Economie Direct 3

THEMA 1 De kern van het ondernemen

3

2

Aan de slag met

Welkom in het derde jaar ASO en welkom bij Economie Direct 3!

In je stijlvolle ringmap vind je deze vier werkbundels:

THEMA 1 De kern van het ondernemen

3THEMA 2 Werken in een onderneming

3THEMA 3 Ondernemen is risico’s nemen

en beheersen

3

Elke bundel is onderverdeeld in een aantal Onderzoeksvragen.

6

Intro

Onderzoeksvraag 1Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen?

Intro

Kies een van deze personen en licht toe waarom de gekozen job bij haar of hem past?

Sylvia, alleenstaande moeder van 2 kinderen

advertentie

1

A

Laurent en Evelien, op zoek naar een uitdaging

advertentie

2

B

Steven, pas afgestudeerd

advertentie

3

C Secretary Plus is ruim 15 jaar de nummer één voor de selectie, rekrutering, uitzending en opleiding van meertalige management assistants. Secretary Plus vindt voor jou de ideale functie die overeenstemt met je kwalificaties en ervaring.

Functiebeschijving:Je werkt in een klein team en daardoor is de jobinhoud uitgebreid en gevarieerd.De volgende taken maken o.a. deel uit van je takenpakket:• je staat in voor het klassement en de algemene postbehande-

ling;• je verzorgt de correspondentie;• dictafoonwerk;• af en toe vang je de receptie op (bij afwezigheid van de vaste

receptioniste).

Profiel:• Je hebt een zeer goede kennis van het Nederlands en Engels

(mondeling en schriftelijk), en een goede basiskennis Frans.• Je kennis van Ms Office is uitstekend.• Je bent flexibel qua takenpakket en hebt bij voorkeur relevante

ervaring met administratief werk.

Aanbod:• Je werkt enkel op woensdag, donderdag en vrijdag.• Goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer• Je salaris is afhankelijk van je ervaring en competenties.

KAPPER (M/V)

Werkgever: Wakko HairdressersPlaats: Gent, Oost-VlaanderenGeplaatst op: 2010-04-02Vacaturestatus: voltijdsJobreferentie: 00370667-228751D9.1.RContracttype: onbepaalde duur

FunctieomschrijvingVerwacht:Voor funky salon in volle groei

Vereisten:- Enthousiast- Verantwoordelijk- Stipt en gemotiveerd

Sollicitatie:Bel Pieter 0475 44 45 23 of [email protected]

12

10 Watkunnendevolgendeorganisatiesvoorstartendeondernemingenbetekenen?Geeftelkenséénconcreetvoorbeeld.

• Unizo(www.unizo.be)

• Voka(www.voka.be)

• KBC(www.kbc.be–ondernemen)

Opdracht 3 Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten?

Van start! Groen,fris,jong!Freelanceradiomaker,zonoemikmezelf.Hetvoeltgoed.Devrijheidvanhetzelfstandigondernemengeeftmeveelenergie.Mijnagendawasinhetbeginallekkervolenerkomenafentoenogeenpaarleukedingenbij.

Ikbenfreelancergewordenomdatikmerktedatikmeerwildedanwatikopmijnvasteplekalswerknemerkonverwezenlijken.Eéndoorslaggevende-mailtjeheeftmijovertuigdomalszelfstandigeaandeslagtegaan.

Ikkreegeenprachtigekansvaniemanddiemijnwerkgoedvond.Ikmochtvoorhemééndocumen-tairemaken,zonderenigegarantievoordetoe-komst.Eenuniekekans!Ikhebmeteenjagezegd.Ookalbesefteikdathetonmogelijktecombinerenzouzijnmetdebaandieikhad...Ikwasnamelijkfulltimeindienstbijeenomroep,alsverslaggevervooreenRadio1-programma.Officieelwerkjedan36uurperweek,maarindepraktijkbenjeerveelmeertijdaankwijt.Diebaanzouikdusmoetenopzeggen.

Deklassieketwijfelsraasdendoormijnhoofd.Dezekerheidvandevastebaanversushetrisicovanhetfreelancen,hetvastepatroonversusdevrijheid.Elkemaandopnieuwonzekerheidofikrondzoukomen.Altijdintopconditiezijnomdeklussentekunnenuitvoeren,wanteenziekmeldingbestaatnietalszelfstandige.Elkedagjeopnieuwbewijzen,wantjebentmaarzogoedalsjelaatsteklus.Terwijlopderadiodeenedeskundigenadeanderemetnógslechtereeconomischevoorspellingenkwam,gafiktochdievastebaanop.

Onderzoeksvraag 3 Is winst het enige motief?

45THEMA 1 De kern van het ondernemen

To the point

Een ‘gewone’ onderneming behoort tot de profitsector, waarbij het nastreven van winst de belangrijkste missie blijft. Om winst te kunnen maken, gaat de onderneming voortdu-rend op zoek naar nieuwe producten en nieuwe doelgroepen om haar opbrengsten te maximaliseren. Anderzijds probeert ze haar kosten te drukken door zo efficiënt mogelijk te werken. De maatschappij dringt er bij de ondernemingen sterk op aan dat zij bij het uitvoeren van de kernactiviteiten (corebusiness) ook verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van het milieu en de sociale context. Dat noemt men maatschappelijk verantwoord onder-nemen (MVO) of duurzaam ondernemen. Een onderneming moet bij haar activiteiten een evenwicht zien te vinden tussen de drie P’s: profit, people en planet.Daarnaast zijn er ook ondernemingen die in principe niet tot doel hebben winst na te streven. Zij behoren tot de non-profitsector. Die verenigingen zonder winstoogmerk (vzw’s) zetten zich in voor een of ander ideaal.

Mindmap

Vul nu je begrippenlijst verder aan.

Wat?

Wat?

Belangrijkste doelstelling?


Maatschappelijk verantwoord ondernemen?

Profitsector Non-profitsectorIs winst

het enige motief?

In de Intro krijg je een eerste, verkennende opdracht.

Aan de hand van opdrachten bij allerlei artikels, grafieken, tabellen enz. bouw je geleidelijk nieuwe leerstof op.

De rubriek ‘To the point’ vat die leerstof duidelijk voor je samen. Alle vetjes gedrukte woorden zijn kernbegrippen, die je ook in een lijst achteraan in het thema terugvindt. Bij het onlinelesmateriaal vul je je begrippenlijst telkens zelf verder aan.

3

De meest actuele gegevens zetten we geregeld op de website.

Hier maak je een online-oefening of werk je met het internet.

Je gaat nu in een groep aan de slag.

Bij dit logo hoort een rekenopdracht.+ =



To the point

Een ‘gewone’ onderneming behoort tot de profitsector, waarbij het nastreven van winst de belangrijkste missie blijft. Om winst te kunnen maken, gaat de onderneming voortdu-rend op zoek naar nieuwe producten en nieuwe doelgroepen om haar opbrengsten te maximaliseren. Anderzijds probeert ze haar kosten te drukken door zo efficiënt mogelijk te werken. De maatschappij dringt er bij de ondernemingen sterk op aan dat zij bij het uitvoeren van de kernactiviteiten (corebusiness) ook verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van het milieu en de sociale context. Dat noemt men maatschappelijk verantwoord onder-nemen (MVO) of duurzaam ondernemen. Een onderneming moet bij haar activiteiten een evenwicht zien te vinden tussen de drie P’s: profit, people en planet.Daarnaast zijn er ook ondernemingen die in principe niet tot doel hebben winst na te streven. Zij behoren tot de non-profitsector. Die verenigingen zonder winstoogmerk (vzw’s) zetten zich in voor een of ander ideaal.

Mindmap


Wat?

Wat?



Maatschappelijk verantwoord ondernemen?

Profitsector Non-profitsectorIs winst

het enige motief?

De mindmap is jouw houvast om een grondig inzicht in de leerstof te krijgen.

In de oefeningen kun je dan echt bewijzen dat je alles goed begrepen hebt. Hier pas je de net verworven kennis toe in andere contexten.

Met de Check-up evalueer je jezelf. Heb je alle doelstellingen bereikt? Heb je nog behoefte aan extra oefeningen?

De rubriek Direct! brengt je naar de economische actualiteit: via www.economiedirect.be lees, bekijk en bespreek je recente items uit allerlei media. Het persoonlijk woordenboek geeft je ruimte om je woordenschat voor dit vak verder uit te breiden.

En dan is het tijd voor … Action! Hier ga je echt zelf aan de slag met allerlei uiteenlopende opdrachten …

Af en toe verrassen we je in een Close-up met interessante weetjes en extra info.

46

Oefening 1Hoeveel brengt een spaghettifeest op?

De jeugdvereniging van Lint wil voor de aankoop van nieuw kampmateriaal een spaghet-tifeest organiseren. 600 mensen schreven zich in voor dit festijn. Iedere deelnemer heeft naast één portie spaghetti bolognese ook recht op een halve liter rode wijn.De volgende aankopen zijn nodig:

• 67,5 kg spaghetti voor 0,70 euro/kg• 60 kg gehakt voor 7 euro/kg• 150 grote uien voor 0,20 euro/kg (4 grote uien per kg)• 300 liter rode huiswijn voor 2,15 euro/liter• 7 pakken servetten (100 stuks) voor 3,80 euro/pak• 120 bouillonblokjes voor 0,45 euro/12 blokjes• 300 blikken tomatenblokjes voor 0,39 euro/blik• 100 blikjes tomatenpuree voor 1,25 euro/blikje• 45 kg gemalen kaas voor 4 euro/kg• 2 kg spaghettikruiden voor 1 euro/100 g• 150 rode paprika’s voor 2 euro voor 3 paprika’s• 45 kg verse paddenstoelen voor 3 euro/kg• 120 stokbroden voor 0,50 euro/stokbrood• 5 kg bakboter voor 0,74 euro/500 g.

De kok zal gratis werken omdat hij zelf ooit leider was van de jeugdvereniging. De leden staan zelf in voor de bediening en de afwas. De infrastructuur (zaal, keuken, glazen en bestek) worden gratis ter beschikking gesteld door het Jeugdhuis. Voor elektriciteit, water, gas, afvalverwerking enz. wordt er 100 euro aangerekend.Voor allerlei drukwerk, affiches, uitnodigingen … rekent men op 75 euro. Alle andere kosten wordt gesponsord.

b1 Berekendetotalekostprijsvoorde600portiesspaghettiall-in.

b2 Berekendandekostprijsperportie.

b3 Hetspaghettifeestzou5000euromoetenopleveren.Hoeveelzoudeprijsvaneenportiespaghettiall-indanmoetenbedragen?

b4 Vergelijkdieprijsmetdeprijsdiegemiddeldwordtgevraagdvooreenportiespaghettibologneseen0,5literrodehuiswijninrestaurantsentavernes.Isjullieprijsdannogcommercieel?

+ =



Check-up

Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via www.economiedirect.be. Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra’s die je maakte.

Doelstelling Opdracht Oefening ExtraHoe wordt winst berekend? n 1 1

Wat is de belangrijkste doelstelling van een onderneming uit de profitsector?

n 2

Wat houdt maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaam ondernemen in?

n 2 2

Welke ondernemingen behoren tot de non-profitsector? Wat is hun belangrijkste doelstelling?

n 3 1

Hoe belangrijk is de non-profitsector? n 3 3

36

DIRECT!

Persoonlijk woordenboek

Uit het nieuws�Uit het nieuws

Op www.economiedirect.be vind je een artikel in verband met deze onderzoeksvraag.

1 Wat is de Fortune-500?2 Waarop baseert de Fortune-500 zich?3 Welk bedrijf staat op nummer 1?4 Welke bedrijven zijn dit jaar minder sterk vertegenwoordigd?

Hoe komt dat?5 Welke bedrijven zijn sterker aanwezig dan de vorige jaren?

Wat is daarvan de oorzaak?6 Welke Belgische ondernemingen staan in de top 100? Welke in de top 500?7 Wat produceren of leveren deze Belgische bedrijven?8 Welke sectoren deden het goed? Welke deden het minder goed?9 Kun je hiervan de oorzaken geven?



In groepjes ga je een presentatie maken over een zelf gekozen vzw.De volgende onderdelen moeten zeker in jullie presentatie voorkomen.

− Naam en omschrijving van de activiteiten van de vzw − Wie is lid van de vzw? − Is de vzw aanvankelijk begonnen als een feitelijke vereniging? Zo ja, waarom? − Waarom is ervoor gekozen om van een feitelijke vereniging over te gaan naar een

vzw? − Welke stappen zijn concreet ondernomen om een vzw te kunnen worden? Moeten

daarbij speciale documenten worden ingevuld? Is er een notaris bij nodig? Zijn er kosten verbonden aan de oprichting van een vzw?

− Wat zijn de belangrijkste voordelen van een vzw? − Houdt een vzw ook beperkingen in? Zijn bepaalde acties/activiteiten daardoor niet

mogelijk? − Hoe gebeurt de financiering van de vzw? − Wat zijn de belangrijkste voordelen van een vzw voor de leden en medewerkers? − Zijn er administratieve verplichtingen verbonden aan een vzw? Brengt dat extra

kosten met zich mee, eventueel extra belastingen?

Neem minstens vijf foto’s op in de voorstelling.

Op www.economiedirect.be vind je een sjabloon dat je kunt gebruiken voor je presentatie, maar verwerk ook de huisstijl van de vzw in je lay-out.Achteraf krijg je 10 minuten om de vzw aan jullie klasgenoten voor te stellen.

Action! Voorstelling van een vzw A!

98

P

Q

Op de vastgoedmarkt ...Door de hoge werkloosheid durven minder particulieren een lening aan te gaan. Ze stellen de bouw van hun huis uit.

Oefening 3Zijn de volgende stellingen juist of fout?

Verbeter de stellingen die niet correct zijn.

b1 Als het inkomen van de consumenten stijgt, zal de aanbodcurve naar rechts verschuiven.

Vastgoed is een verzamelnaam voor gronden en gebouwen (huizen, appartementen …).De vastgoedmarkt is dus de markt waarop dit allemaal verhandeld wordt.

CLOSE-UP

Op de markt van dvd’s …Door de komst van de Blu-Ray Disc heeft de dvd er een grote concurrent bij.

P

Q

J n F n

4

53

39

26

6

Onderzoeksvraag 4Hoe creëert men toegevoegde waarde en welvaart?Hoe creëer je toegevoegde waarde? Moet er belasting betaald worden op de toegevoegde waarde? Hoe wordt de welvaart van de mens gecreëerd?

Onderzoeksvraag 3Is winst het enige motief?Wat is de belangrijkste doelstelling van een onderneming uit de profitsector? Hoe wordt winst berekend? Wat houdt maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaam ondernemen in? Welke ondernemingen behoren tot de non-profitsector? Wat is hun belangrijkste doelstelling? Hoe belangrijk is die non-profitsector?

Onderzoeksvraag 2Welke activiteiten vinden in een onderneming plaats?Over welke productiefactoren beschikt een onderneming? Wanneer is er sprake van een productiebedrijf of een dienstenonderneming? Hoe wordt een bedrijfskolom samenge-steld? In welke sectoren kun je de bedrijven indelen?

Onderzoeksvraag 1Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen?Welke motieven zorgen ervoor dat iemand als werknemer of als zelfstandige aan de slag wil gaan? Hoe denken jongeren over ondernemerschap? Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten? Is Vlaanderen niet ondernemend genoeg? Hebben ondernemers ook een sociale verantwoordelijkheid?


104

89

74

65

Onderzoeksvraag 8 Hoe houdt de overheid de koopkracht van de gezinnen op peil? Hoe evolueren de prijzen? Hoe meet men de inflatie? Wat zijn de gevolgen van een prijsstijging? Bestaat er een oplossing voor de daling van de koopkracht?

Onderzoeksvraag 7 Wat veroorzaakt een prijswijziging?Wat doet de vraag naar een product veranderen? Wat doet het aanbod van een product veranderen? Welke verschuivingen hebben er plaats? Wat gebeurt er met de prijs wanneer vraag of aanbod wijzigt? Wat zijn substitutiegoederen? Wat zijn complementaire goederen?

Onderzoeksvraag 6 Hoe komt de prijs tot stand?Hoe verhoudt de prijs zich ten opzichte van de gevraagde hoeveelheid? Geldt dat ook voor de prijs en de aangeboden hoeveelheid? Hoe wordt de prijs van een product of dienst bepaald?

Onderzoeksvraag 5 Aan wie moet de onderneming verantwoording afleggen?Wat is het verschil tussen een shareholder en een stakeholder? Wie zijn de interne en de externe stakeholders? Wat zijn de belangen van de verschillende stakeholders? Waarom is een stakeholdersanalyse zo belangrijk?

6

Intro

Onderzoeksvraag 1Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen?

Intro

Kies een van deze personen en licht toe waarom de gekozen job bij haar of hem past?

Sylvia, alleenstaande moeder van 2 kinderen

advertentie

1

A

Laurent en Evelien, op zoek naar een uitdaging

advertentie

2

B

Steven, pas afgestudeerd

advertentie

3

C Secretary Plus is ruim 15 jaar de nummer één voor de selectie, rekrutering, uitzending en opleiding van meertalige management assistants. Secretary Plus vindt voor jou de ideale functie die overeenstemt met je kwalificaties en ervaring.

Functiebeschijving:Je werkt in een klein team en daardoor is de jobinhoud uitgebreid en gevarieerd.De volgende taken maken o.a. deel uit van je takenpakket:• je staat in voor het klassement en de algemene postbehande-

ling;• je verzorgt de correspondentie;• dictafoonwerk;• af en toe vang je de receptie op (bij afwezigheid van de vaste

receptioniste).

Profiel:• Je hebt een zeer goede kennis van het Nederlands en Engels

(mondeling en schriftelijk), en een goede basiskennis Frans.• Je kennis van Ms Office is uitstekend.• Je bent flexibel qua takenpakket en hebt bij voorkeur relevante

ervaring met administratief werk.

Aanbod:• Je werkt enkel op woensdag, donderdag en vrijdag.• Goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer• Je salaris is afhankelijk van je ervaring en competenties.

KAPPER (M/V)

Werkgever: Wakko HairdressersPlaats: Gent, Oost-VlaanderenGeplaatst op: 2010-04-02Vacaturestatus: voltijdsJobreferentie: 00370667-228751D9.1.RContracttype: onbepaalde duur

FunctieomschrijvingVerwacht:Voor funky salon in volle groei

Vereisten:- Enthousiast- Verantwoordelijk- Stipt en gemotiveerd

Sollicitatie:Bel Pieter 0475 44 45 23 of [email protected]

Onderzoeksvraag 1 Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen?


Opdracht 1Werknemer of zelfstandige?

Niet iedereen die werkt, werkt voor een werkgever. Sommigen werken voor eigen rekening. Dan ben je zelfstandige.

b1 In de linkerkolom zie je enkele beroepscategorieën en rechts een aantal omschrijvin-gen. Verbind elke beroepscategorie met de juiste omschrijving.

1 Arbeider A Iemand die transacties verricht met het doel er winst uit te halen. Deze persoon werkt voor eigen rekening en maakt hier zijn beroep van.

2 Bediende B Iemand die zijn job enkel mag uitoefenen op basis van gevolgde studies en een aantal wettelijke re-gels, die de toegang tot het beroep bepalen. Deze persoon werkt voor eigen rekening.

3 Handelaar C Iemand die arbeidsprestaties verricht, waarbij geen of slechts uitzonderlijk goederen geleverd worden. Deze persoon werkt voor eigen rekening.

4 Ambachtsman D Iemand die in loondienst werkt en hoofdzakelijk handenarbeid verricht.

5 Vrij beroep E Iemand die in loondienst werkt en hoofdzakelijk hersenarbeid verricht.

1 2 3 4 5

b2 Onderstreep nu de kernwoorden in de omschrijvingen.

b3 In welke van de bovenstaande beroepscategorieën is er sprake van een zelfstandige? Leg uit.

Wanneer je leraar vraagt om begrippen met je eigen woorden te omschrijven, moet je er altijd voor zorgen dat je de kernbegrippen gebruikt.

CLOSE-UP

Ik vind het heel goed wanneer je een eigen onderne-

ming begint, omdat je dan je eigen droom kunt waarmaken.

Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen. Je

moet met zoveel regels rekening houden en er komt veel papier-

werk aan te pas.

Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen, ik wil

gewoon ergens aan het werk. Ik hoef al dat gedoe niet.

Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen. Mijn ouders

hebben er één en ze zijn altijd 12 tot 14 uur per dag aan het werk.

8

b4 Welke beroepen herken je op deze tekening? Tot welke beroepscategorie behoren ze? Vul het juiste cijfer (1 tot en met 5) in.

Opdracht 2Hoe denken jongeren over het ondernemerschap?



De voorbije jaren hebben slechts drie procent van de Vlamingen een eigen onderneming opgestart, wat zowat het laagste percentage is in heel Europa. Vlaanderen scoort vooral zwak op het gebied van jong ondernemerschap en dat dreigt een zware hypotheek te leggen op de toekomstige welvaartsontwikkeling.Ook in Nederland is er meer ondernemerschap en ondernemendheid nodig. Daarom werd er een onderzoek uitgevoerd bij 620 jongeren van 15 of 16 jaar, gespreid over 11 scholen, om na te gaan hoe zij denken over het ondernemerschap. Hieronder vind je enkele resultaten van dat onderzoek.

TABEL 1 Waarom denk je dat mensen een eigen onderneming beginnen?

Nederland Eigen klasAantal leerlingen in %

Meer geld, winst maken 55 %

Houden van zelfstandigheid 41 %

Uitdaging 4 %

Bron: Nationale jeugdraad

b1 Hoeveel Nederlandse leerlingen vonden de zelfstandigheid het belangrijkste motief?

b2 Vul de tabel verder aan met de gegevens van jouw klas.

b3 Verschillen Vlaamse jongeren erg van Nederlandse jongeren? Had je dat verwacht? Overleg even met je buur.

b4 Noteer hieronder nog een andere reden waarom jij met een eigen onderneming zou beginnen.

TABEL 2 Als je wel een eigen onderneming wilt beginnen: welke problemen denk je tegen te komen?

Financiële problemen 397 Verantwoordelijkheid 13

Te weinig klanten 87 Risico 13

Boekhouding, belastingen … 25 Concurrentie 13

Te weinig ervaring 25 Andere 118

Stress 25

(Opgelet! Op deze vraag mochten de leerlingen meer dan één antwoord aanduiden).


+ =

10

b5 Verwerk de bovenstaande gegevens in een cirkeldiagram.

b6 Geef een concreet voorbeeld van een probleem dat je zou plaatsen onder de categorie ‘andere’.

TABEL 3 Waarvoor zou je kiezen?

Een onderneming met anderen- met een familielid- met een vriend(in)

65 %35 %30 %

Een eigen onderneming in mijn eentje 35 %


b7 Kun je een reden bedenken waarom je liever samen met anderen een zaak zou starten?

vaardigheden: Hoe maak ik een cirkel diagram?



TABEL 4 Wat voor soort informatie over een eigen bedrijf is volgens jou belangrijk?

Een voorbeeld van een ondernemingsplan 51 %

Informatieboekje over hoe en wat 52 %

Inspirerende verhalen van ondernemers 28 %

Overzicht van informatiebronnen, zoals internetadressen 26 %

Stappenplan voor het starten van een eigen bedrijf 85 %

Tips 51 %

Voorbeelden van startende ondernemers 42 %


b8 Maak van de bovenstaande gegevens een kolomgrafiek zodat in één oogopslag duide-lijk wordt welke soort informatie voor de Nederlandse jongeren het belangrijkste was.

b9 Lees samen met je buur op de website van Wikipedia wat een ondernemingsplan precies inhoudt. Leg uit waarom het opstellen van dat plan heel belangrijk is wanneer je als zelfstandige aan de slag wilt gaan.

vaardigheden: Hoe maak ik een kolomgrafiek?

12

10 Wat kunnen de volgende organisaties voor startende ondernemingen betekenen? Geef telkens één concreet voorbeeld.

• Unizo (www.unizo.be)

• Voka (www.voka.be)

• KBC (www.kbc.be – ondernemen)

Opdracht 3 Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten?

Van start! Groen, fris, jong! Freelance radiomaker, zo noem ik mezelf. Het voelt goed. De vrijheid van het zelfstandig ondernemen geeft me veel energie. Mijn agenda was in het begin al lekker vol en er komen af en toe nog een paar leuke dingen bij.

Ik ben freelancer geworden omdat ik merkte dat ik meer wilde dan wat ik op mijn vaste plek als werknemer kon verwezenlijken. Eén doorslaggevend e-mailtje heeft mij overtuigd om als zelfstandige aan de slag te gaan.

Ik kreeg een prachtige kans van iemand die mijn werk goed vond. Ik mocht voor hem één documen-taire maken, zonder enige garantie voor de toe-komst. Een unieke kans! Ik heb meteen ja gezegd. Ook al besefte ik dat het onmogelijk te combineren zou zijn met de baan die ik had ...Ik was namelijk fulltime in dienst bij een omroep, als verslaggever voor een Radio 1-programma. Officieel werk je dan 36 uur per week, maar in de praktijk ben je er veel meer tijd aan kwijt. Die baan zou ik dus moeten opzeggen.

De klassieke twijfels raasden door mijn hoofd. De zekerheid van de vaste baan versus het risico van het freelancen, het vaste patroon versus de vrijheid. Elke maand opnieuw onzekerheid of ik rond zou komen. Altijd in topconditie zijn om de klussen te kunnen uitvoeren, want een ziekmelding bestaat niet als zelfstandige. Elke dag je opnieuw bewijzen, want je bent maar zo goed als je laatste klus. Terwijl op de radio de ene deskundige na de andere met nóg slechtere economische voorspellingen kwam, gaf ik toch die vaste baan op.



Ik lijk wel gek! Zou ik me eigenlijk niet veel meer zorgen moeten maken? Mijn opdrachtgevers, voornamelijk publieke omroepen, zijn niet erg afhankelijk van de conjunctuur. Hun budgetten worden voornamelijk door de overheid vastgesteld. Maar als je de verhalen mag geloven, ontkomt zo langzamerhand niemand meer aan de recessie. Een goed gemikte bezuinigingsronde kan er in één klap voor zorgen dat ik geen klussen meer krijg.

Toch blijf ik goed gehumeurd. Mijn optimisme verbaast mij zelf. Waarschijnlijk zit er toch meer ondernemersbloed in me dan ik dacht. Ik wil uitvliegen en bewijzen dat ik mijn eigen broek op kan houden. Het is een onzekere vlucht, maar ik moet het doen!

Bron: www.sproutstart.nl

b1 Welke voor- en nadelen van een zelfstandige kun je uit het bovenstaande verhaal afleiden?

Voordelen Nadelen

b2 Wat maakte het net nu voor deze verslaggever een moeilijke stap om zijn vaste job op te geven en te starten als freelancer?

14

To the point

Binnen enkele jaren zullen jullie zelf een beroep kiezen. Je zult dan ook voor jezelf moeten uitmaken of je als werknemer of als zelfstandige aan de slag wilt gaan.

Een werknemer is iemand die door een werkgever tewerk wordt gesteld en in ruil daarvoor een vergoeding ontvangt. Een arbeider presteert vooral handenarbeid en krijgt daarvoor een loon. Een bediende daarentegen presteert voornamelijk hersenarbeid en ontvangt daarvoor een salaris.

Een zelfstandige is niet verbonden door een arbeidsovereenkomst en werkt dus voor eigen rekening. Hij kan zowel een handelaar, een ambachtsman, een vrij beroep of zelfs een kunstenaar zijn. Een handelaar is iemand die daden van koophandel stelt (= kopen en verkopen met de bedoeling winst te maken) en dat doet in hoofdberoep of in bijberoep.Een ambachtsman is iemand die arbeidsprestaties verricht, waarbij geen of slechts uitzonderlijk levering van goederen gebeurt.Een uitoefenaar van een vrij beroep kan zich vrij vestigen of een aanstelling krijgen op basis van uitgebreide studies en een formele, vaak wettelijk geregelde toelating tot een beroepsgroep.

Werken als zelfstandige is zeker iets voor jou wanneer: − je houdt van zelfstandigheid en uitdagingen; − een onzeker inkomen jou niet afschrikt.

Maar niet iedereen is bereid om de verantwoordelijkheid van een eigen zaak te dragen. Sommige mensen werken liever onder leiding van anderen, maar ook dan kun je heel ondernemend zijn.

Mindmap


Wat?

Bediende?

Arbeider?

Zelfstandige?Motieven om aan de

slag te gaan als ...

Zelfstandige

Werknemer

Werknemer?Wat?

Handelaar?

Ambachtsman?

Vrij beroep?

Welke motieven zetten

mensen ertoe aan om te onder

nemen?



Oefening 1Is Vlaanderen inderdaad niet ondernemend genoeg?

Bron: www.nieuwsblad.be, april 2008

AANTAL STARTERS NEEMT AF DOOR CRISISIn 2008 waren er 60 056 starters in België, ruim 14 procent minder dan in 2007. Het gaat om de eerste daling van het aantal starters sinds 2004. Dat schrijft De Tijd vrijdag, op basis van cijfers van onderne-mersorganisatie Unizo en handelsinfor-matiebedrijf Coface.

Bovendien zet de daling na het uitbreken van de financiële crisis in ons land ver-sneld door. Tijdens de jongste drie maan-den viel het aantal starters met bijna een kwart terug.

Sinds 2004 steeg het aantal starters jaar op jaar naar een absoluut hoogtepunt in 2007. Toen waren er nog 69 854 starters. In 2008 viel dat aantal terug tot 60 056. Vooral tijdens de laatste drie maanden van 2008 was er een scherpe terugval met 22,76 procent. Tijdens het eerste halfjaar van 2008 bedroeg de daling maar 8,8 pro-cent. Volgens Johan Bortier, de directeur van de studiedienst van Unizo, reflecteert de sterke daling de toegenomen onzeker-heid. n

Bron: Trends, januari 2009

b1 Vul in de tabel op de volgende pagina het totale aantal starters aan op basis van de bovenstaande krantenartikels.

b2 Bereken ook de procentuele veranderingen t.o.v. de voorgaande jaren.

Aantal starters daalt voor het eerst in vijf jaarBRUSSEL - In het eerste kwartaal van dit jaar is een lichte terugval van het aantal onderne-mers dat een eigen zaak begint merkbaar. Het is de eerste daling in vijf jaar. Het gaat om een afname met 4 procent. Vorig jaar zijn er in België 69 854 mensen met een eigen zaak gestart. Dat is een record. De cijfers staan in de startersatlas, die ondernemersorganisatie Unizo gisteren bekendmaakte naar aanleiding van de Startersdag. Die vindt morgen plaats in de vijf Vlaamse provincie-hoofdsteden. Er worden 4 500 potentiële starters verwacht.

Volgens Unizo-gedelegeerd bestuurder Karel Van Eetvelt heeft de daling onder meer te ma-ken met de stijgende krapte op de arbeidsmarkt. ‘De Vlaamse bedrijven schreeuwen om werknemers. Waarom dan kiezen voor een onzekere toekomst als zelfstandig ondernemer?’

+ = vaardigheden: Hoe bereken ik relatieve cijfers?

16

TABEL 5 Evolutie van de starters in België

Aanvangsjaar Totaal Procentuele verandering t.o.v. voorgaande jaar

1997 56 614

1998 57 649 1,83 %

1999 47 907 -16,90 %

2000 49 294 2,90 %

2001 48 394 -1,83 %

2002 47 342 -2,17 %

2003 47 980

2004 53 688

2005 57 442

2006 63 233

2007

2008

2009

…

Bron: Startersatlas Unizo, 2007

b3 Bekijk de tabel op de volgende pagina. Noteer hieronder de top vijf van sectoren waarin de meeste nieuwe ondernemingen werden opgericht.

b4 In welke sector zou jij aan de slag willen gaan? Waarom?



TABEL 6 Starters per sector

2002 2003 2004 2005 2006Bank en verzekeringen 1 060 731 400 388 361

2,24 % 1,52 % 0,75 % 0,68 % 0,57 %

Bouwnijverheid 4 899 5 010 5 905 6 652 7 698

10,35 % 10,44 % 11,00 % 11,58 % 12,17 %

Diensten aan pers. 2 060 1 883 2 105 2 356 2 595

4,35 % 3,92 % 3,92 % 4,10 % 4,10 %

Gezondheid/maatschappelijke dienst

1 987 1 314 1 201 1 238 1 368

4,20 % 2,74 % 2,24 % 2,16 % 2,16 %

Groothandel 3 748 3 841 4 226 4 985 4 681

7,92 % 8,01 % 7,87 % 8,68 % 7,40 %

Horeca 4 526 4 656 4 808 4 977 4 862

9,56 % 9,70 % 8,96 % 8,66 % 7,69 %

Immobiliën 1 762 1 529 1 329 1 495 1 640

3, 72% 3,19 % 2,48 % 2,60 % 2,59 %

Industrie: afgewerkte producten 437 435 560 619 578

0,92 % 0,91 % 1,04 % 1,08 % 0,91 %

Industrie: hout, metaal, chemie 1 162 1 243 1 746 1 676 1 890

2,45 % 2,59 % 3,25 % 2,92 % 2,99 %

Industrie: voeding – textiel 457 481 522 569 537

0,97 % 1,00 % 0,97 % 0,99 % 0,85 %

Informatica 2 016 1 866 2 149 2 203 2 395

4,26 % 3,89 % 4,00 % 3,84 % 3,79 %

Kleinhandel 6 351 6 550 7 030 7 059 7 183

13,42 % 13,65 % 13,09 % 12,29 % 11,36 %

Landbouw 2 369 2 280 2 765 3 007 3 464

5,00 % 4,75 % 5,15 % 5,23 % 5,48 %

Recreatie. cultuur 1 678 1 600 1 794 1 930 2 074

3,54 % 3,33 % 3,34 % 3,36 % 3,28 %

Verhuurbedrijven 346 350 357 380 359

0,73 % 0,73 % 0,66 % 0,66 % 0,57 %

Vervoer, post-telec. 2 000 1 842 1 981 2 530 2 770

4,22 % 3,84 % 3,69 % 4,40 % 4,38 %

Zakelijke dienst 9 482 8 747 9 205 9 531 10 995

20,03 % 18,23 % 17,15 % 16,59 % 17,39 %

Andere 1 002 3 622 5 605 5 847 7 783

2,12 % 7,55 % 10,44 % 10,18 % 12,31 %

Eindtotaal 47 342 47 980 53 688 57 442 63 233


18

TABEL 7 Starters per geslacht

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006Man 23 795 23 549 15 809 16 076 16 276 16 034 16 291 18 629 20 246 21 456

Vrouw 11 129 10 883 8 315 8 381 8 153 8 054 8 256 9 379 10 243 11 235

Onbekend 1 328 1 417 1 253 1 227 1 273 1 304 1 793 2 413 2 826 3 244

totaal 36 252 35 849 25 377 25 684 25 702 25 392 26 340 30 421 33 315 35 935


b5 In de Startersatlas van Unizo staat dat één op de drie starters een vrouw is. Controleer deze bewering op basis van de bovenstaande tabel.

b6 “Een zelfstandig beroep is nog altijd vrouwonvriendelijk.” Ga je akkoord met die uitspraak? Noteer hieronder minstens twee argumenten om je mening te verdedigen.



Oefening 2Hebben ondernemers ook een sociale verantwoordelijkheid?

De overlevingsgraad van een onderneming na vijf jaar blijft 7 op 10.

Oprichtings-datum

Nog actief in 2007

Overlevings-graad

Stopzetting Eindtotaal

1997 26 684 47,13 % 29 930 56 614

1998 29 501 51,17 % 28 148 57 649

1999 28 314 59,10 % 19 593 47 907

2000 30 829 62,54 % 18 465 49 294

2001 32 111 66,35 % 16 283 48 394

2002 33 764 71,32 % 13 578 47 342

2003 36 094 75,23 % 11 886 47 980

2004 42 747 79,62 % 10 941 53 688

2005 48 763 84,89 % 8 679 57 442

2006 59 481 94,07 % 3 752 63 233


Een stopzetting kan het gevolg zijn van een vrijwillige beëindiging van de activiteiten door de ondernemer. Andere redenen zijn, in volgorde van belangrijkheid: een faillissement, het ontbreken van attesten of vergunningen, een fusie tussen twee of meer ondernemin-gen, het overlijden van de zaakvoerder of een overdracht van de onderneming.Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak als stopgezet bedrijf beschouwd. Er wordt dan een nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. Die omvorming wordt niet geregistreerd in de Kruispunt-bank Ondernemingen. Het bedrijf wordt als stopgezet beschouwd, hoewel het in werke-lijkheid blijft bestaan onder een andere juridische vorm.De reële slaagkansen van de startende ondernemingen liggen in werkelijkheid dus een stuk hoger dan de bovenstaande statistiek aangeeft.

b1 Zoek de betekenis van deze begrippen op in een woordenboek of op het internet. Probeer ze hier met je eigen woorden te omschrijven.

• eenmanszaak:

• vennootschap:

20

• Kruispuntbank Ondernemingen:

• faillissement:

b2 Een faillissement heeft niet alleen gevolgen voor de ondernemer zelf. Noem twee andere partijen voor wie een faillissement ook nadelige gevolgen kan hebben.

b3 Bestudeer tabel 8. Welke sectoren worden vooral getroffen door faillissementen? Noteer de top drie.

b4 Een groot aandeel van het aantal faillissementen situeert zich in Vlaanderen. Heb je daar een verklaring voor?

b5 Schrijf deze afkortingen voluit.

• nv :

• bvba :

• cv :



Bron: www.statbel.fgov.be

TAB

EL 8

M

aand

elijk

se

faill

isse

men

ten

2008

2009

%

FM

AM

JJ

AS

ON

DJ

FTo

taal

616

716

715

628

916

530

357

917

829

708

858

776

789

100

Volg

ens

activ

iteit

Land

bouw

en

viss

erij

158

115

165

220

1217

1711

141,

8

Indu

stri

e, e

nerg

ie e

n w

inni

ng v

an d

elfs

toff

en35

4339

3354

2925

4958

4354

4650

6,3

Bou

wni

jver

heid

8110

210

385

107

7236

125

122

9813

212

512

015

,2

Han

del

189

207

243

175

265

158

104

275

221

194

230

200

212

26,9

Hor

eca

126

136

124

9217

896

4916

915

613

115

616

115

719

,9

Tran

spor

t en

ande

re d

iens

ten

160

200

179

148

249

152

8825

923

019

223

519

720

626

,1

Nie

t-ge

defin

ieer

de a

ctiv

iteit

1018

1690

4718

5320

3033

3436

303,

8

Volg

ens

gew

est

Bru

ssse

ls H

oofd

sted

elijk

Gew

est

125

181

142

143

187

136

6223

915

713

918

799

147

18,6

Vlaa

ms

Gew

est

335

326

393

300

426

265

210

429

441

357

431

443

425

53,9

Waa

ls G

ewes

t15

620

918

018

530

312

985

249

231

212

240

234

217

27,5

Volg

ens

juri

disc

he v

orm

Zelf

stan

dige

n12

914

812

212

618

898

7115

917

715

415

019

617

722

,4

Nv

8910

110

284

121

7070

117

112

9911

915

106

13,4

Bvb

a37

343

745

038

354

933

920

959

049

742

155

443

846

959

,4

Cv

2330

3926

4823

747

4132

3126

344,

3

And

ere

20

29

100

04

22

41

30,

4

22

Check-up

Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via www.economiedirect.be. Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra’s die je maakte.

Doelstelling Opdracht Oefening ExtraWelke motieven zorgen ervoor dat iemand als werknemer of als zelfstandige aan de slag wil gaan?

n 1-2

Hoe denken jongeren over het onderne-merschap?

n 2

Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten?

n 3

Is Vlaanderen niet ondernemend genoeg? n 1

Hebben ondernemers ook een sociale ver-antwoordelijkheid?

n 2



DIRECT!

Persoonlijk woordenboek

Uit het nieuws

Bekijk de nieuwsfragmenten op www.economiedirect.be. Beantwoord nadien de volgende vragen.

bb1 Hoe is het aantal starters geëvolueerd ten opzichte van vorig jaar?

bb2 Hoe kun je die evolutie verklaren?

bb3 Wat weerhoudt mensen ervan om als zelfstandige te starten?

bb4 Welke maatregelen worden er getroffen om het ondernemerschap te stimuleren?

24

Action! Interview met een ondernemer

In het kader van deze onderzoeksvraag mag je samen met een andere leerling een zelfstandig ondernemer interviewen. Jullie mogen zelf iemand kiezen uit jullie buurt, liefst iemand met een boeiend verhaal en een interessante zaak. Bedenk zelf op voorhand een aantal vragen, maak een afspraak en zorg er uiteraard voor dat jullie tijdig aanwezig zijn. Om jullie op weg te helpen, geven we alvast enkele moge-lijke vragen.

• Wanneer bent u als zelfstandige van start gegaan?• Hebt u voordien nog een ander beroep uitgeoefend?• Waarom bent u met een eigen zaak begonnen? • Wat vindt u het leukst/minst leuk aan uw job? • Wat doet u precies? In welke sector bent u actief?• Hoe komt u te weten wat de klant precies wil?• Hoe probeert u uw concurrenten steeds een stap voor te blijven?• Zou u de dingen anders aanpakken als u opnieuw kon beginnen?• Hebt u een goede raad voor toekomstige ondernemers?

Uiteraard kunnen jullie hier nog eigen, originele vragen aan toevoegen.De antwoorden verwerken jullie in een PowerPoint-presentatie van maximaal 10 minu-ten. Jullie stellen daarin de zelfstandige ondernemer voor. Illustreer met minstens drie foto’s: één foto van de buitenkant van de zaak, één foto van de binnenkant en één foto van jullie zelf samen met de ondernemer.Zorg voor een gepaste lay-out en vermijd taalfouten. Tips voor een goede presentatie vind je op www.economiedirect.be.

A!



STAPPENPLAN INTERVIEWStap 1 – Vraag iemand of je hem/haar mag interviewen. Je vertelt wie je bent en waarom je een interview wilt afnemen. Maak kort duidelijk waarover het gesprek zal gaan. Maak een afspraak.

Stap 2 – Bereid een aantal vragen voor. Bedenk goed wat je wilt weten en stel je voor wat anderen graag zouden willen horen: is het interview voor de luisteraars/lezers interessant? Zet de vragen in een logische volgorde!

Stap 3 – Maak duidelijk afspraken met je partner: wie stelt welke vragen en wie maakt notities? Vraag eventueel of je het gesprek mag opnemen.

Stap 4 – Stel de voorbereide vragen. Werk niet in recordtijd de vragen van je lijstje af, maar maak er een echt gesprek van. Vraag of je ook foto’s mag nemen om het verslag van het interview te illustreren.

Stap 5 – Bedank de geïnterviewde voor zijn medewerking. Vraag of je het verslag eventueel mag publiceren op de website van de school of in de schoolkrant.

Stap 6 – Maak een duidelijk verslag van het interview. Laat het eerst nalezen door de geïnterviewde. Eventuele vergissingen kun je er dan nog uithalen.

Stap 7 − Productevaluatie: ben je tevreden met het interview? (Waarom wel/niet?) − Procesevaluatie: ben je tevreden met de manier waarop je te werk gegaan bent?

(Waarom wel/niet?) − Procesevaluatie: wat ga je de volgende keer anders doen?

Evaluatiecriteria – Interview met een ondernemer: presentatie

Naam:

Inhoud Max. Score Opmerkingen

Voorstelling van de ondernemer

Voorstelling van de onderneming

Aanwezigheid van drie foto’s

Mondelinge presentatie

Oogcontact

Gepaste houding

Tekst wordt niet afgelezen

Goede tijdsindeling

Extra mondelinge uitleg bij dia’s

Elektronische presentatie

Algemene structuur

Animatie-effecten

Duidelijkheid per dia

Leesbaarheid van dia

Spelling

TOTAAL

Economie Direct 3

Documents

Transcript of Economie Direct 3