Economische Strategie Rijswijk 22 juli 2020...2020/07/22 · juli 2020 Auteurs: Jaap Meijs, Bart...

1

Economische Strategie Rijswijk

22 juli 2020 Eerste concept

Nieuwe energie!

3

Inhoudsopgave

1 Inleiding 4

1.1 Aanleiding 4 1.2 Doel van de strategie 4 1.3 Impact coronacrisis 4 1.4 Totstandkoming 5 1.5 Leeswijzer 5

2 Inhoudelijke analyse 6

2.1 Ruimtelijk-economisch profiel Rijswijk 6 2.2 Trends en ontwikkelingen voor de toekomst 7 2.3 SWOT-analyse 11

3 Visie: onze ligging benutten 13

4 Strategie op vier hoofdlijnen 15

4.1 Inzetten op sterke netwerken 16 4.2 Inzetten op sterke gebieden 18 4.3 Innoveren en verduurzamen 21 4.4 Rijswijk sterker profileren 23

5 Van strategie naar uitvoering 26

5.1 Effectief economisch beleid & schaalniveaus 26 5.2 Samenwerking met stakeholders 26 5.3 Inzet binnen de gemeente 27 5.4 Participatie Economische Strategie 28 5.5 Voortgang van de uitvoering 28

6 Actieprogramma 30

Aangeboden aan: Gemeente Rijswijk 22 juli 2020 Auteurs: Jaap Meijs, Bart van Rijkom en Wouter Maat (Bureau BUITEN) in opdracht van de gemeente Rijswijk

4

1 Inleiding

Voor u ligt de nieuwe Economische Strategie van de gemeente Rijswijk. In dit stuk beschrijven we onze visie over de economie van Rijswijk, de te voeren strategie en de daaraan gerelateerde acties, zodat we het Rijswijkse ondernemers- en vestigingsklimaat versterken.

1.1 Aanleiding Rijswijk ligt zeer centraal in de sterk verstedelijkte zuidvleugel van de Randstad en het economisch kerngebied van de MRDH. Rijswijk vormt één stedelijk geheel met Den Haag en Delft en ligt ook erg dicht bij Rotterdam en Leiden. Een gunstige ligging bij uitstek!

De Rijswijkse economie en arbeidsmarkt zijn sterk verbonden met die van omringende gemeenten in de MRDH. Rijswijk is bovendien aantrekkelijk, wat blijkt uit de positieve pendelcijfers naar onze gemeente (bijlage 3). Toch heeft Rijswijk ook haar eigen uitdagingen. De werkgelegenheid is sinds 2015 gedaald , terwijl die in de meeste buurgemeenten juist is gestegen en er sinds 2015 hoogconjunctuur is geweest. Ook de profilering van Rijswijk kan sterker. We moeten de economisch onderscheidende activiteiten die er zijn beter op de voorgrond zetten en de winkelen werkgebieden de nodige aandacht geven. Ook zijn er substantiële maatschappelijke opgaven waar we op in moeten spelen om ‘bij de tijd’ te blijven.

Gelukkig werken ondernemers en gemeenten dagelijks hard aan deze opgaven, op gebied van duurzaamheid, digitalisering, innovatie, arbeidsmarkt en in diverse gebiedsgerichte aanpakken. Al deze acties hebben allemaal invloed op de Rijswijkse economie, maar een integrale

economische aanpak ontbrak. En dat is de reden dat er een nieuwe Economische Strategie voor Rijswijk moet worden opgesteld. Het voorliggende stuk is daarvan het resultaat.

1.2 Doel van de strategie Met deze strategie willen we de bestaande beleidsinzet en ambities op economisch vlak aan elkaar verbinden en daarin toevoegingen doen en accenten aanbrengen waar nodig. Ook verbinden we hier concrete acties en/of projecten aan, in een actieprogramma. Zo proberen we de gestelde doelen te behalen.

De strategie moet inspelen op de kansen die Rijswijk biedt, zoals de ligging in het hart van de Haagse regio. We willen met de strategie inzetten op het behouden en aantrekken van werkgelegenheid en bedrijvigheid. Zo versterken we het ondernemersklimaat en het vestigingsklimaat van Rijswijk en de regio.

1.3 Impact coronacrisis De Economische Strategie is opgesteld ten tijde van de coronacrisis. Dat de impact van de crisis op de wereld-, landelijke en Rijswijkse economie groot zal zijn, wordt steeds duidelijker. In de strategie houden we hier op verschillende manieren rekening mee. In dit document komt de impact van de coronacrisis dan ook expliciet aan de orde: in de analyse van de huidige economie, bij de uitwerking van onze strategie en waar we de stap willen maken richting uitvoering.

We erkennen dat het effect van de crisis groot zal zijn en dit de uitdaging waar we voor staan in Rijswijk vergroot. Hoe zwaar de klap op dit moment ook is voor veel bedrijven (en voor veel bedrijven nog gaat komen), zal ook deze crisis tijdelijk zijn. Wij zijn het aan de stad verplicht om over de conjuncturele golven heen te kijken en te werken aan een

5

langetermijnperspectief. Desalniettemin maakt de coronacrisis de noodzaak een Economische Strategie op te stellen enkel urgenter.

1.4 Totstandkoming Voor de totstandkoming van deze eerste conceptvisie is een uitgebreide data- en documentenanalyse uitgevoerd, zijn gesprekken gevoerd met het lokale bedrijfsleven (onder andere de Belangenvereniging Bedrijven Rijswijk (BBR) en andere relevante partijen in de regio, zoals VNO-NCW en de MRDH). Dit concept bevat een analyse en een voorgestelde visie en strategie om de economische positie van Rijswijk te verbeteren. Er is nog geen actieprogramma in dit concept geformuleerd.

1.5 Leeswijzer De economische strategie start met een analysehoofdstuk (hoofdstuk 2), met daarin een ruimtelijk-economische analyse, trends en ontwikkelingen en de SWOT-analyse. Een diepgaande economische analyse komt in een bijlage bij het definitieve beleidsstuk. Vervolgens gaan we in hoofdstuk 3 in op onze visie die we nastreven met de Economische Strategie. De Economische Strategie is gebaseerd op deze visie.

Hoofdstuk 4 bevat de Economische Strategie op vier hoofdlijnen: Inzetten op sterke netwerken

Inzetten op sterke netwerken

Innoveren en verduurzamen

Rijswijk sterker profileren. In hoofdstuk 5 operationaliseren we de strategie. Hierin beschrijven we hoe we van de strategie naar de uitvoering gaan, welke partijen hiervoor van belang zijn, en welke economische thema’s spelen op welk schaalniveau (lokaal, regionaal, nationaal en internationaal).

In hoofdstuk 6 beschrijven we ons actieprogramma. Hierin worden nog concrete projecten en acties opgenomen. Zo geven we uitvoering aan onze strategie, om stappen te zetten richting het Rijswijk van de toekomst. We gaan met “Nieuwe Energie!” vooruit!

6

2 Inhoudelijke analyse

In dit hoofdstuk komt de inhoudelijke analyse aan bod. In §2.1 gaan we in op het ruimtelijk-economisch profiel van Rijswijk. In §2.2 staan we stil bij de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de economie die bepalend zijn voor de Next Economy. In §2.3 komt de SWOT-analyse van Rijswijk aan bod. De visie (hoofdstuk 3) en de economische strategie (hoofdstuk 4) zijn mede gebaseerd op de analyse in dit hoofdstuk.

2.1 Ruimtelijk-economisch profiel Rijswijk Goed bereikbaar, aantrekkelijk en karakteristiek

Rijswijk heeft een gunstige ligging in het economisch kerngebied van de provincie Zuid-Holland en de MRDH, nabij Den Haag, Delft en Rotterdam, bereikbaar vanaf de A4 en de A13 (figuur 2.1).

Met Oud-Rijswijk heeft de gemeente een karakteristiek en onderscheidend winkelgebied, dat bovendien goed is georganiseerd.

De gemeente beschikt met de landgoederenzone over aantrekkelijke groene en blauwe omgevingskwaliteiten.

Matig georganiseerd en veel leegstand

Het bedrijfsleven op bedrijventerreinen is matig georganiseerd.

Er is sprake van een hoge en hardnekkige leegstand op de kantorenmarkt, met name op Plaspoelpolder en winkelcentrum In de Bogaard (30% leegstand).

Dalende werkgelegenheid en grote zakelijke dienstverlening

Na een relatief stabiele periode 2005-2010, is de werkgelegenheid de afgelopen 10 jaar gedaald. In 2008 was het aantal banen op een hoogtepunt, met zo’n 36.200. Dat is inmiddels gedaald naar een kleine 30.000 (-17%). Een belangrijke oorzaak daarvoor is het vertrek van grote werkgevers als UWV, IND en ANP.

De zakelijke dienstverlening in Rijswijk is sterk vertegenwoordigd en is goed voor 40% van de werkgelegenheid (zie bijlagedocument), zo’n 12.000 banen. Dat is meer dan gemiddeld in Nederland (15%).

Het aantal vestigingen is over de hele periode flink gestegen, dat komt met name door de toename van het aantal Zzp’ers.

Grote bedrijven (>200) voorzien in het grootste aandeel (33%) van de werkgelegenheid. Grote werkgevers zijn het Europees Octrooi Bureau (EPO) en Shell International. Shell vertrekt uiterlijk in 2023.

Van de 29.837 banen zijn er ca 16.550 gevestigd op bedrijventerreinen (55%). In vergelijking tot landelijke cijfers is dat hoog: landelijk is circa 30% van het aantal banen gelegen op bedrijventerreinen.

7

Figuur 2.1: Werklocaties Rijswijk

2.2 Trends en ontwikkelingen voor de toekomst Aanvullend op het ruimtelijk-economische profiel van Rijswijk is een aantal brede trends en ontwikkelingen voor de lokale en de regionale economie relevant. We beschrijven deze kort en schetsen de betekenis voor Rijswijk. Energietransitie, transitie naar circulaire economie en klimaatverandering De energietransitie (overstap naar duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie) heeft implicaties voor inwoners en bedrijven en vraagt om fysieke ruimte. Een gerelateerde opgave is de verduurzaming van de bebouwde omgeving (bedrijfspanden, woningen).

Verduurzaming van bereikbaarheid en mobiliteit: door b.v. collectieve of individuele laadinfrastructuur, meer behoefte aan wandel- en fietspaden en een goede OV-bereikbaarheid.

Decentrale energieopwekking, bijvoorbeeld in de vorm van zonnepanelen op panden, of door restwarmte van bedrijven te benutten in nabijgelegen woonwijken.

Meer aandacht voor de interactie tussen bedrijven op het vlak van de uitwisseling van grondstoffen, materialen en energie. Dit vraagt om nieuwe logistieke systemen en netwerken en ruimte voor opslag van grondstoffen en retourstromen. De beschikbaarheid van kavels in hogere milieucategorieën neemt daardoor in belang toe.

Ondanks circulaire initiatieven, energiebesparing en het opwekken van hernieuwbare energie zal klimaatverandering niet zomaar een halt toe geroepen worden. Extreem weer (droogte, hitte, flinke regenval) komt in de toekomst naar verwachting vaker voor. In de stad zijn de effecten van klimaatverandering groot in de vorm van wateroverlast, verzakking en hittestress. Dit vraagt om oplossingen voor waterberging en tegengaan van hittestress, zoals meer en divers groen.

(10) In de Bogaard (11) Oud-Rijswijk (12) Stationsgebied (13) Henri Dunantlaan/Dr. H.J. van Mooklaan (14) Prinses Irenelaan/ Margrietsingel (15) Waldhoornplein (16) Dr. H. Colijnlaan (17) Hendrik Ravesteijnplein

Werklocaties: (1) Hoornwijck (Rijswijk) (2) Hoornwijck (Den Haag) (3) Broekpolder (4) Plaspoelpolder (5) Delftweg (6) Heuvelweg (7) Vervoerscentrum Vrijenban (8) Zuidflank (9) ‘t Haantje

8

Energietransitie; zon, aardwarmte, wind

Duurzame mobiliteit

Circulair bouwen Vergroening en klimaatadaptatie

Digitalisering en automatisering stellen nieuwe eisen aan de omgeving

Internetverkeer blijft exponentieel groeien en toepassingen zijn steeds meer met elkaar verbonden (internet of things). Daardoor is een snelle en stabiele internetverbinding voor meer bedrijven een prioritaire vestigingsvoorwaarde. Dat vraagt investeringen in de digitale infrastructuur van werklocaties, zoals glasvezel en bereikbaarheid van mobiele netwerken (5G netwerken).

De opkomst van e-commerce vraagt om ruimte voor grootschalige logistieke centra en voor kleinschalige (elektrische) stadsdistributie.

De verwachting is dat robotisering uiteindelijk leidt tot een afname van het aantal banen in bijvoorbeeld de logistiek. Tegelijkertijd is er mogelijk minder ruimte nodig voor machines door bijvoorbeeld 3D printen.

Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt

Met toenemende automatisering groeit ook het belang van voldoende technisch geschoold personeel en continue bijscholing. Een goede samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen is dan nodig. Om het juiste personeel te kunnen aantrekken hechten bedrijven steeds vaker waarde aan een prettige, schone en gezonde werkomgeving.

Door scholing kunnen werknemers bijblijven bij veranderingen in hun eigen baan of overstappen naar een andere baan. Ook werkzoekenden kunnen hun kansen op werk vergroten met

9

bijscholing of een leerwerktraject. Zo blijven volwassenen flexibel inzetbaar op de arbeidsmarkt.

Digitalisering, robotisering: thuiswerken, online winkelen, 3d-printing

Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt, leven lang leren

Schaalverkleining én schaalvergroting onder bedrijven Mede onder invloed van de trends op het gebied van ICT en duurzaamheid is er een tweeledige ontwikkeling zichtbaar op de markt voor bedrijfshuisvesting.

Schaalverkleining: Er is behoefte aan bedrijfsverzamelcomplexen en ondernemerscentra voor starters en ZZP’ers - en werklocaties die interactie tussen grote en kleine bedrijven mogelijk maken.

Schaalvergroting: in de logistiek nemen b.v. distributiecentra toe in aantal en omvang, door de groei van e-commerce; in de industrie bedienen bedrijven markten over de hele wereld, waardoor de productieomvang toeneemt; er komen steeds meer datacenters (met zowel zeer grote datacenters als kleinere (regionale) datacenters).

Tegelijkertijd zijn ook binnen de sectoren nuances zichtbaar, zo zal binnen de logistiek de (emissieloze) stadslogistiek (de bundeling van stromen richting individuele afnemers in dichtbevolkt e gebieden) vragen om een stuk kleinere hallen (hubs) dan e-commercebedrijven. Stadslogistiek vraagt wel om een specifieke locatie, aan de randen van grote bevolkingsconcentraties.

Ruimtedruk en behoefte aan informele milieus en functiemenging,

Internationaal, maar zeker ook in de provincie Zuid-Holland, is er sprake van een ‘trek naar de stad’. Dit leidt tot een toenemende ruimtedruk in steden en een forse woningbouwopgave, die wordt versterkt door demografische trends (ouderen wonen langer thuis, toename alleenstaanden).

In de moderne kenniseconomie neemt de behoefte aan ontmoeting en interactie toe, net als aan een flexibiliteit in bedrijfsvoering en -huisvesting. Flexibele locaties gericht op interactie, zoals bedrijfsverzamelconcepten in stadscentra of in woonwijken, koffiezaken en werkplekken aan huis, groeien hierdoor in populariteit. Op bedrijventerreinen en kantoorlocaties vertaalt zich dit in een vraag naar meer functiemenging, bijvoorbeeld door ontmoetingsplekken en extra voorzieningen (zoals horeca, kinderopvang, fitness etc.).

Er is steeds meer sprake van meervoudig ruimtegebruik of dubbel grondgebruik. Omdat ruimte steeds schaarser wordt en er steeds

10

meer belang wordt gehecht aan de kwaliteit van die ruimte, vormt dubbel grondgebruik een mooie oplossing.

Prettige en gezonde werkomgeving, gedeelde voorzieningen en functiemenging

Dubbel ruimtegebruik

11

2.3 SWOT-analyse In deze sectie staat de uitgebreide SWOT-analyse weergegeven. Sterkten

Economie & arbeidsmarkt

Gunstige ligging nabij de G4-steden, Rotterdam-The Hague Airport en mainports Schiphol en Rotterdam.

Aanwezigheid van gevarieerd MKB en internationaal georiënteerd bedrijfsleven, incl. grote spelers (EPO).

Gezond economisch klimaat: werkgelegenheidsdichtheid i.r.t. het aantal inwoners is vergelijkbaar met het NL-gemiddelde.

In vergelijking met de regio Haaglanden een lager werkloosheidspercentage

Bedrijventerreinen scoren redelijk goed in provinciaal vitaliteitsonderzoek

Arbeidsparticipatie is redelijk hoog

Positief pendelsaldo

Rijswijk is relatief niet-coronagevoelig

Wonen, voorzieningen en mobiliteit

Onderscheidend in de MRDH: kleinschalig, overzichtelijk en rustig met een hoog voorzieningenniveau

Karakteristiek en onderscheidend winkelgebied Oud-Rijswijk, bovendien goed georganiseerd

Gevarieerd en voldoende horeca aanbod; voor ieder wat wils

Aantrekkelijke groene en blauwe omgevingskwaliteiten (Landgoederenzone)

Uitstekende autobereikbaarheid met Rijkswegen A4, A12 en A13

Goede bereikbaarheid met OV (trein, bus, tram) Duurzaamheid, energietransitie en innovatie

Er zijn innovatieve bedrijven aanwezig (Innovatiespotter, 2018)

Gericht op no regret duurzaamheidsmaatregelen: isolatie & verminderen warmte- en elektriciteitsvraag

Zwakten Economie & arbeidsmarkt

Dalende werkgelegenheid (m.u.v. 2019)

Geen sterk imago, identiteit en herkenbaarheid in de regio (“Grijswijk”) en geen sterk regionaal onderscheidende economische activiteiten

Monofunctionele, weinig onderscheidende werklocaties

Beperkt aanbod van goed passende werklocaties (grote kantoorkolossen, beperkte nieuwbouw bedrijfsruimte)

Hoge en hardnekkige leegstand op de kantorenmarkt

Verbinding tussen grote bedrijven / werkgevers en lokale bevolking en (M)KB is er nauwelijks

Bedrijfsleven op bedrijventerreinen matig georganiseerd

Weinig tot geen verblijfstoerisme (wel enig zakelijk toerisme)

Het werkloosheidspercentage ligt boven het landelijk gemiddelde.


Homogeen woningaanbod

Betaald parkeren bij de In de Bogaard Duurzaamheid, energietransitie en innovatie

Hoog energieverbruik van woningen

Rijswijk loopt niet voorop in de energietransitie

Draagvlak voor de energietransitie is laag onder de bevolking

Geen kennisinstellingen, nauwelijks vervolgonderwijs in eigen gemeente en daardoor zwak innovatieklimaat

12

Kansen Economie & arbeidsmarkt

Aanwezig arbeidspotentieel in Rijswijk en in de (dichtbevolkte) regio, in combinatie met een goede bereikbaarheid

Er is ruimte voor scale-up bedrijven in bestaand vastgoed

Sterke bevolkingsgroei verwacht, daar kan economisch van geprofiteerd worden (40% groei tot 2025), b.v. door meer draagvlak voor voorzieningen & groei werkgelegenheid

Verstedelijking: opkomst functiemenging en verdichting

Kennisinstellingen en innovatief bedrijfsleven dichtbij

Rijswijk Centre for Sustainable Geo-Energy op het Shell-terrein zorgt voor behoud kwaliteit en economische kracht van het gebied

Onderwijs beter aansluiten op de arbeidsmarkt

Grote bedrijven kunnen uithangbord zijn voor imago Rijswijk

Zichtbaarheid werklocaties vanaf de A4 en A13 is goed

Veel vraag naar bedrijfsruimte

Nieuwe ontwikkelingen Plaspoelpolder

Rijswijk ligt gunstig voor stadslogistiek Wonen, voorzieningen en mobiliteit

Modernisering en verduurzaming woningvoorraad is goed voor het behalen van duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen

Groen karakter van Rijswijk beter borgen in profilering

Oud-Rijswijk profileren als onderscheidend winkelgebied

(master)plannen In de Bogaard

Duurzaamheid, energietransitie en innovatie

Hoogbouw kansrijk voor warmtenet

Rijswijk Centre for Sustainable Geo-Energy als aanjager voor innovatie , de energietransitie kan daarbij / daarnaast ook voor banengroei zorgen

Stimuleren cross-sectorale samenwerking leidt tot nieuwe verdienmodellen en marktkansen voor duurzaamheid en innovatie

Regionale Energie Strategie (RES) MRDH kan helpen in de energietransitie

Aanvullende financieringsmogelijkheden voor duurzaamheid aanwezig (VNG, Zuid-Holland, EU-Elena en andere, TNO)

Bedreigingen Economie & arbeidsmarkt

Langdurige impact coronacrisis

Concurrentie van winkelcentra in Den Haag, Delft en Rotterdam i.c.m. toename internetaankopen leidt tot druk op de winkelgebieden

Zakelijke dienstverlening is relatief footloose , locatiebeslissingen van die sector lastig te beïnvloeden

Vertrek Shell (2023) betekent vertrek banen

Door grote woningbouwopgave staan werklocaties onder druk

Krappe arbeidsmarkt in Haaglanden, op vrijwel alle beroepsgroepen, kan de economische groei beperken.


Door bevolkingsgroei komt mogelijk leefbaarheid, groene omgeving en mobiliteit onder druk te staan

Teruggang voorzieningenaanbod door regionale concurrentie

Grote pendelstromen & druk op infrastructuur Duurzaamheid , energietransitie en innovatie

Doordat de warmtevraag nog niet goed gebundeld is worden kansen op gebied van verduurzaming onnodig gemist

Onzekerheid van technische ontwikkelingen in duurzaamheid en innovatie

13

3 Visie: onze ligging benutten

We hebben een fijnmazig en multimodaal mobiliteitssysteem. De snelwegen A4, A13 en A12 zijn dichtbij, we hebben een sprinterstation en uitstekende fietsverbindingen met Den Haag en de rest van Haaglanden en de vele voorzieningen in de regio. Vanuit Rijswijk zijn er meer dan één miljoen banen een half uur te bereiken per weg en spoor. Andersom kunnen mensen van ver weg ook binnen een korte tijd in elke plek van Rijswijk komen. De stad van internationaal recht, Nederlands hoogst aangeschreven technische universiteit met start-ups en bedrijvigheid, het grootste glastuinbouwgebied van Europa en het grootste Life Sciences-cluster van Nederland zijn ook binnen handbereik; net als de mainports Schiphol, de Rotterdamse haven en Rotterdam-The Hague airport. Onze ligging is onze kracht, die we veel beter willen benutten. Zeker omdat we binnen dit stedelijk weefsel unieke leefkwaliteit bieden en er in onze stad nog ruimte is om te groeien: voor bedrijven maar ook qua aantal inwoners. We hebben hiermee alle troeven in handen om economisch succesvol te zijn1, toch zien we de afgelopen jaren een daling van de werkgelegenheid.

1 Zie ook de analyse PBL (2017), waaruit blijkt dat economisch sterke regio’s veel banen en

inwoners dichtbij hebben, met veel culturele en winkelvoorzieningen binnen handbereik.

Wat moet de strategie opleveren? Het doel van de Economische Strategie is om te daling van de werkgelegenheid een halt toe te roepen en om te buigen naar een groeicurve die evenredig meegroeit met de toename van de bevolking in de komende jaren. Dat betekent: als de Rijswijkse bevolking met 20% groeit tot 2030, groeit ook het aantal banen met 20%. De economische strategie moet er verder voor zorgen dat Rijswijk in 2030:

een onderscheidend woon-, werken leefklimaat heeft, complementair aan de rest van de regio;

voldoende vestigings- en uitbreidingsruimte kan bieden aan lokaal en regionaal georiënteerde bedrijvigheid;

een innovatief klimaat heeft op gebied van duurzame energie (sustainable geo energy, zonne-energie en gebruik van restwarmte), dat innovatieve bedrijvigheid voortbrengt (start-ups, scale-ups en spin-offs) én aantrekt (nieuwe vestigers op dit gebied);

sterke netwerken heeft, op lokaal en regionaal niveau, op diverse thema’s, hierdoor zijn ondernemers, onderwijs en overheid sterker met elkaar en met de regio verbonden;

toekomstbestendige werken winkelgebieden heeft, dit zien we terug in de rapportcijfers die ondernemers onze werkgebieden geven;

een goed functionerende arbeidsmarkt, waarbij vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten en continue gewerkt wordt aan de match tussen onderwijs en arbeidsmarkt;

het vestigings- en ondernemersklimaat is verbeterd;

de daling van de werkgelegenheid is stopgezet en de werkgelegenheid zelfs is meegegroeid met het aantal inwoners.

We benutten de unieke kansen die onze ligging biedt. In 2030 hebben we een duidelijke, onderscheidende positie in de regio en is onze werkgelegenheid stabieler, sterker geworteld in Rijswijk en is de economie sectoraal gediversifieerder dan in 2020.

14

Coronacrisis, onze ambities en de uitvoering ervan Uiteraard heeft de coronacrisis ook invloed op de opgaven waar we in de gemeentelijke visie werklocaties voor staan: de opgaven én de urgentie om deze aan te pakken worden groter. We realiseren ons dat een onderscheidende economie (profilering), met sterkere gebieden en sterkere netwerken, gericht op de toekomst (innovatie en duurzaamheid) het altijd zal winnen van een meer dertien-in-een-dozijn economie met werklocaties en winkelgebieden die weinig onderscheidend zijn. Een recessie komt minder hard aan in een toekomstbestendige en gediversifieerde economie. Er is meer weerbaarheid, wendbaarheid en innovatiekracht om sneller uit het dal te klimmen. Te meer reden om juist nu aan de slag te gaan met de economische strategie. De verwachte economische recessie zorgt wel voor een extra uitdaging als het gaat om de uitvoering van onze strategie. Inkomsten van ondernemers, de gemeentebegroting en investeringsbudgetten van derden kunnen onder druk komen te staan. Gelukkig vragen niet alle acties om grote budgetten. Met kleine hoeveelheden procesgeld voor het opzetten van sterke netwerken of het aangaan van samenwerkingen kan veel bereikt worden. Middelen voor investeringen in de fysieke kwaliteit, zoals de Plaspoelpolder en In de Bogaard, zijn bovendien reeds gereserveerd.

15

4 Strategie op vier hoofdlijnen

In dit hoofdstuk werken we de strategie verder uit, op basis van vier hoofdlijnen. In de economische strategie identificeren we vier hoofdlijnen. Deze zijn: 1. Inzetten op sterke netwerken; 2. Inzetten op sterke gebieden; 3. Innovatie en duurzaamheid; 4. Profilering van Rijswijk. Deze vier hoofdlijnen komen in de volgende paragrafen aan bod. Per hoofdlijn beschrijven we als eerste de belangrijkste doelstelling en subdoelstellingen. Vervolgens geven we aan waarom we daarop inzetten en hoe we dat gaan doen. Ook hebben we aandacht voor met welke partijen en typen partijen we willen samenwerken om dat voor elkaar te krijgen. Figuur 4.1: Interventielogica Economische Strategie Rijswijk.

In figuur 4.1 staat (een selectie van) de interventielogica van de Economische Strategie weergegeven. Het volledige figuur staat in bijlage 4.

16

4.1 Inzetten op sterke netwerken Hoofddoel:

We werken aan de volgende subdoelen:

Het oprichten van een Bedrijven Investeringszone (BIZ) of soortgelijke organisatievorm op de vernieuwde Plaspoelpolder;

Per saldo toename van het aantal onderlinge zakelijke relaties tussen in Rijswijk gevestigde bedrijven (lokale inkoop);

De samenwerking met BBR in stand houden en intensiveren, zodat ondernemers en de gemeente Rijswijk beter gaan samenwerken;

De regionale aanpak onderwijs en arbeidsmarkt verder vormgeven en benutten;

Banden met onze buurgemeenten, de bedrijven en de kennisinstellingen in deze gemeenten verder versterken.

We willen actoren (triple-helix organisaties, ondernemers, kennisinstellingen, onderwijs & arbeidsmarkt, lokale en regionale overheden) verbinden in sterkere, dichtere netwerken. Zo weten organisaties elkaar beter te vinden, binnen en buiten Rijswijk. We vinden het ook belangrijk te focussen op het worden van een groter onderdeel van de regionale netwerken met Den Haag, Delft en Rotterdam.

Waarom zetten we hierop in? De fysieke verbindingen van, naar en binnen Rijswijk zijn excellent. Rijswijk is goed bereikbaar; de A4 doorkruist de gemeente, luchthavens zijn dichtbij en ook voorzieningen zijn in Rijswijk nooit ver weg. De gemeente bestaat fysiek, sociaal en economisch uit verschillende deelgebieden, waar economisch nog te weinig verbinding tussen is. Er worden kansen gemist omdat we op bepaalde thema’s en in bepaalde gebieden nog te weinig samenwerken. We willen daarom de organisatiegraad in onze werkgebieden vergroten. Daarnaast werken we nog te weinig op regionaal niveau samen. De successen van het Werkgevers Servicepunt Rijswijk (WSP) laten zien dat hier zeker meerwaarde ligt. Sterke netwerken:

Zorgen voor betere verbinding van ondernemers, bewoners en bezoekers met Rijswijk;

Helpen bij het aanpakken van vraagstukken op het juiste schaalniveau, zo zijn de arbeidsmarkt en werklocatiemarkt typisch regionale vraagstukken (met een beperkte rol voor de gemeente, zie hoofdstuk 3);

Zijn een voorwaarde voor sterke gebieden, waar gebruikers en eigenaren samen met overheden en andere partijen werken aan vernieuwing en toekomstbestendigheid.

Hoe willen we dat doen? Om ons doel te bereiken gaan we acties uitvoeren op de volgende deelonderwerpen:

Organisatiegraad verbeteren: onderling op de verschillende locaties (door o.a. een BIZ), maar ook van het gehele Rijswijkse bedrijfsleven: bijvoorbeeld door de BBR en ondernemersverenigingen in de winkelgebieden sterker te verbinden, door de behoefte aan een zzp-netwerk te verkennen op Rijswijks of Haaglanden-niveau;

Accountmanagement verder versterken om deze netwerken te ondersteunen;

We werken aan meer, fijnmaziger en sterkere netwerken waarin ondernemers, onderwijs, overheid en kennisinstellingen werken aan een sterker Rijswijk

17

Samenwerking en afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt vergroten, waarvoor onder andere een beleidsmedewerker onlangs is aangesteld;

De samenwerking met de regio intensiveren, om een belangrijker onderdeel uit te maken van regionale netwerken die voor Rijswijk van meerwaarde zijn (op gebied van kennis en innovatie, de werklocatiemarkt, arbeidsmarkt en onderwijs);

We werken deze lijnen verder uit in concrete acties en projecten; zie hiervoor het actieprogramma in hoofdstuk 6.

Met wie werken we samen om dit te bereiken? Bij het verbeteren van de organisatiegraad van ondernemers werken we nauw samen met de winkeliersverenigingen van Rijswijk, met de ondernemersverenigingen (BBR). Het accountmanagement van de gemeente Rijswijk wordt ingezet om (groei van) deze netwerken te ondersteunen. Bij de versterking van de samenwerking van onderwijs en arbeidsmarkt werken we samen met de vele opleidingsinstellingen die de regio rijk is. Dat zijn het Wellant College, SVO Food, het ROC Mondriaan, de TU Delft, Bio Science Park Leiden, de Haagse Hogeschool en het Innovation Quarter.

18

4.2 Inzetten op sterke gebieden Hoofddoel:

2

We werken aan de volgende SMART-subdoelen:

Het terugbrengen van leegstand in onze werken winkellocaties tot het niveau van frictieleegstand;

De koopkrachtbinding van dagelijkse en niet-dagelijkse aankopen vergroten: de ambitie is de daling een halt toe te roepen en om in 2030 het niveau te halen dat verwacht mag worden van een gemeente van deze omvang en ligging3;

Minimaal 10 collectieve verduurzamingsmaatregelen op onze werklocaties;

Groei van het aantal bezoekers en passanten van Oud-Rijswijk en In de Bogaard;

2 Uit de ondernemerspeiling van VNG blijkt dat Rijswijkse ondernemers hun

bedrijfsomgeving op 5 van de 6 factoren onder het Nederlands gemiddelde beoordelen. Zie: https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Ondernemerspeiling/ 3 We willen de hoge offline afvloeiing laten dalen en zo het gemiddelde (benchmark) halen

van het Randstedelijk Koopstromenonderzoek. Dat betekent (cijfers 2018) een daling van de offline afvloeiing van 18% naar 9% (dagelijkse goederen) en van 38% naar 31% (niet-dagelijkse goederen).

Op plekken waar dat kan de dynamiek in onze werken winkelgebieden vergroten, door wonen, werken en andere voorzieningen te mengen;

Onze gebieden zodanig versterken dat het geschikte plekken worden voor de vestiging van kennisintensieve innovatieve en duurzame bedrijvigheid (zie ook paragraaf 2.3).

Waarom zetten we hierop in? Vanwege flexibilisering van de economie (andere werkvormen, mengvormen van detailhandel, horeca en internetwinkels etc.) is het belangrijk om in te zetten op sterke gebieden. Zo zijn er in de Rijswijkse werken winkelgebieden een aantal substantiële (en niet makkelijk op te lossen!) opgaven rond o.a. leegstand en verduurzaming. Er is veel vraag naar ruimte voor werken in de regio, maar de Plaspoelpolder weet daar nog niet van te profiteren. Daarnaast zijn er ook opgaven voor de retailstructuur: die is versnipperd en er is veel leegstand. Gelukkig wordt er met het masterplan In de Bogaard al wel hard gewerkt aan de verbetering van ons grootste winkelgebied. Onder invloed van e-commerce hebben winkelgebieden steeds meer last van winkelleegstand en de prognose is dat dit ook in de toekomst niet anders zal zijn. Daarom is het zaak in te zetten op sterke gebieden. Op sommige locaties zal er in toenemende mate een concentratiebeleid moeten worden gevoerd om de economische kracht te beschermen en te waarborgen.

Economisch vitale, toekomstbestendige gebieden waar Rijswijkers goed kunnen ondernemen, werken, wonen en recreëren. Ons streven is dat Rijswijkse ondernemers in 2030 de bedrijfsomgeving hoger waarderen dan het Nederlands gemiddelde.

https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/Ondernemerspeiling/

19


Er is in Rijswijk een overschot aan kantoren en winkelpanden en een tekort en/of behoefte aan bedrijventerreinen. We streven naar het weer in balans brengen van de vraag en het aanbod op de werklocatiemarkt, zowel qua type werklocaties (bedrijventerreinen, kantoren, winkelruimte), als in verschillende segmenten (lokaal/regionaal/thematisch).

Rijswijk heeft qua locatie een goede ligging voor emissieloze stadslogistiek. De marktvraag in dit segment moet gekwantificeerd worden, waarbij Plaspoelpolder deze marktvraag (hoogstwaarschijnlijk) kan accommoderen.

Om leegstand in kantoren (met name op de Plaspoelpolder) op te lossen moeten er flexibele keuzes worden gemaakt over ruimtegebruik en functiemenging, bijvoorbeeld over de rol van wonen op werklocaties. Economisch gezien moet er zoveel mogelijk ruimte voor werken behouden worden, maar op de juiste plekken kan een overschot aan ruimte op de werklocatiemarkt worden getransformeerd naar wonen. Daarbij is het uitgangspunt te kijken op locatie (pand)niveau naar de transformatiemogelijkheden, rekening

houdend met de zittende ondernemers en de bestaande milieuruimte. Het gesprek moet aangegaan worden met eigenaren van leegstaande panden of zij deze willen transformeren of andere mogelijkheden zien zitten. Wonen in het middengebied ‘Werken in Hart’ wordt nog steeds niet toegestaan om zo te borgen dat bedrijvigheid binnen milieucategorie niet wordt belemmerd. De Toekomstvisie Plaspoelpolder en het Addendum Plaspoelpolder zijn leidende toetsingskaders bij de ontwikkeling die toegestaan worden op de Plaspoelpolder.

Beter gebruik maken en promoten van de unieke kwaliteiten van de Rijswijkse gebieden: Oud-Rijswijk als onderscheidend sfeervol historisch centrum, Plaspoelpolder als goed bereikbare werklocatie die ook geschikt is voor regionale functies als emissieloze stadslogistiek; In de Bogaard als winkelgebied in het hart van Rijswijk, in de buurt van het station.

Bekendheid van gebieden en de binding van inwoners en ondernemers vergroten (koopkrachtbinding voor dagelijkse én niet-dagelijkse aankopen). De tijdens de coronacrisis ingezette campagne ‘Samen Rijswijk: koop lokaal’ zetten we door.

Stationsgebied: investeren in opvullen van bedrijvigheid rondom het stationsgebied (TNO locatie & Kessler Park). We onderzoeken de mogelijkheden om het stationsgebied te verbeteren, waarbij we door ruimtelijke ingrepen inzetten om enerzijds het gebied economisch aantrekkelijker te maken voor ondernemers, en anderzijds de (loop)verbinding met de nabijgelegen werklocaties logischer en aantrekkelijker te maken.

De detailhandelsstructuur van Rijswijk is versnipperd. We blijven inzetten op het concentratiebeleid voor detailhandel in Rijswijk. Daarbij haken we aan op lopende trajecten, zoals het Masterplan voor In de Bogaard. Het aantal m₂ winkels mag niet verder groeien.

RijswijkBuiten: bij deze nieuwe woon-werkwijk wordt de komende jaren nog 4 ha bedrijventerrein ontwikkeld (max.

Coronacrisis in de werkgebieden De coronacrisis leidt tot een dip in de vraag naar bedrijfsruimten (winkelruimten, kantoren en nieuwe kavels). Dat was op korte termijn het geval (gronduitgiften en andere investeringen) en wellicht ook op langere termijn door economische recessie. Mogelijk zorgt ook de lange periode van thuiswerken ervoor dat het meer gemeengoed wordt en bedrijven met minder kantoorruimte af kunnen (hoewel op dit moment de anderhalve meter samenleving in sommige kantoren juist voor tijdelijk extra ruimtebehoefte zorgt). Beide effecten vragen om extra aandacht voor de lijn ‘Sterke gebieden’.

20

milieuhindercategorie 3) voor MKB; kleinere kavels en bedrijfsverzamelgebouwen. We zetten ons in om ervoor te zorgen dat dit vooral wordt ingezet voor de groei en doorgroei van het lokale en regionale bedrijfsleven. Verder wordt er aandacht geschonken aan de multimodale en fijnmazige bereikbaarheid van RijswijkBuiten, in een scenariostudie voor OV-halteplaatsen bij RijswijkBuiten.

We willen werken en wonen combineren met innovatieve oplossingen voor woon-werkgebieden. Zo wordt er onder andere onderzocht of er in appartementencomplexen ook werkruimte kan worden gerealiseerd die exclusief toegankelijk is voor de bewoners van het complex. Dit draagt bij aan het woongenot, aan sociale cohesie in de buurt en verkleint woon-werkafstanden waardoor er minder uitstoot is en minder verkeersbewegingen zijn (dus ook minder file) als gevolg van woon-werkverkeer. Zo worden gebieden sterker, mooier en duurzamer.


Met wie werken we samen om dit te bereiken?

Industrieschap Plaspoelpolder

De ondernemersverenigingen en winkeliersverenigingen

Pandeigenaren op Plaspoelpolder

Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN).

Partijen op basis van voortschrijdend inzicht.

Aanpak Ondermijning (i.r.t. foutieve gebruik panden) Waar haken we op aan? We willen een gezond investerings- en vestigingsklimaat hebben voor (nieuwe) bedrijven met een eerlijk speelveld. Daarom wordt er in de gemeente al gewerkt aan plannen voor verschillende gebieden. Zo wordt er gewerkt aan het Uitvoeringsplan Plaspoelpolder, is er een Masterplan voor In de Bogaard en een Toekomstperspectief voor het Stationsgebied. Ook de Stadvisie Rijswijk 2030 is een belangrijk toetsingskader voor de richtingen waarin gebieden bewegen. De economische strategie haakt aan bij deze lopende trajecten, maar we brengen wel een belangrijk accent aan om ervoor te zorgen dat er voldoende ruimte voor werken beschikbaar blijft in Rijswijk.

21

4.3 Innoveren en verduurzamen Hoofddoel:


De totstandkoming van een ecosysteem voor innovatieve duurzame bedrijvigheid op gebied van geothermie. Doel is dat in 2030 ook een onderwijs- / kennisinstelling structureel aan is verbinden of zelfs in Rijswijk is gevestigd (met bijvoorbeeld een dependance).

Het ontwikkelen en uitvoeren van een acquisitieplan voor dit type bedrijvigheid. Dit heeft in 2030 mede geleid tot minstens 5 nieuwe bedrijfsvestigingen met meer dan 10 medewerkers.

Een incubator voor start-ups op gebied van geothermie en duurzame energievoorziening worden.

In 2030 zijn of worden twee technieken op dit gebied toegepast in Rijswijkse woningen, wooncomplexen of bedrijfsgebouwen.

We pakken kansen die er liggen op gebied van duurzaamheid. We hanteren een brede duurzaamheidsdefinitie: we zetten in op duurzame energie, op toekomstbestendige klimatologische inrichting en de transitie richting een circulaire economie. Duurzaamheid wordt in toenemende mate een economisch profitabele sector waarin nieuwe innovaties leiden tot nieuwe producten. Deze trend zet zich de komende decennia door. We haken aan op de SMART-duurzaamheidsdoelen van het Klimaatakkoord in 2030, zoals ook beschreven staat in het Basisdocument Energietransitie Rijswijk. De initiatieven zoals het Rijswijk Centre for

Sustainable Geo-Energy (RCSG), de geschiktheid van de Zuid-Hollandse bodem voor geothermie, de aanwezigheid van TNO en Shell en de (versterkte) verbindingen met de TU Delft zorgen ervoor dat we economisch flink kunnen profiteren van de verduurzaming.

Waarom zetten we hierop in? Onze huidige economie leunt voor een groot deel op de sector (zakelijke) dienstverlening, in termen van werkgelegenheid. Dit is een relatief footloose sector, waardoor er weinig sterk aan Rijswijk gebonden werkgelegenheid is. Eén locatiebeslissing, waar de gemeente weinig invloed op heeft, kan grote gevolgen hebben voor de werkgelegenheid in Rijswijk. Dat maakt onze economie relatief kwetsbaar. Daar willen we verandering in brengen. Er zijn veel voorwaarden aanwezig om een onderscheidend, innovatief ecosysteem te ontwikkelen. Denk aan de (historisch) in Rijswijk gevestigde organisaties, zoals TNO, EPO en Kadans. Daarnaast zijn er kansrijke nieuwe initiatieven als het RCSG, dichtbij gevestigde kennisinstellingen (TU Delft, Bio Science Park Leiden, de Haagse Hogeschool en bijbehorende kennisinstellingen) én de fysieke ruimte die nodig is voor bedrijven om zich te kunnen vestigen en ontwikkelen. Bovendien zijn de opgaven in de bebouwde omgeving (woningen, winkels, kantoren en bedrijfshallen) op het gebied van duurzaamheid en energie groot en er zijn nog veel kansen te verzilveren. Deze hoofdlijn sluit ook aan bij al langer lopende trends in de economie, die ook de komende decennia nog grote impact zullen hebben op organisaties, zoals de voortschrijdende automatisering, digitalisering, de opkomst van Artificial Intelligence (AI), Virtual Reality (VR) en de opkomst van 5G netwerken om dit te ondersteunen.


In 2030 is Rijswijk een innovatiehub voor duurzame bedrijvigheid: onze marktpositie is versterkt en we hebben meer langjarige, aan Rijswijk verbonden innovatieve werkgelegenheid die veel spin-off creëert.

22

Inzetten op de doorgroei van het RCSG, inclusief netwerken, kennis, financiering en ruimte voor start-ups, spin-offs en scale ups. We zetten ons met het RCSG, bedrijfsleven en andere overheden in om hier ook een onderwijs- / kennisinstelling aan te verbinden of naartoe te halen. Zo willen we samen met bijvoorbeeld YES!Delft werken aan het startup klimaat dat Rijswijk kan bieden. Daarnaast willen we, naast het aanjagen van de energietransitie door geothermie, inzetten op andere groene bronnen van energie, zoals zonne energie en het beter benutten van restwarmte (Warmtevraag beter organiseren en de Warmteleiding Rotterdam-Den Haag beter benutten). De gemeente Rijswijk is te dichtbebouwd en bevolkt voor hoge windturbines.

Draagvlak binnen de bevolking voor de energietransitie vergroten, door ruchtbaarheid te geven aan wat er in ons innovatieve cluster gebeurt en dit op een alledaagse manier te communiceren naar de Rijswijkers (wat kunnen deze ontwikkelingen voor uw wooncomfort, energierekening en leefomgeving betekenen?). We willen lokale installateurs en aannemers bekend maken met de innovaties uit Rijswijk.

Smart City doorzetten en verbinden met kennis van dichtbij: bijvoorbeeld door met de BIZ’en in gesprek te gaan over welke slimme toepassingen gebruikt kunnen worden om de bezoekers van winkelgebieden beter van dienst te kunnen zijn en het verblijf in de winkelgebieden aangenamer te maken.



Centre for Sustainable Geo-Energy, Shell, TNO, EPO

Kennisinstellingen in de regio

Buurgemeenten, Regio Haaglanden, MRDH

Partijen op basis van voortschrijdend inzicht

Waar haken we op aan?

Toekomstvisie, Addendum en Uitvoeringsplan Plaspoelpolder

Basisdocument Energietransitie Rijswijk

Regionale Energie Strategie Rotterdam – Den Haag

Aanpak Ondermijning (i.r.t. foutieve gebruik panden)

23

4.4 Rijswijk sterker profileren Hoofddoel:


Realiseren en uitvoeren van een communicatie-/promotieplan voor Rijswijk: voor werken, wonen en recreëren, in samenwerking met de ondernemersverenigingen; in afstemming met onze buurgemeenten. De gebiedsmarketing van Rijswijk moet aanhaken op de Rijswijkse kernkwaliteiten in de hiervoor genoemde thema’s.

Met het communicatie-/promotieplan willen we ook de zichtbaarheid en herkenbaarheid van de gemeente Rijswijk vergroten in de fysieke buitenruimte (langs lanen, wegen, fietspaden etc.). Mensen moeten doorhebben dat ze in Rijswijk zijn, als ze in Rijswijk zijn. Daarom gaan we op tot 2030 op 40 plaatsen in de fysieke ruimte het Rijswijkse profiel beter kenbaar maken (met borden, zuilen, aanwijzingen etc.).

Waarom zetten we hierop in? Het profiel van Rijswijk is onduidelijk en nog onvoldoende uitgesproken. Versterking van het profiel is goed voor het ondernemersklimaat (bijvoorbeeld door gebieden als Oud-Rijswijk op de kaart te zetten) en voor het vestigingsklimaat (Rijswijk beter op de kaart zetten bij vestigingsplaatskeuzes van bedrijven). Ook leidt een sterkere identiteit van Rijswijk als geheel en voor de gebieden daarbinnen, tot inwoners die

trots zijn op de stad, haar groen, haar cultuurhistorie en op haar ondernemers. De ligging van Rijswijk is belangrijk bij de profilering: vanuit Rijswijk zijn de grootstedelijke voorzieningen van Den Haag binnen handbereik. Dat speelt een positieve rol in de profilering van Rijswijk en haar ondernemers.


We willen de kracht van Rijswijk bepalen en definiëren: uitgaande van de bereikbaarheid, de kwaliteiten van het (groene) woon- en leefklimaat in deze dichtbevolkte regio, de kansen die er zijn op gebied van innovatie en duurzaamheid, de ruimte die er is voor bedrijven, de historische betekenis en de sfeervolle gebieden van Oud-Rijswijk en de Landgoederenzone.

Een gemeenschappelijk communicatieplan ontwikkelen voor Rijswijk, waarbinnen gebieden en kwaliteiten ieder hun eigen accent kunnen leggen en herkenbaar kunnen zijn voor bewoners, ondernemers en bezoekers. De zichtbaarheid en herkenbaarheid van Rijswijk moeten verbeterd worden in de fysieke buitenruimte, zodat mensen die in Rijswijk zijn ook weten dat ze in Rijswijk zijn. De te ontwikkelen communicatie-/promotieplan van Rijswijk wordt hierop gericht en nader uitgewerkt.

We willen in Rijswijk niet concurreren met de overige stedelijke milieus van Den Haag en Delft. We willen aanvullen en complementair zijn. Dat moet een plaats krijgen in de het communicatie-/promotieplan.

We richten ons, naast de in stand houding van de autobereikbaarheid, op mobiliteit in brede zin. Zo werken we aan een multimodale en fijnmazige bereikbaarheidsstructuur. In die kader worden ook onderzoeken uitgevoerd naar de kansrijkheid van OV-halteplaatsen in RijswijkBuiten.

We willen de bekendheid en onderscheidende karakter van Rijswijk vergroten; het kleinschalige stedelijk milieu in een grootstedelijke regio. In 2030 is Rijswijk herkenbaar door innovatie, Smart-City toepassingen en duurzame energie.

24



Communicatieadviseurs;

Gebiedsmarketeers;

Ondernemers- en winkeliersverenigingen (de sterke netwerken spelen hierin een belangrijke rol);

Partijen op basis van voortschrijdend inzicht. Waar haken we op aan? We sluiten ook aan op de inhoudelijke lijnen van de regio. Delft wil ruimte bieden aan bedrijven in de innovatieve maakindustrie (R&D, ontwerp, prototypes, productie, systeemintegratie, verkoop en service. De gemeente Delft heeft zich het doel gesteld om lokaal en regionaal de samenwerking te versterken tussen en binnen clusters. Rijswijk vult Delft aan op gebied van biobased en geo-energy. Daarnaast biedt Rijswijk meer ruimte voor zowel startups als scale-ups. Rijswijk kan meeprofiteren met de groei van Den Haag en Delft. Daarnaast groeit Rijswijk zelf ook steeds meer van een werkgemeente naar een gemeente van werken én wonen. Rijswijk kenmerkt zich als gemeente in Nederland met de (relatief) grootste stijging van het aantal inwoners tot 2030. Dat biedt economische kansen, zowel voor de profilering als ook voor lokaal draagvlak voor voorzieningen.

26

5 Van strategie naar uitvoering

In dit hoofdstuk gaan we in op hoe we de strategie in uitvoering willen brengen.

5.1 Effectief economisch beleid & schaalniveaus De economische strategie is erop geënt Rijswijk ten opzichte van Den Haag en Delft te onderscheiden, maar er niet mee te concurreren. We kunnen profiteren maar ook dienstverlenend en aanvullend zijn aan onze regiopartners. Sterker nog: dat moet ook als we onze economie willen versterken. Veel aspecten van onze economie zijn regionaal, denk aan de arbeidsmarkt maar ook de locatiebeslissingen van bedrijven. We kunnen onze economie alleen succesvol versterken als we per thema en per ingreep (zoals acties en/of projecten) het juiste schaalniveau (of de juiste schaalniveaus) kiezen. In figuur 5.1 zijn de thema’s en schaalniveaus schematisch weergegeven.

In het uitvoeringsprogramma komt duidelijk terug wat we op welk schaalniveau willen aanpakken. Per actie bepalen we zo ook wat de meest geschikte samenwerkingspartners zijn om het vraagstuk op te pakken.

5.2 Samenwerking met stakeholders

Onze Economische Strategie kent gedeeld eigenaarschap. Op bijna alle thema’s geldt dat de gemeente de samenwerking met andere partijen moet opzoeken. Het gaat hierbij om stakeholders op verschillende schaalniveaus: lokaal (BBR, ondernemers, maatschappelijke instellingen, belangenverenigingen en bewoners) en regionaal (Haaglanden, MRDH, provincie Zuid-Holland etc.).

Figuur 5.1: Thema’s voor effectief beleid op het juiste schaalniveau

Stakeholders verschillen ook van elkaar in de rol die zij hebben. We onderscheiden binnen deze economische agenda drie soorten stakeholders, die overigens ook soms door elkaar lopen (zie ook figuur rechts):

27

1. Samenwerkingspartners: organisaties die zelf in de lead zijn of waar de gemeente direct mee samenwerkt om het resultaat te behalen.

2. Consensuspartners: organisaties die medewerking en/of toestemming aan een bepaalde actie of project moeten verlenen.

3. Gebruikers: organisaties, bedrijven of /of individuele personen die gebruik maken van het resultaat van het project en/of de actie. Per project heeft iedere organisatie een ander belang of rol.

Tabel 5.1 op de volgende pagina bevat een overzicht van de belangrijkste stakeholders, uitgesplitst naar type partner (samenwerking, consensus, gebruiker) en schaalniveau (bovenregionaal, regionaal, lokaal). In het actieprogramma (hoofdstuk 4) wordt per actie aangegeven wie er in de lead is (gemeente of een andere partij) en met welke stakeholders afstemming en samenwerking vereist is. De rol van stakeholders kan ook per actie verschillen. In het bijzonder is de samenwerking met lokale ondernemers relevant. De gemeente zet de nauwe samenwerking met de BBR en andere ondernemers- en winkeliers en belangenverenigingen voort. De gemeente Rijswijk heeft periodiek overleg met de BBR en andere partijen. Figuur 5.2: Typen stakeholders bij de uitvoering van de Economische Strategie

Tabel 5.1: Samenwerkingspartners en rol bij de uitvoering van de Economische Strategie

Organisatie Type partner Schaalniveau

Provincie Zuid-Holland Samenwerking Consensus

Bovenregionaal

MRDH Samenwerking Consensus

Bovenregionaal

Regio Haaglanden Samenwerking Consensus

Regionaal

Onderwijsinstellingen Samenwerking Regionaal

Buurgemeenten Samenwerking Consensus

Regionaal

Hoogheemraadschap Delfland

Samenwerking Consensus

Regionaal

Ondernemersverenigingen en winkeliersverenigingen

Samenwerking Gebruiker

Lokaal

Bedrijven in Rijswijk Gebruiker Lokaal

Inwoners van Rijswijk Gebruiker Lokaal

Bezoekers (toeristen, recreanten)

Gebruiker Lokaal

5.3 Inzet binnen de gemeente Voor de uitvoering van de acties (zoals beschreven in hoofdstuk 6) is er bij de gemeente Rijswijk vaste capaciteit beschikbaar van de beleidsmedewerkers Economische Zaken. Een belangrijke rol heeft het accountmanagement, als eerste aanspreekpunt voor ondernemers. Ondernemers kunnen bij het accountmanagement terecht als zij vragen hebben over ondernemerschap in de gemeente. Deze inzet continueren we uiteraard. Tot slot dragen verschillende beleidsmedewerkers en accountmanagers binnen de werkvelden mobiliteit, wonen, ruimtelijke ontwikkeling, duurzaamheid, onderwijs en arbeidsmarkt en RijswijkBuiten

Gebruikers

Consensus partner

Samenwerkings-

partner

28

bij aan de uitvoering van de Economische Strategie van Rijswijk. Dat doen we niet op onze eigen eilandjes. We werken intern veelvuldig samen en overstijgen de verschillende fysiek-ruimtelijke thema’s waar nodig als deze in samenhang met elkaar moeten worden beschouwd. Dat is ook een vereiste als in 2024 de Omgevingswet wordt ingevoerd. Figuur 5.3: Verschuiving sectoraal naar integraal Het actieprogramma is een dynamisch document, waarin de vier hoofdlijnen van de strategie vertaald zijn in concrete acties en projecten voor de komende jaren. Zo geeft de gemeente uitvoering aan haar Economische Strategie. Jaarlijks onderzoekt de gemeente in samenspraak met BBR en andere stakeholders of er aanleiding is om nieuwe acties toe te voegen, aanpassingen door te voeren of om onderbouwd van bepaalde voorgenomen acties af te zien.

5.4 Participatie Economische Strategie Voor de totstandkoming van het eerste concept zijn er gesprekken gevoerd met een aantal vertegenwoordigers van het lokale bedrijfsleven (BBR, winkelcentrum In de Bogaard, winkelcentrum Oud Rijswijk en Koninklijke Horeca Nederland – afdeling Rijswijk).

Dit concept is beschikbaar gesteld tijdens de zomer van 2020, wanneer er een internetconsultatie voor de Economische Strategie wordt georganiseerd. Zo kunnen Rijswijkse organisaties aangeven wat zij de sterke en zwakke punten van het vestigings- en ondernemersklimaat van Rijswijk vinden. Daarnaast kunnen zij aangeven of zij de voorgestelde koers ondersteunen. Na de inventarisatie van binnengekomen reacties zal met enkele stakeholders op uitnodiging gesproken worden over een aantal thema’s, zodat deze en reacties hierop kunnen worden uitgediept. Het participatietraject vormt hiermee mede input voor het actieprogramma (hoofdstuk 6), maar het doel is ook de vier hoofdlijnen van de strategie te toetsen bij de verschillende stakeholders (ondernemers, overheden, kennisinstellingen en belangenorganisaties).

5.5 Voortgang van de uitvoering Vanwege de verwachte economische crisis besteden we extra aandacht aan de voortgang van de economische strategie. Een jaar na de start van de uitvoering bekijken we of op basis van de economische situatie op dat moment de doelen nog de juiste doelen zijn, we beoordelen de voortgang en we beoordelen of onze prioriteiten nog steeds de juiste zijn.

Sectoraal Intersectoraal In samenhang, integraal

29

Randvoorwaarden voor de uitvoering & doelbereik Enkele randvoorwaarden voor de uitvoering van de Economische Strategie en het doelbereik ervan zijn als volgt:

Draagvlak van ondernemers, kennisinstellingen en belangenorganisaties (zie §5.2). De uitvoering van de strategie doen we niet alleen; om onze doelen te behalen moet er succesvol samengewerkt (en geïnvesteerd!) worden door verschillende organisaties. Andere stakeholders moeten het dus eens zijn met de gestelde doelen en zich hiervoor ook verantwoordelijk voelen. Dat is de reden dat ondernemers ook bijdragen aan deze economische strategie in het participatietraject.

Mondiale, nationale en regionale ontwikkelingen zijn in grote mate bepalend voor de economische conjunctuur. In een crisis zal het lastig (zo niet onmogelijk) zijn om de gestelde kwantitatieve doelen te behalen. Economische ontwikkelingen zijn en blijven onzeker.

Eventuele schommelingen in data door het wegtrekken of vestigen van grote organisaties heeft grote invloed op kwantitatieve doelstellingen. Dat kan er voor zorgen dat de kwantitatieve doelen – ondanks forse beleidsinspanningen en samenwerkingen – niet gehaald worden (of juist wel, zonder de nodige beleidsinspanningen).

30

6 Actieprogramma

In dit hoofdstuk vindt u het actieprogramma van de Economische Strategie. De acties en/of projecten zijn onderverdeeld naar de vier hoofdlijnen van de strategie en moeten bijdragen aan het behalen van de gestelde doelen. Dit actieprogramma is tot stand gekomen op basis van gesprekken met bewoners, ondernemers en medewerkers van de gemeente Rijswijk. PM: ACTIEPROGRAMMA WORDT NOG VERDER INGEVULD O.B.V. DE PARTICIPATIEPERIODE. Nr. Project/Actie Type actie Trekker(s) Stakeholders Planning

Beleidslijn 1: Inzetten op sterke netwerken 2020 2021 2022

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

Nr. Project/Actie Type actie Trekker(s) Stakeholders Planning

Beleidslijn 2: Inzetten op sterke gebieden 2020 2021 2022

2.1

2.2

2.3

2.4

2.5

2.6

31


Beleidslijn 3: Innoveren en verduurzamen 2020 2021 2022

3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

3.6


Beleidslijn 4: Rijswijk sterker profileren 2020 2021 2022

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

4.6

Economische Strategie Rijswijk 22 juli 2020...2020/07/22 · juli 2020 Auteurs: Jaap Meijs, Bart...

Documents

Transcript of Economische Strategie Rijswijk 22 juli 2020...2020/07/22 · juli 2020 Auteurs: Jaap Meijs, Bart...