evenBIJBOMEN∏

Explosie vankleurenSlenterpaadjes

BuitenHelden!Oude boom, nieuwe tak

BoomdragersVergeten Gilde

Valse ChristusdoornBoom in beeld

LENTE 2014, JAARGANG 21

EVEN BIJBOMEN » 2

colofonEven bijbomen verschijnt 4 keer per jaar. Oplage 200. Donateurs ontvan-gen het blad gratis. Een losse editie kunt u bestellen door €2 + €1,28 te storten op NL55INGB0004032484 o.v.v. ’Even bijbomen’. U ontvangt het laatste nummer.

CONTACT: Lisztrode19, 2717 EW Zoetermeer. Mail: info@bomenover-leven.nl, telefoon (19.00 - 21.00 uur): 079 351 54 23.

REDACTIE: Joke Meijer (jokemeijer@hetnet.nl, telefoon: 079 321 38 81). Kopij is welkom uiterlijk per 15 februari, 15 mei, 15 augustus en 15 november. De redactie behoudt zich het recht voor kopij in te korten.

EINDREDACTIE: Tiny van der Meer, (tiny@bomenoverleven.nl)

VORMGEVING: Hanneke van der Meer (info@somoiso.nl). Foto om-slag: Tiny van der Meer

DRUKWERK: Editoo, Arnhem

AAN DEZE UITGAVE WERKTEN MEE: Ingrid van Dullink, Aly van Eijk, Joke Meijer, Hanneke van der Meer, Tiny van der Meer en Hans Steinfort.

WIJZIGING: Wijzigt uw naam, e-mail adres, adres en/of telefoonnummer? Informeer de Stichting Bomen Over Leven dan tijdig.

DONATEUR WORDEN: Het do-nateurschap wordt aangegaan per kalenderjaar en stilzwijgend verlengd. Als u de Stichting Bomen Over Leven

niet langer wilt steunen, verzoeken we u ons hiervan schriftelijk of per e-mail op de hoogte te brengen vóór 1 december van het jaar waarin het donateurschap eindigt. De kosten bedragen vanaf 1 januari 2013 €15 voor één jaar €26 voor twee jaar, €38 voor drie jaar. U kunt zich aanmelden via onze website www.bomenoverleven.nl of door het voor u geldende bedrag over te maken op gironummer NL55 INGB 0004 0324 84 van de Stichting Bomen Over Leven te Zoetermeer, onder vermelding van de gekozen periode en ‘nieuwe donateur’. Graag altijd duidelijk uw adresgegevens vermelden. Be-drijven kunnen donateur worden voor €35 per jaar en adverteren daarvoor 4 maal per jaar in ons kwartaalblad Even bijbomen.

GIFTEN EN SCHENKINGEN: De Stichting Bomen Over Leven is een ANBI instelling die zich inzet voor het algemeen belang. Zij ontvangt geen structurele subsidie en kan haar werk doen dankzij donaties en giften. Giften en schenkingen aan de Stichting Bo-men Over Leven kunnen onder de geldende voorwaarden aftrekbaar zijn voor de inkomstenbelasting.

Giften kunnen worden overge-maakt op gironummer NL55 INGB 0004 0324 84 van de Stichting Bomen Over Leven te Zoetermeer onder vermelding van ‘gift’. Het is ook mogelijk de Stichting Bomen Over Leven te steunen door middel van nalatenschappen en legaten.

Druppelsberichtjes van buiten ...........................................................................................................4

SlenterpaadjesWilgen en wit ................................................................................................................................6

Omgekeerde paraplufeestelijke bosrank ...................................................................................................................8

Nieuw: BuitenHeldenclub voor stoere kinderen .........................................................................................10

4

10 12

6

0Cº

2Cº

-2Cº

buiten helden

buiten helden

EVEN BIJBOMEN » 3

van de redactie

Valse Christusdoornboom in beeld ..........................................................................................................................12

Boomdragersboomkunst van sander rood ..................................................................................14

Ingezonden/uitgelezenbrieven van donateurs, boekrecensie ..........................................................16

Excursies/winkelactiviteiten, sbol-winkel ..............................................................................................18

1412

8

Soms mag ik even naar de Veluwe. Logeren in een koets-huis. Uitzicht op prachtige eiken met wit uitgeslagen stam-men, beuken in jassen van mos. Elke ochtend op pad. Zo schoongewassen het bos in, uiteraard zonder zeep, want dat ruiken de dieren. Stille tochten, mijn oren open. Wat hoorde ik? Het leek wel gebrom van een egel! Lang stond ik stil. Geen beweging te zien. Achter niet en voor niet. Maar boven? Ja! Daar zat ie te ronken, niet echt te kloppen. Of toch? De grote bonte specht! Ik stond zó dichtbij, durfde geen bewe-ging te maken. Dat kan een hedendaagse specht dus ook! Of alleen maar op de Veluwe? Kloppen met een klopboortje!

Zo lees je meer ontdekkingen in deze uitgave. Veel leesplezier!

Joke Meijer // redacteur

Na het succesvol opstarten van de nieuwe ‘tak’ Buiten-Helden, voor kinderen van 3 tot 7 jaar, aan de twintig jaar oude SBOL-boom zijn we als Stichting in een kleine (papieren) stroomversnelling terechtgekomen.

Het eerste, door Hanneke (van der Meer) samengestelde en vormgegeven nummer van het blad ‘Buiten!’ is gedrukt in full-color en gestoken in een modern vierkant jasje. Nu de ‘tak’ er zo geweldig uitziet is, kan de ‘boom’ toch niet ach-terblijven!? Dus ook Even bijbomen heeft een verrassende gedaanteverandering ondergaan. De vertrouwde rubrieken blijven, maar zijn nu verpakt in hetzelfde formaat als het blad van BuitenHelden. En... alles in full-color!

Hans Steinfort verzorgt al zo’n 21 jaar de lay-out van Even bijbomen, maar heeft Hanneke, als dank voor al haar met SBOL gedeelde grafische kennis, ervaring en enthousiaste inzet, ge-vraagd om de eerste nieuwe Even bijbomen als gast-vormgever te willen samenstellen. Hanneke wilde dat graag voor ons doen... Fantastisch! Het eindresultaat ligt voor u! Hanneke bedankt!

Tiny van der Meer // eindredacteur

EVEN BIJBOMEN » 4

bollen

Bloem vol symboliek Niet de liefde maar religie bezorgde de passiebloem, of Passiflora, haar naam. Een katholieke missionaris zag de symbolen voor het lijden van Jezus in de vorm van de bijzondere bloemen. Zo staan de drie stempels op de stijlen voor de spijkers waar Jezus mee gekruisigd werd, de vijf meeldraden zijn wonden en de blauwe cirkel is de doornenkroon.

PAS OP!Kuipplanten en een-jarigen zijn vorstge-voelig. Zet ze niet te vroeg buiten. Pas na IJsheiligen (15 mei) is de kans op nacht-vorst gering.

OORWURMENOorwurmen hebben een negatief imago. Onterecht. Het zijn opruimers van plantenresten, kraken blad-luizen en andere plaagin-secten. Verwen ze dus met houtwol in een bloempot. Hang de pot omgekeerd op. Als de oorwurmen zich hebben geïnstalleerd, hang de pot dan op de plaats waar veel luis voorkomt.

Bij het zien van lammetjes denkt bijna iedereen gelijk aan lente. Meestal wordt de ooi in oktober/november gedekt en lammert ze zo'n 150 dagen later, dus in maart/april. Echt lente, lammetjes in de wei!

Zijn hongerig in deze tijd van het jaar, geef ze mest als de bladeren net door de grond heen breken.

Lammetjes

druppels

EVEN BIJBOMEN » 5

(STINZEN)PLANTENDoor de toename van het licht, maken planten en bomen nieuwe scheuten en bladeren. Deze ontwikkelen zich uit voedselreserves die zijn opgeslagen tijdens het voorgaande groeiseizoen. In bossen ontwikkelen (stinzen)planten op de bo-dem zich het snelst. Deze maken gebruik van de korte periode dat de bodem van het bos nog veel zonlicht ontvangt doordat de bomen nog geen of weinig bladeren hebben.

NESTKASTEN OPHANGENHet kan nog! Houd hierbij rekening met de grootte van de opening: pimpelmees: 28 mmkoolmees: 32 mm spreeuw: 45 mm

› Hang de opening naar het noorden of oosten (niet in de volle zon).

› Hang de nestkast op zeker 2 meter hoogte en daar waar katten er niet snel bij kunnen.

WAAROM KUNNEN VOGELS GIFTIGE BESSEN ETEN?Wilde bessen kunnen erg giftig zijn, sommige soorten zijn voor ons zelfs dodelijk. Het gif zit in de pit. Vogels eten het vruchtvlees en slikken de pit in. Deze wordt niet verteerd en weer uit-gepoept. Dat betekent niet dat je als mens dus ook een pit kan inslikken. Onze maagsappen verteren de pit wel en daarom worden we ziek.

MAASSLUIS (ZH) 33 BOMEN RIJKERIn de historische binnenstad van Maassluis is eind januari begonnen met de aanplant van bomen. De bomen (12 lindes, 4 platanen en 17 iepen) zijn al zo’n zes meter hoog, waar-door de binnenstad gelijk een stuk groener oogt. Op de Markt komen de bomen (lindes) direct in de grond te staan. Aan de Noordvliet (iepen) worden deze in boombakken geplant.

∏Korte beric hten

WATERLELIESWaterlelies houden van een paar vissen in de vijver. Vissen zijn onmisbaar om kleine insecten en waterslakken van de wa-

terlelie weg te houden.

De namen van de maand maart

Lentemaand: deze naam is duidelijk want in maart vallen zowel het begin van de meteorologische als astronomische lente.

Windmaand: in maart kan het al eens flink waaien.

Buienmaand: maart is de buien-maand bij uitstek: "maart roert zijn staart”.

Guldenmaand: gulden staat voor goud of voortref-felijk. Maart is de maand waarin alles begint te bloeien.

Het woord lente is een oude afleiding van het woord lang. Het heeft betrekking op het lengen van de dagen.

EVEN BIJBOMEN » 6

slenterpaadjes

Explosie van kleuren

SchuilplaatsMet een beetje geluk zie je een steenuiltje, onzichtbaar verstopt tussen de geknotte wilgen. Lange rijen in het Hollandse landschap, die tot aan de horizon reiken langs slootjes en hekken, die per provincie vaak verschillen. Vroeger waren er vlechtheggen van meidoorn, sleedoorn, vlier en andere struiken. Ze werden gevlochten als veilige omheining voor het vee. In die heggen had-den veel dieren een schuilplaats, van hagedisjes tot vogels, die er hun nest in hadden gemaakt. De ondoordringbare heggen werden in de vorige eeuw vervangen door het moderne prikkeldraad. Maar in sommige gebieden in ons land komen ze weer, de vlechtheggen, daar zijn al veel vrijwilligers mee bezig.

Welig tierenWilgen worden in het Latijn aangeduid als salix, in het Engels met willow, in het Frans met saule en in het Duits met weide. De naam wilg zou zijn afgeleid van het Angelsaksische welig, dat duidt op buigzaam-heid. Wilgenbast werd vroeger gebruikt tegen reumatiek, jicht en als middel tegen de koorts.

Men kauwde op de bast ter verlichting van allerlei pijnen. In de bast zit 11-12% salici-ne, hoofdbestanddeel van de huidige aspirine. De uitdrukking

welig tieren, snel groeien, slaat op de wilg. Ook de spreuk ‘de harp of lier in de wilgen han-gen’ kennen de meeste mensen nog wel.

HoepkeHet steenuiltje is net zo groot als een merel. Met zijn gedrongen gestalte, grote kop en felgele ogen is het een schitterende vogel. Hij maakt geen nest, maar legt zijn eieren op een soort bedje van ineengetrapte braakballen in een holle boom, meestal een wilg. Ook wel in spleten van muren, rotsen, ondergrondse holen en soms in een kant-en-klare nestkast. Ze hebben één legsel van drie tot vijf eieren per jaar. De broedduur is 28 dagen en na een week of vijf kunnen de jongen vliegen. Hun voedsel

‘De harp of lier in de wilgen hangen’∏

Eén van de bomen waar ik van houd, is de Hollandse knotwilg. In alle

vormen, geknot of niet; hij blijft altijd opnieuw verbazen. Alleen de

structuur van de stam al, diep gegroefd. Hele oude wilgen vertonen bar-

sten en scheuren, soms zo diep dat je er ver in kunt kijken. Er leeft van

alles in. Behalve vogels die er in huizen, ook varentjes, grassen... allerlei

planten hebben hun domicilie daar gekozen.

ALY VAN EIJK.

EVEN BIJBOMEN » 7

bestaat hoofdzakelijk uit muizen en insecten. De steenuil heeft in ons land vele bijnamen. Boomuil, hoepke, huipke, klein katuiltje, koetsch, koetuil, lytse ul, pieuw, poepuil, stienoele, vogelaersuil en waerule. Hij stond model in het watermerk van ons honderd-gulden bankbiljet (1992), in het doorzichtregister stond een muis, de prooi van de uil.

KleurenDe weilanden geven in het voor-jaar een diversiteit aan kleuren. Het begint met de goudgele paardenbloemen, die na de bloei veranderen in witte pluizenbol-len. Daarna volgen de glimmen-de glanzende boterbloemen. Ze bloeien bijna tegelijk met de lila pinksterbloemen, die druk be-zocht worden door oranjetipjes, die iedere bloem van één eitje voorzien.

En plots is Nederland witIn de bermen bloeit al vroeg het gele speenkruid, de kanten zijn uitbundig geel. Na de bloei verdwijnen de bloemen met hun blad weer onder de grond, het zijn kleine knolletjes. En plots is heel Nederland wit, het fluitenkruid bloeit, alle wegen en sloten zijn omzoomd door ‘kant’, de meidoorn en de appelbloesem. Nederland wat ben je nog mooi! En tussen alle boeketten hoor je de vogels in alle soorten en maten. De kleine karekiet in het riet is met de

regelmaat van de klok gastouder van de koekoek. Die geniet van het leven en zorgt alleen dat hij zijn partner vindt om voor de voortplanting te zorgen. Ze hebben geen vaste partner, het mannetje paart met een vrouw-tje dat hij toevallig tegenkomt. Van echte paarvorming is dus geen sprake. In de mensenwereld noemt men dat een blind date.

Drukke tijden En dan is de explosie van alles wat uit de grond en de knop moest komen, over. Ineens is alles groen, teergroen met een gouden gloed er over. Dan zie je de vogels onafgebroken heen en weer vliegen, van en naar hun nest. Heen met een volle snavel, op de terugweg gooien ze even de ‘poepjes’ uit het nest. En zijn de eerste jongen de deur uit... ja hoor, moeder zit alweer te broe-den. Pa slooft zich dan uit om het vrouwtje de mooiste muziek te laten horen. De uitgevlogen kinders komen nog wel even winkelen, bedelen om eten. En dan de volgende kleintjes. Zo blijven ze aan de gang, net zo lang tot de lente echt over is en de zomer begint. Daarna moeten ze eerst aansterken voor ze weer vertrekken naar de verre oorden. Ja, na de winter wil je maar één ding: Lente! Vol verwachting wat de natuur ons brengt, die vliegt om. Gewoon kijken en genieten, weer of geen weer, er is iedere dag zoveel moois te zien!

De rietzanger is een onopvallende vogel die uitstekend in staat is om langs verticale rietstengels te klimmen.

Hun nest bouwen ze laag in de dichte rietbegroeiing, bovenop de dichtere ondergroei.

Rietzanger

EVEN BIJBOMEN » 8

van een omgekeerde parapluJOKE MEIJER

Een jarige vriendin. Tja, wat

geef je dan als cadeau? Ze

is kunstenares, ze houdt van

grillige vormen, vooral van

uitgebloeide planten, waaraan

uitgedroogde zaadknoppen aan

sprietjes, zich vastklampen.

Baleinen

'Het zijn rozetten van pluisjes, met

middenin een prachtig beeld'

∏

EVEN BIJBOMEN » 9

In haar atelier is van alles te zien. De uitge-droogde bloemschermen van peen, beren-klauw, lampionnen, zonnebloemen en allerlei zaaddozen. Het lijkt wel een droogkamer.

CadeautjesTot op de dag van haar feest, weet ik het nog niet. Tijdens een van mijn ochtendwandelin-gen in de donkere dagen voor Kerst, zie ik het cadeautje hangen tussen de takken van een oude vlier. Erg hoog, dat wel. Hoe kom ik daar voorzichtig tussen? Maar verderop wor-den meer cadeautjes zichtbaar. Ze bevinden zich tussen de braamstruiken. Daar kan ik beter bij! Eerst naar huis om de fiets te halen.

ChaosTerug met een schaartje begeef ik me tussen de braamstruiken. Handschoenen, die had ik mee moeten nemen! En wat is mijn cadeautje eigenlijk? Hoe heet zoiets? Het zijn rozetten van pluisjes, met middenin een prachtig beeld van baleinen als een omge-keerde paraplu. Ze zitten om en om aan een slingerende dunne tak. Waar is het eind, waar is het begin? Dit is precies wat mijn vriendin nog niet in haar droogkamer heeft! Mooi! Nu voorzichtig een takje lospeuteren. Dat valt nog tegen. Ze zijn niet allemaal mooi. Soms heeft de wind de pluizen eraf getrokken. Soms zit er maar één rozet aan de tak. Uiteindelijk krijg ik een takje met een mooi uiteinde uit de chaos losgeknipt. Want dit plantje zit overal omheen gedraaid. Met één hand aan het stuur koester ik mijn vondst uit de wind achter mijn rug.

KwetsbaarThuis verpak ik het cadeau heel voorzichtig in transparante folie. Extra feestelijk staat dat! Door de folie heen zie je de bijzonder ranke vormen. Zij ziet dan wel gelijk wat ze krijgt,

maar ze weet niet dat ik het in het bos vond! Het vervoer naar het feest kan niet op de fiets. Te kwetsbaar. En ook feliciteren moet nà het overhandigen. Maar bijzonder is het wel. Ze heeft het ook nog niet! “En hoe luidt de naam van dit bijzondere geschenk?” vraagt ze mij. Dat zal ik zo snel mogelijk voor haar opzoeken. Ik vind het zo: de Bosrank uit de Ranonkelfamilie, Ranunculaceae, geslacht: Clematis. Het woord clematis is ontleend aan het Griekse woord clema (rankende plant). Vitalba is afgeleid van de Latijnse woorden vitis en alba wat ‘witte wijnstok’ betekent. Clematis heeft deze naam gekregen vanwege de lange, zilverwitte haren aan de snavel van de vruchtjes. Levensduur: Overblijvend.

ZilverwitDe afmeting is 3 tot 30 meter en de plant bloeit in de maanden juni, juli en augustus.De houtige, strobruine stengels kunnen klimmen, winden of kruipen. Ze zijn sterk vezelig geribd en worden soms polsdik. De tegenoverstaande bladeren zijn verdeeld in 3 of 5 lang gesteelde ei- of hartvormige grof getande deelblaadjes. Ze hebben een spitse top en vaak een gebogen steel. De bloemen zijn tweeslachtig (een bloem met zowel man-nelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen vormen samen grote pluimen in de

bladoksels of aan het eind van de stengels. Ze zijn wit en 2 tot 3 cm groot. De 4 afstaande viltige bloemdekbladen zijn aan de top ach-terover gerold. De stijlen groeien baardachtig uit tijdens de vruchtzetting. De vrucht is een eenzadige dopvrucht of nootje. De dopvrucht-jes zijn voorzien van lange geveerde vrucht-snavels. Ze zijn zilverwit behaard en worden tot 4 cm lang. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Overal...Bosrank vind je overal ter wereld. Het groeit op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedsel- arme tot voedselrijke, kalkhoudende, basi-sche grond (mergel, löss, rivierzand, zavel, lichte klei en op stenige plaatsen). Je vindt het in bossen (lichte plekken in loofbossen), langs bosranden, heggen, houtwallen, struwelen, kreupelhout, zeeduinen (duin- doorn- en ligusterstruweel), langs spoor-wegen (spoorbermen), waterkanten (op kribben), rivierdijken, hogere delen in uiterwaarden en plantsoenen in steden. Als mijn vriendin dit leest, dan weet ze bijna alles over haar verjaardagscadeau. Het is wel jammer dat het geen exclusief cadeau is. Je vindt het blijkbaar overal... Maar ik heb het voor haar geplukt!

Zuidwest-Azië, Zuid- en Midden-Europa. Oostelijk tot aan de Kaspische Zee en noordelijk tot in Nederland en Midden-Engeland. Inge-burgerd op aantal plaatsen in Noord-Amerika, Austra-lië en Nieuw Zeeland.

Waar?

EVEN BIJBOMEN » 10

Oude boom,

Al meer dan twintig jaar zorgt SBOL voor informatieverstrekking en bewustwording in de doelgroep volwassenen. Er is wel een digitale nieuwsbrief voor kinderen tussen 6 en 12 jaar, maar SBOL laat kansen liggen bij de jongste doelgroep. En hun vaders en moeders.

En wat doet SBOL dan precies?Voor kinderen tussen 3 en 7 jaar heeft SBOL nu een club opgericht BuitenHelden, voorzien van een magazine Buiten! De club wil kleine, stoere, nieuwe, ontdekkende BuitenHelden tevoorschijn toveren. Die zijn er eigenlijk al, want kinderen zijn van nature gek op buiten spelen. Ze vinden het leuk om in plassen te stampen, achter kleine beestjes aan te kruipen, in bomen te klimmen en vies te worden. Soms weten ze alleen even niet waar ze lekker kunnen spelen. Of wat ze op een regenachtige dag kunnen doen. Daar helpt BuitenHelden een handje bij. Buiten-Helden geeft zin in buiten bezig zijn.

En hoe bereiken jullie kinderen en hun ouders?Kinderen kunnen voor €17,50 per jaar lid worden van BuitenHelden en ontvangen dan

het blad Buiten! Het blad telt momenteel 16 pagina's. Er staan verhaaltjes in, weetjes over natuur, een doe-pagina, een knutsel-pagina en nog veel meer. Het is voor de kinderen, dus (als ze het kunnen) zelf lezen, maar het grootste deel van de leeftijdsgroep mag samen met papa, mama, opa of oma op de bank kruipen. Dat laatste is precies de reden dat we een blad op papier uitbrengen. We maken er contact mee. Kinderen hebben minder binding met het zoveelste digitale concept. Het is fijn om samen met ouders een blad vast te houden en er na het lezen in te knippen, te scheuren of te krassen. Papier is tastbaar en maakt speciaal.

En op internet?Jazeker. BuitenHelden stuurt Tweets de wereld in. Via twitter.com/buitenhelden. En BuitenHelden is op Facebook te vinden: facebook.com/buitenhelden. Volg je ons ook op Twitter? Of geef onze pagina op Facebook een Like! Dan komt er regelmatig een BuitenHeldenberichtje voorbij! Behalve Twitter en Facebook hebben we ook zes keer per jaar een BuitenHelden-nieuwsbrief. Voor in de mailbox. En er is een website met

BuitenHelden is de nieuwe club voor de jongste kinderen

Stichting Bomen Over Leven gaat zich inzetten voor de jongste kin-

deren. In de dagelijkse opvoeding ligt de basis van natuurkennis en

bewustwording van natuur. Je kunt niet vroeg genoeg beginnen.

0Cº

2Cº

-2Cº

buiten helden

buiten helden

nieuwe tak!HANNEKE VAN DER MEER

EVEN BIJBOMEN » 11

buiten helden

buiten helden

buiten helden

Ja! Buiten spelen is leuk! En

essentieel voor de ontwikkeling

van kinderen. Rennen, even gillen

omdat het buiten mag, blaadjes

zoeken, spelen met water en zand.

De leukste en makkelijkste manier

om alles te ontdekken over alles

wat groeit en bloeit.

Leuk?

Hoe?Heel simpel. Door je het blad

Buiten! toe te sturen. Met

allemaal leuke lees- speel- en

doedingen erin. En de email-

nieuwsbrief. Met nóg meer

leuks! En door je op de website

te voorzien van weetjes, tips,

trucs en nieuwtjes.

Nu mag je lid worden. Van

BuitenHelden. En dat kost

maar €17,50 per jaar. Daarmee

help je ook Bomen Over Leven

te investeren in groen en meer

projecten voor BuitenHelden.

En nu?

Kijk snel op de andere kant voor info over Buiten! en aanmelden!

0Cº

2Cº

-2Cº

Kijk snel op de andere kant voor info over

Groeit er nu aan de boom van

Stichting Bomen Over Leven een

nieuwe ‘tak’ voor kinderen van ca.

3 tot 7 jaar! Eentje die kinderen en

(groot)ouders leuke ideeën geeft

over buitenspelen, knutselprojec-

ten en spelenderwijs kinderen leert

over buiten.

Dus?

Kijk snel op de andere kant voor info over

Groeit er nu aan de boom van

Stichting Bomen Over Leven een

nieuwe ‘tak’ voor kinderen van ca.

3 tot 7 jaar! Eentje die kinderen en

(groot)ouders leuke ideeën geeft

over buitenspelen, knutselprojec-

ten en spelenderwijs kinderen leert

over buiten.

Dus?

meer informatie over BuitenHelden zelf:  www.bomenoverleven.nl/buitenhelden. Hier kun je info vinden, je inschrijven voor de gratis nieuwsbrief én je aanmelden als BuitenHeld! Dan valt vier keer per jaar Buiten! in de brievenbus.

Als je ons wilt helpen groeien, kun je vrien-den, familie en bekenden een mailtje of een sms'je sturen en ze laten weten dat Buiten-Helden bestaat. Of je brengt BuitenHelden gewoon eens ter sprake als je een praatje maakt in het park. Of als je staat te wachten op het schoolplein tot de kinderen mee naar huis mogen. 

Is het niet gratis?SBOL maakt met liefde het blad Buiten! en onderhoudt de site, schrijft nieuwsbrieven en plaatst berichten op social media. Het blad Buiten! moet gedrukt worden. Papier, inkt... dat kost nu eenmaal geld. Hoe meer Buiten-Helden zich aanmelden, hoe makkelijker we dit blad kunnen laten drukken. En nog veel leuker: hoe meer BuitenHelden-post, uitjes en excursies we kunnen maken voor onze BuitenHelden! We hebben al een heleboel ideeën op de plank liggen, die we leven in kunnen blazen als het ledenaantal groeit. En hoe meer ideeën we kunnen uitvoeren, hoe leuker dat is voor kinderen. En hoe bewuster

Er ligt al een mooi magazine klaar, maar ook flyers, posters en de eerste en tweede editie van de mail-nieuwsbrief zijn verstuurd.

Mooi!

zij zich worden dat groen en buiten heel erg leuk en belangrijk zijn.

GroeienHet is best moeilijk om BuitenHelden te laten groeien van fris takje tot een flink exem-plaar. Op de site vind je onder andere posters en andere downloads. Uitprinten en ophan-gen of uitdelen maar! Als je meer ideeën hebt, zijn die natuurlijk van harte welkom! We zijn heel blij met alle feedback.

7

6

BUITEN! NR. 1 / 2014 /

SPEL

Doo

lhof

Aan de groeiringen van een boom kun je ook zien dat hij in de winter minder hard groeit dan in de zomer. Een jaarring bestaat uit een donkere, smalle en een lichte, brede ring. De donkere is de win-terring en de lichte de zomerring.

Dit is Fie. Haar vogeltje is weggevlogen en weet niet meer hoe hij bij zijn vriendinnetje moet komen. Help jij Fie de weg naar haar vogeltje te vinden?

H O EZ IT D A T??

Bomen in de winterIn de winter zijn de meeste bomen kaal. Maar waarom eigenlijk? Fie legt het uit.

0Cº

2Cº

-2Cº

Als de boom geen water meer verdampt via zijn blade-ren en geen water meer opneemt via zijn wortels, staat de sapstroom in de boom bijna stil. Omdat de sapstroom voedingsstoffen vervoert waar de boom van groeit, zal de boom minder hard groeien als het koud is.

Als de temperatuur van de grond onder de 4°C komt, stoppen (loof)bomen met het opnemen van water door hun wortels. De bladeren krijgen dan ook geen water meer en beginnen uit te dro-gen. Dan laten bomen hun bladeren vallen.

Temperatuur

Groeien of niet groeien?

0Cº

2Cº

-2Cº

Bomen maken tijdens de winter- periode al knoppen voor het voorjaar. Als het lente wordt, gaan bomen weer zoeken naar voedingsstoffen en kunnen ze de knoppen heel snel laten uit-groeien tot nieuwe bladeren.

Nieuwe takjes zijn zacht en groen. In de herfst komt er een laagje schors om de nieuwe takjes heen. Zo zijn ze be-schermd tegen de kou.

0Cº

2Cº

-2Cº

0Cº

2Cº

-2Cº

0Cº

2Cº

-2Cº

RingenTakken en twijgjes

Knoppen

winterring

zomerring

BUITEN! NR. 1 / 2014 /

7BUITEN! NR. 1 / 2014 /

1BUITEN! NR. 1 / 2014 /

Helden! Het buitenbladvoor stoere kinderen.

Noa: winterverhaalNoa vindt de winter prachtig. Haar vogel-vriendjes denken daar anders over...

Bomen in de winter

Hoe weten bomen eigenlijk wanneer ze

hun blaadjes moeten laten vallen?

Koud? Welnee!Er is buiten genoeg te beleven als het

koud is. Ga je mee, lekker spelen?

01 winter 2014

'Kleine, stoere, nieuwe, ontdekkende BuitenHelden tevoor-

schijn toveren'∏

Meer info? Helpen? Ideeen? Mail ons: buiten@somoiso.nl

EVEN BIJBOMEN » 12

Bomen in Beeld

Het trof dat Jaap deze bijzondere, circa 90 jaar oude boom wist te staan op het voorma-lig landgoed ‘Groeneveld’ tussen Vierhouten en Nunspeet, vlak bij de ruïnes van het toen-malige beroemde ‘Ronde Huis’.

Naamgeving› Gleditsia triacanthos (bot.)› Valse christusdoorn, driedoorn (Ned.)› Honey-locust, thorny-locust,

three-thorned-acacia (Eng.)› Amerikanische Gleditschie,

Lederhülsenbaum (Duits)› Févier épineux, carouge à miel,

épine du Christ (Frans)

De naam Gleditsia is afgeleid van Johann Got-tlieb Gleditsch (1714-1786), directeur van de Berlijnse botanische tuin en vriend van Lin-naeus. ‘Triacanthos’ verwijst naar de groepjes van drie bij elkaar staande doorns. Waarom noemt men hem een valse christusdoorn? Is er ook een echte? Inderdaad, de echte is de Pa-liurus spina-christii, die tot de familie van de vuilboomachtigen (Wegedoornfamilie-Rham-naceae) hoort. De naam ‘christusdoorn’ ligt voor de hand, want volgens overlevering zou de doornenkroon van Christus van de takken van deze struiken zijn gemaakt.

HerkomstDe valse christusdoorn is een inheemse soort in Afrika, Azië en de Verenigde Staten (noordoostelijk en midden) met een kleine

uitbreiding richting Zuid-Canada (Ontario). In een gematigd tot subtropisch klimaat voelt de boom zich dus het meeste thuis.

Omschrijving De boom is in zijn natuurlijke vorm zeer opvallend door zijn grote peulen (in zomer en najaar), en door zijn grote vertakte takdoorns, die zowel aan de takken als uit de stam groei-en. In de gemeentelijke plantsoenen staan vooral mannelijke bomen zonder die peulen, en betreffen het gelukkig de cultivars zonder die venijnige en gevaarlijke doornen! Sommi-ge mensen verwarren Gleditsia met Robinia, maar Gleditsia heeft een sterk gedoornde stam en twijgen, terwijl Robinia kale twijgen heeft. Beide geslachten zijn bladverliezend. Wie een boom met een schilderachtige kwaliteit zoekt, ziet zijn verlangen in de Valse christusdoorn worden beantwoord.

Groei en bloeiDe valse christusdoorn kan onder gunstige omstandigheden 30 meter hoog en meer dan 100 jaar oud worden. Hij heeft een doorleefde stam met een kurkachtige omlijsting. Dit is samen met de doornen één van de typerende en sprekende eigenschappen van Gleditsia. Hoe ouder de boom wordt, hoe meer door-nen -sommige zelfs als drietand- zich op de stam en twijgen ontwikkelen. De bladeren zijn geveerd en in het najaar goudgeel. De groenachtige vlinderbloemen, die van mei tot juli verschijnen, zijn eenhuizig (mannelijke

Valse christusdoornSubfamilie (Caesalpiniaceae) van de vlinderbloemfamilie (Leguminosae)

INGRID VAN DULLINK

Een onverwachte en ver-

rassende kennismaking met

deze boom, dankzij een

prachtige nieuwjaarswande-

ling met Jaap Norg.

De Gleditsia ‘caspica’ is het sterk ‘bewapend’: stam en takken zitten vol grote, lange stekels.

EVEN BIJBOMEN » 13

en vrouwelijke aan dezelfde boom) en hangen tamelijk onopvallend in trossen aan de tak-ken. Als de valse christus-doorn bloeit en het is mooi weer, dan wordt ze in de namiddag en vroege avond vooral door grote zwermen honingbijen bevlogen. Hij bloeit helaas maar héél kort, soms maar een paar dagen. Het is voorbij voordat je het in de gaten hebt. De vruchten zijn tot 40 cm lange, donkerbruine, vaak spiraalsgewijs gedraaide peulen die in overdadige hoeveel-heden aan de boom hangen en in het najaar de bodem daaronder bezaaien. De zaden zijn in een zoetige massa ingebed en zijn eetbaar. Plant de boom op een zonrijke plaats als soli-tair. Als grond komen vrijwel alle grondsoor-ten in aanmerking als ze licht vochtig zijn. Hij groeit snel en kan als jonge boom last van vorst hebben. De eerste bloei kan al vanaf drie jaar na het zaaien plaatsvinden. De maximale grootte wordt echter pas op latere leeftijd bereikt. De valse christusdoorn kan zo'n 120 - 150 jaar worden.

Snoeien en vermeerderenOm het risico van het nadelig beïnvloe-den van de verschijningsvorm (habitus) te

voorkomen, kan men beter niet snoeien. Gleditsia vormt namelijk van nature een

sterke en stevige harttak. De zijtakken worden alleen ge-snoeid wanneer zij een vrije doorgang beletten. De beste snoeitijd is midden zomer tot einde herfst. Het ver-meerderen kan geschieden door middel van het zaaien van de zaden in de herfst.

Gleditsia-cultivars worden op door zaaien verkregen onderstammen geoculeerd.

SoortenVan Gleditsia bestaan er ca. 12 variëteiten met of zonder doorns. De Gleditsia ‘caspica’ (uit Noord-Perzië) is het sterkst ‘bewapend’: stam en takken zitten vol grote, soms 30 cm! lange stekels. Gleditsia ‘Moraine’ is misschien wel de meest bekende cultivar. Een prachtig gele herfstkleur heeft Gleditsia’ Imperial ‘. Hij draagt weinig peulen. Het blad van Gleditsia ’Rubylace‘ is eerst bruinrood, later donker-groen en in het najaar bronskleurig. Deze variëteit wordt slechts 8 meter hoog. Gledit-sia ‘Elegantissima‘ heeft donkergroen, in het najaar geel verkleurend blad, veel doornen en sikkelvormige peulen. Doornloze soorten zijn: Gleditsia ’Skyline‘ met frisgroen blad en een gele herfstkleur. Van Gleditsia ’Sunburst‘ is het jonge blad helgeel, het wordt later geelgroen. Gleditsia ‘inermis’ heeft donker-groen blad, groeit snel en heeft een gele herfstkleur. Gleditsia ‘japonica’ is een kleine soort en daardoor beter voor kleinere tuinen. De blaadjes zijn klein (1 cm) en talrijk wat de ‘boom’ meer op een grote varen doet lijken.

Ontstaan en functie van doornenZaadplanten hebben allemaal een wortel, een stengel en bladeren. Lang geleden zijn hieruit de andere delen van een zaadplant ontstaan.

Zo zijn de bloemdelen ontstaan uit bladeren. Ranken komen van een blad (bladranken) of van een stengel (stengelranken). Doornen zijn ook ontstaan uit een blad of een stengel (bladdoornen en takdoornen). Soms weten we niet waar een plantendeel uit ontstaan is. Een voorbeeld daarvan zijn de scherpe uitsteek-sels op de stengels bij rozen. Daarom worden ze door biologen ‘stekels’ genoemd en niet ‘doornen’. Doornen en stekels beschermen een plant tegen hongerige dieren en insecten.

GebruikDe oorspronkelijke bewoners van Noord-Ame-rika gebruikten het harde en duurzame hout voor meubels, bogen, brandhout en hekwerk. Van bloemen en zaden maakte men een pap om aan voedsel een zoete smaak te geven. De zaden worden ook graag door dieren als mui-zen, wezels, marters en eekhoorns gegeten.

SymboliekIn Warffum (Groningen) staan voor de pastorie drie bomen: de (dikste) Gleditsia van Nederland, een treurbeuk en een taxus. Het verhaal gaat dat deze drie symbool staan voor respektievelijk het licht, de dood en het eeu-wige leven, samengevat: Christus ‘overwint’ de dood.

Bronnen: Wikipedia (o.a. nl.wikipedia.org, Imkerpedia, Neêrlands tuin, ‘Bomen bos en hout’ door Herbert Edlin en Bijzondere bomen in Nederland’ van de Bomenstichting, diverse bomenboeken

Van Gleditsia ’Sunburst‘ is het jonge blad helgeel, het wordt later geelgroen.

‘Het licht,

de dood en het

eeuwige leven’∏

bijschriftje!

EVEN BIJBOMEN » 14

natuurlijke kunst

Daarom heeft men gemeend om de historie van de boomdragers juist vanuit Beverwijk een plaats op de geschiedkundige kaart te geven. De gemeente heeft aan Sander Rood gevraagd een kunstwerk te ontwerpen aan de hand van dit thema. 

De bijzondere, veel te jong gestorven kun-stenaar maakte werk over de (verstoorde) relatie tussen de mens en zijn omgeving. Daarin portretteerde hij vaak zichzelf als een ontheemde man in een gedateerd, tweedelig pak. Zijn kunstwerken zijn origineel en met humor. Helaas zijn veel van zijn werken niet bewaard gebleven, ten dele door Sander zelf uit elkaar gehaald en gerecycled.

'Levenslijn onder constructie'Op 9 november 2010 werd in de prinsenhof te Beverwijk met het planten van de laatste bomen het kunstwerk 'Levenslijn onder con-structie' van Sander Rood voltooid. Twaalf verspreid staande groen-wit gestreepte pylonen, verbonden door een kronkelende gele stippellijn, maakten het geheel tot een levenslijn. Een levenslijn waarbij ieder jaar drie bomen werden aangeplant. De pylonen werden op hun zij gelegd, om zo plaats te maken voor de bomen. Een levenslijn van bomen die als een rode draad, in dit geval een gele draad, door het leven loopt. Dit door Sander Rood ontworpen kunstwerk is geïnspireerd op een in de vergetelheid ge-raakte beroepsgroep: de boomdrager.

BoomdragersIn de lijst van verdwenen beroepen is die van de boomdrager misschien wel het meest opmerkelijk vanwege zijn relatieve onbe-kendheid. Ondanks dat de oprichting van de boomdragersgilden in de 18e eeuw een grote historische ommekeer in de geschiedenis van de Hollandse bossen heeft betekend, vindt men in de geschiedenisboeken bijna niets van deze gilden terug. 

Hollandse bossenNederland bestond voor een groot deel uit bos. Vlak na het aantreden van de jonge onervaren stadhouder Willem V, werd deze geconfronteerd met het lot van de bossen. De politiek minder begaafde Willem V

De boomdrager(s) van Sander RoodDit door Sander Rood (1973-

2009) ontworpen kunstwerk

is geïnspireerd op een in de

vergetelheid geraakte beroeps-

groep: de boomdrager. Een

beroep dat in Nederland zijn

laatste adem uitblies in de ge-

meente Beverwijk.

EVEN BIJBOMEN » 15

werd als natuurliefhebber getroffen door de kaalslag van de Hollandse bossen in die tijd. Een van de grootverbruikers van hout was de scheepsbouw door de aanhoudende oorlogen. De bevolkingsgroei zorgde voor de toename van veeteelt en akkerbouw, waardoor de bossen ook hier het veld moes-ten ruimen. De circa 50.000 ha bos die was overgebleven, was een historisch dieptepunt in de geschiedenis van de Hollandse bossen. Zeker als we in ogenschouw nemen dat er een periode is geweest dat Nederland voor het grootste gedeelte uit bos heeft bestaan. De naam ‘Holland’ is dan ook niet voor niets een verbastering van ‘Holtland’ of ‘Houtland’.

Het BoomdragersgildeVlak na zijn aantreden besloot hij dan ook tot de oprichting van de boomdragersgil-den. Na alle overgebleven bossen te hebben geïnventariseerd, heeft ieder bos zijn eigen gilde gekregen. De gilden moesten zorg dragen voor het onderhoud en de uitbreiding van de bossen. Ook gaf hij de gilden de taak mee om kennis over de bodemgesteldheid en de bomen, te vergroten. Hierdoor zouden de bossen op goede en efficiënte wijze kunnen worden uitgebreid. Naast natuurbehoud ging het ook om de economische waarde van de bossen. De laatste zeeslag was nog niet verslagen en de handel overzee zou ook nog verder toenemen. Zodoende was in 1759 het eerste productiebos een feit en werden de Hollandse bossen weer groter. Onder de rijke kooplieden groeide de belangstelling voor de natuur en haar recreatieve waarde, wat resulteerde in private boomdragersgilden die recreatiebossen gingen inrichten.Het uitbreiden van de bestaande bossen gebeurde van binnenuit, in het bos ging men op zoek naar jonge bomen die door gebrek aan licht een geringe kans hadden

om tot volle wasdom te komen. Zij werden dan aan de rand van het bos herplant. In het voorjaar en in de zomer hielden de gilden zich bezig met onderzoek en voorbereiden van de grond, waarin de bomen in de koude maanden werden verplant.

'Boamendeans'Voor het verplaatsen van de bomen had Willem V een speciale berrie laten ontwik-kelen, die door vier boomdragers gedragen kon worden. Hiermee kon de boom relatief gemakkelijk uit en in de grond worden gehesen. Desondanks was het zwaar werk en moesten de gildeleden tussen de 20 en 35 jaar zijn, om het werk fysiek aan te kunnen. Ieder gilde had zo zijn eigenaardigheden, rituelen of klederdracht. Zo vlochten de Friezen riemen van wilgentenen, waarbij takken naar beneden staken zoals wortels in de grond. Deze riemen die door hun hoogte iets weg hadden van een korset hadden een ceremonieel karakter. Nadat een boom ge-plant was deed men de riemen om en voerde als inwijding de ‘boamendeans’ uit. 

Half mens, half boomHet Beverwijkse boomdragersgilde stond bekend om het gebruik van boomhoedjes tijdens de plantceremonie. Deze hoedjes waren gemaakt van jute en gips en hadden meerdere houten kokertjes waar takken in werden gestoken. De in het bos verzamelde takken werden voor de ceremonie in de hoed-jes gestoken. Omdat ze niet openbaar waren is er geen informatie gevonden over wat er zich tijdens zo’n ceremonie afspeelde. Wel is bekend dat de boomhoedjes symbool stonden voor de eenheid van mens en natuur. De boomdragers werden met zo’n hoedje ei-genlijk half mens half boom. Op de weinige foto’s die gevonden zijn van het laatste bo-omdragersgilde van Nederland, zien we het

proces van het selecteren en verplanten van een rode beuk. Ook zijn er vier portretten van boomdragers, waarop de klederdracht goed te zien is en het effect van de hoedjes die de dragers half boom maakten. 

bron: www.sanderrood.nlfoto's: Eric Boschman

serie foto's van boomdragers, xxx xxx

EVEN BIJBOMEN » 16

ingekomen vragen DE WILGMevrouw Warnars uit Zeven-huizen belde met een vraag over de stabiliteit van een wilg, die bij haar huisje aan de Rottemeren staat. Haar vraag werd doorge-geven aan onze boomspecialist Hans van Willigenburg, die als gepensioneerd boomexpert bij de Stichting als vrijwilliger aan-spreekpunt is bij boomvragen.

Zijn bevindingen:“Op 10 januari jl. ben ik naar de boom gaan kijken en heb mevrouw Warnars gerust kunnen stellen. De boom is een wilg en staat op recreatiepark de Bonk bij de Rotte. De wilg is 38 jaar oud en twee jaar geleden flink gesnoeid omdat hij te groot werd. Aan de achterkant en zijkant van de tuin loopt een sloot, aan de zijkant van de tuin is deze sloot iets verbreed. Daar is de tuin wat smaller ge-worden en gaat over van nat naar droog. Mevrouw Warnars was bezorgd dat door deze verande-ring de boom gemakkelijker zou kunnen omwaaien. Maar daar heeft deze boom weinig last van, omdat de grond veenachtig is en uit dood plantenmateriaal bestaat. De boom heeft voldoende wortels in de grond om bij een flinke storm te blijven staan. Hoewel je die zekerheid tegenwoordig bij die zware stormen nooit helemaal meer hebt.”

ACTIE VERBENABOSMarleen Drijgers uit Zeeland vroeg ons advies betreffende de kap van delen van het Verbena-bos in de duinen bij Veere. De eigenaren van de huisjes zijn het niet eens met de stichting die het bos beheert.

Ons (gedeeltelijke) antwoord: “Jammer dat de stichting het onderhoud zo lang heeft uitge-steld. Nu moeten er veel grote (mooie) bomen worden gekapt om de bosbodem voldoende licht te geven, zodat (nieuwe) onderbegroeiing weer een kans krijgt. Was er eerder gedund, dan zou deze rigoureuze aanpak niet nodig zijn geweest. Niets doen lijkt ons ook geen goed plan. Prima dat er door de eigenaren/ bewoners is gevraagd om toe-komstbomen aan te wijzen. Uit uw bezwaarschrift blijkt dat er van de 1200 grote bomen al 600 zijn gekapt… dat is veel. Hierbij doen wij u het stuk 'Recht op bomen' toekomen, dat wellicht meer duidelijkheid kan bieden.

Op haar vraag of er aan de rio-lering schade kan ontstaan door zich extra ontwikkelende wortels

van overgebleven bomen na kap van omringende bomen volgt hieronder de mening van twee van onze boomexperts:

CONCLUSIE 1: Het is mogelijk dat door rotting van de dode wortels van de gekapte bomen de buizen wegzakken. Dat geeft ook weer voeding waardoor wortels van nog levende bomen zich verder kunnen ontwikkelen. Het lijkt me aannemelijker dat door zware machines of door vallende bomen, de oude gresbuizen iets in beweging zijn gekomen.

CONCLUSIE 2: Voor extra wor-telvorming komt meer kijken:  

› structuur van de bodem› slechte doorlatende lagen› indringingsweerstand dichtheid

van de bodem› doorluchting van de grond› vochtgehalte vochtlevering› aanwezigheid van voedingsele-

menten en zouten › hoe is de PH van de grond› bodemverontreiniging› bodemtemperatuur› wortelconcurrentie› de worteldiepte is 10 tot 40-80

cm diep, je hebt diepgaande en

RECTIFICATIEIn EB winter is per abuis Ria Hoogstraat vermeld als schrij-ver van het artikel ‘Stadstuin Rusthout’ (pag. 10). Ere wie ere toekomt: Het stuk is van de hand van Ingrid van Dullink, vrijwilliger bij de stadstuin, maar ook tekstleverancier en trouwe donateur van SBOL.

Aanvulling van Ria: “Het park is inmiddels geen Heempark meer. Het is in de loop der jaren zodanig verwaarloosd dat het die naam niet meer mag dragen. Het heet nu Natuurtuin Rusthout. Op het terrein van de voormalige Dierenweide bevindt zich nu de Stadstuin Rusthout.”

oppervlakkige beworteling› wat is de afstand tussen de

bomen en de riolering› onder de kroonprojectie bevin-

den zich de meeste wortels

Zoals u ziet is het niet makkelijk om een oorzaak aan te wijzen. Wij wensen u veel succes met uw actie voor het behoud van het overgebleven bos.

uitgeverij A3 boeken, Geesteren, T 0545 48 11

EVEN BIJBOMEN » 17

uitgelezen

Er staan veel foto’s in van bronnen, putten, kerken en kapelletjes, beelden, grote stenen en prachtige natuur.

OnderbouwdOp de cover staat een afbeelding van een bron, ik herkende het witte, ronde vlak eerst niet als zodanig, maar kwam daar later achter na het bekijken van de foto’s en door het boek te gaan lezen. Ik borrelde van nieuwsgierigheid en even later van enthousi-asme! Eerst heb ik de inleiding goed gelezen.De verleiding was groot om bij de achttien verschillende hoofdstukken te beginnen. Op zich kan dit prima, maar Linda Worm-houdt beschrijft in deze goed onderbouwde inleiding het ontstaan van de bronnen en de rituelen die de mensen uitvoerden bij hun offers aan de watergeesten. Later werden de meeste bronnen door de intrede van het

Christendom als heidens verklaard en geker-stend (gedoopt) tot Heilige bronnen.

BronnenIn de hoofdstukken die door Linda en nog elf andere auteurs zijn ingevuld, kom je al lezen-de steeds dichterbij de verschillende bronnen die stuk voor stuk duidelijk en met veel passie zijn beschreven. De auteur gidst je er als het ware naar toe. Persoonlijk ben ik meer een bomenmens dan een watermens (dacht ik) maar tot mijn verrassing kwam ik erachter dat zowel de bron alsook de boom een grote, belangrijke rol vervult in het geheel.

SporenWat ik heel mooi vind aan dit boek is dat er over twee verschillende sporen wordt gespro-ken. Het ene spoor wordt het ‘hoofdspoor’ ge-noemd Het pad van de feiten, het andere is het ‘hartspoor’ Het pad van het gevoel. Twee spo-ren die elkaar niet in de weg zitten en naast elkaar kunnen lopen als je hiervoor open staat. Deze uitleg is voor iedereen goed te volgen en zo kun je de weg ‘bewandelen’ die het beste bij je past wanneer je op zoekt wilt gaan naar een bron. Ook minder bekende bronnen -of één die nog ontdekt moet worden- wachten op de zorg en aandacht van de mens. Offeren en daarbij een wens doen gebeurt in onze huidige tijd nog steeds, vooral in waterbassins met fonteinen. Vanaf de bodem blinken de diverse

muntstukken je toe en nodigen uit om hetzelf-de te doen, want water is leven immers? Het is geven en nemen...

DOOR JANNIE HARMSEN

Heilige bronnen in de Lage Landen[ OP ZOEK NAAR BRONNEN VAN BETEKENIS IN VERLEDEN EN HEDEN ]

Eerst vond ik het boek ‘Heilige

bronnen in de Lage Landen’

gewoon een mooi boek om te

zien. Af en toe bladerde ik het

exemplaar even door om alvast

een indruk te krijgen.

In het ‘hart’ van het boek: (Rumi)Werk, graaf je put,Maak je eigen bronEn houdt niet op.Nu niet, nooit niet.Op de bodem zul jeWater vinden.

Formaat: 21 x 23 cmPagina's: 224 pagina's, Drukwerk: geheel full colourBestellen: A3 boeken www.A3boeken.nlISBN: 978 94 91557 09 5

Over...

De auteurs schreven onder meer over bron-nen van Brussel, Amsterdam, de Veluwe, het Ketelwald, Keinse, Texel en Noord-Kennemer-land, Willibrordus, Valentinus, Sura, Fostare en Maria.

EVEN BIJBOMEN » 18

Woensdag 30 aprilOranjewandelingLeidschendam

In het Raadhuiskwartier hebben straten namen van leden van het Huis van Oranje. Het is al Koningsdag geweest, maar wij blijven in de stemming op deze voormalige Koninginnedag met een Oranjewandeling o.l.v. Ria Hoogstraat.

tijd: 14.00 uur waar: stadskantoor op de hoek

van de J.S. Bachlaan en de Kon. Wilhelminalaan

OV: bus 45, halte Damlaanduur: ca. 1,5 uur

Zaterdag 5 aprilVogelexcursie buitengebiedLeidschendam-Voorschoten

Met Ria Hoogstraat weide- en bosvogels horen en zien tijdens een flinke wandeling langs wei-landen, door bos en over het Laarzenpad, grote kinderen welkom (wel stil zijn!)

tijd: 10.00 uurwaar: ingang GAMMA,

Veursestraatweg, Leidschendam

OV: bus 45 en 39 halte Noortheylaan

duur: ca. 1,5 uur

Zondag 27 aprilMonumentale Bomen(oud) Den Haag

Een mooie wandeling met twee gidsen door Oud Den Haag langs kastanjes via het Vredespaleis naar de Joodse Begraafplaats (heren hoofd bedekken) en een eeuwenoud verstild plekje.

tijd: 10.30 uurwaar: Plein 1813OV: bus 24, tram 17duur: ca. 1,5 uur

Woensdag 21 mei Bloeiende bomen

Duivenvoorde - Voorschoten

Ria Hoogstraat verzorgt een wan-deling langs bloeiende bomen en fluitende vogels op landgoed Duivenvoorde. Toegang volwas-sene: € 1,00 en kinderen tot 12 jaar en 65+: € 0,50.

tijd: 14.00 uurwaar: opzichterswoning Laan van Duivenvoordeauto: aan overzijde parkeren

(langs oprijlaan verboden te parkeren)

OV: bus 45/39 halte Kniplaanduur : ca. 1,5 uurdieren: verboden voor honden

excursiesapril tot en met juni wandelen

kinderen welkom

eten meenemen

stevige schoenen

honden aangelijnd

Cafetaria

Meeuwenveld 42727 AK Zoetermeertel. 079 341 99 29

Bij ons kunt u ook terechtvoor een lunch of diner

Jossy van der ZwanHuidverzorgingsinstituut

zorgt voor uw huid

Blauwroodlaan 382718 SJ Zoetermeer

079-3620055www.jossyvanderzwan.nl

dagelijks geopend

Strand 1, 2725 KA Zoetermeerwww.aa-zicht.nl

e-mail: info@aa-zicht.nl

Restaurant Aa-zicht

Uw advertentie hier? Wordt bedrijfsdonateur van Stichting Bomen Over Leven. Neem contact op via info@bomenoverleven.nl

EVEN BIJBOMEN » 19

Donderdag 12 juniAvondwandelingClingendael - Den Haag

Een avondwandeling over land-goed Clingendael met twee gidsen.

tijd: 19.00 uurwaar: hoofdingang Wassenaar-

seweg naast ANWB Den Haag

OV: bus 18 of bus 23duur: ca. 1,5 uur

ALGEMENE FOLDER gratis

Alles kunt lezen over de Stichting Bomen Over Leven, haar doelstellin-gen en activiteiten. Vooral bedoeld om niet donateurs kennis te laten maken met de Stichting.

Bestellen: gratis

Serie Bladgroen (3 deeltjes)(Bomen en Natuur)

Boekjes (ringband, A5) voor aardige, leerzame feiten en weetjes over de natuur!

Bestellen: € 4, donateur: € 3,75 (excl. € 2,56 porto).

VerjaardagskalenderVerjaardagskalender met natuurfoto's

Op stevig A-4 papier in kleur. Extra: 21 bomen uit de Keltische astrologie gekoppeld aan de geboortedatum.

Bestellen: € 3, voor donateurs € 2,50 (excl. € 2,56 porto).

ANSICHTKAARTEN per setje enkele kaarten: €3,00, donateur €2,80Briefkaartformaat met adreszijde. Keuze uit 24 aquarel-len en 19 Noa-ansichtkaarten.

per setje dubbele kaarten: €5,00, donateur €4,50Set van 4 dubbele kaarten, met aan de voorkant een aquarel en binnenkant een gedicht van elk der seizoenen.

Bestellen: +€ 0,64 porto per set.

winkelbestellen bij bomen over levenrolstoel

geschiktlaarzen

meenemenverrekijker meenemen

EVEN BIJBOMEN » 19

Excursies IVN/SBOL 2e kwartaal

2014, uitgebreide info op www.

bomenoverleven.nl/excursies.html

Woensdag 25 juni‘Allemaal beestjes’Park Rozenrust - Leidschendam

Ria Hoogstraat neemt u meenaar park Rozenrust, waar overalbeestjes zoemen, kruipen en fladderen. Kinderen krijgen extra aandacht (loeppotjes zijn beschikbaar).

tijd: 14.00 uurwaar: ingang Veursestraat 102aOV: bus 45, halte Rozenrustduur: 1,5 uurdieren: verboden voor honden

bestellen doet u via www.bomenoverleven.nl

ja

nu

ar

i

1

2

3

4

5

6

8

7

9

10

fe

br

ua

ri

21

22

23

24

25

26

28

27

29

30

31

11

12

13

14

15

16

18

17

19

20

S t i c h t i n g B o m e n O v e r L e v e n , p o s t b u s 7 1 0 4 , 2 7 0 1 A C Z o e t e r m e e r

Stichting Bomen Over Levenwww.bomenoverleven.nl

e n g e l w o r t e l

1

2

3

4

5

6

8

7

9

10

21

22

23

24

25

26

28

27

29

11

12

13

14

15

16

18

17

19

20 foto’’’’’’’’ s : tiny van der meergedicht :

,

Stichting Bomen Over LevenLisztrode 192717 EW Zoetermeer

WILGDe ene wilg is de andere niet, al zijn de vele soorten nauw verwant: Waterwilg, grauwe wilg, grijze wilg, schietwilg, kraakwilg, kruipwilg, katwilg, treurwilg, laurierwilg enz.

De lente laat zich graag door vroege bodes aankondi-gen, zoals de wilgenkatjes. Wie kent niet de blinkend gele katjes van de waterwilg? Bij wilgen zorgen in-secten voor de verstuiving. Op zonnige dagen vliegen om de wilgen veel wilde bijen en honingbijen, maar ook hommels en vlinders.