Duurzaamheid als kans voor de zuivelketen

Wouter van der Weijden

Recente publicaties Stuurgroep TAAdviezen aan de minister van LNV• Vernieuwen met meerwaarde. Over de toekomst van de

melkveehouderij (2007)• Voedselkwaliteit: waarden voor je geld (2008)Rapporten in opdracht van de Stuurgroep:• Duurzaam concurreren in de Nederlandse melkveehouderij

(LEI)• Welke perceptie heeft de Nederlandse consument van de

melkveehouderij? (Motivaction)• Welke perceptie heeft de Duitse consument van de

Nederlandse veehouderij? (Motivaction)Downloaden/bestellen: www.stuurgroepta.nl

Recente rapporten CLM

• Prestaties, potenties en ambities. Quickscan landbouw en klimaat. Voor LTO-NL

• Megastallen nader bekeken. Voor VMD• Discussienotitie gevolgen loslaten

melkquotering. Voor VROM (nog intern)

Downloaden of bestellen: www.clm.nl

Eerlijke handel

Dierenwelzijn

Klimaat

Landschap

Natuur

Natuurlijkehulpbronnen

Schijf-van-6 voor duurzaam voedsel

Bron: Stuurgroep TA

Kortom: de planeet ligt op je bordOok op bord zuivelketen

Drie vragen voor de zuivelketen:1. Wat is positie keten in de samenleving?

2. Wat zijn sterke en zwakke punten?

3. Hoe kan de keten positie versterken?

Positie zuivelketen in NL

• Grootste grondgebruiker: > 1 miljoen ha– voorrecht voor zuivel– voorrecht voor samenleving

• Motivaction: 2/3 Nederlanders vindt weidelandschap mooi: kenmerkend voor Nederland en moet blijven zoals het is

• Ook verder: sterk imago• Koe is nationale troeteldier

Sterke punten/troeven

• Landschap– weide met koeien

• Dierenwelzijn– vgl. varkens/kippen

• Lekkere & gezonde producten– calcium, nu ook vetzuren

• Openheid/transparantie – koe in wei, open stal

Geen windeieren: voorkeursbehandeling

• In veel bestemmingsplannen• Geen verplichting emissiearme stallen• Normen graasdier- vgl. hokdiermest op grasland• Rond Natura 2000 • Film

Troeven zijn dus goud waardMaar geen automatismeDaarom: imagoprikkels voor individuele veehouders?

Zwakke punten/Achilleshielen/risico’s (1)

• Ammoniak: mvh = grootste producent in NL 45% van totaal. – Grens dichtbij < > afbouw quotering

• Nitraat: nog boven EU norm, m.n. op zandgronden. – Derogatie aangescherpt?

• Broeikasgassen: 56% van emissies uit landbouw (13% van totale emissies in NL)– Meat the Truth: veehouderij 18% wereldwijd, koe

ontzien

Zwakke punten/Achilleshielen/risico’s (2)

• Minder koeien in de wei (versneld na afschaffen quotering?)

• Diergezondheid:– klauwgebreken– mastitis– levensduur– risico insleep ziekten (o.a. via kalveren). Afzet bij MKZ

onzeker.– new emerging diseases, o.a. multiresistente bacterien en

vector-borne diseases: blauwtong, Rift Valley?– zoönosen: BSE, MRSA, (Q-koorts), (melkersziekte),

Salmonella, E.coliO157, Rift Valley?• Biodiversiteit: soja/regenwoud, weidevogels, grassen

Klachten veehouders

1. “Burger (verlanglijst) < > consument (onverschillig, hand op knip)”

2. “Weidegang < > milieu”

3. “Ongelijk speelveld”

Klachten niet uit lucht gegrepen, wel nuanceren:• NL consument betaalt wat meer voor weidemelk• Ook Deense consument (Arla)• Ook Duitse consument (onderzoek Motivaction)• Klimaateisen ook uit markt, primair uit VK• Weidegang:

• meer nitraat, maar minder ammoniak • meer methaan (ruwvoer), maar minder energie/CO2 (krachtvoer,

machines)

• Level playing field:• Wel in EU. Nitraat: NL zelfs ruimste derogatie! • Niet op wereldmarkt. Maar biedt kans om je te onderscheiden

Internationale vergelijking duurzaamheid

• LEI/ASG in opdracht Stuurgroep TA• Na afschaffing quotering

– meer internationale concurrentie– afzet blijft vooral in EU– duurzaamheid wordt belangrijker op markt.

• Hoe scoort NL vergeleken met concurrenten?– Duitsland– Wisconsin– Texas– Nieuw-Zeeland

Regio

Duurzaamheidsonderwerp

Nederland Duitsland2 Wisconsin Tex as Nieuw Zee-land

Extern sociaal -Voedselkwaliteit 0 0 0 0 0

-Dierenwelzijn 0 - - -- 0

-Diergezondheid 0 0 - -- - -Gebruik van GMO 0 0 0 0 + - Industrialisatiegraad 0 + - 0 -- - -Arbeidsomstandigheden 0 0 - 0 - 0

Ecologie -Eutrofiëring 0 + + 0 + -Grondwaterkwaliteit 0 + + 0 + -Ammoniak emissie 0 + 0 - + -Ecotoxiciteit 0 0 0 - - -Energie gebruik/ klimaat 0 - 0 0 + -Bodemerosie 0 - - - 0

-Ontbossing 0 0 + + ++ 1 ++ betekent dat het betreffende land beduidend beter scoort op het onderwerp voor duur-zaamheid in vergelijking met Nederland; + betekent beter; 0 betekent vergelijkbaar; - bete-

kent minder en -- betekent beduidend minder. 2 I n twee cellen is een opsplitsing gemaakt naar West en Oost Duitsland (l inks en rechts respectievelijk)

Hoe kan zuivelketen positie in samenleving versterken? (1)

1. Duurzame ontwikkeling over volle breedte, te beginnen met Achilleshielen:

• klimaat: methaan (pens), lachgas en CO2. Hele keten incl. veevoer!

• energie: besparing + productie• ammoniak• nitraat. N.B. Stikstof 3x belangrijk. Integraal aanpakken?• koe in wei (ook weidekaas op markt brengen)• dierziekten (insleep, klauwgebreken, mastitis, MRSA, NW koe)• biodiversiteit (Zuid-Amerika, weidevogels, grasland)

Hoe kan zuivelketen positie in samenleving versterken? (2)

2. Troeven communiceren + verzilveren

3. Sterke coalities met organisaties milieu/natuur/dieren

• naar markt (afzet vaccinvlees, iets betere prijs etc)

• naar overheid: RO, onnodig knellende milieuregels

Milieu enklimaat

Eerlijkehandel

Gezondheid

Dieren-welzijn

Milieu, natuur en klimaat

Eerlijkehandel

Gezondheid

Dieren-welzijn

en gezondheid

Dank voor uw aandacht

Veel succes met het duurzaamheidsinitiatief!