Duurzame grondstoffen voor de biologische · 2012. 3. 1. · Wlk d ij kd ff ? 3. Compost en...

1

Duurzame grondstoffen voor de biologische kringloop

Ann Braekevelt (OVAM)

Elke Vandaele (Vlaco vzw)( )

Inhoud

1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal?

2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw

3. Compost en digestaat: duurzame grondstoffen voor de biologisch kringloop

2

Materialendecreet/Vlarema vervangen 30 jaar oude

1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (1)

Afvalstoffendecreet/Vlarea tegen begin 2012Doel?

Omzetten van de Kaderrichtlijn Afval, implementatie van nieuwe wetgeving, bijv REACHVervanging stimuleren van primaire door secundaire materialenAfvalstoffen zoveel mogelijk opnieuw inzetten als grondstoffen met het oog op het sluiten van materiaalkringlopen

3

oog op het sluiten van materiaalkringlopen. Duurzaam beheer van o.m. biologische materialen

Sluiten van biologische kringloop

Bijproducten: wat zegt Europa?... kan alleen als een bijproduct en niet als een afvalstof worden

kt l dt ld d l d d


jpaangemerkt, als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:

verder gebruik is zekergeschikt voor rechtstreeks gebruik zonder speciale behandelinggeproduceerd als integraal onderdeel van een productieprocesverder gebruik is rechtmatig, m.a.w. voldoet aan alle voorschriften en normen en geen nadelige effecten op milieu en gezondheid

Europese criteria voor bijproducten…? Nog niet.

4

Wat met secundaire grondstoffen?Normenkader blijft behouden in VlaremaBijproducten, einde afval en secundaire grondstoffen = grondstoffenGebruikscertificaat wordt grondstofverklaringGebruikscertificaat blijft geldig

3

Regeling einde afval in Vlarema (hfdst 2)Europese EoW criteria:


Europese EoW criteria:Gebruikelijk toegepast voor specifieke doelen;Er is een markt voor of vraag naar de stof of het voorwerp;Voldoet aan de technische voorschriften en voor producten aan geldende wetgeving en normen;Over het geheel genomen geen ongunstige effecten op het milieu of de menselijke gezondheid.KwaliteitscontrolesysteemI Vl d R i t ti li ht t ld E W it i

5

In Vlaanderen: Registratieplicht + aantonen voldaan EoW criteriaIn opmaak voor compost en digestaat

Indien geen Europese criteria voorhanden, dan: Stroom per stroom benadering mogelijk door lidstatenCriteria en voorschriften worden genotificeerd aan EU (afstemming?)Terugvallen op afvaldefinitie en afwegingskader decreet

Omslagpunt van een afvalstof naar een grondstof


gp gAan de uitgang van het proces (niet aan begin van proces bij eindgebruiker)Herkomst, de verwerkingswijze en samenstelling gekendBeoordelen of materiaal aan alle voorwaarden voldoet om niet (langer) als afval beschouwd te wordenAan gebruiksvoorwaarden onderworpen

6

Aan gebruiksvoorwaarden onderworpenGebruiksvoorwaarden niet voldaan →terug afvalstof

4

Conform hoofdstuk 2 en bijlage Vlarema: grondstoffen, naar oorsprong en aard, te gebruiken in toepassingsgebieden:

M t t f / b d b t d idd l


Meststof / bodemverbeterend middelGrondstofverklaring verplicht ja/nee

Voorbeeld met grondstofverklaring: behandeld zuiveringsslib als bodemverbeterend middel Voorbeeld zonder grondstofverklaring: filterkoek voedingsnijverheid als bodemverbeterend middel

Grondstofverklaring is altijd verplicht voor beoogde grondstoffen die niet in bijlage staan, maar worden gebruikt in één van de toepassingsgebiedenAdministratieve gegevens identificatie materiaal productieproces en

7

Administratieve gegevens, identificatie materiaal, productieproces en kopie milieuvergunning, monsternemings- en analyseverslag, gebruiksmogelijkheden, kwaliteitsborgingssysteem (indien van toepassing)Nietig verklaren op basis van:

Uitslagen analyse (niet voldoen aan voorwaarden) Wijzigingen in situatie productie, rechtspraak, of context waardoor toepassing als grondstof in tegenspraak is met materialenbeleid

Kwaliteitsborgingssysteem


(bijkomende) eisen naar aanvaarding afvalstoffen, monitoring productieproces, register, opleiding personeel, etc. ofwel Europees opgelegd en onafhankelijk geverifieerdof door OVAM opgelegd in kader van grondstofverklaring

Beroepsprocedure mogelijk

8

5

• Gft‐compost, groencompost en eindmateriaal van de biologische behandeling van organisch‐biologische afvalstoffen

2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (1)

Keuringsattest door Vlaco vzwVolgens Algemeen Reglement van CertificeringOnder toezicht Certificeringscommissie Meststoffen –Bodemverbeterende Middelen

• Vlaco vzwOpgericht in 1992, vzw, onafhankelijke organisatieBeleidsuitvoering, afzet van compost gekoppeld aan kwaliteitsopvolging

9

kwaliteitsopvolgingLedenorganisatieo Meer dan 80 ledeno Leden met activiteiten gerelateerd aan organisch‐biologisch afvalbeheer

• Preventie / inzameling / biologische verwerking• Vertegenwoordigers van de Vlaamse Overheid (OVAM), gemeentes en IGSV,

professionele verwerking


Verwerking van OBA‐afval onder kwaliteitscontrole van Vlaco vzwVlaco vzw

10

Legende en meer info: www.vlaco.be

6

11

• Wettelijke verankering in VLAREA

• Grondstof: meststof of bodemverbeterend middel


• Grondstof: meststof of bodemverbeterend middel

• Keuringsattest aan het eindproduct: systeem van onafhankelijke certificering

• 4 pijlers (integrale kwaliteitscontrole):Input

Procesvoering

12

Procesvoering

Output

Beredeneerde toepassing

7

• Autocontrole door de producentenToepassing intern kwaliteitssysteemA t ti t l i t t

• Kwaliteitshandboek (IKB)• Regelmatige evaluatie

• Meerwaarde (landbouwkundig of procesmatig)


Acceptatieprotocol inputstromenProcesvoeringKwaliteitsopvolging eindproduct(en) Beredeneerd gebruik

• Onafhankelijke controle door Vlaco Audit en administratieve controleStaalname en analyse

procesmatig)• Inputvoorwaarden• Geen intentionele verdunning• Registratie en traceerbaarheid• Risico‐analyse via eigen staalname‐ en analyseprotocol (erkende labo’s)• Screening leveranciers

• Optimalisatie van het proces• Minimale procesduur, tracering• Kritische procesfactoren

13

Globale beoordeling keuringsattest

• Vlaco‐keuring: conform ECN‐QAS

p• Monitoring en bijsturing

• Erkende labo’s (CMA)• Reactie bij afwijkingen

• Verklarende nota• Wettelijke bepalingen• Samenstelling + gebruik

• Parameters Vlarea:Z are metalen


Zware metalen

Organische verontreining

• Landbouwkundige parametersOS

DS / vocht

pH

14

pH

Nutriënten

C/N

8

3.1 Eindproducten van biologische behandeling OBA

3. Compost en digestaat: duurzame grondstoffen voor de biologisch kringloop (1)

Gft‐compost

Groencompost

Digestaat

Dunne fractie digestaat

Dikke fractie digestaat

Effluent na biologische zuivering van dunne fractie digestaat

15

Effluent na biologische zuivering van dunne fractie digestaat

Concentraat na zuivering dunne fractie digestaat

Thermisch gedroogd digestaat

Biothermisch gedroogde OBA‐mest


16

9

• 3.2. Afzet compost en digestaat

P d i 2010


• Productie 2010:Groencompost: 220 000 ton

Gft‐compost: 107 000 ton

Ruw digestaat: 500 000 ton

Gedroogd digestaat: 20 à 25 000 ton

17

12%7% 2%0%Afzetmarkten compost


30%35%

18

14%

Potgrondfabricanten Grondopmengers Andere grootafnemersGROENVOORZIENING LAND EN TUINBOUW ANDEREEXPORT

10

Afzetmarkten andere eindproducten


18% 0%

0%49%

eindproducten

19

27%

4%2%

Andere producenten (biologie, opstart…) Grootafnemers

Groenvoorziening Land‐ en tuinbouw

Andere Biothermisch drogen

Export buiten Vlaanderen

• 3.2. Afzet compost en digestaat

Vl d d f


• Vlaco vzw ondersteunt de afzet van compost en digestaat via:

Kwaliteitscontrole

Onderzoek: om productkennis op te bouwen

Promotie

20

11

• Becijferen van voordelen compost en digestaatCompost leverancier van stabiele organische stof


Compost leverancier van stabiele organische stofComposteren en vergisten levert besparing CO2‐uitstoot op t.o.v. verbranding (incl. voordelen vastlegging door compost):o Compostsector bespaart jaarlijks 500 000 ton CO2

= uitstoot van 240 000 wagenso Berekening digestaat tegen eind 2012

d h bb h k d

21

o Compost en digestaat hebben hoge intrinsieke waarde tov kostprijs

• Zoeken naar evenwicht met energetische valorisatieVoorvergistingInzetten van biomassa voor verbranding

Substraat voor tomaat


Fruitteelt

Bodemverbetering (biologische) groenteteelt

22

Bodemdegradatie

Akkerbouwrotatie

12


23

Groenvoorziening

3.3. Productkennis opbouwen Hoeveel nutriënten kunnen compost en digestaat


Hoeveel nutriënten kunnen compost en digestaat leveren?

Gft‐compost GroencompostDigestaat

met mest

Digestaat zonder mest

Thermisch gedroogd digestaat

Ntot vers gew% 1 0 7 0 45 0 44 2 4

24

Ntot, vers gew% 1 0,7 0,45 0,44 2,4

Totaal P2O5 gew% 0,66 0,3 0,42 0,37 3,36

Totaal K2O gew% 0,95 0,6 0,38 0,31 2,6

Totaal CaO gew% 2,52 1,54 0,37 0,30 3,08

Totaal MgO gew% 0,46 0,3 0,13 0,08 1,17

13

3.3. Productkennis opbouwen


Hoeveel nutriënten kunnen compost en digestaat leveren?

• Werkingscoëfficiënt compost

goede onderbouwing uit onderzoek (labo en veldproeven)5‐15 % N

50 % P

25

50 % P

80 % K

• WC digestaat (vnl literatuur)60 – 90% N (MAP: 60% ‐ incubatieproeven: 90%)

P en K: weinig info beschikbaar

‐> verder onderzoek ikv Graskracht‐project

•3.3. Productkennis opbouwen


•Meststof of bodemverbeterend middel?‘Oriënterend onderzoek naar de invullingen van de begrippen mineralenrijk – mineralenarm, humusrijk’ van de OVAM (2002)

26

• Via C‐mineralisatie bepalen van indices

14

• 3.3. Productkennis opbouwen


• Meststof of bodemverbeterend middel?

• Beoordeling op basis van 2 indices:Index 1 houdt enkel rekening met de verhouding van de absolute hoeveelheid effectieve organische stof (berekend op droge stofinhoud) tot de totale stikstofinhoud

27

Index 2 houdt dan ook rekening met de fosforinhoud van het materiaal, en met het feit dat P veel meer beperkend is dan N bij toepassing van organisch materiaal.

Bodemverbeterend middel als Index 2 > 3,5

3.3. Productkennis opbouwen f f b d b d dd l?


Type product Index 1 Index 2

Gft-compost 10,50 3,77

Groencompost 14,97 6,18

Digestaat zonder mest 7,94 2,47

Bodemverbeterend middel

Meststof of bodemverbeterend middel?

28

Digestaat met mest 9,7 2,23

Biothermisch gedroogde OBA-mest 9,15 1,94Meststof

15

Welke producten kunnen 7 ton e.o.s./ha per 3jaar toedienen binnen normen mestdecreet?


Type product

Toegediende hoeveelheden

Toegediende totale N Toegediende P2O5

ton VS/ha.3j kg/ha.j kg/ha.j

Norm toediening N en P2O5 in

toedienen binnen normen mestdecreet?

29

mestdecreet 170 75

Gft-compost 32,1 107 71

Groencompost 41,4 97 41

Digestaat zonder mest 286,4 382 344

Digestaat met mest 207,5 277 249

Biothermisch gedroogde OBA-mest 28,0 130 157

Vergelijking met dierlijke mest?


Type product

Toegediend hoeveelheid

Toegediende totale N

Toegediende P2O5

ton VS/ha.3j kg/ha.j kg/ha.j

30

Norm toediening N en P2O5 in mestdecreet 170 75

Runderstalmest 87,5 248 268

Champost 56,0 170 210

Runderdrijfmest 233,3 404 268

Varkensdrijfmest 350,0 1120 1151

16

• 3.3. Productkennis opbouwen

W lk d ij k d ff ?


• Welke producten zijn traagwerkende meststoffen?• Beoordeling via mestdecreet• Via N‐incubaties wordt de snel vrijkomende stikstof

bepaald

Traagwerkend als:i l tik t f 15 % d t t l

31

• minerale stikstof < 15 % van de totale hoeveelheid stikstof• som van de minerale stikstof en de snel vrijkomende organische stikstof < 30 % van de totale hoeveelheid stikstof

3.3. Productkennis opbouwen W lk d t ij t k d t t ff ?


Type product

Minerale N /totale N Snel vrijkomende N 1ste voorwaarde 2de voorwaarde

% % Minerale minder dan 15% totale N

Minerale + snel mineraliseerbare

N minder dan

Welke producten zijn traagwerkende meststoffen?

32

dan 15% totale N N minder dan 30%

Gft-compost (2008) 6,06 5,07 ok okGroencompost (2008) 4,01 3,5 ok ok

Digestaat zonder mest 64,5 80,2 niet ok niet ok

Digestaat met mest 75,7 88,9 niet ok niet okBiothermisch gedroogde OBA-mest 69,4 46,1 niet ok niet ok

17

Dank u!

• Ann Braekevelt

b k l @ b 015/284 190• [email protected]; 015/284 190

• Elke Vandaele

• [email protected]; 015/451 371

Duurzame grondstoffen voor de biologische · 2012. 3. 1. · Wlk d ij kd ff ? 3. Compost en...

Documents

Transcript of Duurzame grondstoffen voor de biologische · 2012. 3. 1. · Wlk d ij kd ff ? 3. Compost en...