie in vlammen opgaat ener enkel een grijs hoopje as overblijft en de rode streep:soldaat eerste klas, en loop rustig naar de vrachtauto's.Op een groentekist staat een man in kolonelsuniform teschreeuwen : `Wie biedt meer dan honderd voor dit kanon-nenvlees, derde jaars student rechten, zoon van vermogendeouders, linkse sympatieën, tweemaal arrest wegens dienst-weigering, toch in opleiding voor vaandrig, zeer zeldzaam?Niemand? Wie biedt meer dan 200? Eenmaal, ander...?'Een friturehouder met apekonen die trots beweert tegen deomstanders, dat ie zelf zijn frikandellen maakt, biedt 210 enkrijgt de jongen mee.Waarom gebeurt dit allemaal?' vraag ik een militaire ver-pleegster die terzijde staat in een strak gesteven schort, hetkapje wulps op haar blonde krullen, bereid elke vraag tebeantwoorden, behalve de intieme.Ze lacht vriendelijk naar me en zegt dan opgewekt:`De legerleiding dacht: dood moeten ze toch, waarom{ danop het slachtveld, als de middenstand er zo nog iets op ver-dienen kan?'Het rolt over haar lieve lippen als een slechte reklametekst.`Ja maar...' stamel ik.`U snapt er natuurlijk niets van,' zegt ze vertrouwelijk,`dat had ik ook in het begin, maar het is eigenlijk zo ge-

I12

woon als je er over nadenkt. Laten we nu eerlijk zijn.'`Ja maar waarom moet er dan een verpleegster bij, als zetoch... ?'Ze kijkt me verbaasd aan.Nou gewoon, sommigen zijn nog niet dood en om ze eenlang lijden te besparen, moet ik hier zijn met mijn ampullen.We moeten toch proberen ook het noodlot menselijk tebenaderen.'En ze opent na deze orakelspreuk het koffertje dat naast haarstaat en toont me een set ampullen en de nodige injektie-naalden. Dan stapt ze op hoge benen in het korte verpleeg-stersschortje naar een donkere jongeman die als hij van devleeshaak wordt gehaald, kronkelend van pijn op de grondrolt. Ze duwt met een resoluut gebaar een spuit in zijn billenen terwijl ze het doet, kijkt ze lachend om. We moeten pro-beren ook het noodlot menselijk te benaderen. Wat is hetverschil tussen het orakel van Delphi en de assemblee vande Verenigde Naties?

HET ORAKEL VAN WASHINGTON

59.In de ronde kamer van het Witte Huis in Washington bevindtzich vast en zeker in een geheim laatje een sober uitgevoerdboekje waarin men het volgende kan lezen als het inmiddelsniet te zeer vergeeld is:

Onder volkerenmoord moet een van de hierna volgendedaden worden verstaan, daden die begaan zijn met de be-doeling om een nationale, etnische, raciale of godsdienstigegroep als zodanig geheel of gedeeltelijk te vernietigen.a. moord op leden van zo'n groep;b. ernstige aanslag op het lichamelijk en geestelijk welzijn

van zo'n groep;c. bewuste onderwerping van zo'n groep aan levensomstan-

digheden die moeten leiden tot haar gehele of gedeeltelijke

113

fysieke vernietiging;d. maatregelen die ertoe leiden de geboorten binnen zo'n

groep te belemmeren;e. gedwongen overplaatsing van de kinderen van zo'n groep

naar een andere groep.(Conventie van de Verenigde Naties van 9 december 1948.N.B. In het oorspronkelijke ontwerp van deze conventiekwam ook de politieke groep voor, maar die is in het defi-nitieve stuk verdwenen.)

DE TRAAN DIE STIJGT, TERWIJL DE STEPPE ZWIJGT (vervolg)

6o.

De donkere jongeman ligt doodstil als de verpleegster despuit uit zijn bil haalt en weer bij me komt staan en `zielighe' zegt met haar ogen.De kolonel die even heeft gepauseerd om zijn knevel tekrullen, want oorlog moet heldendom blijven, pakt weer demikrofoon en biedt ook deze jongen te koop aan. Een heren-kapper die bij ons in de buurt staat en al de hele tijd probeertde omstanders scheermesjes te verkopen, doet een bod van250 gulden en mag hem meenemen. Maar eerst wordt hijaan de mikrofoon verzocht, terwijl schoolkinderen het lijkin een militaire slaapzak doen.`waarom lieve aanwezigen, koopt een herenkapper een front-soldaat?' vraagt een lieve stem door de luidsprekers.Even later klinkt een warme bariton:`Ja waarom koop ik een frontsoldaat? U moet dus weten datik dus voor het showen van nieuwe haarstukjes en zo eigen-lijk feitelijk dus een etalagepop nodig heb. Om dus bij teblijven in de branche. Nou is de aanschaf van een etalage-model, mits met bewegende armen en heupen dus een kost-bare geschiedenis. Toen ik dus hoorde via een kollega vandeze verkoop, dacht ik een stuk voorde liger klaar te zijn dus.'Het publiek haast zich de stilte die na deze woorden valt,

114

met applaus te vullen. Dan vervolgt de lieve stem van zojuist:`Wilt u misschien nog een speciaal verzoekplaatje horen? Nukan het. Elke serieuze koper op deze markt waarvan de batenten goede komen aan een betere put voor het orakel van Del-phi, mag een verzoekplaatje aanvragen.'De warme bariton klinkt weer :Nou als het u hetzelfde is. Ik ben namelijk bij onszelf in deoperettevereniging en het wolgalied van die soldaat die zijntraan in zijn ogen stijgt terwijl de steppe zwijgt, vind ik per-soonlijk altijd weer mooi om te horen.'En terwijl even later een nog warmere bariton over het slacht-veld schalt en om een engel vraagt, gaat de gesnorde koloneldoor met de verkoop, terwijl de verpleegster waar nodigspuiten zet in de jongens die om de beurt van de hakenrollen.Tussen de vrachtwagens door scharrelt nog steeds de priestervan net en smeert alle jongens in met een watje o lie. Aaneen lange rozenkrans hangt de interkom te zwabberen vóórzijn kruis. Wanneer hij juist bezig is een jongeman met blondekrullen en brede schouders voor wie al 30o gulden gebodenis, te oliën, kraakt er iets in het apparaatje. Hij pakt het beeten houdt het aan een oor. Kijkt dan hulpeloos om zich heen.Als ie mij ziet, klaart zijn gezicht op en komt ie op me af.`Kunt u het even van mij overnemen ? Ik hoor net van mijnoverste dat er op de autosnelweg een ernstig ongeluk heeftplaatsgevonden met nogal wat slachtoffers en de kongregatieis een beetje onderbezet. We zitten vanmiddag ook nog meteen autozegening en een ziekentriduum. Wilt u?'Zonder mijn antwoord af te wachten, doet ie me de stool om,geeft me het schaaltje met watten en trekt aan een koordjelangs zijn oor waardoor het aureool op zijn hoofd begint tedraaien. Even later vliegt ie als een helikopter naar de hori-zon. En vóór mijn voeten ligt de interkom waaruit nu degekastreerde klanken van de Sixtijnse Kapel opklinken methet Ave Verum van Mozart.`Doet u het maar,' zegt de verpleegster die naast me bezig is

IIS

met een forse dorpsjongen met een opgeblazen rood gezicht,de resten van moeders pappot nog in zijn bolle wangen.`Ach die flauwekul!' zeg ik geïrriteerd.`Er zijn er echt bij die het op prijs stellen,' zegt ze zacht,terwijl ze goedvindt dat de jongen met zijn laatste krachtenhaar borsten pakt, bloedige vingerafdrukken achterlatend ophaar smetteloze schort.De ogen van de stervende jongen worden groot van op-winding, zij kijkt me lachend aan.Waarom doet u nu niet wat de priester vroeg?'`Hoezo? waarom zou ik? Die jongen hier heeft een heel watmenselijker benadering van het noodlot dan ik met deze vettewatten kan opbrengen.'Wat bent u cynisch!' zegt ze naïef terwijl ze geduldig degrijpvingers van de stervende van zich af duwt.`Maar het is toch je reinste boerenbedrog!' Ik verbaas meerover dat ik me ineens zo opwind. Waarschijnlijk vind ikhaar aardig.Dan wordt ze ineens ernstig, terwijl ze de jongen aan haarvoeten de handen over zijn buik vouwt en zijn gezwollenogen sluit.`Een nichtje van mij is stewardess bij Panam. Het toestelwaarin ze vloog is neergestort in een moeras. Met allemaalVietnamese oorlogsweesjes op weg naar een pleeggezin. Enzij bleef op haar post. Ze maakt het de overlevenden zo aan-genaam mogelijk en zegt gewoon: riemen vast en sigarettendoven, terwijl die schapen helemaal niet roken en het wraknooit meer van de grond zal komen. Da's ook boerenbedrog,maar die kinderen vinden het heerlijk.'`Nou dat is dan een toffe meid, die nicht van je,' blijf ikspotten, maar ze kijkt me alleen maar verdrietig aan.`U gelooft me niet he, omdat u niet in de schijn gelooft.Toch moet dat af en toe.'`Dat ligt er maar aan. Misschien geloof ik enkel in de schijnvan het tegendeel.'`Dat snap ik niet,' zegt ze droevig, en terwijl ze de bloed-

IIÓ

vlekken van haar schort slaat, begint ze zachtjes te zingen,een slaapliedje op de rand van een krankzinnig sterfbed.

`Yes and how many ears must one man have before he can hearpeople cry? Yes and how many deaths will it take till he knowsthat too many people have died?'

Terwijl ze de woorden van Dylan zingt, vraag ik me ver-baasd af waarom ze dit idiote lijkenwerk doet, waarom zezich als een heilssoldate gedraagt, terwijl ze weet hoeveeloren je nodig hebt om te kunnen horen. Kent ze dan tochde schijn van het tegendeel?Als ze klaar is met zingen, komt ze dicht bij me staan endoet haar schort los.`Ik ben klaar. Gaat u nu alstublieft de jongens het heiligoliesel geven.'Zonder haar verder aan te kijken, loop ik met het schaaltjewatten naar de over het plein verspreid liggende lijken.Waarom ik het ineens toch doe, weet ik niet. Voor haar?Voor mijn herinneringen? Of is het allemaal alleen maar ver-beelding ? Het geeft niet. Verbeelding of niet. Het is er enje krijgt er evengoed een gloeiend hoofd van of zwetendeoksels of een stijve broek. Het leven is een natte droom, eennachtelijke emissie, maar wie schiep die nacht? En waaromis het zo aardedonker in de kamer? En waar blijft zusterEdith nu?

EEN GEILE GIFKIKKER (4,)

61.Als ik mijn ogen eindelijk open doe, zit Edith aan mijn bedmet gelig gezicht tegen een bruine achtergrond. Een vergetenfoto van jaren geleden. Ze lacht verdrietig. Ik doezel al weerweg. Waarom brandt die kaars op de tafel tegenover mijnbed?

I17

Waar is Edith nu? Ik moet het kontakt vasthouden. Ik moetproberen... Is die gifkikker nog geweest terwijl ik weg was?wil ik vragen maar ik geloof niet dat mijn lippen van elkaargaan.`Wat is er?' hoor ik van heel ver weg Edith's stem. En eenlange zoemtoon. De bel voor het bezoek. Ik probeer meerte horen. Het moet. Ik voel een tochtvlaag langs mijn wang.En hoor iemand zeggen: Dokter is de operatie... ? Maar danwordt het groen vóór mijn ogen en staat ie ineens aan mijnbed, met vettige watjes in zijn neusgaten en een groen kazui-vel aan.Vat hoor ik nu?' zegt ie huichelachtig, terwijl ie aan het

touwtje langs zijn oor trekt en het aureool tot stilstand komt.`Wat hoor ik nu?' herhaalt ie, `bent u ziek? Toch niets em-stigs hoop ik. Of wel? U moet wel de laatste termijn van hetgas nog betalen en u zou nog steeds dat sleuteltje...'`Lazer op !' hoor ik mezelf schreeuwen.`Foei meneer,' zegt ie bestraffend, terwijl ie zijn rode knuistjesvouwt onder het groene kazuivel, `vloeken en dat in depinkstertijd, de tijd van de heilig makende genade.'Dan ziet ie het flesje met de kiezelsteen op het nachtkastje enzegt verrast:`Is dat hem nu? Wat een flinkerd! Wat zijn die dokters tochknap !'Met mijn laatste krachten pak ik het flesje uit zijn hand enschreeuw nog eens : lazer op !Hij schrikt en verlaat haastig de kamer, terwijl de geo liedewatjes achter hem aan dwarrelen. Ik haal de kiezelsteen uithet flesje en stop hem in het gat van mijn achterhoofd.Operatie mislukt.Even later komt zuster Edith binnen:`Wat was dat voor een ake lige man net met die groene hals.Hij wou me in mijn schort en tussen mijn benen grijpen.Gelukkig kwam dokter Kildare net door de gang zodoende.'Ze lacht opgelucht en doet de knoopjes van haar schort dicht.`Ik wou dat ik kon rondlopen op de gang als dokter Kildare

I18

zijn vrije dag heeft, dan nam ik een groene hals op de kooptoe.'`Foci meneer,' zegt zuster Edith terwijl ze onder haar okselsaan haar beha frunnikt tot haar borsten goed zitten.Ze gaat de kamer uit en laat mij alleen achter met mijn gif-groene gedachten. Maar de spuit die ze me gaf voordat ze gingbegint al te werken. Helaas lieve Edith ik ben te slap om jeachterna te zitten door dit tranendal dat geplaveid zou zijnmet sappig ooft als het geen tranendal was... ik slaap, ver-domd ik slaap alweer. De wetenschap staat voor niets.En als die geile gifkikker weer komt in een van zijn velevermommingen en als ie zuster Edith wat durft te doen, komik mijn bed uit, neem het buisje van mijn infuus, steek hetin zijn aars en blaas hem op.Zuster help ! Kom! De slang zit los.

DE OPLUCHTING NADAT DE INFUUS IS VERWIJDERD

62.Wanneer ik klaar ben met het oliën van alle op het pleinaanwezige kanonnenvlees, en als de kolonel op de groente-kist de laatste rekruut heeft geveild aan de eigenaar van eenchinees restaurant, klinkt de lieve stem van daarnet weer doorde luidsprekers : `Wij danken u namens de Noord-AtlantischeVerdragsorganisatie en namens de ondertekenaars van hetNon-proliferatieverdrag voor uw aanwezigheid hier en de-genen onder u die het werk van het thuisfront steunden metde aankoop van een onzer jongens, zij ekstra dank.Namens de Sekretaris-Generaal moet ik u mededelen, dat erhedenavond in het Sportpaleis Een Nacht Der Liefdadigheidzal worden gehouden, waaraan behalve vele prominente baan-renners, ook verschillende bekende artiesten hun medewer-king zullen verlenen. Dit alles wordt mogelijk gemaakt doorMartini Company en Coca Cola Company, zonder wie deuitzichtloze maar helaas nodige oorlog in het verre oosten

I19

helemaal uitzichtloos zou worden voor onze jongens die juistdoor het drinken van een coke tijdens de bompauzes zo'nheerlijke kick krijgen, en voor hun moeders die zonder eenmartini on the rocks de lange avonden van het wachten nietzouden overleven. Tot ziens in het Sportpaleis !'De toeschouwers op de Varkensmarkt applaudiseren hartelijken trekken in drommen de stad in.Dan neemt de kolonel-veilingmeester het woord:`Zou een van de aanwezige priesters misschien... mensen wiltu nog niet weggaan? ... zou een van de priesters wellicht eenpassend en stichtelijk slotgebed kunnen uitspreken voordatwe heengaan?'Iedereen kijkt naar mij. De verpleegster komt naar me toeen knikt entoesiast. Goed, wie a zegt moet b zeggen. Ikwuif met mijn hand naar het podium en loop naar de mikro-foons waar ik onmiddellijk ben ingesloten door een tientalmannen van de militaire politie.`Landgenoten !' tetter ik in de batterij mikrofoons vóór me.Dat ene magische woord slaat in. Iedereen b lijft geschrokkenstaan, sommigen keren huns weegs.`Landgenoten,' echo ik nog eens, `landgenoten, (en ik citeerhet briefje) voordat ik sterven ga, betuig ik u mijn liefde.Ik ben er trots op voor het vaderland te mogen sterven.'Er klinkt luid gejuich, er is zelfs een onverlaat die keihardde internationale begint te brullen, maar hij kent goddankde tekst niet.Aangespoord door zoveel bijval, lees ik ook de achterzijdevan het briefje voor.`P. S.,'Psssss sist de menigte, hij is nog niet klaar. De militaire politieis alert en houdt de geweren in de aanslag en de gummi-knuppels bij de hand.`P. S.,' herhaal ik, `godverdomme mensen ze hebben ons be-hoorlijk bij de kloten gehad.'Op hetzelfde moment begint de meute op het plein te fluitenen slaat de militaire politie me met haar knuppels neer.

120

Wanneer ik weer bijkom, is de verpleegster bezig de blauweplekken en bloeduitstortingen die ik na mijn toespraak op-liep, te oliën met de watten die de priester me leende.`Zie je wel dat het helpt,' zegt ze lachend als ze ziet dat ikmijn ogen opsla.Het plein is leeg, zie ik, maar de uitgangswegen worden be-waakt door de militaire politie.`Ben je nu bezig het noodlot menselijk te benaderen?' vraagik spottend aan het meisje.`Natuurlijk,' zegt ze spontaan en dan ernstig : `U had met dietoespraak de schijn niet mogen verbreken.'Waarom niet?' vraag ik terwijl ik moeilijk overeind kom.`Omdat je er niets mee opschiet.'`Moet je dan altijd de schijn ophouden?'`Als er niks anders is, ja,' zegt ze zachtjes.`Dat had je die jongen moeten zeggen die je in je borsten lietknijpen toen ie stierf.'Ze bloost. Dan knoopt ze haar schort los.`Dat was ook schijn.'`Hoezo?'Met gesloten ogen doet ze de trui die ze draagt omhoog entoont me haar buste. Het is een protese. Haar bovenlichaaméén groot litteken. `Ze zijn van plastic,' zegt ze, `met een be-paalde vloeistof gevuld, precies het juiste gewicht en de juistetemperatuur.'Ze zwijgt, de blos trekt weg uit haar gezicht. Niets vragen,zeggen haar ogen.Kanker, oorlog, napalm, wat dondert het? Het is toch alle-maal één grote kleretroep. Ik pak haar beet en trek de truiomlaag.`Dank je wel,' zegt ze, maar als ik haar namaakborsten beet-pak, rukt ze zich los en roept vrolijk:`Ik moet gaan. Misschien zien we elkaar vanavond wel in hetSportpaleis. Dag!'Ik kijk haar na terwijl ze wegvlindert. Ik zal er zijn, vanavond.Als ik vóór die tijd tenminste de infuus weer kan aansluiten.

I2I

NIEUWE ONTWI$ gELINGEN IN DE KUNST (2)

63.`Da's jammer,' zegt dokter Cruytvat tegen de telefoonhoornin zijn hand en pinkt een stoije van zijn revers, `da's noujammer, zeg. Ja ik zal natuurlijk een dezer dagen de familieopzoeken.'Dan doet ie een paar stappen naar het raam toe en roept`pgggh' tegen een mooie zwarte kat die over zijn gazon loopt.`Ja ik ben er nog. Nee er was een kat in de tuin. Dus het gevalwas niet te verwijderen. Da's jammer.'Na het gesprek neemt dokter Cruytvat peinzend plaats achterzijn schrijfbureau, pakt een bloknoot en begint te schrijven,maar het wordt al gauw kriebelen en tenslotte worden deletters kleine spottende figuurtjes die de dokter recht in zijngezicht uitlachen. Kwaad maakt hij een prop van het blok-nootvel, maar de poppetjes komen tussen de plooien uitge-kropen en nestelen zich tussen de boeken in de boekenkastwaar ze de wetenschap een enorme jeuk bezorgen. DokterCorned Cruytvat staat op en pakt in zijn garage een pot verfen een kwast. Daarop gaat hij naar buiten en blijft staan voorhet bord naast de deur waarop zijn naam, de toevoeging artsen de tijden van het spreekuur in zwarte emaille letters ver-meld staan. Hij pakt de kwast, doopt die in de pot verf enschildert achter zijn naam in ruwe le tters een grote B en eengrote D. Op dat moment komen drie in zwarte smokingsgeklede heren langs op de stoep en zeggen gelijktijdig: goede-middag buurman. Heeft u soms onze poes gezien?

DE GEEST IN DE FLES

64.Als ik die avond via de tunnel onder de baan door het Sport-paleis binnenga, kom ik terecht in een dampende massa, waarhet ruikt naar zweet en bier. Het is bloedheet op het midden-

I22

plein. De hele stad is te hoop gelopen, en houdt zich onledigmet patat eten, bier drinken en roken, maar niemand kijktnaar de ploeteraars op hun fietsen die zich het apelazarusrijden ondanks het feit dat de koers werd geneutra liseerd.Alleen de groten doen kalm aan, maar de mindere godensprinten of hun leven ervanaf hangt, want I.T.T. Bell Inter-national heeft een premie uitgeloofd in de vorm van hetgrootste varken aller tijden, voor een koers over 20 ronden.En ondertussen zingt de kleindochter van Vera Lynn, zittendop het schuim van een levensgroot glas bier, keihard de klas-sieke meedeiner `we shall overcome', de bekende variant ophet sukses van haar oma : 'old soldiers never die'. En datklopt nog steeds, want hoestend en mopperend komt Mont-gommeryuit het schuim tussen haar gespreide benen klauteren,maakt het V-teken naar het publiek, blaast het schuim vanzijn lippen en zegt eigenwijs als weleer: `D-day was a mistake.It should have be V-day, eighteen days later.' En nogmaalsmaakt ie het V-teken, voordat ie weer in het schuim ver-dwijnt, onder een laaiend applaus.De man naast me moppert:`Ah dat is niet echt. Natuurlijk een werkeloze akteur.'Ik fluister hem toe:`Bederf het nu niet voor al die mensen. Ze geloven het.'Als het applaus verklonken is, bestijgt een mals grietje ineen strakke zilverkleurige jurk het podium op het midden-plein en zegt met een zwoele stem:`Dit applaus werd u aangeboden door Martini.'De zwoegers op de baan zijn ondertussen aan hun achttienderonde, knippert het rondenbord boven ons. De plaatselijkefavoriet, een vers profkontrakt op zak, vorig jaar nog eenonbekende bouwvakker en lid van het Marialegioen ver-klappen de luidsprekers, wint de premie en even later rijdthij zijn ereronde met het door hem eer lijk verdiende varkenin een ijzeren karretje, dat men aan zijn fiets gebonden heeft.`Maar dat is godverdomme geen varken, dat is Nikson,' zegtmijn skeptische gebuur.

123

`Bederf het nu niet voor al die mensen meneer,' wijs ik hemnogmaals terecht.Hij geeft geen antwoord, maar haalt zijn schouders op enfrunnikt zich vervolgens door de mensenmassa heen, waar-schijnlijk op zoek naar een van de warme-worst-kraampjesvoor een Lazy dog met zuurkool.Plotseling beginnen de mensen op het middenplein zich naarde kant van de baan te dringen. Ik zeul mee in de eenparigversnelde beweging van al die zwetende, bier-verzadigdelijven. Ik voel harde schouders, slappe buiken, grote, kleineen geen borsten tegen me aan, tot ik tenslotte vlak bij deafrit naar de katakomben van het rennerskwartier tegen hethek wordt aangedrukt en uitgerekend vlak naast de ver-pleegster van vanmiddag op de Varkensmarkt.`Hè leuk dat u toch nog tijd gevonden hebt om te komenkijken,' zegt ze entoesiast, `vindt u het ook zo spannend?'Dan zwijgt ze ineens, geschrokken van haar eigen on-oprechtheid, haar handen vóór de gehavende borst.`Je moet me nog vertellen hoe je aan die protese komt,' zegik op de man af.`Daar zou je niet naar vragen?' tutoyeert ze ineens en meteenerachteraan:`Goed je mag het wel weten, ik moet het toch een keer op-biechten en dat kan in zo'n geval beter bij een namaakpriesterdan bij een echte.'En ze vertelt me haar trieste verhaal dat echter verloren gaatin het gejoel der massa.

`Ik begon met boksen toen ik twaalf jaar was. Iemand had mijnfiets gestolen. Ik leerde boksen om de dief te straffen. Ik heb dedief nooit gevonden.'Muhammed Ali, alias Cassius Clay in een interview.

65.De duizenden mensen in het Sportpaleis worden plotselingstil, als de lichten uitgaan en er enkel een bundel licht valt op

124

de jongeman in het g limmend rode rennerspakje die de laatstekoers won, en op het varken dat inderdaad sprekend de kopvan mister president himself heeft en dat toch zijn eigen, metde pedalen eerlijk verdiende varken is. Hij trekt het overeindin het ijzeren karretje, waardoor het logge beest voor hetmassale publiek pas goed zichtbaar wordt en er inderdaadeen verbaasde kreet van herkenning door de massa golft.Dan volgt een zwakker zoeklicht de jonge koereur op wegnaar het rennerskwartier. Het varken b lijft in het karretjeachter met knipperende wimperloze rose oogjes.Even later zoekt een ander licht het podium op het midden-plein waar nu een metershoge fles martini staat. Het publiekhoudt de adem in. Enkele aanwezigen die waarschijnlijk vanandere jaren al weten wat er komen gaat, vallen flauw,anderen beginnen hysterisch te gillen. Dan klinkt uit de luid-sprekers een enorm tromgeroffel en komt er uit de hals vande fles een naakt meisje gekropen, glimmend bronsbruin, metop haar blonde krullen een blauw-grijs stewardessenmutsje.Wijdbeens blijft ze bovenop de hals van de enorme fles staan,waar het licht, dat eerst vooral het martini-etiket halverwegede fles verlichtte, nu enkel op haar valt. Er gaat een geweldigapplaus op, wanneer ze met een zwaai haar mutsje afzet ener haar schaamte mee bedekt, voordat men de ravage zienkan die de vijand tussen haar benen aanrichtte. Het publiekziet alleen de smile, aan Martini uitgeleend door Colgate.Ik kijk naar de verpleegster die nog steeds naast me staat.`Je ziet het goed,' zegt ze lachend, `dat is mijn nichtje, wewaren samen toen we in die hinderlaag vielen.'`Maar ik dacht dat...'En ineens dringt de gruwelijke waarheid tot me door. Tussenal deze zweterige beschonken lijven, in het lawaai van dezeduizenden mensen, na die potsierlijke jaarmarkt van van-middag is elk leven onmogelijk geworden. Het is de schijnvan het tegendeel waarin we ons bevinden. Maar wie kanme vertellen of ik ronddool in hen of zij in mij ?`Maar ik dacht dat ze... ?'

I25

`Uitgeleend door Panam aan de Nato,' zegt ze lakoniek, `Lunsis niet voor niets hier.'`Hoe heet je?' zeg ik ineens fel.Ze kijkt me verrast aan:`Wat heeft dat er nu mee te maken?'`Je heet Suze.'`Nee, hoe kom je daar nu bij ?'`Dan heet je nichtje zo.'`Ook niet.'Ze snapt er niets van. Laat maar, haar onbegrip maakt deeluit van mijn twijfel, maar wat heeft Luns daarmee te maken?`Ik was je wat aan het vertellen,' zegt ze lief haar wang op mijnschouder, `waarom mijn nichtje hier is. Ze is uitgeleend doorPanam. Dit hier is een Nato-oefening. Had je dat nog nietdoor?'`Maar wat heeft de Nato met Martini te maken?'`Wat heeft Coca Cola met Vietnam te maken?' onderbreektze me, `maar luister nu maar.'Op dat moment klinkt de keelkankerige stem van meesterJozef door de luidsprekers. Hij emmert iets over internationaleverantwoordelijkheid en mondiale saamhorigheid, dat hetdrinken van martini daartoe kan bijdragen en altijd bijge-dragen heeft. En dat het bepaaldelijk loffelijk moet wordengenoemd dat deze jongedame (applaus) haar belangrijkevredesarbeid in Zuidoostazië heeft willen onderbreken voordeze bijeenkomst van het Inter Nationaal Thuis Front, die degeschiedenis zal ingaan als de eerste manifestatie waarin hetthuisfront werkelijk thuisfront was.Het Sportpaleis applaudiseert en snottert massaal en Lunskrijgt een glaasje martini. De warme woorden van desekretaris-generaal zijn voor de–in de buurt van martini-flessen alom tegenwoordige–producers van de Amerikaansecommerciële televisie reden meester Jozef te kontrakterenvoor een laatste serie opnamen van Peyton Place. En Lunstekent het kontrakt, wetend dat een rol in 's werelds langsteen lulligste televisieserie ongetwijfeld zijn populariteit zal

I26

vergroten. Maar tegen de journa listen zegt ie het te doen,omdat er belangrijker dingen in het leven zijn dan de Nato.

HET GEVECHT VAN DE EEUW

66.Terwijl het nichtje van de verpleegster weer langzaam terug-keert in de hals van de fles, kondigt ze met lieve zachte stemhet gevecht van de eeuw aan: een partij in twaalf rondentussen BiG PiG NiX en Ex Worldchampion Cassius Clay.Dan is ze verdwenen in de fles en de betovering die haar ver-schijnen wekte, verbroken. De schijnwerper dwaalt naarbeneden waar Cassius Clay in witzijden broek naast Luns op-duikt, hem K.O. slaat en buldert:I am Muhammed Ali, and not Cassius Clay en you are worsethan NiX, dear brother Jozef.En terwijl Luns wordt uitgeteld, wordt het publiek helemaalhysterisch, begint te fluiten en te gillen. Alle aanwezige wiel-renners laten hun banden leeglopen en ruilen hun shirtjesonder elkaar. De priesters onder het publiek voeren de aan-wezige meisjes hosties uit zilveren cibories en masseren henmet de heilige olie die ze in kleine cognacflacons op hunheupen bij zich dragen. Het wordt een ruige bende. Toplessmeisjes beginnen als op een afgesproken teken op de tribunesen op het middenplein stuff te verkopen en speed, leuk ver-pakt in piepkleine doosjes met fotootjes van Clay en Niksonerop. De aanwezige politieagenten worden helemaal bloed-geil van Clay, trekken elkaar de uniformjasjes van het lijf engooien ze Ali voor de voeten die er trots overheen stapt.De man naast me weerhoudt zijn vrouw hetzelfde te doenals de politieagenten, uit bewondering voor de zwaargewicht.`Laat dat Alie,' en hij voert haar wenend de katakomben in.Zijn avond is verpest.De scheidsrechter probeert over het geraas heen de uitslagvan het voorgevecht bekend te maken, maar niemand hoort

I27

hem. Alle licht valt nu op het varken dat nog steeds onbe-weeglijk in het karretje zit, maar niemand heeft er oog voor.De arme scheidsrechter wordt moedeloos : Mensen mensen,het eigenlijke gevecht moet nog beginnen, gaat nu begin-nen, maar het is praten tegen de bierkaai. Totdat Clay zelfde stoere handen—die nog geen vlieg kwaad doen—heft enbezwerend zegt:'People listen to me, let's make war and no longer peace.'Het wordt doodstil in het Sportpaleis.Clay gaat bij het bewegingloze lichaam van Luns staan,konsentreert zich een ogenblik en tilt de sekretaris-generaaldan met twee handen op, heft hem boven het hoofd, houdttwee sekonden vast en laat hem dan als een zak zand vallen,terwijl het publiek massaal `Amen' brult.

ZUSTER EDITH' S DAPPERE STRIJD

67.Zuster Edith komt voorzichtig de kamer binnen en fluistertzacht: `Had u gebeld meneer Ruitewasser?'Ze kontroleert snel de buisjes die het lichaam van de HeerRuitewasser binnenkomen en verlaten, legt dan haar oor teluisteren aan zijn brede bepleisterde borst. Even meent zeiets onregelmatigs te horen, maar het is haar eigen ademhaling.Dan blaast ze de kaars uit naast de vaas sombere chrysantenen blijft even staan in de donkere kamer. Er dringen geengeluiden van buiten door de dubbele vensters, ze hoort enkelhet geborrel in de machines naast Rudolfs bed. Wat voorstem zou hij hebben? Maar dan vermant ze zich. Zusters inde nachtdienst mogen niet dromen van zieke mannen. Maarals ze voorzichtig de kamer wil verlaten ziet ze beweging inhet bed. Vlug doet ze het licht aan.Ruitewasser slaat de ogen op en zijn lippen bewegen.`Zuster, er zit een kikker aan mijn voeteind, een smerigegemene groene...'

I28

`Rustig meneer Ruitewasser, ik zal hem weghalen. Het is eenplastic beestje dat uw dochtertje gisteren voor u achterliet,weet u niet meer.'En met het groene plastic beest made in hongkong verlaat zede ziekenkamer. En als ze terug is in het kamertje van dewacht en in de kikker knijpt, piept hij gek genoeg als eenmuis, zoals mensen die willen huilen, soms ineens zonderreden beginnen te lachen.

HET GEVECHT VAN DE EEUW (vervolg)

68.De verpleegster naast me staat nerveus te lachen, terwijl hetSportpaleis nog steeds `amen' brult in alle toonaarden.`wat lach je ?' zeg ik.`Ik vind het zo'n komisch gezicht,' zegt ze, `net een speel-goedbeest dat leegloopt en dat voor zo'n belangrijk man. Vindjij het dan niet komisch?'En ze wijst naar Luns die inderdaad als een lek speelgoedbeestaan de voeten van Clay ligt.`Hij is veel te lang opgeblazen geweest, het werd tijd.'Het publiek begint nu langzaam stiller te worden. Slankemeisjes met martinipetjes op zijn bezig vlak vóór de enormefles een boksring uit te zetten. Het logge varken bevindt zichal in de buurt en ligt lui op zijn rug. De rose oogjes knipperentegen het felle licht. Dan komen ook uitdager Clay en descheidsrechter naar de ring.Een aantal vietnamveteranen met grote nikson-badges ophun kont zijn bezig het varken met handdoeken toe tewuiven, anderen masseren de korte pootjes van het beestmet de olie van de priesters die nog steeds in de buurt zijn, alskraaien boven een dodenakker. Dan hijsen twee van deveteranen het varken overeind en waggelt het langzaam naarhet midden van de ring waar Cassius Clay al schijnbewegingenstaat te maken naar het publiek, dat hysterisch begint te

129

gillen en te fluiten als de bel voor de eerste ronde luidt.`Dat wordt K.O. voor Clay,' zeg ik tegen de verpleegsternaast me.`Hoe weet je dat?'`Doorgestoken kaart,' zeg ik, `een verkiezingsstunt.'`Hoezo?' Ze kijkt me trouwhartig aan.`Als het varken wint, zeggen de kiezers: wat heeft dat nu metpolitiek te maken. Als het verliest, krijgt iedereen medelijdenen kiezen ze het misschien voor een tweede ambtstermijn.'`En Clay dan?' vraagt ze.`Die moet winnen. Zolang hij wint, denkt Zwart Amerikaniet aan zijn verlies. Maar als ie verliest, is er niets meer wathen kan afleiden. Begrijp je?'Ze kijkt me verbaasd aan : `Nee.'`Nou, als je een toneelspeler wilt vernederen, dan kan je hembeter een bijrol geven dan géén rol. Iemand die buiten spelstaat, doorziet het spel beter en da's gevaarlijk als je eengemeen spelletje speelt. Nee Clay moet met boksen winnenomdat het varken in de politiek moet winnen.'`Ik snap er niets van,' zegt ze, terwijl ze me een arm geeft.We lopen naar de ingang van de katakomben, terwijl deeerste ronde nog bezig is en de twee in de ring alleen nogmaar wat om elkaar heendansen. Maar als we halverwegehet rennerskwartier zijn, klinkt boven ons luid gejuich eneven later een harmonie die in mineur 'the stars and stripes'speelt.`Zie je wel!' zeg ik trots tegen de verpleegster maar ze is alvóór me uit gelopen naar de biertent naast het rennerskwar-tier waar aan lange houten tafels het volk grote potten bierzit te drinken. De dames die bedienen hebben grote zweet-kringen in de oksels van hun witte bloesen, hun maskara isdoorgelopen en aan de haarwortels komt het donkere haarlangzaam maar zeker de gebleekte pieken verdringen.`Doe dat kapje nu eens af,' zeg ik als we getweeën ook zo'ngrote pot bier besteld hebben. Ze doet het en zit vlak tegenme aan, met hoogrode konen.

130

`Rare dag,' zegt ze naïef en dan ernstig :`Denk je nu heus dat het varken eindelijk geslacht is?'`I hope so,' zeg ik in mijn beste Engels en we lachen maarnaar elkaar. Dat is het beste dat we hier kunnen doen.Als door de luidsprekers bekend wordt gemaakt, dat Clay inde eerste ronde door K.O. gewonnen heeft, gooit het volkaan de houten tafels elkaar de glazen bier in het gezicht,schreeuwt om nieuwe glazen, dan zakken ze één voor éénonderuit waar ze tussen de stoelpoten kroelen als palingen ineen emmer. Maar als even later een aantal priesters, gealar-meerd door het gegil van de dienstertjes de bierkelder binnen-komen en bestraffend met hun aureolen beginnen discus tewerpen onder de tafels, komen de meesten schuldbewustterug op hun stoel en even later klinkt meerstemmig hundronkemansgelal in het Requiem van Verdi ter nagedachtenisvan mister president. Want je kan het zo gek niet draaien ofelke lichtvaardige paling keert ooit terug in de uitgezakteschoot van de moederkerk. Een vreemde plaats voor eenpaling, maar niet vreemder dan een zinken emmer.Wat trouwens te denken van een schaapsstal vol vrome vissen?

GROTE ZWERMEN ZWARTE VLIEGEN

69.`Laten we maar gaan,' zeg jij vlak bij mijn oor. We staan open proberen tussen de tafels door weer uit de bierkelder tekomen. We moeten voorzichtig lopen om niet in de glas-scherven te trappen die overal liggen, en om niet uit te glijdenin de klodders mayonaise en de platgetrapte patat. Het totde moederschoot bekeerde volk zingt nog steeds het requiemen laat ons ongehinderd gaan. De ruwe stenen vloer drijftvan het bier en de kots. Maar we komen heelhuids bovenwaar nu een geweldig feest aan de gang is. Op het podiumstaan in het felle licht van de schijnwerpers de oorlogs-veteranen het nu opengesneden varken uit te benen. De

'3I

kolonel die vanmiddag de rekruten veilde, verkoopt nu methetzelfde entoesiasme bij opbod karbonades, hamlappen enbalkenbrij. Overal op het middenplein en op de tribunesbranden kleine houtvuurtjes waarboven de mensen hun deelvan het varken roosteren.`Moet u ook een hapje?' zegt een dikke man tegen ons, hetvet glimmend in zijn mondhoeken.Nou nee, liever niet,' zeg ik maar gauw.Ondertussen sta jij aan me te trekken:`Laten we alsjeblieft gaan, ik word hartstikke misselijk.'Waar is je kapje?' vraag ik als we door de tunnel naar deuitgang lopen.`Nog in die biertent.'`Moet ik het halen?'`Ach laat maar, er valt nu toch niets meer te verplegen,' zeg jegelaten.Even later zijn we gelukkig buiten, waar het donker is.Alleen het Sportpaleis ligt er, als een enorme verlichte ver-jaardagstaart in de duisternis.`Laten we maar flink doorstappen,' zeg jij terwijl je mijn armpakt en dicht tegen me aan komt lopen, `ik heb het koud.'De stad lijkt volledig uitgestorven. Alle huizen zijn geblin-deerd en de meeste met dikke planken gebarrikadeerd. Errijden nergens auto's. Er branden geen lantaarns. Af en toeschrikken we van de lichtgevende ogen van een plotselingoverstekende kat.Wanneer we een tijdje gelopen hebben, horen we vanuit eenzijstraat zwak geroep en geschreeuw. We lopen eropaf enzien een vaag blauw schijnsel achter hoge matglazen ramen.`Wat zou dat zijn?' zeg je.`We kunnen eens kijken.' Tastend loop ik langs de gevel, hetblauwe schijnsel flauw boven me. Dan voel ik een deurknopdie meegeeft.`Hier is een deur,' roep ik.Je komt achter me aan naar binnen. Aan het eind van een smalgangetje is een loket waarin zich niemand bevindt. We gaan

132

er langs. Het roepen klinkt nu luid en dichtbij.`Een zwembad,' zeg je verbaasd als we tussen twee rijendouchehokjes door moeten. Ik loop vóór je uit naar het bassin.Langs de kant staan allemaal rolstoelen en er liggen overalkrukken. Het bad is boordevol mismaakte kinderen die opluchtbedden drijven en elkaar natspatten met de stompjesvan hun armen of benen. Ze hebben de grootste lol met el-kaar en niemand merkt ons op. Hoog in een hoek hangt eengroot televisietoestel waarop een cowboyfilm bezig is, maarhet geluid is uitgedraaid. Ik zie een scherpschutter met eenongure tronie in hinderlaag liggen, loerend op een drietalzwarte ruiters diep beneden hem in het dal. De kinderenspatten en spetteren en hebben geen belangstelling voor deteevee. Midden in het bad zie ik ineens een van de jongensmet het lege achterhoofd. Hij drijft op zijn houten karretjeen roeit met zijn veel te korte beentjes.Als hij me ziet, roept ie entoesiast:`Dag meneer, komt u ook zwemmen? Roel is er ook.' En hijduidt met zijn grote hoofd vóór zich waar zijn vriendjeachterover op een luchtbed dobbert en langzaam naar dekant drijft, onze richting uit, een potsierlijke kopvoeter dooreen kleutergodje geschapen. Als hij bijna bij de kant is,schiet de scherpschutter op de teevee ineens zijn luchtbedlek en verdwijnt ie achterover onder water.'Roel!' schreeuw ik en duik hem na, maar ik kom terecht ineen leeg donker gat waaruit grote zwermen zwarte vliegenopstijgen.

ZUSTER EDITH ' S DAPPERE STRIJD (vervolg)

70.Zuster Edith weet niet goed wat ze moet zeggen, als mevrouwRuitewasser met haar twee oudste kinderen op de afde lingkomt om de spulletjes van haar man op te halen.`Dit is Dagmar,' zegt ze, wijzend op een blond meisje van een

133

jaar of acht, `en dit is Roel, zeg de zuster eens gedag.'Ze lopen naar de lege ziekenkamer. Er is niet veel. Alles is ineen oogwenk ingepakt.`Oh was die hier?' zegt mevrouw Ruitewasser als zusterEdith haar de groene plastic kikker geeft, `de kleine heeft eral een hele tijd om gezeurd.'Ze willen al weggaan, als mevrouw zich ineens herinnert:`Zuster, mijn man had toch een kostuum aan toen...'`0 neemt u me niet kwalijk dat ik daaraan niet denk. Het isgestoomd. Ik zal het even voor u gaan halen.'De zuster loopt de trap af naar het souterrain.Ze krijgt het kostuum meteen mee. Het lag al klaar, mooigevouwen, in grauw papier verpakt.`0 ja dit zat nog in de zakken,' zegt de man van de wasserij,niet veel, maar misschien heeft het belang nietwaar.'Hij geeft zuster Edith een paars bioskoopkaartje en een sleu-teltje. Ze stopt het kaartje bij het kostuum en steekt hetsleuteltje bij zich. Met een hoog rode kleur komt ze terug bijmevrouw Ruitewasser die gelukkig niets merkt en het pakaanneemt.`Nou zuster, bedankt dan maar. We vinden de weg terug wel.'`Dag mevrouw, dag jongens.'Je weet nooit wat je op zo'n moment moet zeggen. Zwijgenis in zulke gevallen het beste, zegt de direktrice altijd.Zuster Edith blijft nog even in de lege ziekenkamer om deverlepte bloemen op te ruimen. Ze snapt het nog steeds niet.Het is het sleuteltje van haar brommer, maar hoe kwam het ingodsnaam in de zak van meneer Ruitewasser? Ze is het aleen hele tijd kwijt, heeft al weer een nieuw slot, maar zeweet zeker dat dit het sleuteltje is. Zou er dan toch meer ge-weest zijn dan die bewusteloze man in dat spierwitte bed?Maar wat is er dan gebeurd gedurende al die lange nachtendat ze nachtdienst had?`Zeg heb jij gehuild?' vraagt een kollega als ze even latermet de verlepte chrysanten over de gang loopt.

134

VERTRAPT DOOR VELE VROME VOETEN

71.De verpleegster komt naast me staan aan de rand van hetbassin waarin geen druppel water zit. Op de bodem zien wezwarte drab, en een paar stoffige leeggelopen luchtbedden,gedeukte ijsbekertjes.`Gek hè,' hoor ik haar stem naast me, `dat zwembad moet alheel lang niet meer in gebruik zijn, maar waar komt dan datgeschreeuw vandaan. Griezelig vind je niet?'`Laten we maar gaan,' zeg ik, terwijl ik haar bij een schouderpak. We gaan terug langs de badhokjes en de douches. Bijhet loket blijft ze staan.`Hier komt dat geluid vandaan,' zegt ze en wijst op eenbandrecorder in het hokje die er net niet was.`Maar dat kan niet, er zit helemaal geen band op.'Ze staart angstig naar de twee lege spoelen die langzaamronddraaien. Ik buig me voorover in het hokje en druk destoptoets in. Het apparaat houdt op met draaien, maar hetgeschreeuw is er nog. Hoe kan ik het stil krijgen?Ik kom overeind en draai me om. Maar ze is er niet meer,ze is weg. Waar kan ze zo snel gebleven zijn?Ik ren het gangetje door naar de deur die openstaat. Ik zieniemand meer op straat.`Edith!' roep ik hard, maar wat heeft dat voor zin? Ik kenhaar naam niet eens. Ze is weg, als ze er ooit geweest is.Terug bij het loket, zet ik de bandrecorder weer aan. Nuhoudt het geschreeuw van de kinderen ineens op. Ik snaper niets meer van.`wilt u het licht uitdoen als u weggaat?' hoor ik een stemachter me.Ik schrik en keer me om. Vóór me op de grond staat deinterkom die de priester me vanmiddag gaf op de Varkens-markt, of tenminste net zo een. Hoe kan dat? Ik had het dingtoch niet meer bij me. Ik pak het op en zeg met mijn mond aanhet apparaat:

135

`Dan moet u me wel even zeggen waar de lichtknoppen zijn.'Er klinkt even gekraak en dan een verre stem:`Dat moet u de badmeester vragen. U wordt in elk gevalbedankt dat u dat lawaai hebt laten ophouden, want dat isweinig stichtelijk als straks de processie langs moet komen.'`Welke processie?' vraag ik, maar het ding zwijgt verder alshet graf. Ik mik het in een hoek en ga naar buiten. Misschienvind ik haar nog.Als ik een eindje verder de hoek om moet omdat de straatdoodloopt, komt me in de verte een grote groep zingendemensen tegemoet met kaarsen, fakkels en zaklampen. Dat isnatuurlijk die processie. Dichterbijgekomen, zie ik het pasgoed.Vóórop gaan hossend en lallend de dronkelappen uit de bier-kelder, sommigen nog kluivend aan hun karbonade. Daarnakomen op lage karretjes vastgebonden de softenonkinderenin rode misdienaarstoogjes en smetteloze witte superplies.Ik zoek tevergeefs naar Roel, hij is er niet bij, het moet dustoch een droom geweest zijn.`He uitkijken!' wordt er geroepen, le loopt de verkeerderichting uit makker.'Het zijn de oorlogsveteranen in volledige bepakking, uitvolle borst een psalm zingend. Ze marcheren fanatiek, hetgeluid van hun zware ijzeren schoenen en het klossen vanhun krukken op de straatstenen, overstemt hun gezang.Ik wil terug naar de stoep, maar het lukt al niet meer.`Jij loopt behoorlijk uit de pas, jongeman,' zegt de koloneldie voorop loopt en hij slaat me met een afgekloven scheen-been tegen de grond. Op hetzelfde moment dreunen ze overme heen. Ik kan niet meer overeind komen. De laarzen en dekrukken planten zich in mijn buik. Dan voel ik strepen vanpijn over mijn lichaam. Het zijn de wielrenners op hun lichtefietsjes, die over me heen hobbelen. Na de renners komt eenhele horde priesters die zo opgaan in het bidden van derozenkrans dat ze me niet eens opmerken. Verdoofd van depijn, zie ik een eindje verder een groot paars baldakijn

136

naderen, gedragen door de meisjes met de martinipetjes. Er-voor loopt de bisschop, in vol ornaat, enorme wolken rookuit zijn pijp te blazen. Als ie zijn glimmende zwarte schoenenin mijn borst plant, zegt ie lachend:`Ja er was geen wierook meer, maar zo gaat het ook.'Ik zie nog juist voordat ik het bewustzijn verlies, onder hetbaldakijn winnaar Muhammed Ali met op zijn brede naakteschouders de verpleegster die lachend het V-teken maaktnaar de dode katten links en rechts in de vensterbanken. Enik zie met genoegen dat ze haar kapje terug heeft. Maar waar-om heeft ze met lippenstift die hakenkruizen getekend op delittekens van haar borsten?

137

De fatale carambole

NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE KUNST (3)

72.Als ik op de zonnige morgen van mijn begrafenis door destraat slenter waar mijn vroegere huisarts woont, lees ik ophet bordje aan zijn gevel dat ie zijn praktijk heeft overgedaan.Een paar huizen verder zijn drie heren, gekleed in zwartesmokings, bezig in de tuin. De een maait het grintpad met eenelektrische grasmaaimachine waar de vonken afvliegen. Hijtikt aan zijn hoed en zegt jolig:`Aangenaam, Picabia is de naam. Fijn weertje vindt u niet?Weer om vogeltjes op te zetten.'De tweede is bezig een grote vuilnisbak om te keren en roeptnaar de derde die een wit-emaille w.c.-pot achternazit:`Hier heb ik de drol die je zoekt, Duchamp.'Deze roept terug, als ie eindelijk de w.c.-pot in de houdgreepheeft:`Weet je zeker dat het de goede is, Schwitters ?'`0 ja,' antwoordt die, `kijk maar, de cruytdamp slaat er nog af.'Ik loop verder de straat uit. Het is lekker weer voor de tijdvan het jaar. De vogels fluiten in de lijsterbessen. Het lijktallemaal erg rustiek, maar als ik beter luister, hoor ik pashoe vals ze fluiten. En met die lijsterbessen is ook wat aande hand.Want elke tak waar een vogel op is gaan zitten, valt na enigetijd geluidloos af.Voor ik het weet, ben ik buiten de stad waar het akelig stil isineens. Ik ben nog nooit aan deze kant geweest geloof ik.Nadat ik een paar fabrieken gepasseerd ben, wordt het land-schap grijzer en kaler.Langs de kant van de weg zit een boer met een chinese hoedop een broodmagere dode koe te melken.Hij houdt op als ik bij hem ben:`Zoekt u de overzichtstentoonstelling van de neo-dadaisten

141

meneer? Dan moet u gewoon rechtdoor langs die ont-bladerde bomen.'`Ziet u niet dat die koe dood is ?' vraag ik.`Ja dat weet ik,' zegt ie opgewekt, `maar er zit nog melk in.'Ik loop verder tot ik bij een heel groot autokerkhof kom waarde wrakken hoog opgestapeld liggen. Midden tussen hetschroot staat een piepjonge agent het verkeer te regelen.`Geen beginnen aan, meneer. Het zijn er teveel en ze luisterenniet. U moet hier rechtsaf denk ik.'Een eindje verder zie ik Edith, met de kleine huilend opschoot. Ze zit op de laadbak van een uitgebrande vrachtauto.`Ben je er eindelijk? Waar was je?'Ik kijk haar aan. Ze lijkt een vreemde.`Oh ik was het vergeten.' Ze staat op, de baby op haar arm.`Laten we maar gauw gaan.'Zij weet blijkbaar precies wat we hier moeten.Waar zijn Roei en Dagmar?'Enigszins geërgerd zegt ze:`Dagmar speelt bij een vriendinnetje en Roel had zwemles,dat weet je toch. Kom nu maar gauw, we zijn al laat. En hetis een heel eind. Kun jij dat dragen?'Ze geeft me een grote fles cola in een plastic tas.Dan gaan we op weg.

EEN GOEDGELOVIGE HOMMEL

73.Ik weet niet hoelang we al gelopen hebben. Het moeten urenzijn. En het landschap werd steeds akeliger. Geen huizen,geen begroeiing.`Even uitrusten alsjeb lieft,' vraag je met de tong op je schoe-nen. De vlakte vóór ons is stoffig en droog. Hier en daarstaat wat sprietig gras, scherp als staal. Een dikke goedge-lovige hommel met een grote gele pens wil uitrusten op eenvan de sprieten, maar hij wordt eraan geregen als een stuk

142

vlees aan een satéstokje, de groenige pap uit zijn lijf drupt alskaarsvet langs de steel.`We moeten hier weg,' zeg jij angstig.`Daar zijn we mee bezig,' zeg ik.Hoeveel uren zijn we er al mee bezig? Onze schoenen hangenin flarden aan onze doorgelopen voeten. We hebben hetlaatste beetje uit de gezinsfles cola allang op. De baby jengelt,maar je borsten hangen als lappen in je bloes en als je hetwicht wilt laten drinken, weigert het. En jengelt door.`Laat mij haar nog eens dragen,' stel ik voor.Als je me de baby gegeven hebt, trek je ineens aan mijn mouw.Wat is er?' vraag ik vanachter het kind op mijn arm.`Daar, iets glimmends aan de horizon ! Zou er een ven zijn ofeen rivier ?'`Misschien.'Maar als we een half uur verder zijn, blijkt het een verlatenasfaltweg te zijn.Waar is dat water nu?' vraag je.`Asfaltwegen glanzen ook in de zon. Weet je dat niet meer vanvroeger als we met de auto...'`Ik was het vergeten,' zeg je timide.`Laat maar,' troost ik en hijs het kind op mijn andere arm.Moeizaam sjouwen we een tijdje over de trillend hete asfalt-weg, in de hoop dat ie ergensnaartoe leidt.Hij moet jaren niet bereden zijn want hoe verder we komen,des te dikker wordt de laag stof waarin onze voeten dieperulle afdrukken achterlaten. Het asfalt is enkel zichtbaar opplaatsen waar de wind het stof heeft weggeblazen en daarglimt het. Daarom dacht jij aan een meer.Na een tijdje is er weinig verschil meer tussen het landschapom ons heen en de weg waar we over lopen. Alles is bedektmet dezelfde laag stof. Alleen is de weg nu nog een recht vlaklint door het landschap dat oneffen is met hier en daar kuilenen bulten. Er is geen spoor meer van leven. De enorme hom-mel op de spriet staalgras die zelfmoord pleegde door te wil-len uitrusten, was het laatste teken van leven. De baby hangt

143

zwaar in mijn arm. Ze is van vermoeidheid of dorst in slaapgevallen. Ze maakt kleine slikgeluidjes tegen mijn schouderen soms een spastische beweging, alsof ze een droom vanzich afschudt.Hier en daar liggen grote stoffige keien in het landschap.Als ik opzij kijk, zie ik dat we zelf nu ook bedekt zijn door eenlaagje grijze stof en dringt het tot me door dat de zon ver-dwenen is en er een grijze schemerige mist hangt die steedsdichter wordt. En droger. Het lopen wordt ook steeds moeilijker en de stoflaag dikker en ruller.`Heb je ook zo'n droge keel?' vraag j e. Ik knik.Lopen we nog wel op de weg, of zijn we er in de mist vanafgeweken?Na een tijdje wordt de stofmist zo dicht dat onze ogen ervangaan tranen en zwellen en we moeten schuilen tussen een paarenorm grote grijze keien langs de weg. Het ruikt er ontzettendmuf.`Konden we onze neus maar ergens mee dichtstoppen.'Ik heb nog kauwgom.Ineens kruip je angstig tegen me aan. In de verte-waar?-klinkt heel zwak maar duidelijk herkenbaar het blaffen vaneen hond.

ROLPENS MET ANANAS

74.Het eerste type fragmentatiebom-door de Vietnamesen`ananas' genoemd-is ongeveer 12 centimeter hoog en 8centimeter in doorsnee. In de wand van de bom zitten onge-veer 200 stalen kogeltjes van 6, 3 millimeter diameter. Bijontploffing vliegen deze kogeltjes met zeer hoge snelheid inalle richtingen rond. Het gewicht per bom bedraagt 8 ons,waarvan 16o gram cyclotol. Uit elke aan het vliegtuig be-vestigde cylinder worden ongeveer 36o van deze fragmentatie-bommen op ongeveer 1 kilometer hoogte losgelaten. Dit type

I44

werd voor het eerst gebruikt op de Noordvietnamese stadLe Thuy op 8 februari 1965.Er schijnen geperfektioneerde types van deze bom in omloopte zijn die werken met een tijdmechanisme, zodat ze nietmeteen ontploffen bij kontakt met de grond, maar pas laterals gevolg van trillingen. Een zandzak of helm biedt af-doende bescherming. Dit type bom laat evenwel een chirur-gisch moeilijk herstelbaar spoor na, want niet iedereen sjouwtrond met zandzakken!

HONDERDEN STOFFIGE HONDEDROLLEN

75.We horen het blaffen niet meer; misschien was het verbeel-ding. Een tijd later wordt de stof-mist minder en verlaten weonze schuilplaats. Had die dichte mist te maken met het ge-blaf, zoals de donder met de bliksem, vragen we ons af.Wanneer we verder lopen merken we dat we inderdaad vande weg af zijn geraakt. Het terrein is hier meer geaccidenteerd.De wind heeft op sommige plekken het stof weggeblazen.Er groeit een gelig mos dat stug is en aanvoelt als staalwol.Als ik de baby onder mijn arm neem en buk om te voelen ofhet misschien vochtig is, merk ik dat het vlijmscherp is. Hetsnijdt diep in mijn vingers en trekt strepen die onmiddellijkvol bloed staan.Jij hebt nog niets in de gaten en zegt hoopvol gestemd:`Als er mos groeit, moet er in de buurt water zijn, of niet?'Ik kom overeind, de baby hangt zwaar in mijn arm.`Het is geen mos, maar prikkeldraad, gespannen in een oorlogtussen wezens veel kleiner dan wij.'`Of veel groter,' zeg je en je wijst op de grond een paar metervóór ons.`Wat?' vraag ik terwijl ik het kind dat nog steeds slaapt enzwaar ademt, over mijn schouder leg om mijn arm rust tegeven.

145

`Kijk,' zeg je geschrokken en angstig, `daar vóór ons, dieafdruk!'Maar dat zijn tenen, de tenen van een enorm beest. Maar danis de ondiepe kuil waarin we ons bevinden, de voetafdruk vanhetzelfde beest. En dan zijn de hunnebedachtige besto ftesteenformaties die we her en der verspreid in het landschapom ons heen zien, geen grote keien uit een lang vervlogentijd, maar dan zijn het de honderden stoffige drollen van dereusachtige hond wiens geblaf ons deed verstijven en onderwiens drollen we net geschuild hebben. Daarom stonk het zomuf.`Ik ben bang,' zeg jij, `wat moeten we nu? En de baby?'`Die slaapt,' zeg ik maar, `en laten we niet bang zijn, nietbanger dan anders. Die afdruk is misschien al oud en diehunnebedden liggen hier al eeuwen.'`Geloof je dan dat het hunnebedden zijn?'`wat anders ?'Als ik haar mijn gedachten verraad, wordt ze helemaal dood-nerveus en dat kunnen we ons nu niet permitteren. Als wehier weg zijn, zal ik het wel vertellen.`Laten we nu eens rustig nadenken,' zeg ik in plaats van wat ikdenk, `als deze kuil werkelijk de afdruk is van een poot, danmoeten er toch minstens nog drie van deze kuilen in de buurtzijn en die zijn nergens te zien. Kijk maar.'Ik stap uit de kuil en wijs om ons heen.`Helemaal niets te zien.'Jij komt naast me staan, hangerig tegen me aan. Je moet dood-moe zijn.`Ik ga nooit meer schuilen onder die akelige dingen.'`Hoeft ook niet. Laten we maar verder gaan. Het is wathelderder, misschien zijn we wel gauw weg uit deze woestijn.Er is hier al haast geen stof meer.'`Dat mos doet zo'n pijn aan mijn voeten. Mijn zolen zijndoor.'Waarom trekt ze ook van die dunne schoentjes aan?`Laten we lappen om onze voeten binden, dat heb ik op de

146

film wel eens gezien.'Wat voor lappen?' vraag ik skeptisch, maar je bent in diedingen onoverwinnelijk.Nou die man op die film trok zijn hemd uit en scheurde hetin lappen.' Ik moet lachen ondanks alles.`Ja en meteen na de opname ging ie naar zijn vi lla in eensnelle sportwagen en dronk martini on the rocks.'`Hé wat doe je cynisch. Ik weet anders ook niet wat wemoeten.'`Laat maar, pak het kind even.' Je pakt de baby van me aan.Ik doe mijn hemd uit en begin het in repen te scheuren, pre-cies volgens jouw draaiboek.`Krijg je het niet koud?' vraag je terwijl je naast me komtstaan en mijn rug voelt. Je hand is koel en klam.Als ik mijn hemd in smalle repen gescheurd heb en ze om jevoeten wil binden, zitten we met de baby. Die kunnen wemoeilijk op het vlijmscherpe mos leggen. Even weten weniet wat te doen. Dan zeg jij, praktisch als je bent:`Als jij nu op je hurken gaat zitten, dan kan ik het kind op jedijen leggen en kun je toch mijn voeten omwinden.Als ik klaar ben met het omzwachtelen van je voeten, zijnmijn handen helemaal open van het harde mos waar ik telkenslangs schuurde. Maar jij kunt nu weer lopen.`Mijn schoenen houden het nog wel even,' zeg ik als je vraagtof ik er geen lappen omheen moet.Maar als we verder gaan, voel ik al gauw dat de fijne staalwoldoor mijn zolen dringt en me het lopen steeds moeilijker zalmaken.

EEN RADARSPIEGEL OP DE OPERATIETAFEL

76.In de wand van het tweede type fragmentatiebom—door deVietnamesen `guave' genoemd—zitten per bom ongeveer260 stalen kogeltjes van 5 millimeter diameter, iets kleiner dus

147

dan bij het eerste type. De moederbom, of container bevatplus minus 640 bommen, dat zijn per bombardement dusongeveer 200.000 stalen kogeltjes.Als de bom ontploft, vliegen de stalen kogeltjes met grotesnelheid in alle richtingen rond. Het gewicht per bom be-draagt 4 ons, waarvan so gram cyclotol A.3. Formeel gerede-neerd zouden deze bommen zeer geschikt zijn om vijandelijkeradarspiegels te deformeren. Maar dit type maakt elke ver-wijdering door een chirurgische ingreep onmogelijk. En zelfsin Vietnam houden de dokters zich niet bezig met het opgrote schaal opereren van radarspiegels. Dit type bom werdvoor het eerst gebruikt op de stad Mac Chau op i8 april 1966,een stad met vrijwel geen radarspiegels, maar wel de nodigescholen, ziekenhuizen en een leprozerie.

Op de leprozerie van Quinb Lap werden in twee jaar tijd 39bombardementen uitgevoerd door Amerikaanse en Zuidvietnamese

jachtbommenwerpers. Het militaire nut van dergelijke bombarde-menten valt moeilijk aan te tonen, men moet derhalve aannemen datze enkel plaats vinden vanuit psycho-sociale motieven. Prat immerskan het militaire nut z ji'n van 39 bombardementen op eenmelaatsendorp met circa 2. 0 0 o patiënten? Er is maar éénverklaring voor : men wil met dergelijke bombardementen demelaatsen op de vlucht drijven, met als r eker psychologisch gevolgdat overal waar deze melaatse vluchtelingen zich vertonen, er eenenorme paniek ontstaat onder de bevolking. De angst voorbesmetting wordt dan een groter angstspook dan de oorlog zelf.Zodat de bevolking waarschijnlijk uit angst en omwille van hetzelf behoud snel ^li'n kommunistische ideeën zal laten varen. Hetpraktische hemd is immers nader dan de theoretische rok, ofwel:de biologie wint het altijd van de ideologie. Ook al staat weten-schappelj/k vast dat men van melaatsheid makkelijker kan genezendan van oorlog.

148

EEN MODDERBAD

77.Af en toe kijk ik naast me, naar jou. Zwijgend loop je doorhet harde mos, recht voor je uit kijkend. De lappen om jevoeten zijn bruin van het vele bloeden. Hoelang lopen we al?De baby in mijn armen is loodzwaar en we zijn al te moe omerop te letten of ze nog ademt. Trouwens wat is haar adem,wat de mijne, welke die van jou? Het mos wordt steeds hogeren ondoordringbaarder. We stappen er niet meer overheen,we banen ons een weg door de harde stalen wol. Onze klerenscheuren. Ik moet het kind steeds hoger tillen.`Het gaat niet meer,' hoor ik je zeggen. Doorzetten denk ik,dit moet het einde zijn.`Luister eens,' zeg je plotseling. We staan stil in het bijnamanshoge mos.`Ik hoor niets.''Stil! Ik hoorde geluiden, ver weg. Kinderen geloof ik.'`Hoe kan dat nou?'Jij hebt ineens weer moed, nu althans voor jou die afschuwe-lijke stilte van uren verbroken is, ik hoor niets.Bijna roekeloos worstel je je door de stalen takken die inonze kleren klitten. Een stukje verder blijf je staan.`Nu kunnen we niet verder, maar hoor je het ook?'Het mos is hier uitgegroeid tot een manshoge prikkeldraad-versperring, waarin geen doorgang is. Het is zo ondoor-dringbaar dat we ook niet kunnen zien wat zich erachter be-vindt, maar je had gelijk. We horen een zwak geluid in deverte, alsof een hele school kinderen in een zwembad is of ineen speeltuin. Langgerekte hoge uitroepen soms, geroezemoes,gepiep van schommels, gespat van water. Maar het kan ver-beelding zijn. Misschien is het de wind in het prikkeldraad.We lopen zo goed en zo kwaad als het kan langs de ver-sperring. Jij hebt weer alle moed van de wereld.`Geef mij de baby maar!' zeg je opgewekt. Het geluid wordtduidelijker.

149

`Kijk!' schreeuw je ineens uitgelaten. Vlak bij ons loopt eenondiepe geul onder de versperring door. We knielen er alle-twee naast. De baby is wakker geworden van jouw uitroepen kruipt van je arm in de geul en is meteen smerig. Je lachtnerveus :`Kijk eens, ze wordt helemaal vies, het is modder!' En jebegint het met grote happen te eten, je gezicht in de geul, jezuigt er het water uit en spuugt de zanderige rest uit.Je gezicht vol slijk en modder kijk je me aan.Ik gruw er even van, maar je dwingt me met je hand in mijnnek, ook van de smurrie te proeven. Het smaakt brak enbitter, maar het is vochtig.`Je moet het vocht eruit zuigen en dan de rest uitspuwen,'zeg je.`Dat zie ik, maar hoe doe je dat?'`Gewoon, het gaat vanzelf.'Je komt overeind en begint de bebloede lappen van je voetente draaien. Even later stap je rond in de ondiepe modder-kreek. De koude vochtige dras doet je zichtbaar goed.Ik bekijk de omgeving wat beter, voel dat het staalmos hierlangs de geul niet meer hard is, maar gewoon plantaardig.Er kruipen miniskuul kleine insekten doorheen, die de vormhebben van starfighters en zilvergrijs zijn. De meeste zittenonbeweeglijk, maar soms is er een die razendsnel als eenecht jachtvliegtuig over het mos scheert.Jij huppelt nog steeds zingend in de modder van de kreek.Je lichaam en je gescheurde kleren besmeurd met slijk.`Kom nou ook,' roep je lachend, `die modder is heerlijk zachtaan je voeten.' Dan laat je je lachend languit voorover vallenin de kreek. Het kind? denk ik ineens. Net nog kroop hetkirrend in de modder en nu zie ik het niet meer. Maar danzie ik jou in de modder onder de versperring door kruipen.Je gaat natuurlijk het kind achterna, dat kan niet anders.Een van de driehoekige insekten komt op mijn arm zitten.Als ik blaas, stijgt ie met grote snelheid op, het zijn ver-domme net vliegtuigen.

ISO

Achter het prikkeldraad hoor ik je roepen:`Kom je ook?'`Ja, maar waar is de baby?'Hier.

Ik laat me met mijn ogen dicht voorover in de geul vallenen schuif naar de versperring. Door me in de modder tebegraven, slaag ik erin onder de versperring door te komen.Je had gelijk. De modder is heerlijk koel en masseert mijnstijve armen en benen, maar het stinkt afschuwelijk. En hetduurt langer dan ik verwachtte.En ik kan geen adem meer krijgen. Mijn keel zit tot de strotvol modder. De brij wordt steeds dikker. Ik kom haast nietmeer vooruit. En hoewel ik mijn ogen niet meer open kankrijgen, zie ik de gekste dingen, of zijn dat halucinaire bij-verschijnselen van de verstikkingsdood? Pasgeboren kin-deren die groeien als wonderplanten en met hun staalhardepezige takken hun moeder geselen tot ze erbij neervalt.Moeders die hun pasgeboren kind met de navelstreng wurgenom zelf niet gedood te worden. Jonge vrouwen die in eenoogwenk slappe borsten krijgen, grijze haren, een gerimpeldebuik, een uitgezakt onderlichaam, spataderen en dan stervenzonder geluid. Een sekonde van eeuwen.

EEN GEILE GIFKIKKER (5)

78.Als ik eindelijk met veel moeite de modder uit mijn ogen hebgewreven, hoor ik achter me:`Zonder begrafenispolis kan ik u echt niet doorlaten.'Ik kijk om. Op een grote g libberige steen midden in de mod-derpoel waar ik net uit ben opgedoken, zit de gifkikker, zijngroene slijmbenen uit elkaar, de rimpelige grijsgroene kopweggezakt tussen de ronde schouders, zijn priestertoog op-geschort, daaronder een streepjesbroek en om zijn schouderseen gabardine regenjas, alle maatschappelijke ondeugden

ISI

stralend uit zijn lepe oogjes.`Uw begrafenispolis graag ?'`Man ik weet niet wat je bedoelt !'Nu moet ik oppassen dat ik niet kwaad word, want hij ishandig genoeg om daarvan te profiteren. Zolang ie niet vanzijn steen komt, heb ik hem in mijn macht.Dan begint ie bedachtzaam te praten, langzaam, half verstaan-baar, terwijl er groenig sap uit zijn mondhoeken op de regenjasdrupt. `Het sleuteltje. Bij onze eerste ontmoeting sloeg u mijmet een sleutel, de tweede keer had u bloemen in de vaas, toenik de derde keer naar de sleutel vroeg, had u hem niet. En devierde keer had u weer bloemen in de vaas en geen sleutel.'Hij begint zich langzaam op te winden:`En toen ik u ernaar vroeg, dreigde u me een kiezelsteen naarhet hoofd te gooien.'`Man je raaskalt. Over wat voor sleutel heb je het eigenlijk?'Er is hem blijkbaar wel wat aan gelegen, want hij windt zichsteeds meer op. In zijn hals parelen druppeltjes zweet. Hetsap stroomt uit zijn mondhoeken. Zijn ogen beginnen tetranen.'Dè sleutel,' stottert ie terwijl ie met zijn zwemvliezen in zijnkruis slaat en zijn knieën rukkerig optrekt.`Ah nu snap ik het,' zeg ik spottend, `je wilt mijn sleutel,omdat de jouwe niet meer past of verbogen is of kwijt, hebik het goed? Ja dat kan ik me voorstellen. Ik voel met jemee. En je dacht: hij heeft hem toch niet meer nodig. Maarwaarom steeds die nare vermommingen man ? Had het meteengezegd. Zo preuts zijn we niet. Wij allen zijn slechts geilegifkikkers in een modderpoel, jij net zo goed als ik. Daarhoeven we nu geen geheim meer van te maken. Maar de enekikker is de andere niet. Heb je wel eens een kikker gezien inAlblasserdam op een warme zomerdag ? Da's wat anders alszo'n klein rot kikkertje in de afvoer van de wasmachine. Hetis dat Jeroen Bosch nooit in Alblasserdam kwam, anders had-den we er een kostbaar drieluik aan overgehouden. Maar ikverveel u.'

I52

Hij is nu op zijn knieën gaan zitten op de gladde steen enmaakt zijn gulp los. Zijn tong trilt op zijn onder lip als bij eenDuitse herder die in een droom het wirtschaftswunder heeftaanschouwd. Dan begint ie zijn broek af te stropen. Ik zieeen groene legeronderbroek met een lap van een gulp en hetkruis laag tussen de dijen.Als ik de rits van mijn gulp naar beneden trek, graait hij meteen slijmerige hand in zijn broek en haalt er een piepkleinpieletje uit waarmee ie nog geen mus kan verkrachten. Maardan wordt ineens de geest over hem vaardig en perst ie metdraaiende ogen een enorme lichtgroene zeepbel met daarin eenkolossale lul, uit zijn voorhoofd. Plaatje één. De zeepbel groeiten groeit. Plaatje twee. De dikke lul zwelt mee. Plaatje drie.Terug naar de gulp waar nog steeds driftig in gegraaid wordt.Plaatje vier. En ondanks de schijn die wij allen tegen hebbenen ook hij, komt ie even later klaar, terwijl de zeepbel uit el-kaar spat, plaatje vijf, en er van de enorme pik in de zeepbelalleen maar een vuurrode garnaal tussen zijn benen over isen een klein sliertje slijm op de groene stof van de onder-broek. Maar op zijn lippen staat een dikke laag schuim. Hijwankelt op zijn benen. Nu moet ik mijn kans waarnemen.Ik haal de kiezelsteen uit mijn holle achterhoofd en gooi.Hij glijdt achterover en verdwijnt in de modder zonder zelfsluchtbellen na te laten. De broek met de streepjes ligt vorme-loos op de steen. Eindelijk voorgoed bevrijd van de kiezel-steen in mijn kop en de kwelgeest in mijn broek, duik ik inde modder, zwem moeiteloos naar de steen, en haal uit dezak van mijn broek het sleuteltje. Dat kan ik nog nodighebben, denk ik, als ik weer kopje onder ga.

OOK VOOR U HAD FOKKER EEN BAAN

79.Als ik moeizaam en met een zware kop uit de modder over-eind kom, sta jij met het kind in de arm naar me te zwaaien.

153

Je ziet er afschuwelijk uit, de modder klont in je haar en in jekleren, maar ik hou van je. Het modderbad heeft me goedge-daan. Ik lach weer. Jij lacht. We leven. De baby op je armkraait. Ik kijk om me heen. Hier achter de staaldraadversper-ring is het landschap totaal anders als ervoor. Zover als we zienkunnen één groot moddermoeras, waarin overal mensenkroelen en zo te zien uitgelaten elkaar vol modder gooien.Uit het slijk steken roestige skeletten van vliegtuigen, waarinen waaromheen modderige kinderen spelen. Op sommigeplaatsen staan grote plassen water waar de kleinsten in ronddabberen. Ik zie geen mannen, enkel vrouwen en kinderen,allemaal naakt, maar onzichtbaar naakt door de modder dieop hun lichaam plakt en koekt. Af en toe veegt een vrouwmet sprietig gras dat hier en daar tussen de modder groeit,een borst schoon om een van de kleintjes te voeden.`Fijn he?' roep je terwijl je doorloopt, `kom eens hier?' en jewijst naar een verweerd houten bord, vastgespijkerd tegeneen roestige paal. Ik kom dichterbij. Er staan half leesbareletters op het bord en de vage omtrekken van een vliegtuig.`Wat staat erop?' zeg je opgewekt.Ik lees eerst voor mezelf de letters die ik maar met moeite kanontcijferen, maar als ik één zin begrepen heb, herinner ik mede rest als iets van heel lang geleden.`Ook voor u heeft Fokker een baan. Zoekt u een funktie als :frezer, draaier, gereedschapsmaker, s lijper, plaatwerker,magazijnbediende? Of ambieert u een funktie als technisch-administratief medewerk(st)er? Dan heeft Fokker plaats vooru. Wij hebben sterke behoefte aan energieke jongelui dietechnisch of administratief zijn geschoold om de vele ordersvan Portugal te kunnen plaatsen. Help ons met uw diplomaonze Friendships te bouwen, zodat Portugal in de gelegen-heid wordt gesteld in zijn koloniën de zwarte opstande lingenuit te moorden. Ook voor u heeft Fokker een moordbaan.'`wat staat er nu?' vraag je nog eens.`Oh niets bijzonders. Iets heel antieks. Het is grotendeelsonleesbaar.'

154

`Maar wat dan?' blijf je aandringen.`Het is hier een vliegveld geweest of zo. Kijk maar naar diewrakstukken.'`Zou je denken?'`Laatst zei een kennis me er al iets van.'`Welke kennis?' vraag je ineens achterdochtig.`Ach ken je niet. Zullen we eens gaan kijken?'Vlak bij ons steekt het roestige staartstuk van een Boeing alseen reuze haaievin boven de modder uit. We gaan eropaf.`Zouden er mensen zijn?' zeg je nieuwsgierig.Natuurlijk,' daarachter hebben we toch ook mensen gezien.`Ja maar die zeiden niks tegen ons, net of ze ons niet zagen.'`We zullen wel zien.'

Papa! Papa, ik heb r o naar gedroomd. Ik droomde dat ik nog eenbaby was en we liepen mama en jij en ik door de woestijn. Er wasallemaal stof en we moesten schuilen voor het stof en toen kwam ereen hele grote hond en gelukkig konden we onder het prikkeldraaddoorkruipen en toen kon die hond niks doen papa gelukkig, maarhet was zo raar. Jij gooide met stenen naar kikkers, maar er warengeen kikkers en we hadden heel erge dorst en het was oorlog geloofik, want ik had wel vriendjes maar die waren allemaal ongelukkigzoals in Vietnam wat jij vertelde met die napalm, gisteren. Maarik was nog een baby en die mevrouw was niet mama geloof ik. Entoen werd ik wakker, maar nu ben jij er gelukkig.

80.

De stoelen in de staart van het vliegtuigwrak zijn nog punt-gaaf. Er zit een hele groep vietnamese kinderen, onbeweeglijkmet de riemen vast. De meesten zijn ernstig mismaakt, mis-sen een arm of been, of hebben afschuwelijke littekens ophun naakte rug. Sommige jongetjes hebben geen ballen,maar rode littekens naast hun pieletje.`Stumpers,' zeg je spontaan en je neemt de baby vaster in jearmen. Ik zie dat het gangetje langzaam afloopt. Voorin ver-dwijnen de stoelen in de modder en is een stuk van het dak

155

weggeslagen waar fel licht door naar binnen valt. Daar iseen stewardess bezig, met kranten en sandwiches. Ik zie dekinderen bij ons in de buurt vlijtig bezig Neerlands grootstekrant te lezen. Sommigen met strakke lippen als grote men-sen, anderen doen maar alsof, een enkele houdt de krantondersteboven. De stewardess heeft ons nu opgemerkt enkomt op ons af. Het is het meisje van de martinifles. Dezelfdeblonde krullen, dezelfde spottende lach als haar nichtje. Hetverhaal klopt dus, alleen is de plaats van handeling een beetjeonduidelijk. Jij merkt niets van mijn verwarring en beginteen gesprek met de stewardess waarin je haar probeert uit teleggen wat niet uit te leggen valt.Een van de jongetjes heeft genoeg van de krant en heeft ertwee grote proppen van gemaakt, die hij razendsnel kauwttot twee natte ballen die hij vervolgens tussen zijn benendoet op de plaats waar de vijand zijn prille kloten heeft af-geschoten of gesneden... weet ik veel van oorlog, ik ben hierverdwaald.De stewardess staat er vertederd naar te kijken.`Dat doet ie nu altijd,' zegt ze trots, `sommigen van hen zijnvaak erg inventief ondanks hun handicaps.'Maar dan gooit het jongetje dat blijkbaar geïrriteerd raaktdat er over hem gepraat wordt, de twee natte proppen inhaar gezicht, terwijl ie met een hoog stemmetje gilt: `Lekkerekut !'`Foei Li, dat mag je nooit meer doen,' zegt ze terwijl ze deproppen opraapt. En dan alsof er niets gebeurd is, tegen jou :`Ik zal u en het kind even uw plaats wijzen. Er is nog juist eenplaatsje voorin. U boft, daar heeft u als u op een pak krantengaat zitten, een erg mooi uitzicht.Jij loopt met de baby op je arm met haar mee door hetgangetje naar voren waar inderdaad nog een stoel vrij isonder het gapende gat in het dak.`Als het regent, kunnen we wel een zeildoek over het gatspannen,' hoor ik de stewardess zeggen, `maar het regentnooit.'

156

Ik zie haar jouw veiligheidsgordel vastmaken en je een Tele-graaf geven. Dan krijg je een sandwich, maar als je de babyer een hap van geeft, begint ze onmiddellijk te braken op jeschoot.`Geeft niet,' zegt de stewardess en veegt je schoot schoon meteen dot poetskatoen.Ik kijk door het raampje waaraan de jongen zit die de prop-pen gooide. Hij zit nu rustig naar buiten te kijken. Tot aande horizon één grote moddervlakte en overal mensen dierondom wrakstukken van vliegtuigen spelen. Een meter ofhonderd van ons vandaan staat het stalen geraamte van wateens een hangar moet zijn geweest. Naakte kinderen klimmenrazend snel in de stalen ribben van het geraamte en laten zichdan naar beneden glijden. Aan de horizon hangt een groenigegloed.De stewardess is achter me komen staan:`We zijn niet gewend dat de vrouwen door hun man gebrachtworden. De meesten komen alleen. Er is zelden een manlevend door de grote hondevlakte gekomen.'`Hoezo? Ik begrijp u niet.'`Maar weet u er dan echt niets van? De grote hond ver-scheurt elke man die hij tegenkomt. Vrouwen en kinderenlaat ie ongemoeid, omdat degenen die met hun bommen zijnland verwoestten, altijd mannen waren. Dat moet u tochweten.'Wat moet ik zeggen? Dat het allemaal ver van mijn bed was?Dat het me niets meer deed?`Maar heeft de agent op het kruispunt u dan laten passeren?'la!' Ik probeer me hem te herinneren. Hij was te jong geloofik.`Maar de giftige moeraskikker dan?'`Die heb ik omgekocht.'Ze staat me verbaasd aan te staren. Ik snapte haar niet, nusnapt zij mij niet.`Maar wat doet u dan hier? U kunt hier niet blijven. We heb-ben al die jaren zonder een man... begrijpt u?'

IS7

Wat deed u dan een tijdje geleden in het Sportpaleis?'Ze bloost:`Hoe weet u dat? Was u er ook? Ik weet niet hoe ik daarkwam. Een droom denk ik. En ik ben de fles amper uitge-weest.'Ze lacht verontschuldigend naar me.`U moet de groeten van uw nichtje hebben.'Ineens straalt haar gezicht:`Kent u haar? Hoe is het met haar?'`Dat weet ik niet. Het laatst zag ik haar op de schouders vanMuhammed Ali. Misschien komt ze nog hiernaartoe.'`Dat is te hopen,' zegt ze zacht. En dan na een korte stilte ver-andert ze ineens van onderwerp :`Maar u moet hier weg, als de andere vrouwen u ontdekken,bent u echt niet veilig.' Ze is werkelijk ongerust.Waarom?' spot ik, `ik had eigenlijk willen sol liciteren bijFokker.'`Dat mag u nooit meer zeggen,' reageert ze ineens heel treurig,`dat is nu net waarvoor we hier b lijven. We moeten ervoorzorgen dat de mannen nooit meer vliegtuigen bouwen. Ennu zegt u dit.'`Sorry, ik maakte maar een geintje.'Ze begint plotseling geluidloos te huilen. En ik bedenk ineenswat haar nichtje me vertelde en wat ik zag voordat ze hetbedekte met haar stewardessenmutsje.

EEN BIJENKORF VOL NAALDEN

8i.Bij het derde type fragmentatiebom—door Amerikaanse sol-daten in Vietnam `Bijenkorf' genoemd—zijn de stalen kogel-tjes vervangen door naalden van ongeveer 5 millimeter lengte.Aan het uiteinde van de naalden zitten stabilisatievinnetjes.De militaire kode voor deze bom is XM 546 en het is vooraldit type dat de woede heeft opgewekt van de grote hond der

Iss

wrake die over het ontbladerde land dwaalt en ordeloos zijngrote drollen daarop deponeert.De verbetering van dit derde type, voor het eerst gebruikt injuli 1967, in vergelijking met de eerste twee is, dat de aktie-radius van de naalden dubbel zo groot is als die van de kogel-tjes. De naalden hebben bovendien een grotere snelheid, zul-len dus ook met grotere kracht het menselijk lichaam binnen-dringen. De wonden zullen vrijwel onzichtbaar zijn, dechirurgische behandeling uitgesloten.Het voordeel van dit type bom vergeleken met bij voorbeeldde napalmbom, is dat foto's van de slachtoffers er veel vredi-ger uitzien en derhalve voor de wereldpers het misverstanddat de Amerikanen noodgedwongen in Vietnam opereren,gemakkelijker in stand houden. Bovendien staat statistischvast dat beelden van slachtoffers van fragmentatiebommenop het teeveejournaal, de kijkdichtheid van Peyton Place na-dien minder nadelig beïnvloeden dan beelden van napalm-slachtoffers. De oorlog kan dus pas worden beëindigd, alser geen afleveringen van Peyton Place meer zijn.Immers ook de handel in mensenvlees is onderworpen aande wetten van de geleide ekonomie.

DE AFSCHUWELIJKE SPIN

82.Onhandig probeer ik de huilende vrouw naast me te troosten.Over mijn schouder kijk ik naar jou, maar je bent al met jehoofd boven de Telegraaf in slaap gevallen. De baby rust opje schouder en slaapt ook.`Rustig nu maar,' probeer ik, `in het Sportpaleis was je zoflink, waarom nu niet?'Ze houdt op met snikken en kijkt me aan. Godverdommewat is ze nu mooi. Waarom heeft de vijand met zijn naaldenelke man de toegang tot haar ontzegd? En waarom kunnenwe wel leed aanrichten en het zelden ongedaan maken?

159

Ze ziet me denken.Vat is er?'`Oh niets. Je hebt me nog niets verteld van deze kinderen.Je nichtje had het er al over.'Ineens wordt ze weer zichzelf en drukdoenerig vertelt ze:`Het zijn Vietnamese weesjes. Overlevenden van de Nikson-oorlog. Daarom was ik ook bij die boksmatch denk ik. Iktrek al jaren met ze op. Het is erg dankbaar werk hoor, ookal lijkt het voor een buitenstaander erg vervelend. Al diekinderen een plezierige vakantie bezorgen en het idee datze vliegen, enkel om hun al die narigheid te doen vergeten,dat is erg dankbaar werk. En je vergeet zelf ook een boel.Het is erg fijn. Behalve als ze gedroomd hebben van deoorlog, dan zijn ze vaak agressief. Maar ze hebben ook welvreselijk veel meegemaakt de schapen. Soms droomt er eenin zijn slaap dat ie bij voorbeeld zijn benen nog heeft, danwil ie gaan lopen, dat is afschuwelijk hoor. Maar gelukkigwordt er veel voor ze gedaan?'`dat dan?' vraag ik skeptisch.`Nou van alles,' zegt ze, maar ze noemt niets. Dan ineensopgewekt: `Ja we hebben er eentje die heeft alles nog be-halve zijn piemeltje dan.'Ze bloost ineens en kijkt naar mijn broek die in flarden ommijn benen hangt. Ik weet niet veel beters te doen dan doorhet raam naar buiten kijken. Op de moddervlakte is nu nie-mand meer te zien, het begint donker te worden. De groenegloed aan de horizon is nu duidelijker zichtbaar dan net.De stewardess ziet me ernaar kijken.`U moet nu echt gaan,' zegt ze zacht, `de grasgroene prairieis niet zo ver.'`De wat?' vraag ik verbaasd.`De groene prairie met de drie ballen,' zegt ze kryptisch,`die gloed aan de horizon, die ziet u toch. U keek ernaar.'`Wat moet ik op die prairie?'`Dat weet ik ook niet. Ik weet alleen dat achter deze vlaktede groene prairie begint en dat ze elke vrouw die erheen wil,

16o

tegenhouden. Maar u bent een man.'Ze bloost weer. En dat doet ze zo verdomd echt en onver-valst dat ik de neiging haar in mijn armen te nemen, nietlanger onderdrukken kan. Het is net of jij door te slapen ookde herinnering aan jou hebt weggevaagd en aan de baby.Ik probeer haar te kussen, maar ze weert me af:

`Laat me nu. Het is erg lief van je, maar je weet dat het nietkan. Ga nu weg. Probeer te vergeten. Alles. De vergetelheiddoet minder pijn dan de herinnering.'Dan gaat ze door de deur van het vliegtuig het trapje afnaar buiten. Ik moet haar wel volgen.`U moet die kant uit,' zegt ze als ik bij haar ben en ze wijstnaar de groene gloed, `maar neemt u alstublieft mijn kleren,dan kunt u tenminste vei lig door de vlakte komen, als zeniet weten dat u een man bent. Ik zal wel zorgen dat uwvrouw en kind het naar hun zin hebben.'Ineens drukt ze zich tegen me aan. Ik voel haar borsten onderhet Panam-uniformjasje en haar lippen op mijn mond.Dan maakt ze zich van me los.`Sorry dat ik me laat gaan.'Zonder enige gêne begint ze zich uit te kleden, ondertussenaan één stuk door pratend:`...0 weet van mijn nichtje wel wat er gebeurd is. We warenalletwee hiernaartoe gekomen om te... maar tijdens een na-palmaanval... in het ziekenhuis konden ze niet veel meerdoen... je went eraan hoor... maar zij heeft meer te verwerkengehad... eigenlijk... of niet?...'Ze geeft mij haar uniformjasje en haar rok. In het Sportpaleiszag ik haar op een afstand, maar nu van heel dichtbij. Zeheeft mooie borsten, maar tussen haar benen alleen een vuur-rood litteken. Geen schaamhaar, enkel de gruwelijke sporenvan de hechtingen als een afschuwelijke spin.Terwijl ik mijn handen tussen haar benen steek, en haar vol-komen nodeloos streel, bedenk ik bitter dat de mens hetenige roofdier is dat het gemunt heeft op de eigen soort.

IÓI

TE GOEDER TROUW EN UIT ONWETENDHEID

83.Bogota, donderdag. A.F.P. In de stad Villavicencio in Co-lombia heeft een jury acht mannen vrijgesproken die beschul-digd waren van moord op zestien Indianen van de Cuiba-stam. Voor vier anderen die bij verstek terecht stonden, zijnverzachtende omstandigheden in aanmerking genomen.De acht mannen gaven ronduit toe, dat ze de zestien Indianenhadden vermoord. Maar ze zeiden niet te weten dat het ver-keerd was, en ze verklaarden de Indianen te behandelen ente beschouwen als `ongedierte'. De jury kwam tot de kon-klusie dat de acht `te goeder trouw en uit onwetendheid'hadden gehandeld. In Colombia is overigens grote veront-waardiging ontstaan over de uitspraak.

NEW YORK, donderdag. A.N.P. In de Verenigde Statenheeft de publieke opinie enkele honderdduizenden landgenotenvrijgesproken van wie bekend was dat ze ettellke honderdduizendenleden van het Vietnamese volk hadden vermoord. Voor de tien-duizenden landgenoten die bij deze moordpartij eveneens om het levenkwamen, werden geen verzachtende omstandigheden in aanmerkinggenomen. De honderdduizenden—voor het merendeel jonge mannen—waren over het algemeen trots op hun daden. En ze zeiden niet teweten wat voor kwaads erin schuil ging. Ze verklaarden daarentegenhun slachtoffers te beschouwen als `kommunisten'. De publieke opiniekwam tot de konklusie, dat de honderdduizenden uit goede trouwen vaderlandsliefde hadden gehandeld. In de Verenigde Staten isvrijwel geen verontwaardiging ontstaan over de uitspraak.

ZET HEM OP MAMA!

84.`Je moet nu opschieten,' zegt ze zacht terwijl ze mijn handtussen haar benen weghaalt, `kleed je nu uit en trek mijn uni-

162

form aan, anders kom je echt niet ongeschonden door devlakte.'Ik kleed me uit en doe het jasje en de rok van de stewardessaan.Zij haalt uit de modder onder het vliegtuigwrak twee roestigeAmerikaanse helmen.`Stop die in het jasje,' zegt ze.Waarom?'`Mijn nichtje heeft ze gebruikt voordat ze haar protese kreeg.En misschien kom je haar nog eens tegen.'Ik stop de twee helmen in het jasje en zij knoopt het dicht.Ze doet het zo teder en wat ze zegt en doet is zo in strijdmet haar image van stewardess bij een grote kloten-lucht-vaartmaatschappij, dat ik om de een of andere reden gehoor-zaam.Ik zoen vluchtig haar mooie borsten en begin te lopen.Ik weet dat ze me nakijkt maar ik zie niet om.Ik moet even wennen aan de stalen helmen in mijn jasje enaan het trekken van het rokje om mijn dijen en kont, maarna enige tijd weet je niet meer beter.Ik loop langs het karkas van de hangar waar net nog diekinderen in klommen, maar nu zie ik er niemand. Waar zijnze ? Laten ze me met rust omdat ik er uit zie als een vrouw ?In de modder hebben de kinderen hier en daar hun lucht-kastelen gebouwd, maar er zijn geen tinnen soldaatjes omhun bouwsels te verdedigen. Een eind verder steekt weereen vliegtuigwrak boven de modder uit. Als ik er langs kom,hoor ik binnen kinderstemmen de Negende van Beethovenzingen maar op de verkeerde snelheid. Zijn het ook oorlogs-weesjes onderweg naar een droom?Ik moet de verleiding er binnen te komen, weerstaan. Ik zitimmers al gevangen in het web van een andere spin. En dehorizon is groen en wenkt. Nooit eerder geloofde ik in zulkeonzin en nu loop ik er lijnrecht opaf, de luchtkastelen metvoeten tredend.Over de horizon schuift een enorme rode koepel langzaam

163

van links naar rechts, een zon die niet onder wil gaan.Als ik een tijd gelopen heb hoor ik stemmen, gegil. Ver-borgen achter een luguber zwartgeblakerd kadaver van eenboeing, ligt een stinkende modderpoel, waarin vrouwen vanelke leeftijd met elkaar door het slijk rollen, afschuwelijk omnaar te kijken, maar blijkbaar werkzaam, want de kreten enhet gesteun duiden op een massaal en volledig orgasme.Langs de rand van de poel staan kinderen in slobberige vun-zige onderbroeken met plastic vlaggetjes te zwaaien enschreeuwen om het hardst:`Zet 'm op mama!'Als de vrouwen me zien, roepen ze hees en hebberig:`Kom erbij liefje!'Maar ik loop snel door. Ze mogen niet merken dat de stewar-dess een man is.

DOORNROOSJE IS HELAAS KLAARWAKKER

85.De groene gloed is nu zo dichtbij dat de modder de kleurvan mos begint te krijgen. Het moet al uren geleden zijndat ik het modderbad met al die vrouwen zag. Daarna waser geen teken van leven. De horizon komt steeds dichterbij,een lange bruine streep. Eerst denk ik aan een lange muur,maar het blijkt een donkerbruine wal waar ik net niet over-heen kan kijken. Pas als ik de helmen uit mijn jasje haal enerop ga staan, kan ik met moeite me optrekken en op de walklauteren. Die is een meter of vijftig breed.Ik loop naar de andere kant en zie ver beneden me vanaf eensteile afgrond een kale groene vlakte waar overal onduide-lijk zichtbaar groepjes mensen samenscholen, maar op dezeafstand is niet te zien wat voor mensen. De groene prairiewaarover de stewardess het had. Terwijl ik nog sta te kijken,duiken er ineens achter me kleine halfwas soldaatjes op inPruisische uniformen uit Bismarck's tijd, de koper beslagen

164

helmpjes dwaas op hun rood aangelopen koppetjes, bredemunitiegordels strak over hun bierbuikjes gespannen.Ze zijn de helft zo klein als ik. En komen–een man of twintig–met potsierlijk gerichte bajonetten om me heen staan.`Ausweiss bitte !' roept het ventje dat het meeste koper opzijn helm heeft.Ik moet lachen ondanks mijn vermoeidheid.`Maak het nou een beetje jongens. Gaan jullie Doornroosjemaar wekken, daar doe je beter aan!'Nu worden ze ineens fel. Ze springen op, naast en tegenelkaar tot ze een prachtige pyramide vormen en roepen dangezamenlijk :`Ausweiss bitte !'Het is een prachtig cirkusnummer. Ik heb zin de ondersteaan zijn korte beentjes te trekken, maar voordat ik die zinin daden kan omzetten, zijn ze al van elkaar af gesprongenen komen nu dreigend op me af.`Héla, wat moet dat?' probeer ik nog, maar met hun bajo-netten duwen ze tussen mijn benen het stewardessenrokjeomhoog.En wanneer ze mijn pik zien die allang buiten dienst is enslap hangt als een vaatdoek, zijn ze tevreden en zegt de kope-ren baas van het spul:`In Ordnung.'Dan stoten ze me met hun bajonetten over de rand de afgrondin.Maar voordat ik te pletter kan vallen, minder ik vaart alshing ik aan een onzichtbaar valscherm en kom als een jongekat op mijn pootjes terecht. Even ben ik versuft van delanding. Dan kijk ik om me heen. De vlakte waar ik me nubevind is glad en strak groen. De bodem heeft een vilterigestruktuur en voelt koel aan. Honderden meters boven me uitrijst de wal waar ze me vanaf hebben gestoten. Aan deze kantis het een lange, kaarsrechte, naar binnen gewelfde afgrond.Ik moet op een enorme biljarttafel terecht gekomen zijn. Enik herinner me ineens dat de stewardess het had over de gras-

165

groene vlakte met de ballen. Nu snap ik het. De rode koepeldie ik als een weifelmoedige zon over de horizon zag schui-ven, was de bovenhelft van de rode bal in dit kolossale spel.Maar hoe kan dat?

Militair gezien is de wereld waarin we leven een grote vijf boek,waarvan de vijf Jden de gebieden begrenzen die het militairen ekonomisch machtsevenwicht in de wereld in stand moeten houden.De vijf hoeken van derde veelhoekli'n de punten waar ijch diemachtstijd konsentreert. De noordelijke ijde wordt begrensd doorde Sovjetunie, de noordwestelijke door de Natolanden, de zuid-westelijke door het probleemgebied van Latijns Amerika en deruidoosteljke door dat van Afrika. De noordoostelijke tenslottewordt begrensd door China en Zuidoost Azië. De drie machtenin de wereld betwisten elkaar de macht over deze vijfboek alsbiljarters die elk spelend met een eigen bal, proberen elkaar te rakenwaar ze dat kunnen en dat kan elk gedeelte van de tafel zijn.Het mikroskopisch kleine menselijke ongedierte dat zich op hetlaken bevindt, wordt door hen noch door hun kogelronde oorlogs-machines opgemerkt.

HET OFFENSIEF OVER ROOD

86.Veel tijd om na te denken over mijn nieuwe situatie krijg ikniet. Een groep mannen en vrouwen, keurig gekleed, desherryglazen nog in de hand, komt langs me hollen.Eén van hen blijft staan en roept me toe:`Komt u niet mee mevrouw' Maar hij verslikt zich als ie zietdat ik geen vrouw ben.`Verrek zeg, neem me niet kwalijk kerel. Vreemd hier neemik aan?'Hij bekijkt me van top tot teen en zegt dan aarzelend:`Schotse adel neem ik aan? Ik zou maar mee komen zeg.Dit geweld valt met geen doedelzak te bestrijden.'

i66

En als ik hem verbaasd aankijk, gaat ie door:`Er schijnt een onverwacht offensief over rood op komst tezijn. Men zegt dat we naar de Noordwestelijke band moeten.Vervelend gedoe eigenlijk. En altijd uitgerekend als we eenparty hebben. Ik zou maar mee komen zeg.'Hij loopt door. Ik snap er niets van, maar loop toch voor allezekerheid achter hem aan. Als we bijna bij de wal zijn waarde soldaatjes me zojuist vanaf hebben gestoten, valt er eenenorme schaduw over ons.`Doorlopen kerel. Rennen!' roept de man vóór me.Terwijl we ons bij de anderen voegen onder de steile wand,wordt het ineens donker en klinkt niet ver van ons een enor-me doffe dreun, waar de afgrond waar we ons bevinden, vantrilt.Dan wordt het snel weer licht en zie ik een enorme witte balzich van ons verwijderen en kleiner worden tot ie verdwenenis achter de groene horizon.Enkelen van de partygangers zijn van de dreun gevallen eneen tijdje dizzy van de klap.`Niet bewegen !' hoor ik een dwingende stem, `een van deandere kan nog komen.'`Welke andere ?' vraag ik de man die naast me staat, maarhij schijnt me niet te horen en kijkt me niet eens aan.De man van daarnet heeft mijn vraag wel gehoord en komtbij me staan.`Meneer hier kan u niet verstaan, want hij heeft bij een vorigeheviger bandstoot waar hij zich vlak onder bevond, zijngehoor en stem verloren.'`Kunt u me dan zeggen welke andere...?'`U schijnt onbekend te zijn hier,' onderbreekt ie me nogalskeptisch, `u wilt me toch niet vertellen dat er één plaats isop het hele pentagon waar de drie keus nog nooit gecaram-boleerd hebben?'Ik snap er niets van.`Pentagon?' doe ik verbaasd.Hij negeert mijn opmerking en zegt tegen een vrouw die bij

167

hem is komen staan, nippend aan een leeg glas sherry, haardécolleté vol namaakparels:`Meneer hier weet werkelijk niets meer lieije. Misschien bijeen recente carambole het geheugen verloren. Gezien zijnkleding zou ik zeggen Tibet. Even dacht ik Schotland, watdenk jij ?'De vrouw reageert aanstellerig:'Tibet? Dat is toch met al die monniken? Enig zeg? Zouje denken dat dit ook een monnik? Dan kan ie ons misschieneen kursus geven in meditatie of zo? Dat lijkt me enig zeg.We zitten te springen om meditaties en zo. Dat ga ik meteenaan de anderen vertellen.'Er is iets in haar stem... De man wendt zich lachend tot mij:`Vrouwen? Volmaakt onberekenbaar vind je niet?'`Er was mij verteld,' probeer ik schuchter, `dat op deze vlak-te geen vrouwen werden toegelaten.'Hij antwoordt spottend terwijl ie naar de rok kijkt die ikdraag:`En dat vraagt u? Uiteraard zijn er geen vrouwen onder ons,maar daarom kunnen we nog wel doen of. Ze vinden hetzelf trouwens erg leuk. Hoewel, het blijft behelpen. Maar ikmoet zeggen : onze medische staf begint er slag van te krijgen.' •Ik zwijg maar. Wat moet ik hierop zeggen? Ik zal zo snelmogelijk aan mannenkleren moeten zien te komen.En ik weet nog steeds niet wat ie bedoelde met Pentagon.

HET GAAT OOK ZONDER SPUIT

87.Terwijl ik over de groene vlakte kijk, probeer ik me hetwoord Pentagon te herinneren. Ik moet het ooit gehoordof gelezen hebben. Maar waar en wanneer? De man naastme onderbreekt mijn zwijgen:`Kale boel nietwaar? Ik zal de ober even roepen.'Hij knipt met zijn vingers en onmiddellijk staat er een man

168

naast me met een dienblad vol lege glazen.`Drink eens kerel, dat zal je goed doen,' zegt mijn metgezel,`er zit weliswaar niets in. Het is zoals bij de vrouwtjes, maarbeter nep dan niks. Dan wendt ie zich tot een oudere mandie ook een leeg glas van het blad komt pakken:`Hallo dokter. Mag ik u even voorstellen aan deze meneer?Naam kan ik u niet noemen. Waarschijnlijk heeft meneer bijeen recente bandstoot het geheugen verloren. Stel je voor,hij weet niet wat het Pentagon is.'De oudere man knoopt met zijn vingers snel het stewardessen-jasje los, zet zijn glas als een stetoskoop op mijn borst.`Ik hoor het al, het oude liedje. De Grote Hondevlakte.Modderveld. Weer dat verhaal van de Gruwelijke Spin. Datheeft niets te maken met geheugenverlies. Eenvoudigweghet klassieke voorbeeld van Pseudologica Fantastica. Dietravestie wijst ook in die richting.'Hij haalt uit zijn zijzak een enorme injektienaald en zegt tegende ander : `Help me eens even.'Ik weet niet wat ie wil gaan doen en wat er voor spul in dienaald zit, maar ik vertrouw het voor geen cent.Als ik me losruk wanneer hij een mouw van het stewardessen-jasje oprolt, zegt ie droog:`Zonder spuit gaat het ook,' en haalt een glimmend lancette voorschijn.Maar ik ben sneller dan hij en schop het met een snelle be-weging uit zijn hand, het komt tussen zijn ogen terecht.Terwijl het bloed uit de snee over zijn neus begint te stromen,draaien zijn ogen tot ie me scheel aankijkt. Dan zakt ie lang-zaam op de grond.De anderen willen zich op me storten, maar op hetzelfdemoment komt er een enorme schaduw over ons in de vormvan een paar kolossale vingers die de mensen vóór mijn ogenfijnwrijft tot stof.Boven mijn hoofd trilt een ontzettend diepe stem:`Je morst weer as op het laken Richard.'In paniek ren ik weg, zo snel mijn benen me dragen kunnen.

169

Een eind verder word ik bijna omvergelopen door een groephaastige mensen met filmcamera's en mikrofoons, een helefilmploeg.Waar was de bandstoot ?' roepen ze, `we moeten opnamenmaken. Zijn er slachtoffers?'Ik schreeuw dat ze er weg moeten blijven, maar ze negerenme en hollen door.Ik durf niet meer om te kijken en loop verder. Ik moet devolgende band bereiken zolang het hier niet veilig is.Soms zie ik mensen, in groepen samengeschoold. Er zijngeen gebouwen, geen voertuigen, alleen mensen. De meestenvermoeid en uitgeput. Sommigen kunnen niet meer lopen enworden door anderen gedragen. Elke groep loopt in een an-dere richting, want voor elk is de vrijheid aan de andere kantvan het gevaar.Ik blijf lopen over de enorme vlakte, maar er komt geen eindaan. Op een gegeven moment ben ik zo moe, dat niets memeer wat kan schelen en ik languit ga liggen op het groenevilt.Bijna onmiddellijk doezel ik weg. Hoor stemmen die roepen:`Opstaan, niet rusten. Doorlopen!'Ik vang iets op over een onverwachte aanval in het centrumvan het Pentagon, maar ik ben te suf om mijn ogen te openenen op te staan. Het kan me niet meer verdommen hoe deballen rollen.

STOTEN MET DUBBEL KRIJT

88.Bij de drie grote mogendheden bestaan serieuze plannen demoeizame vredesbesprekingen in Parijs te hervatten, echterniet aan de konferentietafel, maar aan de biljarttafel. Waarelk van de partijen om de beurt zijn stoot mag doen. Menis het echter nog niet eens over de vorm van de biljarttafel.Naar verluidt hebben waarnemers aan de conferentie voor-

170

gesteld de bekende surrealistische kunstenaar Dali, niet teverwarren met de kampioen zwaargewicht Ali, opdracht tegeven tot het ontwerpen van de keus. Dali heeft inmiddelsop een persconferentie te Parijs waar hij verscheen omringddoor een grote groep Panam-stewardessen met door hem ont-worpen kuisheidsgordels in de vorm van sierlijke spinnenvan platina, toegegeven, dat hij ernstig denkt aan keus metdubbele pommerans.Hoewel de internationale biljartunie in een communiqué be-weert dat met dergelijke keus niet te biljarten valt, is menin kringen van het State Department entoesiast over hetontwerp.Het roept namelijk enerzijds reminiscenties op aan de goededegelijke hopmansmentaliteit, anderzijds openen deze keusde mogelijkheid van ongestraft krijten met dubbel krijt, zo-dat, wanneer de plannen tot dit biljartspel doorgaan, het inieder geval geen inbreuk zal vormen op de gevestigde poli-tieke tradities in oost, west, noord en zuid.

DE FATALE CARAMBOLE

89.Als ik wakker schrik uit een lichte slaap, merk ik dat hetdonker is geworden. Over me heen valt een donkere rodeschaduw. Om me heen zitten tientallen mensen, weggedokenin hun armen.Ergens hoor ik iemand met indringende stem gebedenprevelen.Als ik wil opstaan, zegt een man naast me zacht:`Het is al te laat, we zijn ingesloten. Dit wordt piqué.'En langzaam dringt het tot me door. We bevinden ons ineen tentvormige ruimte, gevormd door de drie enorme bal-len, die vlak bij elkaar liggen. Om ons heen klinkt steedsluider gehuil, maar het wordt gedempt door de akoestischvreemde rondingen van de ballen waar we onder liggen.

171

`Dit is het verschrikkelijkste, het wachten op de stoot,' zegtde man naast me, `de ijselijk lange duur van het krijten.'De oudere mensen, zie ik, bidden bijna allemaal. De jonge-ren, allemaal jongens, trekken elkaar de pik uit de broek enpompen radeloos. Hun gekreun dringt door het bidden heen.De man naast me haalt een doosje uit zijn zak en zegt:`Moet u ook een pil?' Maar ik schud nee. Hij neemt een tabletuit het doosje en slikt hem door. Binnen een minuut is iena enig stuiptrekken dood. Andere mensen die het zien,storten zich op het doosje om zijn voorbeeld te volgen.`Rustig blijven!' roept een kalme wat zalvende stem, `latenwe bidden tot God dat hij ons einde verlicht en ons zijneeuwige geluk schenkt.'We kruipen dichter bij elkaar.`Laat ons bidden,' roept nog de zelfde stem en daarover heenons gegil als de drie ballen na een droge tik naar elkaar toe-rollen om ons te vermorzelen. Laat ons bidden...

maastricht 1972.

172

ALFABETISCH REGISTER OM SOMMIGE STUKJES

SNEL TERUG TE VINDEN

nummers

I. Als je niet kan knokken, kan je beter nietknokken 40, 41

2. Als mannen ongesteld zijn, dan zijn zehet goed 1, 3, 4, 5, 6

3. Beter dode katten dan kanonnenvlees 55, 564. Binnen valt niets te lachen 435. De afschuwelijke spin 826. De fatale carambole 89

7. De geest in de fles 64, 658. De opluchting nadat de infuus is ver-

wij derd 629. De slag bij Austerlitz 35

10. De traan die stijgt, terwijl de steppezwijgt 58, 60

II. Doornroosje is helaas klaarwakker 8512. Drieluik voor Marcel Duchamp 47, 48, 4913. Een bijenkorf vol naalden 8i14. Een doekje voor het bloeden 5715. Een droom van een les 3616. Een elektro-encefalogram 53, 5417. Een geile gifkikker 10, 27, 46, 61, 7818. Een goedgelovige hommel 7319. Een hernieuwde kennismaking met het

meloenenmeisje 44, 4S20. Een lichtgevende madonna op goede

vrijdag2I. Een modderbad22. Een nachtmerrie voor Bleklent23. Een nagekomen dadaïstisch manifest24. Een radarspiegel op de operatietafel25. Een verkouden nachtmerrie

12,

77716

7621

13, 14, 15, 17

173

nummers

26. Eindelijk de man die zijn vrouwen altijdvan de trap slaat 31

27. En niemand ziet de rat. 5228. Grimmige vlekken bij het licht van de

halve maan 3829. Grote zwermen zwarte vliegen 6930. Het gaat ook zonder spuit 8731. Het gevecht van de eeuw 66, 6832. Het offensief over rood 8633. Het orakel van Washington 5934. Het verkeerde verjaardagskadootje 18, 19, 20

35. Honderden stoffige hondedrollen 7536. Lange slappe met inkt besmeurde tepels 32, 33, 3437. Nieuwe ontwikkelingen in de kunst 24, 63, 7238. Onbewoonbaar verklaard 3739. Ook profeten hebben recht op een gro-

tere kijkdichtheid 4240. Ook voor u had Fokker een baan 79, 8041. Ook zonder pokkenbrielje kan een mens

de klere krijgen So42. Over het verschil tussen erwten en

meloenen 8, 9,1 i

43. Rolpens met ananas 7444. Scenario voor de middenstand 245. Slechts met een vliegenmepper was hij

tot zwijgen te brengen 22, 2346. Stoten met dubbel krijt 8847. Te goeder trouw en uit onwetendheid 8348. Uit het geheime familie-archief 39, 5i49. Vertrapt door vele vrome voeten 715o. Waarom zijn (godverdomme) de bana-

nen (altijd) krom? 28, 29, 3051. Wat huisartsen ook niet weten 25, 2652. Zet hem op mama! 8453. Zuster Edith's dappere strijd 67, 70

174

Van Kees Simhofferbij dezelfde uitgever:

DE KNIJPKATroman

Heeft het nog wel zin nieuw leven te scheppen in dezeonzinnige wereld? Gedachten van een jonge man die wachtop de geboorte van zijn derde kind.

Rudolf Ruitewasser is overspannen voJgens zijn vrouw Edith. Zijn huisarts, de heer Cruytvat houdt hem op de been met kalmerende tabletten, maar dat bJijkt de verkeerde therapie, want Rudolf Rui­tewasser heeft een ongeneselijke hersentumor. En sterft. Maar zijn dromen blijven in leven. Dus het boek gaat door. Want met het feit dat iemand sterft aan een ziekte, is de ziekte niet bestreden .. Wa,t be­gint als een belachelijke farce, eindigt als een gruwefijke nachtmerrie. De farce berust voornamelijk op het feit dat de stervende Rudolf Ruitewasser zijn zelfspot bewaart. De nachtmerrie is minder dui­delijk: de dromen van de hoofdfiguur hebben de vprm van een her­sentumor aangenomen en zijn oorzaak van zijn dqod. Meer veralgemeend: een man die de tegenstelling tussen het eigen geborgen, betrekkelijk gelukkige leven en de sm~rige realiteit van het wereldnieuws niet aankan en eraan ten onde~ gaat. De aftake­ling wordt zonder enige reserve beschreven. Want het boek beschrijft niet de ondergang, maar het ondergaan ervan. Zoals iemand die sterft, niet weet of geloven kan'dat de dood aan

201467_052 .- L_~ ' __ ..... _ .• _A~' ;~ rI"">,, nic'I\A/", rnmlln viln Kees

simh001gell01

Een geilegifkikker