Wegwijs in het vmbo is een gezamenlijke uitgave van de vmbo-scholen in Bergen op Zoom en omgeving:

• Steenspil• ZuidWestHoek College• ’t R@velijn• Pomona

Bergen op Zoom, november 2015

EEN BROCHURE VOOR OUDERS EN LEERKRACHTEN VAN BASISSCHOOLLEERLINGEN GROEP 7/8

WEGWIJSIN HET VMBO

MET HET VERNIEUWDE VMBO-AANBOD IN BERGEN OP ZOOM PER SCHOOLJAAR 2016-2017

DEZE BROCHURE WORDT AANGEBODEN DOOR DE VMBO-SCHOLEN IN BERGEN OP ZOOM EN OMGEVING:STEENSPIL, ZUIDWESTHOEK COLLEGE, ’T R@VELIJN EN POMONA.

Een brochure voor ouders en leerkrachten van basisschoolleerlingen groep 7/8

1

Inhoudsopgave

Wegwijs in het vmbo 3De vier leerwegen in het vmbo 3Het onderwijs 4Extra begeleiding in het vmbo 4Sectoren en profielen 5Vervolgopleiding 6

Bijlagen

1 Overzicht onderwijsaanbod vmbo in Bergen op Zoom en omgeving vanaf schooljaar 2016-2017 8

2 Profielen vmbo vanaf schooljaar 2016-2017 93 Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze 104 Nuttige webadressen 115 Vmbo-scholen in Bergen op Zoom en omgeving 12

Colofon 12

Wegwijs in het vmbo

2

Een brochure voor ouders en leerkrachten van basisschoolleerlingen groep 7/8

3

Wegwijs in het vmbo

Wat is het vmbo?Het vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Dat houdt in dat het vmbo de leerlingen voorbereidt en laat oriënteren op allerlei soorten werk, beroepen en opleidingen die daarbij horen. Vervolgonderwijs is verplicht, want op een aantal uitzon-deringen na moeten alle jongeren een startkwalificatie halen, dat wil zeggen een diploma van het havo, het vwo of het mbo op niveau 2. Voorbereiding en oriëntatie zijn dus de belangrijkste func-ties van het vmbo. Een vmbo-opleiding duurt in principe vier jaar.

Het vmbo werkt…Ouders van kinderen op het vmbo mer-ken vaak dat hun kinderen in het eerste leerjaar veel zelfvertrouwen opbouwen, dat zij een enorme ontwikkeling door-maken en met hoge cijfers thuiskomen. Allemaal positieve dingen waar het kind en de rest van het gezin profijt van hebben. Natuurlijk heeft het kind dit al in zich, maar een prettige, veilige leer-omgeving én de juiste aandacht zorgen ervoor dat het er ook uit komt.

…maar hoe?Om u wegwijs te maken in het onder-wijstype vmbo hebben we algemene informatie bij elkaar gezet: wat is het vmbo, welke termen komt u tegen in het vmbo, hoe zit het in elkaar, wat zijn de mogelijkheden met een vmbo-diplo-ma en waar kunt u overige interessante

informatie vinden? Na het lezen van de brochure heeft u een beter idee van wat het vmbo inhoudt.

De vier leerwegen in het vmbo

LeerwegenHet voorbereidend middelbaar beroeps-onderwijs (vmbo) bestaat uit zogeheten leerwegen.Een leerweg is de route die een leerling volgt na de onderbouw. De vier leerwe-gen zijn:• de theoretische leerweg (tl of mavo);• de gemengde leerweg (gl);• de kaderberoepsgerichte leerweg

(kb);• de basisberoepsgerichte leerweg

(bb).Alle vier de leerwegen leiden naar het middelbaar beroepsonderwijs (mbo).

De theoretische leerweg is het beste te vergelijken met de oude mavo. De meeste scholen noemen deze leerweg ook nu nog mavo. Een diploma van de theoretische leerweg geeft toegang tot vakopleidingen (niveau 3) en middenka-deropleidingen (niveau 4) van het mbo. Met een diploma van de theoretische leerweg kan je ook naar het havo.

De gemengde leerweg, soms mavo+ genoemd, is van hetzelfde niveau als de theoretische leerweg en bereidt de leerlingen voor op de vak- en midden-kaderopleidingen (niveau 3 of 4) van het

mbo. Het verschil met de theoretische leerweg is dat je in de gemengde leer-weg één theorievak inwisselt voor één beroepsgericht vak. Het niveau van de theorievakken is gelijk aan de theoreti-sche leerweg.

De kaderberoepsgerichte leerweg richt zich meer op de beroepspraktijk en bereidt de leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen (niveau 3 en 4) van het mbo.

De basisberoepsgerichte leerweg bereidt voor op de basisberoepsoplei-dingen (niveau 2) van het mbo. Binnen de basisberoepsgerichte leerweg bestaan verschillende maatwerktrajec-ten, zoals het leerwerktraject. Dit is een leerwijze met veel ruimte voor stage of werk. De leerling doet examen in het beroepsgerichte vak, Nederlands en rekenen. Het leerwerktraject geeft mo-gelijkheid tot doorstroom naar niveau 2 in het mbo, mits het een mbo-opleiding betreft in dezelfde richting.

Verschil tussen de leerwegenDe vier leerwegen verschillen in:• het niveau waarop de leerlingen de

leerstof krijgen aangeboden;• de tijd die besteed wordt aan praktijk-

vorming en aan theorie;• het niveau waarop de leerling in het

vervolgonderwijs instroomt.

Wegwijs in het vmbo

4

Het onderwijs

De onderbouwIn de eerste twee leerjaren, de onder-bouw, moeten scholen verplicht de zogenoemde kerndoelen realiseren. Kerndoelen geven aan wat leerlingen moeten weten en kunnen om later in de maatschappij goed te kunnen functioneren, zowel als persoon, als burger en als werknemer. Ook wordt in de onderbouw de basis gelegd voor het vervolgonderwijs, om te beginnen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

Scholen mogen zelf bepalen hóe zij de leerlingen de kerndoelen laten halen: met welke middelen, in vakken, leerge-bieden, projecten etc. Scholen beste-den in de onderbouw ongeveer twee derde van hun tijd aan onderwijs dat met de kerndoelen te maken heeft. Het derde deel dat overblijft mogen scholen zelf invullen. Op onze vmbo-scholen wordt in die tijd aandacht besteed aan onder meer loopbaanoriëntatie, talen en rekenen, sport en cultuur.

Een combinatie van theorie en praktijk De theorie komt aan bod in de theorie-vakken (avo-vakken) ook wel algemeen vormende vakken genoemd: Engels, Nederlands, wiskunde, economie en andere. Ze worden in alle leerwegen gegeven, met een verschil in het niveau waarop ze worden aangeboden en het aantal avo-vakken waarin de

leerling eindexamen moet doen. De avo-vakken vormen het grootste deel van het lesprogramma in de eerste twee leerjaren.

Avo-vakkenDe theorievakken of algemeen vormen-de vakken (avo-vakken), zijn: • Nederlands• Engels• Frans• Duits• Wiskunde• Biologie• Natuurkunde• Scheikunde• Rekenen• Aardrijkskunde• Geschiedenis• Economie• Kunstvakken II• LO II• Maatschappijleer I

Of in leergebieden:• Mens en Maatschappij• Mens en Natuur• Mens en Techniek• Mens en Cultuur• Culturele en kunstzinnige vorming

(CKV)• Maatschappijkunde• Lichamelijke opvoeding (LO)

Niet op alle scholen worden alle vakken apart gegeven. Sommige scholen geven de vakken gecombineerd in leergebieden. Bijvoorbeeld het leerge-

bied Mens en Maatschappij, waarin de vakken aardrijkskunde, geschiedenis, economie en de maatschappijvakken worden geïntegreerd.

De bovenbouwDe laatste twee leerjaren (de boven-bouw) zijn de examenjaren. In welke vakken een leerling examen doet, hangt af van de keuze voor een sector/pro-gramma. De beroepsvoorbereidende stage maakt ook onderdeel uit van het onderwijsprogramma in de bovenbouw.

Extra begeleiding in het vmbo

Leerwegondersteunend onderwijs (lwoo)Lwoo is bedoeld voor leerlingen die in principe wel de capaciteiten in huis hebben om een leerweg in het vmbo succesvol af te ronden, maar voor wie extra begeleiding noodzakelijk is om daadwerkelijk een vmbo-diploma te behalen. Lwoo is dus mogelijk in alle leerwegen. Elke school bepaalt zelf de wijze waarop de extra begeleiding plaatsvindt.

Het verkrijgen van een lwoo-indicatieScholen hebben de mogelijkheid om voor een leerling lwoo aan te vragen. Deze aanvraag moet gedaan worden bij de Regionale Verwijzings Commissie (RVC) en is gebonden aan een aantal landelijk vastgestelde criteria die betrek-

Een brochure voor ouders en leerkrachten van basisschoolleerlingen groep 7/8

5

king hebben op de capaciteiten en het welbevinden van de leerling, namelijk:

de leerling heeft:• een IQ dat ligt tussen de waarden 75

tot en met 90 • een leerachterstand op minimaal

twee van de vier domeinen: o inzichtelijk rekenen, o begrijpend lezen, o technisch lezen en o spellen.

of de leerling heeft:• een IQ dat ligt tussen de waarden 91

tot en met 120 • een leerachterstand op tenminste

twee van de vier domeinen: o inzichtelijk rekenen, o begrijpend lezen, technisch lezen

en spellen • een sociaal-emotionele problematiek.

Passend onderwijsKinderen met een handicap of gedrags-problemen hebben recht op een pas-sende onderwijsplek. Sinds 1 augustus 2014 moeten scholen een passende onderwijsplek geven aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.

De leerlinggebonden financiering (lgf) of rugzak verdwijnt. Het budget blijft wel helemaal beschikbaar, maar gaat voortaan rechtstreeks naar samenwer-kingsverbanden in de regio.

Niet elke gewone school hoeft alle kinderen op te vangen. Kan een school geen passend onderwijs geven? Dan zoeken de scholen binnen het samen-werkingsverband een school die dit wel biedt. Scholen kunnen zich specialise-ren en onderling afspreken wie welke

kinderen het beste onderwijs kan bieden.

Sectoren en profielen

SectorenBeroepsvoorbereiding gebeurt in de zogenaamde beroepsgerichte program-ma’s. Leerlingen volgen een program-ma van hun voorkeur in een van de vier sectoren:• sector Economie• sector Techniek• sector Zorg en Welzijn• sector Groen (of Landbouw)

ProfielenBinnen een sector worden verschillen-de programma’s aangeboden:

Sector Beroepsgerichte programma’s

Economie en ondernemen Horeca, Bakkerij en recreatie

Zorg en welzijn

Groen

Dienstverlening en Producten

Bouwen, Wonen, Interieur Produceren, Installeren, Energie Mobiliteit en TransportTechniek

Economie

Groen

Zorg en Welzijn

Dienstverlening en producten

Wegwijs in het vmbo

6

Wat past bij wie?Vmbo-scholen willen leerlingen zo goed mogelijk helpen bij de keuze voor een sector aan het einde van het tweede leerjaar. Gedurende dat jaar wordt er van alles georganiseerd om leerlingen een beeld te geven van de verschillen-de sectoren en programma’s en van de bijbehorende werkvelden, bijvoorbeeld met LOB-uren, praktische sectororiën-tatie en (snuffel)stages. De vmbo-scho-len zien het belang ervan in om met leerlingen te praten over de ervaringen die ze opdoen bij die oriëntaties. In de lessen ‘loopbaanoriëntatie en -begelei-ding’ wordt hier aandacht aan besteed, zodat een leerling leert waar zijn/haar sterke punten liggen en wat hem/haar wel en niet aanspreekt.

Beroepsvoorbereidende stageIn alle leerwegen van het vmbo kunnen stages plaatsvinden. Leerlingen volgen in de onderbouw een snuffelstage om hen een goede keuze te laten maken voor een beroepssector. Het grootste gedeelte van de stages komt echter aan de orde in de bovenbouw, wanneer de leerlingen beginnen met het examen-programma. In de arbeidsoriënterende stage doen leerlingen vaak de eerste werkervaring op. Zelfstandig werken is een belangrijk aspect. In de beroeps-voorbereidende stage ligt de nadruk op het ontwikkelen van een goede werkhouding. Hierin doen de leerlingen meer specifieke werkervaring op. Ook krijgen ze inzicht in de eigen mogelijk-heden, beperkingen en kansen op de arbeidsmarkt.

Vervolgopleiding

Na het vmbo stromen leerlingen door naar middelbaar beroepsonderwijs (het mbo) of het havo.

HavoVoor leerlingen die havo overwegen, is het aan te raden om bij havo-scholen na te gaan welke instroomeisen deze stellen, zoals eisen aan het cijfergemid-delde (6,8) of aan het vakkenpakket.

MboHet mbo leidt op voor een beroep en een beroepskwalificatie. Het mbo heeft dezelfde sectoren als het vmbo: Economie, Techniek, Zorg en Welzijn en Groen. Daarbinnen zijn heel veel verschillende beroepsopleidingen. Het onderwijs op het mbo kan op vier niveaus gevolgd worden, afhankelijk van de leerweg die op het vmbo ge-volgd is.niveau 1: assistentenopleiding voor

eenvoudig uitvoerend werk (een half tot één jaar);

niveau 2: basisberoepsopleiding voor uitvoerend praktisch werk (twee tot drie jaar);

niveau 3: vakopleiding tot zelfstandig beroepsbeoefenaar zelfstan-dig uitvoerend werk, brede inzetbaarheid (twee tot drie jaar);

niveau 4: middenkaderopleiding (drie tot vier jaar) en specialis-tenopleiding (kopstudie van één tot twee jaar), volledig zelfstandig uitvoerend werk, brede inzetbaarheid of speci-alisatie.

Een niveau 4-diploma geeft toegang tot het hoger beroepsonderwijs (hbo). Onderstaand doorstroomschema geeft aan welke ‘routes’ mogelijk zijn:

Doorstroomschema vmbo-mbo-hbo

HBO

MBO Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

VMBO basisberoepsgerichte leerweg

kaderberoepsgerichte leerweggemengde leerweg

theoretische leerweg

7BIJLAGEN

Regionaal Opleidings Centrum (ROC) Er is een groot aanbod aan mbo-opleidingen bij diverse ROC’s in Brabant en Zeeland. Er zijn ook mbo-opleidingen die niet bij een ROC horen. Dat zijn de zo-genoemde vakinstellingen of vakscholen. Deze richten zich op opleidingen voor één branche, zoals de grafische sector, de scheepvaart of de designersector.

Wegwijs in het vmbo

8

Vmbo-aanbod Ste

ensp

il

Po

mo

na

R@

velij

n

Zu

idW

estH

oek

C

oll

ege

TLGLKBBB

Afdelingen in de sector Groen voor BB, KB en GLGroen

Afdelingen in de sector Techniek voor BB, KB en GLBouwen wonen interieurProduceren Installeren EnergieMobiliteit en Transport

Afdelingen in de sector Zorg & Welzijn voor BB, KB en GLZorg en Welzijn

Afdelingen in de sector Economie voor BB, KB en GLEconomie en OndernemenHoreca Bakkerij Recreactie

Afdelingen in de sector Dienstverlening en Producten voor BB, KB en GLDienstverlening en Producten

Bijlage 1Overzicht onderwijsaanbod vmbo in Bergen op Zoom en omgevingSchooljaar 2016-2017

Bijlagen

Bijlage 1Overzicht onderwijsaanbod vmbo in Bergen op Zoom en omgeving vanaf schooljaar 2016-2017Bijlage 2Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuzeBijlage 3Nuttige webadressenBijlage 4Vmbo-scholen in Bergen op Zoom en omgeving

Een brochure voor ouders en leerkrachten van basisschoolleerlingen groep 7/8

9

Bijlage 2Overwegingen om rekening mee te houden bij de schoolkeuze

De schoolomgeving• Is er één schoolgebouw of zijn er

meerdere gebouwen?• In wat voor omgeving liggen de loka-

len en velden?• Is de school schoon?• Is het een ‘veilige’ school?• Is er een (bewaakte) fietsenstalling?

De schoolorganisatie• Kan ik een schoolgids krijgen?• Heeft de school een internetsite?• Maakt de school haar schoolpresta-

ties openbaar (Vensters voor Verant-woording)?

• Hoe wordt de onderbouw ingericht?• Welke vakken geeft de school naast

de wettelijk verplichte vakken?• Wat wil de school bereiken bij de

leerlingen?• Welke mogelijkheden kent de school

voor extra (eindexamen)vakken?• Hoe groot zijn de groepen/klassen?• Hoe wordt er lesgegeven?• Is er onderwijs in de eigen taal en

cultuur?• Hoe gaat de school om met culturele

verschillen (bijvoorbeeld met religieu-ze feestdagen)?

De leerlingen in het eerste jaar• Hoe worden de leerlingen in het

eerste jaar begeleid?• Hoe worden de groepen samenge-

steld?• Kent de school een brugperiode en

hoe lang duurt die, één of twee jaar?• Is er op de school aandacht voor de

overstap van de basisschool naar de nieuwe school?

• Hoe laat men de leerlingen wennen aan het nieuwe onderwijs?

De vorderingen en resultaten• Heeft de school een beveiligde

toegang tot een intranet waarop de leerlingengegevens te zien zijn voor de ouders?

• Krijgen de leerlingen vaak repetities en toetsen?

• Worden er cijfers gegeven of om-schrijvingen?

• Hoe moet ik die cijfers of omschrijvin-gen lezen?

• Heeft de school een eigen leerling-volgsysteem?

• Hoe werkt zo’n leerlingvolgsysteem?• Hoe vaak krijgen de leerlingen een

rapport?• Kunnen leerlingen blijven zitten?• Maakt de school vooraf de regels

bekend die ze hanteert bij overgaan of zittenblijven?

• Wanneer krijgt de leerling een advies

voor de verdere studierichting?• Naar welke schoolsoorten gaan

de meeste leerlingen vanuit deze school?

• Wat zijn de examenresultaten van de school?

De begeleiding van leerlingen• Is er extra begeleiding voor achter-

blijvers?• Zijn er extra mogelijkheden voor zeer

goede leerlingen?• Is er huiswerkbegeleiding en hoe

gaat dat in zijn werk?• Zijn er klassenmentoren en wat doen

die?

Extra activiteiten voor de leerlingen• Zijn er vaak excursies, workshops en

werkweken?• Waar gaan de leerlingen met uitstap-

jes naartoe? • Wat zijn de kosten daarvan?• Wie betaalt die excursies, werk-

weken en uitstapjes?• Zijn er bijzondere feesten en hoe vaak

is dat?• Wat doet de school extra aan sport,

culturele en andere activiteiten?• Is er een leerlingenraad?• Hoe staat het met die leerlingenraad?• Is er een schoolkrant?

Wegwijs in het vmbo

10

Wat er gebeurt voor, tijdens en na de lessen• Hoe zitten de lesroosters in elkaar?• Hoe vroeg en tot hoe laat is er toe-

zicht of opvang?• Hoe is de begeleiding van de leerlin-

gen geregeld bij lesuitval of tussen-uren?

• Hoe is de school verzekerd tegen schade die door de leerlingen wordt veroorzaakt?

Het contact met de ouders• Gebruikt de school hulp van ouders?• Is er een actieve ouderraad en wat

doet die?• Wie zitten er in de medezeggen-

schapsraad en wat doet die?• Hoe vaak zijn er activiteiten voor

ouders en wat houden die in?• Hoe onderhoudt de school het con-

tact met de ouders over de leerling?• Hoe worden ouders over problemen

geraadpleegd?• Wanneer neemt de school contact

op?• Wordt er rekening gehouden met

ouders van niet-Nederlandse afkomst en hoe dan?

Het schoolklimaat• Wat zijn de schoolregels, is er een

schoolreglement?• Hoe gaat de school om met straffen

en belonen?• Houdt de school rekening met andere

culturele gebruiken (bijv. religieuze feestdagen)?

• Wat wordt er gedaan tegen pesten op school?

• Hoe zit het met het spijbelen?• Wat doet de school als een leerling

niet op school is gekomen?• Hoe staat het met het vandalisme en

crimineel gedrag op school?• Is er een vertrouwenspersoon?• Is er een klachtenregeling of klach-

tencommissie?• Zijn de leerkrachten vaak ziek?• Is er leerling-opvang bij lesuitval?• Wat wordt er op school gedaan aan

de geloofs- of levensovertuiging?

Bijlage 3

Nuttige webadressen

www.onderwijsinspectie.nl: de onderwijsinspectie heeft een site waar ze haar werkwijze en de resultaten van hun bevindingen per school vastlegt.

www.ov9292.nl: deze site biedt de mogelijkheid de reisafstand van huis naar iedere school te berekenen.

www.platformsvmbo.nl: Stichting Platforms VMBO is een samenwer-kingsverband tussen de platforms beroepsvoorbereidende en beroepsori-enterende programma’s in het vmbo.

www.rijksoverheid.nl: via deze site kunt u doorklikken naar de website van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

www.scholenopdekaart.nl: op deze site vindt u van veel scholen in Nederland relevante gegevens, zoals onderwijsaanbod, examenresultaten, schoolgids, enzovoorts.

Een brochure voor ouders en leerkrachten van basisschoolleerlingen groep 7/8

11

Bijlage 4

Adressen:

Steenspil Steenspil 46 4661 TZ Halsteren

ZuidWestHoek CollegeO L Vrouw ter Duinenlaan 201 4641 RM Ossendrecht

‘t R@velijnRavelijnstraat 2a 4651 DT Steenbergen

PomonaPomonalaan 45 4613 ES Bergen op Zoom

Overige scholen in Bergen op Zoom waar vmbo in de theoretische leerweg wordt aangeboden:

Scholengemeenschap ‘t RijksBurg. Stulemeijerlaan 24 4611 EG Bergen op Zoom

Roncalli ScholengemeenschapTuinderspad 6 4613 CA Bergen op Zoom

ZoomMAVONoorzijde Zoom 61 4613 AB Bergen op Zoom

Wegwijs in het vmbo

12

Colofon

Wegwijs in het vmbo is een gezamen-lijke uitgave van de vmbo-scholen in Bergen op Zoom en omgeving:• Steenspil• ’t R@velijn• ZuidWestHoek College• Pomona

November 2015, oplage 3.000 stuks

PostadresCentraal Kantoor ROC West-Brabant vmboPostbus 69564802 HZ BredaTelefoon: 076 572 39 00E-mail: centraalkantoorbreda@rocwb.nl

BronvermeldingBij de samenstelling van deze brochure is gebruik gemaakt van: • ‘Voortgezet onderwijs 2010-2011,

Gids voor ouders, verzorgers en leerlingen’, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

• De website van de MBO Raad• ‘Naar het vmbo, ervaringen van ou-

ders en uitleg over het vmbo’ van de Stichting Platforms VMBO