Economische waardering van ecosysteemdiensten in Vlaanderen: … · 2019. 5. 22. · •Eerste...

Economische waardering van

ecosysteemdiensten in Vlaanderen:

Natuurwaardeverkenner

Sara Ochelen

Vlaamse Overheid

Departement Leefmilieu, Natuur

en Energie (LNE)

Liekens I, Broekx S, Peelaerts W et al

Staes J, Meire P

Natuurwaardeverkenner Brakona contactdag 4 februari 2012

Overzicht

1. Inleiding: waarom economische waardering

2. Welke ecosysteemdiensten bestudeerd en hoe?

Culturele diensten

Regulerende diensten

3. Output waarderingsstudie

3.1 Handleiding

3.2 Natuurwaardeverkenner

4. Samenvatting en volgende stappen

5. Illustratie gebruik rekentool: case “Hoegaardse Vallei”

6. Conclusie


1.1 Probleemstelling

Ecosysteemdiensten (ESD):

“al de goederen en diensten die

ecosystemen leveren aan de samenleving”

• Natuur en de ESD die ze oplevert worden vaak over het

hoofd gezien in de besluitvorming

omdat veel ESD niet gekend zijn totdat ze verdwijnen, bvb

bescherming tegen overstromingen, klimaatregulering, bestuiving

door wilde insecten, …

omdat de waarde van ESD niet zichtbaar is in prijzen.


1.2 Waardering kan bijdragen aan oplossing

Economische waarde van natuur = bijdrage aan welvaart Bijdrage aan het nut van de mensen, materieel en immaterieel,

via het gebruik dat ze maken van natuur (bijv. recreatief genot of schone

lucht), maar ook via zgn. niet-gebruik (psychologische waarde).

Economische waarde ≠ financiële waarde (cash flow die verdient wordt).

• Afwegingen mogelijk indien zelfde eenheid: €

=> baten tegenover kosten in beslissingen met impact op natuur

• Waarde ESD zichtbaarder, bewustwording over belang.

• Betalen voor ESD.

• EU-biodiversiteitsstrategie; UN The Economics of Ecosystems

and Biodiversity TEEB.


1.3 Concrete aanleiding: betere MKBA’s

• MKBA = afwegingskader van maatschappelijke kosten en baten van projecten of maatregelen, waarbij alle welvaartseffecten in rekening worden gebracht, in €.

• Correcte MKBA =>

• beter geïnformeerde beslissingen

• keuze tussen verschillende scenario‟s

• Maar dan moet impact op ES ook meegerekend worden!

Beslissing impact op ecosysteem verandering in ecosysteemdiensten impact op welvaart mensen economische waardering van verandering ESD

• Inzicht in hele keten is belangrijk (niet enkel €‟s)

• Vraagt veel inspanning en kennis.


1.4 Waarderingsstudie ESD in Vlaanderen

• 3 jaar geleden: geen kengetallen en functies beschikbaar

• Team van economen en ecologen ingezet op eigen studie:

VITO, Universiteit Antwerpen (Ecobe) en Universiteit Amsterdam (IVM)

Economische waarderingsstudie van ESD voor MKBA

Concept van ecosysteemdiensten (ESD) als kapstok

Toolkit ter ondersteuning van de waardering van ESD:

Handleiding + online rekentool „Natuurwaardeverkenner‟

• Beoogde doelgroep: administraties, studiebureaus, ngo´s, …


2.1 Welke ESD bestudeerd?

• Culturele ecosysteemdiensten:

• Waarde van recreatie (gebruik);

• Bestaanswaarde en waarde van behoud natuur voor

toekomstige generaties (niet-gebruik).

• Regulerende diensten:

• Denitrificatie

• N, P & C-opslag in de bodem;

• N, P & C-opslag in de strooisellaag en biomassa van bossen;

• Verbetering luchtkwaliteit door afvang polluenten vb. PM10;

• Geluidsbuffer door bossen.

• Lacunes:

• Aantal regulerende diensten vb. waterretentie

• Productiediensten


2.2 Methodologie - algemeen

• Range aan ecosysteemdiensten gekwantificeerd en

gewaardeerd met range aan gebruikte methoden

• Evenwicht: gebruiksgemak versus accuraatheid:

Te ingewikkelde methoden worden niet gebruikt

Te eenvoudige methoden zijn niet geloofwaardig

• Waar mogelijk: waarderingsfunctie transfer methode:

overdraagbare functies naar nieuw studiegebied, in te vullen

met locatie specifieke parameterwaarden

=> toepasbaar in verschillende cases en situaties


2.3 Overzicht ESD en bijhorende

kwantificerings/waarderingsmethode Ecosysteemdienst Kwantificeringsmethode/

Belangrijke variabelen

Waarderingsmethode

Culturele diensten:

Belevings- en overdrachtswaarde Keuze-experiment met attributen als natuurtype, grootte, … : bevraging naar

BTB van + 3.000 Vlamingen voor nieuwe natuur

Regulerende diensten:

Denitrificatie Seitzinger (2006): verblijftijd, N-

belasting van het water OF

Pribyl (2005): BBI, Prati-index, N-

belasting van het water

Pinay (2007): bodemtextuur en

drainageklasse

Preventiekostenmethode voor N

N,P en C opslag in de bodem Meersman (2008): drainageklasse,

bodemtextuur en vegetatietype

C/N/P ratio´s

Preventiekostenmethode voor N,

P en C

N,P en C opslag in de strooisellaag

en biomassa van bossen

Meta-analyse: boomtype, leeftijd bos,

bosbeheer

Luchtkwaliteitsverbetering Oosterbaan (2006): vegetatietype Schadekostmethode voor PM

Geluidsbufferfunctie Huisman: breedte bos, afstand tot

woningen, aantal en soort gehinderde

woningen, frequentie geluidsbron,

geluidsintensiteit

Hedonische prijsmethode

*

q

p

74 € / kg N

800 € / kg P

183 € / ton C

30 € / kg PM


2.4 Waarde van culturele diensten

• Geen prijzen => bevraging van mensen over hun betalingsbereidheid

• Keuze-experiment: gesofisticeerde bevragingstechniek

• 3.000 mensen in Vlaanderen geïnterviewd via keuzekaarten

• Resultaat:

Betalingsbereidheid/jaar van gemiddeld Vlaams huishouden i.f.v. kenmerken van

zowel het natuurgebied als de populatie

BTB/hh/jr = a * pioniersvegetatie + b * slikken en schorren + c * graslanden + d * bossen + e * open

water, riet en moeras + f * heide en landduinen + g * omvang in hectare + h * soortenrijkdom – i *

hoge soortenrijkdom * leeftijd + j * aanwezigheid wandel- en fietspaden – k * afstand in kilometer + l *

natuurlijke omgeving + m * bebouwde omgeving – n * industriële omgeving + o * inkomen – p * %

vrouwen + q * % lidmaatschap

* aantal huishoudens in Vlaanderen in straal van 50 km rond gebied.


2.5 Keuze experiment: keuzekaart

Ontwikkeld i.s.m. IVM Amsterdam (Brouwer R. & Schaafsma M.)


2.6 Waarde regulerende diensten

Verandering in hoeveelheid * prijs

Δ ton CO2 in bodem

Δ kg N in water

Δ kg PM in lucht

Δ decibel in huizen

…

50 €/ton CO2 (internationale literatuur)

74 €/kg N (preventiekostenmethode)

30 €/kg PM (vermeden gezondheidskosten)

1% huiswaarde/dB (hedonische prijsmethode)

…


2.7 Preventiekostenmethode nutriënten

Broekx et al., 2011. Cools et al., 2011.

-100

0

100

200

300

400

500

600

700

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Reduction N losses to surface water (%)

Marginal cost (€/kg)

Tuned fertilisation

Households

individual

Basic measures

Collector

s

Industry standards

UWWD

Feed

efficiency

pigs

Efficient dairy

WWTP

Winter

cover crops

Reducing

Poultry

Medium-cost

sewage

Feed efficiency

poultry

Excl. nitrates

derogation

reducing other

livestock

High-cost

sewage

Low-cost

sewage

• Gebaseerd op kosteneffectiviteitsanalyse om

stroomgebiedsbeheersplannen op te stellen voor KRLW: 74€/kg N

Marginale kostencurve (Nt)

-100

0

100

200

300

400

500

600

700

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Reductie Nt emissies naar oppervlaktewater (%)

Marg

inale

ko

stp

rijs

(€/k

g)

BasismaatregelenInzaaien

wintergroenbedekker

Voederefficiëntie

bij varkens

BemestingsadviesHoogproductieve

melkkoeien

Verbeteren van

rendement van RWZI's

Toepassen van ERSA

normen voor

bedrijfslozingen

Afbouw pluimvee

Verdere uitbouw van collectieve

saneringsinfrastructuur in goedkope

clusters van buitengebied

Verdere uitbouw van

collectieve

saneringsinfrastructuur in

minder goedkope clusters

van buitengebied

Voederefficiëntie

overige

veestapel

Verlagen van

bemestingsnorm 170kg

dierlijk N/ha + Afbouw

overige veestapel

Aanleg van IBA's

in buitengebied

Verdere uitbouw van

collectieve

saneringsinfrastructuur in

dure clusters van

buitengebied

Uitbouw van saneringsinfrastructuur

door uitvoering van bijkomende

opgedragen bovengemeentelijke

projecten


2.7 Preventiekostenmethode nutriënten -

resultaten

• Gemiddelde resultaten: 74 €/ kg N, 800 €/kg P

• Deze waarden zijn veel hoger dan de typische resultaten o.b.v. de

bestrijdingskostenmethode (+/- 10 €/kg N < literatuur)

• Redenen:

Behalen doelstelling voor nutriëntenconcentratie is heel moeilijk in Vlaanderen

De typische methoden zoals nutriëntenzuivering of

rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn niet langer relevant.

• Maatregelen hebben meestal een impact op zowel N als P.

Je vermijdt slechts één maal kosten

=> Enkel maximum waarde voor N of P meetellen


3.1 Output deel 1: Handboek

• 2 jaar geleden gelanceerd - Update dit jaar

• Stappenplan met rekenvoorbeelden

• Toepassing resultaten = zware rekenlast

• Ruimte voor interpretatie leidt tot fouten

Webtool Natuurwaardeverkenner

Te consulteren via http://www.lne.be/themas/beleid/milieueconomie/waardering-

van-baten-en-schaden/handleiding-waardering-ecosysteemdiensten

Te bestellen half 2012 via [email protected]

http://www.lne.be/themas/beleid/milieueconomie/waardering-van-baten-en-schaden/handleiding-waardering-ecosysteemdiensten



















mailto:[email protected]








3.2.1 Output deel 2: Online rekentool

• Ondersteunende online rekentool “Natuurwaardeverkenner”

* Ontwikkeld door LNE & VITO o.b.v. handleiding

* Gelanceerd in september 2011,

beschikbaar via http://rma.vito.be/natuurwaardeverkenner

http://rma.vito.be/natuurwaardeverkenner


3.2.2 Opzet tool

• 1) Login procedure

• 2) Scenario beheer: gebruikerseigen publieke scenario´s

• 3) Algemene eigenschappen studiegebied (locatie, grootte, natuurtypes,…)

• 4) Selectie van ecosysteemdiensten

• 5) Inputvariabelen i.f.v. geselecteerde ESD

• 6) Resultaten: hoeveelheden en prijzen voor elke ESD (transparant)

* Aantal functies vereenvoudigd t.o.v. handleiding

* Kinderziektes…

* Nog veel werk voor de boeg => actualisatie in 2012 en toekomst


3.2.3 Getrokken lessen uit cases

• Waarden zijn hoog!

• Culturele waarde domineert meestal;

• N-opslag in bodem domineert bij rivierherstelprojecten;

• Rivierherstelprojecten (vb. Grote Nete): +/- 15.000 €/ha/jaar ;

kleine natuurgebieden nabij verstedelijkte gebieden (vb.

Noordkasteel: +/- 90.000 €/ha/jaar (+/- prijs van de grond)

• Nood aan definitie van referentiesituatie wanneer men ESD in

rekening brengt. Het “0-diensten-scenario” bestaat niet!


4.1 Samenvatting: waar staan we nu?

• Eerste versie van het handboek „Economische waardering van

ecosysteemdiensten‟ en de Natuurwaardeverkenner 1.0 zijn

uitgebracht.

• Administraties, studiebureaus, ngo´s e.a. zijn goed op de hoogte

van het bestaan hiervan.

• Nog maar een beperkt aantal cases uitgevoerd.


4.2 Volgende stappen: verbeteren

IT:

• Rapportage: meer transparantie in achterliggende berekeningen

en onzekerheidsmarges

• Openstellen resultaten – discussies

• Periodieke schattingen i.p.v. waarde voor één enkel jaar

Methodologische ontwikkelingen:

• Bijkomende diensten: productiediensten, pollinatie

• Gebruiken van recreatiedata voor belevingswaarde

• Bijkomende enquêtes

April 2012: versie 1.1

Voorjaar 2013: versie 2.0


5. Illustratie tool: case Hoegaardse Vallei

Waarde van 210

ha opgericht

natuurgebied bij

Hoegaarden = ?

Meldert

Hoegaarden


5.1 Situering gevalstudie

• Oprichting Rosdel, Mene- en Jordaanvallei en Meldertbos in 2001

• Doelstellingen:

• Inrichting robuust natuurgebied (herstel van Europese habitats,

herstel van volledige gradiënt van droog naar nat, bosversterking)

• Openstellen van het gebied en mensen erbij betrekken (educatie!)

• Herstel van het alluviale vallei-ecosysteem (erosiebestrijding –

verbeteren van waterkwaliteit en –kwantiteit - bescherming tegen

overstromen)

• Versterking van de natuur binnen het agrarische landschap buiten

de vallei van de Schoorbroekbeek (Rosdel) en de Mene- en

Jordaanvallei


5.2 Overzicht gewaardeerde ESD

• Belevings- en overdrachtswaarde

• Nitraatverwijdering via denitrificatie

• C-N-P opslag in bodem

• C-N-P in de strooisellaag en biomassa van bossen

• Verbetering luchtkwaliteit (vnl. fijn stof)

• Geluidreductie door bossen: niet van toepassing

Kunnen we niet waarderen met tool, wel belangrijk:

• Extra waterberging – bescherming tegen overstromingen

• Erosiebestrijding

• Pollinatie

• Waardevolle lijnen in het landschap

• Groene corridors

• Hoge biodiversiteit op zich


5.3 Voorbeeld inputgegevens voor tool


5.4 Ingegeven locatie: nauwkeurig doen!


5.5 Resultatenoverzicht

Culturele waarde

∑ Reg. Diensten (N óf P) Totaal


Waarde ESD van Hoegaardse valleigebied

• Culturele waarde: 850.000 gezinnen: 8,6 miljoen €/j

• Verwijdering nutriënten uit watersystemen: 4,6 miljoen €/j

Denitrificatie (onzekerheid debiet)

N en P- opslag

• Klimaatregulatie: 800 ton koolstof 0,15 miljoen €/j

• Luchtkwaliteit: 1800 kg fijn stof 0,05 miljoen €/j

Totale waarde berekende ESD 13 à 14 miljoen €/j

of 65.000 euro/hectare/jaar

Opgelet: om nuttig te gebruiken voor afwegingen: ESD van alternatief

landgebruik ook berekenen en vergelijken!


6. Conclusie

• Ecosysteemdiensten zijn veel waard voor de mens!

• Onlinetool beschikbaar om 6 ecosysteemdiensten te kwantificeren en uit te drukken in euro´s:

Gratis aangeboden door LNE en VITO op vrijwillige basis

Resultaat is slechts deel van de totale waarde

Nieuwe uitdagingen m.b.t. data-beschikbaarheid, overige ESD, … => regelmatige actualisatie

• Stap vooruit voor beter geïnformeerde beslissingen over maatregelen of projecten met impact op ecosystemen.

• Continue samenwerking met studieconsortium, ANB & INBO voor een betere kennis en waardering van ESD in Vlaanderen


Dank u voor uw aandacht!

Voor meer informatie:

[email protected]

Tel: 02-553 81 00

http://milieueconomie.lne.be

Met dank aan Pieter Abts van Natuurpunt voor data over

de Rosdel, Mene- en Jordaanvallei en het Meldertbos!


http://milieueconomie.lne.be/

Economische waardering van ecosysteemdiensten in Vlaanderen: … · 2019. 5. 22. · •Eerste...

Documents

Transcript of Economische waardering van ecosysteemdiensten in Vlaanderen: … · 2019. 5. 22. · •Eerste...