Het was een wittekartonnen map. Tweelachende muizen erop.

Ha, ons moet je hebben, dieuitstraling. Binnenin had jedikke kartonnen bladen waaringeprikt kon worden. Dat wasprecies de bedoeling. In de mapkon je speldjes verzamelen. Wehadden nog geen echte super-markt in Groede. Maar bij debakker in het Slijkstraatje kon jebehalve een heel bruin en eenhalf wit ook chips en limonadeen ontbijtkoek inslaan. Kocht jeer genoeg van, dan kreeg je er eenspeld bij. Met het logo van dechips- of de koekfabriek.

VerzamelgekWie verzint zoiets, denk ik nu.En wie is zo gek om die speldjeste gaan verzamelen? Ik dus. Opeen gegeven moment had ik ermeer dan honderd. Of mijnvriendjes ook speldjes spaarden,weet ik niet meer zo goed.Kennelijk ruilden we niet. Omdatwe thuis vrachtwagens haddenkreeg ik ook spelden met hetlogo van Scania en Volvo. Daar

was ik apetrots op. Ook vanmotorolie trouwens. Kennelijkdeden alle producenten, of hetnou om chips ging of omtractoren en auto’s, eraan mee.

Misschien herinnert u zich dietijd nog. Het moet begin jarenzestig van de vorige eeuw zijngeweest. Nu zouden we het eenrage noemen. Toen kenden wedat woord niet en hielden we hetgewoon op leuke gekkigheid.Bolletje beschuit herinner ik menu, die had ook een mooie speldmet dat beschuitmannetje meteen koksmuts op zijn hoofd.Remia fritessaus had alleenletters op een donkerblauweondergrond. Gek, er moet in dietijd dus ook een fabriek geweestzijn die al die speldjes opbestelling maakte.

Ergens op zolderIk ga mijn zolder op. Wantergens moet dat album nogverscholen liggen. Ik kan me nietvoorstellen dat ik dat ooit in deafvalbak heb gekieperd.

Het is dat we het er nu overhebben. Eerlijk gezegd waren die

speldjes wel in een heel ergachterafkamertje in mijn hoofdbeland. Verroest, nu ik er zo overdenk, de speldjes werdenopgevolgd door sleutelhangers.Allerlei soorten en merken aanvan die ronde ringetjes. Ik had ereen hele rits onderaan mijnTomado-boekenrekje hangen.Maar waar die gebleven zijn zouik met geen mogelijkheid weten.Toch kwijtgeraakt tijdens eenverhuizing, denk ik. Terecht.Aan die speldjes bewaar ik dier-baarder herinneringen.

Ach ja, een mens verzamelt heelwat in de loop der jaren. Laatstkreeg ik een telefoontje van eenaangetrouwd familielid. Zijnvader had van alle reizen die hijmet zijn vrouw maakte plak-boeken bijgehouden. Compleetmet ansichtkaarten en teksten,met het suikerzakje erbij van hetetablissement waar ze koffiehadden gedronken. Prachtig enmooi, verzuchtte mijn familie-lid, maar wat moet je ermee?

Een liefdevolle terugblikDat, beste lezers van ZeeuwsWeerzien, zal ook wel eens dooruw hoofd schieten. Zo langtheelepeltjes, postzegels, DonaldDucks,ansichtkaarten,verzameld.Dan komt er een moment dat jedenkt: wat nu, wie ga ik hier nogblij mee maken?

Dan moet u maar zo denken: uhebt er toch in elk geval zelfplezier aan beleefd. Zo denk ikook over mijn speldjes. Als ik zekan vinden, zal ik er nog eensliefdevol naar kijken.

Nr 10, derde jaargang - september 2021 | DE GraTIS kraNT Vol HErINNErINGEN | STICHTING ZEEUWS WEErZIEN

In dit nieuwe nummer

van Zeeuws Weerzien

hebben we het over

verzamelen.

Van postzegels tot

ansichtkaarten tot

alles wat los en vast

zit. Verzamelen,

bewaren, ‘een hele

herfst in een kast’

zong Herman van

Veen.

Ik verzamelde

speldjes. Herinnert

u zich die nog?

We verzamelden wat af

Pagina 12Suikerzakjes

ZEEUWSWeerzienPagina 5Sigarenbandjes

Pagina 5De voddenboer

Nostalgisch speldje vanBolletje beschuit.

Nummer tienEen nieuwe Zeeuws Weerzien.De gratis herinneringskrant waaru elk kwartaal naar uitkijkt.Nummer 10 alweer. Nu debeperkingen wegens corona watmeer zijn opgeheven liggen wegelukkig weer op meer plaatsendan vorige keer. Neem eenexemplaar mee voor uzelf of omiemand er een plezier mee tedoen. Voor de actuele lijst vanafhaalpunten zie onze websitewww.zeeuwsweerzien.nlWe horen uw verhalen graag!

WekelijksZeeuws WeerzienElke week een beetje ZeeuwsWeerzien. Te lezen en te horen.Op de website zeeuwsweerzien.nlverschijnt wekelijks een columnmet een gebeurtenis uit het levenvan een van onze vaste medewer-kers op basis van een foto uit deoude doos.Daarvan maakt Remcovan Schellen van Omroep Zeelandtelkens een podcast: een gespro-ken verhaal met degene die hetverhaal heeft meegemaakt in derol van verteller.Die podcast is opvrijdagochtend tussen zeven enacht uur te beluisteren in het radi-oprogramma Zeeland WordtWakker bij Omroep Zeeland.Tevens terug te luisteren via depodcast die bij de column op dewebsite staat en bij anchor.fm/zeeuwsweerzien. Een ideale over-brugging tussen twee kranten vanZeeuwsWeerzien!

Tentoonstelling van de Vlissingse afdeling van 'De Verzamelaar'ter gelegenheid van haar vijfjarig bestaan. Na opening doorwethouder Ch. J. Gilissen Verschage waren van 15 t/m 16 april1961 in het Don Bosco huis aan de Palingstraat diverseverzamelingen te bekijken, van poppen tot lucifermerken en vansuikerzakjes tot sigarenbandjes. | foto: Zeeuws Archief, foto Dert nr. 772.

door: Jan van Damme

Eén centrum In Vlissingen, De Voorzorg en één uitvaartcentrum in Middelburg, Adagio. Daarin zijn wij uniek en kunnen we zelf alle diensten en faciliteiten bieden die nodig zijn voor een uitvaart.

Maar belangrijker, de centra zijn warm en huiselijk ingericht. Naast een aula waar een dienst en ook condoleances gehouden kunnen worden, hebben beide centra zogenaamde familiekamers. Dit zijn kamers waar nabestaanden op ieder moment en zo lang als wenselijk bij hun dierbare kunnen zijn. Ook kunnen er persoonlijke spullen op de kamer gezet worden.

Op www.monutaadrienneklein.nl krijgt u onder het kopje Uitvaartcentra in Vlissingen en Middelburg een �lmpje met een impressie van beide panden.

Monuta Adrienne Kleinheeft twee uitvaartcentra

In Middelburg, Veere en Vlissingen0118 - 412 760, www.monutaadrienneklein.nl

Adrienne KleinDe steun bij ieder afscheid.

Monuta

Een perfecte match tussen cliënt en vrijwilliger!

ColofonZeeuws Weerzien is een gratis krantvol verhalen over het Zeeland van devorige eeuw. Om zelf te lezen, of alsaansporing om samen met anderenherinneringen op te halen. De krantverschijnt 4x per jaar in een oplagevan 50.000 exemplaren en wordtverspreid in heel Zeeland: in devestigingen van Bibliotheek Zeeland,zorg- en welzijnsinstellingen,gemeentehuizen,musea, boekhandelsen bij diverse lokale ondernemers.Een actueel overzicht van distributie-punten evenals een digitale versie vande krant, treft u aan op onze websiteZeeuwsweerzien.nl. De krant komt totstand dankzij de inzet van een grootaantal vrijwilligers en i.s.m. StichtingFeest van Herkenning, die bijeen-komsten organiseert waarbij hetdelen van herinneringen centraalstaat.

Van alle eerder verschenen editieskunt u, zo lang de voorraad strekt, eengratis exemplaar afhalen tijdensopeningsuren bij ZB| Plan-bureau enBibliotheek van Zeeland, Kousteense-dijk 7, 4331 JE Middelburg.

UitgeverStichting Zeeuws WeerzienVoorzitter Frans van de VeldePostbus 33, 4350 AA Veerewww.zeeuwsweerzien.nlsecretariaat@zeeuwsweerzien.nl

redactiePeter de Jonge (hoofdredacteur),Margreeth Ernens (website,eindredactie), Allie Barth,Peter Blom (Zeeuws Archief ),Jan van Damme, Johan Francke(ZB Bibliotheek van Zeeland),Mieke van der Jagt, Albert Kort,Ans van Nieuwenhuijze, Ali Pankow,Willem Staat, Peter Verdurmen.

VormgevingLeo MinnaardRamon de Nennie, decreet

Illustratie voorpaginaMaryanne van Winden

Druk en advertentieverkoopMeulenberg Media, Patrick Joossensdrukkerij@meulenberg.nl

ProjectcoordinatieHanneke de Vroeredactie@zeeuwsweerzien.nl

Bij het samenstellen van deze krant is metzorg getracht alle rechthebbenden m.b.t.beeld- en archiefmateriaal te achterhalen.Mochten personen of instantiesdesondanks van mening zijn dat(foto)rechten zijn geschonden, dan kunnenzij zich wenden tot de redactie viaredactie@zeeuwsweerzien.nl

Deze editie is mede mogelijk gemaakt door:

3

B R E N TA N O ’ Ssteun des ouderdoms

stichting

De voddenboer is een echte

verzamelaar, want het beroep

werd vaak gecombineerd

met de handel in oude metalen

en oud papier.

Ik ben een hoarder. Daar isgeen Nederlands woordvoor. Vroeger noemden

wij zo iemand een gek.

Het heeft niets te maken metverzamelen. Een verzamelaarbesluit iets te gaan verzamelenen zoekt ernaar, geeft erdesnoods best een hoop geldvoor uit. Een hoarder doetgewoon nooit iets weg.

Soms líjkt het op verzamelen.Ooit nam ik eens een souvenirtjemee uit Salamanca: een kikker-tje. Toevallig kreeg ik in die tijdook een kikkertje van iemandcadeau. En toen begon het: mettwee kikkers in de vensterbankmoest ik wel een kikkerverzame-laar wezen. Ze kwamen metbosjes binnen, rijp en vooralgroen. Geen haar op mijn hoofddie eraan dacht die kikkers weg

te doen, tot er eens iemand zei:,,Goh, verzamel jij ook kikkers?Ik ook!” Dat was het moment omze allemaal in een tas te stoppenen mee te geven.

Gillend gekIeder mens met een modernesmaak (minimalistisch, strak enzwart-wit) zou gillend gekworden in mijn huis. Het staatvol dingen waarvoor ik moetzorgen. Ze hebben een naam: hetkastje van Tante Dirkje, de stoelvan Tante Jane, de vaas van Opoeen de naaidozen van talloze over-leden tantes en buurvrouwen.

Het kan niet eerder weg dan dater een zus, een zoon, dochter,neef of nichtje plotseling belang-stelling toont. Ze krijgen hetmeteen mee of regelen een busje.

Het behoeft geen uitleg dat een

hoarder op een goed moment inde problemen komt en eenkenmerk van de hoarder is dathij dat niet kan oplossen. Mijnboekenkast raakte vol. Gauw eenextra kastje in de gang geflanst.En eentje boven in de logeer-kamer. Maar die raakten ookallemaal vol met dwars bovenopde boeken, andere boeken.

Neem maar meeOpruimen dus, het moest maareen keer. Het enige boek dat wegkon was de handleiding voorMS Dos, een voorwereldlijkcomputersysteem. Maar alsiemand in mijn kast een boekziet wat hem bevalt; hij mag hetzo meenemen. Ik ben zelfsgeneigd mensen boeken op tedringen. Omdat ik ze zelf mooivind, niet eens om ervan af teraken. Je bent een hoarder of jebent het niet.

Verzamelen? Ik kan niks weggooien

H ij haalde allerlei tex- tiel op - waarvoor hij ook betaalde - waarna

hij dit sorteerde in de catego-rieën wolgebreid (dat bracht hetmeeste op), katoen, laken enjute. Om zoveel mogelijk vod-den te verwerken werden deze ineen zak aangestampt, hetgeennogal een stoffig karweitje was.

Die zakken met lompen werdenweer naar een groothandelgebracht voor verder hergebruik,zoals de papierindustrie of deproductie van papiergeld. Deproductie van papier gebeurdesteeds vaker op basis van hout.Reden waarom de voddenboerenvanaf de jaren vijftig en zestigovergingen op het verzamelenvan oudpapier, dat ook werd her-gebruikt voor papierproductie.

‘Vodduh’Voddenboer A.W. van de Engeluit Vlissingen ging met zijnkoperen bel luid klingelend dedeuren in de wijk af. ‘Vodduh …’,riep hij dan luid. De aangebodenvodden werden door hem met

een unster (een weegapparaatmet ongelijke armen) gewogenen vervolgens in klinkende muntvanuit zijn knipbeurs aan deaanbieder uitbetaald.

HugovanSon (twaalf ambachten,dertien ongelukken), een Rotter-dammer, streek voor de oorlogvia Goes in Middelburg neer enwas in de ganzenstad actief alslompenhandelaar. Hij werkteaanvankelijk met paard enwagen. Dat had als voordeel datzijn hulpje ‘Oom Piet Mieras’ konworden thuisgebracht, als dezein de bak zijn roes lag uit te sla-pen. Toen na de oorlog de handelopbloeide ten gevolge van demateriaalschaarste ging Van Sonover op bakfiets en vrachtwagen.

Voor en na de oorlog waren er intal van plaatsen in Zeelandvoddenboeren. Zo had je inMiddelburg Kees van Tol en delompen- en metaalhandel van degebroeders Polak.

HondenkarDe familie Kaljouw wist in de

twintigste eeuw zelfs een heelbedrijf rond de lompenhandel opte bouwen. Jan Kaljouw seniorbegon rond 1897 zijn handeltje inlompen en oude metalen vanafde Groote Abeele in Oost-Souburg met een hondenkar enlater paard en wagen. Honderdjaar later reden de vrachtauto’svan kleinzoon Wim met oudpapier over heel Walcheren. Denering van lompen en metalenwas tijdig verschoven naar oudpapier, dat vanaf de jaren zestigmeer opbracht.

onderduikenEen mooi staaltje naastenliefdeliet de Colijnsplaatse vodden-boer Kees Groenleer zien. Hij lietde familie van zijn joodse collegaPolak uit Middelburg in deoorlog bij hem onderduiken.Vader Arjaan (1913-2003) en zoonPiet Groenleer, spruiten uit dezefamilie, vestigden zich na deoorlog als voddenboer inArnemuiden, waar de laatste in2011 nog actief was.

Metaal-recyclingbedrijf Groen-

leer komt voort uit de lompen-handel van Leen Groenleer dievanaf 1938 met een transportfietslompen en metalen ophaalde inZierikzee.Maar deze successen zijn tocheerder de uitzondering dan deregel. Het beroep had geen hoogaanzien. In het tijdschrift NieuwZeeland schreef Jan Bruins:je kreeg haast geen meisje als jevoddenboer was.Daar stond tegenover dat er ookmensen liever voddenboer danboerenknecht waren, omdat jedan ten minste eigen baas was.

Omdat de vodden steeds minderopbrachten, werd het ophalensteeds vaker gedaan doorvrijwilligers van charitatieveinstellingen die daarvoor eenvergunning kregen. Maar hetkan verkeren, want toen detextielprijzen in de jarennegentig stegen werd het op-halen (er werd in 1998 inmiddelseen gulden per kilo gegeven!)opeens een markt waarin ookcriminelen participeerden, dieillegaal textiel verzamelden.

lompen- en metalenhandelaar a.W. van de Engel uit het Havendorp in Vlissingen, ca. 1968.| foto:A. vanWyngen, ZB| Beeldbank Zeeland, recordnr. 33898.

door: Johan Francke

door:Mieke van der Jagt

VERDWENEN BEROEPEN... ‘DE VODDENBOER’

Zondagsschool,catechisatie,wierook en kaarsen

Het geloof speelde een groterol in ons leven. De afstandtussen protestant en katho-liek was groot. Je deed jeboodschappen bij de kruide-nier die van jouw kerk was. Enverliefd worden op iemandvan een andere kerk was inge-wikkeld.

Herinneringen aan geloof enkerk staan centraal in hetdecembernummervanZeeuwsWeerzien. Een bijzonderevertelling op de zondags-school, de geur van wierooken kaarsen…

Welke herinneringen koestertu? Deel het met ons viaredactie@zeeuwsweerzien.nlof stuur een briefje naarStichting Zeeuws Weerzien,Postbus 33, 4350 AA Veere.

Vodduh,Vodduh...!

4

In het ruim van deze scheeps-spaarpot bewaar ik de munten

vanhetguldentijdperk, variërendvan een oude, zwart uitgeslagen,zilveren rijksdaalder tot eenkoperen cent.

Als kind kreeg ik de spaarpot vanmijn moeder. Zij had hem zelfook als kind gekregen engebruikt. Mijn moeder is in 1915geboren. Aangenomen dat zijhem zo rond haar vijfde verjaar-dag heeft gekregen, moet hetscheepje zo’n honderd jaar oudzijn.

Ik stopte er de centjes in die ikkreeg op mijn verjaardag en alsikmetmijn rapport van de lagereschool bij mijn grootouders enooms en tantes langs ging. Ookmoest er een deel van mijnzakgeld gespaard worden.

PapiergeldVoor papiergeld was de spaarpotminder geschikt. Vooral de vrijgrote biljetten van tien en vijf-entwintig gulden moesten tot inhet oneindige worden gevouwen

om in de scheepsromp opge-nomen te kunnen worden. Nukreeg ik die niet zo vaak, dus eenecht probleem was dat niet ensoms legde ik zo’n briefjegewoon ónder de spaarpot.Om de zoveel tijd werdhet scheepjegeleegd entoog ik metmijn geleRijkspost-spaarbank-boekjenaarhet post-kantoor.

Ik vonddat altijd eenbeetje plechtigegelegenheid. Het gestorte bedragwerd bijgeschreven en daarnaastkreeg je een rond stempel van depostkantoorhouder gedrukt.Die functionaris haalde soms welwat van plechtigheid af door

eerst af te maken waarmee hijbezig was en pas daarna hetluikje in het loket open te maken.Ik vond in die gevallen dat ik metmijn spaarcentjes te lang werdgenegeerd.

ZilvervlootLater werd bij de Rijkspostspaar-bank de Zilvervloot geïntrodu-ceerd, waaraan ik ook hebmeegedaan. Met de regeling konje tot een bepaalde leeftijdsparen en als het geld werd

uitgekeerd, kreeg je daareen bonus bij.

Inmiddelsis datsysteemdoor eenandere

bank over-genomen,

heb ikbegrepen.

Met het digitaal bankieren is erwelwat van de romantiek vanhetsparen afgebrokkeld, maar voorkinderen heeft een spaarpot nogaltijd iets magisch.

J enet is een schipperskind. Haar eersteschooljaren was ze ‘in de kost’ inDrimmelen, waar ze het heel fijn had.

In 1962 ging ze naar het Koningin Juliana-internaat in Terneuzen. ,,Daar vond ik het ineen woord verschrikkelijk! Wat een gedril. Pasals de directrice ‘Soep eten maar’ had gezegd,mocht je gaan eten. En dat eten was nogafgrijselijk ook. Ik kan zo nog wel evendoorgaan… Ik ben nu 68 en door dieervaringen nog best wel wat getraumatiseerd.Ik haatte Terneuzen! Pas toen ik er in 2010 na36 jaar weer kwam, met het schip van mijnvriend, ging het wel weer. We kregen ervrienden en kennissen, maar de Iepenlaan,waar het internaat stond, vermeed ik.’’

GekregenToen haar vader overleed, vond Jenet bij zijnspullen een stenen asbakje in de vorm van eenroeibootje.,,Ik herkende het meteen van vroeger. Dat ishet begin van mijn verzameling geworden.’’Sindsdien heeft ze een indrukwekkend aantalvoorwerpen bijeen gegaard: ,,113 asbakjes, eenfruitschaal, bonbonschalen, 2 koperenroeibootjes, wat speldjes en 1 sigarenbandje eno ja nog wat bronzen en messing werf- enmotorenplaatjes. Nu ik alles zo in ogenschouwneem, is het eigenlijk verbazingwekkendhoeveel ik gekregen heb van mensen. Diezeggen dan: ‘neem jij het maar, want het zegtde kinderen niets en dan gaat het misschien devuilnisbak in’.’’

Centjes verzamelen

asbakjes, tegeltjes, werf- en motorenplaatjes,

jubileum- en relatiegeschenken, kerstcadeaus…

Jenet van Suijlekom (68) uit Speijk spaart zo’n beetje

alles wat met (binnen)scheepvaart te maken heeft.

door: Margreeth Ernens

door:Ans van Nieuwenhuijze

asbakje van Scheepwerf l.Padmos uit Bru, Bruinisse.

Veel bierviltjes hadden tot ver in de jaren negentig alleeneen bedrukte voorzijde met daarop het biermerk. Deachterzijde werd soms gebruikt voor promotie voorfestiviteiten, zoals het viltje op de foto uitTerneuzen in 1984.Naast viltjes voor seizoenbieren zoals lentebok en alcohol-vrij bier, waren er ook vaak aparte viltjes met carnaval ensoms complete series, zoals van Oranjeboom, dat met eencartoon een tiental variaties op spreekwoorden en gezegdesuitbracht: even een boompje verplanten…

Bierviltjes

Jenet van Suijlekom aan het roer van haar favoriete spits.

Dat asbakje van mijnvader was het begin

Scheepswerf De Schelde inVlissingen gaf mooie dingen cadeau als ereen schip te water werd gelaten.

links een asbakje van EissensVlissingen/Delfzijl,rechts de veerbootVlissingen-Bresjes.

Z ijn passie lag bij post- zegels. Ging het aanvan- kelijk om zegels uit alle

landen, gezien de enormehoeveelheid moest Evert zich alspoedig beperken en hij koosvoor Nederland, Engeland en deEngelse koloniën. De verzame-ling groeide gestaag. Aanvanke-lijk door ruil met vrienden, maarlater vooral door koop van zoge-naamde ‘pakketten’ bij de plaat-selijke postzegelhandelaar. Datwaren enveloppen volgestoptmet allerhande onuitgezochtekantoorpost. Aangezien de ze-gels nog op de enveloppen zaten,moesten die er eerst nog wordenafgeweekt. In een teiltje warmwater, waarna ze moesten wor-den gedroogd om ze vervolgensnauwgezet te sorteren. Een heleklus, als je bedenkt dat het vaakom vele honderden zegels ging.

‘Het verhaal’Het aantrekkelijke van postze-gels lag voor Evert in ‘het verhaal’achter de afbeelding. Via de post-zegels kwam hij aan de weetwelke vorsten Nederland vroegerbestuurden, welke zeehelden onsland had voortgebracht en welkemooie gebouwen er niet allemaalwaren te zien. Kortom, het verza-melen van postzegels had ietsweg van het doornemen van eenencyclopedie.Evert hield het niet bij postze-gels. In zijn hobbykamer laat hijme de vele speldjes zien waaropallerlei auto-, fiets- en benzine-merken zijn te zien. Ook beschikthij over een boek, waarin de velesigarenbandjes zijn geplakt diehij in de loop der tijd van zijnvader of oom kreeg. Wie kent ze

nog: de sigaren van Schimmel-penninck, Ritmeester, Agio,Willem II en Elisabeth Bas?

ogen uitstekenDe suikerzakjes ontbreken even-min. Met de zakjes, waarop denaam en plaats van het café ofrestaurant stonden vermeld, konje laten zien in welke plaatsen jeallemaal was geweest en kon jeeen vriendje de ogen uitsteken

door hem een suikerzakje telaten zien van een etablissementin Parijs! Jammer dat de verza-melwoede van de toenmaligejeugd verdwenen lijkt. Toen hijnog geschiedenisles gaf, heeftEvert een keer geprobeerd brug-klassers te interesseren voor hetverzamelen van postzegels. Te-vergeefs, zegge en schrijve tweekinderen toonden enige belang-stelling.

5

Evert van Dijk begon al op jonge leeftijd met sparen.

Miniatuurautootjes, treintjes, postzegels, speldjes, sleutelhangers,

suikerzakjes, sigarenbandjes, voetbalplaatjes en munten: je kunt

het zo gek niet bedenken of al deze dingen sleepte hij als een

hamster mee naar huis.

Evert verzamelde alles

V orige weeke zag ik 'em op 'tbusstation in Middelburg.

'n Joengen van 'n jaor of zestiene.'n Gastje mee lang 'aor en opsniekers. Jao, zô'n glad vintje. Endie maokende van alle bussen diean kwaomen riejen, 'n foto vande voorkant. 'n Verzaomelaor vanbustypes.

Noe za je zeggen, wat kan je daonoe mee doen? Mao da vraogendeze mannetjes udder eihen nieaf. 't Gaot om 't verzaomelen.,,Om het verkrijgen van data”,zeggen ze dan tegenwoordig. Enonwillekeurig most 'k an vroegerdienken, as 'k dat vintje daobezig zag.

'k Was 'n jaor of zeven, achte.'t Was tegen de zeumer. In 'n

schoolschriftje mee 'n groenekaft schreve kik allemao num-merborden van auto's op. Naoschooltied vlooge kik in 'n spurtnaor 'uus. Dao lag dat groeneschriftje in 't bovenste schuufjevan de kasse mee 'n potlôôdje algrêêd. Vlug omklêêjen en dannao de Frikkedille, de deur-gaonde straote bie ons in 't durp.En altied vloog 'k nao m'n vasteplekje. Da was dao, wao de trot-toirbanden 'ôôge boven destraote staoken. Dao kon jelekker zitten mee je bêênenomlaoge.

M'n schriftje goeng open en m'npotlôôd lag grêêd om de lettersen ciefers van de passerendeauto's en vrachtwaogens op teschrieven. In ielke bladzij was

een vouwe. De auto's van delienkse kant, die nummerborrenkwaomen lienks op de bladzij testaon en die van rechtskwaomen, an de rechtse kant.

Maoraltiedzettendekikdedatumêêst an weerkanten van dievouwe. En dan mao wachten,wachten en nog 's wachten. Wantdienk mao nie, dat 'r strôômenmee auto's deu de straotekwaomen. Bel nêê. Mao kwam t'rêêne an, dan was 't 'n kleinfêêstje. 't Potlôôd goeng dan êêstnao 't puntje van m'n toenge omdat nat te maoken. Dan noe-mende kik de getallen en de let-ters om die dan in 'n schriftje teschrieven. Soms stak de chaffeurz'n 'and op, want de mêêsteauto's kwaomen bie ons van 't

durp. En êêntje toeterende altied.Die was van Willem de Jonge.Oh jao, nog even over dat pot-lôôd. As 't puntje vèrre versletenwas, dan schèrpende kik dat ande trottoirband. Da was wel'andig. Want 'n mesje of 'n pun-tenslieper? Kan je bedienken, diekreeg 'k nie mee. 'n Mesje was veete gevaorlijk en een punten-slieper die was ter thuus nie. Diewaoren ommerst allêêne maorop schoole. Vandaor dan maoschèrpen langst de stêênen.

Soms zaoten me dao wel mee 'nstik of vuuf, zes joengers. Maodat durende nie lange, wantsommigte die verzonnen maowat nummerborren. ,,Das zuu-ren,” zeiden we dan tegenmekaore. En zô dunnende dat

groepje toch rap uut. 't Wasnatuurlijk ook nie iets om wekenmee bezig te ziin.'t Schriftje, dat kreeg 'k vorig jaornog 's in m'n 'anden. Jao, lankbewaord, mao toen vloog 't tochin de papierbak. 'k Kan noe zeg-gen: 't Is mee de muziek mee,want die mannen 'aolen noe't oud papier op bie ons in 'tdurp.An dat alles most ik vorige wekedienken toen die gast in Middel-burg de bussen liep te spotten.

Mee de muziek mee RinusWillemsen uit Biervliet is een van de streektaal-specialistenin Zeeland. Speciaal voor deze krant klimt hij in de pen.

door: Albert Kort

Verzamelen kan behoorlijk uit de hand lopen. Hoofdagentvan de gemeentepolitie inTerneuzen,W.W.Penne, onthuldein de PZC van 25 april 1969 dat hij maar liefst 40.000sigarenbandjes had en dat terwijl hij zelf nooit van sigarenhad gehouden. In zijn verzameling bevonden zich ondermeer staatslieden, wetenschappers, moderne kapsels enstadsgezichten.Afkomstig uit de hele wereld, want typischeNederlands was het sigarenbandje niet. Ook maakte hijkennis met de keiharde zakelijkheid die soms gepaard gingmet het sigarenbandje. In de serie ‘Nederlandse voetballers’ontbrak bij hem sterspeler Abe Lenstra. Navraag bij defabriek leerde dat Abe - net als enkele andere toppers -maar liefst 500 gulden vroeg om met zijn giechel op eenbandje te staan. Dat vond de fabrikant te gortig. ,,Nu zittener wat witte plekken in mijn album’’, zei Penne. Of hij heelgoed heeft gezocht weten we niet, maar tegenwoordig zijnoude sigarenbandjes metAbe Lenstra - uit een andere serieen van een ander merk - volop te koop op internet.

Het ontbrekendesigarenbandje

ook de vogelplaatjes bij de rizla-vloeitjes werden gespaard.

Wie ‘aan toneel doet’ durft nauwelijks iets aan kleding enaccessoires weg te doen. Die hoed met voile van moeder kanbest nog eens van pas komen in een toneelstuk of een sketch.Die hoge hoed van opa moet zeker ook bewaard blijven en diepandjesjas lijkt helemaal van onschatbare waarde. Nou en diejas gekregen van een goede vriend, die jas die hij droeg in dejaren zestig en die doet denken aan die LP van The Beatles:‘Sergeant Pepper’s LonelyHearts Club Band’ zou een verrassingkunnen zijn op de speelvloer. Wellicht ook komt er nog eenseen stukwaarin die overjarige cocktailjurkjes gebruikt kunnenworden. Bij Theatergroep Zierik in Zierikzee weten ze er allesvan: ‘Verzamelen voor het geval dat… .’

6

Verzamelen voor het geva

De jaren 40. | Foto’s: Peter Kouijzer.

Hoeden en jassen.

Cocktailjurken.

Jurken en schoeisel.

Hoedjes en petten.

7

al dat ...

Een oom van moeders kantmoest in 1947 de belangenvan Nederland verdedigen

in ‘Ons Indië’. Ik werd in dat jaargeboren en kreeg zijn naam. Demogelijkheid bestond immersdat hij niet zou terugkomen.

Oom was een enthousiast rokeren spaarde de plaatjes die bij depakjes sigaretten zaten, zoalsvoetbalplaatjes. Dat soort afbeel-dingen van toentertijd bekendevoetballers werden al in de jarentwintig uitgegeven door ondermeer de Miss Blanche Fabriekenin Rotterdam. Er werd veelreclame gemaakt voor rook-artikelen,niet alleenmetplaatjes,maar ook met een slogan als‘ChiefWhip op ieders lip’.

In en op het waterIn 1933 besloot de sigaretten-fabrikant de plaatjes vanvoetballers uit te breiden meteen nieuwe serie afbeeldingen,getiteld: ‘Nederland in en op hetwater’. Een honderdtal fraaiuitgevoerde plaatjes liet een keuraan Nederlandse schepen zien.Passagiersschepen, vrachtboten,oorlogsbodems vanaf het eindvan de negentiende eeuw tot1930 toonden waarin een kleinland groot kon zijn. Maar ookhaveninstallaties, sluizen en

bruggen kregen een plaats in hetalbum.

DoktersadviesMijn oom kwam weer terug,maar rookte geen Miss Blanchemeer. Hij was overgestapt opNorth State. Toen ik hem alspuber in de jaren zestig nog eensbezocht, gaf hijmij het album ‘Inen op het water’ mee en sprakdaarbij de woorden: ,,Ik ben noueenmaal jouw suikeroom.’’Hij deed er niets meer mee en dedokter had hem ten sterksteaangeraden om te stoppen metroken.

VlootSindsdien is het album in mijnbezit en zo nu en dan kijk ik ernog eens in. Het wordt duidelijkdat Nederland nog een land wasmet een vloot die meetelde.

In het boekje staan twee afbeel-dingen uit Zeeland. De eenbetreft het sluizencomplex bijWemeldinge uit de jaren twintig.Het andere geeft een beeld vandeveerboot Prins Hendrik die vanWemeldinge naar Walsoordenvoer. De sluizen bij Wemeldingezijn er niet meer en de PrinsHendrik werd in de oorlogs-dagen van mei 1940 vernield ennadien gesloopt.

Het plaatjesalbumvan mijn oom

door: Allie Barth

VeerpontWalsoorden-Hansweert.

Voorkant van hetAlbum.Vossenbontje.

Bruidsjurk met bont.

Hoed met voile.

Bij het margarinemerk Blue Band (Bleu Bandnoemde mijn moeder het) kon je vanaf 1954maar liefst 150 ingekleurde sportfotootjes spa-ren, die moesten worden ingeplakt in kleine al-bums met teksten van sportjournalisten als BobSpaak, Jan Cottaar en Jan Blankers, de man vanFanny Blankers-Koen. De tien deeltjes kondenworden bewaard in een verzamelband metharde kaft. Er stonden ook foto’s in vanZeeuwse sporters, zoals de Goese keeper Fransde Munck en de uit Vlissingen afkomstige hard-loper Hans Harting, die in 1952 op de 1500meter deelnam aan de Olympische Spelen inHelsinki. (PdJ)

Een paarseverzamelingIn de moestuin hebben we dit jaar ook een verzameling, namelijk van paarsekoolsoorten. Nieuw dit jaar zijn de paarse boerenkool en de paarse spitskool.Verder telen we nog paarse koolrabi en rodekool, die wel degelijk paars is.Vooral rodekool is een ‘klassieke’ groente. Grootmoeders recept voor dezekoolsoort is vaak gestoofd met een kruidnagel, laurier en appel. En niet tevergeten azijn, dat er voor zorgt dat rodekool zijn naam eer aan doet. Eeniets andere manier om rodekool te bereiden is om de kool te verwerken ineen stamppot.

Recept verse rodekoolstamppotIngrediënten (voor 4 personen)1 kilo kruimige aardappelen, geschild750 gram gesneden rodekool • 200 gram spekjes • 1 ui, gesnipperd50 gram boter • Scheutje melk • Peper en zout

BereidingDe aardappelen en de rodekool worden ieder apart in een pan gekookt, metwat water. Kook de aardappelen gedurende 15-20 minuten en de rode kool10-15 minuten. Het is belangrijk dat de rodekool nog beetgaar is.Bak intussen de spekjes in een droge koekenpan. Zodra er wat vet uit despekjes is gekomen, kan de ui erbij. Bak op een laag vuur de ui lichtbruinen de spekjes tot ze mooi gekleurd zijn.Giet de aardappelen en de rodekool af. Laat de aardappelen even uitdampen.Doe de boter en een scheutje melk erbij en stamp de aardappelen met eenpureestamper. Doe de rodekool, de ui en de spekjes (met het vet) erbij.Roer alles goed door en breng de stamppot op smaak met peper en zout.

Natuurlijk kan er ook appel in deze stamppot. Roer blokjes appel met de rodekool en de spekjes door de aardappelpuree, zodat de blokjes heel blijven.Zo geven ze structuur aan de stamppot.

Een veganistische variant van deze rodekoolstamppot is supersimpel. Vervangde boter door olijfolie, de melk door sojamelk en de spekjes door veganspekjes.

8

10 | Puzzel ‘Verzamelen’ Puzzel meeen win een prijsStuur uw oplossinginclusief uwadresgegevens-vóór 15 november naar:puzzel@zeeuwsweerzien.nlof Postbus 33, 4350 AA Veere.Onder de goede inzendersverloten wij drie boeken overeen Zeeuws thema, terbeschikking gesteld doorZB Bibliotheek van Zeeland.Als unieke hoofdprijs kunt uhet boek “Aoales wier anders”winnen.

Prijswinnaarspuzzel nummer 9

De juiste oplossing van depuzzel is: Familiealbum.Het boek ‘Wat over bleef - drieVOC routes op Walcheren’(ter beschikking gesteld doorZB Bibliotheek van Zeeland)is aan de volgende goedeinzenders gestuurd: M. Boone,Oost-Souburg; Mevr. P.J. deVisser-van Dalen, Wilhelmina-dorp en E. van Vlieberghe,Hengstdijk.

De hoofdprijs, een collectieoude kinderboeken ter beschik-king gesteld door mevrouwKole, is gewonnen door defamilie Lampert in Gapinge.Wij nemen contact met u opvoor de overhandiging.

1 verzamelobject (Kuifje, Suske en Wiske)2 ander woord voor

'verzameling'3 verzamelaar van postzegels4 wie wind zaait, zal storm ...5 verzamelobject

(zoethoudertjes)6 verzamelobject (poen)7 verzamelobject (sport)8 gebouw waarin waardevolle

objecten bijeengebracht zijn

9 ander woord voor 'hobby'10 verzamelobject (frankeren)11 register van objecten van een verzameling12 februari13 sparen14 verzamelobject (MG, Triumph)15 handelaar in oude voorwerpen16 plek voor wie zoekende is17 verzamelobject (Agio, Willem II)

Vul woorden in die voldoen aan de gegeven omschrijvingen, somsvoorzien van een hint. Gelijke cijfers zijn gelijke letters. Bij juisteoplossing vormen de letters in de grijze vakjes, van boven naarbeneden gelezen, de in te sturen oplossing van deze puzzel.

door: Marjo Griep

Schrijver en uitgever bij de prijswinnares

De prijs uitgereikt krijgen door de auteur zelf. Het overkwam mevrouwDe Witte-van Sluijs uit Baarland. Zo won de hoofdprijs van puzzel nr 8van herinneringskrant Zeeuws Weerzien en ontving het boek 'De wonder-dokter’. Een uniek tijdsdocument over de Zeeuwse plattelandsarts albertWillem van renterghem.

Het was niet de eerste ontmoeting van mevrouw De Witte - afkomstig’van de Borsselsedijk’ dichtbij Nieuwdorp - met rinus. Ze heeft in Nieuw-dorp met hem op de lagere school gezeten. ,,ken jij juffrouw Meide nog?of meester koop?’’Geen wonder dat diverse boeken van de Zeeuwse schrijver al in haar

boekenkast prijken.‘De wonderdokter’ iseen welkome aanvulling.Het boek is terbeschikking gestelddoor de amsterdamseuitgeverij Cossee. EvaCossee, die een huisjeheeft in het gehuchtBlazekop bij ovezande,was aanwezig ommevrouw De Wittete feliciteren.

op de foto uit het Blue Band-boek: HansHarting (links) in duel metWim Slijkhuis.

Zeeuwse sportersbij Blue Band

9

Adrie Buijze voor de zeventig jaar oude Amerikaanse Cormick-DeeringWD 9 tractor. Foto PeterVerdurmen

Sparen en verzamelen, wiedeed het niet als kind? Knik-

kers, postzegels, sigarenbandjes,speldjes, suikerzakjes of lucifer-doosjes. Of wat meer recent voet-balplaatjes, flippo’s en Pokémon-kaarten. Al die verzamelingenbewaarde je zorgvuldig in dat bij-zondere doosje, blikje, album ofzakje. Eindeloos werd er onder-ling geruild en gezocht naar netdie éne, die je nog niet had.

Maar niet alleen kinderen spaar-den en verzamelden. Ook moederspaarde. Zij spaarde heel anderezaken. En nee, zij spaarde nietvoor haar plezier, maar voor haarwas sparen pure noodzaak. Tel-kens wanneer moeder namelijkiets gebreid, genaaid of versteldhad, bewaarde ze de restjes.Kleine bolletjes garen en snip-pertjes stof verdwenen in een rie-ten mandje, losse knopen in eenblik. Net zo lang totdat zij genoegverzameld had om van ál die

kleine beetjes weer wat nieuws tekunnen maken. Met de restjeswol breide ze een sjaal, eendekentje of poppenkleertjes, ensnippertjes stof werden een lap-pendekentje, gymtas of knikker-zak.

PatroonHet patroon voor dit schattigebuideltasje (met het breimotiefjevan een Arnemuidse visserstruierin verwerkt) is heel leuk om tebreien van zo’n restje wol. Hetpatroon is te vinden op onzewebsite www.zeeuwsweerzien.nlU kunt er natuurlijk ook eenkleine verzameling in bewaren!Het patroon is voor de gevor-derde breister.Heeft u geen restjes? www.blij-dat-ik-brei.nl heeft een enormecollectie geschikte garens!

Breipatroon:www.zeeuwsweerzien.nl

Een nuttige verzameling ... - ramon

De pensioengerechtigde leeftijd is hij inmiddelsruimschoots gepasseerd (,,Ik ben 5 minuten

voor de ondertekening van de capitulatie inWageningen geboren en ben dus nog nét eenoorlogskind’’) maar hij werkt nog steeds. Samenmet twee van zijn zoons runt Adrie Buijze een flinkloon- annex akkerbouwbedrijf.

liefde voor oude techniekAls peuter, eind jaren veertig, zag hij voor het eersteen dorsmachine in werking. Het maakte een

verpletterende indruk op het ventje. Daar is deliefde voor oude techniek geboren. Hij doorliep delagere en middelbare landbouwschool in Schoon-dijke en ging daarna werken.Je hebt hobbyisten die retro tractoren enwerktuigen tot in de puntjes restaureren, net of zezo uit de fabriek komen. Daar ligt niet de interessevan Adrie Buijze, zijn collectie van een tiental oudeexemplaren vertelt een ander verhaal. De machineshebben ontelbare draaiuren gemaakt, en dat zie je,maar ze doen het nog steeds. Adrie start terdemonstratie een zeventig (!) jaar oudeAmerikaanse Cormick-Deering WD 9 tractor.Twee startpogingen zijn genoeg. Uit de uitlaatkomt een flinke wolk blauwe rook. De motor draaital snel stationair en Adrie is zichtbaar in zijnelement.

ComputerstoringVan een motorstoring of ander technisch probleemschrikt de Groedenaar niet. Kwestie van ervaring,zegt Adrie.In vergelijking met nu zijn de toegepastetechnieken eenvoudig. ,,Voor een computerstoringhoef je niet bang te zijn’’, lacht hij.Zijn dochter Ina en haar man Pieter hebben eenpaardenboerderij bij Oostburg. Op oogstdagen, inhartje zomer, verzorgde Adrie demonstraties meteen oude dorsmachine. Lawaaierig, stoffig, maar ozo mooi die oude techniek, vond iedereen.

Buideltasjevan restjes

Zijn verzameling past niet

in een album. adrie Buijze

uit Groede heeft ruimte

nodig voor zijn collectie

oude tractoren en landbouw-

werktuigen. ,,Dat is het

voordeel als je op een boerderij

woont, daar heb je alle ruimte

voor zo’n hobby’’, zegt hij.

Lawaaierig, stoffig,maar o zo mooi

door: Peter Verdurmen

Jeetje, Mina,wat een mooie

verzamelingtheekopjes

heb jij...

Ja eeh,'k bin d'r groôs

op..!

Maar, nu theein een plasticbekertje?

Ja, uit ’nverzamelingdrink je niet,

eeh?!

10

`Dit overzicht wordt samengesteld door de redactievan Zeeuwse ankers • info@zeeuwseankers.nl

4 Brusea | oudestraat 23, Bruinisse'Schelpen van schelpdieren die voorkomen in de Grevelingenen Oosterschelde' • www.brusea.nl

4 Fruitteeltmuseum | annie M.G. Schmidtsingel 1, kapelle'Van der Have, zijn boomkwekerij en wat het bedrijf heeft betekendvoor Kapelle!' • www.fruitteeltmuseum.nl

4 Het Polderhuis Musea & meer | Zuidstraat 154-156, Westkapellet/m 10 oktober 2021: ‘Illustratieve aquarellen van Adri Karman’• www.polderhuiswestkapelle.nl

4 Historisch Museum De Bevelanden | Singelstraat 13, Goest/m 27 november 2021: ‘Europa is hier’ - Zo zagen zij Zeeuws Meisjet/m 29 januari 2022: ‘Nieuwe Oude lappen’ - Merklappen uit deachttiende en eerste helft negentiende eeuw • www.hmdb.nl

4Industrieel Museum Zeeland | Westkade 114, Sas van Gent‘De ontwikkeling van de arbeidstijdmeting’ - Prikklokken‘Gereedschap anders gezien’ - Werken van Ton Koops• www.industrieelmuseumzeeland.nl

4Marie Tak van Poortvliet Museum |ooststraat 10a, Domburgt/m 24 april 2022: 'Uit de Doeken. De Onthulling' - Een kennismakingmet het ICEAC • www.marietakmuseum.nl

4Museum arnemuiden | langstraat 35, arnemuiden'Walcherse pronk' - Particuliere verzameling Zeeuwsestreekdrachtsieraden • www.bezoekmuseumarnemuiden.nl

4Museum de Burghse Schoole | kerkstraat 3, Burgh-Haamstede‘Langs Burgen en Kastelen’ - Kastelen en Burgen op Schouwen-Duiveland • www.www.burghseschoole.nl

4Museum De Meestoof | Bierensstraat 6, Sint-annalandDiverse tijdelijke exposities: ‘speelgoed en poppenhuizen’ |‘keramisten Chris Lanooy, Leen Quist en Hans Westerweel’ |‘glaskunstenaar Ton Bruyns’ • www.demeestoof.nl

4Museum Het Bolwerk | Markt 28, IJzendijke‘Bastions zonder grenzen’ | ‘Simon Stevin’ | ‘Alexander Farnese’• www.museumhetbolwerk.nl

4Museum Het Warenhuis | Markt 2, axelt/m 30 oktober 2021: 'Kijkkasten - Peter Gabriëlse' • www.hetwarenhuis.nl

4Museum Hulst | Steenstraat 28, Hulst‘Spoorloos' - 150 jaar Trein en Tram Mechelen-Terneuzen• www.museumhulst.nl

4Museum Schooltijd | Nieuwstraat 2-4, Terneuzent/m november 2021: ‘Een groot Avontuur in Miniatuur’ - Beleef de wereldvan fantasie, poppenhuizen en miniaturen • www.schoolmuseumterneuzen.nl

4Museum Veere | kaai 25-27, Veeret/m 8 november 2021: ‘Lucie van Dam van Isselt - een markante Veerse Joffer’9 oktober 2021 t/m 6 november 2022: 'Een fenomeen in Veere, H.W. van Loon(1882-1944)' • www.museumveere.nl

4Museumboerderij Goemanszorg | Molenweg 3, Dreischor‘Veranderd eiland voor en na de Ramp’'Expositie werkstukken leerlingen Pieter Zeeman' • www.goemanszorg.nl

4Stadhuismuseum Zierikzee | Meelstraat 6, Zierikzeet/m 31 oktober 2021: ‘naar buiten met Breetvelt’t/m 14 november 2021: ‘Portretten door Zeeuwse meesters uit deGouden Eeuw’ • www.stadhuismuseum.nl

4Terra Maris, Museum voor natuur en landschapDuinvlietweg 6, oostkapellet/m maart 2022: ‘Vikingen op Walcheren?’- Vondsten, verhalen, feitenen fabels • www.terramaris.nl

4Watersnoodmuseum |Weg van de Buitenlandse Pers 5, ouwerkerkt/m 30 oktober 2021: 'Ik worstel en kom boven' - groepstentoonstellingvan Astrid Nimwegen, Jorien Brugmans, het duo Anna de Bruyckereen Christian Blaha, Paul Nieboer en Broeder Dieleman• www.watersnoodmuseum.nl

4Zeeuws maritiem muZEEum | Nieuwendijk 11, Vlissingen‘Wind in de zeilen’ - Zeeschilders uit de Gouden Eeuw, aanwinsten uitde Inder Rieden-collectie | 'Walcheren: het verdronken eiland'- De inundatie in foto's en verhalen • www.muzeeum.nl

4Zeeuws Museum |abdij, Middelburgt/m 7 november 2021: ‘Mesheften – Frans Dingemanse’• www.zeeuwsmuseum.nl

Check voor uw bezoek de openingstijden van het betreffende museum

Een bezoekje waard!Tijdelijke expositiesin de Zeeuwse musea

Wat weet u er nog van?Wilt u reageren op een artikel uit deze krant?Stuur uw reactie naarredactie@zeeuwsweerzien.nl.Wilt u niet dat uw naam in de krant wordtgeplaatst, zet dit er dan duidelijk bij. Eengreep uit de reacties op het vorige nummer:

• Garibaldi (1)

Naar aanleiding van het verhaaltje over mijnovergrootmoeder werd de vraag gesteld: ‘Watwordt bedoeld met garibaldi?’ Dat was eenharde bolvormige pepermunt, die zijn naamontleende aan een zogenaamde garibaldihoed- een stijve herenhoed met ronde bol -genoemd naar de Italiaanse vrijheidsheldGiuseppe Garibaldi (1807-1882). In Zeelandnoemdemendiepepermunt een ‘garreballetje’.Ik denk dat het snoepje voornamelijk zondagsin de kerk werd genuttigd.Kees Stevense, Middelburg

• Garibaldi (2)In de digitale Nieuwsbrief werd de vraaggesteld ‘Wie weet wat een Garibaldi‘ is. Dateen dun koekje met rozijntjes en jam erin.Vergelijkbaar met de huidige Sultana. Hetbestaat al 150 jaar en is zover ik weetafkomstig uit Engeland.AdMachielsen, Breda.

• TrolleybussenOver het artikeltje over de trolleybussen vande Stoomtram Walcheren (Zeeuws Weerzienjuni 2021) wil ik het volgende opmerken: erstaat dat er met deze bussen werd gereden inde jaren ’50-’60. Volgens mij werd in de jaren'60 niet meer met deze bussen gereden.Ze werden in ieder geval kort na de oorlogingezet. Het onderhoud gebeurde in deremise te Koudekerke waar ik woonde.

Ik vond het altijd spannend wanneer erremproeven werden gedaan.De kleur was zeker niet legergroen. Hetdonkere gedeelte was gewoon donkergroen(glanslak) en het onderste gedeelte was vrijlichtgroen (eveneens glanslak). Legergroen isook vrij donker, maar dof.J. Spaeter, Oostkapelle

• Leuk krantjeWat een leuk krantje vond ik bij de bakker inKoudekerke. Wij zijn een Vlaamse familie meteen vakantiehuisje in Biggekerke, waar wegeen post kunnen ontvangen. Met interesselezen we over het verleden van Zeeland en wevinden Zeeuws Weerzien een voorbeeld vaneen verbindende krant. Niet alleen de ouderegeneratie geniet vast van de herkenning… dejongeren kunnen er veel uit leren.Lydi Adriaensen,Westmalle (B.)

• Opa KipNaar aanleiding van het artikel waarin de reisvan Opa Kip naar Amsterdam wordt beschre-ven vond ik in de PZC nog een anecdote. Bijnawas het reisje niet doorgegaan, want zijn67-jarige dochter voelde zich niet erg lekker.,,Och, die jonge mensen hebben altijd wat”,was de laconieke reactie van de vitaleeeuweling. Toen in Amsterdam thee werdgeserveerd zei hij dat hij weinig dronk.,,Ik heb in mijn leven meer water dan wijngedronken’’, vertaalde burgemeesterVermeulen opa's woorden die in Zeeuwsdialect werden uitgesproken.Kees Stevense, Middelburg

• SoldatenliedMijn oma, die in Goes woonde, was in dekeuken vaak aan het zingen. Onderstaandsoldatenlied heb ik nog onthouden.

Wie wil onder de soldatenDie moet hebben een geweer;die moet hebben een geweer.Dat moet hij met buskruit laden,En met kogels keer op keer.

Jan wordt later ook soldaat;Zorgt dat hij rechtop dan staat.Stapt dan stevig, stapt dan stevig,in de maat.Hop, hop, hop, kameraad.Hop ........... hop.

Ik vermoed dat dit al een oud lied is.Wie weet er meer van?Hans van der Stel, Bunde

septembertot

december2021

11

Kinderen die om suikerzakjesbedelden, een minister, in

1958 op werkbezoek inWolphaartsdijk, die netjes zo’nzakje gladstreek en in haar tasjestopte en een Middelburgsdamesmodezaak die een gratissuikerzakje bij een paar nylon-kousen gaf. Zeeland beleefde aanhet eind van de jaren vijftig hethoogtepunt van glycophilie. Datwil zeggen: het sparen van sui-kerzakjes.

De koffie is fijn…Ook in Zeeland was het in deloop van de jaren vijftig gebruikdat in stationsrestauraties, opveerschepen, koffiehuizen en in

bedrijfskantines geen suikerpotop tafel stond. Suiker kreeg menin een papieren zakje, vaakbedrukt met een tekst en eenafbeelding. De uitbater kon zichuitleven in slagzinnen zoals ‘Dekoffie is fijn …. Bij tante Lijn’(strandtent de Zilvermeeuw inVrouwenpolder), ‘Zij die hetweten gaan bij Jaap drinken eneten’ (Café De Vriendschap,Middelburg) of ‘Hotel CaféRestaurant “De Schuur”,Gezellig, goed en niet duur’(Varkensmarkt, Middelburg).

Zeeuwse suikerzakDe meeste zakjes werden ge-maakt door de Rotterdamse sui-kerfabriek Van Oordt. Een bedrijfdat zijn wortels heeft in Zeeland.

De grondlegger Hendrik vanOordt (1710-1805) is afstamme-ling van gegoede Middelburgsekooplieden. Zijn bedrijf bewerktrietsuiker die geïmporteerdwordt door de VOC.

Andere suikerfabrikanten blevenniet achter en vele tienduizen-den verschillende zakjes werdengemaakt. Het verzamelen van

suikerzakjes werd een rage. In dejaren vijftig en zestig waren er inNederland vele duizenden verza-melaars. Er werden ruilbeurzengeorganiseerd en er ontstondeen levendige ruilhandel. Anno2021 bestaat er nog een ‘Club vanSuikerzakjesverzamelaars in Ne-derland’ met leden die verzame-lingen hebben met 50.000 tot200.000 suikerzakjes. Juist indeze coronatijd is er een her-nieuwde interesse in het verza-melen van de suikerzak. Hunwebsite werd vorig jaar vaker be-keken dan ooit. Soms komt eenverzameling in een archief te-recht. Het Zeeuws Archief kreegenkele jaren geleden een verza-meling Zeeuwse suikerzakkendie netjes werden beschreven engedigitaliseerd.

Sweet memoriesBij het zien van zo’n zakje voel jeweer het korrelige papierenomhulsel en weet je nog hoe jehet afscheurde. Soms met jetanden als je handen tekortkwam. En met een beetje gevoelvoor romantiek zit je weer achterdekoffieopdebootvanVlissingen

naar Breskens of van Hansweertnaar Perkpolder. Of, nog langergeleden, stap je op de ‘KoninginEmma’ die tussen Zierikzee enKatseveer voer.

Zo is ieder suikerzakje een zoeteherinnering aan de salon van eenPSD-boot, dat ene café waar je ie-dere dag de krant las, het iets techique restaurant waar je koffiebestelde omdat je nodig naar dewc moest of die strandtent vanvele zomers geleden.

Zijn vader, Frans Naerebout,schilderde al die plaatjes met eenongekende precisie waardoor ze als

waardevolle mini-schilderijtjes werdengeplakt in de legendarische albums opkwarto-formaat, gebonden met eenplastic spiraal.Terwijl hij vanuit zijn huis aan deBoulevard Bankert uitkijkt over devoorbijglijdende zeeschepen, bladertHein er voorzichtig in. Zijn vader, voor 95procent zeker in een rechte lijnafstammeling van mensenredder FransNaerebout van wie een standbeeld op deboulevard staat, werd opgeleid alstechnisch maritiem tekenaar. Maarkunstschilderen was zijn passie. Hijvolgde de Rotterdamse Academie.

Unieke combinatieDoor de unieke combinatie vantechnische kennis en artistiekevaardigheid kreeg hij rond 1950 deopdracht voor het tekenen vanscheepsplaatjes voor vier verzamelalbumsvan Hooimeijer Beschuit. Daar schreef hijook de teksten voor. Toen er een andereauteur werd aangesteld en Naerebout zelfseen tweede tekenaar naast zich moestdulden, stapte hij op. Om meteen teworden ingelijfd door tabaksfabrikantJohn Wood, die vond dat scheepsplaatjesnaadloos aansloten bij het merk CaptainGrant.

,,Nederland zat in de opbouwfase enscheepvaart was booming in die jaren’’,weet zoon Hein. ,,De interesse voor demaritieme wereld was enorm.’’

Van Captain Grant kwamen vier albumsuit in soms wel acht drukken: Van zee totzee (1957), Op de lange deining (1958),Havens achter de kim (1960) en Van stoomtot atoom (1961). In totaal 630 plaatjes,gemaakt op basis van foto’s uit zijn eigenomvangrijke archief of afbeeldingen dierederijen leverden. Geschilderd metdekkende waterverf (gouache) op A4-formaat. Met de boeiende tekst van GerardBovens erbij waren het albums die menigjongen inspireerde om naar zee te gaan.

À volontéNa 1962 veranderde de belangstelling vande jeugd van zee- naar luchtvaart en datwas het einde van de scheepsplaatjes. Deinkomsten liepen hard terug. FransNaerebout solliciteerde met succes naareen baan als tekenleraar op de Rijks HBSin Vlissingen. ,,Toen was het weer àvolonté bij ons thuis’’, zegt Hein, die laterin de voetsporen van zijn vader trad. Nietals tekenaar van plaatjes voor eenverzamelalbum, wel als kunstschilder enleraar, op het Delta College. Vader storttezich later onder andere op het tekenen enschilderen van zeeschepen met zeilenerop: dé toekomst volgens hem. Zelfs deveerboot Vlissingen-Breskens tooide hijmet hoge masten en strakke zeilen.

Suikerzoete verzameling

Trots en met enige eerbied pakt Vlissinger Hein Naerebout

(70) het boekwerk van de tafel. Een album van Captain

Grant, het shag- en sigarettenmerk, dat in de jaren vijftig

bij de tabaksproducten plaatjes van schepen voegde, die

gretig werd gespaard.

door: Peter de Jonge

door: Peter Blom

Frans Naereboutmaakte Captain Granttot een succes

WILT U OOKADVERTEREN

IN DEZE KRANT?

Informeer naar de mogelijkhedenE-mail: verkoop@meulenberg.nl

Rotterdamsekaai 61 l 4331 GN Middelburg l Tel.: 0118 63 51 26 l www.meulenberg.nl

Ontdek het erfgoedvan Zeelandvia zeeuwseankers.nl enbeleef het op de ankerplaatsen,plekken van cultuur-historischebetekenis.

Zeeuwse Ankers vertelt de verhalen bijlandschappen, plekken, monumenten,voorwerpen en mensen uit het verleden.Zeeuwse Ankers nodigt uit tot ontmoetenen beleven. Zeeuwse Ankers verbindthet verleden, heden en de toekomst vanZeeland.

Kijk op zeeuwseankers.nlen lees de verhalen!Meer informatie?Stuur een e-mail naarinfo@zeeuwseankers.nl

Zeeuwse Ankers is een samenwerki�sverband van Het ZeeuwseLandschap, Provincie Zeeland, Erfgoed Zeeland, Stichti�Landschapsbeheer Zeeland, ZB | Planbureau en Bibliotheek vanZeeland, VVV Zeeland, Zeeuws Archief en Zeeuws Museum.

Het Zeeuws Archief geeft het verleden toekomst

Onderzoek het zelf op

www.zeeuwsarchief.nl

Hofplein 16, Middelburg

info@zeeuwsarchief.nl

FeestVAN HERKENNINGMuseumverhalen voor ouderen

FEen uurtje 'praten over vroeger' aan dehand van herkenbare voorwerpen, samenherinneringen delen en plezier hebben,wat een positieve energie geeft dat!Voor €45,- geeft U een bijeenkomst cadeauwaar de hele groep van kan genieten.Belangstelling? Neem contact opmetSylvia van DamMerrett,secretariaat@feestvanherkenning.info

>> Lees meer over onze activiteiten opwww.feestvanherkenning.info <<

WEBDESIGN +GRAFISC H ONTWE RP

L A D O L C E V I TAT: 0 1 1 8 - 5 6 7 0 6 8L A M I A D O L C E V I TA . N L

Woningontruimingmet zorg!

Wist u dat Mondial Vogel Verhuizingenook zorgvuldige woningontruimingenverzorgt voor ouderen, mindervaliden en hulp- behoevenden na hun verhuizing en voor nabestaanden na een overlijden?

● Leegruimen van woning of verzorgingskamer● Alle werkzaamheden conform opleveringseisen● Verwijderen vloerbedekking● Tijdelijke opslag inventarisgoederen en/of persoonlijke spullen● Afvoeren inventarisgoederen op milieuverantwoorde wijze● Eindschoonmaak

0118-612669info@vogel-verhuizingen.nl

Woningontruimingmet zorg!

Wist u dat Mondial Vogel Verhuizingen

verzorgt voor ouderen, mindervaliden en hulp-

Dat doen

ze ook!

Loop eens binnen bij ZB!• Bibliotheek, ontmoetingsplek, Bibliotheek, ontmoetingsplek,

studieruimtestudieruimte• Activiteiten, evenementen en Activiteiten, evenementen en

expositiesexposities• Workshops en cursussen Workshops en cursussen

Kijk op www.dezb.nl

uitgeverij l ontwerp l vormgevinglayout l opmaak

drukwerk l printservicebelettering l textieldrukwerk

Drukkerij Meulenberg B.V.l Rotterdamsekaai 61l 4331 GN Middelburg l Tel.: 0118 63 51 26l drukkerij@meulenberg.nl l www.meulenberg.nl