EducationCMS - hebreeuws.org · Het binden van Jitschak goed en rechtvaardig, want ook ik verheug...

40
http://cms.education.gov.il/EducationCMS

Transcript of EducationCMS - hebreeuws.org · Het binden van Jitschak goed en rechtvaardig, want ook ik verheug...

http://cms.education.gov.il/EducationCMS

Het binden van Jitschak

Hebron gegaan om jullie te zoeken waar jullie heen waren gegaan, wantzo en zo is er haar verteld.” Daarom gingen Avraham en Jitschak naarhaar toe naar Hebron, daar vonden ze haar, want ze was gestorven. Toenverhieven allen hun stem en weenden zeer om haar. Jitschak wierp zichop zijn moeder en weende over haar en zei: “Moeder, moeder, hoe heb jeme kunnen verlaten, waar ben je toch heen gegaan en hoe heb je mijkunnen verlaten.” Avraham en Jitschak weenden zeer en al hun dienarenweenden met hen over Sara en ze rouwden over haar met een grote enbittere rouwklacht.

14

rpxejmh ,segrahv

s�dUv v!Z �f �u v!Z �f h �F o !T �f�k.v v�b �t o !f �, !t J�E �c �k iIr �c !jh �F �vUt �m �n�H �u v�bIr �c !j �vh!k �t e �j �m �h �u o �v �r �c �t Uf �k�H �u :)V�k:)kIs�d h �f �C �vh!k�g UF �c�H �u o�kIe , !t o�K QF Ut �G�H �u v �, �nh �N �t h �N �t r !nt«H �u �vh!k�g �L �c�H �u IN �t h�b �P k�g e �j �m �h kIP�H �uUF �c�H �u :)h �b �T �c�z.g v �fh �t �u v�b �t �u v�b �t Q�k �T �u h �b �T �c�z.g Qh �tk !t o �T �t Uf �C o !vh �S �c�g k«f �u kIs�d h �f �C e �j �m �h �u o �v �r �c �t

:)s �c �f �u kIs�D s �P �x �n �vh!k.g Us �P �x�H �u v �r �G

14

Het binden van Jitschak

goed en rechtvaardig, want ook ik verheug me in uw woorden die ugebiedt, zelfs wanneer mijn oog van verdriet weent, dan verheugt zichmijn hart.”Daarna legde Sara haar hoofd in de schoot van een van haar dienstbodesen ze werd als een steen. Daarna stond ze op en ze ging voortdurendvragen stellend op pad tot aan Chevron, ze ondervroeg onderwegiedereen die ze tegenkwam, maar niemand kon zeggen wat er met haarzoon was gebeurd. Ze kwam met haar dienstboden en dienaren te KirjatArba - dat is Chevron- en ze vroeg naar haar zoon.

Junior merkt op: Hiermee wordt duidelijk gemaakt hoe dat er in debijbeltekst staat: En Sara stierf in Kirjat Arba enz., immers, ze woondenin Beëer Sjeva, maar ze ging ook op die plaats zoeken, en daar stierf ze.

Daar bleef ze en ze zond een van haar dienaren om te vragen waarAvraham en Jitschak naar toe waren gegaan. Ze gingen hen zoeken in hethuis van Sjem en Ever, maar ze vonden ze niet. Ze zochten in het heleland maar hij was er niet. Toen kwam de Tegenstander naar Sara in degedaante van een man. Hij kwam en ging voor haar staan en zei tegenhaar: “Het is een leugen wat ik tegen je zei, want Avraham heeft zijnzoon Jitschak niet geslacht en hij is niet dood.” Op het moment dat zedit hoorde, werd ze zo verheugd over haar zoon, dat vanwege haarvreugde haar geest van haar uitging zodat ze stierf en ze werd ingezameldtot haar volken. Toen Avraham gereed was met zijn taak, keerde hij samen met zijn zoonJitchak terug naar zijn knechten, ze stonden op en gingen gezamenlijknaar Beëer Sjeva naar hun huis. Ze zochten Sara, maar vonden haar niet.Ze vroegen naar haar en men zei tegen hen: “Ze is vast naar

13

cU, �F �v !J v �n i �cUn v!Z �C v"tg�c �r �t ,�h �r �e �C v �r �G , �n �T �ur �t �c �C oh �c �JIh Uh �v h �r �v �u wufuo �J �E �c �k v �f �k �v !J t�K !t g�c !J

v �, �n o �J �u tUv �v oIe �N �C o�D

rpxejmh ,segrahv

v �j �n �G h �F oh �r �Jh �u oh �cIy)73�,h �U �m r !J.t Wh !r �c �s �C h �b.t o�D V �Jt«r , !t v �r �G i �T �T �u :) �j �n �G c�k �u v !F �c �T r �n �C h �bh�g Q �t

h �r.j �t �vh !,Ijp �@ �n , �j �t eh �j �C)74o �e �T �u :)i !c �t �F oIS �T �u i �f k �t �J �T �u iIr �c !j s�g Q!k �T �u v�k �t«JU QIk �v Q!k �T �u i �f h �r.j �t�vh!k �t r �cIS ih �t �u Q !r !S �C g�D �p �T r !J.t Q !r !S �v h �f �kIv k«F , !t�vh !,Ij �p �J o �g tIc �T �u :)V�b �c �C v !G.g�b v �n r«nt�k r �c �S

V�b �C k�g k �t �J �T �u iIr �c !j th �v g �C �r �t ,�h �r �e �C �vh !s �c.g �u)75

�vh !s�c.g �n j�k �J �T�u v �N �J c !J �T�uo �v �r �c �t Uf �k �v v�b �t J�E �c �ko �,It J�E �c �k Uf �k�H �u :)e �j �m �h �uUt �m �n t«k �u r !c�g �u o �J ,h �C:)i �h �t �u . !r �t �v k«f �C UJ �E �c �h �usIn.g�H �u t«c�H �u Jh �t ,Un �s �C v �r �G k !t t �C i �y �¬ �v v�B �v �uy �j �J t«k h �F Q �h �k �t h �T �r �C �S r !e !J �vh!k �t r !nt«H �u �vh!b �p �kr �c �S �v V�g �n �J �F h �v �h �u :), �n t«k �u Ib �C e �j �m �h , !t o �v �r �c �t

G !G �T �u)76 k !t s«t �n s«t �n j �n �G �T �u)77 V �J �p�b t�m �T �u V�b �CI,IK �f �C o �v �r �c �t �u :) �vh !N�g k !t ;!x �t �T�u , �n �T�u V �, �j �n �¬ �n)78

Uf �k�H �u UnUe�H �u uh �r�g�b k !t Ib �C e �j �m �h o �g c �J�H �u I, �sIc.g ,!tt«k �u v �r �G , !t UJ �e �c �h �u :)o �,h �C k !t g �c !J v �r �t �C u �S �j�hs�g v �f �k �v lIk �v o !vh�k.t Ur �nt«H �u �vh!k�g Uk.t �J�H �u �vUt�m �n

/73 /h,jna):2005)/74/rjt):2005)/75 /:)+):2005)/76):2005)deest//77 /kg):2005)/78/u,ukff):2005)

13

Het binden van Jitschak

Toen ging de Tegenstander naar Sara en hij deed zich aan haar voor alseen oude, onaanzienlijke en zeer arme man. Avraham moest toen hetoffer nog brengen voor de Eeuwige. Hij zei tegen haar: “Weet je niet watAvraham vandaag allemaal met je zoon heeft gedaan? Hij heeft Jitschakgenomen, hij heeft een altaar gebouwd, hij heeft hem geslacht en hemgeofferd op het altaar. En hoe Jitschak ook riep en huilde tot zijn vader,hij keek niet naar hem om en hij had geen medelijden met hem.” En deTegenstander zei hetzelfde nog een keer tegen Sara en toen ging hij vanhaar weg. Sara hoorde al de woorden van de Tegenstander en zij meendedat het een oude man was, een mens die bij haar zoon geweest was en nunaar haar toe was gekomen om dit te vertellen. Toen verhief Sara haarstem en weende en ze uitte een grote, droeve schreeuw over haar zoon enze liet zich op de grond vallen en ze strooide as op haar hoofd. Ze zei:“Mijn zoon Jitschak, mijn zoon, och was ik vandaag in jouw plaatsgestorven.” Ze weende nog meer en ze zei: “Het benauwt me om jou datik je heb grootgebracht en verzorgd, want mijn vreugde over jou isveranderd in droefenis. Immers mijn verlangen naar jou was tot roepensen biddens toe, totdat ik jou op (mijn) negentigste ter wereld bracht. Nuben jij deze dag voor mes en vuur tot smakelijk maal10 geweest. Wat hebik medelijden met je mijn zoon, vanwege het woord van de Eeuwige,want jij hebt het bevel van God uitgevoerd, want wie kan het woord vanonze God weerstaan, die het leven in zijn hand heeft van al wat leeft.Rechtvaardig bent u Eeuwige onze God, want al uw werken zijn

10. Verschillende moderne edities geven dgnl voor dpnl, dat echter een uitstekende zingeeft; het woord in kwestie staat als eerste op een nieuwe bladzijde, en de verwijzingernaar op de vorige bladzijde is eraan gelijkluidend; oudere edities houden het bij deversie van het origineel.

12

rpxejmh ,segrahv

r �tI, �F �vh!k �t v !n �S�H �u v �r �G k !t i �y �¬ �v Q!k�H �u)65i �e�z Jh �t s«t �n u�b �g �u k �p �J 66:)hh �k v�kIg �v ch �r �e �n UB !sIg o �v �r �c �tu

v �G�g r !J.t v !G�g �N �v k«F , !t ,�g �s�h t«k.v �vh!k �t r !nt«H �u�j�C�z �n i!c�H �u e �j �m �h ,!t j �e�k h �F :)oIH �v Q�b �C e �j �m �hk o �v �r �c �te�gIm e �j �m �h h �v �h �u �j �C �z �N �v k�g I,It ch �r �e�H �u Uv �y �j �J�H �u:)uh �k�g o �j �r �n ih �t �u uh �k �t yh �C �n ih �t �u uh �c �t h�b �p �k v !fIcUo �h �n.g �P v �r �G �k sIg v!K �t �v oh �r �c �S �v , !t i �y �¬ �v r �C �s�H �ui �y �¬ �v h �r �c �S k«F , !t v �r �G g �n �J �T �u :) �vh!b �p �K �n Ik Q!k�H �uk!m �t v�h �v r !J.t o �s �t �v h�b �C �n tUv i �e�z Jh �t h �F c«J �j �T �u, !t v �r �G t �¬ �T �u :)v!K �t �v oh �r �c �S �F V�k s�D�H �u tIc�H �u V�b �Ck �P �T �u V�b �C k�g v �r �nU v�kIs �d v �e�g �m e�g �m �T �u �L �c �T �u V�kIe

eIr �z �T �u . !r �t�k V �J �p�b , !t)67h �b �C r !nt«T �u :)V �Jt«r k�g r �p�g ; !xIT �u :)v!Z �v oIH �v Wh !, �j �, h �b.t h �,Un i �T �h h �n h �b �C e �j �m �hWh �T �j �P �y �u Wh �T �k �S �d h �F Wh!k�g h �k r �m r !nt«T �u ,IF �c �k sIgWh!k �t h �, �u.t �, v �, �h �v h �F :)k !c �t �k Wh!k�g h �bIG �G Q �p �v�H �u

Wh �T �sh �k �h r !J.t s�g v�K �p �,U v �e�g �m �k)68v�b �J oh �g �J �, �k )69

v!Z �v oIH �v J �t �kU ,!k !f.t �n �k �,h �h �v v �T�g �u[t-zn]v�b �n �k )70:)Wh !v«k4t , �u �m �n h �F h �b �C hh r �c �s �C Wh!k�g h �f«b.t , !n !j�b �, �n Q �t71

rIc.g�k k �fUh h �n h �F �,h �G�g72J!p!b r !J.t Ubh �v«k4t h �r �c �S , !t Wh !G.g �n k«F h �F Ubh �v«k4t hh v �T �t eh �S �m :)Is�h �C h �j k«F

/65 /rt,f):2005)/66 /:)+):2005)/67 /erz,u):2005)/68 /lh,skh):2005)/69/:)+):2005)/70 /vjbnk):2005)/71 /ohvkt):2005)/72 /rcgk):2005)

12

Het binden van Jitschak

en hij riep tot hem vanuit de hemel en hij zei tegen hem: “Strek je handniet uit naar de jongen en doe hem niets, want nu, door het uitvoerenvan deze opdracht, weet ik dat je godvrezend bent en je je enige zoonniet aan mij hebt onthouden.”Toen hief Avraham zijn ogen op en hij zag een ram die met zijn hoornsvast zat in het struikgewas, dit is de ram die de Eeuwige God geschapenhad op de aarde op de dag dat hij aarde en hemel gemaakt heeft. DeEeuwige God had dit lam vanaf die dag en daarna voorbestemd ombrandoffer te zijn in de plaats van Jitschak. Toen de ram steeds dichterbijAvraham kwam, greep de Tegenstander hem vast en verwarde zijnhoorns in het struikgewas, opdat hij niet naar Avraham toe kon gaan,zodat Avraham toch zijn zoon zou slachten. Avraham zag die ram naarzich toekomen, maar de Tegenstander hield hem tegen. Maar Avrahamnam hem en bracht hem voor het altaar en hij maakte zijn zoon Jitschaklos uit zijn benarde positie en hij stelde de ram in zijn plaats. Avrahamslachtte de ram op het altaar en hij bracht hem ten offer in plaats van zijnzoon Jitschak. En Avraham sprenkelde van het bloed van de ram op hetaltaar en hij riep het uit en zei: “Deze is in de plaats van mijn zoon en ditwordt nu door de Eeuwige beschouwd als het bloed van mijn zoon.” Ditalles was het wat Avraham deed met dit lam op het altaar en hij riep hetuit en zei: “Deze is in de plaats van mijn zoon en deze wordt nu door deEeuwige gerekend voor mijn zoon.”9 Zo voltooide Avraham zijn heledienst op het altaar en dit werd in gunst aanvaard door de Eeuwige enhet werd gerekend als was het Jitschak. De Eeuwige zegende Avraham enzijn nageslacht op die dag.

9. Er lijkt hier sprake van een onbedoelde herhaling.

11

rpxejmh ,segrahv

k !t W �s�h j�k �J �T k �t uh �k �t r !nt«H �u o �h �n �@ �v i �n uh �k �t t �r �e �H �ut �r�h h �F h �T �g �s�h v �T�g h �F v �nUt �n Ik G�g �T k �t �u r�g�B �v, !t �T �f �G �j t«k �u v!Z �v r �c �S �v , !t W �,IG.g �C , �T �t oh �v«kPtt �r�H �u uh�bh�g , !t o �v �r �c �t t �¬�H �u :)h �B !N �n Wsh �j �h , !t W �b �C

tUv uh�b �r �e �C Q �c �X �C z �j4t!b k �h �t v�B �v �u[c-un]r !J.t k �h �t �v i !f�H �u :)o �h �n �J �u . !r !t I,IG.g oIh �C . !r �t�C oh �v«k4t hh t �r�C)61

I,Ih �v �k v �t �k �v �u tUv �v oIH �v �n tUv �v G!c!F �v ,!t oh �v«k4t hhQIk �v tUv �v k �h �t �v �u :)v�kIg �k e �j �m �h , �j �,)62h�b �p �k c �r �e �u

o �v �r �c �t)63Q �f �X �C uh�b �r �e , !t Q �C �x �h �u i �y �¬ �v IC z �jt«H �u , !t o �v �r �c �t y �j �J �h r !J.t i �g �n �k o �v �r �c �t k !t c«r �e h �T �k �c �kh�b �p �k c �r �e �u Q�kIv tUv �v k �h �t �v , !t o �v �r �c �t t �r�H �u :)Ib �CUv �th �c �h �u Uv �j �E�H �u o �v �r �c �t Q!k�H �u :)UB!k �S �j�h i �y �¬ �vu o �v �r �c �tuh �T �j �T o !G�H �u Ir �x.t �N �n Ib �C e �j �m �h , !t r �T�H �u �j �C �z �N �v h�b �p �k�j �C �z �N �v k�g k �h �t �v , !t o �v �r �c �t y �j �J�H �u :)tUv �v k �h �t �v , !tk �h �t �v o �S �n o �v �r �c �t z�H �u :)Ib �C e �j �m �h , �j �, v�kIg �k Uv�k.g�H �uoIH �v c �J �j�h v!z �u h �b �C , �j �, v!z r !nt«H �u t �r �e �H �u �j �C �z �N �v k�go �v �r �c �t v !G.g�h r !J.t r �c �S �v k«F v�h �v �u :)hh h�b �p �k h �b �C o �s �Fv!z �u h �b �C , �j �, v!z r �n �t �u t �r �e �u �j �C �z �N �v k�g tUv �v G!c !F �Ck«F , !t o �v �r �c �t k �f �h �u :)h �b �C k�g hh h�b �p �k oIH �v c �J �j�hc !J �j �T �u hh h�b �p �k v �sIc.g �v v!m �r �T �u �j �C �z �N �v k�g v �sIc.g �v

e �j �m �h �F)64:)tUv �v oIH �C Ig �r�z , !t �u o �v �r �c �t , !t hh Q !r �c �h �u

/61 /inhu):2005)/62 /lkuv):2005)/63 /:)+):2005)/64/:)+):2005)

11

Het binden van Jitschak

u me geslacht hebt en u me als offer hebt verbrand, moet u de rest vanmijn as met u meenemen en die brengen naar mijn moeder Sara en umoet dan tegen haar zeggen: ‘Dit is de aangename geur van Jitschak’.”Maar u moet dat niet tegen haar zeggen als ze bij de bron rust of op eenhoge plaats, opdat ze haar leven niet in gevaar brengt vanwege mij ensterft.” Avraham luisterde naar de woorden van Jitschak en Avraham hiefzijn stem op en weende omdat Jitschak deze woorden sprak en de tranenvan Avraham vielen neer op zijn zoon Jitschak. Ook Jitschak weende zeeren hij zei tegen zijn vader: "Snel, haast je, vader, voltrek aan mij de wilvan de Eeuwige onze God, zoals hij u geboden heeft.” Toen werd hethart van Avraham en Jitschak verheugd vanwege deze zaak die deEeuwige hun geboden had, alleen hun ogen huilden van smart, maarhun hart was verheugd.Toen bond Avraham zijn zoon Jitschak en legde hem op het altaar,bovenop het hout en Jitschak ontblootte zijn hals voor zijn vader op hetaltaar. Avraham strekte zijn hand uit om het mes te pakken om zijn zoonten offer te slachten op het altaar. Op dat moment naderden de engelenvan barmhartigheid voor de Eeuwige en zij spraken als volgt tot hem terwille van Jitschak: “Ach, Eeuwige, u bent een barmhartige en genadigekoning over al wat u geschapen hebt in de hemel en op de aarde en uhoudt allen in leven. Geef een afkoopsom en een losprijs voor uwknecht Jitschak en wees genadig en barmhartig voor Avraham en voorzijn zoon Jitschak die heden uw opdracht hebben uitgevoerd. Ziet u niet,Eeuwige, dat Jitschak de zoon van uw dienaar Avraham gebonden is envastgesnoerd ten offer op het altaar als een dier. Laat nu toch uwbarmhartigheid over hen bewogen zijn, Eeuwige.”Op dat moment verscheen de Eeuwige aan Avraham

10

rpxejmh ,segrahv

h �r �p.t �n r �t �J �B �v W �n �g j �e v�kIg �k h �b �p �r �G �, �u h �b �y �j �J �T�jh �r e �j �m �h �k v!z �vh!k �t �, �r �n �t �u h �N �t v �r �Gk �,t�c �v �u)55Q �t :)

t«k)56It r �t �c h�b �p �k V �T �c �J �C v!Z �v r �c �S �v , !t �vh!k �t r �C �s �, g �n �J�H �u :),Un �, �u h�k�g V �J �p�b ,!t Qh �k �J �T i !P �VIc�D oIe �n �C�L �c�H �u IkIe , !t o �v �r �c �t t �¬�H �u e �j �m �h h �r �c �S , !t o �v �r �c �tk�g o �v �r �c �t ,Ig �n �S Us �r�h �u v!K �t �v oh �r �c �S �v e �j �m �h r �C �s �Cv �r �v �n uh �c �t k !t r !nt«H �u s«t �n v �f �C e �j �m �h o�d �u :)Ib �C e �j �m �hh �v �h �u :)W �U �m r !J.t �F Ubh �v«k.t hh iIm �r h �c v �G.g �u h �c �t v �JUji �h�g Q �t hh o �U �m r !J.t v!Z �v r�c �S�C �j �n �G e �j �m �h �u o �v �r �c �t c�k

sIe.g�H �u :) �j �n �G c�k �u v !F �c �T r �n �C)57IbC e �j �m �h , !t o �v �r �c �t yIJ �p�H �u oh �m�g�k k�g �N �n �j �C �z �N �v k�g I,It o !G�H �u)58e �j �m �h

, !t o �v �r �c �t j�k �J�H �u :) �j �C �z �N �v k�g uh �c �t h�b �p �k Irt �U �m , !tyIj �J �k ,!k !f.t �N �v , !t , �j �e�k Is�h)59k�g v�kIg �k Ib �C , !t

hh h�b �p �k th �v �v ,�g �C oh �n.j �r h �f.t �k �n UJ �D �H �u :) �j �C �z �N �voUj �r l!k !n hh t�B �t :)r«nt�k e �j �m �h rUc.g �C uh �k �t Ur �C �s �h �uv �T �t �u . !r �t �cU o �h �n �J �C �,t �r �C r !J.t k«F k�g v �T �t iUB �j �u

r !pIF v�b �T :)o�K QF , !t v!H �j �n)60 W �S �c�g e �j �m �h , �j �T iIh �s �pU, !t UG�g r !J.t Ib �C e �j �m �h k�g �u o �v �r �c �t k�g o �j �r �u iIj �uW �S �c�g o �v �r �c �t i !C e �j �m �h r !J.t hh �,h �t �r.v :)oIH �v W �r �c �St�b Un4v!h v �T�g v �n �v �c �F �j �C �z �N �v k�g j �c!z �k rUJ �e �u sUe�go �v �r �c �t k !t hh v �t �r �b th �v �v ,�g �C :)o !vh�k.g hh Wh !n.j �r

/55 /jujhb)+):2005)/56 /kt):2005)/57 /sghu):2005)/58/yaphu):2005)/59 /yjak):2005)/60 /rpf):2005)

10

Het binden van Jitschak

Verder zei Avraham tegen zijn zoon Jitschak: “Zoon, heb je misschien inje hart een of andere gedachte hieromtrent of een overweging die nietpassend is, vertel het me dan zoon, verberg het niet voor mij.” Jitschakantwoordde zijn vader Avraham en zei tegen hem: “Zowaar de Eeuwigeleeft vader en zowaar uzelf leeft, er is in mijn hart helemaal niets, datrechts of links afwijkt van de zaak die de Eeuwige tegen u gezegd heeft.Er is zelfs geen van mijn beenderen of niets van mijn vlees dat beeft8 oftreurt over deze zaak, en er is zelfs geen enkele gedachte of een slechteoverweging in mijn hart over deze zaak opgekomen. Ik heb alleen maareen vrolijk hart en een hooggestemde ziel over deze zaak, ik zeg alleenmaar: ‘Geprezen zij de Eeuwige die heden een welgevallen heeft aan mijals offer aan hem’.” Avraham verheugde zich zeer over de woorden van Jitschak, zo gingen zijverder en kwamen met z'n tweeën op de plaats die de Eeuwige gezegdhad. Avraham ging aan de slag om het altaar op die plaats te bouwen enterwijl Avraham bouwde, gaf Jitschak hem de stenen aan en het pek totzij het bouwen van het altaar voltooid hadden. Daarop nam Avraham hethout en schikte dat op het altaar dat hij gebouwd had. Vervolgens namhij zijn zoon Jitschak en bond hem om hem op het hout te leggen dat ophet altaar lag om hem als offer te slachten voor de Eeuwige. Toen zei Jitschak tegen zijn vader: “Vader, bind me goed vast en snoerme vast en leg me daarna op het altaar, opdat ik er niet afval of heen enweer beweeg en niet losgesneden wordt door het scherpe mes dat inmijn lichaam gaat en ik zo het brandoffer verontreinig.” En Avrahamdeed het. Verder zei Jitschak nog tegen zijn vader: “Vader, zodra

8. Esther 5,9 rf `l van ref

9

rpxejmh ,segrahv

W �C �k �C J�h.v h �b �C Ib �C e �j �m �h k !t sIg o �v �r �c �t r !nt«H �ut�b s�D �v v�bIf �b v�B!bh �t r !J.t v�m�g It v!z �C r �c �S ,!c !J.j �nuh �c �t o �v �r �c �t , !t e �j �m �h i �g�H �u :)h �B !N �n s �j �f �T k �t h �b �C h �kih �nh �v �k h �C �k �C J�h o �t W �J �p�b h �j �u h �c �t hh h �j uh �k �t r !nt«H �u

kh �n �G �v �kU)47o!m!g o�d �u :)hh Wh!k �t r !C �S r !J.t r �c �S �v k�g o�d �u v!Z �v r �c �S �v �n s�b t«k �u g�z t«k h �r �G �C �n r �G�cU h �n �m.g �nh �F :)v!Z �v r�c �s�C h �C �k �C ih �t v�g �r v�m�g It r�c �S k«F ,!c !J.j �n

hh r�c �s �C h �b.t J!p!b cIy �u �j �n �G c�k o �t)48QUrC h �T �r �n �t Q �t o �v �r �c �t j �n �G�H �u :)uh�b �p �k v�kIg �k oIH �v h �C . �p �j r !J.t hh

Ut«c�Hu Uf �k�H �u e �j �m �h h �r �c �s �C s«t �n)49oIe �N �v k !t o !vh�b �J �j �C �z �N �v , !t ,Ib �c �k o �v �r �c �t J�D�H �u :)hh r !C �S r !J.t tUv �v

i �T �h e �j �m �h �u v!bIC o �v �r �c �t h �v �h �u tUv �v oIe �N �C)50Is�h �C :) �j �C �z �N �v , !t ,Ib �c �k UK �F r !J.t s�g r !nIj �u oh �b �c.t[t-un]

r !J.t tUv �v �j�C�z �N �v k�g o�F �r�g�H �u oh �m�g �v ,!t o �v �r �c �t j �E�H �uoh �m�g �v k�g InUG �k Uv �r �x �t�H �u Ib �C e �j �m �h , !t j �E�H �u :)v�b �C

Iy �jIJ �k �j �C �z �N �v k�g r !J.t)51r !nt«H �u :)hh h�b �p �k v�kIg �k h �b �S �e �n h �c �t uh �c �t k !t e �j �m �h)52rIJ �eU s«t �n )53r �j �t �u h �,It

h �b �nh �G.v)54,�e �z !j �n e �,�B !t �u �gUb �t �u cUJ �t i !P :) �j �C �z �N �v k�g G�g�H �u v�kIg �v i �C �r �e , !t k�K �j.t �u h �r �G �c �C r !J.t ,!k !f.t �N �vr !J.t ,�g �C h �c �t uh �c �t k !t e �j �m �h sIg r !nt«H �u :)i �F o �v �r �c �t

/47 /khtnavku):2005)/48)vzv):2005)/49 /utuchu):2005)/50/i,b):2005)/51 /uyjak):2005)/52 /hbseg):2005)/53/raeu):2005)/54 /hbnha,)if):2005)

9

Het binden van Jitschak

die we in de verte zien, wat ik erop zie?” Jitschak antwoordde en zeitegen zijn vader: “Ik zie het volgende: een zuil van vuur en een wolk ende Majesteit van de Eeuwige verschijnt in de wolk op de berg.” Toenbegreep Avraham dat zijn zoon Jitschak was aanvaard als offer voor deEeuwige. Avraham zei tegen Eliëzer en tegen zijn zoon Jisjmaël: “Zien jullie ookwat wij zien op die berg in de verte?” Zij antwoordden en zeiden: “Wijzien niets dan alleen een berg zoals alle bergen van het land.” Toenbegreep Avraham dat het niet gewenst was bij de Eeuwige, dat zij methen meegingen. Daarom zei Avraham tegen hen: “Blijven jullie hier metde ezel, ik en mijn zoon Jitschak zullen naar die berg gaan en als wij daargebeden zullen hebben tot de Eeuwige, komen wij naar jullie terug.”

Junior merkt op: met recht zeggen onze rabbijnen, hun gedachtenisstrekke tot zegen, volk lijkt op een ezel want omdat ze iets niet zienlijken ze op beesten.5

Daarop bleven Eliëzer en Jisjmaël op die plaats zoals Avraham hadopgedragen. Avraham nam het hout voor het brandoffer en legde dat opzijn zoon Jitschak en zij namen6 het vuur en het mes, zo gingen zij samennaar die plaats.Terwijl zij liepen zei Jitschak tegen zijn vader: “We hebben wel vuur enhout bij ons, maar waar is het lam voor de Eeuwige ten brandoffer?”7

Avraham antwoordde zijn zoon Jitschak en zei: “Zoon, de Eeuwige heeftjou gekozen om voor hem een volmaakt offer te zijn in plaats van hetlam.” Jitschak zei tegen zijn vader: “Alles wat de Eeuwige tegen u gezegdheeft vader, zal ik doen met vreugde en van ganser harte.”

5. Vgl. Psalm 49: 13, 21.6. De editie van 2005 heeft een enkelvoud: hij nam.7. De toevoeging van aixwdl, resulterend in de vertaling: "waar is het lam om voor de

Eeuwige als brandoffer te brengen," laat de zin beter lopen; deze aanvulling in de onsbekende latere edities.

8

k�g rh �g �M �v r �n �tUbh �C �r Ur �n �t iIf�bo�g v �f �r �c �k o�b«r �f �zh �F rIn.j�k v !nIS �vUt �r t«K !J r �j �tUk �J �n �b r �c �s

:eus ,In �v �c �F

rpxejmh ,segrahv

:)uh �k�g v !tIr h �b.t r !J.t , !t eIj �r �n oh �tIr Ub �j�b.t r !J.ti�b �g �u J �t sUN�g v�B �v �u h �,h �t �r uh �c �t k !t r !nt«H �u e �j �m �h i �g�H �uIb �C e �j �m �h h �F o �v �r �c �t g �s�H �u :)uh �k�g i�b �g !C v !t �r �b hh sIc �fUk !t �u r!z!gh �k4t k !t o �v �r �c �t r !nt«H �u :)hh h�b �p �k v�kIg �k v�m �r �br �v �C Ubh �t �r r !J.t , !t o !T �t o�D o !,h �t �r.v Ib �C kt�g �n �J �hr �v e �r r �c �s Ubh �t �r t«k Ur �n«tH �u Ub.g�H �u :)eIj �r �n tUv �v

Ubh �t �r . !r �t �v k«f h �r �v �F)43h�b �p �k v �m �r �b t«k h �F o �v �r �c �t g �s�H �u o !vh�k.t r !nt«H �u :)o !v �N �g , !f!k�k hhh �b.t �u rIn.j �v o �g v«P o !f�k Uc �J o �v �r �c �ttUv �v r �v �v s�g Ub�k v �f �k�b h �b �C e �j �m �h �uv �cUJ�b �u hh h�b �p �k o �J v !u.j �T �J�b �ur!z!gh �k4t v �N �J Uc �J�H �u :)o !fh�k.to �U �m r !a.t �F tUv �v oIe �N �C kt�g �n �J �h �ue �j �m �h k�g o �nh �G�H �u v�kIg �k oh �m�g j �e�k o �v �r �c �t �u :)o �v �r �c �t

Uj �e�H �u Ib �C)44k !t o !vh�b �J)Uf �k�H �u ,!k !f.t �N �v , !t �u J �t �v , !t v�B �v uh �c �t k !t e �j �m �h r !nt«H �u o �T �f!k �C h �v �h �u :)tUv �v oIe �N �v

Ub �T �t oh �m�g �u J �t)45v !¬ �v v�H �t �u )46i �g�H �u :)vkIg �k hh h�b �p �k Ik ,Ih �v �k hh r �j �c W �C h �b �C r«nt�k Ib �C e �j �m �h , !t o �v �r �c �tk«F uh �c �t k !t e �j �m �h r !nt«H �u :)v !¬ �v , �j �T v �nh �n �, v�kIg �k:)c�k cUy �cU v �j �n �G �C v !G4g !t h �c �t hh Wh!k �t r !C �s r !J.t

/43 /:)+):2005)/44 /jehu):2005)/45vtur)hbt)ohmgvu)atv):2005)pro /ub,t)ohmgu)at)/46/chrevk)+):2005)

8

Het binden van Jitschak

de Tegenstander weer zodat de Tegenstander wel van hen weg moestgaan. Toen hij zag dat hij hen niet aankon, verborg hij zich voor hen enhij ging voor hen uit op de weg. Toen werd hij voor hen tot een groterivier vol water op de weg. Avraham en Jitschak en de twee bediendenbereikten die plaats en zij zagen de grote en machtige rivier als eenenorme waterplas. Ze gingen de rivier in om hem over te steken, en toenliep het water al over hun voeten. Ze gingen de rivier verder in, steedsdieper, zodat het water tot hun nek kwam en ze allemaal samen bangwerden van het water. Terwijl ze de rivier overstaken, herkende Avrahamdie plaats en hij wist dat op die plaats geen water was. Toen zei Avrahamtegen zijn zoon Jitschak: “Ik weet dat op deze plaats geen rivier en geenwater is. Het is beslist de Tegenstander die ons dit alles aandoet om onsvandaag de opdracht van onze God te laten overtreden.” Avrahamvervloekte de Tegenstander en zei tegen hem: “De Eeuwige zal jevervloeken, Tegenstander, ga nu van ons weg, want wij zijn op weg opbevel van onze God.” Toen vreesde de Tegenstander voor wat Avrahamzei, zodat hij van hen weg ging. De plaats werd weer droog zoals hetvoorheen was, daarop gingen Avraham en Jitschak naar de plaats dieGod hem genoemd had.Op de derde dag hief Avraham zijn ogen op en hij zag de plaats die Godhem genoemd had van verre. Op die plaats zag hij een zuil van vuur dievan de aarde tot de hemel reikte en op de berg was een donkere wolk ende Majesteit van de Eeuwige verscheen in de wolk. Avraham zei tegenzijn zoon Jitschak: “Zie je op die berg,

7

rpxejmh ,segrahv

kIf�h t«k h �F t �r�H �u :)o !vh�k.g �n i �y �¬ �v Ik Q!k�H �u i �y �¬�C sIg)38

Q !r !S �v k !t o !vh�b �p �k rIc.g�H �u Q!k�H �u o !vh�b �P �n Ik r �, �X�H �u o !v�kQ !r !S �v k�g o �h �n t�k �n kIs�D k �j�b �F o !v�k h �v �h �u)39Ugh �D�H �u

k �j�b Ut �r �H �u tUv �v oIe �N �v s�g uh �r�g �b h�b �JU e �j �m �h �u o �v �r �c �to �h �n �C s«t �n oUm�g �u kIs�D)40k �j�B �v QI, �C UtIc�H �u :)oh �rh �S �t

tUv �v k �j�B �C Uf �k�H �u :)o !vh�k �d �r �k oh �r �cIg o �h �N �v �u Ic Ur �c�g�H �uQIk �v)41o�K QF Uk.v �C�H �u o !vh �rt �U �m s�g o �h �N �v Ugh �D�H �u �gIc �y �u

rh �F�H �u k �j�B �C oh �r �cIg o �v h �v �h �u :)o �h �N �v �n s �j�h)42,!t o �v �r �c �t :)tUv �v oIe �N �C o �h �n v �N �J ih �t h �F g �s�H �u tUv �v oIe �N �vv!Z �v oIe �N �v , !t h �b.t �g �sIh Ib �C e �j �m �h k !t o �v �r �c �t r !nt«H �ur !J.t tUv i �y �¬ �v v �T�g :)o �h �n t«k �u k �,�b t«k IC ih �t r !J.tUbh �v«k4t , �u �m �N �n Ub �,It rh �c.g �v �k v!K �t k«F , !t Ub�k v !G.g�hhh r�g �d �h uh �k �t r !nt«H �u i �y �¬ �C o �v �r �c �t r�g �d �H �u :)v!Z �v oIH �v:)Ub �f�k �v Ubh �v«k4t , �u �m �n �C h �F Ubh�k�g �n t�b Q!k i �y �¬ �v Q �Cc �J�H �u :)o !vh�k.g �n Ik l!k�H �u o �v �r �c �t kIE �n i �y �¬ �v s �j �p �H �uo �v �r �c �t Q!k�H �u v�K �j �T �C v�h �v r !J.t �F v �J�C�h �k tUv �v oIe �N �voIH �C h �v �h �u :)oh �v«k4t �v Ik r �n �t r !J.t oIe �N �v k !t e �j �m �h �ur !J.t oIe �N �v , !t t �r�H �u uh�bh�g , !t o �v �r �c �t t �¬�Hu h �Jh �k �@ �vi �n J �t sUN�g uh �k�g t �r�H �u :)eIj �r �n oh �v«k4t �v Ik r �n �t

s �c �F i�b �g �u o �h �n �@ �v s�g �u . !r �t �v[c-vn]hh sIc �fU r �v �v k�g tUv �v r �v �C �,h �t �r.v Ib �C e �j �m �h k !t o �v �r �c �t r !nt«H �u :)i�b �g !C

/38 /kfuh):2005)/39 /:)+):2005)/40 /ohnf):2005)/41/lkv):2005)/42 /lkv):2005)

7

Het binden van Jitschak

dat je dit vandaag aan je enige zoon gaat doen. Nu heeft God je een zoongegeven aan het eind van je dagen, in de tijd van je ouderdom, en nu gaje hem op wie geen onrecht rust, slachten en jij gaat het leven van jeenige zoon van de aarde uitroeien. Begrijp je niet en versta je niet datdeze zaak niet van de Eeuwige kan zijn, want de Eeuwige doet eendergelijk kwaad niet met de mens door tegen hem te zeggen: ga je zoonslachten.” Avraham hoorde dit en hij begreep dat dit een woord van deTegenstander was, die probeerde hem van de weg van de Eeuwige tedoen afwijken. Avraham wilde niet luisteren naar de stem van deTegenstander en Avraham vervloekte hem, zodat hij van hem wegging. Maar de Tegenstander kwam terug en ging naast Jitschak lopen en hijverscheen aan Jitschak in de gedaante van een jonge man, kloek vangestalte en met een zeer knap uiterlijk. Hij kwam naar Jitschak toe en zeitegen hem: “Weet je niet dat je vader, deze oude dwaas, jou vandaagwegbrengt om je zonder reden te slachten? Welnu mijn zoon, luister nietnaar hem en stem niet in met zijn wil, want hij is oud en dwaas en jemoet je kostbare leven en je knappe gestalte niet van de aarde uitroeien.”Jitschak hoorde deze opmerking en hij zei tegen zijn vader Avraham:“Vader, heb je gehoord wat deze man tegen mij gezegd heeft? Zo en zoheeft hij gesproken.” Toen antwoordde Avraham zijn zoon Jitschak enzei tegen hem: “Wees op je hoede voor hem en luister niet naar zijnwoorden en bewillig hem niet, want hij is voor ons een Tegenstander omons vandaag af te trekken van het gebod van onze God.” En Avrahamvervloekte

6

rpxejmh ,segrahv

W�b �C �n oIH �v v!Z �v r �c �S �v ,IG.g�k Q�kIv v �T �t r !J.t v �T �t)31

,�g �k Wh !n �h ,h �r.j �t �C i �C oh �v«k4t �v W �k i �,�b h �F :)W �sh �j �h, !t �T �s �c.t �v �u x �n �j t«k k�g oIH �v Uv �y �j �J �T �u Q�k �T �u W �,�b �e �zh �F �T �g �n �J t«k o �t �T �g �s�h t«k.v :). !r �t �v i �n W �sh �j �h W �b �C J!p!bv�g �r �F Jh �t�k hh v !G.g�h t«k h �F hh , �t �n v!Z �v r �c �S �v ih �t

. !r �t �C ,t«Z �v)32 Q�k Ik r«nt�k [t-vn]yIj �J )33:)W �b �C , !t tUv i �y �¬ �v r �c �s h �F g �s�H �u v!Z �v r �c �S �v ,!t o �v �r �c �t g �n �J�H �uo �v �r �c �t t �c �t t«k �u :)hh Q !r !S �n I,Ig �, �v �k J�E �c r !J.tc �J�H �u :)Ik Q!k�h �u o �v �r �c �t IC r�g �d �H �u i �y �¬ �v kIe �C �gInJ �k

t«c�H �u i �y �¬ �v)34r �tI, �F e �j �m �h �k v !N �S�H �u e �j �m �h k!m �t )35Jh �t e �j �m �h k !t J�D�H �u :)s«t �n v !t �r �n v �ph �u r �tI, v �p �h rUj �Ci �e�Z �v Wh �c �t h �F �T �g �n �J t«k o �t �T �g �s�h t«k.v uh �k �t r !nt«H �ut«k h �b �C v �T�g :)o�B �j oIH �v W �y �j �J �k W.th �c �n v!Z �v kh �x �F �v �u

kh �x �f tUv i �e�Z �v h �F Ik v!ct«, t«k �u uh �k �t g �n �J �,)36t«k �u :). !r �t �v i �n v !t�B �v W �rPt �T , !t �u v �r �e�H �v W �J �p�b , !t s �C �t �,uh �c �t o �v �r �c �t �k r !nt«H �u v!Z �v r �c �S �v , !t e �j �m �h g �n �J�H �u

r!Ch �S r !J.t ,!t h �c �t �T �g �n �J.v)37v!z �f �u v!z �F v!Z �v Jh �t �v h�k �t W �k r !n �@ �v uh�k �t r !nt«H �u Ib �C e �j �m �h ,!t o �v �r �c �t i�g�H �u :)r�C �StUv i �y �G h �F Ik v!ct«T k �t �u uh �r�c �S k!t g �n �J �T k �t �u UB !N �no �v �r �c �t r�g �d �H �u :)oIH �v Ubh �v«k4t , �u �m �N �n Ub �rh �c.g �v �k Ub �k

/31 /lbck):2005)/32):2005)deest //33 /yja):2005)/34/tuchu):2005)/35)rt,):2005)(bis) //36)khxfu)tuv)iez):2005)pro/khxf)tuv)iezv)/37/rcs):2005)

6

Het binden van Jitschak

wenen. Sara zei: “Wie weet of ik je na vandaag ooit nog terug zal zien,mijn zoon.” Zowel Avraham als Sara en Jitschak weenden vreselijk. Ookzij die met hen meegingen om hen weg te brengen, weenden erg met henmee. Daarna ging Sara onder luid geween weg van Jitschak en ook alhaar slavinnen en slaven gingen met haar terug naar de tent. Avraham ging met zijn zoon Jitschak om hem als brandoffer te brengenvoor de Eeuwige zoals hij hem opgedragen had. Avraham nam ook tweevan zijn bedienden met zich mee, Jisjmaël de zoon van Hagar en zijnknecht Eliëzer, zij gingen samen met hen mee. En terwijl zij onderwegwaren, spraken die bedienden als volgt tegen elkaar. Jisjmaël zei tegenEliëzer: “Mijn vader Avraham is onderweg om Jitschak als brandoffer tebrengen voor de Eeuwige zoals die hem opgedragen heeft. Als hijterugkomt, zal hij mij al wat van hem is geven om dat na hem te erven,want ik ben zijn eerstgeboren zoon.” Eliëzer antwoordde Jisjmaël en zeitegen hem: “Heeft Avraham jou niet weggestuurd met je moeder engezworen dat je niets zou erven wat van hem is, wat dan ook maar. Aanwie zal hij geven al wat van hem is en al zijn kostbaarheden? Zal het nietzijn aan zijn knecht, de vertrouweling van zijn huis, die hem dag ennacht heeft gediend? Ik heb alles gedaan wat hij tegen mij gezegd heeft,daarom zal hij mij na zijn dood alles doen erven wat van hem is.”Terwijl Avraham met Jitschak onderweg was, kwam de Tegenstander enhij deed zich aan Avraham voor in de gedaante van een zeer oude man,onaanzienlijk en zeer nederig.4 Hij kwam naar Avraham toe en zei tegenhem: “Je bent een dwaas of een stommeling,

4. Jes. 57,15: ©gExÎl ©t §WE

5

rpxejmh ,segrahv

h �b �C sIg W �,It v !t �r !t o �t �g �sIh h �n v �r �G r !nt«T �u :)In �gv �r �G �u o �v �r �c �t �u kIs�d h �f �C sIg UF �c�H �u :)v!Z �v oIH �v �nh �f �c Uf �C o �j �K �J �k Q !r !S �C o !v �N �g Uf �k �v r !J.t o�d �u e �j �m �h �ue �j �m �h k�g �n v �r �G i �f h �r.j �t V�k c �J �T �u :)o !v �N �g kIs�dV �N �g �vh !s �c.g �u �vh !,Ij �p �J k �F UcUJ�H �u v �C �r v�H �f �c �C

v�k4v«t �v)27v�kIg I,Ik.g �v �k Ib �C e �j �m �h o �g Q�k �v o �v �r �c �tu uh �r�g �b h�b �J , !t o�D o �v �r �c �t j �E�H �u :)Uv �U �m r !J.t �F hh h�b �p �ks �j�h Uf �k�H �u IS �c�g r!z!gh �k4t ,!t �u r�d �v i !C kt�g �n �J �h , !t IN �go !vh�bh �C oh �r�g �B �v Ur �C �s �h �u Q !r !S �C oh �f �kIv o �v h �v �h �u :)o !v �N �gv�B �v r!z!gh �k4t k !t kt�g �n �J �h r !nt«H �u :)v!K �t �v oh �r �c �S �Fr !J.t �F hh�k v�kIg Ich �r �e �v �k e �j �m �h , !t Q�kIv h �c �t o �v �r �c �tITJ �r �k Ik r !J.t k«F , !t h �k i �,�b �u IcUJ �c v�h �v �u :)Uv �U �mkt�g �n �J �h , !t r!z!gh �k4t i �g�H �u :)IrIf �c Ib �C h �b.t h �F uh �r.j �tg �c �@�H �u W �N �t , !t �u W �,It J �r�D o �v �r �c �t t«k.v uh �k �t r !nt«H �u, !t i �T �h h �n �kU :)v �nUt �n Ik r !J.t k«F �n W �k Jh �rIv h �T �k �c �ki �n4t!B �v IS �c�g �k t«k.v uh �,IsUn.j k«F , !t �u Ik r !J.t k«F

v�k �h �k �u o �nIh uh �T �s �c.g r !J.t I,h �c �C)28r !J.t k«F G�g �t �u :)I,In h �r.j �t Ik r !J.t k«F ,!t Jh �rIh h �k h �F h�k �t r �nt«h

t«c�H �u Q !r !S �C Ib �C e �j �m �h o �g o �v �r �c �t ,!f!k �c h �v �h �u)29i �y �¬ �v �jUr k �p �JU u�b �g s«t �n i �e�z Jh �t r �tI, �F o �v �r �c �t �k v !n �S�H �u

uh �k �t r !nt«H �u o �v �r �c �t k !t J�D�H �u :)s«t �n)30r�g �C It kh �x �f �v

/27 /:)+):2005)/28 /:)+):2005)/29 /tuchu):2005)/30/:)+):2005)

5

Het binden van Jitschak

opnieuw en ze weende met hem. Ze instrueerde ook Avraham, zijnvader, over hem, en Sara zei tegen Avraham: “Mijn heer pas tochalsjeblieft goed op je zoon en verlies hem niet uit het oog, want ik hebgeen andere zoon en ook geen dochter dan alleen hij. Laat hem toch nietalleen; als hij honger heeft, geef hem dan brood te eten en als hij dorstheeft, geef hem dan water te drinken. En laat hem niet ergens te voetheen gaan en ook moet je hem niet in de zon laten zitten3. En je maghem ook niet alleen op de weg laten lopen. Je mag hem niet dwingen totiets wat hij niet wil en je moet alles doen wat hij tegen je zegt.” En Saraweende die nacht nog meer over Jitschak en ze instrueerde hem tot demorgen. En toen het ochtend was nam Sara het beste en mooiste kleed van deklederen die ze in huis had, die Avimelech haar gegeven had. Ze kleeddehaar zoon Jitschak aan en zette een tulband op zijn hoofd en bevestigdeeen kostbare steen aan de tulband. Ze gaf hen proviand voor onderweg,daarop gingen Jitschak en zijn vader Avraham op weg en enkele van hunslaven gingen met hen mee om hen onderweg te helpen. Ook Sara gingmet hen mee om hen op weg te helpen. Ze zeiden tegen haar: “Ga terugnaar de tent.” Sara luisterde naar de woorden van haar zoon Jitschak, zeweende vreselijk en ook haar man Avraham weende met haar mee. Enook haar zoon Jitschak weende heel erg met haar mee. Ook terwijl zegingen om hen op weg te helpen, weenden ze nog veel erger. Toen greepSara haar zoon Jitschak vast en ze klemde hem in haar armen en ze kustehem, ze omhelsde hem en ze bleef nog met hem

3. De inf. constr. van aWi is in het Bijbels Hebreeuws z¤a ¤W, maar in RabbijnsHebreeuws ontstaat naar analogie van het woordpaar lŸh §w ¦i - lŸh §w ¦l ook a ¥W¥i - a ¥Wi¥l.

4

rpxejmh ,segrahv

IN �g �L �c �T�u sIg)20r !nt«T�u :)uh�k�g uh �c �t o �v �r �c �t ,!t v!U�m �T�u W!bh�g ,!t oh �G �u W�b �c �C t�b r !n �@ �v h �bIs.t h �C o �v �r �c �t �k v �r �Gt�b k �t :)tUv o �t h �F , �C t«k �u r �j �t i �C h �k ih �t h �F uh �k�g

ch �g �r �v o �t UB !c �z �g �T)21t �n �m �v o �t �u o !j!k Uv�kh �f.t �v )22

c �Jh�k t«k �u uh �k �d �r �C , !f!k�k Uv �jh �B �T k �t �u o �h �n Uv �e �J �vt«k �u IS �c �k Q !r !S �C , !f!k�k Uv�c �z �g �T k �t o�d �u :)J !n �J �Cr �nt«h r !J.t k«f �F Ik �,h �G�g �u r �C �s �h r !J.t k«F �n Uv �x �b �t �Tv�k �h �k �C e �j �m �h k !t kIs�d h �f �C sIg v �r �G �L �c �T �u :)Wh!k �ts!d !C v �r �G j �E �T �u r !e«C �C h �v �h �u :)r !e«C �v s�g Uv �U �m �T �u tUv �vi �,�b r !J.t �n ,�h �C�C V �T �t r !J.t oh �s�d �C �v i �n s«t �n v!t�b �u cIy,!p!b �m �n Ik o !G �T �u V�b �C e �j �m �h , !t J�C �k �T �u :)Q!k !nh �c.t V�ko !v�k i �T �T �u :), !p�b �m �N �v k�g v �r �e �h i !c !t o !G �T �u Iat«r k�g

v �s�m)23t�m�H �u Q !r !S�k )24 [c-sn]uh �c �t o �v �r �c �t �u e �j �m �h Uf �k�H �u v �r �G o�d t�m �T �u :)Q !r �S �C o �j �K �@ �k o !vh �s �c�g �n o !v �N �g Uf �k�H �u

cUJ V�k Ur �nt«H �u o �j �K �J �k o �T �t Q !r !S �C Q!k �T �u o !v �N �g)25Q�k h �f �C �L �c �T �u V�b �C e �j �m �h h �r �c �S , !t v �r �G g �n �J �T �u :)v�k4v«t �vV�b �C e �j �m �h o�D �L �c�H �u :)V �N �g V �Jh �t o �v �r �c �t o�D �L �c�H �u kIs�dh �f �C Uf �C o �j �K �J �k Uf �k �v r !J.t o�d �u st« �n kIs�d h �f �C V �N �gih �C Uv�z.jt«T �u V�b �C e �j �m �h �c v �r �G e�z.j �T �u :)s«t �n s�g kIs�d

Uv �e �@ �T �u Uv �e �C �j �T �u �vh !,IgIr �z)26,IF �c �k sIg ; !xIT �u

/20/:)+):2005)/21 /cgrh):2005)/22 /tnmh):2005)/23/vshm):2005)/24 /utmhu):2005)/25 /hcua):2005)/26))uvecj,u)uvea,u):2005)

pro /uvea,u)uvecj,u)

4

Het binden van Jitschak

In die tijd kwam het woord van de Eeuwige tot Avraham, hij zei tegenhem: “Avraham,” en hij zei: “Hier ben ik.” Hij zei: “Neem nu je zoon, jeenige, die je lief hebt, Jitschak, en ga naar het land Moria en breng hemdaar als een brandoffer op een van de bergen, waarop je een wolk en deglorie van de Eeuwige getoond zal worden.” Toen zei Avraham bijzichzelf: “Hoe moet ik handelen, zodat ik mijn zoon Jitschak weg kanhalen bij zijn moeder Sara om hem als brandoffer te brengen voor deEeuwige?” Avraham ging de tent in en ging tegenover zijn vrouw Sarazitten en hij sprak als volgt tot haar: “Onze zoon Jitschak is grootgeworden, maar hij heeft al die tijd1 niet de dienst van zijn Godbestudeerd. Nu wil ik morgen op pad gaan om hem naar Sjem en zijnzoon Ever te brengen en daar zal hij de wegen van de Eeuwigebestuderen. Want zij zullen hem onderrichten om de Eeuwige te kennenen te weten hoe hij altijd tot de Eeuwige moet bidden, zodat hij hem zalantwoorden, en daar de manier te leren om de Eeuwige zijn God tedienen.” Sara zei: “Het is goed wat je zegt, ga mijn heer en doe met hemzoals je gezegd hebt. Maar misschien wil je mijn zoon niet te ver bij mevandaan brengen en hij moet daar niet te lang blijven, want ik ben zeeraan hem verknocht.” Avraham zei tegen Sara: “Mijn dochter, smeek2 deEeuwige onze God, dat hij aan ons goed doe.” Sara nam haar zoon Jitschak en hij bracht die nacht bij haar door, zijkuste hem en omhelsde hem en ze instrueerde hem tot aan de morgen.Ze zei tegen hem: “Mijn zoon, hoe kan ik mij van jou losmaken,” en zekuste hem en omhelsde hem

1. “Al die tijd” als weergave van mi ¦ni d¤f cf. 1 Sam. 29:3.2. De editie 2005 geeft i ¦l£g (verkeerd gevocaliseerd, het hoort te zijn i ¦N ©g zoals b.v. in de

editie 1984). Dit is pi. imp.f.s. van dlg in de betekenis "mild stemmen"(Koehler/Baumgartner). De originele editie heeft d¥N ©g, een mannelijke vorm.

3

, �g �Crpxejmh ,segrahv

uh�k �t r !nt«H �u o �v �r �c �t k !t hh r �c �S v�h �v th �v �vh �B!B �v r !nt«H �u o �v �r �c �t)14,!t W�b �C , !t t�b j �e r !nt«H �u

v�H �rIN �v . !r !t k !t W �k Q!k �u e �j �m �h , !t �T �c �v �t r !J.t W �sh �j �hIc W �k v !t �r�h r !J.t oh �r �v !v s �j �t k�g v�kIg �k o �J Uv�k.g �v �u

sIc �f �u i�b �g o �J)15s�g v !G4g !t Qh �t IC �k �C o �v �r �c �t r !nt«H �u :)hh h�b �p �k I,Ik.g �v �k IN �t v �r �G �n h �b �C e �j �m �h , !t sh �r �p �t r !J.t

t«c�H �u :)v�kIg �k)16IT �J �t v �r �G h�b �p �k c !J�H �u v�k4v«t �v o �v �r �c �t s �n�k t«k �u k �s�D e �j �m �h Ub�b �C :)v!K �t �v oh �r �c �S �F �vh!k �t r �C �s �h �uk !t UB !th �c.t �u r �j �n �k h �k Q!k �t v �T�g oh �n�h v!z uh �v«k4t , �sIc.g

k!t �u o �J)17UvUs �N�k �h h �F :)hh h �f �r �S ,!t s �n �k �h o �J �u Ib �C r!c�g ,�g k«f �C hh h�b �p �k k�K �P �, �h r !J.t �F ,�g �s�k �u hh , !t ,�g �s�kr !nt«T �u :)uh �v«k4t hh , �sIc.g Q !r !S , !t o �J ,�g �s�k �u Uv�b.g�h �u

h �f�k �T �r �C �S cIy v �r �G)18:) �T �r �C �S r !J.t �F Ik v �G.g �u h �bIs.t oh �n�h o �J c �J�h t«k �u h �k�g �n h �b �C , !t eh �j �r �T k �t o�kUt �uk !t o �v �r �c �t r !nt«H �u :)s«t �n IJ �p�b �c v �rUJ �e h �J �p�b h �F oh �C �r

v�K �j h �T �C v �r �G19Ub �N �g v !G.g�h r !J.t Ubh �v«k4t hh h�b �P , !t t�b v�k �h �k �C V �T �t i!k�H �u V�b �C e �j �m �h , !t v �r �G j �E �T �u :)v �cIyIk r !nt«T �u :)r !e«C �v s�g Uv�U �m �T �u Uv �e �C �j �T �u Uv �e �@ �T �u tUv �vUv�e �C �j �T �u Uv �e �@ �T �u K !N �n s �r �P �v �k h �J �p�b k �fUT Qh �t h �b �C

/14 /:)+):2005)/15 /hh)+):2005)/16 /tuchu):2005)/17)kt):2005)deest//18 /lk):2005)/19 /hkj):2005)

3

Het binden van Jitschak

zodra u ze gegeven hebt wat ze aan u vroegen, dan hebben ze genoeg aanzichzelf en verlaten u en denken totaal niet meer aan u. Hebt u Avrahamde zoon van Terach niet gezien, die in het begin geen zonen had en udiende en altaren voor u bouwde overal waar hij kwam en hij bracht eroffers op en hij riep voortdurend uw naam aan ten overstaan van alleaardbewoners. Maar nu zijn zoon Jitschak geboren is, verlaat hij u. Hijheeft een groot feest gegeven voor alle aardbewoners, maar de Eeuwigeheeft hij vergeten. Want bij alles wat hij deed, heeft hij u geen brandoffergebracht of een vredeoffer van een enkel rund of schaap of een enkelegeit van wat hij heeft geslacht op de dag dat zijn zoon van de borst werdgenomen. Sinds de dag dat zijn zoon geboren is tot deze dag, nu hijzevenendertig jaar is, heeft hij voor u geen altaar gebouwd en daaropgeen offer voor u gebracht, want hij zag dat u hem gegeven had wat hijvan u had gevraagd en daarna heeft hij u verlaten.” Daarop zei deEeuwige tegen de Tegenstander: “Let op mijn knecht Avraham, want eris op de hele wereld geen mens zoals hij: rechtvaardig en oprecht temijnen opzichte, godvrezend en afkerig van het kwaad. Zo waar ik leef,als ik tegen hem zou zeggen: ‘Offer toch je zoon Jitschak voor mij,’ hijzou hem mij niet weigeren, evenmin als wanneer ik hem zou zeggen:‘Breng voor mij een brandoffer van het kleinvee of van de runderen.’ ”Daarop antwoordde de Tegenstander de Eeuwige en hij zei: “Zeg dan nutegen Avraham wat u net heeft gezegd, dan zal hij vast direct weggaan enzich van uw woorden afkeren.”

2

rpxejmh ,segrahv

Wh!b �p �K �n UJ �e �c �h r !J.t tUv �v r �c �S �v , !t o !v�k i �T �T r !J.t �F:)sIg W �,It rIF �z �k Uph �xIh t«k �u WUc�z.g �u o !v�k Uc �J �uIk Uh �v t«k v�K �j �, �C r !J.t j �r !T i !C o �v �r �c �t , !t �,h �t �r.v

)Wh!k �t v!b �c �H �u W �s �c.g�H �u oh �b �c5o �J Q�k�h r !J.t k«f �C ,Ij �C �z �n . !r �t �v h�b �C k«f �k W �n �J �C t �r �e �H �u ,Ib �C �r �e i !vh�k.g ch �r �e �v �u

)cIz.g�H �u Ib �C e �j �m �h Ik s�kIb r !J.t �F v �T�g �u :)sh �n �T6W �,It h �F :)j �f �J hh , !t �u . !r �t �v h �c �JIh k«f �k kIs�d v !T �J �n G�g�H �uIt v�kIg i �C �r �e Wh!b �p �k ch �r �e �v t«k v �G�g r !J.t k«F �n

)c !G!f It s �j !t rIJ oh �n�k �J7y �j �J r !J.t k«F �n s �j !t z�g It oIH �v Ib �C s�kIb r !J.t oIH �n o�D :)Ib �C , !t k �n�D �v oIhCch �r �e �v t«k �u �j �C �z �n Wh!b �p �k v�b �c t«k v�b �J g �c !J �u oh �J«k �J

)r !J.t Ik �T �,�b h �f v �t �r h �F i �C �r �e uh�k�g Wh!k �t8Wh!b �p �K �n J�E �C h �S �c�g k !t W �C �k �T �n �G.v i �y �¬ �v k !t hh r !nt«H �u :)K !c �z �g�H �ut �rh �u h�b �p �k r �J�h �u o �T Jh �t . !r �t �C UvIn �F ih �t h �F o �v �r �c �t

ch �r �e �v Ik h �T �r �n �t o �t h �F h �b �t h �j :)g �r �n r �x �u oh �v«k4t)9t�b v�kIg �k h�b �p �k W �b �C e �j �m �h , !t)10 h �F ; �t �u h �B !N �n Uv�g�b �n �h t«k

r �nIt)11ch �r �e �v uh �k �t )12i �n It it«M �v i �n v�kIg h�b �p �k h �b«s.t h �C r �nt«H �u hh , !t i �y �¬ �v i �g�h �u :)r �e �C �v)13 [t-sn]r!C �S

rIc.g�h t«k o �t �T �r �C �S r !J.t v!Z �v r �c �S �F o �v �r �c �t k !t t�b:)oIH �v Wh !r �c �S , !t rh �x�h �u

/5 /lk):2005)/6 /czghu):2005)/7 /acf):2005)/8/rat),t):2005)/9 /crev):2005)/10):2005).deest)/11 /rnt):2005)/12/crev):2005)

/13),gf):2005) pro /hbst)hc

2

Het binden van Jitschak

In die tijd werd Jitschak de zoon van Avraham almaar groter en zijnvader Avraham onderwees hem de weg van de Eeuwige om de Eeuwigete kennen en de Eeuwige was met hem. Toen Jitschak zevenendertig jaaroud was en zijn broer Jisjmaël eens bij hem in de tent kwam, schepteJisjmaël op tegen Jitschak en zei: “Ik was dertien jaar toen de Eeuwigetegen mijn vader zei dat hij ons moest besnijden. Ik handelde naar hetwoord van de Eeuwige dat hij tegen mijn vader had gesproken; ik gafmezelf aan de Eeuwige en ik overtrad zijn woord niet dat hij mijn vaderhad bevolen.” Toen antwoordde Jitschak Jisjmaël en zei: “Waarom schepje tegen mij op over deze zaak, over zo'n klein stukje vlees dat deEeuwige je geboden had om dat van je te verwijderen? Zo waar als deEeuwige, de God van mijn vader Avraham leeft, wanneer de Eeuwigetegen mijn vader zou zeggen: ‘Neem nu Jitschak en breng hem voor mijten offer,’ ik zou mijn leven niet weigeren, want ik zou dat met vreugdedoen.” De Eeuwige hoorde wat Jitschak tegen Jisjmaël zei en dat wasgoed in de ogen van de Eeuwige en hij besloot Avraham in deze zaak opde proef te stellen.Op die dag kwamen de zonen van God zich voor de Eeuwige stellen enook de Tegenstander, die in hun midden was, kwam zich voor deEeuwige stellen om de mensen voor de Eeuwige aan te klagen. DeEeuwige zei tegen de Tegenstander: “Vanwaar kom jij?” DeTegenstander antwoordde de Eeuwige en zei: “Van rond te dwalen op deaarde en daarop te wandelen.” De Eeuwige zei tegen de Tegenstander:“Wat heb je tegen me te zeggen over alle aardbewoners?” DeTegenstander antwoordde de Eeuwige en zei: “Wel, ik heb gezien dat alleaardbewoners u dienen en dat ze aan u denken op het moment dat ze ietsvan u vragen. Maar

1

rpxejmh ,segrahv

[t-dn]o �v �v oh �n�h �C k �s�d �u l�kIv o �v �r �c �t i !C e �j �m �h �u hh �u hh , !t ,�g �s�k hh Q !r !s , !t uh �c �t o �v �r �c �t Uv �s �N�k �h �uoh �b �J g �c !J �u v�b �J oh �J«k �J i !C e �j �m �h ,Ih �v �C h �v �h �u :)IN �gr �t �P �,�H �u :)k !v«t �C IN �g t �cU Q�kIv uh �j �t kt�g �n �J �h �u

e �j �m �h k�g kt�g �n �J �h[c-dn]v�b �J v �r �G!g J«k �J i !C r«nt�k , !t G�g �t �u :)Ub �,It kUn�k h �c �t k !t hh r !C �S r !J.t �F h �,h �h �vt«k �u hh k !t h �J �p�b , !t i �T !t �u h �c �t k !t r !C �S r !J.t hh r �c �S, !t e �j �m �h i �g�H �u :)h �c �t , !t v �U �m r !J.t Ir �c �S , !t h �T �r �c�gy�g �n k�g v!Z �v r �c �S �C h �k�g r �t �P �, �, v �n�k r«nt�k kt�g �n �J �hhh h �j :)Wh!k�g �n I,It rh �x �v �k hh W �U �m r !J.t W �r �G �C �n r �G�Ce �j �m �h , !t t�b j �e h �c �t �k hh r �nt«h o �t h �F h �c �t o �v �r �c �t h �v«k4t

v�kIg h�b �p �k Uv�k.g �v �u)1,!t v !G4g!t h �F h �J �p�b ,!t h �Tg�b �n t«k e �j �m �h r !C �S r !J.t r �c �S �v , !t hh g �n �J�H �u :)v �j �n �G �C r �c �S �vo �v �r �c �t , !t ,IX�b �k r !nt«H �u hh h�bh�g �C c �yh �H �u kt�g �n �J �h k !tk�g c�M�h �, �v �k oh �v«k4t �v h�b �C UtIc�H �u oIH �v h �v �h �u :)v!Z �v r �c �S �C

t«c�H �u hh)2,!t ih �y �G �v �k hh k�g c�M�h �, �v �k o �fI, �C i �y �¬ �v o�D tIc �T i �h �t �n i �y �¬ �v k !t hh r !nt«H �u :)hh h�b �p �k o �s �t �v h�b �C)3

:)V �C Q�K �v �, �v �nU . !r �t �C yU@ �n r !nt«H �u hh , !t i �y �¬ �v i �g�H �u. !r �t �v h�b �C k«F k�g h �k �t W �r �c �s v �n i �y �¬ �v k !t hh r !nt«H �u)4

. !r �t �v h�b �C k«F , !t h �,h �t �r h �F r !nt«H �u hh , !t i �y �¬ �v i �g�H �uv�h �v �u :)r �c �S Wh!b �p �K �n o �J �e �C ,�g �C WUr �F �z �h �u WUs �c�g�h r !J.t

/1 /vkugk):2005)/2 /tuchu):2005)/3 /tc,):2005)/4/:)+):2005)

1

�������������� ����������

0�� ���������� ���� �������� �� �� �/��E�� �� ��������� �� ��

����� ����� G� ��� ��������� ��- ��� !�� �� ��� � ��� � ��&�� �� �����$$ ���� ������������� ��&�� �� ���������� ������)�$�������������������"��������������"���������� ��������������������

�� �� ����� ����� ����� ��������� ��������� ������ ����� �� ��

��������������������������������& ��� �����$77&��$77@�

��������"���������������� ����������������������"��������

� 1������ �6#7� ������ "� ���� ��� ������ �� G� ������ �����

����� �������� �� �$� 3�� ������� � �� �. ��� �� ��4� ��'��� ������4����� ����"������������������ ������"���"�����������������������

�� ��"�� ��������=��� �� �� ��"� ���� ��� ��������� � ���� "���

����� �������� ��� ��� ���"����� � � � ���� ���������� �� �� ��

����������������������������������������������������

���� �� ��� ��� �� �� � ����������� ��� ����� �� �� ���� �������

������� ����� ��� ��� ���������� ������ ����� ���������� ��� ��

������������

'����� ������������ ����������������� ������ ��������������

��������� ��� ;� �� 1�� � ��� (������ ��� ��� �������� �������

������ ��� �� ������� ��� �� ,����� ������� "� ������ �� ��

������� �/�������� �� ������ �� �� ��� ����� ���������� ����� ����

���"����$&

H����������

$$� +����������6������&�

$&� ; � �� �� �� �� 1�� � ��� (������ ���� ���/�����(� �����'���� �������� ��� �������������������1�������55$:"��������������������������,���������?6*#$�� � � �

�������������� ����������

������� ��� ��� �� ������� �/���� ��� ������� �� �������� �

������ �� � ��� ���������� ���� ��������� ��� G���� �� ����� ����

������"������������������������'������������� � ������������ ��� ����� ������� �� �� ����� � "��� ��� ��

H�������*������ �������������G�������������������+�� ������"�����������������������+ �� ���"��������������������������������� ��� $77@��@ !�� �� ��������� �� � �� �� 3�������4 ���� ���������� � �� ���"��������������������� ������������$77@�������������������������������� � ���"�����������?'����������

� ����# �� ����� ��� �� ��������� ������� ���# �� � ������� ��� ������������ ;�������*������ ��� ������� �� �� ��������� ��� �� � � ���#

1���������� �����������������������������������������������

��� ������� "� �� �� ����� ���$77@��6=�� ��� ������ ����� ��

�'������������'������� ����5����������������������������� ����� � $77@ �� ���� �������� ���� ���� ���� �� ���� ��

�������� ������� �� �������0�������� �������������������

���������������'#�$7������ �������������������������������������������������#��������"����������������������������

-�������������� ������ ���� ��� ��� ���� �� �� ����� ������ ���

���������������������� ��� ����������������������������

�� ����������� ��� � � �����!�"� � � � ��� �� ��� ��� ������

���������������������+���#�$������+��#��������������������$77@�������������������

�@� G�� �� �������� �� ? 3� �� �� �� ����� ��� �� �*�� �� �� ��������� �����4� +���������� ������� ����� � � �������������������� ������������ ���� ������

������ �������������������������� ������ � �������������������������������

����������������������������������+�� ��3��+,� �����"�������*�������� *%������$$)������ �������������������,����4�

�?� +����������$�������5����&��������7�

�#�+����������8������������������

�6� +����������#�������&#�

�5� +����������6�������8$�

$7� +����������&��������6�

$�� +����������5�������@�:����������7������@6����$������?6�� � �

�������������� ����������

��� �� ��� ������������� ������ �� �� ������ ��� ������ ����������&

������ �� ���������� ��� ������������� ��� !� � ���� "��� ��� ��

������� ������ ����� ����� �� ���� ����������� �� �� � � ��� ��

������������� ��� �� ��������� �� �� ����� ��� $77@� !�� ��

���� ����� ��� �� ����� ��� ��� "�� 3�� �� ����� ����� ��� � �����

� �3))))4����� ��������$77@���������� �3����4�������������"�

��� ����������� ��� �� �� ����� ������ ����� �� ���������� �� ��

����� ���� �� ����� $77@ ��������8 '� ���������� ��� ��"�

���������������������������������������������������������

"���������������"��������������������������������������

������������������������������"��������������������-���"����

������������������� ������������ �������������"�����

������������

'� ��� ��� �� ��� ��� "�� ������ ��� ��� " ���� ;������������� ��

�������������������� �� �� � ������� �� �� � � � ���� ��� "��� ���

���������� ������������ �������������(��"����������������

��� �� ������ ��� ��� C�������D ;������� ������ �� ��� ������

������������������������������������������ ���������������

������� �������� ��������������� ������� �� �3��������4�

��������� ����� �� ��� ���� �� ������ ������ �� �������� ���"��

������� "���� ������� ��� ������� ��� �� ;������� ������ �� ��

�&� ��)MM�������������������M888##���M8$&@5�

�8� A������ ���"� ��� ������) ������� �� �� ���� ��� ��� ����� �� �� ��� ����

�����������C$77@)����D�����"���������������������������� ��������$77@

��������'� ������ ���� ����� ���$77@ ���������� ���������� ����� 3����4 ��� �����

� �3))))� ����������������������4�"�������������� (��� ������������������������

���� �� "���� "�����"� ����������� ������� ���"���������������'���������� ����

������������������������������������������$77@�� ��������������������������������������� "����� ���������� ������'� ���������� ��� �� ������������ ���� ��

��� �� �������� �������� ��������������� ������� ������ �� ���������� �� ���� �� ����

������� ������ ��� �������� �� �������� ,�� �������� "�� �� �� �� ���������������

��������� �*�� 3�4����������������(3������������ ��$�4������������������������������ ���� �� ���������� �� 3�'��� 3)4 ���� ������ ����"������� ��� �����"��� ���/�������� ���� � �� ��"� ����� �� ������� ������ ���� ������� ����������� !� ��

������������ �� �� ��������������� ����� � �������� ����� ������ �� ������� ��

�����*���� ����������"� ����� ���� ���������� ���� ��� ������� 3����� ����������

����������������*���*4� � � � �

�������������� ����������

��������������������� � ����������������������B �������

������������������������������������������������ ����

���������������������"��"����

,����������������������������������������������"���� �����

���� �������� ���������������������� ��������� �������

����� �?$@��� ���� �� ������� ������������� ������ ���������� "����

������ ��� ������ ���������� � ������� "��� ������� "���� �� ��

���������������1���������#&$�������������������������������

1�����5 ������ ��� "��� �� ��� �� ���*������ ������ �������������

���������"�����,�� ������������������� �����������������

��� ���������� !�� �� �� ��� ����� ��� �� ��������������� ������7

���������� �� ��� ������� ���� ��� ������� ����"���� 3�� ��

����������������������������� ����4����������

�� �� ���� ��� ������ ������� ���� �� ������� ��� �� � �� �� ��� � �� ��&��C,������ ����-���� C���������$ ��� ��������D ���� ������������� ����������������������������������������������������������

���� �� ���� ������ ���=�������� "���� ���� ��"� ���� ��� ������ ����� ����� ����

�������+���������������������������������� ���� ���������"�����������������

����������"���������������������������������������'����������������������

��"������ ����"���������������� ������

5� ������%����������%��������������#�������-���1���"���#&$��7� -������/����31�������4������� �������K��������A�������?$@:2������;���������

� ���2 � ��;������L ��� ���������������%���* ��� ��9�����56?�

��� ��� "�����56#3����� ������1�������6#74: ��� ��L$77&:"����������$77@:�����

���������������������������������������������� ��

�$��� �� ��������� ��� � ������ �� ��������������� C�3��D ������� ������ �������������������������������������������������������������'�� � ��������������

������������"�������������� ��������������������������������������������

�������������������������������������!� ��&� ��� �'&� �# ���C'���-������-��'��'�.��������� ��� �������������� �������� �� 0� ���� ��� "��� ��������� �� � ��������

+���������������������������������$77@3"�����854������3"�������������1�������6#74 ��� ����� ������������� ����� 3"���� ���������9�����??74�������"���������������������� ��� ��������������������������������� ���������

���������������� ��������������� ����������������������������������

���� ������ ������ ��� � ������������ ��� �� ������ ��� ������� �� ��� �� ��

����������������� � � � � �

�������������� ����������

���������� ������� ������ �� ����������� ������ ���� �������������

���������8���������������������������������

�� ��������!��������������"�����������������������������

+���� ������ ���������� ��� �� ���� *�������� * %������� ����������������������������������������������������������*��" �

�������'*;����������������"������������������������7)�&

��$��'��+� *-�� ���)�6�����������������"������������ ������� ��� ���"������� ��� �������� � �� "�������� �� "���� �����

"������������ ��'�������� �������������?$@��A����B��������

���� �=������@������� ����������� �������� ��A����B���

����� ���� ��"��� ����� �� �� ������ ��� �� �������� �� ��� ����

���� ����� �������� � ������� ������ �� �� ���� �� ��� ����� ���

����� ����� ���� ���� ������������? !�� ����������� ��������� ���

-�� �� �� + ���� 3�#57*�6?�4 �� %����� �� 3�#5?*�6@54 �����

���� ��� ��� �� ��� �� � ��� �� ����� ���� �� ����� ���

C�����������D ������ � ����� ����������� ��� �� ������� ��� ��

0������ �������� � �687�# ������ "�� ���������� C� ���� � ��������/

�E������ �� 0������ ������� �� �� ;��������� ��������� ����� ��

����� F�� ����� �������. � �����/�/������ ��������� ����������D

����� C+�� ���� ����� �� �������/ �������� �� �� � ��� ;���������

������� ��� � ����� ������E �� �� �� ������� ������D6'� ��������

8� G�������������� ������1� ����3�55#4�"���,�����(�"���*�������������-�,��������,����55#:�����������������������������������������"������������������� ����������

����� �����������������������H������.���/���$����.0�����������"�������-���1���������/������$77$����#*@6��������������������������������������������=��������������

����������� ���I�������������������������

@� ��� ���� ������ � ���� ���� ��� �������������1���=�������@#�*�?86�

?� ���������������"������������������������!� ��" ���2���������'����������������#$%�� �� � �� ����'���������������������!�-�����'������-�������������������"����������3� ������������� ������ �"����4 ���� ������������ ����� � ������"����A�����1���

=����� "��� ������� ��� ���� ������ ����� �� ����� ������ 3>4 �E�������� ��� ��� ������������� ��������"���������������� ��������:"��������� � ��������

; ���1�� ����(��������������#���?�����������A�������������� ���������

�������������A������������������������������������������,������@@$������

����������������������������������������������������������"��������

#� A�����������,��J����

6� '�"� 0������ �������� ���=���� -�� ��� �������� ����=��������=�� �� ,���� ���� � � �

�������������� �

������������������������������������

�� ���� �� ��� �� �������� �������� ��� ������� � ����

������������� ����� �� �������� �� �������������� �� ������ ����

������ ������ �� �������� ���� �� �������� ��������� ��

����������� ����� ��� �������� ���� �������� �� ��� ���������

�� ������������������������������������� ��������������������

���������� ���� ��� � �� ����� ������������ ��� ��� ��!����������� ��� ������� �� �������� �� ��� �� "��� ������� �������������

������������������������#��� ������������������������"���

��"� ����� � �� ������ �������� ���� ������������ ��� ��"�

���"������� �� �� ������� ��� �� �������� ������ ������ � �������$ ��

%��"������ �������������������������������� �������������

��� ��������������������������� ��� ��������!������

��� ��� ���� ��������� ���� ������ ��� ������ ������� ������& '�

������� ������������ "��� "��� ������� � ������������ ����"���

��� ��"� ��������� ��� ���� ����� � ���� ���������� ������ ��

���������� ����������� ��� ��� ��� ������� ���� ������� ����

�� (����� ����������������������������������� �����������������������������

"�������������� ��������)���*+������ ��������, %*-������-��.�������������*���������

$� ������������� ����������"�����������"������ �����������������"�������

����������� �������"�����������������������-��������!����/��)�/����������

0��"���������*�� �������������������������������������������)��������������������������������������������������������� ��������������������������!����!����������������������1��'���������������,�2����3����4�������56$����$7#*$8$�

&� 1�%��"�����"���#���������������$��������9������������5753�������������������� �4���� $#�*$6#: ��"� ������ ��� �� ������� �� ��� �� ������ �� �� ,��������� �����������

�������� �� ��� �� �� �� "� � �� ���� ��� %��"���� ��� ������ ������� ���� ;�

< ��*=������� ��) %�� �������&����� '�����(� ������� ��������� �����'� ���� )&��� "����'�������������55�� � � �

tweetalige uitgave

zevende aflevering, voorjaar 2012

Vereniging tot bevordering van kennis van Hebreeuws.

Redactie:

drs. P. D. H. Broers

mw. drs. J.M. Cortenbach-Kieboom

drs. C. Meiling

Correctie, productie en distributie: drs. T.A. Lobbezoo

Redactieadres:

[email protected]

Vereniging tot bevordering van kennis van

Hebreeuws

r �J�H �v r �p x

e �j �m �h , �s e�g

Het boek van de oprechte

Het binden van Jitschak

Hebreeuws en Nederlands

tekstbezorging en vertaling

Hans Bosman

Karel Jongeling

aflevering 7, 2012